สารบญ

หนา บทน า 1 ขอบเขต 3 นยาม 3 ขอก าหนด 4 องคประกอบบานนกแอนกนรง 5 - สถานทตงบานนกแอนกนรง 5 - ผงบานนกแอนกนรง 5 - ลกษณะบานนกแอนกนรง 5 แหลงน า 6 การจดการบานนกแอนกนรง 6 - การท าความสะอาดบานนกแอนกนรง 6 - คมอการจดการบานนกแอนกนรง 6 - ผปฏบตงาน 7 สขภาพสตว 8 สวสดภาพสตว 8 การจดการผลตผล 8 สงแวดลอม 9 การบนทกขอมล 10 ค าแนะน ามาตรฐานการปฏบตทดส าหรบบานกแอนกนรง 10

สารบญ (ตอ)

หนา เอกสารอางอง 11 ภาคผนวก ก 17 ภาคผนวก ข 29 ภาคผนวก ค 33

บทน า

เนองจากปจจบนยงไมมการก าหนดมาตรฐานการปฏบตทด ส าหรบการเลยงนกแอนกนรงในประเทศไทย ดงนน เพอเปนแนวทางในการก าหนดขอบเขตและวธการปฏบตทด ใหผประกอบการบานนกแอนกนรง สามารถผลตรงนกไดตามทมาตรฐานก าหนด เพอยกระดบใหรงนกสามารถสงออกในรปแบบของรงนกดบโดยตรงได ในการก าหนด (ราง) มาตรฐานการปฏบตทดส าหรบบานนกแอนกนรงส าหรบผประกอบการ ท าการประยกตจากมาตรฐานการปฏบตทดของฟารมปศสตวชนดตางๆ รวมทงขอปฏบตจากมาตรฐานตางประเทศเปนพนฐาน

มาตรฐานการปฏบตทดทางการเกษตร (good agriculture practice: GAP) ของฟารมปศสตวในประเทศไทย เปนมาตรฐานรบรองคณภาพสนคาเกษตรและอาหาร มวตถประสงคเพอสรางความมนใจในดานคณภาพ และความปลอดภยแกผบรโภคเปนหลก รวมถงการลดผลกระทบตอสงแวดลอม การบรหารจดการทรพยากรอยางคมคา และสขภาพอนามยของคนงานและคนรอบขาง ซงในสวนของมาตรฐานทเกยวของกบการผลตรงนกตงแตตนน าถงปลายน าของการเลยงนกแอนกนรง มขอก าหนดและประกาศใชเฉพาะ มาตรฐานสนคาเกษตร: รงนก และ มาตรฐานการปฏบตทดส าหรบศนยรวบรวมรงนก แตยงไมมการก าหนดใช มาตรฐานการปฏบตทดส าหรบบานนกแอนกนรง ในการวจยน มจดประสงคเพอก าหนดมาตรฐานการปฏบตทดส าหรบบานนกแอนกนรง โดยท าการรวบรวมเอกสารจากหนวยงานทเกยวของ ไดแก ขอมลจากส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต และประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ (2548-2559) ซงสามารถระบถงปจจยหรอขอก าหนดทใชในการก าหนด

2

มาตรฐานการปฏบตทดของฟารมปศสตว โดย แบงเปน 9 ประเดนหลก ประกอบดวย องคประกอบฟารม การจดการแหลงน า การจดการอาหาร การจดการฟารม การจดการสขภาพสตว การจดการสวสดภาพสตว การจดการผลตผล การจดการสงแวดลอม และการบนทกขอมล

3

มาตรฐานการปฏบตทดส าหรบบานนกแอนกนรง

1. ขอบเขต

มาตรฐานสนคาเกษตรน ครอบคลมขอก าหนดมาตรฐานการปฏบตทด

ส าหรบบานนกแอนกนรง เพอการผลตรงนกแอนกนรง ตงแตองคประกอบบาน

นก น า การจดการบานนก การจดการสขภาพสตว การจดการดานสวสดภาพ

สตว การจดการสงแวดลอม และการบนทกขอมล โดยมวตถประสงคเพอผลตรง

นกแอนกนรงทมคณภาพด และปลอดภยตอผบรโภค โดยไมรวมถงแหลงทอย

อาศยของนกแอนกนรงตามธรรมชาต

2. นยาม

2.1 นกแอนกนรง (swiftlet) หมายถง นกอแอนหรอนกแอนกนรงซงมชอ

ว ท ย าศาสตร ว า Aerodramus germani หร อ Collocalia germani หรอ

Aerodramus fuciphagus หรอ Collocalia fuciphaga อยในสกล Aerodramus

หรอสกล Collocalia

2.2 บานนก (swiftlet house) หมายถง สงกอสรางทนกแอนกนรงพ านก

อาศย มวตถประสงคเพอเกบเกยวรงนกทสมบรณแลว

4

2.3 รงนก (bird’s nest) หมายถง รงของนกอแอนหรอนกแอนกนรงท

สามารถน ามาบรโภค (edible-nest swiftlet) ไดจากสารคดหลงจากตอมน าลาย

(salivary glands) ของนกอแอนหรอนกแอนกนรง

2.4 ศนย รวบรวมรงนก (bird’s nest collection center) หมายถง

สถานประกอบการทรบและรวบรวมรงนก และผานกระบวนการเตรยมขนตน

เชน คดแยกรง ท าความสะอาด โดยอาจมการขนรป หร อท าใหแหง พรอม

จ าหนาย

3. ขอก าหนด

ขอก าหนดมาตรฐานการปฏบตทดส าหรบบานนกแอนกนรง ใหเปนไปตาม

ตารางท 1 ดงน

5

ตารางท 1 รายการขอก าหนดมาตรฐานการปฏบตทดส าหรบบานนกแอนกนรง

รายการ ขอก าหนด หมายเหต 1. องคประกอบบานนก

1.1 สถานทตง อยในสภาพ แวดลอมทไมเสยงจากอนตรายทางเคมและชวภาพ

1.2 ผงบานนก

การออกแบบทด ก าหนดต าแหนงและพนทเปนสดสวน เชน พนทท ารง ลานบนนอกบาน หองบนเลนในบาน และพนทส าหรบผควบคมดแล ชองทางเขา-ออกบานนกสะดวก

1.3 ลกษณะบานนก

1.3.1 โครงสรางแขงแรง ทนทาน งายตอการบ ารงรกษาและท าความสะอาด โดยมลกษณะทลดการสะสมการปนเปอน และปองกนสตวชนดอนหรอสตวพาหะน าโรคได

1.3.2 หองท ารงมอณหภมและความชนทเหมาะสม มการควบคมอณหภม ความชน และแสงสวาง

6

รายการ ขอก าหนด หมายเหต 1.3.3 มการระบายอากาศ และ/หรอ

การระบายน าทเหมาะสม

1.3.4 กรณทมบนไดหรอทางขนลงภายในบานนก ควรมราวรวกนเพอความปลอดภย

2. แหลงน า น าใชในบานนกสะอาด ไมเสยงตอการปนเปอนจากสงทเปนอนตราย

3. การจดการบานนก

3.1 การท าความสะอาดและบ ารงรกษา

3.1.1 ตองมการจดการสงปฏกลและอปกรณทเกยวของใหถกสขลกษณะ ท าความสะอาดอยางสม าเสมอ

3.1.2 ซอมแซมบ ารงรกษาบานนกและอปกรณใหอยในสภาพพรอมใชงาน

3.1.3 กรณใชน ายาท าความสะอาดและสารเคมในบานนก ตองเปนสารทอนญาตใหใชตามขอก าหนดของกฎหมายทเกยวของ

3.2 คมอการจดการบานนก

ใหมคมอการจดการทแสดงใหเหนรายละเอยด การปฏบตงานทส าคญทมผลกระทบกบสขภาพ และการ

7

รายการ ขอก าหนด หมายเหต ควบคมโรคภายในบานนก ไดแก การควบคมอณหภมและความชน การท าความสะอาด การปองกนและควบคมโรค การจดการผลตผล การก าจดศตรนก การก าจดซากนกและสงปฏกล เพอใชเปนแนวทางปฏบต

3.3 ผปฏบตงาน 3.3.1 มการฝกอบรมผปฏบตงาน เพอใหมความรความเขาใจในการจดการบานนก

3.3.2 มการดแลสขลกษณะสวนบคคล และมมาตรการปองกนเชอโรคเขาสบานนก เชน เปลยนรองเทา สวมเสอผาทสะอาด ผาปดจมก หมวกคลมผม และลางมอ ลางเทา ฆาเชอเพอปองกนไมใหเกดการปนเปอนหรอตดเชอจากผปฏบตงาน

3.3.3 ผปฏบตงานในบานนกตองมสขภาพด และไดรบการตรวจสขภาพประจ าป

3.3.4 ควรมการหยดพกการปฏบตงานชวคราว ทกๆ 1-2 ชวโมง

8

รายการ ขอก าหนด หมายเหต 4. สขภาพสตว 4.1 มการเฝาระวงและปองกนโรค

อยางมประสทธภาพ และควรสงตรวจมลนกทกๆ 6 เดอน

4.2 มมาตรการปองกนศตรและควบคมสตวทเปนพาหะน าโรค ไมใหเปนแหลงของเชอโรคทมผลกระทบตอสขภาพและสขลกษณะของนกอยางตอเนอง

4.3 ถาพบมการตายของนกผดปกต ใหแจงเจาหนาทกรมปศสตวทนท

4.4 กรณเกดโรคระบาดหรอสงสยวาเกดโรคระบาดใหปฏบตตามกฎหมายวาดวยโรคระบาดสตว

5. สวสดภาพสตว

ใหตรวจสอบรงนกแอนกอนการเกบ ตองไมมไขหรอลกนกแอน ถงจะเกบรงนกได

6. การจดการผลตผล

6.1 การเกบรงนกตองปฏบตอยางถกสขลกษณะ และระมดระวงไมใหรงนกสมผสกบพน

9

รายการ ขอก าหนด หมายเหต 6.2 เกบรกษารงนกไวในทสะอาด ม

อากาศถายเทไดสะดวกหรอเกบในทเยน และสามารถปองกนการปนเปอนได

6.3 การขนสงรงนกไปยงศนยรวบรวม หรอสถานทคดบรรจ ใหใชภาชนะบรรจทสะอาด และควรมใบขนยายรงนกประกอบการขนสง

7. สงแวดลอม 7.1 ใหก าจดน าเสย ขยะ และของเสย เชน มลนก ซากนก อยางเหมาะสมและสม าเสมอ เพอไมใหเปนแหลงของกลนและเชอโรค

7.2 มการระบายอากาศทด ไมใหกลนรบกวนชมชนขางเคยง

7.3 กรณตดตงเครองเสยงทใชในบานนก ไมเปดเสยงดงเกนกวาทกฎหมายก าหนด เชน เสยงในบานนก ไมควรเปดดงเกน 60 เดซเบล และเสยงนอกบานนก ไมควรเปดดงเกน 80 เดซเบล และควรเปดในระยะเวลาทเหมาะสม เชน เปดเสยงตอน 6.00-

10

รายการ ขอก าหนด หมายเหต 10.00 (เชา) และ 16.00-20.00 (เยน)

8. การบนทกขอมล

8.1 มบนทกขอมลการปฏบตงานในขนตอนทส าคญ ในการจดการบานนก ดงน - ขอมลบนทก อณหภม และความชน - ขอมลบนทกการเขา-ออกบคคล - บนทกขอมลการเกบเกยวรงนก (เชน ปรมาณรงนก) - บนทกขอมลการท าความสะอาด และการควบคมสตวพาหะน าโรค - บนทกขอมลการก าจดศตรนก - บนทกขอมลการฝกอบรม และการตรวจสขภาพ

8.2 ใหเกบบนทกขอมลเปนเวลาอยางนอย 3 ป

4. ค าแนะน ามาตรฐานการปฏบตทดส าหรบบานกแอนกนรง

ค าแนะน ามาตรฐานการปฏบตทดส าหรบบานนกแอนกนรง มวตถประสงค

เพอใหผประกอบการเลยงนกแอนกนรงใชเปนแนวทางมาตรฐานการปฏบตทด

ส าหรบบานนกแอนกนรง

11

เอกสารอางอง

กรมควบคมมลพษ. 2537. ประกาศคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท

8 (พ.ศ. 2537) เรอง ก าหนดมาตรฐานคณภาพน าในแหลงน าผวดน.

20 มกราคม 2537.

______. 2543. ประกาศคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต ฉบบท 20 (พ.ศ.

2543) เรอง ก าหนดมาตรฐานคณภาพน าใตดน. 15 กนยายน 2543.

______. 2548. ประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เรอง

ก าหนดมาตรฐานควบคมการระบายน าท งจากอาคารบางประเภทและ

บางขนาด. 7 พฤศจกายน 2548.

ราชกจจานเบกษา. 2558. พระราชบญญตโรคระบาดสตว พ.ศ. 2558. เลมท

132 ตอนท 14 ก, หนา 22. 2 มนาคม 2558.

ราชกจจานเบกษา. 2535. พระราชบญญตสงวนและคมครองสตวปา พ.ศ.

2535. เลมท 109 ตอนท 15, หนา 1. 28 กมภาพนธ 2535.

ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต. 2548. ประกาศ

คณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต เรอง ก าหนด

มาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต: การปฏบตทางการเกษตรท

ดส าหรบฟารมเปดไข. 5 ตลาคม 2548.

12

______. 2549ก. ประกาศคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหาร

แหงชาต เรอง ก าหนดมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต: การ

ปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบฟารมแกะเน อ. 30 กนยายน 2549.

______. 2549ข. ประกาศคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหาร

แหงชาต เรอง ก าหนดมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต: การ

ปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบฟารมนกกระทา. 10 สงหาคม 2549.

______. 2549ค. ประกาศคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหาร

แหงชาต เรอง ก าหนดมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต: การ

ปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบฟารมแพะเน อ. 30 กนยายน 2549.

______. 2551. ประกาศคณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหาร

แหงชาต เรอง ก าหนดมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต: การ

ปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบฟารมนกเขาชวาเสยง. 14 สงหาคม

2551.

______. 2552ก. ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ เรอง ก าหนด

มาตรฐานสนคาเกษตร: การปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบฟารมไก

เน อ. 30 กนยายน 2552.

13

______. 2552ข. ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ เรอง ก าหนด

มาตรฐานสนคาเกษตร: การปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบฟารมโคนม.

30 กนยายน 2552.

______. 2552ค. ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ เรอง ก าหนด

มาตรฐานสนคาเกษตร: การปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบฟารมแพะ

นม. 30 กนยายน 2552.

______. 2552จ. ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ เรอง ก าหนด

มาตรฐานสนคาเกษตร: ขอปฏบตการควบคมการใชยาสตว. 30

กนยายน 2552.

______. 2553. ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ เรอง ก าหนดมาตรฐาน

สนคาเกษตร: การปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบฟารมไกไข. 4 ตลาคม

2557.

______. 2555. ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ เรอง ก าหนดมาตรฐาน

สนคาเกษตร: การปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบฟารมโคเน อ. 2

ตลาคม 2555.

______. 2556. ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ เรอง ก าหนดมาตรฐาน

สนคาเกษตร: หลกการจดท าคอมพารตเมนตปลอดโรคไขหวดนกส าหรบ

ฟารมสตวปก. 4 มถนายน 2556.

14

______. 2557. ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ เรอง ก าหนดมาตรฐาน

สนคาเกษตร: รงนก. 17 ตลาคม 2557.

______. 2558ก. ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ เรอง ก าหนด

มาตรฐานสนคาเกษตร: การปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบฟารมไก

พนธ. 16 มถนายน 2558.

______. 2558ข. ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ เรอง ก าหนด

มาตรฐานสนคาเกษตร: การปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบฟารมสกร.

16 มถนายน 2558.

______. 2558ค. ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ เรอง ก าหนด

มาตรฐานสนคาเกษตร: การปฏบตการเกษตรทดส าหรบฟารมหาน. 3

มนาคม 2558.

______. 2559ก. ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ เรอง ก าหนด

มาตรฐานสนคาเกษตร: การปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบฟารมเปด

เน อ. 26 กรกฎาคม 2559.

______. 2559ข. ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ เรอง ก าหนด

มาตรฐานสนคาเกษตร: การปฏบตทางการเกษตรทดส าหรบฟารมเปด

พนธ. 26 กรกฎาคม 2559.

15

______. 2559ค. ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ เรอง ก าหนด

มาตรฐานสนคาเกษตร: การปฏบตทดส าหรบศนยรวบรวมรงนก. 7

มนาคม 2559.

______. 2559ง. ประกาศกระทรวงเกษตรและสหกรณ เรอง ก าหนด

มาตรฐานสนคาเกษตร: หลกการความปลอดภยทางชวภาพส าหรบ

ฟารมสตวปก. 26 กรกฎาคม 2559.

Lee Suan Chua and Siti Najihah Zukefli. 2016. A comprehensive

review of edible bird nests and swiftlet farming. J. Integ.

Med. 14(6): 415-428.

Malaysian Standard. 2010. MS 2273:2010 Good animal

husbandry practice – birdnest swiftlet ranching and its

premises. Selangor Darul Ehsan: Department of Standards

Malaysia.

Noraini Binti Dato Mohd Othman. 2012a. Standard operating

procedure on the control of the safety of raw edible bird’s

nest. Ministry of health Malaysia.

______. 2012b. Standard operating procedure on the control of

nitrite level in edible bird’s nest. Ministry of health Malaysia.

16

Noriah Ramli and Saiful Mohammad Nizam Azmi. 2012. Food

safety governance: standard operating procedure on

controlling of nitrite level, handing and process of edible

bird’s nest. Aus. J. Bas. Sci. 6(11): 301-305.

ภาคผนวก ก

19

1. องคประกอบบานนก

1.1 สถานทตง

1.1.1 ตองไดรบการยนยอมจากสวนราชการ

1.1.2 ตงอยในพนททเหมาะสมส าหรบการเลยงนกแอนกนรง ไม

สงผลกระทบตอชมชน น าไมทวม และมการคมนาคมสะดวก

1.1.3 ควรตงอยหางจากแหลงชมชนไมนอยกวา 10 เมตร 1.1.4 อย

ในสภาพแวดลอมทไมเสยงตอการปนเปอนจากอนตรายทางกายภาพ เคม และ

ชวภาพ

1.2 ผงบานนก

1.2.1 พนทบานนกมขนาดเพยงพอเหมาะสมในการเลยงนกแอนกน

รง ไมกอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมและสขภาพสตว และหรอมรวรอบพนท

1.2.2 มการวางผงทเออตอการปฏบตอยางถกสขลกษณะ และแยก

พนทปฏบตงานเปนสดสวน เชน พนทส าหรบเลยงสตว เกบอปกรณ ท าลายซาก

สตว หองเกบรงนก ทพกอาศย

1.3 อาคารบานนก

1.3.1 มโครงสรางแขงแรง ถกสขลกษณะ งายตอการบ ารงรกษา

และการท าความสะอาด

20

1.3.2 อาคารควรสงไมนอยกวา 1.80 เมตร แตไมควรเกน 3 เมตร

กวางไมนอยกวา 3 เมตร และยาวไมนอยกวา 3 เมตร มการควบคมอณหภม อย

ระหวาง 27-30 ℃ และความชน 80-90%

1.3.3 มพนทเพยงพอในการเลยงนกแอนกนรง ทงพนทท ารง พนท

ลานบนในบานและนอกบาน และชองทางเขา-ออกของนกแอน

1.3.4 มการระบายอากาศทด ปองกนการสะสมของแอมโมเนยและ

ฝนละออง

1.4 เครองมอและอปกณ

1.4.1 ออกแบบตดตงเครองมอ อปกรณ อยางเหมาะสม สะดวกใน

การปฏบตงาน และงายตอการท าความสะอาด

1.4.2 มจ านวนเครองมอและอปกรณเพยงพอในการปฏบตงาน และ

อยในสภาพพรอมใชงาน

1.4.3 ภาชนะหรออปกรณทสมผสกบรงนกโดยตรง ท าจากวสดท

เหมาะสม และสะอาด ไมกอใหเกดการปนเปอน

2. การจดการแหลงน า

2.1 ในประเดนน ากนส าหรบนกแอน จากการศกษาพฤตกรรมพบวา นก

แอนกนน าจากแหลงน าธรรมชาต ท าใหภายในอาคารบานนกไมมความ

21

จ าเปนตองจดเตรยมน าส าหรบกนของนกแอน แตกรณน าใชในฟารมควรเปนน า

ทดมไดหรอน าสะอาดเทานน

3. การจดการบานนก

3.1 คมอการจดการบานนก

3.1.1 มคมอการจดการบานนกทแสดงรายละเอยดการปฏบตงานท

ส าคญภายในบานนก ไดแก ระบบการเลยง น าใชในบานนก การจดการบานนก

การจดการดานสขภาพ การจดการดานสวสดภาพสตว การจดการสงแวดลอม

ระบบการบนทกขอมล

3.2 ผปฏบตงาน

3.2.1 ผปฏบตงานมเพยงพอกบจ านวนนกแอนกนรงทเลยง มการ

จดแบงหนาทและความรบผดชอบอยางชดเจน

3.2.2 ผทท าหนาทเลยงนกแอนกนรงตองมความร และไดรบการ

ฝกฝนอบรมเพอใหจดการฟารมนกแอนกนรงได

3.2.3 มสตวแพทยทมใบอนญาตเปนผประกอบวชาชพการสตว

แพทยชนหนง และใบรบรองเปนสตวแพทยควบคมฟารมสตวปก

22

3.2.4 ผปฏบตงานตองมสขลกษณะสวนบคคลทด เพอปองกนไมให

เกดการปนเปอนและแพรเชอ และควรไดรบการตรวจสขภาพเปนประจ าทกป

อยางนอยปละ 1 ครง

3.2.5 ควรมอางน ายาฆาเชอโรค ส าหรบจมเทาบคคลทเขา -ออก

อาคารบานนก

3.3 การท าความสะอาดและบ ารงรกษา

3.3.1 ท าความสะอาดและบ ารงรกษาบานนก อปกรณ ภาชนะ และ

บรเวณโดยรอบใหอยในสภาพดและถกสขลกษณะ

3.3.2 ตองท าความสะอาดและฆาเชออปกรณ ภาชนะเกบรงนก

กอนน าเขาในบรเวณพนทเลยงนกแอนกนรง และกอนการน าไปใชงานทกครง

3.3.3 ควรมตารางท าความสะอาด

4. การจดการสขภาพสตว

4.1 การปองกนและควบคมโรค

4.1.1 มมาตรการปองกนและควบคมโรคเขาส บานนกจากคน

พาหนะ และอปกรณอนๆ รวมถงมการจดบนทกการผานเขา -ออกจากฟารม ท

สามารถตรวจสอบได

23

4.1.2 มแผนการปองกนโรคโดยสตวแพทยผควบคมบานนก และ

การเขาตรวจบานนกอยางสม าเสมอ

4.1.3 มการสมตรวจระดบภมคมกนโรคทส าคญ เพอทราบสภาวะ

ของภมคมกนโรคในปจจบน และเปนขอมลก าหนดแผนการปองกนโรคอยาง

เหมาะสม

4.1.4 กรณทเกดโรคระบาดหรอสงสยวาเกดโรคระบาด ตองปฏบต

ตามกฎหมายวาดวยโรคระบาดสตว

4.2 การบ าบดโรค

4.2.1 การบ าบดโรคสตวตองอยภายใตความดแลของสตวแพทยผ

ควบคมบานนก โดยปฏบตตามพระราชบญญต วชาชพการสตวแพทย พ.ศ. 2545

และฉบบแกไขเพมเตม และตามขอก าหนดใน มาตรฐานสนคาเกษตร มกษ.

9032 เรอง ขอก าหนดการใชยาสตว

5. การจดการสวสดภาพสตว

ปฏบตตามระเบยบกรมปศสตววาดวยการคมครองและดแลสวสดภาพสตว

ปก ณ สถานทเลยง

24

6. การจดการผลตผล

6.1 รงนก

6.1.1 เกบรงนก ทก 4 เดอน (หลงจากลกนกบนออกจากรงแลว)

6.1.2 ควรมการสมตรวจคณภาพรงนกตามมาตรฐานทก าหนด เชน

ปรมาณไนไตรท

6.1.3 คดแยกรงนกทผดปกต มรอยราวหรอแตกออก และคดแยกรง

นกทสกปรกเพอแยกท าความสะอาด

6.1.4 ภาชนะทใชเกบรงนก ควรท าจากวสดทไมมสารพษ ท าความ

สะอาดงาย และควรท าความสะอาดกอนและหลงใชงานทกครง

6.1.5 ขนสงรงนกไปยงศนยรวบรวม และใชยานพาหนะทสะอาด

7. การจดการสงแวดลอม

7.1 ก าจดขยะ ของเสย เชน มลนก ซากนก โดยวธทเหมาะสม เพอปองกน

การปนเปอนสรงนก

7.2 มการปองกนการรวไหลของน าเสย หากกรณตองปลอยน าเสยออกส

แหลงน าสาธารณะ ใหบ าบดน าเสยจากบานนกตามทก าหนดไวในกฎหมายท

เกยวของ เพอไมใหสงผลกระทบตอสงแวดลอม

25

7.3 ในกรณเปนขยะตดเชอ ใหแยกท าลายตามดลยพนจของสตวแพทยผ

ควบคมบานนก และก าจดดวยวธทเหมาะสม

7.4 มาตรฐานควบคมการระบายน าทงจากอาคารบางประเภทและบาง

ขนาด

ดชนคณภาพน า หนวย เกณฑก าหนดสงสดตามประเภทมาตรฐาน

ควบคมการระบายน าท ง ก ข ค ง จ

1. คาความเปนกรดดาง (pH)

- 5-9 5-9 5-9 5-9 5-9

2. บโอด (BOD) มก./ล. ไมเกน 20

ไมเกน 30

ไมเกน 40

ไมเกน 50

ไมเกน 200

3. ปรมาณของแขง - คาสารแขวนลอย (Suspended Solids)

มก./ล. ไมเกน 30

ไมเกน 40

ไมเกน 50

ไมเกน 50

ไมเกน 60

- คาตะกอนหนก (Settleable Solids)

มก./ล. ไมเกน 0.5

ไมเกน 0.5

ไมเกน 0.5

ไมเกน 0.5

-

- คาสารทละลายไดทงหมด (Total Dissolved Solids)

มก./ล. ไมเกน 0.5

ไมเกน 0.5

ไมเกน 0.5

ไมเกน 0.5

-

26

ดชนคณภาพน า หนวย เกณฑก าหนดสงสดตามประเภทมาตรฐาน

ควบคมการระบายน าท ง ก ข ค ง จ

4. คาซลไฟต (Sulfide)

มก./ล. ไมเกน 1.0

ไมเกน 1.0

ไมเกน 3.0

ไมเกน 4.0

-

5. ไนโตรเจน (Nitrogen) ในรป ท เค เอน (TKN)

มก./ล. ไมเกน 35

ไมเกน 35

ไมเกน 40

ไมเกน 40

-

6. น ามนและไขมน (Fat , Oil and Grease)

มก./ล. ไมเกน 20

ไมเกน 20

ไมเกน 20

ไมเกน 20

ไมเกน 100

ทมา: กรมควบคมมลพษ (2548)

8. การบนทกขอมล

8.1 ใหบนทกขอมลผลการปฏบตงานในขนตอนทส าคญในการจดการบาน

นก โดยครอบคลมขอมลดงน

8.1.1 ขอมลเกยวกบการบรหารบานนก เชน การจดแบงโครงสราง

การด าเนนงาน จ านวนแรงงาน การแบงหนาทความรบผดชอบ ขอมลดาน

สขภาพ ประวตและการฝกอบรมของผปฏบตงานในบานนก

27

8.1.2 ขอมลเกยวกบการจดการดานการผลต เชน ขอมลการจดการ

บานนกและผลตผล

8.1.3 ขอมลการควบคมปองกนและบ าบดโรค

8.2 ใหเกบบนทกขอมลไวอยางนอย 3 ป

ภาคผนวก ข

31

ตวอยางอางน ายาจมเทา

ตามมาตรฐานการปฏบตทดส าหรบบานนกแอนกนรงส าหรบผประกอบการ

ภาชนะพลาสตก ภาชนะพลาสตก แบบมฝาปด

ถงพลาสตก (ดดแปลง) แผนยาง แบบมขอบ

อางปน แบบมหรอไมมทยนตรงกลางอาง

32

ตวอยางภาชนะบรรจรงนก

ตามมาตรฐานการปฏบตทดส าหรบบานนกแอนกนรงส าหรบผประกอบการ

กลองโฟม มฝาปด

ถงซปลอค กลองพลาสตก มฝาปด

ภาคผนวก ค

35

แบบฟอรมขอเขาบานนกแอนกนรง

วนท............................................ ชอ-นามสกล ........................................................................ เพศ................. ต าแหนง/อาชพ....................................................... บรษท…………………………………. ทอย............................................................................................................................................... จดประสงคในการเขาฟารม [ ] ตรวจสอบ/เยยมฟารม [ ] ซอม/บ ารงรกษา [ ] ทศนศกษา [ ] อนๆ ขอบเขตพนทขออนญาตเขาฟารม [ ] พนทส านกงาน [ ] พนทบานนกแอนกนรง ระบ ........................................................................... (1) มการเลยงสตวปก เชน ไก ไกชน เปด หาน และนกชนดอนๆ ในทพกอาศยของทานหรอไม [ ] ไมใช [ ] ใช ระบชนด .................................................................................................... (2) ทานไดสมผสสตวปกภายนอกศนยฯ ในชวงเวลา 72 ชวโมงทผานมาหรอไม [ ] ไมใช [ ] ใช (3) ทานไดแวะเยยมในสถานทซงมกจกรรมเกยวของกบสตวปก (เชน ฟารม สถานทฟกไข โรงงานแปรรปเนอสตวปก สวนสตว) ในชวงเวลา 72 ชวโมงทผานมาหรอไม [ ] ไมใช [ ] ใช ระบสถานท ................................................................................................. (4) ทานไดพบปะหรออยอาศยรวมกบบคคลทท ากจกรรมเกยวของกบสตวปก (เชน ฟารม สถานทฟกไข โรงงานแปรรปเนอสตวปก สวนสตว) ในชวงเวลา 72 ชวโมงทผานมาหรอไม [ ] ไมใช [ ] ใช ระบกจกรรม ............................................................................................... (5) ทานไดเดนทางไปตางประเทศ ในชวงเวลา 1-30 วนทผานมาหรอไม [ ] ไมใช [ ] ใช ระบสถานท/วนทเดนทางกลบ .................................................................... (6) ทานมไขหรอมอาการเจบปวยของโรคระบบทางเดนอาหารหรอโรคระบบทางเดนหายใจ ในชวงเวลา 48 ชวโมงกอนเขาฟารมหรอไม [ ] ไมใช [ ] ใช ระบอาการ ................................................................................................... (7) ทานยอมรบทจะปฏบตตามขอก าหนดส าหรบบคคลภายนอก ดงน - กอนเขาฟารมใหปฏบตตามขอก าหนด ในขนตอนการควบคมและปองกนโรค โดยเปลยนใสรองเทาทฟารมจดให - หามน าอาหารทประกอบดวยสตวปก หรอผลตภณฑจากสตวปกเขามาภายในฟารม - ใหรบประทานอาหาร ดมน า หรอสบบหรเฉพาะในบรเวณทอนญาตเทานน [ ] ยอมรบ [ ] ไมยอมรบ ลงชอ..........................................................(ผขออนญาต) การพจารณาของผมอ านาจ [ ] อนญาต ใหเขาไดระหวางวนท...........................................ถง........................................... [ ] ไมอนญาต การอนญาต ( ) ใหเขาพนทส านกงาน ( ) ใหเขาพนทบานนกแอนกนรง ระบ.............................................. ( ) ตองพกโรคอยางนอยเปนเวลา..........................(กรณมการสมผสสตวปกในชวงเวลา 72 ชวโมงทผานมา) ลงชอ.................................................... วนท..............................................

แบบบนทกการ เขา-ออก บานนกแอนกนรง

ว/ด/ป ผปฏบตงาน หนวยงาน/

บรษท วตถประสงค

มการสมผสสตวปกภายใน

72 ชวโมง เวลาเขา ทะเบยนรถ/

สงของทน าเขา

เวลาออก

ทะเบยนรถ/สงของทน า

ออก

การฆาเช อ เขา-ออกฟารม

ผตรวจสอบ

ไมใช ใช บคคล ยานพาหนะ/

สงของ

36

แบบบนทกการท าความสะอาดบานนกแอนกนรง

ว/ด/ป ผปฏบตงาน เวลาเขา การท าความสะอาด

เวลาออก หมายเหต ผตรวจสอบ อาคารช น 1 อาคารช น 2 อาคารช น 3 อาคารช น 4

หมายเหต: ควรท าความสะอาดบานนกอยางนอยเดอนละ 1 ครง

37

แบบบนทกการควบคมสตวพาหะภายในบานนกแอนกนรง

ว/ด/ป ผปฏบตงาน สตวพาหะ

หมายเหต หน แมลงสาบ นกธรรมชาต ง ตกแก อนๆ

38

แบบบนทกการเกบเกยวรงนก

ล าดบท ว/ด/ป ผปฏบตงาน ปรมาณรงนกทเกบได (กโลกรม)

หมายเหต อาคารช น 1 อาคารช น 2 อาคารช น 3 อาคารช น 4 รวม

39

แบบบนทกการจดการสขภาพสตว (กรณพบการตายของนกแอน)

ล าดบท ว/ด/ป ผปฏบตงาน จ านวนนกทตาย (ตว)

หมายเหต อาคารช น 1 อาคารช น 2 อาคารช น 3 อาคารช น 4 รวม

40

คณะผจดท า

ดร.วนดา สบสายพรหม ดร.พเชษฐ สบสายพรหม นางชไมพร เอกทศนาวรรณ อ.สกญญา ยงระแหง ผศ.ดร.ปรดา เลศวชระสารกล