ประเทศไทย : การทรมานในระหวาง การปราบปราม การกอความไมสงบ ในภาคใต แอมเนสต อนเตอรเนชนแนล

แผนกสงพมพแอมเนสตอนเตอรเนชนแนล ตพมพครงแรกป 2552 Amnesty International Publications International Secretariat Peter Benenson House 1 Easton Street London WC1X 0DW United Kingdom www.amnesty.org © copyright Amnesty International Publications 2009 Index: ASA 39/001/2009 Original Language: English Printed by Amnesty International, International Secretariat, United Kingdom

สงวนลขสทธ ไมอนญาตใหผลตซ า จดเกบในลกษณะทสามารถน าขอมลมาใชใหมได หรอสงตอขอมล ไมวาจะโดยรปแบบหรอวธการใด ทงแบบอเลคทรอนกส แบบกลไก การถายเอกสาร การบนทก หรอวธอนใด โดยไมไดรบอนญาตในเบองตนจากผจดพมพ

สารบญ

แอมเนสตอนเตอรเนชนแนลเปนขบวนการเคลอนไหวรณรงคดานสทธมนษยชนระดบโลกทมสมาชก 2.2 ลานคนในกวา 150 ประเทศและดนแดน (territories) โดยมวสยทศนวาทกคนจะตองมสทธทกประการตามทรบรองในปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน และบญญตดานสทธมนษยชนระหวางประเทศอน ๆ เราท างานรณรงค วจย ผลกดนนโยบาย และเคลอนไหวเพอใหยตการละเมดสทธมนษยชน แอมเนสตอนเตอรเนชนแนลเปนหนวยงานทไมขนกบรฐบาล อดมการณทางการเมอง และผลประโยชนทางเศรษฐกจหรอศาสนาใดๆ งานของเราไดรบทนสนบสนนสวนใหญจากคาสมาชกและเงนบรจาค

แอมเนสต อนเตอรเนชนแนล

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 1

สารบญ 1. บทน าและเนอหาโดยสรป 4 2. ความเปนมา 9 2.1 จงหวดภาคใตของไทย 9 2.2 การกอความไมสงบและการปราบปรามการกอความไมสงบ ความเปนมา 9 3. การทรมานอยางเปนระบบในภาคใตของไทย 12 3.1 การทรมานในบรบทการปราบปรามการกอความไมสงบ 12 3.2 การทรมานหรอการปฏบตอยางทารณโหดรายในภาคใตของไทย 13 3.2.1 จงหวดนราธวาส 14 3.2.2 จงหวดปตตาน 18 3.2.3 จงหวดยะลา 20 3.2.4 จงหวดสงขลา 22 4. กรอบกฎหมาย 24 4.1 การทรมานตามกฎหมายระหวางประเทศ 24 4.2 กฎหมายซงเปดโอกาสใหมการทรมานในภาคใตของไทย 25 4.2.1 กฎอยการศกและพระราชก าหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. 2548 25 4.2.2 พระราชบญญตการรกษาความมนคงภายในราชอาณาจกร พ.ศ. 2551 29 4.3 ทศนะและทาทของรฐบาลไทยกบกองก าลงฝายความมนคง 29 4.3.1 โครงสรางการบงคบบญชาและก าลงพล 29 4.3.2 การปฏเสธและการยอมรบของทางการ 30 5. สรป 33 6. ขอเสนอแนะ 34 6.1 ส าหรบหนวยงานของไทย 34

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 2

ประณามการทรมานและการปฏบตอยางโหดราย 34 ประกนการเขาถงผถกควบคมตว 34 ไมใหมการควบคมตวแบบลบ 34 มมาตรการปองกนระหวางการควบคมตวและการสอบปากค า 35 ก าหนดใหมกฎหมายหามการทรมานและการปฏบตอยางโหดราย 35 สอบสวน 35 ฟองรองด าเนนคด 35 ไมรบพจารณาขอมลทไดจากการทรมานหรอการปฏบตอยางโหดราย 35 จดอบรมอยางมประสทธภาพ 36 ใหการเยยวยา 36 ใหสตยาบนรบรองสนธสญญาระหวางประเทศ 36 เชงอรรถทายบท 37

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 3

แผนทภาคใตของประเทศไทย

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 4

1. บทน าและเนอหาสรป

เมอวนท 4 มกราคม 2547 ผกอความไมสงบไดบกเขาไปในคายทหารในจงหวดนราธวาส และปลนสะดมปนไปหลายรอยกระบอกและสงหารทหารไปสนาย การโจมตครงนเปนสญญาณถงการกลบมาอกครงของความรนแรงในพนทจงหวดชายแดนภาคใต ซงในรอบศตวรรษทผานมามเหตการณความรนแรงปะทขนเปนชวง ๆ ความรนแรงในภาคใตของไทยสะทอนถงการถกรดลอนสทธของประชาชนในพนทมาเปนเวลานาน โดยคนสวนใหญในพนทมเชอสายมาเลย พดภาษามลาย และนบถอศาสนาอสลาม พนทดงกลาวจดวาเปนพนทยากจนทสดและไดรบการพฒนานอยทสดแหงหนงของประเทศไทย ประชาชนในพนทมความไมพอใจมาอยางยาวนานตอความพยายามของรฐบาลไทยและคนสวนใหญซงเปนชาวพทธทพยายามกลนวฒนธรรมในพนท การเตบโตของอดมการณศาสนาทยดแนวทางรนแรงในภมภาคนยงมสวนเกอหนนการเกดกลมกอความไมสงบทเคลอนไหวอยในปจจบนนดวย

ลวงเขามาปทหกนบจากวนนน ความรนแรงและปฏบตการปราบปรามการกอการรายรอบใหมนเตมไปดวยการละเมดสทธมนษยชนโดยน ามอของทงสองฝายอยางกวางขวางและมากครงขนเรอยๆ จนถงปจจบน ความรนแรงรอบนสงผลใหมผเสยชวตอยางนอย 3,500 คน โดยจ านวนผเสยชวตในแตละปเพมขนจนถงอยางนอยในป 25501 ในเดอนมนาคม 2551 สถตอยางเปนทางการชวารอยละ 66 ของผทถกสงหารในภาคใตนบแตป 2547 เปนพลเรอน และกวาครงหนงของผเสยชวตเปนชาวมสลม กองก าลงฝายตอตานรฐบาลไดปฏบตการอยางโหดราย นบแตป 2548 ผกอความไมสงบไดระเบดอาคารสถานทของพลเรอน ตดศรษะผคน ขบรถกราดยงใสเจาหนาทฝายความมนคงและพลเรอนทงทเปนพทธและมสลม รวมทงขาราชการในพนทซงถกมองวารวมมอกบรฐ ผกอความไมสงบพงเปาโจมตโรงเรยนและครของรฐ และพยายามขขวญใหชาวพทธในพนทหนออกไป การกระท าเชนนนถอเปนการละเมดสทธมนษยชนอยางรายแรง

รฐบาลไทยมสทธและหนาทคมครองพลเมองใหปลอดจากการละเมดสทธเหลาน แตการตอบโตอยางหนกหนวงของรฐบาล โดยมการตรงก าลงถงรอยละ 45 ของก าลงทหารทงหมดไวในภาคใต สงผลใหเกดการละเมดสทธมนษยชนอยางกวางขวางและสรางความแปลกแยกใหกบประชาชนในพนท รายงานชนนมงกลาวถงการใชวธการทรมานและการปฏบตทโหดรายของเจาหนาทฝายความมนคงของรฐ ในระหวางเดอนมนาคม 2550 - พฤษภาคม 2551 ในสจงหวดซงประชาชนสวนใหญเปนชาวมสลมและไดรบผลกระทบจากการกอการรายไดแก จงหวดนราธวาส ปตตาน ยะลา และสงขลา งานวจยของแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลในพนทพบวาเจาหนาทฝายความมนคงของไทยไดใชการทรมาน และการปฏบตหรอการลงโทษอนทโหดราย ไรมนษยธรรมหรอย ายศกดศรอยางเปนระบบ เพอใหไดขอมล มการบงคบใหรบสารภาพเพอชดเชยขอบกพรองในการขาวและการรวบรวมพยานหลกฐาน และการขมขผถกควบคมตวและชมชนของพวกเขาใหยตหรอถอนความสนบสนนทมใหกลมกอการราย ในหลายกรณศกษาทรวบรวมโดยแอมเนสตอนเตอรเนชนแนล เจาหนาทฝายความมนคงทรมานผถกควบคมตวจนเสยชวต

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 5

ชาวมสลมในพนททางภาคใตหลายคนใหขอมลกบแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลวา พวกเขาหรอ

เหยอรายอนไดถกควบคมตวโดยกองก าลงผสมระหวางทหาร-ต ารวจจ านวนตงแตประมาณ 20 ถง300 นายในตอนเชามด หลงจากทมการประกาศ “ยทธการพทกษชายแดนใต” เมอเดอนมถนายน 2550 แผนดงกลาวก าหนดใหมการจบกมผตองสงสยจ านวนมากโดยอาศยอ านาจในการควบคมตวบคคลเพอเปนการปองกนเหต ทบญญตไวในพระราชบญญตกฎอยการศกและพระราชก าหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. 2548 ผรอดชวตจากการทรมานและคนอนๆ ไดเลาถงบรรยากาศแหงความกลวทวธการเชนน และการทรมานและการปฏบตทโหดรายทเกดขนตามมาในบางครง ไดกอขนในหมบานของตน เหยอบางคนทใหขอมลกบแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลมอาการเจบจ าฝงใจชดเจนจากการปฏบตทไดรบ ผทถกทรมานคนหนง ซงตองสญเสยเพอนไปจากการทรมาน ระบวา “สงทเกดขนกบเราเปนสงทจะหลอกหลอนเราไปตลอดชวต” ผหญงคนหนงซงถกท ารายทงทางกายและทางใจระหวางการคมขง ไดแตบอกเลาอยางออมๆ ถงการปฏบตทโหดรายซงเกดขนกบลกชายวยเยาวทถกคมขงพรอมกบเธอ สวนคนอนๆ ทมเพอนหรอญาตทยงถกคมขงอยหรอไดสารภาพวากระท าผดเพราะทนการทรมานไมไหวและถกคมขงในเรอนจ า ใหขอมลกบแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลดวยความกงวลและความโกรธ

รายงานเกยวกบการทรมานและการปฏบตทโหดรายทกระท าตอบคคลและครอบครวในภาคใตเพมขนอยางมนยยะส าคญระหวางกลางป 2550 ถงกลางป 2551 ในเดอนกมภาพนธ 2551 นายแพทยแวมาฮาด แวดาโอะ สมาชกสภาผแทนราษฎร (พรรคเพอแผนดน) จากจงหวดนราธวาส ไดกลาวในสภาวา ชาวมสลมภาคใตไดรองเรยนตงแตตนปวาพวกเขาถกทรมานระหวางถกคมขง2 ในเดอนเมษายน 2551 ศนยทนายความมสลมในจงหวดยะลาระบวาศนยฯไดรบการรายงานเกยวกบการทรมาน 77 กรณนบแตเดอนมถนายน 25503 สวนคณะอนกรรมการเฉพาะกจในการรณรงคตอตานการทรมาน คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ซงตงขนเมอป 2550 ไดรบเรองรองเรยนและสบสวนกรณการทรมานในภาคใตจนถงเดอนมถนายน 2551 จ านวน 14 กรณ4 ขอมลในขอรองเรยนและรายงานเหลานสอดคลองกบขอมลทแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลไดรบจากงานวจยภาคสนาม และสะทอนใหเหนการละเมดการหามกระท าการทรมานและการปฏบตทโหดรายอยางอน ซงเปนขอหามทเดดขาดและเปนสากล

แอมเนสตอนเตอรเนชนแนลไมไดรบขอมลทยนยนแนชดวาการทรมานหรอการปฏบตทโหดรายทเกดขนเปนการปฏบตตามนโยบายทเปนลายลกษณอกษรหรอโดยวาจาของกองก าลงฝายความมนคง นอกจากนนกองทพและรฐบาลไทยในหลายๆระดบกมการประณามการทรมานอยางสม าเสมอ ทงทเปนการประณามตอสาธารณะและในการสนทนากบเจาหนาทของแอมเนสตอนเตอรเนชนแนล มการพฒนาเชงบวกเชนการออกขอบงคบทตความพรก.สถานการณฉกเฉนทบงคบใชอยในภาคใตวาหามไมใหมการปฏบตอยางโหดรายตอผถกคมขง และกองก าลงฝายความมนคงหลายหนวยในพนทกมแนวปฏบตภายในองคกรทหามการทรมาน (โดยมการก าหนดบทลงโทษ) และ/หรอไดรบการอบรมดานสทธมนษยชนกอนจะถกสงตวไปประจ าการ

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 6

อยางไรกตาม จากประสบการณในทอน ๆ ทวโลกของแอมเนสตอนเตอรเนชนแนล รฐตาง ๆ ซงกระท าการทรมานและการปฏบตทโหดราย มกไมกระท าการเชนนนในรปแบบทเปนทางการหรออยในระบบปกต และการทรมานกมกจะเกดขนไปควบคกบการแสดงจดยนประณามการทรมานและการสงหามอยางเปนทางการ ประเทศไทยยงไมไดออกกฎหมายซงก าหนดใหการทรมานเปนฐานความผดทางอาญา หรอกฎหมายทบงคบใชบทบญญตตาง ๆ ของอนสญญาตอตานการทรมานของสหประชาชาตในสวนทยงไมมกฎหมายในประเทศรบรอง5 นอกจากนยงมมาตราหนงของพรก.สถานการณฉกเฉนทบญญตถงสถานการณตางๆ ทเจาหนาททกระท าการละเมดสทธมนษยชนและการทรมานไมตองรบผด จนถงปจจบน ตามขอมลทแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลมอย ยงไมมการด าเนนคดตอเจาหนาทในขอหาการทรมานหรอการปฏบตทโหดรายไดจนส าเรจเลย แมวาทผานมาจะมรายงาน ขอรองเรยน และการสบสวนสอบสวนหาผกระท าผดอยางเปนทางการเปนจ านวนมากกตาม

แอมเนสตอนเตอรเนชนแนลสงเกตเหนการพฒนาในเชงบวกขางตนในเรองนโยบาย แนวปฏบต และการอบรมทเกดขน แตจากขอมลทไดรบท าใหเชอวากองก าลงฝายความมนคงของไทยกระท าการทรมานและการปฏบตทโหดรายในภาคใตอยางเปนระบบ และทางองคกรไดบนทกกรณการทรมานและการปฏบตทโหดราย (ก) ในสจงหวดทเกยวของ (ข) ทกระท าโดยทงหนวยงานต ารวจและทหาร (ค) ทงในสถานควบคมตวอยางเปนทางการและไมเปนทางการ และ (ง) ทมกเกดขนในชวงสามวนแรกของการคมขง ปจจยตาง ๆ เหลานสะทอนใหเหนวาการทรมานและการปฏบตทโหดรายเกดขนอยางเปนระบบ

เมอใดทถอวาเปนการทรมาน “อยางเปนระบบ” ? ขอ 20 ของอนสญญาตอตานการทรมานฯ ใหอ านาจคณะกรรมการตอตานการทรมานใน “การตรวจสอบ” เมอไดรบ “ขอมลทเชอถอได ทคณะกรรมการเหนวามสงบงชอนควรเชอไดวาก าลงมการทรมานอยางเปนระบบในอาณาเขตของรฐภาค” คณะกรรมการฯ จงไดก าหนดเกณฑทใชในการประเมนวาการทรมานนนเปนการทรมานอยางเปนระบบหรอไม ดงน

“คณะกรรมการฯ เหนวาการทรมานอยางเปนระบบเกดขนเมอมขอมลชดเจนวากรณการทรมานทเกดขนนนไมไดเกดขนโดยบงเอญในสถานทหนงหรอเวลาหนง หากเกดขนเปนนจ เกดขนอยางกวางขวาง และเกดขนอยางจงใจอยางนอยในพนททกวางขวางพอสมควรในประเทศนน การทรมานอาจมลกษณะทเกดขนอยางเปนระบบได โดยไมไดเกดจากความตงใจโดยตรงของรฐบาลกได แตอาจเปนผลมาจากปจจยตางๆ ซงรฐบาลไมสามารถควบคมได และการทมการทรมานอยอาจจะชใหเหนถงชองวางระหวางนโยบายทก าหนดโดยรฐบาลกลางกบการปฏบตของเจาหนาทในทองถน กรอบกฎหมายทไมเพยงพอทในทางปฏบตแลวเปดโอกาสใหมการทรมาน กอาจชวยสงเสรมใหเกดการทรมานอยางเปนระบบได”6

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 7

ขอมลในรายงานฉบบนแสดงใหเหนวา กองก าลงฝายความมนคงในภาคใตของไทยกระท าการทรมานอยางเปนระบบ ตามความหมายทนยามในอนสญญาตอตานการทรมานฯ ไมใชวาผถกควบคมตวทกคนจะถกปฏบตอยางโหดราย และทงหนวยงานความมนคงและนกเคลอนไหวดานสทธมนษยชนในทองถนกระบวา การปฏบตเชนนไดลดลงเลกนอยนบแตมการเผยแพรขอมลอยางกวางขวางเกยวกบการเสยชวตของผทถกควบคมตวรายหนง ทคาดวาจะเปนผลจากการทรมาน เมอเดอนมนาคม 2551 อยางไรกตาม การทรมานและการปฏบตทโหดรายอยางอนยงคงเปนสงทเกดขนบอยครงและกวางขวาง ทงในแงภมศาสตรและในหมกองก าลงฝายความมนคงหนวยตางๆ จนไมอาจยอมรบการปดปฏเสธวาเปนการกระท าของเจาหนาทช นผนอยทประพฤตผดเพยงบางคน หรอเปนกรณทเกดขนเพยงนานๆ ครงไดเลย

รายงานฉบบนเขยนขนจากค าใหการเกยวกบการปฏบตในระหวางการคมขงบคคล 34 คน โดยแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลไดสมภาษณเหยอของการทรมานโดยตรง 13 คน และมโอกาสพดคยกบญาตและ/หรอพยานผรเหนการทรมานหรอการปฏบตอยางโหดรายตอบคคลอน โดยมสรายทเสยชวตจากการทรมานในระหวางถกคมขง ขอมลชนปฐมภมนเปนขอมลทแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลไดรบในเดอนมถนายน 2551 ในจงหวดนราธวาส ปตตาน สงขลา และยะลา และมการเดนทางไปพบกบเจาหนาทรฐบาลไทยและเจาหนาททหารทงทภาคใตและกรงเทพฯ ในเดอนพฤศจกายน 2551 เหยอทงหมดเปนชาวมสลม มอยคนเดยวทเปนผหญง ในจ านวนนมอย 20 คนทมอายต ากวา 30 ป ทมอายนอยสดเปนเดกผชายอายหกขวบ ทอายมากสดอาย 46 ป

ดวยเหตผลดานความปลอดภย แอมเนสตอนเตอรเนชนแนลจงปกปดชอและขอมลสวนบคคลเกอบทงหมด (รวมทงอายและสถานภาพของครอบครว) รวมทงขอมลเกยวกบหมบาน ต าบล และอ าเภอ และรายละเอยดเกยวกบวนทจบกมและคมขงผเสยหาย สมาชกในครอบครว และพยาน และดวยเหตผลดานความปลอดภยอกเชนกน รายงานฉบบนไดปกปดขอมลเกยวกบสถานททผถกคมขงถกน าตวไปทงกอนหนาและหลงจากถกทรมาน ทงปกปดขอมลวามผใดไปเยยมระหวางถกคมขงหรอไม ยงถกคมขงหรอไดรบการปลอยตวแลว หรอไดมการสารภาพวากระท าผดหรอไม มเหยอการทรมานอยางนอย 19 คนทถกผจบกมบอกใหรบสารภาพ และมอยแปดคนทกระท าตาม และในเวลาตอมามการตดสนลงโทษหลายคนบนฐานค าสารภาพนน และถกตดสนจ าคก

แอมเนสตอนเตอรเนชนแนลเหนวาการทรมานและการปฏบตทโหดรายทเปนระบบในภาคใต เปนผลโดยจากบทบญญตตางๆ ของกฎอยการศกและพรก.สถานการณฉกเฉน ทมการบงคบใชในพนท ขอกฎหมายเหลานเออใหเกดการทรมานโดยสรางสภาพเงอนไขทท าใหผบงคบบญชาไมสามารถตรวจพบการทรมานไดในชวงเวลาอนสน ทงยงมเงอนไขงดเวนการด าเนนคดเจาหนาททกระท าผด อนญาตใหม หรอปฏเสธทจะด าเนนการลงโทษการละเมดสทธมนษยชนทเกดขน รวมทงการทรมานและการปฏบตทโหดราย สภาพเงอนไขทท าใหเกดการทรมานและการปฏบตทโหดราย ไดแก ระยะเวลาการคมขงกอนตงขอกลาวหาทยาวนาน การไมน าตวผถกควบคมตวไปปรากฏตวทศาลตอหนาผพพากษา การทไมสามารถอทรณไดในเรองการออกหมายจบและการขออนญาตขยายระยะเวลาควบคมตว การปฏเสธค าขอเยยมผถกควบคมตว การใชคกลบ และการขาดการตรวจสอบสถานควบคมตวอยางสม าเสมอ ปลอดจากการจ ากดควบคม และอยางเปนอสระ

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 8

ปญหาส าคญอยางหนงกคอการควบคมบคคลในคกลบ ซงท าใหเกดความเสยงทจะถกละเมดสทธมากขน โดยเฉพาะในชวงแรก ๆ ของการถกควบคมตว ฝายความมนคงของไทยยอมรบวามสถานควบคมตวอยางเปนทางการทใชควบคมผตองสงสยในการกอความไมสงบในภาคใตเพยงสองแหง คอคายองคยทธบรหาร จงหวดปตตาน และศนยปฏบตการส านกงานต ารวจแหงชาตสวนหนา (ศปก.ตร.สน.) ในจงหวดยะลา7 แตมรายงานระบวามสถานควบคมตวอยางไมเปนทางการอกอยางนอย 21 แหง โดย 11 แหงเปนทกกขงหรอเปนททเคยกกขงผถกควบคมตว (หรอพยานหรอญาต) ทแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลสมภาษณ ทางองคกรฯไดรบรายงานจ านวนมากเกยวกบการทรมานและการปฏบตทโหดรายทคายองคยทธบรหาร จงหวดปตตาน ซงแสดงใหเหนวาเจาหนาทของไทยตองใหความใสใจเปนพเศษในการยตการกระท าอนละเมดสทธซงเกดขนทคายทหารแหงน

แอมเนสตอนเตอรเนชนแนลไดรบขอมลทเชอถอไดวามสถานควบคมตวอยางไมเปนทางการในทตาง ๆ ดงน คายปเหลง คายฉก.วดสวนธรรม (จนถงกลางป 2551) คายจฬาภรณ สถานต ารวจภธรรอเสาะ ในจงหวดนราธวาส ฉก.ปตตาน 24 วดชางให หนวยทหารทปะการอซง คายเขอนบางลาง ศนยปฏบตการส านกงานต ารวจแหงชาตสวนหนา (ศปก.ตร.สน.) คายวดหลกเมอง สถานต ารวจภธรหนองจก ในจงหวดปตตาน ศนยฝกอบรมต ารวจภธรภาค 9 ฉก.11 คายทหารพรานเขอนบางลาง คายฉก. 39 (นบแตกลางป 2551) คายทหารพราน 41 ในจงหวดยะลา คายรตนพล หนวยเฉพาะกจต ารวจตระเวนชายแดนท 43 ในจงหวดสงขลา คายเขตอดมศกดในจงหวดชมพร คายรตนรงสรรคในจงหวดระนอง และคายวภาวดรงสตในจงหวดสราษฎรธาน

แอมเนสตอนเตอรเนชนแนลเรยกรองใหรฐบาลไทยจดการดแลโดยทนทใหกองก าลงของตนยตการทรมานหรอการปฏบตทโหดรายไมวาจะในสภาพเงอนไขใด ๆ กตาม รวมถงในกรณทเปนปฏบตการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใตดวย โดยเฉพาะอยางยงแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลเรยกรองหนวยงานของไทยให

- ปดสถานควบคมตวอยางไมเปนทางการทกแหงโดยทนท และแกไขมาตรา 12 ของพระราชก าหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. 2548 เพอใหมขอก าหนดอยางชดเจนทหามการคมขงแบบลบและไมชอบดวยกฎหมาย

- แกไขพระราชก าหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. 2548 เพอใหมขอก าหนดอยางชดเจนทอนญาตใหสมาชกในครอบครว ทนายความ และบคลากรทางการแพทย สามารถเขาถงตวผถกควบคมตวไดทนทหลงการควบคมตว และอนญาตใหมการเขาเยยมเชนนน

- แกไขมาตรา 17 ของพระราชก าหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. 2548 เพอยกเลกการใหความคมครองเจาหนาทซงท าการละเมดสทธมนษยชนในระหวางการปฏบตหนาท โดยใหมการฟองรองด าเนนคดผถกกลาวหาวากระท าการทรมานและการปฏบตทโหดรายทกคน

ในสวนสรปของรายงานมขอเสนอแนะอยางละเอยดมากกวาน

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 9

2. ความเปนมา 2.1 จงหวดภาคใตของไทย รฐสลตานปตตานซงครอบคลมจงหวดปตตาน นราธวาส ยะลา และบางสวนของจงหวดสงขลาในปจจบน ไดถกผนวกเปนสวนหนงของประเทศไทย (หรอราชอาณาจกรสยามในขณะนน) ในป 2452 หลงมการตกลงสนธสญญากบจกรวรรดองกฤษ ประมาณรอยละ 80 ของประชากร 1.7 ลานคนในพนทนเปนชาวมสลมเชอสายมาเลย โดยในประเทศไทยมประชากรทเปนมสลมเพยงรอยละ 9 (ทงเชอสายมาเลยและอน ๆ) ในขณะทเกอบรอยละ 85 ของคนไทยเปนผนบถอศาสนาพทธนกายเถรวาท ชาวมาเลยมสมในจงหวดชายแดนใตพดภาษามาลายซงเปนภาษาถนอนหนงของภาษาบาฮาซา และมภาษาเขยนคอยะวซงใชตวอกษรอารบก ตามขอมลของผน าชมชนชาวมสลม ชาวมสลมมาเลยจ านวนมากไมสามารถพดหรออานภาษาไทยไดแตกฉาน เนองจากพดภาษามาลายเปนภาษาแม พนทสวนใหญในสจงหวดเปนชนบท ประกอบดวยสวนยางพาราและสวนผลไม และเปนแหลงอตสาหกรรมประมงขนาดใหญในบรเวณอาวไทย 2.2 ล าดบความเปนมาของการกอความไมสงบและการปราบปรามการกอความไมสงบ นบแตมการก าหนดเสนแบงพรมแดนภาคใตของไทยกบมาเลเซย (หรอมลายในขณะนน) ในชวงตนทศวรรษ 1900 พนทบรเวณนเตมไปดวยการกอการขบถและการกอความไมสงบ ในชวงปลายทศวรรษ 1970มกลมตดอาวธหลายสบกลมปฏบตการอยในพนท แตโดยสวนใหญจะเปนลกษณะกลมอาชญากรรมทว ๆ ไป ในขณะนนกลมกอความไมสงบทใหญและทรงอทธพลมากสดในพนทคอ องคกรเพอการปลดแอกปตตานหรอพโล (Pattani United Liberated Organization: PULO) ซงกอตงขนเมอป 2511 โดยมเปาหมายเพอสถาปนารฐอสลามทเปนอสระ การกอความไมสงบและความรนแรงไดจางไปในชวงทศวรรษ 1980 เนองจากรฐบาลเปลยนยทธศาสตรทใชในการจดการกบปญหา วธแกปญหาทส าคญเพอยตความขดแยงไดแกการจดตงหนวยงานบรหารและหนวยงานดานความมนคงทมประสทธภาพมากขนในภาคใต การกระจายงบประมาณการพฒนาเขาไปในพนท การสงเสรมการมสวนรวมของชาวมสลมมาเลยในรฐบาล และการนรโทษกรรมกลมแบงแยกดนแดนทยอมวางอาวธทงหมด อยางไรกตาม การกอความไมสงบกไมเคยถกขจดออกไปไดโดยสนเชง การกอความไมสงบในปจจบนทเรมขนตงแตเดอนมกราคม 2547 จงถอเปนการหวนคนของความขดแยงทด าเนนมาหลายทศวรรษระหวางประชาชนในพนทกบรฐไทย กลมทน าการกอความไมสงบในปจจบนคอ กลม Barisan Revolusi Nasional-Coordinate (BRN-C) และปกทหารของ BRN-C คอ Runda Kumpulan Kecil (RKK) สวนกลมอน ๆ ประกอบดวยกลมทแยกตวออกมาจากกลมพโล (พโลใหม) ขบวนการเบอรซาต กลมมจาฮดนปตตาน ขบวนการมจาฮดนปตตาน กลมนกสเพออสรภาพปตตาน (Pattani Freedom Fighters) ขบวนการมจาฮดนมสลมปตตาน และกลมแนวรวมปลดปลอยแหงชาตปตตาน (Pattani Liberation National Front-BNPP) เนองจากความแตกตางและการขาดเอกภาพของกลมตาง ๆ เปนเหตใหผกอความไมสงบไมเคยเปดเผยใหเหนโครงสรางองคกร แกนน า หรอความตองการของกลมตนอยางเตมท พวกเขาไมเคยอางความรบผดชอบในการโจมต และไมเคยแสดงทาททจะเจรจากบรฐบาลไทย8

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 10

เมอเดอนมกราคม 2547 ไดเกดการปะทของการกอความไมสงบของมสลมในภาคใตขนมาใหม

ตามดวยการเพมปฏบตการปราบปรามผกอความไมสงบโดยรฐบาลไทยในพนทท งหมดหรอบางสวนของทงสจงหวด ภายหลงการเขาปลนอาวธปนทคายทหารในจงหวดนราธวาส ซงถอเปนการเรมกอความไมสงบรอบใหม รฐบาลไดประกาศใชพระราชบญญตกฎอยการศกในจงหวดนราธวาส ปตตาน ยะลา และอกสอ าเภอในจงหวดสงขลา9 ในเดอนเมษายน 2547 ผกอความไมสงบไดโจมตปอมต ารวจ 11 แหงในจงหวดปตตาน สงขลา และยะลา และสงหารเจาหนาทต ารวจหานาย เจาหนาทไดยงปนใสผกอความไมสงบและสงหารพวกเขาไปมากกวา 100 คน และยงไดบกเขาไปในมสยดกรอเซะทจงหวดปตตาน และสงหารผกอความไมสงบทงหมด 32 คนทหนเขาไปอยในมสยด ในเดอนตลาคม 2547 หลงจากการจบกมผตองสงสยหกรายทถกกลาวหาวาจดหาอาวธใหกบกลมผกอความไมสงบทหมบานแหงหนงในอ าเภอตากใบ จงหวดนราธวาส ชาวบานคนอน ๆ ไดมาชมนมประทวงเรยกรองใหมการปลอยตวผถกจบกมทหนาสถานต ารวจซงกกขงตวพวกเขาไว ทหารไดสนธก าลงกบต ารวจ มการยงแกสน าตา ฉดน า และยงปนใสฝงชน เปนเหตใหมผเสยชวตเจดคนในทเกดเหต มการจบกมผประทวงหลายรอยคนและบงคบใหพวกเขานอนซอนกนทดานหลงของรถบรรทก เปนเหตใหมผเสยชวต 78 คนเนองจากกดทบกนและขาดอากาศหายใจทามกลางความรอน มการตงขอหากบผทถกกลาวหาวาเขารวมการประทวง 58 คน แตในป 2549 มการถอนฟองขอกลาวหาดงกลาว ภายหลงจากนายกรฐมนตรพลเอกสรยทธ จลานนท ของรฐบาลทมาจากการแตงตงของทหาร ไดขอโทษอยางเปนทางการตอการปฏบตหนาทอยางรนแรงของเจาหนาท การแกปญหาของรฐบาลในป 2548 ซงประกอบดวยทงนโยบายและยทธวธปนกนอยางสบสน ยงคงด าเนนสบตอในปตอๆ มา มการจดตงคณะกรรมการอสระเพอความสมานฉนทแหงชาต (กอส.) ซงตอมาสรปวาเจาหนาทของรฐใชก าลงเกนกวาเหตทงในกรณตากใบและกรอเซะ10 มการขนบญชด าผตองสงสยและการจดตงกลมพลเรอนตดอาวธขนในภาคใต (ทงในกลมทเปนพทธและมสลม) ขนตอนดงกลาวเปนการปฏบตตามวธแกปญหาของรฐบาลเมอป 2548 กลาวคอการน าพระราชก าหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. 2548 มาใชแทนกฎอยการศกและกฎหมายอน ๆ ในจงหวดนราธวาส ปตตาน และยะลา และมการขยายเวลาการบงคบใชมาแลว 12 ครง และยงคงมผลในปจจบน11 ป 2549 เกดการโจมตของกลมผกอความไมสงบเกอบทกวน โดยเฉพาะการโจมตโรงเรยนรฐและคร ภายหลงการรฐประหารในเดอนกนยายนในปเดยวกน มการน ากฎอยการศกมาประกาศใชใหมในภาคใต และรฐบาลทหารไดรอฟนใหมศนยอ านวยการบรหารจงหวดชายแดนใต (ศอ.บต.) เพอรบขอรองเรยนและประสานงานระหวางหนวยงานของรฐ12 แตในป 2550 รฐบาลไดเพมก าลงทหารอยางมากในภาคใต และประกาศใช “ยทธการพทกษแดนใต” ภายในเวลาสามเดอนนบแตเรมแผนปฏบตการเมอเดอนมถนายน มการ “กวาดจบ” มากถง 20 ครงในภาคใต โดยใชกองก าลงขนาดใหญเขาจบกมชาวบานจ านวนมาก และมการกกขงบคคลมากกวา 600 คน13 นอกจากน ในการปฏบตตามแผนยทธการ รฐบาลไดเพมการใชคายฝกอบรมอาชพแบบ “สมครใจ” เปนเวลาสเดอนในสามจงหวดอน เพอรองรบผตองสงสยทถกปลอยตวจากทกมขงเปนการแลกกบการไมถกขอหาละเมดกฎอยการศกหรอพรก.สถานการณฉกเฉน14 ในขนตอนสดทาย กองอ านวยการรกษาความมนคงภายในภาค 4 ไดมค าสงตามกฎอยการศกเมอเดอนกรกฎาคม 2550 หามไมใหบคคลหลายรอยคนตามบญชรายชอเขาสพนททอยภายใตการประกาศสถานการณฉกเฉนเปนเวลาหกเดอนนบแตวนทมค าสง15 ทงคายฝกอาชพและค าสงหามเขาพนทมจดประสงคเพอปองกนมใหบคคลมสวนสนบสนนการกอความไมสงบ แตในเวลาตอมาศาลมค าสงวาโครงการฝกอาชพไมชอบดวยกฎหมาย เวนแตจะเปนการเขาฝกอาชพโดยสมครใจอยางแทจรง สวนค าสงหามเขาพนทกถกยกเลกไปเมอเดอนพฤศจกายน 2550 อนเปนผลมาจากแรงกดดนขององคกรภาคประชาสงคมและประชาคมนานาชาต

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 11

นอกจากนน ในป 2550 รฐบาลทมาจากการรฐประหารไดขยายโครงการตดอาวธพลเรอนใน

ภาคใต และเรมมการตดอาวธขาราชการของกระทรวงมหาดไทย มการรายงานถงการบงคบบคคลใหสญหาย การวสามญฆาตกรรม การทรมานหรอการปฏบตอยางทารณโหดราย ซงมกเกดขนกบนกปกปองสทธมนษยชน โดยมลกษณะซบซอนและมความถมากขน16 เมอเดอนมนาคม 2551 รอยต ารวจเอกเฉลม อยบ ารง รฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย ประกาศอยางเปนทางการวาเขาไมรเลยวาจะยตการตอสโดยใชอาวธทภาคใตไดอยางไร17 ในเดอนตลาคม รฐบาลไดยบคณะกรรมการยทธศาสตรสนตวธ ซงจดตงขนโดยสภาความมนคงแหงชาตในป 2544 เพอแกปญหาความขดแยงในประเทศไทยรวมทงในภาคใต ในเดอนถดมา ภายหลงชวงเวลาทมการโจมตแบบประปรายเปนเวลาหลายเดอน ไดเกดเหตระเบดสองครงในวนเดยวกนในจงหวดนราธวาส เปนเหตใหมผไดรบบาดเจบมากกวา 70 คน รฐบาลไดตอบโตทนทโดยการประกาศจดสรรงบประมาณเกอบ 8,000 ลานบาทส าหรบป 2552 เพอปราบปรามการกอความไมสงบ ตลอดทงป 2551 ในขณะทรฐบาลไทยเนนความสนใจหลกไปทการถกตงค าถามถงความชอบธรรมโดยกลมประทวงทกรงเทพฯ การกอความไมสงบยงด าเนนไปอยางตอเนองในภาคใต

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 12

3. การทรมานอยางเปนระบบในภาคใตของไทย 3.1 การทรมานในบรบทของการปราบปรามการกอความไมสงบ ในภาคใตของไทย มผทถกควบคมตวท าเรองรองทกขวามการทรมานในภาคใตไมกกรณมาตงแตป 2547 และเรมมการรองเรยนมากขนในชวงตนป 2550 สวนใหญกลาวหาวามการทรมานเกดขนทคายองคยทธบรหาร จงหวดปตตาน18 กรณแรกทไดรบความสนใจจากสาธารณะและเปนเหตใหทางการตองออกมาชแจงเปนครงแรก เกดขนในเดอนตลาคม 2549 ทจงหวดปตตาน นายมฮมหมด อารมง ยโซะ ชาวสวนยาง อาย 42 ป บอกวาตนเองไดถกทรมานระหวางการควบคมตวโดยทหารทจงหวดยะลา ในเดอนมกราคม 2550 พลเอกสนธ บญยรตกลน ผบญชาการทหารบก มค าสงใหเจาหนาทสอบสวนกรณน และระบวารฐบาลไมมนโยบายทจะทรมานหรอปฏบตอยางทารณโหดรายตอผตองสงสยในภาคใต และรบรองวาเจาหนาทผใดทกระท าการดงกลาวจะถกลงโทษ ศอ.บต.ไดท าการสอบสวนกรณนตามค าสงของกอ.รมน.ภาค 4 และพบวาผตองสงสยไดถกทรมานหรอถกทารณจรง ทวาศอ.บต.มไดเปดเผยชอของผกระท า และไมมการฟองรองด าเนนคดตอบคคลใด ไมมผใดตองรบผดชอบตอการละเมดทเกดขนแมจะมการใหการเยยวยากบผเสยหายกตาม19 ในเดอนมนาคม 2550 เหยอการทรมานอาย 25 ป ทถกทรมานระหวางถกควบคมตวทปตตานไดเขารองเรยนตอคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต เปนเหตใหเจาหนาททถกกลาวหาวาเกยวของถกสงยาย20 รายงานเกยวกบการทรมานหรอการปฏบตอยางทารณโหดรายมเพมขนอยางมากตงแตชวงกลางป 2550 โดยบางครงกมการแสดงทาทของรฐบาลไทยในเรองน ในเดอนกนยายน 2550 เครอขายนกศกษาจากเกามหาวทยาลยเรยกรองใหรฐบาลถอนกองก าลงทหารพรานในภาคใต โดยระบวาชาวบานหลายคนรองเรยนวากองก าลงเหลานปฏบตหนาทโดยมชอบ และเปนเหตใหความขดแยงในพนทเพมขน ตวแทนของกอ.รมน.ภาค 4 ระบวามการสงการใหกองก าลงทหารพรานปฏบตหนาทอยางระมดระวงมากขนในการควบคมตวผตองสงสย และหากมการปฏบตโดยมชอบอกจะมการลงโทษสถานหนก21 ในวนท 15 มกราคม 2551 คณะกรรมการสทธมนษยชนแหงเอเชย (Asian Human Rights Commission) ออกแถลงการณเกยวกบขอรองเรยนวามการทรมานผถกควบคมตวทคายทหารทวดชางให จงหวดปตตาน และมการสงจดหมายรองเรยนไปยงเจาหนาทเกานายในรฐบาลหรอฝายความมนคง22 ในเดอนถดมา สมาชกสองคนของศนยทนายความมสลมในจงหวดยะลา ซงใหความชวยเหลอดานกฎหมายแกผเสยหายจากการทรมาน ไดถกขมขวาจะตองกลายเปน “สมชาย นละไพจตร คนตอไป” หากยงไมหยดพดเกยวกบการทรมาน23 นายสมชายเปนทนายความมสลมและนกปกปองสทธมนษยชนซงหายตวไปทกรงเทพฯ ในคนวนท 12 มนาคม 2547 เชอกนวาเขาเสยชวตแลว ในขณะนนเขาก าลงสบสวนขอรองเรยนของชาวมสลมภาคใตสองคนทถกต ารวจทรมานระหวางการควบคมตว ในเดอนมนาคม 2551 ในสมยประชมท 7 ของคณะมนตรสทธมนษยชนสหประชาชาตทกรงเจนวา องคกรพฒนาเอกชนหาองคกรมแถลงการณรวมทางวาจาตอคณะมนตรวาดวยการทรมานในเอเชย โดยระบวา “ในประเทศไทย รายงานในชวงทผานมาเผยใหเหนการทรมานอยางเปนระบบและกวางขวางโดยทหารและกองก าลงกงทหารและหนวยกองก าลงพเศษ ตามสถานควบคมตวลบโดยเฉพาะในภาคใต”24 ผแทนรฐบาลไทยในทประชมไดตอบวา รฐบาลไทย “มเจตนาอยางเตมททจะปฏบตตามพนธสญญาและพนธกรณทมตออนสญญา (ตอตานการทรมาน)” “ไมเคยปลอยปละใหมการกระท าในลกษณะทเปนการทรมานเกดขนแตอยางใด” และการกระท าใด “ทถกกลาวหาวาเปนการปฏบตโดยมชอบหรอเปนการละเมดสทธโดยหนวยงานหรอเจาพนกงานของรฐ จะไมถกปลอยปละละเลย แตจะมการสอบสวนอยางเตมทตามหลกกระบวนการทรวดเรวชอบธรรม”25

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 13

ในเดอนเดยวกนนนเอง ค าตอบของผแทนรฐบาลกถกทดสอบ เมอนายยะผา กาเซง อหมาม

จากจงหวดนราธวาสไดเสยชวตระหวางถกควบคมตวทหนวยฉก.39 ทวดสวนธรรม26 ครอบครวของเขาไดแจงความและน าคดเขาสศาล ในขณะทหนวยงานของรฐรวมทงทหารพยายามเกลยกลอมใหครอบครวไมด าเนนคด โดยมการไปพบทบานหลายครง และขอใหครอบครวอหมามยอมรบคาชดเชยเพอแลกกบการไมฟองรองด าเนนคด แตไมประสบความส าเรจ27 ภายหลงพลเอกอนพงษ เผาจนดา ผบญชาการทหารบกและรองผอ านวยการกอ.รมน.ระบวาจะมการจดการไตสวนสาธารณะโดยเรว จากนนจะมการพจารณาคดและลงโทษผทรบผดชอบ เจาหนาทอยางนอยสามคนจงถกสอบสวนในขอหาวาใชอ านาจโดยมชอบ การสอบสวนพบวามมลเพยงพอทจะสงเรองใหกบคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต (ปปช.) ในระหวางทเขยนรายงานน ปปช.ก าลงพจารณาวามพยานหลกฐานเพยงพอทจะสงเรองฟองรองด าเนนคดทหารใหกบอยการ และ/หรอมค าสงใหกองทพบกลงโทษทางวนยหรอไม นอกจากนน ในเดอนเมษายน 2551 ไดมการเรมการชนสตรพลกศพอหมามขน28 ในเดอนมถนายน 2551 ในสมยประชมท 8 ของคณะมนตรสทธมนษยชนสหประชาชาต องคกรพฒนาเอกชนระหวางประเทศองคกรหนงตงค าถามตอความมงมนของรฐบาลไทยทจะน าตวเจาพนกงานทมสวนเกยวของกบการเสยชวตของอหมามและการเสยชวตระหวางควบคมตวอกสองรายเมอเรวๆ น เขาสกระบวนการยตธรรม29 ผแทนรฐบาลไทยไดขอใชสทธในการตอบวา “การสอบสวนคดเหลานก าลงด าเนนอย และผมสวนรบผดชอบจะถกฟองรองด าเนนคดตามกฎหมาย รฐบาลไทยขอเนนวาจะไมยอมปลอยใหเจาพนกงานของรฐละเมดสทธได”30 แพทยซงใหการตอศาลในเดอนสงหาคมระหวางการชนสตรพลกศพเพอหาสาเหตการเสยชวต ระบวาอหมามเสยชวตจาก “การกระแทกดวยของแขงอยางรนแรง” เปนเหตใหกระดกซโครงหก ปอดรว มบาดแผลถลอกตามรางกายและใบหนา31 ในอกกรณหนงทมการเผยแพรตอสาธารณะ เมอเดอนกมภาพนธ 2551 กลมโรงเรยนเอกชนสอนศาสนาอสลามในจงหวดสงขลา ในนามคณะกรรมการยตธรรมเพอสนตภาพและสมานฉนท ไดยนเรองรองเรยนแทนนายอมนดน กะจ ซงไดถกท ารายจนบาดเจบทงทางกายและใจ พวกเขาอางวานายอมนดนไดถกทรมานระหวางการควบคมตวในวนท 5 กมภาพนธ 2551 และเรยกรองใหมการด าเนนคดตอทหารซงปฏบตหนาทอยางไมชอบดวยกฎหมาย32 นายอมนดนไดรบคาชดเชยไปโดยคดไมไดขนสศาล 3.2 การทรมานหรอการปฏบตอยางทารณโหดรายในภาคใตของไทย ในเดอนมถนายน 2551 แอมเนสตอนเตอรเนชนแนลไดรบบนทกค าใหการ ดงตวอยางทแสดงไวดานลางน อนระบถงการปฏบตทเกดขนระหวางการควบคมบคคลอยางนอย 34 คน ระหวางเดอนมนาคม 2550 ถงพฤษภาคม 2551 ทางองคกรฯไดสมภาษณเหยอของการทรมาน 13 คนโดยตรง และพดคยกบญาตหรอพยานผรเหนการทรมานหรอการปฏบตอยางทารณโหดราย โดยแบงจ านวนผใหสมภาษณเหลานอยางเทาๆ กนในสามจงหวดซงไดรบผลกระทบจากการกอความไมสงบ คอ จงหวดนราธวาส ปตตาน ยะลา และบางสวนของจงหวดสงขลา เหยอทงหมดไดถกทรมานหรอถกปฏบตอยางโหดรายโดยเจาหนาททตองการขอมลจากพวกเขา เปนการบงคบใหสารภาพมาชดเชยการท างานของหนวยขาวกรองและการรวบรวมพยานหลกฐานทไมมประสทธภาพ เปนการขมขเพอใหยตหรอถอนการใหความสนบสนนตอการกอความไมสงบตามความเชอของเจาหนาท หรอเพอลงโทษพวกเขา เทคนคการทรมานทพบมากสดคอ การทบต การเตะ และการกระทบเหยอ การใชถงพลาสตกคลมศรษะเพอใหขาดอากาศหายใจ มผเสยชวตสรายจากการทรมานในระหวางการควบคมตว

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 14 3.2.1 จงหวดนราธวาส

“ทหารระดบลางสองนายจบตวผมไปทขางสระน า และบงคบใหขดหลม พอเจานายพวกเขามาถงกบอกวาถาผมไมยอมใหขอมล...ผมจะถกฝงอยทน จากนนพวกเขากถอดผาผมอกครงและใหไปยนอยในหลม พวกเขาถมดนขนมาจนเตมถงคอ และบงคบใหผมสารภาพ” คนงานกอสรางวยกลางคน จากปตตาน

นราธวาสเปนหนงในสองจงหวดทอยใตสดของไทย มพรมแดนตดกบมาเลเซย และเปนทตง

ของหนวยทหารทถกปลนปนเมอวนท 4 มกราคม 2547 ซงถอเปนการกอความไมสงบระลอกใหม นราธวาสยงเปนจงหวดทเกดเหตการณกรณตากใบเมอเดอนตลาคม 2551 ซงผประทวง 78 คนเสยชวตจากการถกกดทบและหายใจไมออกระหวางน าตวไปควบคมตว และอกเจดคนเสยชวตระหวางการปราบปรามการประทวงอยางรนแรง การประทวงเกดขนทหนาสถานต ารวจในจงหวดนราธวาส โดยญาตพนองไดมารวมตวกนเรยกรองใหปลอยตวชดรกษาความปลอดภยหมบาน (ชรบ.) ทถกควบคมตวเนองจากเปนผตองสงสยวาจดหาอาวธใหกบผกอความไมสงบ จงหวดนยงเปนศนยกลางของการกอความไมสงบตางๆ เปนเหตใหกองก าลงของไทยใชยทธวธปราบปรามทคอนขางรนแรง แอมเนสตอนเตอรเนชนแนลไดบนทกกรณการทรมานหรอการปฏบตอยางทารณโหดราย 11 รายทเกดขนในจงหวดนนบตงแตเดอนมนาคม 2550 โดยมอยสามกรณซงเปนการทรมานทรนแรงมากและเปนเหตใหเกดการเสยชวต แอมเนสตอนเตอรเนชนแนลยงพบการละเมดสทธทรนแรงโดยเปนการทรมานตอผหญงและบตรชายอายหกขวบ เพอใหไดขอมลเกยวกบสามของผหญงคนนน เหตการณเหลานบงชวาการทรมานและการปฏบตอยางทารณโหดรายเกดขนอยางเปดเผยทงในทตงของทหารและต ารวจ และเกดขนแมวาผทเกยวของจะทราบดวาตนก าลงกระท าการละเมดกฎหมายและนโยบาย และบงชวาในบางครง เจาหนาทไดมสวนรวมในการกระท าทผดกฎหมายจรงๆ ในเดอนมถนายน 2550 ชายหนมคนหนงจากจงหวดนราธวาสเสยชวตโดยเปนผลจากการทรมานของทหาร เขาถกทหารไมทราบสงกดไลตามและหลบหนเขาไปอยในมสยดแหงหนงทนราธวาสในเวลาประมาณสามทม เขาเปนหนงในผเดนขบวนทถกทหารสลายการชมนมในตอนกลางวน และตองวงหลบหนกระสนปน พยานแจงใหแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลทราบวา ทหารไดเขามาพดจวงจาบกบผทอยในมสยด โดยบอกวา การใหอาหารสนขยงดกวาใหอาหารชาวมสลม เปนเหตใหชายหนมเกดความโกรธจากถอยค านและจากการกระท าลวงละเมดอน ๆ ทหารไดกดศรษะเขาลงไปในอางน าขนาดใหญ เทน าลงไปในอาง แลวกดศรษะของเขาใหจมลงไปในน าหลายครง จากนนลากตวเขามาทพนและกระทบจนกระทงเขาเสยชวต ครอบครวของคนกรดยางหนมคนหนงแจงใหแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลทราบวา ในเดอนธนวาคม 2550 ต ารวจจากสถานต ารวจอ าเภอรอเสาะจบกมตวเขาหลงมเหตการณระเบดเกดขน เจาพนกงานต ารวจสบนายจบตวเขาไปทสถานต ารวจอ าเภอรอเสาะ มการใสกญแจมอและถามวาเขาเกยวของกบกลมกอความไมสงบอยางไร ต ารวจเอาถงพลาสตกมาสวมคลมศรษะเขาและขวนทใบหนาเมอเขาบอกวาเขาไมเกยวของ เขาอธบายกบต ารวจวา ตอนทเกดระเบดขนหนงวนกอนหนานน เขาไปเดนอยใกล ๆ ระหวางทเกดระเบดขน ต ารวจจงบงคบใหเขาสารภาพวาเปนคนวางระเบดกอนทจะเตะเขา ใชโทรศพทตทศรษะ และบบคอใหหายใจไมออก หลงจากทถกสงตวไปยงคายองคยทธบรหาร จงหวดปตตานเปนการชวคราว เขากถกสงตวกลบมาทสถานต ารวจอ าเภอรอเสาะ และถกขงไวในหองทตดเครองปรบอากาศทตงอณหภมไวใหเยนจด

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 15

เดอนกมภาพนธ 2551 ดเหมอนจะเปนชวงเวลาทมการทรมานเกดขนอยางมากในนราธวาส คนงานกอสรางวยกลางคนจากปตตานบอกกบแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลวา ทหารซงสนธก าลงกบต ารวจกวา 100 นายไดไปลอมบานเขาในเดอนนน ระหวางทเขายงหลบอย

พวกเขาเคาะประต แตผมกลวเลยไมกลาเปด เจาหนาทสองสามคนปนเขามาทางหนาตาง พวกเขาบอกวามรายงานวาผมมปนในบาน พวกเขาคนบานแตไมพบอาวธ หลงจากถกน าตวไปสถานต ารวจและถามค าถามทวไป ผมถกควบคมตวไปทคายจฬาภรณในนราธวาส และมทหารหรอต ารวจนอกเครองแบบสองนายพาตวผมไปทรานตดผมในคายในตอนเยนวนนน ประมาณตหนง เจาหนาทระดบผบงคบบญชาสงใหผมลกขน เขาตอยผมทหนา เรยกผมวาเปนผกอการราย เอาบตรประชาชนผมไปหกทง สวนทหารอกคนหนงเตะผมจากขางหลง นอกจากผบงคบบญชายงมทหารอกสามนาย ตอนทผมลมลงอยกบพน ผบงคบบญชาบอกวาเขาตองการทดสอบรองเทาแตะคใหม แลวเลยเหยยบลงบนตวผม สวนทหารอกสามคนเตะท ศรษะดวยรองเทาบท ท าใหศรษะแตกและผมรสกมนงง จากนนทหารอนญาตใหผมไปอาบน า แตผมตองอาบน าเบา ๆ เพราะเจบแผล ท าใหตองอาบน านานจนเปนเหตใหทหารไมพอใจ พวกเขาไมใหผาเชดตวผม ผมตองใชเสอเชดตว ทหารเอาบหรมาใหสองมวน และบอกใหผมรองเพลงชาต แตเนองจากผมแทบจะยนไมอยอยแลว พวกเขาจงเตะผมลงไปในรองน าทเตมไปดวยสงปฏกล จากนนทหารถามผมถงเรองการระเบดทตลาด ผมบอกผมไมรเรองเลย พวกเขากตผมดวยไมไผและบงคบใหวดพน แตผมท าไมได ทหารเลยขนมายนบนหลงผมประมาณสบนาท จากนนบอกใหผมถอดกางเกงออก แตผมไมอยากถอดเพราะไมไดใสกางเกงใน แตพวกเขากยงบงคบผมใหท า และเอาแตหวเราะเยาะผม ทหารถามผมเกยวกบเหตการณครงนนอกครง ผมกตอบเหมอนเดม ท าใหทหารสามคนมาจบตวผมไวสวนอกคนเอาไฟแชกมาลนทเทาจนกระทงแกสหมด จากนนใชรองเทาบทเตะผมทขา ทหารระดบลางสองนายจบตวผมไปทขางสระน า และบงคบใหขดหลม เจานายพวกเขามาถงและบอกวาถาผมไมยอมใหขอมล ผมจะถกฝงอยทน จากนนพวกเขากถอดเสอผาผมอกครงและใหไปยนอยในหลม พวกเขาถมดนขนมาจนเตมถงคอ และบงคบใหผมสารภาพ พวกเขาปลอยผมอยในหลมประมาณ 30 นาท โดยมสนขเฝายามมาขใกล ๆ ซงเปนการดหมนผมในฐานะทเปนมสลม (เนองจากชาวมสลมถอวาสนขเปนสตวทไมสะอาด) จากนนผมไดยนทหารพดกนวาเจาหนาทคนอนทอยในครวอาจเหนสงทพวกเขาท า พวกเขาเลยขดผมออกจากหลมและบอกใหผมไปอาบน า พวกเขาไมยอมใหผมท าละหมาด บอกวาใหท าเฉพาะทบาน และถามวาผมเคยเขาโรงเรยนศาสนาหรอเปลา พวกเขาปลอยใหผมนอนอยในรานตดผมจนถงเชา จากนนทหารทงสนายกเอาหมอมาตรวจผม ในชวงบายของวนนน ทหารนอกเครองแบบยนจดหมายฉบบหนงใหผม จดหมายบอกวาจะมการยายผมไปทอกแหงหนง แตพวกทหารกกลวทจะใหผมไปทอนเพราะพวกเขาไดท ารนแรงกบผม พวกเขาจงควบคมตวผมไวทคายจฬาภรณอกสองวน จากนนทหารทงสนายกน าตวผมไปทคายองคยทธบรหาร และขจะฆาผมถาผมรองเรยนวามการทรมาน

กรณนเปนตวอยางทชดเจนแสดงใหเหนวาเจาหนาทมสวนรวมในการทรมาน และในขณะเดยวกนกชใหเหนวาผทมสวนรวมในการทรมานทราบดวาตนเองก าลงท าสงทผดกฎหมายและพยายามทจะปกปดความผด

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 16

ในเดอนกมภาพนธ 2551 ผชายอกคนจากนราธวาสเสยชวตจากการทรมาน จากปากค าของพสาวของเขา เขาไดรบจดหมายเรยกตวใหไปรายงานตวเพอเขารบการฝกอาชพเปนเวลาสเดอน พสาวบอกวาหลงจากไปรายงานตวกบทางการ เขาถกทบตอยางรนแรงและถกยงทไหลขวา และมการน าตวไปโรงพยาบาล ระหวางอยทโรงพยาบาลเขายงถกใสกญแจมอจนกระทงเสยชวตในอกสเดอนตอมาในเดอนมถนายน 2551 ทหารไมทราบสงกดแจงเธอวาเขาเปนผกอการราย เหตการณทรนแรงอกครงหนงเกยวของกบการทรมานผหญงและบตรอายหกขวบ เกดขนเมอเดอนกมภาพนธ 2551 ทหารจากหนวยฉก.ในนราธวาสไดกกขงหญงสาวจากนราธวาสพรอมกบบตรชายอายหกขวบ ผหญงคนดงกลาวแจงแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลใหทราบวา ทหารอางวาก าลงตามหาตวสามของเธอ แตเขาไมอย พวกเธอจงถกจบตวไปทคายทหาร และในตอนเยนทหารน าตวบตรชายไปจากเธอ และไมยอมใหเธอท าละหมาดหรอใชหองน าระหวางทสอบปากค าเกยวกบทซอนตวของสาม ผหญงคนดงกลาวรายงานวาทหารใชถอยค า “จวงจาบ” ตอเธอ ระหวางทสอบปากค าในกระทอมดานหลงของคายทหาร หนงชวโมงผานไปทหารน าตวเธอไปยงทอกแหงหนง ไมอนญาตใหใชหองน าหรอกนอาหาร และบงคบใหสารภาพวามสวนรเหนกบการกอความไมสงบ ทหารน าตวบตรชายกลบมาให แตไมยอมใหเธอแตะตองตวบตรแมวาเหนชดวาเขาปวย เจาหนาทหญงสองคนพาตวเดกไปหองน า เมอออกมาปรากฏวาตวเขาเปยกโชกทงตวเพราะถกจบกดไปในอางน า จากนนเจาหนาทน าภาพถายเดกชายทเปลอยกายพรอมกบอาวธปนและถามวา “นใชเธอหรอเปลา” จากนนกน าตวเดกไปจากแมอกครง สดทายผหญงคนดงกลาวไดรบอนญาตใหอาบน าโดยมทหารพรานหญงคมเชงอย แตไมอนญาตใหเชดตว แตน าตวเธอไปยงหองซงมพดลมเพดานเปดอย ทหารน าเขมเลมหนงมาวางไวบนโตะเพอขใหเธอกลว และใชไมตทดานหลงเธอสามครง และยงคงถามวาสามอยทไหน คนนนผหญงคนดงกลาวไมไดนอนและไดพบลกอกครงประมาณเวลาแปดนาฬกาในตอนเชา ผมของเขาเปยกและมไข ผหญงคนดงกลาวบอกวา แมจนปจจบนบตรของเธอกยงเลาใหเพอน ๆ ฟงเกยวกบสงทเกดขนระหวางการควบคมตว และบอกเธอวาเขาสามารถจดจ าใบหนาของทหารทเกยวของไดทกคน อกครงในเดอนกมภาพนธ 2551 ทหารจากหนวยฉก.ทหมบานตนไมสง จงหวดนราธวาส หรอทชาวบานเรยกกนวา “หนวยดแทค” เนองจากทตงของหนวยอยทเดยวกบเสาสญญาณโทรศพทมอถอดแทค หนวยฉก.ไดจบกมชาวสวนยางหนมคนหนงจากนราธวาสระหวางอยทบาน ญาตบอกวาหนวยฉก. “ร.15111 มว.1” น าตวเขาไปทคายทหารทหมบานบาโงฮมอ ต าบลกาวะ อ าเภอสไหงปาด ชายคนดงกลาวบอกกบครอบครววาเขาถกทรมานระหวางอยทคายทหาร แตไมไดเลารายละเอยดและถกขงอยทนนเพยงชวงเวลาสน ๆ จากนนมการน าตวเขาไปทคายทหารปเหลงทอ าเภอเจาะไอรองในตอนเยน ทหารพรานสนายบอกใหเขาเอาหวมดลงไปในน าคร า และขทจะท ารายเขาถาเขาเงยหนาขนพนน าเปนเวลานานหรอหยด จากนนเอาตวเขามาบนพนและใหคลานและนอนบนพนทมพชหนามแหลม แลวกเหยยบบนตวเขา ทหารนายหนงอาไมมาแทงทวารหนกเขา สวนอกหนงนายเลงปนมาทเขาและบงคบใหสารภาพวาเปนผวางระเบดเมอเดอนธนวาคม 2540 เขาถกเตะททองจนลมลง จากนนทหารเอาถงพลาสตกด าคลมศรษะและบงคบใหเขาสารภาพอก เขาถกทรมานในลกษณะเดยวกนทกวนเปนเวลาอกสองสปดาห

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 17

แอมเนสตอนเตอรเนชนแนลยงไดขอมลเกยวกบการทรมานซงเปนเหตใหเสยชวตอกกรณหนง

ในเดอนมนาคม 2551 ก าลงทหารและต ารวจกวา 100 นายไดเขาลอมบานชาวสวนยางแหงหนงทนราธวาสตอนประมาณตหา ต ารวจจากอ าเภอรอเสาะไดบกเขาไปในบาน สวนทหารรออยดานนอก ชายคนดงกลาวและชาวสวนยางอกสองคนถกบงคบใหนอนลงบนพนเปนเวลาประมาณหนงชวโมง จากนนถกน าตวไปทสถานต ารวจสองแหง และไปทหนวยฉก.39 ทอ าเภอรอเสาะ พวกเขาถกควบคมตวไวเปนเวลาสามวน ไมมการใหน าเพอท าความสะอาดกอนท าละหมาด ครอบครวของเขาแจงกบแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลวาในเยนวนทสาม ชาวสวนยางคนดงกลาวถกเตะหลายครงตลอด 90 นาทจนเดนไมได จากนนถกทงไวคนเดยวประมาณสบนาทแลวกถกซอมอกประมาณครงชวโมง จากนนกถกทงไวอกสบนาท สดทายทหารน าตวเขาไปทตนไมและเตะเขาจนลมลงกบพน ใชทอนเหลกตทศรษะและล าตวเปนเวลาหนงชวโมง จากนนกลากตวเขาทงทเปลอยเขาไปในหองตอนประมาณตสอง และถกเตะจนลมลงอกครง เขาเสยชวตในคนนนเอง ในวนทสองทหารหานายจากหนวยฉก.แหงหนงน าตวชาวสวนยางอกคนหนงไปทหองดานทายของคายทหาร และถามวาเขาไดยงใครมาบางหรอเปลา พวกเขาซอมชายคนนนเปนเวลาหนงชวโมง เอาถงพลาสตกคลมศรษะและผกถงไวท าใหหายใจไมออก เมอชายคนดงกลาวฉกถงทง เขากถกเตะและมการน าถงพลาสตกใบใหมมาสวมทศรษะและมดมอไว จากนนทหารถามวาเขาเปนคนถนดซายหรอขวา และขวาจะตดนวถาไมยอมสารภาพวารเหนหรอมสวนเกยวของกบการกอความไมสงบ พวกเขายงใชดามมดตทศรษะอกสามครง จากนนกปดตาเขาและน าตวขนรถบรรทก เชาวนตอมาเขาถกน าตวไปทอกแหงหนงโดยทหาร 15 นายทก าลงดมเหลา คนทเปนหวหนาถามวาเขาเคยยงใครหรอเปลา พอเขาบอกวา “ไม” เขากถกแขวนเอาเทาขนบนโดยไมใสเสอและใชเสอเปนเชอกผกมอไวดานหลง เมอไมสามารถตอบค าถามใหเปนทพอใจเขาจะถกเตะในลกษณะการซอมมวยไทย การท ารายด าเนนไปประมาณ 90 นาท จากนนกปลอยตวเขาลงมาโดยทยงมดขาไว จากนนทหารไดแทงเขมเยบผาเขาไปทปลายนว มการน าตวเขาไปแขวนเอาหวลงลางอกครง และเอาเขมทมเขาไปทตาและแกมทงสองขาง จากนนกถอดกางเกงในขณะทเขายงหอยหวลง และเอาเขมแทงเขาไปในอวยวะเพศ ทหารตและเตะเขาดวยรองเทาบททหนาอกหลายครง เอาน ามาสาด เอาสเปรยพรกไทฉดใสหนาสครง และเอาเบยรมาราดใสตวเขาจนเปยก ซงเปนการลบหลตอชาวมสลมซงมองวาการบรโภคเครองดมแอลกอฮอลเปนบาป จากนนเขากถกทหารอก 15 นายซอมในลกษณะเดยวกนประมาณ 30 นาทในตอนเยน มทงการต เตะ และหอยแขวนตวเขาลงมาอกครง และถามค าถามเดม ๆ ในชวงดกเขาถกทหารขเมาทง 15 นายนนพาตวไปทตนไมโดยยงถกผกมอไวดานหลง แลวผกตวเขากบตนไม ในขณะททหารนงเลนไพกน คนทแพจะไปเตะเขา เขาถกท าแบบนประมาณสองชวโมงจนกระทงเชา ทหารบอกวา ตวเขาเคยไปยงญาตคนหนงของทหาร และชายคนนบอกกบแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลวา เขาไดยนเสยงรองของชาวสวนยางอกคนหนงทถกซอมจนเสยชวตทนน ในวนทสองเชนกน ทหารบอกกบชาวสวนยางทเหลออกคนหนงวา เขาจะตองถกฆาภายในหนงสปดาหถาถกปลอยตวไป เขาถกทรมานแบบเดยวกบเพอนบานของเขาตามทบรรยายขางตน ทหารใชแทงเหลกตทศรษะและใชเชอกคลองทคอและลากตวเขาไปจนหมดสต จากนนกเฉอนทแขนและเอาเขมทมทบาดแผล เขาถกบงคบใหดมเหลา (ซงเปนการละเมดกฎของชาวมสลม) และถกถามวา “พระเจาของคณอยทไหนละ ถาพระเจามจรง ท าไมไมมาชวย”

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 18

3.2.2 จงหวดปตตาน “ทหารสนายเตะผมและบอกใหผมสารภาพความจรง ผมกยอมท าตาม แตพอผมบอกวาผมเปนผบรสทธ พวกเขากบบคอดงผมของผม และบอกใหผมเลอกทฝงศพตวเอง ซงผมกท าตาม” ชายหนมจากปตตาน คายองคยทธบรหารในจงหวดปตตานเปนศนยกลางการปราบปรามการกอความไมสงบทส าคญแหงหนง และเปนสถานควบคมตวทเปนทางการเพยงหนงในสองแหงในภาคใตของไทย แอมเนสตอนเตอรเนชนแนลไดพบการละเมดสทธทเกดขนหลายครงทคายองคยทธบรหาร รวมทงความพยายามทจะปกปดการทรมาน หรอการท าใหบาดเจบเพยงจ ากดเพอไมใหเหยอถงกบเสยชวต ผถกควบคมตวถกทรมานหรอถกปฏบตอยางโหดรายอยางนอยหนงครงใน 12 กรณทเกดขนในปตตาน กรณตาง ๆ เหลานเกดขนในชวงเดอนธนวาคม 2550 จนถงเมษายน 2551 ชายหนมจากปตตานบอกกบแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลวาเขาถกควบคมตวในเดอนธนวาคม 2550 โดยก าลงทหารสนธกบต ารวจจ านวนกวารอยนายทเขามาลอมจบกมเมอประมาณตส

ตอนแรกผมถกจบไปทสถานต ารวจ ตอมากถกจบไปทหนวยฉก.24 ทวดชางให ค าวนนน ทหารทเมาอยไดมาสอบสวนผม เมอผมบอกวาผมเปนผบรสทธพวกเขาโกรธและพาตวผมไปทมด ๆ ทหารสนายเขามาเตะและบอกใหผมพดความจรง ผมกท าเชนนนและบอกวาผมเปนผบรสทธ พวกเขากบบคอดงผมของผม และบอกใหผมเลอกทฝงศพตวเอง ซงผมกท าตาม ผมถกจบตวใหนงเกาอจนถงตสอง จากนนกถกเตะและซอมอกหลายชวโมง พวกเขาท าแบบนเปนเวลาสามวน ตอนททหารถามผม พวกเขาใชรองเทาบทเหยยบทหนา มดมอผมไวทดานหลงและเตะผมถาผมตอบค าถามไมเปนทพอใจของเขา บางทเขากเอาตวผมไปตากแดดหรอตากฝน ทหารยงเอาอาหารทมเนอหมมาใหผมกน (ซงขดกบหลกศาสนาอสลาม) ผมท าละหมาดดๆไมไดเลยตองท าในหองน า ทหารมาถบเตนทนอนผมตอนกลางคนท าใหผมนอนไมหลบ ยอมใหผมอาบน าวนเวนวน วนสดทาย ทหารตผมอยางแรงทบรเวณตนคอดานลางและแผนหลงสวนบน

ในเดอนธนวาคม 2550 ชายหนมสามคนจากปตตานกถกก าลงทหารและต ารวจ 70-80 นายจบกม จากนนกถกน าตวแยกไปไวยงสถานทสองแหง และตอมาไดถกควบคมตวอยทคายองคยทธบรหาร พวกเขาถกตทหนา ไหล และหลง ทหารใชไฟฟาจทมอของผถกควบคมตวรายหนง เอาเชอกมาคลองคอผถกควบคมตวอกรายหนง และขวาจะไปจบตวนองชายมาถาเขาไมยอมสารภาพวามสวนรเหนหรอเกยวของกบการกอความไมสงบ นอกจากนนยงเอาถงพลาสตกคลมศรษะเขาไว ทงสามคนถกจบใหเปลอยกายในหองแอรทต งอณหภมต ามาก ครอบครวของพวกเขาบอกกบแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลวา ผถกควบคมตวถกบงคบใหลงนามในหนงสอทเขยนวาพวกเขาไมไดถกทรมาน แตทงสามคนไมยอมปฏบตตาม ชายวยกลางคนจากปตตานบอกกบแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลวาในเดอนมกราคม 2551 ทหารประมาณ 200 นายจากหนวยฉก. 4310 หรอทเรยกวา “หนวยฉก.แมลาน” หรอ “รทภ. 4310” จากอ าเภอแมลาน ไดมาปดลอมบานเขาประมาณตหา

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 19

ทหารประมาณ 20 นายมาลอมบานผม สวนเจาหนาทคนอนรออยทถนนหรอซมอยในปา พวกเขาเอาตวผมไปทคายแมลานซงเดมเปนโรงเรยน และบงคบใหผมสารภาพวาเปนผวางระเบด ทหารถามวาผมจะรสกอยางไรถาพวกกอความไมสงบฆาคนในครอบครวผม และถามเกยวกบเพอนของผม จากนนทหารกผกมอผมไวดานหลง ตบทกกห ตผมททองจนผมลมลง จากนนกเตะผม ทหารสามนายใชปนตทใบหนาผม และเตะทดานหลง หนงชวโมงผานไป ผบงคบบญชาเดนผานมาและพาตวผมไปทหองมดเพอสอบปากค า ต ารวจกมาทคายเพอถามค าถามกบผม ผมถกควบคมตวในหองมด และถกขวาจะโดนซอมหนกกวานถาไมยอมสารภาพ ประมาณตสองผบงคบบญชาพาตวผมไปทคายองคยทธบรหาร และถกน าตวไปทหองมดทตดแอรและเปดแอรจนเยนมาก พวกเขาสอบสวนและบงคบผมใหสารภาพ

ชายหนมสองคนจากปตตานบอกกบแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลวาในเดอนมกราคม 2551 ทหาร 15 นายจากหนวยฉก.11 ไดจบกมตวพวกเขาเพอสอบถามวามสวนรวมในการกอความไมสงบหรอไม พวกเขาปฏเสธ ทหารจงผกมอพวกเขาไวดานหลง บงคบใหยนชดผนงและทงตทงเตะ จากนนทหารไดน าตวชายหนมไปหนวยฉก. มการตงค าถามทวไปและถายรปไว ทหารยงใชไมตพวกเขา บอกใหพวกเขาชตววาคนทเหนในภาพเปนสมาชกของกลมอารเคเค ทหารคนหนงซงปดตาไวขางหนงใชปนขพวกเขา และบงคบใหนงตากแดดเปนเวลาสองชวโมง พอฝนเรมตกกมการจบตวพวกเขาไปนงขางนอกและน าอาหารมาใหตอนฝนตก จากนนกถกน าตวไปทคายองคยทธบรหารในเวลาเดยวกน ทหารเรยกพวกเขาวา “ลกคารายใหม” มการน าสงมคาในตวไปและถายรป วนตอมามการถอดเสอชายหนมคนหนง แลวเอาไปผกมอไวดานหลง จากนนกเตะและต ทหารสอบถามเขาเกยวกบหมบานของเขา และบอกใหสารภาพวามสวนรเหนหรอเกยวของกบการกอความไมสงบ ตอนกลางคน ทหารน าตวเขามาขางนอกและทบตโดยสายดบเพลง จากนนกกดเขาลงไปในน า กอนทจะน าตวมาไวในหองแอรทมอณหภมเยนจดพรอมกบชายอกคนหนง ตอมาทหารเอาเชอกคลองคอและผกเขาตดไวกบเกาอ เอาน ามาราดและใชไฟฟาจทเทา ทหารมสลมคนหนงบอกใหเขาสารภาพ สวนคนอนกไดตเขาอก แตสดทายกยอมใหเขาท าละหมาด สวนชายอกคนหนงกถกซอมเชนกน ในเดอนกมภาพนธ 2551 ต ารวจจบครหนมคนหนงจากนราธวาสและพาตวไปขมขทสถานต ารวจ จากนนกพาตวไปทคายองคยทธบรหาร มการเรยกทหารมา และบอกทหารวาไมตองทรมานจนถงตาย เขาถกขงในหองแอรเยนจดเปนเวลาหาวน ซงท าใหเปนปญหามากเพราะเขาเปนโรคหอบหด ทหารบอกใหเขาสารภาพวามสวนเกยวของกบการวางระเบด แมของเขาเปนผเลาใหแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลฟงถงการปฏบตเหลาน ในเดอนกมภาพนธ 2551 เชนกน ก าลงต ารวจและทหารประมาณ 30-40 นายไดจบกมคนงานกอสรางคนหนงจากปตตาน จากนนพาตวเขาไปทสถานต ารวจสองแหง ชายหนมเลาใหแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลฟงวา เขาไมแนใจวาทหารเหลานมาจากหนวยฉก.ไหน แตวาเนองจากเขาถกพาตวไปทกองพนทหาร 24 ทวดชางให กคอนขางแนใจวาทหารนาจะมาจากหนวยฉก.24 ซงตงอยทนน ทหารหกนวมอของชายหนมไปขางหลงจนกระทงเขาสญเสยความรสกทนว ใชล ากลองปนตทศรษะจนกะโหลกศรษะราว จากนนกเตะและบบคอเขา และยงตททองอยางแรงเพอใหเขารสกเจบปวดตอไป การทรมานเกดขนทกวนเปนเวลาหนงสปดาห และมจดมงหมายเพอบงคบใหผชายคนนสารภาพวามสวนรเหนหรอเกยวของกบการกอความไมสงบ

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 20

ในเดอนมนาคม 2551 ก าลงต ารวจและทหารกวา 300 นายซงประกอบดวยทหารจากหนวยฉก.ซงตงอยทวดเลยบ และต ารวจจากสถานต ารวจอ าเภอสายบร ไดกกขงชาวสวนยางหนมคนหนงไว ทงนตามขอมลของญาต พวกเขาผกมอเขาไวดานหลง ทมเขาลงไปบนพน เตะและเหยยบบนตวเขา ทหารอางวาเขาพยายามหลบหน และใชพานทายปนตเขา และยงยงปนใสใกลๆ ห ท าใหหออไปชวขณะ ในตอนแรกเขาถกพาตวไปทสถานต ารวจ และถกซอมในขณะทใสกญแจมอ ในตอนบายเขาถกพาตวไปทกองพนทหาร 24 ทวดชางให ทหารเอาถงพลาสตกครอบศรษะและทบตเขา จนกระทงจมกหก กญแจมอทใสกบาดจนเลอดไหลและท าใหแขนชา การทรมานเกดขนสามวน เปนชวงทเขาแทบไมไดกนหรอนอน และไมไดรบอนญาตใหท าละหมาด 3.2.3 จงหวดยะลา “วนตอมา พวกเขาบงคบใหผมนอนเปลอยกบพน สวนทหารพรานกใชเทยนไขลนตามล าตวจนพองไปทงตว” ชายหนมจากยะลา ใน 14 กรณทยะลา ผถกควบคมตวถกทรมานหรอทารณอยางนอยหนงครง ตวอยางขางลางเกดขนระหวางเดอนกรกฎาคม 2550 - มกราคม 2551 ในเดอนกรกฎาคม 2550 ก าลงต ารวจและทหารอยางนอย 20 นายไดจบกมชายหนมสามคนจากจงหวดยะลา พวกเขาถกใสกญแจมอและถกเตะ จากนนกถกบงคบใหนอนและมทหารกบต ารวจขนมาเหยยบ และถามวาพวกเขามปนหรอไม ชายหนมสองคนถกจดวยบหร และถกแทงดวยของมคมทหวแมเทา ทงสองคนตองนอนราบอยบนพนโดยทมอถกผกดานหลง แลวต ารวจและทหารขนมาเหยยบบนทอง พวกเขายงถกบงคบใหคกเขาและถกเตะทไหลจนลมลง ถาพวกเขาอทานวา “พระอลเลาะห” กจะถกตหนกขน ดเหมอนทหารจะจ าชายหนมคนทสามไดเลยตเขาจนสลบ ทงสามคนถกบงคบใหนอนในคทไมมน าเปนเวลา 30 นาทภายใตแสงแดด แตเมอเหนวากญแจมอทใสท าใหเลอดไหลทหารกถอดออกให ทหารขชายหนมทงสามวา ถาไมยอมสารภาพวามสวนรเหนหรอเกยวของกบการกอความไมสงบ พวกเขาจะสงหารผชายอกคนหนงทถกควบคมตวตวไว และถกน าตวไปผกทตนไมโดยมถงพลาสตกคลมศรษะ ชายหนมคนทถกซอมจนสลบเสยชวตไปในวนนน หนงในผรอดชวตบอกกบแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลวา “การทรมานไมใชสงทดเลย จบตวพวกเราและพาไปทศาลส เรายอมรบได แตเราไมอาจยอมรบการทรมานได สงทเกดขนกบเราจะกลายเปนสงทเราตองจดจ าไปจนตลอดชวต” ในเดอนตลาคม 2550 ต ารวจฝายปราบปรามจงหวดยะลาจบกมชายหนมยะลาสองคนบนถนน ทบรเวณใกลกบฐานของต ารวจ เจาหนาทต ารวจนอกเครองแบบสามนายไดซอมชายหนมทงสองคน โดยการใชทอน าพลาสตกตทแขนและใชทอนเหลกตทหลง ทงยงเตะจนกระทงแทบจะเดนไมได การซอมทรมานเกดขนนานประมาณสช วโมงในตอนบาย หลงจากนนชายหนมกไดรบอนญาตใหท าละหมาด แตกถกต ารวจเรยกวาเปน “พวกมสลมโง” ต ารวจแยกตวผถกควบคมตวทงสองคนไวคนละหอง และขพวกเขาวา ถาไมยอมสารภาพวาเกยวของกบการสงหารทเพงเกดขนกจะไมไดรบการปลอยตว และบอกวาททรมานกท าไปเพอ “สนกเทานนแหละ” ประมาณหาโมงเยน ต ารวจน าถงพลาสตกครอบศรษะของทงสองคน และขวาถาไมสารภาพจะถกทรมานเปนเวลาสามวนกอนจะถกสงหาร ตอมาต ารวจยงเตอนพวกเขาไมใหเลาใหใครฟงเกยวกบสงทเกดขนถาตอนหลงมคนมาเยยม ในชวงทใหสมภาษณกบแอมเนสตอนเตอรเนชนแนล หนงในชายทงสองคนบอกวาเขายงคงถายเปนเลอด สวนอกคนหนงบาดเจบทเขา “ผมเลาใหคณฟงเพอประโยชนของคนอน” เขากลาว “ถาสงนจะยงเกดขนตอไป กจะไมมสนตภาพในพนทน”

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 21

ชาวสวนยางวยกลางคนจากยะลาคนหนงบอกกบแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลวาเมอเดอนธนวาคม 2550 ทหารพรานและทหารจากหนวยฉก.41 ไดมาจบกมตวเขาทบาน และน าตวไปทหนวย 41 ทต าบลวงพญา อ าเภอรามญ

ทหารพรานลอผมวา ผมมทางเลอกแคสามทางคอ “ตาย ตาย กบตาย” ทหารพรานและทหารคนอนถามผมเกยวกบการกอความไมสงบ แตเนองจากผมพดไดแตภาษามาลายผมจงไมคอยเขาใจค าถามในภาษาไทย พวกเขาบอกใหผมสารภาพ ในตอนเทยง พวกเขาอนญาตใหผมท าละหมาด แตเมอถกน าตวไปในหองเลกๆ ในตอนบาย พวกเขาตทศรษะ เตะผมและหาวาผมเปนพวกกอการราย ระหวางถกขงทนน บางครงทหารพรานกแกลงเอาอาหารมาชา และบอกผมวา “ดซวาพระอลเลาะหจะเอาอาหารมาใหคณหรอเปลา” อกสบวนตอมา ผมถกทหารพรานสามนายสอบปากค า คนทมยศสงถามผมวามอะไรจะพดหรอเปลา พอผมบอกวา “ไม” ทหารทมยศสงกเดนออกไป สวนทเหลออกสองคนกซกถามผมตอ พวกเขาบอกวา อสลามเปนศาสนาทช วราย สอนใหเราไปฆาคนอน พวกเขาบงคบใหผมถอดเสอ จากนนใหเอามอไพลหลง และผกไว จากนนกตอยททอง แมวาผมจะยอมท าตาม ทหารกยงตอยททองและแขน และบอกวา ถาผมไมยอมสารภาพ พวกเขาจะมดผมไวทตนไมใหหอยศรษะลงกบพน และใหศรษะอยในน า วนตอมาทหารพาตวผมไปทโรงเกบรถซงรอนมาก และบอกใหผมเตรยมตวทจะถกสอบปากค าตอนค า อยางไรกตาม คนนนไมเกดเหตการณใด ๆ วนตอมาทหารพรานพาผมไปดผถกควบคมตวอกคนหนงทมรองรอยถกซอมอยางชดเจนและอางวาชายคนนนยอมรบวามสวนเกยวของกบการกอความไมสงบ จากนนพวกเขากเอาเลอยมอมาขผม

ในเดอนมกราคม 2551 ก าลงต ารวจและทหารกวา 300 นายจากสถานต ารวจบนนงสตาและหนวยฉก.15 จากต าบลตลงชน อ าเภอบนนงสตา ไดเขาลอมบานของชายหนมจากยะลาในเวลาประมาณ 6.30 น. ชายหนมบอกกบแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลวาทหารลากตวเขาและผชายอกคนหนงออกมา และบอกใหคนอนหนไปทางอน

พวกเขาถามผมวา รจกชายคนทพวกเขาตองการในรปภาพทใหดหรอไม เมอผมตอบวารจกแตไมรวาเขาเปนทตองการตว ทหารกเตะทกานคอ จากนนกน าตวผมไปทคายทหารพรานบานกลาง ในอ าเภอบนนงสตา ในวนทสามทหารพรานถามวาผมเปนผกอการรายหรอไม พอผมตอบวา “ไม” ผมกถกเตะทศรษะและทองอยประมาณหนงชวโมง วนตอมา พวกเขาบงคบใหผมนอนเปลอยกบพน สวนทหารพรานกใชเทยนไขลนตามล าตวจนพองทงตว พวกเขาท าแบบนประมาณสบนาท และตลอดเวลาถามผมวาเคยถกฝกจากพวกกอความไมสงบหรอไม อกสวนตอมา ทหารพรานปดตาผมและเอาตวผมไปใสไวในถงเหลกทมขนาดใหญพอทจะนงไดแตนอนไมได จากนนกปดฝา และเจาะชองทดานขาง ทหารพรานเอาไฟมาลนทรอบถงและถามวาผมรจกคนคนหนงหรอไม ผมตอบวา “รจก” แตเขาไมใชผกอการราย ตอนนนผมยงสวมรองเทาและมเสอผาท าใหเทาผมไมเปนไร แตแขนและหวไหลถกความรอนเผาไหม จากนนพวกเขาบอกใหผมถอดรองเทา ท าใหเทาผมพพอง ตอนทผมโผลศรษะมาทางชองดานขางเพอขอใหพวกเขาปลอย ทหารกตผมดวยปน พวกเขาท าแบบนประมาณหนงชวโมง จากนนกเอาตวผมออกจากถง และมการซอมตออกครงชวโมงโดยไมมการซกถาม สองวนตอมา ทหารพรานเอาตวผมไปไวในถงน าแขงเปนเวลา 20 นาท และถามวาผมเคยตดศรษะใครมาบาง พอมนเยนจดผมพยายามทจะหลบหนออกมา แตกถกตจนเปนแผลบรเวณควดานขวา และถกจบกดหวลงในน า แตทหารพรานเรมตกใจเมอเหนวาผมมเลอดไหล และใหการปฐมพยาบาลผม วนตอมาทหารพรานกลมใหมพยายามจะทรมานผมอก แตคนทท าเมอวนกอนหามพวกเขาไวและบอกวา เจานายของพวกเขาคงไมยอมใหทรมานตอไป ถงอยางนน ทหารพรานทมาใหมคนหนงกเตะผมททอง และถามวา “ใครฆาพอก” Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 22

ในเดอนมกราคม 2551 ชายหนมสองคนจากยะลาถกจบกมตวตอนประมาณตสาม โดยทหารอยางนอย 40 นายจากหนวยฉก.11 พวกเขาถกพาตวไปทคายทหาร และในเบองตนถกตงค าถามทวไป แตวนตอมาทหารสนายถามหนงในสองวารอะไรเกยวกบระเบดบาง เมอเขาตอบวาไมร พวกเขากบอกวาเปนไปไมไดหรอกและเรมเตะเขาและเตะหนกขนถาเขาอทานพระนามพระอลเลาะห จากนนทหารกถอดเสอของเขาออก และตอยอยางแรงทดานหลง ท าใหเขาหายใจล าบาก และเขาสญเสยการควบคมการท างานของรางกายและปสสาวะราดถงสองครง จากนนทหารผกมอเขาตดกบเกาอ ทหาร 10 คนผลดกนซอมเขา บางทกตดวยปน เขาบอกแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลวา ตอนทเขาขอน าดม สงทไดคอน ามนหลอลนรถยนต ทหารเอา “หลกฐาน” มาวางบนโตะและขวาถาไมยอมสารภาพ พวกเขาจะสรางขอกลาวหาวาเขาพยายามหลบหนเลยตองยงทง จากนนพวกเขาเอาปนมาวางใหด เมอชายหนมปฏเสธวาไมรจกปนกระบอกน พวกเขากเอาปนตเขาทหลงศรษะ ท าใหหนาไปกระแทกกบชามขาว จากนนคนทดเปนหวหนาคนอนกเขามาและใชไมกอลฟตทเขาและกระดกตนคอ จากนนกเลงปนเอม 16 มาทเขาและบอกวา “บางครงปนมนกลนของมนเองได” จากนนเขาเอาถงพลาสตกคลมศรษะชายหนมท าใหเขาตกจากเกาอ สวนผชายอกคนหนงซงไมไดสวมเครองแบบแตอางตวเองเปนนกมวยไทยไดเขามาเตะเขาอยางแรงทแขน การซอมด าเนนตอไปจนถงค า เขาถงไดรบอาหาร และไดรบอนญาตใหท าละหมาดเปนครงแรก ในท านองเดยวกน จากขอมลของครอบครวเขา ชายหนมอกคนหนงกถกตทหอยางแรงจนกระทงเขารองอทานพระนามของพระอลเลาะห ทหารสนายบอกวาเขามสวนรบผดชอบกบระเบด 40 ลกและอางวาเขาเปนหวหนากลมอารเคเค แลวกใชไมกอลฟตเขา เขายงถกเตะจนตกจากเกาอ ท าใหศรษะกระแทกพน จากนนทหารพดวาพวกเขาเองไมสนกดวย และน าตวเขากลบขนไปบนเกาอและตดวยปนจนกระทงกะโหลกศรษะราว ในวนทสอง เขาถกตอยจนฟนหก และถกดงผม จากนนผบงคบบญชากน าตวเขาไปและใชปนเอม 16 ขเขา 3.2.4 จงหวดสงขลา ในสอ าเภอของจงหวดสงขลาซงอยตอนเหนอสดของพนททมการกอความไมสงบ เปนพนทซงมการประกาศกฎอยการศก เราพบวามผถกควบคมตวสองคนทถกทรมานหรอทารณในสองกรณทจงหวดสงขลาเมอเดอนกมภาพนธ 2551 ครอบครวเขาบอกกบแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลเกยวกบสงทชาวสวนยางหนมจากสงขลาตองเผชญ ในเดอนกมภาพนธ 2551 ก าลงต ารวจและทหารกวา 40 นายซงสวนใหญเปนทหารพรานไดปดลอมบานของเขาและน าตวเขาไปทหนวยฉก.43 ในตอนค า ทหารพรานตทไหลขวาของเขาอยางแรงจนท าใหยกแขนไมได จากนนกเตะเขา เอาถงพลาสตกคลมศรษะและใชผาขนหนเปยกๆ ฟาดเขา ทหารพรานบอกใหเขาสารภาพวาเปนผสงหารชาวบาน และไมยอมใหเขาท าละหมาด การซอมเกดขนเปนชวง ๆ ตลอดทงสามวน ในท านองเดยวกน ครหนมจากสงขลาบอกกบแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลวาในเดอนกมภาพนธ 2551 ก าลงต ารวจและทหารกวา 100 นาย ซงประกอบดวยทหารจากหนวยฉก.43 ทหารพรานและต ารวจ ไดมาจบกมตวเขาทบาน เขาปฏเสธทจะเซนชอในแบบฟอรมยนยอมใหกกขง แตกถกน าตวไปกกขงทหนวยฉก.43 ในตอนค าอยด ทหารนอกเครองแบบสามนาย หรออาจจะเปนต ารวจกได ไดสอบสวนเขาและอนญาตใหเขาท าละหมาด แตตอมากเตะและซอมเขาเมอเขาใหค าตอบทไมนาพอใจ มการถามวาเขาเกยวของกบการยงและวางระเบดทเพงเกดขนหรอไม เมอตอบวาไม เขากถกเตะทคอสามครง พอเจาหนาทตบเขาทหเขากลมลงไปบนพน จากนนกถกบงคบใหลงบนพน เจาหนาทอกนายหนงมาถงและขวาจะฝงเขาทงเปน เจาหนาททเหลอเตะเขาและยนปนใหบอกวาถาหนไดกจะเปนอสระ จากนนพวกเขากบงคบถอดเสอผาและปลอยใหเขานงเปลอยกายบนพนกอนทจะเตะและบอกใหเขาถอดกางเกงออก ชายคนหนงเลงปนมาทศรษะของเขาและบอกใหเขาสารภาพ สวนทเหลอใชผาหมมวนเปนแทงเพอตเขา โดยมถงพลาสตกคลมรอบศรษะและผกทคอ การซอมด าเนนตอไปเปนเวลาหลายชวโมง

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 23

4. กรอบกฎหมาย

4.1 การทรมานตามกฎหมายระหวางประเทศ กฎหมายระหวางประเทศมขอหามการทรมานและการปฏบตหรอการลงโทษอนทโหดราย ไรมนษยธรรม หรอทย ายศกดศร อยางเดดขาด ไมมสถานการณใดทอนญาตใหรฐสามารถอางความชอบธรรมหรออางเปนเหตผลเพอกระท าการทรมานได ขอหามเชนนปรากฏอยางชดเจนในกฎหมายสทธมนษยชนตางๆ เชน ขอ 7 ของกตกาสากลวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (International Covenant on Civil and Political Rights-ICCPR) ซงประเทศไทยไดใหภาคยานวตตงแตป 2539 อนสญญาตอตานการทรมานของสหประชาชาต (UN Convention against Torture - CAT) ซงประเทศไทยใหสตยาบนรบรองเมอวนท 1 พฤศจกายน 255033 เสรภาพจากการทรมานและการปฏบตอยางทารณโหดรายเปนสทธมนษยชนทไมอาจบนทอนได ไมอาจละเมด หรอถกจ ากดได “แมในภาวะฉกเฉนซงคกคามความอยรอดของชาต”34 ความเหนของสาธารณะตอการใชการทรมานกไมมผลตอการชอบดวยกฎหมายของการทรมาน35 สทธดงกลาวไดรบการรบรองในกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศหลายฉบบ ซงมผลบงคบใชแมในสถานการณสงครามภายนอกและภายในประเทศ (ความขดแยงทใชอาวธ) รวมทงอนสญญาเจนวา พ.ศ.2492 สฉบบ ซงประเทศไทยเปนรฐภาคนบแตป 2498 ตามกฎหมายระหวางประเทศทงสองสาขา รฐใดทมบคคลทรบผดชอบตอการเกดการทรมานอยภายใตเขตอ านาจของตน รฐนนจะตองฟองรองด าเนนคดหรอไมกสงตวบคคลเปนผรายขามแดนไปยงรฐ หรอคณะตลาการระหวางประเทศเพอท าการฟองรองด าเนนคด36 หลกฐานใดๆ ทไดมาจากการทรมานและการปฏบตอยางทารณโหดรายไมสามารถใชในการด าเนนคดใดๆได เวนแตจะใชเปนหลกฐานผกมดบคคลทถกกลาวหาวาไดกระท าการทรมาน37 ค านยามการทรมานตามขอ 1(1) ของอนสญญาตอตานการทรมานระบถงองคประกอบส าคญสประการไดแก

องคประกอบดานเจตนา การกระท า (ซงกอใหเกดความเจบปวดและความทกขทรมาน) นนเปนไปโดยเจตนา

องคประกอบดานความเจบปวดหรอความทกขทรมานอยางสาหส การกระท าทท าใหผเสยหายเกด “ความเจบปวดหรอความทกขทรมานอยางสาหส38 ไมวาทางกายหรอทางจตใจ”

องคประกอบดานความมงประสงค (หรอการเลอกปฏบต)39 การกระท านนกระท าไปเพอความมงประสงคบางประการ คอการไดมาซงขอมล การลงโทษ การขมข และบงคบขเขญ

องคประกอบดานการมสวนรวมของเจาพนกงานของรฐ การกระท าทเกดขนโดยหรอดวยการยยงของเจาพนกงานของรฐ หรออยางนอยดวยความยนยอม หรอรเหนเปนใจของเจาพนกงานของรฐ

ในนยามนมการยกเวน “ความเจบปวดหรอความทกขทรมานทเกดจากหรออนเปนผลปรกตจาก หรออนสบเนองมาจากการลงโทษทงปวงทชอบดวยกฎหมาย”

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 24

แตในกฎหมายระหวางประเทศ กลบไมมการนยามความหมายของ “การปฏบตหรอการลงโทษ

อนทโหดราย ไรมนษยธรรม หรอทย ายศกดศร” ไวอยางการนยามการทรมาน อาจจะเพราะไมตองการใหถกจ ากดอยในกรอบคดทคบแคบ อยางไรกตาม จากการปฏบตของหนวยงานตดตามการปฏบตตามหลกสทธมนษยชนระหวางประเทศและในระดบภมภาค อาจอธบายในเชงลบไดวาการกระท าเชนนเปนการกระท าทโหดราย ทไมมองคประกอบส าคญครบถวนตามนยามการทรมานทอธบายขางตน40 ดงนนสภาพการกกขงทอาจกอใหเกดความเจบปวดหรอความทกขทรมานอยางสาหส แตปราศจากความมงประสงค (หรอการเลอกปฏบต) ในลกษณะตามทปรากฏในนยามการทรมาน กถอวาเปนการปฏบตทโหดราย ไรมนษยธรรม หรอทย ายศกดศรได41 วธการสอบปากค าทละเมดสทธ ซงมความมงประสงคทตองหามอยางชดเจน (“การไดมาซง...ขอมลหรอค าสารภาพ”) แตกอใหเกดความเจบปวดหรอความทกขทรมานซงไมอาจถอไดวา “สาหส” กถอไดวาเปนการปฏบตทโหดราย ไรมนษยธรรม หรอทย ายศกดศรได42 สงทตองเนนอกประการหนงคอ ตามกฎหมายระหวางประเทศแลว การทรมาน การปฏบตหรอการลงโทษอนทโหดราย ไรมนษยธรรม หรอทย ายศกดศรเปนสงทตองหามในทกเวลาและในทกสถานการณ อยางนอยการกระท าทจงใจใหเกดการปฏบตอยางโหดราย อยางเชน “การปฏบตทไรมนษยธรรม” ตามกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศ43 กถอเปนอาชญากรรมระหวางประเทศ 4.2 กฎหมายซงเออตอการทรมานในภาคใตของไทย แอมเนสตอนเตอรเนชนแนลไมมหลกฐานทยนยนไดชดเจนวา หนวยงานความมนคงของไทยก าหนดนโยบายใหทรมานหรอปฏบตอยางโหดรายตอผถกควบคมตวในระหวางปฏบตหนาทเพอปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต และเชอวานโยบายทมงหามการทรมานพรอมก าหนดบทลงโทษทงทเปนการสงการทางลกษณอกษรและวาจา เปนสงทท าขนดวยความประสงคด อยางไรกตาม การทรมานและการปฏบตอยางโหดรายยงเกดขนอยางเปนระบบ ซงเปนผลส าคญมาจากขอบญญตในกฎอยการศกและพรก.สถานการณฉกเฉน ทมผลบงคบใชอยในภาคใต ขอกฎหมายเหลานเออใหเกดการทรมานโดยสรางสภาพเงอนไขทท าใหผบงคบบญชาไมสามารถตรวจพบการทรมานไดในชวงเวลาอนสน ทงยงมเงอนไขงดเวนโทษใหเจาหนาททกระท าผด อนญาตใหม หรอปฏเสธทจะด าเนนการลงโทษการละเมดสทธมนษยชนทเกดขน รวมทงการทรมานและการปฏบตทโหดราย สภาพเงอนไขทท าใหเกดการทรมานและการปฏบตทโหดราย ไดแก ระยะเวลาการคมขงกอนตงขอกลาวหาทยาวนาน การไมน าตวผถกควบคมตวไปปรากฏตวตอศาลและผพพากษา การทไมสามารถอทรณไดในเรองการออกหมายจบและการขออนญาตขยายระยะเวลาควบคมตว การปฏเสธค าขอเยยมผถกควบคมตว การใชคกลบ และการขาดการตรวจสอบสถานควบคมตวอยางสม าเสมอ ปลอดจากการจ ากดควบคม และอยางเปนอสระ 4.2.1 กฎอยการศกและพระราชก าหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. 2548 รฐบาลไทยประกาศใชพระราชบญญตกฎอยการศกในพนทจงหวดนราธวาส ปตตาน และยะลา และสอ าเภอของจงหวดสงขลาเมอเดอนมกราคม 2547 และมการประกาศใชอกครงภายหลงเหตการณรฐประหารในเดอนกนยายน 2549 หลงจากทยกเลกประกาศไปเปนชวงเวลา 14 เดอน พระราชก าหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉนไดถกประกาศใชเมอวนท 19 กรกฎาคม 2548 โดยเขามาแทนทกฎอยการศกเปนการชวคราว และมผลบงคบใชในจงหวดนราธวาส ปตตาน และยะลา พรก.ฉบบนมระยะเวลาการบงคบใชสามเดอน ทผานมามการขยายเวลาบงคบใช 12 ครง ทงกฎอยการศกและพรก.ในสถานการณฉกเฉนยงมผลบงคบใชจนถงปจจบน

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 25

ตามกฎอยการศก หนวยงานราชการสามารถควบคมบคคล “ทตองสงสย” เพอสอบปากค าเปนเวลาเจดวน44 ตามพรก.สถานการณฉกเฉน “เจาพนกงานต ารวจ ขาราชการพลเรอน หรอทหาร” ทกคน (ซงเรยกวา “พนกงานเจาหนาท”)45 สามารถควบคมบคคลเพอเปนมาตรการปองกนเปนระยะเวลาเบองตนไดเจดวน โดยสามารถขยายระยะเวลาควบคมตวไดทงหมดไมเกน 30 วน46 ดวยวธการนเจาหนาทจงมอ านาจควบคมบคคลตามกฎหมายไดสงสด 37 วน อยางไรกตาม มหลายกรณทหนวยงานผควบคมตวเรมนบหนงส าหรบชวงเวลาเจดวนใหมอกครงโดยการเคลอนยายผถกควบคมตวไปยงสถานทตางๆ กอนครบก าหนดเจดวนแรก เปนเหตใหระยะเวลาควบคมตวทงหมดยาวนานกวา 37 วน พรก.สถานการณฉกเฉนก าหนดวาหากตองการควบคมตวตอไปหลงจากการควบคมตวตามระยะเวลาสงสด 30 วนสนสดลง ใหน าประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาบงคบใช ตามกฎอยการศก การจบกมตวบคคลสามารถท าไดโดยไมตองมหมายจบ และไมไดก าหนดใหศาลมอ านาจทบทวนการออกหมายได แตในทางตรงขาม การจบกมตามพรก.ในสถานการณฉกเฉนกระท าไดกตอเมอมหมายมาจากศาลจงหวด และศาลจะท าหนาทพจารณาการฝากขงในทกเจดวน47 อยางไรกตาม ระเบยบซงออกโดยกอ.รมน.ภาค 4 เมอเดอนมกราคม 2550 ก าหนดไวอยางชดเจนวา ไมจ าเปนตองมการน าตวบคคลผถกควบคมตวไปทศาล เวนแตใหมการ “พสจน” ความจ าเปนทตองขยายระยะเวลาการควบคมตว48 เนองจากมผถกควบคมตวเพยงไมกคนทมทนายความไปยนค ารองคดคานค าขอขยายระยะเวลาควบคมตว สวนใหญไดท าใหศาลมกจะอนมตตามค าขอ คณะมนตรสทธมนษยชนสหประชาชาตซงเปนผก ากบดแลการปฏบตตามกตกาสากลวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (ICCPR) แจงใหรฐบาลไทยทราบในป 2548 วา “การควบคมตวโดยปราศจากมาตรการตรวจสอบปองกนขององคกรภายนอกเกนกวา 48 ชวโมง ควรเปนสงตองหาม”49 ขอ 9 กตกาสากลวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (ICCPR) 1. บคคลทกคนมสทธในเสรภาพและความปลอดภยของรางกาย บคคลจะถกจบกมหรอควบคมโดยอ าเภอใจมได บคคลจะถกลดรอนเสรภาพของตนมได ยกเวนโดยเหตและโดยเปนไปตามกระบวนการทบญญตไวในกฎหมาย 2. ในขณะจบกม บคคลใดทถกจบกมจะตองไดรบแจงถงเหตผลในการจบกม และจะตองไดรบแจงถงขอหาทถกจบกมโดยพลน 3. บคคลใดทถกจบกมหรอควบคมตวในขอหาทางอาญา จะตองถกน าตวโดยพลนไปยงศาลหรอเจาหนาทอนทมอ านาจตามกฎหมายทจะใชอ านาจทางตลาการ และจะตองมสทธไดรบการพจารณาคดภายในเวลาอนสมควร หรอไดรบการปลอยตวไป มใหถอเปนหลกทวไปวาจะตองควบคมบคคลทรอการพจารณาคด แตในการปลอยตวอาจก าหนดใหมการประกนวาจะมาปรากฏตวในการพจารณาคด ในขนตอนอนของกระบวนพจารณา และจะมาปรากฏตวเพอการบงคบตามค าพพากษา เมอถงวาระนน 4. บคคลใดทถกลดรอนเสรภาพโดยการจบกมหรอการควบคม มสทธน าคดขนสศาลเพอใหตดสนโดยไมชกชาถงความชอบดวยกฎหมายของการควบคมผนน และหากการควบคมไมชอบดวยกฎหมายกใหศาลมค าสงปลอยตวไป ศาลจงหวดระบวา ตามทฤษฎแลวสามารถน าขอกลาวหาวามการทรมานมาใชในการพจารณาวาจะอนญาตใหควบคมบคคล (หรอควบคมตวตอไป) หรอไม แตตามกระบวนการทเปนอย ผถกควบคมตวไมสามารถรองเรยนกบศาลไดโดยตรง แตจะตองยนขอรองเรยนผานต ารวจ กระบวนการดงกลาวท าใหผถกควบคมตวตองยนเรองรองเรยนวามการทรมานหรอการปฏบตอยางโหดรายอยางเปนทางการในขณะทถกควบคมตวอย ซงโดยสวนใหญกมกเปนการยนขอรองเรยนหนวยงานรฐทเปนผละเมดสทธตนเอง อกหนทางเดยวทมคอการทญาตเปนผรองเรยนแทน50

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 26

ทงกฎอยการศกและพรก .สถานการณฉกเฉน ตางไมหามการเขาเยยมผถกควบคมตว แตในบางครงมการปฏเสธค าขอเขาเยยม และไมอนญาตใหมการเขาเยยมในชวงวนหยดราชการ (แมวาจะเปนวนทสะดวกสดส าหรบผทจะมาเยยม) ระเบยบของกอ.รมน.ภาค 4 ซงก าหนดขนเมอเดอนมกราคม 2550 หามไมใหมการเขาเยยมในชวงสามวนแรกของการควบคมตว51 และแมวาระเบยบดงกลาวจะถกยกเลกไปเมอเดอนกมภาพนธ 2551 แตการปฏบตกยงมความลกลน แมวาจะไมมระเบยบอยางชดเจนทปฏเสธการเขาถงทนายความ แตมทนายความแจงใหแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลทราบวา ในทางปฏบตแลว พวกเขามกไมไดรบอนญาตใหเขาเยยมผถกควบคมตวตามกฎอยการศกหรอพรก .ในสถานการณฉกเฉน ในท านองเดยวกน เจาหนาทดานการแพทยกมกไมสามารถเขาเยยมผถกควบคมตวไดเปนปรกต

มาตรา 12 ของพรก .ในสถานการณฉกเฉน ก าหนดใหตองอนญาตใหญาตและผเขาเยยมสามารถเขาถงรายงานเกยวกบการจบกมและควบคมตว ทงนเพอใหพวกเขาทราบวา “ผถกควบคมตวอย ณ สถานทใดในชวงเวลาทมการควบคมตว”52 อยางไรกตาม มาตรา 12 ยงก าหนดใหมการควบคมบคคลไว “ในสถานททก าหนดซงไมใชสถานต ารวจ ทคมขง ทณฑสถาน หรอเรอนจ า”53 ในแถลงการณรวมทเสนอตอทประชมคณะมนตรสทธมนษยชนสหประชาชาตเมอเดอนมนาคม 2550 องคกรพฒนาเอกชนหาแหงไดอางวา ระเบยบดงกลาว “อนญาตใหมการควบคมตวในสถานทซงไมสามารถตดตอกบโลกภายนอก” ในชวงสามวนแรกของการควบคมตว54

ในป 2548 หลงจากแสดงขอกงวลตอ “รายงานวามการใชการทรมานและการปฏบตหรอการลงโทษอนทโหดราย ไรมนษยธรรม หรอทย ายศกดศรตอผถกควบคมตวโดยเจาพนกงานของรฐ อยางกวางขวาง” ในประเทศไทย คณะมนตรสทธมนษยชนสหประชาชาตมขอเสนอแนะวา

รฐภาคควรประกนวาในทางปฏบตจะตองมการเขาถงทปรกษาดานกฎหมายและแพทยโดยทนทโดยไมมการขดขวางภายหลงการจบกมตวและระหวางการควบคมตว บคคลผถกจบกมควรมโอกาสโดยทนททจะแจงใหครอบครวทราบถงการจบกมและสถานทควบคมตว ควรมขอก าหนดใหมการตรวจรางกายในชวงทเรมและในชวงสนสดการควบคมตว ควรมขอก าหนดใหมการเยยวยาโดยทนทและมประสทธภาพ เพอเปดโอกาสใหผถกควบคมตวสามารถใชอ านาจตามกฎหมายเพอคดคานการควบคมตว บคคลใดทถกจบกมหรอควบคมตวตามขอหาทางอาญาจะตองถกน าตวไปพบผพพากษาโดยทนท รฐภาคควรประกนวาขอกลาวหาใด ๆ เกยวกบการทรมาน การปฏบตอยางโหดราย การใชก าลงอยางไมเหมาะสมของเจาหนาทต ารวจและการเสยชวตระหวางการควบคมตว จะตองไดรบการสอบสวนอยางถถวนและโดยทนท และตองมการฟองรองด าเนนคดตอผมสวนรบผดชอบ และใหจดใหมการเยยวยาตอผเสยหายหรอครอบครว55

ตามค าสงซงออกโดยกอ .รม น .ภาค 4 ในเดอนมกราคม 2550 เชนกน สถานททก าหนดเพอการควบคมผตองสงสยวากอความไมสงบในภาคใตมเพยงสองแหงไดแก คายองคยทธบรหาร จงหวดปตตาน และศนยปฏบตการส านกงานต ารวจแหงชาตสวนหนา (ศปก.ตร.สน.) จงหวดยะลา56 แตมสงทดเหมอนจะตรงขามกบขอหามตามมาตรา 12 เกยวกบการใชสถานต ารวจเปนสถานทควบคมตว เนองจากมรายงานระบวามการใชสถานทควบคมตวอยางไมเปนทางการอก 21 แหง โดย 11 แหงเปนสถานททผใหสมภาษณทงทเปนผเสยหาย (หรอพยาน หรอญาต) ระบตอแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลวา เคยถกควบคมตวหรอยงคงถกควบคมตวอย

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 27

สถานทเหลานไดแก คายปเหลง คายฉก.วดสวนธรรม (จนถงกลางป 2551) คายจฬาภรณ สถานต ารวจภธรรอเสาะ ในจงหวดนราธวาส ฉก.ปตตาน 24วดชางให หนวยทหารทปะการอซง คายเขอนบางลาง ศนยปฏบตการส านกงานต ารวจแหงชาตสวนหนา (ศปก.ตร.สน.) คายวดหลกเมอง สถานต ารวจภธรหนองจก ในจงหวดปตตาน ศนยฝกอบรมต ารวจภธรภาค 9 ฉก. 11 คายทหารพรานเขอนบางลาง คายฉก. 39 (นบแตกลางป 2551) คายทหารพราน 41 ในจงหวดยะลา คายรตนพล หนวยเฉพาะกจต ารวจตระเวนชายแดนท 43 ในจงหวดสงขลา คายเขตอดมศกดในจงหวดชมพร คายรตนรงสรรคในจงหวดระนอง และคายวภาวดรงสตในจงหวดสราษฎรธาน

คณะมนตรสทธมนษยชนสหประชาชาตไดชถงความส าคญทจะตองมสถานทควบคมตวอยางเปนทางการ ไวในขอเสนอแนะทวไป (General Comment) วาดวยการหามการทรมานและการปฏบตอยางโหดรายตามกตกาสากลวาดวยสทธพลเรอนและสทธทางการเมอง (ICCPR)57 ในเดอนกนยายน 2550 แพทยทโรงพยาบาลรฐในสามจงหวด (ไมรวมสงขลา) รองเรยนวา ภาพลกษณความเปนกลางของพวกตนเสยหายอยางรนแรง เนองจากกองก าลงฝายความมนคงไดใชสถานอนามยเปนทควบคมตวบคคลชวคราว58

ระเบยบซงออกโดยกอ .รมน.ภาค 4 ในเดอนมกราคม 2550 ประกอบดวยขอก าหนดทหามการปฏบตอยางโหดรายตอผถกควบคมตว “...ทงนใหหลกเลยงการกระท ารนแรงใด ๆ ทจะกอใหเกดผลเสยหายอน ๆ ตามมา” และ “ในระหวางการควบคมจะตองไมใสกญแจมอ ลามโซตรวน ขงในกรงขง น าเคลอนยายในพาหนะทจดท าเปนกรงขง หรอกระท าการอนใดทรนแรง”59 ทงยงก าหนดอยางชดเจนวา ตองมการน าอาหารทเหมาะสมและสอดคลองกบหลกศาสนามาใหกบผถกควบคมตว และจะตองใหการรกษาพยาบาลเมอเจบปวย60 แตจากขอคนพบของแอมเนสตอนเตอรเนชนแนล ขอก าหนดเหลานมกไมไดรบการปฏบตตาม

ขอ 10 กตกาสากลวาดวยสทธพลเรอนและสทธทางการเมอง (ICCPR) 1. บคคลทงปวงทถกลดรอนเสรภาพตองไดรบการปฏบตดวยความมมนษยธรรม และความเคารพในศกดศรแตก าเนดแหงความเปนมนษย นอกจากนนมาตรา 17 ของพรก.ในสถานการณฉกเฉนยงก าหนดอยางชดเจนวาพนกงานเจาหนาททปฏบตหนาทตามพรก.ไมตองรบผดทงทางแพง ทางอาญา หรอทางวนย ในกรณทเปนการกระท าทสจรต ไมเลอกปฏบตและไมเกนสมควรแกเหต หรอไมเกนกวากรณจ าเปน61 แอมเนสตอนเตอรเนชนแนลมขอกงวลอยางลกซงวา ขอบญญตดงกลาวไดถกใชทงโดยทางตรงหรอทางออมเพอเปนการนรโทษกรรมโดยรวมตอเจาหนาทซงท าการทรมานหรอปฏบตอยางโหดรายตอผถกควบคมตวในภาคใตของไทย ขอกงวลนดจะเปนจรงยงขนจากขอมลทวา จนถงปจจบนยงไมมการฟองรองด าเนนคดจนเสรจสนกระบวนการตอบคคลทถกกลาวหาวาท าการทรมานหรอปฏบตอยางโหดรายตอผถกควบคมตวในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใตของไทยเลย

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 28

ทงสถานทควบคมตวอยางเปนทางการและไมเปนทางการตางไมไดรบการตรวจสอบโดยหนวยงานอสระอยางสม าเสมอ แมวาคณะกรรมการดานความรนแรงในภาคใตทแตงตงโดยสภานตบญญตแหงชาตซงเกดขนจากรฐบาลทหาร จะไดเขาเยยมสถานทควบคมตวหลายแหงตงแตชวงปลายเดอนกนยายน 2549 จนถงตนป 2551 แตกเปนการเขาเยยมเพอสอบสวนกรณขอรองเรยนการทรมานทเกดขนเปนครงคราว ในท านองเดยวกน คณะอนกรรมการตอตานการทรมานของคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต ไดเขาเยยมสถานทควบคมตวอยางเปนทางการสองแหงในป 2550 แตกเปนการเขาเยยมเนองจากการรองเรยนของผถกควบคมตว ในขณะทกอ.รมน.ภาค 4 ปฏเสธค าขอเขาเยยมทงหมดในป 2551 เจาหนาททหารหลายคนแจงกบแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลวา ครอบครวหรอผน าชมชนหรอผน าทางศาสนาสามารถเขาเยยมผถกควบคมตวได และสามารถอยรวมในระหวางการสอบปากค าได แตจากขอมลทองคกรฯส ารวจทงขอมลโดยตรงและจากเอกสารชนสอง ไมพบขอมลใดสนบสนนค ากลาวอางดงกลาว คณะกรรมการกาชาดสากล (International Committee of the Red Cross-ICRC) ซงมอาณตส าคญในการตรวจสอบสถานทควบคมตว มอ านาจในการเขาถงทณฑสถานและเรอนจ าในภาคใตไดเฉพาะกรณทเปนไปตามระบบยตธรรมทางอาญาทเกดขนกอนหนา/กรณทไมใชภายใตสถานการณฉกเฉน ในขณะทผท เคยถกควบคมตวอยททณฑสถานหลงสนสดเวลาควบคมตว 37 วนและในบางกรณหลงจากทถกทรมานหรอปฏบตอยางโหดราย บคคลเหลานจะไมไดรบการเขาเยยมจากคณะกรรมการกาชาดสากล จนกระทงชวงเวลาทส าคญนนผานไป ขอ 2 อนสญญาตอตานการทรมานก าหนดวา 1. ใหรฐภาคแตละรฐด าเนนมาตรการตาง ๆ ทางนตบญญต ทางบรหาร ทางตลาการหรอมาตรการอน ๆ ทมประสทธผลเพอปองกนมใหเกดการกระท าการทรมานในอาณาเขตใดซงอยภายใตเขตอ านาจรฐของตน 2. ไมมพฤตการณพเศษใด ไมวาจะเปนภาวะสงคราม หรอสภาพคกคามทจะเกดสงคราม การขาดเสถยรภาพทางการเมองภายในประเทศ หรอสภาวะฉกเฉนสาธารณะอนใดทยกขนมาเปนขออางทมเหตผลส าหรบการทรมานได 3. ค าสงจากผบงคบบญชาหรอจากทางการ ไมสามารถยกขนเปนขออางทมเหตผลส าหรบการทรมานได 4.2.2 พระราชบญญตการรกษาความมนคงภายในราชอาณาจกร พ.ศ. 2551 พระราชบญญตการรกษาความมนคงภายในราชอาณาจกร พ.ศ. 2551 ผานการรบรองของสภานตบญญตแหงชาตเมอวนท 20 ธนวาคม 2550 และมผลบงคบใชในเดอนกมภาพนธ 2551 นอกจากจะก าหนดกรอบกฎหมายใหมส าหรบกอ.รมน.แลว การก าหนดใหโครงสรางการบงคบบญชาและก าลงพลอยภายใตโครงสรางของกอ.รมน. ท าใหสงผลกระทบทสบสนและคลมเครอตอการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต สงทขดแยงกบการบงคบใชกฎหมายไดแกขอบญญตทก าหนดวา พรบ.ฉบบนจะมผลบงคบใช “ในกรณทปรากฏเหตการณอนกระทบตอความมนคงภายในราชอาณาจกร แตยงไมมความจ าเปนตองประกาศสถานการณฉกเฉน” (ตวเอนโดยผเขยน)62 เนองจากพรก.ในสถานการณฉกเฉนมผลบงคบใชจงหวดภาคใตตงแตเดอนกรกฎาคม 2548 เปนเหตใหพรบ.ความมนคงฯ จงยงไมมผลบงคบใชในตอนน นอกจากนน เจาหนาทระดบสงของกอ.รมน.ภาค 4 แจงกบแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลวา ในทศนะของเขา อยางนอยตองมการยกเลกกฎอยการศกและพรก.สถานการณฉกเฉนเสยกอน จงจะสามารถบงคบใชพรบ.ความมนคงฯ ในภาคใตได

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 29

อยางไรกตาม มาตรา 21 ก าหนดใหมศนยฝกอบรมตามความสมครใจเปนเวลาหกเดอน เพอใหผถกควบคมตวทถกตงขอหาและอาจถกลงโทษตอความผดทางอาญาเลอกเขาฝกอบรมแทนการรบโทษ63 ศนยฝกอบรมลกษณะดงกลาวเกดขนตงแตป 2548 ในภาคใต แตในป 2550 ศาลมค าสงวาการเขาฝกอบรมในลกษณะเชนนนไมชอบดวยกฎหมายหากไมเปนไปโดยความสมครใจอยางแทจรง นอกจากนนมาตรา 25 ของพรบ.ความมนคงฯ ยงระบไววา ทงศอ.บต.และกองบญชาการผสมพลเรอน ต ารวจ ทหาร (พตท.) เปน “ศนยอ านวยการหรอหนวยงานทเรยกชออยางอน” ซงตามมาตรา 17 ของพรบ.ก าหนดให “ปฏบตภารกจอยางหนงอยางใดหรอหลายอยางเปนการเฉพาะกได” ไมชดเจนบทบญญตนเพยงแตสะทอนโครงสรางการบงคบบญชาและการปฏบตหนาทภายใตกอ.รมน.ในปจจบน หรอเปนสงทจะยงขดขวางการบงคบใชพรบ.ความมนคงฯ กนแน แอมเนสตอนเตอรเนชนแนลมขอกงวลตอแนวโนมทจะน าพรบ.ความมนคงฯ มาใชเพอสนบสนนการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใตของกอ.รมน. เนองจากมเนอหาทคอนขางคลมเครอและใหอ านาจกวางขวาง ซงจะเปนเหตใหเกดการทรมานหรอการปฏบตอยางโหดรายได “...กอ.รมน.มอ านาจหนาทดงตอไปน (1) ปองกน ปราบปราม ระงบ ยบยง และแกไขหรอบรรเทาเหตการณทกระทบตอความมนคงภายในราชอาณาจกร”64 นอกจากนนพรบ.ความมนคงฯ ยงประกอบดวยขอบญญตทจ ากดสทธและเสรภาพของบคคลซงรบรองไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย รวมทงมาตรา 32 วาดวยการหามการทรมาน65 4.3 รฐบาลไทยกบกองก าลงฝายความมนคง 4.3.1 โครงสรางการบงคบบญชาและก าลงพล ประมาณรอยละ 45 ของก าลงพลทงหมดของกองทพบกประจ าการอยทจงหวดภาคใตสจงหวด นอกจากก าลงพลของส านกงานต ารวจแหงชาตซงปฏบตหนาทปราบปรามการกอความไมสงบอยางเปนอสระในภาคใตแลว ต ารวจตระเวนชายแดนซงประกอบดวยเจาหนาททหาร ต ารวจ พลเรอน และทหารพราน ซงมาจากทงหนวยงานทเปนทหารและพลเรอนกปฏบตการภายใตโครงสรางของกอ.รมน. นายกรฐมนตรมฐานะเปนผอ านวยการกอ.รมน. ซงเปนองคกรทตงขนเมอปลายครสตทศวรรษ 1960 และในเวลาตอมามการออกกฎหมายก าหนดใหเปนองคกรเฉพาะโดยพระราชบญญตการรกษาความมนคงภายในราชอาณาจกร พ.ศ. 2551 รองผอ านวยการและเลขาธการกอ.รมน.ไดแก ผด ารงต าแหนงผบญชาการทหารบกและเสนาธการทหารบกตามล าดบ ทวา ในป 2551 นายกรฐมนตรในขณะนนคอนายสมคร สนทรเวช ไดแตงตงพลเอกอนพงศ เผาจนดา ผบญชาการทหารบกใหเปนผบงคบบญชากอ.รมน.ในนามของนายกรฐมนตร กอ.รมน.อยใตการก ากบดแลและบรหารของคณะกรรมการอ านวยการรกษาความมนคงภายในราชอาณาจกร66 และคณะรฐมนตร เลขาธการกอ.รมน. (ปจจบนคอพลเอกประยทธ จนทรโอชา) รบผดชอบการบรหารและจดการกจการใด ๆ ของกอ.รมน.รวมทงศอ.บต. พตท.และกอ.รมน.ภาค67 แตละกอ.รมน.ภาคจะอยภายใตการบรหารของแมทพภาค ซงกจะด ารงต าแหนงเปนผบงคบบญชาของกอ.รมน.จงหวดดวย กองทพบกของไทยแบงออกเปนสภาคไดแก กองทพภาคท 1 ดแลภาคตะวนตกและภาคกลาง กองทพภาคท 2 ดแลภาคตะวนออกเฉยงเหนอ กองทพภาคท 3 ดแลภาคเหนอและตะวนตกเฉยงเหนอ และกองทพภาคท 4 ดแลภาคใต พลโทพเชษฐ วสยจร เปนแมทพภาคท 4 คนปจจบน ซงประกอบดวยกองพลทหารราบท 5 และกรมทหารราบท 15 และกอ.รมน.ภาค 4

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 30

อยางไรกตาม เพอรบมอกบความรนแรงทเพมขนในภาคใต มการจดตงหนวยงานเฉพาะกจสหนวยโดยอยใตการบงคบบญชาของรองแมทพภาคทงสภาค กองทพภาคท 1 ดแลหนวยเฉพาะกจทนราธวาส กองทพภาคท 2 ดแลหนวยเฉพาะกจทปตตาน กองทพภาคท 3 ดแลหนวยเฉพาะกจทยะลา และกองทพภาคท 4 ดแลหนวยเฉพาะกจทสงขลา แตละผบญชาการหนวยเฉพาะกจ รวมทงผวาราชการจงหวดจะดแลการปฏบตงานดานความมนคงในจงหวดซงเปนทตงของหนวยเฉพาะกจดงกลาว แตละหนวยเฉพาะกจจะมรองผบญชาการสองคน เปนต ารวจหนงคนและเปนเจาหนาทจากส านกงานบรหารจงหวดอกหนงคน มรายงานถงแผนการทจะก าหนดใหกองพลทหารราบท 15 ซงมศนยบญชาการทจงหวดปตตาน ท าหนาทบรหารงานเพอตอสกบการกอความไมสงบในป 2552 โดยจะเปนหนวยงานทดแลหนวยเฉพาะกจทอยภายใตความรบผดชอบของกองทพภาคท 1, 2 และ 3 ในขณะทกองทพภาคท 4 จะยงคงมหนวยเฉพาะกจอยทจงหวดสงขลา 4.3.2 ทาทและการปฏบตของทางการ แอมเนสตอนเตอรเนชนแนลไดพบกบเจาหนาท 13 คนจากรฐบาลไทยและกองก าลงฝายความมนคงในภาคใต ทกนายตางขอใหอางถงเฉพาะต าแหนงและหนวยงานเทานน เจาหนาทท ง 13 นายระบตรงกนวาไมมนโยบายใหมการทรมานหรอการปฏบตอยางโหดรายตอผถกควบคมตวในปฏบตการปราบปรามการกอความไมสงบ และอธบายวาทจรงมนโยบายทจะปองกนและลงโทษการกระท าทไมชอบดวยกฎหมายเชนนน เจาหนาทบางรายอธบายถงนโยบายและการหลกเลยงการเผชญหนา ซงเปนแนวทางการปฏบตของรฐบาลและกองก าลงฝายความมนคงในการยตการกอความไมสงบ อยางไรกตาม ยกเวนเจาหนาทระดบสงของหนวยทหารพรานสองนาย เจาหนาทรายอนทกนายตางระบหรอยอมรบวาในบางครงกเกดการทรมานและการปฏบตอยางโหดรายขน เจาหนาทระดบสงของกองพลทหารราบท 15 และหนวยงานพตท.ภายใตกอ.รมน.ทจงหวดยะลาบอกกบแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลวา แมจะไมมนโยบายใหทรมานหรอปฏบตอยางโหดรายตอผถกควบคมตว แตในอดตเจาหนาทกเคยทรมานผถกควบคมตว เนองจากพวกเขามขอมลเกยวกบการกอความไมสงบนอยมาก การทรมานผถกควบคมตวจงเปนไปเพอใหไดขอมลและค ารบสารภาพ เขาระบวาสถานการณของการทรมานหรอปฏบตอยางโหดรายในปจจบนดขน เนองจากเจาหนาทไดเรยนรความผดพลาดจากเหตการณทมสยดกรอเซะและอ าเภอตากใบ และจากการเสยชวตระหวางการควบคมตวของอหมามยะผา กาเซง (ซงนาจะเกดจากการทรมาน) ทจงหวดนราธวาส เจาหนาทคนเดยวกนกลาววา เปนเวลาเกอบสองปมาแลวทมสามชองทางทผเสยหายจากการทรมานสามารถรองเรยนได ไดแก 1) การโทรศพทไปทหมายเลข “1341” 2) เขยนจดหมายสงไปยงทอยซงตพมพตามสอมวลชน และ/หรอ 3) เดนทางมารองเรยนทคายสรนธรในจงหวดปตตาน เขาบอกวา ปจจบนมกรณทเจาหนาทถกฟองรองด าเนนคดในขอหาการทรมาน โดยยกตวอยางคดของอหมามยะผา ทยงด าเนนอย เพยงแตคนในทองถนไมทราบเรองน และเปนเหตใหรสกโกรธทผกระท าผดลอยนวลและกระบวนการยตธรรมเชองชา ในกรณอน ๆ เจาหนาทระดบสงเลอกทจะสงยายผกระท าผดไปยงหนวยงานอน ซงในความเหนของเขาแลวไมไดชวยใหเกดการแกไขปญหาอยางเปนธรรม เจาหนาทคนดงกลาวยอมรบวา การทรมานหรอปฏบตอยางโหดรายยงด าเนนตอไป แตระบวาเจาหนาทเองกพยายามทจะท าอยางลบ ๆ เพราะมขอหามอยางเปนทางการ และชาวบานในทองถนกสามารถลวงรและเผยแพรขาวออกไป สวนเรองทหารพรานนน เจาหนาทระดบสงกลาววาทหารเหลานจะปฏบตหนาทดข นถามการอบรมใหกอนสงไปประจ าการ

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 31

ผทใหความเหนคลายคลงกนไดแกผแทนระดบสงจากส านกงานจงหวดในภาคใตแหงหนง ซงบอกกบแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลวา ทหารพรานมพฤตกรรมดขน เนองจากไดรบการอบรมกอนถกสงตวมาประจ าการ เจาหนาทระดบสงของหนวยฉก.15 บอกกบแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลวา ทหารจะทรมานหรอปฏบตอยางโหดรายตอผถกควบคมตวทพยายามหลบหนเทานน เขาระบวาขอรองเรยนวามการทรมานมกเปนเรองไมจรง และบางครงกเปนการตงใจโกหก มนกศกษาหลายคนทรองเรยนกบสอวาเพอนของพวกเขาถกทรมานระหวางถกควบคมตว กท าไปเพอเรยกรองความสนใจจากองคกรพฒนาเอกชน แตสดทายกพบวาไมเปนความจรง เจาหนาทระดบสงสองนายจากพตท.บอกกบแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลวา ไมมนโยบายใหทรมานหรอปฏบตอยางโหดรายตอผถกควบคมตว แตกไดรบค ารองทกขเกยวกบการทรมานทเกดขนโดยเฉพาะทคายองคยทธบรหาร พวกเขายงบอกดวยวาพตท.มแนวทางการปฏบตตอผถกควบคมตวทหามการทรมานอยางชดเจน และหนวยงานพลเรอนภายใตพตท.ท าหนาทตรวจสอบสถานควบคมตวเพอใหมการปฏบตตามหลกเกณฑ สมาชกของกลมประชาสงคมและผพพากษาและอยการกไดรบอนญาตใหเขาตรวจเยยมสถานควบคมตวหากตองการ โดยเฉพาะทคายองคยทธบรหาร เจาหนาทของพตท.ระบวา การทรมานหรอการปฏบตอยางโหดรายตอผถกควบคมตวไมใชสงทเปนประโยชนตอพวกเขาเลย แตเปนประโยชนตอการกอความไมสงบ และท าใหเจาหนาทของรฐและหนวยงานความมนคงอบอายเทานนเอง เจาหนาทระดบสงของต ารวจตระเวนชายแดนในภาคใตบอกกบแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลวา การทรมานหรอปฏบตอยางโหดรายตอผถกควบคมตวเปนสงทเคยเกดขนในอดตแตยตไปแลวเนองจากมระเบยบทหามไว และปจจบนมการใชเทคนคดานนตวทยาศาสตรมากขนในภาคใตเพอรวบรวมหลกฐาน ทผานมาตชด.ตองทรมานบคคลเพราะตองการค าสารภาพ เขายงระบวาการกอความไมสงบระลอกใหมทเกดขนในป 2547 เปนเรองทสรางความประหลาดใจใหกบหนวยงานดานความมนคง และมการสบเปลยนหมนเวยนกองก าลงบอยครงเกนไปจนไมอาจสรางความคนเคยกบความอนตรายและรบมอกบความเจบปวดทเกดขนได สภาพการณเหลานสงผลใหพวกเขาทรมานหรอปฏบตอยางโหดรายกบผถกควบคมตว หลงจากนน งานดานขาวกรองกดขน กองก าลงฝายความมนคงกประจ าอยในพนทนานขน เขาบอกตอไปวา การทรมานเปนสงทท าใหเกดผลดานลบ และท าใหฝายกอความไมสงบเขมแขงขน เจาหนาทฝายปฏบตการของหนวยฉก.ทจงหวดยะลาบอกกบแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลวา เนองจากนโยบายทไดรบจากพตท. พวกเขาไมไดรบอนญาตใหทรมานหรอปฏบตอยางโหดรายตอผถกควบคมตว มเจาหนาทอาวโสไปตรวจเยยมหนวยฉก.เดอนละครงเพอพดคยเกยวกบประเดนสทธมนษยชน และเตอนใหพวกเขาทราบวาผทละเมดสทธจะถกลงโทษ ทวาทผานมาพวกเขาไมไดรบค ารองเรยนเลย เปนเหตใหไมมเจาหนาทถกลงโทษ นอกจากนกระทรวงตางประเทศยงเขามาจดอบรมให อยางเชนการอบรมเมอเรวๆ นทคายสรนธร จงหวดปตตานในเดอนตลาคม 2551 โดยมการใหแนวปฏบตทเปนทงทางวาจาและลายลกษณอกษร เจาหนาทบอกวาพวกเขาไดเชญใหสมาชกในครอบครวหรอผใหญบานมาอยรวมในการสอบปากค าดวย และใหมแพทยเขามาตรวจรกษา ทงนเพอประกนไมใหเกดการทรมานหรอปฏบตอยางโหดราย

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 32

เจาหนาทระดบสงของกอ.รมน.ภาค 4 บอกกบแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลวา ไมมนโยบายใหทรมานผถกควบคมตวหรอปฏบตอยางโหดราย และอนทจรงมนโยบายทหามการทรมาน เขาระบวาสถานควบคมตวแตละแหงจะมหมายเลขโทรศพทเพอใหผถกควบคมตวสามารถโทรศพทไปรองเรยนได ในขณะทเจาหนาทระดบสงกไดใหเบอรโทรศพทมอถอของตนกบผถกควบคมตวไวดวยจดประสงคเดยวกน ญาตหรอผน าชมชนหรอผน าศาสนาจะไดรบอนญาตใหเขารวมในการสอบปากค า เพอประกนไมใหเกดการทรมานและการปฏบตอยางโหดรายขน แตเขายอมรบวาสงเหลานจะเกดขนกตอเมอผานสามวนแรกของการควบคมตวไปแลว เจาหนาทคนดงกลาวระบวาทผานมามขอรองเรยนจ านวนหนงเกยวกบการปฏบตอยางโหดราย และกมการสงใหด าเนนการสอบสวน ในกรณทมเหตผลเชอไดวาค ารองเรยนเปนจรง จะมการลงโทษผกระท าผดทงตามระเบยบภายในและ/หรอผานระบบศาล อยางไรกตาม แอมเนสตอนเตอรเนชนแนลไมสามารถตรวจสอบไดวามกระบวนการดงกลาวทเกดขนจนประสบความส าเรจหรอไม เจาหนาทระดบสงสองนายซงดแลหนวยทหารพรานในภาคใตบอกกบแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลวา การทรมานหรอปฏบตอยางโหดรายเปนสงทไมอาจกระท าได และผถกควบคมตวสามารถรองเรยนไดถาเกดเหตการณดงกลาวขน ถามพยานหลกฐานวาค ารองเรยนเปนจรง จะมการลงโทษทหารพรานรายดงกลาว อยางไรกตาม เนองจากทหารพรานมกเปนคนทมาจากในหมบาน เจาหนาทบอกวาจงเปนเหตใหผถกควบคมตวไมคอยกลาจะรองเรยนเนองจากจะเปนการกลาวหาเพอนบานตนเอง และอาจท าใหถกแกแคนได เจาหนาทบอกวาเสยงสะทอนทพวกเขาไดรบจากผถกควบคมตวและชาวบานมกเปนไปในทางทด ทายสด เจาหนาทระดบสงของกรมพระธรรมนญ กระทรวงกลาโหม ซงเปนส านกงานอยทกรงเทพฯ บอกกบแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลวา บางครงทหารกทรมานหรอปฏบตอยางโหดรายตอผถกควบคมตวเนองจากตองการแกแคนหรออยภายใตแรงกดดน กรมพระธรรมนญเปนหนวยงานจดอบรมดานสทธมนษยชน หลกนตธรรม และกฎการใชก าลงใหกบทหารหนวยตาง ๆ กอนทจะถกสงไปประจ าการทภาคใต ตามค ารองขอของหนวยงานนนๆ การอบรมครอบคลมถงขอหามการทรมานหรอการปฏบตอยางโหดราย เขาระบวาผถกกลาวหาวากระท าผดจะถกไตสวนด าเนนคดตามสงกดของคนนน ถากรณทผละเมดประกอบดวยทงเจาหนาททหารและพลเรอน กจะตองขนศาลพลเรอน แตถาเปนทหารอยางเดยว กจะขนศาลทหาร ตามขอมลของเจาหนาทคนดงกลาว จนถงปจจบนยงไมมการไตสวนคดตอนายทหารในภาคใตทท าหนาทปราบปรามการกอความไมสงบโดยศาลทหารเลย

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 33

5. บทสรป โดยค านงถงค ายนยนของคณะกรรมาธการตอตานการทรมานแหงสหประชาชาตทวา “การทรมานอาจมลกษณะทเกดขนอยางเปนระบบได โดยไมไดเกดจากความตงใจโดยตรงของรฐบาลกได” และทวา “การทมการทรมานอยอาจจะชใหเหนถงชองวางระหวางนโยบายทก าหนดโดยรฐบาลกลางกบการปฏบตของเจาหนาทในทองถน” แอมเนสตอนเตอรเนชนแนลสรปไดวา การทรมานหรอปฏบตอยางโหดรายเปนสงทถกกระท าอยอยางเปนระบบตอผตองสงสยวากอความไมสงบในจงหวดภาคใตของไทย และผกระท าการทรมานกมกปลอดพนจากการรบผด แอมเนสตอนเตอรเนชนแนลยอมรบวา รฐบาลไทยไดมการด าเนนการทส าคญบางประการเพอตอตานการทรมานและการปฏบตอยางโหดรายในจงหวดภาคใต โดยเฉพาะอยางยงนบแตมการใหสตยาบนรบรองอนสญญาตอตานการทรมานของสหประชาชาตเมอเดอนพฤศจกายน 2550 งานวจยขององคกรฯไมไดพบขอบงชวามนโยบายอยางเปนลายลกษณอกษรหรอทางวาจาอยางชดเจนใหมการทรมานหรอปฏบตอยางโหดรายตอผถกควบคมตวในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบ และเชอวาเจาพนกงานของรฐทใหขอมลกบเจาหนาทขององคกรฯวาไมมนโยบายอยางเปนทางการใหมการทรมานผถกควบคมตว เปนการกลาวอยางสจรตใจ อยางไรกตาม เปนทชดเจนวาสงทรฐบาลท าเพอปองกน หยดยง และลงโทษ(ผท า)การทรมานและการปฏบตอยางโหดรายนนยงไมเพยงพอ การมการทรมานอยอยางแพรหลายสวนหนงเปนผลจากบทบญญตในกฎอยการศกและพ.ร.ก.สถานการณฉกเฉน ทเออใหเกดการทรมานโดยสรางสภาพการณทท าใหสามารถกระท าการทรมานไปไดโดยแทบไมสามารถตรวจพบเหนไดในชวงเวลาอนสน ทงยงมเงอนไขงดเวนการด าเนนคดส าหรบเจาหนาททกระท าหรออนญาตใหมการทรมาน หรอปฏเสธทจะลงโทษกรณการปฏบตทผดกฎหมาย สภาพเงอนไขทท าใหเกดการทรมานและการปฏบตทโหดรายเหลาน ไดแก ระยะเวลาการควบคมตวทยาวนานกอนตงขอกลาวหา การไมน าตวผถกควบคมตวไปปรากฏตวทศาลตอหนาผพพากษา การทไมสามารถอทรณไดในเรองการออกหมายจบและการขออนญาตขยายระยะเวลาควบคมตว การปฏเสธค าขอเยยมผถกควบคมตว การใชคกลบ และการขาดการตรวจสอบสถานควบคมตวอยางสม าเสมอ ปลอดจากการจ ากดควบคม และอยางเปนอสระ

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 34

6. ขอเสนอแนะ หนวยงานของไทยตองด าเนนการโดยทนทเพอยตการกระท าทเปนการทรมานหรอการปฏบตอยางโหดรายอนๆในจงหวดภาคใต ในระยะยาว จะตองมการใชมาตรการดานกฎหมาย การปกครอง ตลาการ และอนๆ เพอปองกน หยดยง ลงโทษ และประกนวาจะมการเยยวยาในกรณการทรมานและการปฏบตอยางโหดรายทเกดขน มาตรการเหลานควรสอดคลองกบมาตรฐานและกฎหมายระหวางประเทศ ขอเสนอแนะโดยละเอยดตอไปนมทมาจาก “12 วธการเพอปองกนการทรมานและการปฏบตหรอการลงโทษอนทโหดราย ไรมนษยธรรม หรอทย ายศกดศรโดยหนวยงานของรฐ” (12-Point Programme for the Prevention of Torture and Other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment by Agents of the State)68 ซงเปนโครงการทพฒนาขนโดยแอมเนสตอนเตอรเนชนแนลจากประสบการณการตอสกบการทรมานและการปฏบตอยางโหดรายมายาวนานหลายทศวรรษทวโลก 6.1 ส าหรบหนวยงานของไทย ประณามการทรมานและการปฏบตอยางโหดราย

ประณามการทรมานและการปฏบตหรอการลงโทษอนทโหดราย ไรมนษยธรรม หรอทย ายศกดศรทกประเภทตอสาธารณะ และประกาศวาการกระท าในลกษณะเชนนนเปนสงทไมอาจยอมรบได ไมวาจะในสภาพการณใด และผมสวนรบผดชอบกบการทรมานหรอความผดทคลายคลงกนจะตองถกฟองรองด าเนนคด

ตองใหมการเขาถงผถกควบคมตว

ตองใหศาลพจารณาทบทวนการออกหมายจบและการขยายระยะเวลาควบคมตวไดตามพ.ร.ก.สถานการณฉกเฉน พ.ศ. 2548

อนญาตใหทนายความสามารถเขาถงผถกควบคมตวโดยทนทภายหลงการควบคมตว อนญาตใหครอบครวเขาเยยมผถกควบคมตว อนญาตใหผถกควบคมตวเขาถงการดแลดานการแพทยอยางเหมาะสม และกรณทจ าเปนให

สามารถเขารบบรการจากแพทยและหนวยงานภายนอกทเปนอสระ อนญาตใหคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาตและคณะกรรมการกาชาดสากลสามารถเขาถง

สถานควบคมตวและผถกควบคมตวทกคนโดยทนทและอยางเปนอสระ เชญใหคณะท างานดานการควบคมตวโดยพลการแหงสหประชาชาต (UN Working Group on

Arbitrary Detention) ไดมาเยอนประเทศน รวมทงในภาคใต เชญใหผรายงานพเศษดานการทรมานแหงสหประชาชาต (UN Special Rapporteur on

Torture) ไดมาเยอนประเทศน รวมทงในภาคใต ลงนามและใหสตยาบนรบรองพธสารเลอกรบของอนสญญาตอตานการทรมานและการปฏบต

หรอการลงโทษอนทโหดราย ไรมนษยธรรม หรอทย ายศกดศร และก าหนดกลไกปองกนระดบชาตตามพธสารเลอกรบดงกลาว

ไมใหมการควบคมตวแบบลบ

ดแลใหมการสอบสวนกรณการรายงานวามสถานควบคมตวลบของหนวยงานความมนคงโดยทนท อยางเปนอสระ เปนกลาง และมประสทธภาพ และถาพบวาเปนจรง ใหด าเนนการโดยทนทเพอยตการควบคมตวลบและไมชอบดวยกฎหมาย

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 35

แกไขพ.ร.ก.สถานการณฉกเฉนใหมขอหามการใชสถานควบคมตวทไมเปนทางการไวอยางชดเจน

ดแลใหผถกควบคมตวทกคนมสทธสมบรณทจะขอใหศาลไตสวนวาการควบคมตวชอบดวยกฎหมายหรอไม (habeas corpus)

ลงนามและใหสตยาบนรบรองอนสญญาระหวางประเทศวาดวยการคมครองบคคลทกคนใหปลอดจากการบงคบใหสญหาย (International Convention for the Protection of All Persons from Enforced Disappearance)

มมาตรการปองกนระหวางการควบคมตวและการสอบปากค า

ใชข นตอนตามกฎหมาย ดานการปกครอง และทปฏบตไดจรง เพอดแลใหวา ผตองขงทกคนจะไดรบแจงโดยทนทถงสทธของตน รวมทงสทธทจะรองเรยนเกยวกบการปฏบตทไดรบโดยไมตองกลววาจะถกแกแคน และใหผพพากษาพจารณาตดสนโดพลนวาการควบคมตวชอบดวยกฎหมายหรอไม

ดแลใหทงในทางกฎหมายและในทางปฏบต ผพพากษาสบสวนหาพยานหลกฐานเกยวกบการทรมานหรอปฏบตอยางโหดราย และหากพบวาการควบคมตวไมชอบดวยกฎหมายใหมค าสงปลอยตว

ดแลใหทงในทางกฎหมายและในทางปฏบต มทนายความอยรวมระหวางการสอบปากค า ดแลใหสภาพการควบคมตวสอดคลองกบมาตรฐานระหวางประเทศวาดวยการปฏบตตอ

ผตองขง ดแลใหทงในกฎหมายและในทางปฏบต หนวยงานรบผดชอบในการควบคมตวเปนหนวยงานท

แยกจากหนวยงานทท าหนาทสอบปากค า

ก าหนดใหมกฎหมายหามการทรมานและการปฏบตอยางโหดราย

ออกกฎหมายทมขอหามและปองกนการทรมานและการปฏบตอยางโหดราย โดยรวมองคประกอบส าคญตางๆ จากอนสญญาตอตานการทรมานแหงสหประชาชาตและขอตกลงระหวางประเทศทเกยวของ

โดยเฉพาะอยางยง ใหผานกฎหมายซงก าหนดความผดอยางชดเจนตอการทรมาน และบงคบใชขอบทในอนสญญาตอตานการทรมาน ซงยงไมมการบญญตไวในกฎหมายของไทย

ดแลใหไมมการชะลอการบงคบใชขอหามการทรมานและการปฏบตอยางโหดราย และมาตรการปองกนทจ าเปนไมวาในสภาพการณใด รวมทงในภาวะสงครามหรอในสถานการณฉกเฉน

การสอบสวน

เมอไดรบขอรองเรยนหรอรายงานอนใดเกยวกบการทรมานหรอการปฏบตอยางโหดราย ใหด าเนนการสอบสวนโดยทนท อยางเปนอสระ เปนกลาง และมประสทธภาพ

ดแลใหมการเปดเผยขอมลตอสาธารณะเกยวกบขอบเขต วธการ และขอคนพบทไดจากการไตสวนเชนนน

สงพกราชการเจาหนาททตองสงสยวาไดกระท าการทรมานหรอการปฏบตอยางโหดราย ในระหวางทมการสอบสวน

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 36

ดแลใหทงในกฎหมายและในทางปฏบต ผรองเรยน พยาน และบคคลอนทตกอยในความเสยง ไดรบการคมครองจากการขมขคกคามและการแกแคน

การฟองรองด าเนนคด

ด าเนนคดผมสวนรบผดชอบตอการทรมานและความผดทคลายคลงกน โดยไมสนใจวาจะมต าแหนงใด ทงนใหเปนไปตามกระบวนการทสอดคลองกบมาตรฐานสากลดานความยตธรรม

แกไขมาตรา 17 ของพ.ร.ก.สถานการณฉกเฉนเพอดแลใหไมมการยกเวนโทษขาราชการทกระท าความผดเกยวกบการละเมดสทธมนษยชนหรออาชญากรรมระหวางประเทศ รวมทงการทรมานและความผดทคลายคลงกนทเกดขนในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบ จากการถกด าเนนคด

ไมรบพจารณาขอมลทไดจากการทรมานหรอการปฏบตอยางโหดราย

ยตการใชประโยชนจากค าสารภาพทไดจากการทรมานและการปฏบตอยางโหดราย โดยทนทและเดดขาด โดยไมน าขอมลนนมาใชเพอลงโทษบคคลในความผดทางอาญาใด ๆ

ดแลใหไมมการน าถอยค าหรอหลกฐานทไดจากการทรมานหรอการปฏบตอยางโหดรายมาใชในการพจารณาคดของศาล เวนแตวาน ามาใชเพอเปนขอพสจนวามการปฏบตอยางโหดรายเกดขนจรง

จดอบรมทมประสทธภาพ

ในการอบรมเจาหนาททกคนทท าหนาทควบคมตว สอบปากค า หรอใหการดแลดานการแพทยตอผตองขง ชแจงใหทราบชดเจนวา การทรมานและการปฏบตอยางโหดรายใด ๆ ลวนเปนความผดทางอาญา

สอนเจาหนาทวาตนมสทธและหนาททจะปฏเสธไมยอมท าตามค าสงใหทรมานหรอปฏบตอยางโหดราย

ใหการเยยวยา

ใหการเยยวยาโดยทนทแกผเสยหาย รวมทงครอบครวของผทเสยชวตระหวางการควบคมตว การเยยวยาควรประกอบดวยการชดใช การชดเชยดานการเงนทเปนธรรมและพอเพยง และการใหการดแลดานการแพทยและการฟนฟสมรรถภาพอยางเหมาะสม โดยสอดคลองตามมาตรฐานระหวางประเทศ

ใหสตยาบนรบรองสนธสญญาระหวางประเทศ

นอกเหนอจากอนสญญาตางๆ ขางตน ประเทศไทยควรใหสตยาบนรบรองธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ (Rome Statute of the International criminal Court)

ประเทศไทยควรชวยดแลใหกลไกสทธมนษยชนทอยในระหวางการพฒนาโดยประชาคมประชาชาตเอเชยตะวนออกเฉยงใต (ASEAN) มอ านาจ ความเชยวชาญ และทรพยากรทจ าเปนเพอแกปญหาการละเมดสทธมนษยชนอยางมประสทธภาพ รวมทงการทรมานและการปฏบตอยางโหดรายในภมภาค

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

ประเทศไทย: การทรมานในระหวางการปราบปรามการกอความไมสงบในภาคใต 37

เชงอรรถทายบท

1ตามขอมลของศนยเฝาระวงสถานการณภาคใต (Deep South Watch) ซงเปนหนวยงานทนาเชอถอไดทตดตามขอมลเหตการณทเกดขนในภาคใต มเหตการณความรนแรงเกดขน 8,443 ครง และมผเสยชวต 3,214 คนนบแตเดอนมกราคม 2547 ถงกลางเดอนตลาคม 2551 http://www.deepsouthwatch.org/ 2 โปรดด Nonviolence International, Southeast Asia, “Charged! Updates from Southern Thailand”, มกราคม/กมภาพนธ 2551

3 โปรดด Nonviolence International, Southeast Asia, “Charged! Updates from Southern Thailand”, มนาคม/เมษายน 2551

4 โปรดด พทธณ กางกน “Understanding and the Practice of Torture in the Thai Context”, Working Group on Justice for Peace, มถนายน 2551,หนา 6

5 มาตรา 32 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ระบวา “บคคลยอมมสทธและเสรภาพในชวตและรางกาย... การทรมาน ทารณกรรม หรอการลงโทษดวยวธการโหดรายหรอไรมนษยธรรม จะกระท ามได” รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 32 6 รายงานของคณะกรรมการตอตานการทรมาน, UN Doc. A/48/44/Add.1 (1993), para. 39 คณะกรรมการไดใชขอมลสวนนประกอบการจดท ารายงานฉบบอนในภายหลงดวย

7 โปรดด ค าสงกองอ านวยการรกษาความมนคงภายในภาค 4 ท 11/2550 เรอง “ก าหนดสถานทควบคมบคคลตามพระราชก าหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. 2548” วนท 24 มกราคม 2550 8 ในเดอนสงหาคม 2551 กลมซงอางตนวาเปนตวแทนผกอความไมสงบในภาคใตประกาศอยางเปนทางการวาจะเจรจากบกองทพไทย แตกถกกลาวหาวาเปนแคการหลอกลวงโดยทนท ในเดอนกนยายน 2551 ตวแทนจากภาคใตหาคน (ซงมรายงานวาเปนสมาชกกลมแบงแยกดนแดน Pattani Malay Consultative Congress) และพลเอกขวญชาต กลาหาญ อดตผบญชาการกองทพภาคใตและทปรกษากระทรวงกลางโหม ไดพบกนทอนโดนเซยเพอพดคยถงความรนแรงทเกดขนในภมภาค พรอมกบนาย Jusuf Kalla รองประธานาธบดของอนโดนเซย เอกอครราชทตอนโดนเซยประจ าประเทศไทย และนกวเคราะหตางๆ อยางไรกตาม เมอมการรายงานขาวเรองการเจรจาครงน ทางกระทรวงตางประเทศระบวาพลเอกขวญชาตไมไดไปท าหนาทอยางเปนทางการในครงนน และรฐบาลไทยจะไมยอมเจรจารวมกบกลมผกอความไมสงบ การประชมสองวนนนไมไดขอสรปใด ๆ 9 โปรดดพระราชบญญตกฎอยการศกพทธศกราช 2457 สอ าเภอของจงหวดสงขลาไดแก นาทว สะบายอย เทพา และจะนะ 10 โปรดด รายงาน “เอาชนะความรนแรงดวยพลงสมานฉนท” ของคณะกรรมการอสระเพอความสมานฉนทแหงชาต (กอส.) ซงมอดตนายกรฐมนตรอานนท ปนยารชน เปนประธาน ในรายงานระบวาระบบและกระบวนการยตธรรมทเปนอยเปนสาเหตของความอยตธรรมและความรนแรงในภาคใต และเสนอแนะใหมการปฏบตตามกระบวนการยตธรรมทสอดคลองกบหลกนตธรรม 11 โปรดด พระราชก าหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. 2548 ซงไดรบการขยายเวลาอกเปนครงท 12 เปนเวลาสามเดอนในเดอนตลาคม 2551 ใหมผลบงคบใชถงมกราคม 2552 12 ภายหลงการรฐประหารเมอวนท 19 กนยายน 2549 มการน ากฎอยการศกมาประกาศใชใหมทงประเทศ แมวาในเวลาตอมามการยกเลกกฎอยการศกเกอบทงประเทศ แตยงคงใหมผลบงคบใชในสามจงหวดชายแดนภาคใตและบางสวนของจงหวดสงขลา ศอ.บต.ไดรบการกอตงขนเปนครงแรกเมอป 2524 แตมการยบองคกรเมอเดอนพฤษภาคม 2545 13 โปรดดคณะท างานยตธรรมเพอสนตภาพ เอกสาร “Arbitrary Detention: Four months compulsory occupations training without consent” 23 สงหาคม 2550

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

14 คายฝกอาชพทงสามแหงตงอยทจงหวดชมพร ระนอง และสราษฎรธาน ซงไกลเกนกวา 600 กโลเมตรจากสจงหวดชายแดนใต โดยเปนพนททมการประกาศใชกฎอยการศกบางสวนหรอทงจงหวด การจดท าคายฝกอาชพเปนไปตามมาตรา 8 ของพระราชบญญตกฎอยการศก 15 ค าสงตามมาตรา 8 และ 11(7) พระราชบญญตกฎอยการศก 16 โปรดดรายงาน Human Rights Watch, “’It Was Like Suddenly My Son No Longer Existed’: Enforced Disappearances in Thailand’s Southern Border Provinces” 20 มนาคม 2550 จนถงเดอนกนยายน 2551 มรายงานผสญหายอยางนอย 90 ราย โดยรฐบาลยอมรบวาเปนจรง 23 ราย โดย 12 รายในนนไดรบการรายงานไปยงคณะท างานวาดวยการบงคบบคคลใหสญหายของสหประชาชาต (UN Working Groups on Involuntary and Enforced Disappearances) เมอเดอนมกราคม 2547 17 โปรดด Nonviolence International, “Charged! Updates from Southern Thailand” มนาคม/เมษายน 2551 18 โปรดด คณะท างานยตธรรมเพอสนตภาพ รายงาน “Human Rights under Attack” มนาคม 2551 หนา 8 19 โปรดด อางแลว และโปรดด พทธณ กางกน “Understanding and the Practice of Torture in the Thai Context”, Working Group on Justice for Peace มถนายน 2551 หนา 6 20 โปรดด Nonviolence International, “Charged! Updates from Southern Thailand” กรกฎาคม/สงหาคม 2551 21 โปรดด Nonviolence International, “Charged! Updates on Southern Thailand” กนยายน/ตลาคม 2550 22 โปรดด Asian Human Rights Commission, “THAILAND: Alleged torture of two men in southern Thailand”, Asian Human Rights Commission Urgent Appeals Programme, Urgent Appeal Case: AHRC-UAC-005- 2008, 14 January 2008, http://www.ahrchk.net/ua/mainfile.php/2008/2715/ 23 โปรดด คณะท างานยตธรรมเพอสนตภาพ, “Human Rights under Attack” มนาคม 2551 หนา 10 24 A Joint Oral Statement to the 7th Session of the UN Human Rights Council by the Asian Legal Resource Centre (ALRC), Lawyers Rights Watch Canada, the Asian Forum for Human Rights and Development (FORUM-ASIA), and Pax Romana-ICMICA/MIIC, “ASIA: The ongoing deep divide between discourse and implementation”, ALRC-COS-07-002-2008 13 มนาคม 2551 25 การใชสทธเพอตอบของนายสหศกด พวกเกตแกว ผแทนรฐบาลไทย ระหวางสมยประชมท 7 ของคณะมนตรสทธมนษยชนสหประชาชาต 13 มนาคม 2551 http://www.un.org/webcast/unhrc/archive.asp?go=080313 26 นบแตนนมามการยายหนวยฉก.39 ไปทจงหวดยะลา 27 จากการสอสารกบผเขารวมสงเกตการณการพจารณาคดจากคณะกรรมการนกนตศาสตรสากล (International Commission of Jurists) 28 โปรดด Nonviolence International, “Charged! Updates from Southern Thailand” มนาคม/เมษายน 2551 และจากการสอสารสวนตวกบเจาหนาทของมลนธผสานวฒนธรรม 29 โปรดด การแถลงดวยวาจาของ Asian Legal Resource Centre (ALRC) ระหวางสมยประชมท 8 ของคณะมนตรสทธมนษยชนสหประชาชาต 3 มถนายน 2551 30 การขอใชสทธเพอตอบของผแทนรฐบาลไทย ระหวางสมยประชมท 8 ของคณะมนตรสทธมนษยชนสหประชาชาต 3 มถนายน 2551 http://www.un.org/webcast/unhrc/archive.asp?go=080603 31 โปรดด Nonviolence International, “Charged! Updates from Southern Thailand” กรกฎาคม/สงหาคม 2551

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

32 โปรดด TJA News, “Association of Pondok Schools in Songkhla making complaints in Bangkok concerning the case of torture of an Uztaz in Chana district”, http://www.isranews.org/cms/index.php?option=com_content&task=view&id=3215&Itemid=47 18 กมภาพนธ 2551 33 ตามอนสญญาตอตานการทรมานและการปฏบตหรอการลงโทษอนทโหดราย ไรมนษยธรรม หรอทย ายศกดศร สหประชาชาต (2527) ประเทศไทยไดใหภาคยานวตในวนท 2 ตลาคม 2550 โดยมถอยแถลงตความขอ 1, 4 และ 5 และมขอสงวนตามขอ 30 นอกจากนประเทศไทยยงประกาศจะไมผกพนตามขอ 21 และ 22 34 ICCPR ขอ 4(1) และ 4(2) 35 ผลส ารวจของ WorldPublicOpinion.org ซงเผยแพรเมอเดอนมถนายน 2551 พบวาคนไทยจ านวนมาก (รอยละ 44) เหนดวยวารฐบาลควรอนญาตใหใชการทรมานระดบหนงตอผกอการราย WorldPublicOpinion.org, “World Public Opinion on Torture” 24 มถนายน 2551 http://www.worldpublicopinion.org/pipa/articles/btjusticehuman_rightsra/496.php?lb=bthr&pnt=496&nid=&id= 36 โปรดด อยางเชน ขอ 5-9 ของอนสญญาตอตานการทรมาน ขอ 146 และ 147 ของอนสญญาเจนวา ฉบบท 4 37 โปรดด อยางเชน ขอ 15 ของอนสญญาตอตานการทรมาน 38 สนธสญญาระหวางประเทศและภมภาคทส าคญลวนก าหนดนยามการทรมานใหตองมองคประกอบเรองความเจบปวดหรอความทกขทรมานท “สาหส” ดวย ยกเวนแตนยามการทรมานตามขอ 2 ของอนสญญาปองกนและลงโทษการทรมานแหงทวปอเมรกา (Inter-American Convention to Prevent and Punish Torture) 39 รายการความมงประสงคของการทรมานทไมไดระบมาจนหมดน ตอดวยวลทวา “หรอบนพนฐานของการเลอกปฏบตไมวาจะเปนในรปแบบใด” 40 ในกรณของการลงโทษอนทโหดราย ไรมนษยธรรม หรอทย ายศกดศร ความหมายนชดเจนอยแลว เนองจากวลนครอบคลมถงความมงประสงคของ “การลงโทษ” อยแลว หากบญญตใหตรงตามหลกเกณฑในขอ 1(1) ทงหมดแลว บทบญญตนกจะเปนการใชถอยความซ าซอนและไมมความหมาย 41 โปรดดรายงานของผรายงานพเศษสหประชาชาตวาดวยการทรมานวาดวยการเดนทางไปเยยมสหพนธรฐรสเซย UN Doc E/CN.4/1995/34/Add.1, 16 พฤศจกายน 2537 ยอหนา 71 โดยผรายงานใหความเหนตอสภาพการควบคมตวในเรอนจ าบางแหง โดยระบวา “เปนสภาพทโหดราย ไรมนษยธรรม หรอย ายศกดศร ซงมลกษณะการทรมาน การทผตองสงสยถกกกตวไวเพออ านวยความสะดวกตอการสอบสวน โดยขดกบความสมครใจของพวกเขา โดยมงประสงคเพอใหไดค าสารภาพและขอมลสนเทศ อาจถอไดวาพวกเขาก าลงถกทรมาน” ศ.ทานเซอร Nigel S. Rodley ซงเปนผรายงานพเศษฯอธบายในภายหลงวา หากปราศจากหลกฐานทชใหเหนถงความมงประสงคแลว เขาไมสามารถสรปไดวาเปนการทรมาน และจงบรรยายสภาพนนตามกฎหมายวาเปนสภาพทโหดราย ไรมนษยธรรม หรอทย ายศกดศร ค าวา “มลกษณะการทรมาน” เปนการแสดงความเหนตามความรสกของผรายงานพเศษมากกวาเปนความเหนทางกฎหมาย โปรดด Nigel S. Rodley, “The Definition(s) of Torture in International Law”, 55 Current Legal Problems 465 (2002)

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

42 โปรดดตวอยางเชน Tomasi v. France, Series A, No. 241-A (1993), ค าพพากษาเมอวนท 27 สงหาคม 2535 ยอหนา 115 (ในศาลสทธมนษยชนแหงยโรป) Toma ผตองสงสยวากอการรายไดถกซอมระหวางการสอบปากค า และศาลพบวาเขาไดถก “ปฏบตอยางไรมนษยธรรมหรอย ายศกดศร” ในคดตอมาซงเกยวของกบการซอมและการดหมนศกดศรอยางรนแรง ศาลพบวา “เมอพจารณาโดยรวมแลว ความรนแรงทงทางกายและทางใจทกระท าตอผรองกอใหเกดความเจบปวดและความทกขทรมานอยาง ‘สาหส’ และมลกษณะทรนแรงและโหดรายเปนพเศษ การกระท าเชนนนจะตองถอวาเปนการทรมาน ทงนตามขอ 3 ของอนสญญาฯ” โปรดด Selmouni v. France ศาลสทธมนษยชนแหงยโรป ค าพพากษาเมอวนท 28 กรกฎาคม 2542, Reports 1999-V ยอหนา 105 43 โปรดด อยางเชน อนสญญาเจนวาฉบบท 4 ขอ 147 ธรรมนญกรงโรมวาดวยศาลอาญาระหวางประเทศ ขอ 8(2) (ii) (Rome Statute of the International criminal Court) 44 โปรดดพระราชบญญตกฎอยการศก 27 สงหาคม พ.ศ.2457 มาตรา 5 (แกไขวนท 13 ธนวาคม 2515) 45 พระราชก าหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. 2548 มาตรา 5 และ 7 ตามล าดบ 46 โปรดด อางแลวมาตรา 12 47 ศาลจงหวดมเขตอ านาจทงในทางคดแพงและอาญา 48 ระเบยบกองอ านวยการรกษาความมนคงภายในภาค 4 วาดวยวธปฏบตงานของพนกงานเจาหนาทตามมาตรา 11 แหงพระราชก าหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. 2548 ขอ 3.7 24 มกราคม 2550 49 รายงานคณะมนตรสทธมนษยชนสหประชาชาต UN Doc. A/60/40 (2004-5), Vol. I, para. 95(13) 50 จากการพดคยกบมลนธผสานวฒนธรรม พฤษภาคมและธนวาคม 2551 51 ระเบยบกองอ านวยการรกษาความมนคงภายในภาค 4 วาดวยวธปฏบตงานของพนกงานเจาหนาทตามมาตรา 11 แหงพระราชก าหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. 2548 ขอ 3.9.3 และ 3.5 24 มกราคม 2550 52 พระราชก าหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. 2548 มาตรา 12 53 เพงอาง 54 A Joint Oral Statement to the 7th Session of the UN Human Rights Council by the Asian Legal Resource Centre (ALRC), Lawyers Rights Watch Canada, the Asian Forum for Human Rights and Development (FORUM-ASIA), and Pax Romana-ICMICA/MIIC, “ASIA: The ongoing deep divide between discourse and implementation”, ALRC-COS-07-002-2008 13 มนาคม 2551 55 รายงานคณะกรรมาธการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต UN Doc. A/60/40 (2004-5), Vol. I, para. 95(15) 56 โปรดด ค าสงกองอ านวยการรกษาความมนคงภายในภาค 4 ท 11/2550 เรอง “ก าหนดสถานทควบคมบคคลตามพระราชก าหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. 2548” วนท 24 มกราคม 2550 57 คณะกรรมาธการสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต. ขอเสนอแนะทวไปล าดบท 20 วาดวยขอ 7 (เกยวกบการหามการทรมานและการปฏบตหรอการลงโทษทโหดราย ไรมนษยธรรม หรอทย ายศกดศร), UN Doc. A/47/40, Annex VI, 10 October 1992, para. 11 58 โปรดด Nonviolence International, “Charged! Updates from Southern Thailand” กนยายน/ตลาคม 2550 59 ระเบยบกองอ านวยการรกษาความมนคงภายในภาค 4 วาดวยวธปฏบตงานของพนกงานเจาหนาทตามมาตรา 11 แหงพระราชก าหนดการบรหารราชการในสถานการณฉกเฉน พ.ศ. 2548 ขอ 3.5 24 มกราคม 2550 60 อางแลว ขอ 3.9.2 และ 3.9.4 ตามล าดบ

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

61 มาตรา 17 ของพ.ร.ก.สถานการณฉกเฉน ก าหนดไววา “พนกงานเจาหนาทและผมอ านาจเชนเดยวกบพนกงานเจาหนาทตามพระราชก าหนดน ไมตองรบผดทงทางแพง ทางอาญา หรอทางวนย เนองจากการปฏบตหนาทในการระงบหรอปองกนการกระท าผดกฎหมาย หากเปนการกระท าทสจรต ไมเลอกปฏบตและไมเกนสมควรแกเหต หรอไมเกนกวากรณจ าเปน” 62 พระราชบญญตการรกษาความมนคงภายในราชอาณาจกร พ.ศ. 2551 มาตรา 15 63 มาตรา 21 ของพ.ร.บ.ความมนคงฯ ก าหนดไววา “หากเหนสมควรศาลอาจสงใหสงผตองหานนใหผอ านวยการเพอเขารบการอบรม ณ สถานททก าหนดเปนเวลาไมเกนหกเดอน และปฏบตตามเงอนไขอนทศาลก าหนดดวยกได การด าเนนการตามวรรคสอง ใหศาลสงไดตอเมอผตองหานนยนยอมเขารบการอบรมและปฏบตตามเงอนไขดงกลาว” 64 พระราชบญญตการรกษาความมนคงภายในราชอาณาจกร พ.ศ. 2551 มาตรา 16(1) 65 โปรดดในหมวด ค าปรารภ 66 คณะกรรมการประกอบดวยสมาชก 22 คน อาท ปลดกระทรวงกลาโหม ผบญชาการทหารสงสด ผบญชาการเหลาทพตาง ๆ และเจาหนาทระดบสงจากส านกงานต ารวจแหงชาต 67 การกอความไมสงบในภาคใตเปนเพยงหนงในหกปญหาหลกทกอ.รมน.ใหความสนใจ ปญหาอนไดแก “สงครามปราบปรามยาเสพตด” แรงงานขามชาตผดกฎหมาย การกอการราย และอาชญากรรมขามชาต โครงการในพระราชด ารเพอคมครองและอนรกษปาและทรพยากรธรรมชาต และปญหาดานความมนคงพเศษ 68 AI Index: ACT 40/001/2005, 22 April 2005

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009

Index: ASA 39/001/2009 Amnesty International January 2009