บทที่ 7 - HPC.GO.THdoh.hpc.go.th/data/plan60/HES_Aging.pdf-]nuu]nr4uc.k]ifn[6]6dlbmj?m-]nnr4nใ]3-]m 03bp 221221 การกระจายของจ านวนตัวอย่างตามกลุ่มอายุ

การสำารวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกาย ครงท 5220220

7.1 ลกษณะตวอยางผสงอาย

สรป

บทนกลาวถงขอมลพนฐานผสงอายไทย ประกอบดวย ขอมลประชากร การศกษา สถานภาพสมรส ทอยอาศย การท�างานเชงเศรษฐกจ รายไดผสงอาย และการดดแปลงบานใหเหมาะกบวยผสงอาย

● รอยละ 79.3 ของผสงอายจบการศกษาระดบประถมศกษาหรอนอยกวา และรอยละ 9.5 ไมเคยไดเขาระบบ การศกษาในโรงเรยน สดสวนของผสงอายหญงทไมไดเรยนสงกวาผสงอายชาย (รอยละ 13.0 ในหญง และ 5.2 ในชาย)

● ผสงอายหญงรอยละ 46.5 และชายรอยละ 80.1 มสถานะสมรสและขณะนอยบานเดยวกบคสมรส สวนผสงอายหญง รอยละ 39.9 เปนหมาย ในขณะผสงอายชายทเปนหมาย รอยละ 11.8

● ผสงอายทยงท�างานเชงเศรษฐกจรอยละ 41.2 (ชายรอยละ 51.4 หญงรอยละ 32.8) กลมอาย 60-69 ป เปน กลมทยงท�างานมากทสด (ชายรอยละ 67.0 หญงรอยละ 48.0) ลกษณะงานหลกคอ ธรกจสวนตว (รอยละ 77.1)

● เหตผลทท�าใหยงผสงอายยงท�างานอยคอ ตองการรายได ยงมสขภาพด ใชเวลาวางใหเปนประโยชน และชวยเหลอครอบครว

● รอยละ 0.06 ของผสงอายไมมรายไดเลย● แหลงรายไดของผสงอายไดจากเงนกองทนเลยงชพมากทสดคอ รอยละ 83.5 รองลงมาไดจากลก/หลาน รอยละ

63.3 และไดจากการท�างานรอยละ 41.3● คามธยฐานของรายไดของผสงอายชายเดอนละ 3,600 บาท หญงเดอนละ 3,000 บาท รอยละ 38.9 ของผสงอาย

ทมรายไดตอเดอนนอยกวาระดบเสนยากจน (เดอนละ 2,647 บาท)● ลกษณะการอยอาศยพบวา รอยละ 7.9 ของผสงอายอยคนเดยว และรอยละ 17.6 อยกบคสมรสเทานน● รอยละ 24.6 ของบานทผสงอายอาศยอยมการดดแปลงใหเหมาะสมกบวย แตบานทอาศยมการตดราวในหองน�า

หองสวม เพยงรอยละ 15.2 และมราวเกาะในหองนอน รอยละ 5.8 เทานน รอยละ 48.8 ของผสงอายตองใช บนไดขนลงทกวน พจารณาลกษณะสวมทใช รอยละ 44.8 ของผสงอายใชสวมแบบนงหอยขา และมรอยละ 54.1 ทใชสวมแบบนงยองๆ

จ�านวนตวอยางผสงอาย ตามเพศ อาย และภาค

การส�ารวจสภาวะสขภาพประชากรไทยโดยการตรวจรางกาย ครงท 5 ป พ.ศ. 2557 ไดส�ารวจตวอยางผสงอาย 60 ปขนไป จ�านวน 7,365 คน

บทท 7สขภาพผสงอาย

การสำารวจสขภาพประชาชนไทยโดยการตรวจรางกาย ครงท 5 221221

การกระจายของจ�านวนตวอยางตามกลมอาย 60-69, 70-79, และ 80 ปขนไป มรอยละ 59.3, 30.7 และ 10.0 ตามล�าดบ โดยมสดสวนของเพศชายและเพศหญงใกลเคยงกน การกระจายของตวอยางตามภาคตางๆ ใกลเคยงกน แตละภาคประมาณมรอยละ 22.5-24.5 สวนในกรงเทพฯ และภาคใต มรอยละ 12.0 และ 18.3 ตามล�าดบ (ตารางท 7.1.1)

ตารางท 7.1.1 รอยละของตวอยางผสงอาย จ�าแนกตาม อาย เพศ และภาค

ชาย หญง รวมจ�านวน

จ�านวนตวอยาง 3,255 4,110 7,365

อาย 60-69 58.7 59.8 4,368

70-79 30.6 30.9 2,263

80+ 10.8 9.3 734

เขตปกครอง ในเขต 48.6 54.7 3,831

นอกเขต 51.4 45.3 3,534

ภาค เหนอ 23.9 21.7 1,669

กลาง 24.3 24.6 1,803

ตะวนออกเฉยงเหนอ 24.5 20.9 1,655

ใต 19.5 17.5 1,351

กรงเทพมหานครฯ 7.8 15.4 887

ภาวะพการทางกาย การด�าเนนการส�ารวจครงน บคคลตวอยางไดรบการนดหมายใหมายงสถานทสมภาษณ และตรวจรางกายของโครงการฯ ในชมชน ณ วนและเวลาทไดก�าหนดไวลวงหนา โดยพนกงานสมภาษณ เปนผสงเกตลกษณะรางกายทวไป ทางกายภาพมภาวะพการหรอไม ถามประเภทของความพการ และการมบตรผพการซงพบ รอยละ 3.6 มบตรผพการ (ชายรอยละ 4.7 หญงรอยละ 2.7)

ตารางท 7.1.2 สดสวนรอยละของผสงอายตามประเภทของความพการ (ตอบไดมากกวา 1 ค�าตอบ)

ความพการ ชาย หญง รวม

จ�านวนตวอยาง 3,230 4,070 7,300

พการทางการมองเหน 3.3 2.1 2.6

พการทางการไดยนหรอสอความหมาย 2.5 1.5 2.0

พการทางกายหรอการเคลอนไหว 2.9 1.9 2.4

พการทางจตใจหรอพฤตกรรม 0.4 0.4 0.4

พการทางสตปญญาหรอการเรยนร 0.4 0.4 0.4

หมายเหต: ไมตอบ 65 ราย


ผตอบแบบสมภาษณ

ผใหขอมลในแบบสมภาษณเปนผสงอายเปนผตอบเอง ในกรณไมสามารถตอบเองไดนน ผดแลใกลชดเปนผตอบแทน หากผตอบไมทราบขอมล มการระบวา “ไมทราบหรอไมแนใจ” การส�ารวจครงน ผสงอายเปนผตอบเอง รอยละ 96.3 สวนทเหลอตอบรวมกบผดแล และผใกลชด (ตารางท 7.1.3)

ตารางท 7.1.3 รอยละของผตอบสมภาษณ

รอยละ

ชาย

(n = 3,219)

หญง

(n = 4,076)

รวม

(n = 7,295)

จ�านวน

ตวอยาง

ตอบเอง 96.7 95.9 96.3 7,062

ตอบรวมกบผดแล/สมาชกในครวเรอน 2.6 3.3 3.0 185

ผดแล/สมาชกในครวเรอนเทานน 0.7 0.7 0.7 46

ไมมผดแลและไมสามารถตอบ

แบบสอบถามได

0.0 0.2 0.1 2

รวม 100 100 100 7,295

หมายเหต: ไมตอบ 70 ราย

ขอมลสวนตว ไดแก ระดบการศกษา และสภาพสมรส

ระดบการศกษา การศกษาของผทอาย 60 ปขนไป พบวาผทไมเคยเขาเรยนมรอยละ 9.5 ผหญงและผชายทไมเคยเขาเรยนมรอยละ 13.0 และ 9.5 ตามล�าดบ ผสงอายรอยละ 79.3 เรยนจบประถมศกษา ทงหญงและชายมสดสวนใกลกน ทเหลอเปน ผทเรยนจบมธยมศกษาและสงกวา ประมาณรอยละ 10.0 (ตารางท 7.1.4)

ตารางท 7.1.4 ระดบการศกษาสงสดของผสงอาย จ�าแนกตามเพศ

การศกษา

รอยละ

ชาย หญง จ�านวน

ตวอยาง

จ�านวนตวอยาง 3,243 4,090 7,333

ไมเคยเรยน 5.2 13.0 9.5

ประถมศกษาหรอนอยกวา 78.4 80.0 79.3

มธยมศกษาตอนตน 4.7 1.7 3.1

มธยมศกษาตอนปลาย/ปวช. 5.9 2.5 4.1

ปวส./อนปรญญา 1.3 0.7 1.0

ปรญญาตรและสงกวา 4.6 2.1 3.2


สภาพสมรส ผสงอายชายและหญงแตงงานแลวและอยบานเดยวกน รอยละ 80.1 และ 46.5 ตามล�าดบ ผสงอายชายและหญงทแตงงานและแยกกนอย รอยละ 3.1 และ 3.5 ตามล�าดบ ทยงครองโสดเปนชายรอยละ 2.8 หญงรอยละ 6.4 สวน ผสงอายหญงทเปนหมายมากกวาชาย 3 เทา คอ รอยละ 39.9 ในหญง สวนในชายรอยละ 11.8 สวนทเหลอคอ หยา/แยกกนอย ซงมสดสวนรอยละของหญงมากกวาชายเชนเดยวกน (ตารางท 7.1.5)

ตารางท 7.1.5 สภาพสมรสของผสงอาย จ�าแนกตามเพศ

สถานภาพสมรส

รอยละ

ชาย หญง จ�านวน

ตวอยาง

โสด 2.8 6.4 366

สมรส/อยในบานเดยวกน 80.1 46.5 4,488

สมรส/อยคนละบาน 3.1 3.5 253

หมาย 11.8 39.9 1,966

หยา/เลก 2.2 3.7 263

อนๆ 0.0 0.0 2

รวม 3,243 4,095 7,338

7.2ปจจยเกอหนนตอความอยดมสขของผสงอาย

ความมนคงทางเศรษฐกจ

ปจจยทเกอหนนตอความอยดมสขของผสงอาย ประกอบดวย ดานสงคม เศรษฐกจ และสภาวะแวดลอม ตามเปาหมายหลกของนโยบายผสงอายแหงชาต คอ “ใหผสงอายสามารถอยไดอยางมศกดศร มสวนรวมในการพฒนาชมชนและประเทศ เปนทตองการของครอบครวและสงคม และมความเขาใจดระหวางคนตางรนในครอบครว”20 การมงานท�า และฐานะทางการเงนเปนปจจยทส�าคญตอการมคณภาพชวตทด โดยท�าใหมความเปนอสระ และมหลกประกนทางเศรษฐกจ ซงเปนผลตอสขภาพกายและสขภาพจตเปนอยางมาก ผทมฐานะทางเศรษฐกจดจะสงผลใหมความเปนอสระ มก�าลงในการซอหรอการจดการเพอใหไดบรการทเหมาะสมไดมากกวาผทมฐานะทางเศรษฐกจทดอยกวา การรายงานในบทนกลาวถง การมงานท�าเชงเศรษฐกจ ลกษณะงาน การมรายไดเปนของตนเอง หรอไดรบการเกอหนนจากแหลงอน รวมถงความเพยงพอของรายไดส�าหรบการด�าเนนชวต และสดสวนของผสงอายทมรายไดต�ากวาเสนยากจน ค�าจ�ากดความการท�างานเชงเศรษฐกจหมายถง สถานภาพการท�างานของบคคลทท�างานในสถานทท�างานหรอธรกจ (ไมรวมถงการจางคนมาท�างานในบานเรอนซงไมเกยวกบธรกจ เชน การจางคนท�าอาหารในบาน ท�าความสะอาดบาน ซกผา เปนตน) การท�างานเชงเศรษฐกจ แบงไดเปนหลายประเภท ไดแก 1. เจาของหรอผด�าเนนการเอง หมายถง ผประกอบธรกจของตนเองเพอหวงผลก�าไรหรอสวนแบง และไดจางบคคลอนมาท�างานในธรกจในฐานะลกจาง หรอผประกอบธรกจของตนเองโดยล�าพงผเดยว หรออาจมบคคลอนมารวมกจการดวยเพอหวงผลก�าไรหรอสวนแบงและไมไดจางลกจาง แตอาจมสมาชกในครวเรอนหรอผฝกงานมาชวยท�างานโดยไมไดรบคาจางหรอคาตอบแทนอยางอนส�าหรบงานทท�า

20 แผนผสงอายแหงชาต ฉบบท 2 (พ.ศ. 2546-2564) คนคนจาก http://www.sk-hospital.com/adult/plan.htm


21 ขอมลจากการส�ารวจภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอน ส�านกงานสถตแหงชาต, ประมวลผลโดย ส�านกพฒนาฐานขอมลและตวชวดภาวะ

สงคม สศช.

2. ขาราชการ พนกงานรฐวสาหกจ 3. ลกจางเอกชน 4. การรวมกลม หมายถง กลมคนรวมกนท�างาน โดยสมาชกแตละคนมความเทาเทยมกนในการก�าหนดการท�างาน ทกขนตอนไมวาเปนการลงทน การขาย งานอนๆ ของกจการทท�าตลอดจนการแบงรายไดใหแกสมาชกตามทตกลงกน ส�าหรบรายไดประจ�าทเปนตวเงนเฉลยตอเดอนของบคคล (บาท) หมายถง ผลประโยชนหรอคาตอบแทนเฉลยตอเดอนทบคคลไดรบซงอยในรปของตวเงน อนไดแก คาแรงและเงนเดอน เงนรางวล คาบรการ เงนโบนส ก�าไรสทธจากการประกอบธรกจการเกษตรและธรกจอนๆ รายไดจากทรพยสน เชน คาเชา ทดน คาลขสทธ ดอกเบย และเงนปนผล รวมถงบ�าเหนจ บ�านาญ และเงนไดรบเปนการชวยเหลอ เชน เบยยงชพ สงเคราะห และสวสดการอนๆ ในการส�ารวจครงนมขอมลรายไดประจ�าทเปนตวเงนเฉลยตอเดอนของบคคลในตวอยางดงกลาวขางตน จงไดน�ามาใชค�านวณสดสวนของผสงอายทมรายไดต�ากวาเสนความยากจนของ ป พ.ศ. 2557 (ผทมรายไดต�ากวา 2,647 บาทตอเดอน)21

ภาวะการท�างานเชงเศรษฐกจ

ผสงอายทสามารถท�างานเชงเศรษฐกจได นอกจากการมรายไดแลวยงสะทอนถงความเปนผมความสามารถ หรอช�านาญการ ทเปนทตองการของสงคม นอกเหนอจากความเปนเจาของกจการ หรอตองการท�างานเพอสงคม จากการส�ารวจพบวา ผสงอายทก�าลงท�างานเชงเศรษฐกจมรอยละ 41.2 ผสงอายชายมรอยละ 51.4 และหญงรอยละ 32.8 เมอกระจายตามอาย ในกลมอาย 60-69 ป ผก�าลงท�างานมรอยละ 67.0 และ 48.0 ในผชายและผหญงตามล�าดบ สดสวนนจะลดลงตามอายทมากขน และต�าสดในผสงอายวยปลาย (80 ปขนไป) คอ รอยละ 17.2 ในผชาย และรอยละ 5.2 ในผหญง (รปท 7.2.1) พจารณาตามเขตปกครองพบวา ทงผสงอายทอยนอกเขตเทศบาลมสดสวนของการท�างานสงกวาผทอยในเขตเทศบาลคอ นอกเขตรอยละ 43.8 และในเขต 37.4 ตามล�าดบ พจารณาตามภาค ภาคเหนอมสดสวนผสงอายท�างานมากทสดคอรอยละ 45.0 รองลงมาคอ ภาคใต (รอยละ 44.9) ภาคกลาง (รอยละ 42.2) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (รอยละ 40.0) และต�าสดคอ ผสงอายในเขตกรงเทพฯ (รอยละ 29.1)

รปท 7.2.1 รอยละของผสงอายทท�างานเชงเศรษฐกจจ�าแนกตามอาย และเพศ


สดสวนของการท�างานเชงเศรษฐกจของผสงอาย ระหวางป 2552-2557

เมอเปรยบเทยบขอมลการท�างานเชงเศรษฐกจของผสงอาย จากการส�ารวจครงน (ป 2557) กบการส�ารวจสขภาพประชากรไทยโดยการตรวจรางกาย ครงท 4 พบวา มสดสวนผสงอายทก�าลงท�างานในครงนสงกวาเมอ 5 ปทผานมาเลกนอย ทงผหญงและผชาย ในกลมอาย 60-69 ป และ 80 ปขนไป (รปท 7.2.2)

รปท 7.2.2 รอยละของผสงอายทท�างานเชงเศรษฐกจ เปรยบเทยบระหวางป พ.ศ. 2552 กบ 2557

ลกษณะของงานหลก

ในผสงอายทท�างานเชงเศรษฐกจ มลกษณะงานเปนผประกอบกจการสวนตว (รวมการเปนนายจาง) รอยละ 77.1 รองลงมาคอ ลกจางภาคเอกชน รอยละ 17.0 เปนผปฏบตงานโดยไมไดรบคาจาง รอยละ 2.9ลกจางรฐบาลหรอรฐวสาหกจ มรอยละ 2.2 และการรวมกลมมเพยงรอยละ 0.7 สดสวนของผชายทท�างานสงกวาผหญงเลกนอยในทกลกษณะงาน ยกเวน การปฏบตงานโดยไมไดรบคาจางสดสวนในผหญงสงกวาผชาย (รปท 7.2.3)

รปท 7.2.3 ลกษณะของงานหลก


รปท 7.2.4 ลกษณะของงานหลกจ�าแนกตามอาย และเพศ

เหตผลทยงท�างานอย

เหตผลทยงท�างานอย คอ ตองการรายได มรอยละ 91.1 ชายและหญงมสดสวนไลเลยกนคอ รอยละ 92.3 และ 89.4 ตามล�าดบ และแตกตางกนระหวาง 3 กลมอายเลกนอย (60-69, 70-79, 80 ปขนไป) คอ ในผสงอายชาย รอยละ 94.4, 87.2 และ 80.0 และผสงอายหญง รอยละ 90.9, 84.2 และ 82.2 ตามล�าดบ เหตผลทสองคอ ยงมสขภาพดอยากท�างานตอไป มประมาณรอยละ 89.7 ล�าดบตอไปคอ ใชเวลาวางใหเปนประโยชน รอยละ 80.6 ถดมาคอ ท�าเพอชวยครอบครว รอยละ 64.2 และ 56.6 ในผสงอายชายและหญงตามล�าดบ อนดบททหาคอ เปนอาชพประจ�าทยงตองดแลกจการ มรอยละ 59.0 ในผสงอายชาย และรอยละ 53.2 ในผสงอายหญง (รปท 7.2.5) เมอพจารณาตามเขตการปกครองและภาค เหตผลทยงท�างานอยของผสงอาย ไมแตกตางกนมากนกระหวางเขตการปกครอง และภาค

รปท 7.2.5 เหตผลทผสงอายยงท�างานอย จ�าแนกตามเพศ

การมรายไดของผสงอาย

การสมภาษณเกยวกบการมรายไดใน 12 เดอนทผานมาพบวา ผสงอายทมรายไดจากแหลงตางๆ รอยละ 99.9 (ทงผหญงและผชายมสดสวนเทากน) และผสงอายทไมมรายไดเลยมเพยงรอยละ 0.06 ส�าหรบผทมรายไดระบแหลงทมาของรายได คอ การท�างาน เงนออม อสงหารมทรพย บ�าเหนจบ�านาญ เงนกองทนส�ารองเลยงชพหรอเงนประกน เงนสงเคราะหหรอเบยยงชพ22 เงนสงเสยจากบตร เงนจากญาตพนอง และอนๆ


แหลงรายไดทมสดสวนสงสดคอ ไดรบเงนจากกองทนสวสดการผสงอาย (เบยยงชพผสงอาย) (รอยละ 83.5) รองลงมาคอ ไดรบจากลก/หลาน (รอยละ 63.3) อนดบทสามไดแก รายไดจากการท�างาน (รอยละ 41.3) เงนออม ดอกเบย ทรพยสน (รอยละ 10.8) เงนจากคสมรส (รอยละ 8.9) เงนสงเคราะห (รอยละ 5.6) และบ�าเหนจ บ�านาญ (รอยละ 5.0) (รปท 7.2.6)

รปท 7.2.6 แหลงของรายไดของผสงอาย (ตอบไดหลายแหลง)

การจ�าแนกตามเพศและกลมอาย พบวาในกลมอาย 60-69 ป ผสงอายชายและหญงมรายไดจากการท�างาน รอยละ 66.4 และรอยละ 47.0 ตามล�าดบ สดสวนทมรายไดจากการท�างานนลดลงในกลมอาย 70-79 ป และต�าสดในกลมอาย 80 ปขนไป คอ มรอยละ 18.4 ในผชาย และรอยละ 5.9 ในผหญง ส�าหรบรายไดทไดจากบตร ผสงอายหญงมสดสวนทไดรบจากบตรสงกวาผสงอายชาย โดยเฉพาะผสงอายหญงวย 80 ปขนไป มถงรอยละ 71.8 แตไมแตกตางจากผสงอายชายในวยเดยวกนมากนก (รอยละ 73.0)

รายไดตอเดอน

มธยฐานของรายไดตอเดอนคดเฉพาะผทมรายได จ�าแนกตามอายและเพศ พบวา โดยรวมผสงอายชายมรายไดสงกวา ผหญง (3,600 บาทตอเดอน และ 3,000 บาทตอเดอน ตามล�าดบ) เมอจ�าแนกตามอาย ผสงอายชายมรายไดสงกวาผหญงใน ทกกลมอาย ยกเวนกลมอาย 70-79 ป ทมคาเทากน ผชายอาย 60-69 ป มรายไดสงสด เดอนละ 4,000 บาท แลวลดต�าลงตามอายทสงขน ในผหญงอาย 80 ปขนไป มรายไดต�าสด คอ 2,200 บาทตอเดอน (รปท 7.2.7) เมอพจารณาจ�าแนกตามเขตการปกครองและภาคพบวา ผทอยในเขตเทศบาลมรายไดมากกวาผทอยนอกเขตฯ (มธยฐาน 5,000 บาทตอเดอน และ 3,000 บาทตอเดอน ตามล�าดบ) และมความแตกตางระหวางภาค โดยผสงอายในกรงเทพฯ มรายไดสงทสด (8,000 บาทตอเดอน) รองลงมาคอ ภาคกลาง (4,500 บาทตอเดอน) ภาคใต (4,000 บาทตอเดอน) ภาคเหนอ (2,700 บาทตอเดอน) และต�าสดในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (รอยละ 2,200 บาทตอเดอน) (รปท 7.2.8)

22 กรมประชาสงเคราะหไดตงเบยยงชพในป พ.ศ. 2536 จายเงนอดหนนผสงอายทถกทอดทงและขาดผดแลเปนเงนเดอนละ 200 บาท ตลอดอาย

ผสงอาย ตอมาในป พ.ศ. 2542 ปรบเปน 300 บาทตอเดอน ตอมาภารกจนอยในความดแลของกรมสงเสรมการปกครองสวนทองถนและ

กรงเทพมหานคร มการปรบเปน 500 บาทตอเดอน ตงแต 12 ธนวาคม 2549 และปรบเปน 600 บาทตอเดอนส�าหรบอาย 60-69 ป และเปน

700, 800 และ 1,000 บาทตอเดอนส�าหรบอาย 70-79, 80-89 และ 90 ปขนไปตามล�าดบ เมอวนท 1 พฤศจกายน 2554


รปท 7.2.7 คามธยฐานของรายไดตอเดอนจ�าแนกตามอาย และเพศ

รปท 7.2.8 คามธยฐานของรายไดตอเดอนจ�าแนกตามเขตการปกครอง และภาค

รายไดต�ากวาเสนยากจน

เมอพจารณาสดสวนของผสงอายทมรายไดต�ากวาระดบเสนยากจนท รายไดต�ากวา 2,647 บาทตอเดอน (ปพ.ศ. 2557)23 พบผสงอายทมรายไดต�ากวาเสนยากจน รอยละ 38.9 เมอจ�าแนกตามกลมอายพบวา กลมอาย 60-69 ป มสดสวนทมรายได ต�ากวาเสนยากจน คอ รอยละ 35.4 และเพมขนเปนรอยละ 42.5 และ 45.8 ในกลมอาย 70-79 และ 80 ปขนไป เชนเดยวกบแบบแผนรายได ในผหญงมสดสวนของผมรายไดต�ามากกวาผชายในทกกลมอาย และมากทสดในผหญงอาย 80 ปขนไปม รอยละ 49.6 (รปท 7.2.9) พจารณาตามเขตการปกครองและภาค สดสวนของผสงอายทมรายไดต�ากวาเสนยากจน สงสดในภาคตะวนออกเฉยงเหนอถงรอยละ 50.8 รองลงมาคอ ภาคเหนอ (รอยละ 46.5) ภาคกลาง (รอยละ 31.7) ภาคใต (รอยละ 31.3) และต�าสดคอ กรงเทพฯ (รอยละ 10.9) ตามล�าดบ (รปท 7.2.10)

23 ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตhttp://social.nesdb.go.th/SocialStat/StatReport_Final.aspx?reportid=854&-

template=2R1C&yeartype=M&subcatid=59


รปท 7.2.9 รอยละของผสงอายทมรายไดต�ากวาเสนยากจนจ�าแนกตามอาย และเพศ

[1] เสนยากจนคอรายได 2,647 บาทตอคนตอเดอนในป พ.ศ.2557

รปท 7.2.10 รอยละของผสงอายทมรายไดต�ากวาเสนยากจนจ�าแนกตามภาค และเขตการปกครอง

รปท 7.2.11 รอยละของผสงอายทมรายไดต�ากวาเสนยากจน เปรยบเทยบระหวางป 2552 กบ 2557

หมายเหต: เสนยากจนคอรายได 2,174 บาท/เดอน ในป พ.ศ. 2552 และปรบเปน 2,647 บาทตอเดอน ในป พ.ศ. 2557


ความเพยงพอของรายได

จากการสมภาษณผสงอายวา “ทานคดวารายไดทงหมดททานไดรบจากทกแหลงเพยงพอหรอไม” โดยไดมค�าตอบ 4 แบบ คอ 1) เกนพอ 2) เพยงพอ 3) เพยงพอบางครง และ 4) ไมเพยงพอ โดยรวมพบวา กลมท 1 ผสงอายรอยละ 1.7 ตอบวามเกนพอ กลมท 2 มรายไดเพยงพอ รอยละ 51.5 กลมท 3 รายไดเพยงพอบางครงรอยละ 20.1 และกลมท 4 บอกวาไมเพยงพอ รอยละ 26.7 (รปท 7.2.12)

รปท 7.2.12 รอยละของผสงอายเกยวกบความเพยงพอของรายได

เมอจ�าแนกตามเพศและอายพบวา ผสงอายชายวยปลายรอยละ 56.7 และหญงรอยละ 58.5 บอกวามรายไดอยางเพยงพอ และประมาณรอยละ 1.7 บอกวามเกนพอ ส�าหรบผทตอบวา ไมเพยงพอเปนบางครง หรอมไมพอใช อยในสดสวนใกลเคยงกน ในแตละกลมอายและเพศ เชน รอยละ 19.1 และ 22.1 ในกลมชายและหญงอาย 60-69 ป ตามล�าดบ หากพจารณาเฉพาะกลมทตอบวาไมเพยงพอ พบวา มสดสวนตาม 3 กลมอาย คอ รอยละ 23.9, 27.9 และ 21.6 ในผชาย และรอยละ 29.6, 28.4 และ 22.7 ในผหญงตามล�าดบ เมอพจารณาถงกลมทตอบวารายไดไมเพยงพอ จ�าแนกตามเขตการปกครอง พบวา ผสงอายทอยในเขตเทศบาลจะมสดสวนรายไดไมเพยงพอต�ากวา (ชายรอยละ 22.6 และหญง 25.2 ตามล�าดบ) ผทอยนอกเขตเทศบาล (ชายรอยละ 26.3 และหญงรอยละ 30.3) แบบแผนของสดสวนรายไดทไมพอใชทพบคอ ผหญงสงกวาผชายในทกภาค ทมปญหามากทสดคอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอโดยมสดสวนรายไดทไมพอ รอยละ 37.4 ในผหญงและ 34.5 ในผชาย นอกจากนยงพบวา ผสงอายหญงในกรงเทพฯ กนาจะมปญหาเชนเดยวกน คอพบถงรอยละ 14.5 ซงถารวมกบกลมทมไมพอเปนบางครงจะรวมเปนถงรอยละ 34.2


รปท 7.2.13 รอยละของผสงอายเกยวกบความเพยงพอของรายได จ�าแนกตามอาย และเพศ

7.3 ปจจยทเกอหนนผสงอายดานหลกประกนในการอยอาศยและความปลอดภย ในการส�ารวจนไดใชดชนชวดทสะทอนถงความเปนอยดมสข ดานจตใจและสงคมของผสงอาย ดานการมหลกประกนในทอยอาศยและความปลอดภย โดยวดจาก (1) ความเปนเจาของบาน และทอยอาศย (2) อยกบครอบครว 3 รน ทมลกหลานอยดวยกน (3) การไดรบความชวยเหลอดแลจากลกหลาน และ (4) ลกษณะทอยอาศยเหมาะสมกบวย มการดดแปลงเพอความปลอดภย

ลกษณะการอยอาศย

ประเภทของการอยอาศยของผสงอาย มความส�าคญมากตอสภาวะความเปนอยทด ไดแบงลกษณะเปน อยคนเดยว อยกบคสมรสเทานน อยกบบตร อยกบครอบครว 3 รน คอ ปยา–พอแม–ลก–หลาน และผสงอายทไมมบานหรอตองอยบานสงเคราะห นโยบายผสงอายของประเทศไทย เนนการทผสงอายอยกบครอบครว 3 รนเปนหลกประกน24 ทจะมผดแลเมอจ�าเปน ผสงอายสามารถรบภาระในครอบครวตามอตภาพ เชน เลยงด อบรมลกหลาน และมความสมพนธทดกบสมาชกของครอบครว การส�ารวจนผสงอายไทยทอยในครอบครว 3 รนมรอยละ 29.6 ในผชาย และรอยละ 32.5 ในผหญง เมอรวมกบกลมทอยกบบตร คดเปนรอยละ 63.8 กบรอยละ 68.7 ของผสงอายชายและหญงตามล�าดบ ซงนบวามสดสวนคอนขางสง และสงกวาผลจาก การส�ารวจฯ ครงท 4 พ.ศ. 2551-2 สถานการณทจดวาเปนความเสยงทางสงคมตอผสงอายคอ การทตองอยคนเดยวและอยกบคสมรสเทานน ในการส�ารวจครงนไดพบวา โดยรวมมผสงอายทตองอยคนเดยวรอยละ 7.9 (ชายรอยละ 5.3 และหญงรอยละ 10.0) นาสงเกตวาผสงอายหญงทอยคนเดยวมากกวาผชาย ซงขอมลนสะทอนถงความตองการผดแล ซงจะมแนวโนมเพมขนดวย

24 John Knodel and Napaporn Chayowan. Family Support and Living Arrangement of Thai Elderly. Asia-Pacific Population

Journal vol.12, No. 4, December 1997.


25มทนา พนานรามย, หลกประกนผสงอายไทย : บทเรยนจากบางประเทศในเอเชย, มลนธสาธารณสขแหงชาต, 2545 www.nhf.or.th

ในชวง 40 ปทผานมา พบสดสวนของผสงอายทอยคนเดยว และอยกบคสมรสเทานน มแนวโนมสงขนตามล�าดบ (รปท 7.3.3) ขอมลจากส�ามะโนประชากร ตงแตป พ.ศ. 2513 กลมทอยคนเดยวมรอยละ 4.0 สวนอยกบคสมรสเทานนมรอยละ 5.0 สองกลมนมสดสวนเพมขนตามล�าดบ จนกระทงการส�ารวจครงนพบวามรอยละ 7.9 และ 17.6 ตามล�าดบ25 ซงใกลเคยงกบ ผลการส�ารวจในป 2552 แนวโนมทเพมขนนสวนหนงนาจะเปนการเปลยนแปลงของคานยมทบตรหลานแยกครอบครวไปอยตางหากตามแนวโนมของการมครอบครวเดยวมากขน ปรากฏการณนแสดงถงความเสยงตอการขาดผดแลผสงอายเมอจ�าเปน โดยเฉพาะจากลกหลานทอยหางกน (รปท 7.3.3)

รปท 7.3.1 รอยละของลกษณะการอยอาศย จ�าแนกอาย และเพศ

รปท 7.3.2 รอยละของลกษณะการอยอาศย จ�าแนกตามรายภาค


รปท 7.3.3 แนวโนมของผสงอายทอยคนเดยวหรออยกบคสมรสเทานน พ.ศ. 2513-2557

แหลงขอมล : ส�ามะโนประชากร ป พ.ศ. 2513, 2523, 2533 และ 2543 เปรยบเทยบกบขอมลจากการส�ารวจสถานะสขภาพ ป พ.ศ. 2547

และ พ.ศ. 2552 (1)

สถานะในครอบครว

ผสงอายชายสวนใหญตอบวาเปนหวหนาครวเรอน โดยรวมมถงรอยละ 81.5 มากกวาหญงสงอายเกนหนงเทาตว (38.7) กลมทอยกบคสมรส รอยละ 4.4 และ 34.7 ในผสงอายชายและหญงตามล�าดบ เปนทสงเกตไดวาผสงอายหญงทบอกวาอยกบ คสมรสนนนาจะเปนภรรยาเจาของบาน สถานะดงกลาวนนาจะเทยบเทาเจาของบาน ล�าดบตอไป คอ อยกบบตรหลาน รอยละ 10.0 และ 20.2 ในชายและหญงตามล�าดบ ทเหลอทเปนผอาศยอยกบญาตพนองหรอคนอนทไมใชญาต มสดสวนคอนขางนอย (รปท 7.3.4-7.3.5)

รปท 7.3.4 รอยละของผสงอายตามสถานะในครอบครวจ�าแนกตามเพศ


รปท 7.3.5 รอยละของผสงอายตามสถานะในครอบครว จ�าแนกตามอาย และเพศ

โครงสรางของบาน

โครงสรางของบานเปนปจจยหนงทก�าหนดความอยดของผอยอาศยส�าหรบผสงอาย ในการลดโอกาส หรอปองกนอบตเหตในบานทพบบอย เชน การหกลม หรอตกบนได ในการส�ารวจครงนไมไดลงในรายละเอยดมากนก โดยถามถงโครงสรางของบานเปน 3 ประเภท คอ (1) บานชนเดยวยกพนสง ทผอยอาศยตองขนลงบนไดเปนประจ�าวน (2) บานชนเดยวไมยกพน (3) บานหรอตกสองชนขนไป และ (4) อนๆ (รปท 7.3.6) เมอจ�าแนกโครงสรางของบานตามอายและเพศของผสงอาย พบวาโครงสรางของบานไมมความแตกตางกนตามอายและเพศของผทอยอาศย ซงพอสรปไดวาสวนใหญเปนบานทสรางตามความนยมและวฒนะธรรมของทองถน ซงนาจะตองดดแปลงใหเหมาะสมกบวยของผอยอาศย

รปท 7.3.6 รอยละของลกษณะโครงสรางบานของผสงอาย


เมอจ�าแนกตามเขตการปกครองพบวา บานหรอตกสองชนขนไปพบมากทสดทงในเขตและนอกเขตการปกครอง รอยละ 51.3 และ 37.3 ตามล�าดบ รองลงมาคอ บานชนเดยว ไมยกพน พบนอกเขตฯ มากกวาในเขตฯ รอยละ 29.9 และ 23.3 ตามล�าดบ และบานชนเดยว ยกพนสง พบวามสดสวนใกลเคยงกบกรณไมยกพน มรอยละ 25.2 ซงพบสดสวนของนอกเขตฯ มากกวาในเขตฯ เชนเดยวกน (รปท 7.3.7)

รปท 7.3.7 รอยละของลกษณะโครงสรางบานของผสงอาย จ�าแนกตามเขตปกครอง

เมอจ�าแนกตามภาคจะเหนความแตกตางระหวางภาคไดคอนขางชดเจน อาทเชน บานชนเดยวยกพนสงพบมากทสด ในภาคเหนอ (รอยละ 36.9) รองลงมาคอ ภาคกลาง (รอยละ 30.2) ส�าหรบภาคใตนยมบานชนเดยวไมยกพน รอยละ 45.5 ส�าหรบบานหรอตกสองชนขนไปพบรอยละ 82.3 ในกรงเทพฯ และรอยละ 55.9 ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (รปท 7.3.8)

รปท 7.3.8 รอยละของลกษณะโครงสรางบานของผสงอาย จ�าแนกตามรายภาค


ความเสยงตออบตเหตในบาน

ขอแนะน�าส�าหรบผสงอายใหละเวนการขนลงบนได โดยใหหองนอนมาอยชนลาง รวมถงการปรบพนบานใชวสดทไมลน ทงนเพอลดความเสยงตอการหกลมทอาจน�าไปสการเจบปวยสาหสหรอทพพลภาพ และอาจน�าไปสการเสยชวตได โดยเฉพาะ ผสงอายวยปลายอาย 80 ปขนไป จากการสมภาษณไดพบวา มผสงอายทตองใชบนไดในการขนลงทกวน และตองเดนบนพนบาน ทลน โดยรวมมถงรอยละ 48.8 และรอยละ 31.7 ตามล�าดบ เมอเปรยบเทยบสดสวนดงกลาวระหวางหญงชาย กลมอาย และเขตการปกครองพบวา ไมแตกตางกนมากนก ผสงอายทตองใชบนไดขนลง มมากทสดในกรงเทพฯ รองลงมาคอ ภาคเหนอและภาคกลาง (รปท 7.3.9-7.3.10)

รปท 7.3.9 รอยละของผสงอายทตองใชบนไดขนลงทกวน จ�าแนกตามเพศ และอาย

รปท 7.3.10 รอยละของผสงอายทตองใชบนไดขนลงทกวน จ�าแนกตามเขตการปกครอง และภาค


การดดแปลงบานใหเหมาะกบวยสงอาย

1) การดดแปลงโครงสรางของบาน ส�าหรบการดดแปลงโครงสรางของบานใหเหมาะกบสภาพรางกายและวยของผอยอาศยนน จากการสมภาษณวา “บานทพกไดมการดดแปลงใหเหมาะสมส�าหรบผสงอายใชหรอไม” โดยรวมรอยละ 24.6 ตอบวาใช เมอพจารณาถงความแตกตางระหวางเพศและอายพบวา ในกลมอาย 80 ปขนไป ทงชายและหญง มการดดแปลงบานรอยละ 27.6 ซงเปนสดสวนทสงกวากลมอาย 70-79 ปและ 60-69 ป เลกนอย (รปท 7.3.11) เมอจ�าแนกตามรายภาคพบวา ภาคใตทมสดสวนการดดแปลงสงสด รอยละ 37.1 สวนภาคอนๆ มสดสวนของการดดแปลงโครงสรางของบานใกลเคยงกน และคอนขางต�าในภาคเหนอ (รอยละ 18.9) พจารณาตามเขตการปกครอง ไมมความแตกตางระหวางในเขตและนอกเขตเทศบาล (รอยละ 24.3 กบรอยละ 24.8) (รปท 7.3.12)

รปท 7.3.11 รอยละของบานผสงอายมการดดแปลงโครงสรางของบานใหเหมาะสมกบวยสงอาย

รปท 7.3.12 รอยละของบานทผสงอายอยอาศยมการดดแปลงโครงสรางบานใหเหมาะกบวย จ�าแนกตามรายเขตการปกครอง และภาค

2) ราวเกาะยด

เมอถามเกยวกบการตดตงราวเกาะยดขนลงบนได ราวเกาะในหองนอน และราวเกาะในหองน�าหองสวม พบวา รอยละ 59.2 ตอบวามราวบนไดส�าหรบราวเกาะในหองน�า หองสวมมรอยละ 15.2 สวนราวเกาะในหองนอนพบนอยทสดมเพยง รอยละ 5.8 (รปท 7.3.13)


รปท 7.3.13 รอยละของบานผสงอายทมราวบนได ราวในหองนอน และราวในหองน�า จ�าแนกตามอาย และเพศ

รปท 7.3.14 รอยละของบานผสงอายทมราวบนได ราวในหองนอน และราวในหองน�า จ�าแนกตามภาค

3) การใชหองนอนและเตยง

ตามทไดมค�าแนะน�าวาผสงอายควรอาศยอยชนลาง ถาใชเตยงนอนกควรสงพอเหมาะกบทจะลกจากเตยงไดโดยสะดวกนน ในการส�ารวจครงนพบวา ผสงอายประมาณรอยละ 55.9-68.3 มหองนอนอยชนลางของบานและนอนบนเตยง กลมทนอนทพนหองมสดสวนใกลเคยงกน ประมาณรอยละ 33.5-43.5 ไมพบความแตกตางระหวางอาย เพศ และภาค (รปท 7.3.15–7.3.16)


รปท 7.3.15 รอยละของการใชหองนอนและเตยงในผสงอาย จ�าแนกตามอาย และเพศ

รปท 7.3.16 การใชหองนอนและเตยง จ�าแนกตามภาค

4) ชนดของสวมในบาน

โดยทวไปสวมในบานแบงเปน 2 ชนด คอ สวมนงหอยขา กบแบบนงยองๆ ซงชนดทสองนพบในตางจงหวดมากกวาในเมอง มขอดอยส�าหรบผสงวยทอายมากในการนงและลกขนล�าบาก และเสยงตอการหกลมดวย ดงนนถามความสะอาดพอกน สวมนงหอยขานาจะปลอดภยกวาส�าหรบผสงอาย ผลจากการส�ารวจพบวา รอยละของการใชสวมแบบนงหอยขากบนงยองๆ คดเปนรอยละ 44.8 และ 54.1 ตามล�าดบ และมความแตกตางกนบางเลกนอยตามอาย เพศ และภาค ยกเวนในกรงเทพฯ ทใชสวมนงหอยขาถงรอยละ 84.8 (รปท 7.3.17–7.3.18)


รปท 7.3.17 รอยละของชนดสวมทผสงอายใช จ�าแนกตามอาย และเพศ

รปท 7.3.18 รอยละของชนดสวมทผสงอายใช จ�าแนกตามภาค

การดแลตนเองหรอความตองการผดแล

1) ดแลตนเองไดมากนอยเพยงไร ประเดนนผสงอายตอบสมภาษณตามความรสกของตวเองวาจ�าเปนตองมคนดแลปรนนบตในงานกจวตรประจ�าวนหรอไม ค�าตอบคอ ผทอยในกลมอาย 60-69 ป รอยละ 94.0 บอกวาสามารถดแลตนเองได สดสวนนลดลงตามอายทมากขน ในวย 80 ปขนไป เหลอรอยละ 76.2 ในผชาย และรอยละ 58.4 ในผหญง สวนทบอกวาตองการผดแลในบางกจกรรมมสดสวนสงขนตามอาย (รอยละ 4.9-33.0) สวนทตองพงผดแลทงหมดมรอยละ 1.2-1.7 (รปท 7.3.19-7.3.20)


รปท 7.3.19 รอยละของผสงอายทสามารถดแลตนเอง ตองการผดแลบางกจกรรม หรอตองพงพาผดแลทงหมด

รปท 7.3.20 รอยละของผสงอายทสามารถดแลตนเอง ตองการผดแลบางกจกรรม หรอตองพงพาผดแลทงหมด จ�าแนกตามเพศ และอาย

2) ความตองการผดแล

ประเดนผสงอายทตองการผดแลและปจจบนมผดแลหรอไม ประกอบดวยค�าถาม 2 ขอคอ ขอท 1. ความตองการผดแล (ค�าตอบ:ไมจ�าเปนตองมผดแล, ตองการผดแลบางกจกรรม และตองพงผดแลทงหมด) และ ขอท 2. ปจจบนผสงอายมผดแลหรอไม (ค�าตอบ: ม และไมม) การวเคราะหไดจดเปน 3 กลมคอ (1) ไมตองการผดแล (2) กลมทตองการและมผดแล และ (3) กลมทตองการแตไมมผดแล ผลการส�ารวจพบวา ผสงอายชายรอยละ 90.9 และผหญงรอยละ 84.6 ระบวาไมตองการผดแล สดสวนทระบวาตองการและมผดแลมรอยละ 7.4 และ 13.4 ในผชายและผหญงตามล�าดบ กลมทตองการแตไมมผดแล มรอยละ 1.7-2.1 เมอจ�าแนกตามอายและเพศ ทงสามกลมอายมแผนแบบคลายกน โดยกลมอาย 60-69 ป ทไมตองการผดแล มสงถงรอยละ 94.6 และ 93.4 ในชายและหญง อธบายไดวากลมนยงแขงแรงและชวยตวเองได สดสวนนลดลงตามอายทมากขน ในกลมอาย 80 ปขนไป นนลดลงเปนรอยละ 76.2 ในผชาย และรอยละ 58.6 ในผหญง เมอพจารณาถงกลมทตองการผดแลและมผดแลตามกลมอายพบวา กลมอาย 80 ปขนไป สดสวนในผชายต�ากวาผหญง พบรอยละ 22.5 และ 38.8 ตามล�าดบ สดสวนของผสงอายทตองการผดแลแตไมมพบเพยงรอยละ 1.7-2.1 ในทกกลมอาย และเพมเปนรอยละ 2.8 ในผหญงอาย 70 ปขนไป (รปท 7.3.21)


การกระจายตามรายภาค มความแตกตางกนไมมากนก คอสวนใหญไมตองการผดแล ซงสงสดในกรงเทพฯ รอยละ 95.4 ต�าสดในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ รอยละ 84.0 สวนทตองการผดแลแตไมมผดแล พบประมาณรอยละ 1.5-2.8 (รปท 7.3.22)

รปท 7.3.21 รอยละของผสงอายตามความตองการผดแล จ�าแนกตามเพศ และอาย

รปท 7.3.22 รอยละของผสงอายตามความตองการผดแล จ�าแนกตามภาค

3) ใครเปนผดแลผสงอาย

ในกลมของผทตอบวามผดแลในชวตประจ�าวน ซงอาจมมากกวาหนงคน คนทใชเวลาดแลมากทสดพบวา คอบตรสาว มสดสวนสงสด รอยละ 45.1 รองลงมาคอ คสมรส (รอยละ 28.1) บตรชาย (รอยละ 18.4) และหลาน (รอยละ 6.2) สรปไดวาเปนผดแลในระบบครอบครว และดเหมอนวาผดแลอนจากระบบบรการ เชน ผชวยพยาบาลหรอผดแลรบจางยงไมมบทบาทมาก (รปท 7.3.23)


รปท 7.3.23 ในปจจบนใครเปนผดแลทานเปนประจ�าวนมากทสด

ภาระการเลยงดสมาชกในบาน (ดานเศรษฐกจ)

การเลยงดสมาชกในบาน หมายถง ผสงอายยงตองรบภาระในการเลยงดดานเศรษฐกจใหใครหรอไม พบวา มผสงอายชาย รอยละ 26.4 และผสงอายหญง รอยละ 18.4 มภาระนนตองดแลสมาชกในครอบครวโดยเฉลยไมเกน 1 คน ซงเปนจ�านวนท ต�ากวาจากการส�ารวจสขภาพประชากรไทยโดยการตรวจรางกาย ครงท 4 (พ.ศ. 2551-2) (รปท 7.3.24)

รปท 7.3.24 รอยละของผสงอายดานการมภาระตองเลยงดคนในบาน


7.4 การพงพงในกจวตรประจ�าวน

สรป

● ในบทนกลาวถงผลการส�ารวจดานการท�ากจวตรประจ�าวนพนฐาน (Activities of Dialy Livings, ADL) และกจวตรดานการท�างาน การเดนทาง การสอสาร (Instrumental Activitiies of Daily Livings, IADL) ของผสงอาย

● ผสงอายรอยละ 0.5 ถง 20.2 มขอจ�ากดในการท�ากจวตรประจ�าวนพนฐาน (ADL) กจกรรมใดกจกรรมหนงตอไปน : รบประทานอาหาร, ลางหนา, ลกนงจากทนอนหรอเตยง, การใชหองน�า, การเคลอนทภายในบาน, การใสเสอผา, การขนลงบนได, การอาบน�า, กลนปสสาวะ และกลนอจจาระ

● รอยละ 2.6 ถง 29.0 ของผสงอายมขอจ�ากดในการท�ากจกรรมการท�างาน เดนทาง สอสารหรอใชเครองมอ (IADL) กจกรรมใดกจกรรมหนงตอไปน: การใชเงน นบเงน ทอนเงน, จดยากนเอง, ท�างานบาน, ตดเลบเทา, เดนออกนอกบาน, หวของหนก, เดนไกล 400 เมตร, ขบรถเอง/ขนรถโดยสารสาธารณะ, สอสารกบคนในครอบครว/เพอนบาน และการใชโทรศพท

● ความชกของภาวะทตองพงพงในกจวตรพนฐาน หมายถง การไมสามารถท�ากจวตรพนฐานดวนตนเองไดตงแต 2 กจกรรมขนไป หรอไมสามารถกลนปสสาวะหรออจจาระได พบรอยละ 20.7 ผสงอายหญงมความชกสงกวาชาย (ชายรอยละ 16.6 หญงรอยละ 24.1) และความชกเพมขนตามอาย

● รอยละ 11.4 ของผสงอายทมขอจ�ากดในการท�ากจวตรพนฐาน ADL กจกรรมใดๆ 1 กจกรรม รอยละ 10.4 มขอจ�ากด 2 กจกรรม และรอยละ 4.1 มขอจ�ากด 3 กจกรรมขนไป และสดสวนนเพมขนตามอาย

● รอยละของผสงอายทมขอจ�ากดในการท�ากจกรรม IADL 1 กจกรรม (รอยละ 16.6), 2 กจกรรม (รอยละ 9.3) และ 3 กจกรรม ขนไป (รอยละ 18.5) และสดสวนนเพมขนตามอาย

● เมอเปรยบเทยบกบภาวะพงพงของการส�ารวจสภาพประชาชนไทย ครงท 4 พ.ศ. 25551-2 ซงพบวา สดสวนทอยในเกณฑทตองพงพงในกจวตรพนฐาน (ADL) รอยละ 15.5 (ชายรอยละ 12.7 และหญงรอยละ 17.8) นต�ากวาของการส�ารวจครงน รอยละ 20.7 (ชายรอยละ 16.6 และหญงรอยละ 24.1)

การพงพงในกจวตรประจ�าวน

ภาวะทพลภาพและความจ�ากดในการท�าหนาทของอวยวะตางๆ ในผสงอายมสาเหตเนองมาจากความเสอมของอวยวะหรอการเจบปวยโดยเฉพาะโรคเรอรง ท�าใหการท�างานของระบบอวยวะตางๆ เชน ระบบประสาท ระบบหวใจและหลอดเลอด ระบบกลามเนอฯลฯ มประสทธภาพลดลง เปนตน สงเหลานท�าใหผสงอายมขอจ�ากดในการท�ากจกรรมตางๆ ดวยตนเอง ตองมคนชวยหรอตองพงอปกรณชวย การส�ารวจสขภาพประชาชนไทยฯ ครงท 5 น มการสมภาษณเกยวกบความสามารถในการท�ากจวตรประจ�าวนในปจจบนของผสงอาย โดยใชแบบประเมนท�ากจวตรประจ�าวนพนฐาน (Activities of Daily Living, ADL) และกจวตรในการท�างาน การเดนทาง การสอสาร และทตองใชเครองมอ (Instrumental Activities of Daily Living, IADL) โดยการสมภาษณนเปนการสอบถามวาผสงอายท�าอะไรไดบาง ทท�าไดจรงๆ ไมใชการทดสอบหรอการคาดการณวาท�าไดหรอไม โดยทวไปเปนการถามถงกจกรรมทปฏบตไดในระยะเวลา 24-48 ชวโมงกอนสมภาษณ (ตารางท 7.4.1) กจวตรประจ�าวนทเกยวของแบงเปน 2 สวน ไดแก 1) กจวตรประจ�าวนพนฐาน (ADL) ประกอบดวยกจกรรมดแลตนเอง 10 ขอ (ตารางท 7.4.1) ค�าตอบคอ 0 = ท�าไมไดเลย 1 = ตองมผอนชวย หรอใชอปกรณ 2 = ท�าไดเอง 2) กจกรรมทเกยวกบการท�างาน การเดนทาง และการสอสาร (Instrumental Activities of Dilay Livings, IADL) ประกอบดวยกจกรรม 10 ขอ (ตามตารางท 7.4.1) และค�าตอบม 3 ระดบ คอ 1 = ท�าไมไดเลย 2 = ตองมผอนชวย หรอใชอปกรณ 3 = ท�าไดเอง 4 = ไมเคยท�า หมายเหต ในการวเคราะหรายกจกรรมนน กจกรรมใดทผสงอายตอบวา “ไมเคยท�า” ขอนนไมถกรวมอยในการวเคราะห


ตารางท 7.4.1 กจวตรประจ�าวนพนฐาน (Activities of Daily Livings) และกจกรรม Instrumental Acitivities of Daily Livings

ก. กจวตรประจ�าวนพนฐาน (การดแลตนเอง)

(Activities of daily livings, ADL)

ข. กจกรรมทเกยวกบการท�างาน การเดนทาง และการสอสาร

(Instrumental Activities of Dilay Livings, IADL)

1) ลางหนา

2) สวมเสอผา

3) กนอาหาร

4) ลกนงจากทนอนหรอเตยง

5) การใชหองน�า/สวม

6) เดนไปเดนมาภายในตวบาน

7) กลนปสสาวะ

8) กลนอจจาระ

9) การขนบนได

10) การอาบน�า

1) ใชเงน นบเงน ทอนเงน

2) จดยากนเอง

3) งานบานอยางเบา (กวาดบาน/เกบของ/ท�าครว)

4) งานบานอยางหนก (ถบาน/ตกน�า/ยกของ)

5) ตดเลบเทา

6) เดนออกนอกบานมากกวา 15 นาทในแตละครง

7) หวของหนก เชน ไปตลาดไดไกล 100 เมตร

8) เดนไกลอยางนอย 400 เมตร

9) ออกนอกบานโดยขบรถเอง/ขนรถโดยสารสาธารณะ

10) การพดคยสอสารกบคนในครอบครว

11) การตดตอสอสารกบเพอนบานกรณจ�าเปน

12) การใชโทรศพทโทรออก กดเบอรเอง และรบเอง

ปรบจาก Barthel ADL26, Lawton’s IADL27

ค�าจ�ากดความ

1. การมขอจ�ากดในการท�ากจวตรประจ�าวนพนฐาน (ADL) หมายถง มขอจ�ากดในท�ากจกรรมดแลตนเองพนฐาน (อาบน�า/ลางหนา, แตงตว, กนอาหาร, ลกนงจากทนอนหรอเตยง, การใชหองน�า/สวม, เดนไปเดนมาภายในตวบาน, กลนปสสาวะ และกลนอจจาระ) จ�านวน 1, 2 และ 3 กจกรรมเปนตนไป (ตารางท 7.4.1) 2. ภาวะพงพงในกจวตรประจ�าวน หมายถง การมขอจ�ากดในการท�ากจวตรประจ�าวนพนฐาน (ADL) โดยการท�ากจกรรมตองมผอนชวยหรอใชอปกรณ หรอท�าเองไมไดเลย ตงแต 2 กจกรรมขนไป ในหมวดกจวตรประจ�าวนพนฐาน (ADL) หรอไมสามารถกลนปสสาวะหรออจจาระอยางใดอยางหนง 3. การมขอจ�ากดในการท�ากจกรรมทเกยวกบการท�างาน เดนทาง สอสารหรอใชเครองมอ (IADL) หมายถง มขอจ�ากดในการท�างานทตองใชเครองมอ ใชเงน นบเงน ทอนเงน, จดยากนเอง, งานบานอยางเบา (กวาดบาน/เกบของ/ท�าครว), งานบานอยางหนก (ถบาน/ตกน�า/ยกของ) ตดเลบเทา เดนออกนอกบานมากกวา 15 นาทในแตละครง หวของหนก เชน ไปตลาดไดไกล 100 เมตร เดนไกลอยางนอย 400 เมตร ออกนอกบานโดยขบรถเอง/ขนรถโดยสารสาธารณะ การตดตอสอสารกบเพอนบาน หรอการใชโทรศพท) จ�านวน 1, 2 และ 3 กจกรรมเปนตนไป โดยไมรวมกรณทตอบวากจรรมนนไมเคยท�า

ผลการส�ารวจ

กจวตรประจ�าวนพนฐาน การมขอจ�ากดในการท�ากจวตรประจ�าวนพนฐาน พบวา รอยละ 0.5-10.1 ของผสงอาย ไมสามารถท�ากจวตรพนฐานแตละกจกรรมดวยตนเอง ไดแก การเคลอนทภายในบาน (ชายและหญงรอยละ 2.8 และ 4.0 ตามล�าดบ) การใชหองน�า

26 Mahony F, Barthel DW. Functional evaluation: The Barthel Index. Md State Med J. 1965 Feb;14:61-5.27 Lawton MP, Brody EM. Assessment of older people: self-maintaining and instrumental activities of daily living. Gerontologist.

1969;9:179-86.


(ชายและหญง รอยละ 1.8 และ 1.7 ตามล�าดบ) ส�าหรบการกลนปสสาวะ หรอกลนอจจาระ พบวาไมสามารถกลนไดรอยละ 11.8 และ 16.6 ตามล�าดบ (รปท 7.4.1)

รปท 7.4.1 รอยละของผสงอายทมความจ�ากดในการท�ากจวตรพนฐาน (ADL)

กจวตรประจ�าวนทเกยวกบการท�างาน เดนทาง ใชเครองมอ หรอสอสาร (IADL)

กจกรรม IADL ทมขอจ�ากดมากทสดคอ การใชโทรศพท โทรดวยตนเอง (รอยละ 22.3) รองลงมาคอ การหวของหนก การเดนไกล 400 เมตร การท�างานบานหนก (เชน ถบาน ตกน�า ยกของ) การขบรถหรอโดยสารรถประจ�าทาง กจกรรมอนทมขอจ�ากด ไดแก การตดเลบเทาดวยตนเอง การสอสารกบเพอนบาน การใชเงน นบเงน และทอนเงน การจดยากนเอง และการท�างานบานอยางเบา โดยสวนใหญในแตละกจกรรมผสงอายหญงมขอจ�ากดในการท�ามากกวาผสงอายชาย (รปท 7.4.2)

รปท 7.4.2 รอยละของผสงอายทมขอจ�ากดในการท�ากจกรรม IADL*

*หมายเหต กจกรรมทผตอบวา “ไมเคยท�า” ไมรวมอยในการวเคราะห

การมขอจ�ากดในการท�ากจวตรประจ�าวนพนฐาน (ADL) ตงแต 1 ถง 3+ กจกรรม

เมอพจารณาการมขอจ�ากดในท�ากจวตรประจ�าวนพนฐาน (ADL) 8 กจกรรม และการกลนปสสาวะหรอกลนอจจาระรวม 10 กจกรรม พบวารอยละ 11.4 มขอจ�ากดในการท�ากจกรรมใดๆ 1 กจกรรม รอยละ 10.4 มขอจ�ากด 2 กจกรรม และรอยละ 4.1 มขอจ�ากด 3 กจกรรมขนไป


เมอพจารณาตามกลมอาย พบวารอยละของผสงอายทไมสามารถท�ากจวตรพนฐานไดน เพมขนตามอาย ตวอยางเชน รอยละของผสงอายทไมสามารถท�ากจวตรพนฐานอยางนอย 1 กจกรรม ในกลมอาย 60-69, 70-79 และ 80 ปขนไป มรอยละ 9.1, 13.2 และ 17.4 ตามล�าดบ (ตารางท 7.4.2) ผสงอายทอาศยอยนอกเขตเทศบาลมรอยละของผทมขอจ�ากดในการท�ากจวตรพนฐานสงกวาผสงอายในเขตฯ เลกนอย และเมอพจารณาตามภาคพบวา ผสงอายทอาศยในภาคใตและภาคเหนอมรอยละของผทมขอจ�ากดสงกวาภาคอนเลกนอย (ตารางท 7.4.2)

ตารางท 7.4.2 รอยละของผสงอายทมขอจ�ากดในการท�ากจวตรประจ�าวน (ADL)* ดวยตนเอง

ชาย หญง รวม

จ�านวน 1 2 3+ จ�านวน 1 2 3+ จ�านวน 1 2 3+

อาย

60-69 1,909 7.8 7.2 2.1 2,459 10.2 8.4 2.2 4,368 9.1 7.9 2.2

70-79 995 8.9 10.6 3.9 1,268 16.6 14.1 6.3 2,263 13.2 12.5 5.2

80+ 351 16.1 10.7 6.1 383 18.2 19.3 11.5 734 17.4 15.9 9.4

เขตการปกครอง

ในเขต 1,582 9.5 7.9 3.5 2,249 12.8 10.9 3.8 3,831 11.3 9.6 3.7

นอกเขต 1,673 8.8 9.1 2.9 1,861 13.8 12.4 5.6 3,534 11.5 10.9 4.4

ภาค

เหนอ 778 9.6 10.9 2.7 891 12.5 14.7 5.4 1,669 11.1 12.9 4.1

กลาง 791 7.1 6.1 2.9 1,012 10.6 5.5 4.8 1,803 9.0 5.8 4.0

ตะวนออกเฉยง

เหนอ

798 10.5 9.1 4.1 857 14.5 14.0 5.0 1,655 12.7 11.8 4.6

ใต 633 7.8 12.0 2.0 718 17.5 15.9 6.1 1,351 13.2 14.1 4.2

กรงเทพฯ 255 10.1 4.0 2.7 632 13.7 10.0 2.1 887 12.2 7.4 2.4

รวม 3,255 9.1 8.6 3.1 4,110 13.4 11.8 4.9 7,365 11.4 10.4 4.1

*กจวตรประจ�าวนพนฐาน (ADL) หมายถง อาบน�า แตงตว กนอาหาร เขาหองน�า การลกจากทนอน หรอการเดนไปมาในบาน และไมสามารถ

กลนปสสาวะหรอไมสามารถกนอจจาระได

การมขอจ�ากดในการท�ากจกรรม IADL 1, 2 และ 3+ กจกรรม รอยละของผสงอายทมขอจ�ากดในการท�ากจกรรม IADL 1 กจกรรม (รอยละ 16.6) 2 กจกรรม (รอยละ 9.3) และ 3 กจกรรมขนไป (รอยละ 18.5) และสดสวนนเพมขนตามอายทเพมขน พจาณาตามเขตการปกครอง พบวาสดสวนของผสงอายทมขอจ�ากดในการท�ากจรรม IADL นอกเขตเทศบาลมมากกวาในเขตฯ เมอพจารณาตามภาคพบวา สดสวนในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคกลางและกรงเทพฯ มนอยกวาภาคเหนอและภาคใต (รปท 7.4.3)


ตารางท 7.4.3 รอยละของผสงอายทมขอจ�ากดในการท�ากจกรรม IADL*ดวยตนเอง จ�าแนกตามจ�านวนกจกรรม เพศ อาย เขตการปกครอง และภาค


จ�านวน 1 2 3+ จ�านวน 1 2 3+ จ�านวน 1 2 3+

อาย

60-69 1,909 13.2 4.6 6.5 2,459 18.3 10.4 13.5 4,368 15.9 7.7 10.2

70-79 995 18.5 11.4 13.3 1,268 17.8 10.6 32.9 2,263 18.1 11.0 24.3

80+ 351 15.2 8.3 32.0 383 17.0 14.5 45.6 734 16.3 12.1 40.2


ในเขต 1,582 13.6 7.4 10.4 2,249 15.2 9.9 21.4 3,831 14.5 8.8 16.5

นอกเขต 1,673 16.0 6.8 12.3 1,861 19.9 12.0 26.2 3,534 18.1 9.6 19.9

ภาค

เหนอ 778 15.7 9.2 13.5 891 17.5 11.2 33.3 1,669 16.7 10.3 24.2

กลาง 791 12.1 5.5 11.1 1,012 19.9 11.1 18.9 1,803 16.4 8.6 15.4


เหนอ

798 17.0 5.7 11.2 857 18.4 10.6 25.4 1,655 17.7 8.4 18.9

ใต 633 18.7 10.1 15.6 718 18.4 12.7 29.9 1,351 18.5 11.6 23.5

กรงเทพฯ 255 9.6 6.5 4.3 632 12.0 10.5 7.8 887 10.9 8.7 6.3

รวม 3,255 15.0 7.0 11.6 4,110 18.0 11.1 24.2 7,365 16.6 9.3 18.5

* ความหมาย IADL โปรดดตาราง 7.4.1

ภาวะพงพงในกจวตรพนฐาน

เมอพจารณาภาวะทตองพงพงในกจวตรพนฐาน ซงหมายถงการไมสามารถท�ากจวตรพนฐานดวนตนเองไดตงแต 2 กจกรรมขนไป หรอไมสามารถกลนปสสาวะหรออจจาระอยางหนงอยางใดได พบความชกของภาวะพงพงในกจวตรประจ�าวนพนฐาน (ADL) ในผสงอายเทากบรอยละ 20.7 โดยในผสงอายชาย รอยละ 16.6 และผสงอายหญง รอยละ 24.1 ความชกเพมขนตามอายจากรอยละ 16.0 ในกลมอาย 60-69 ป เพมเปนรอยละ 24.9 ในกลมอาย 70-79 ป และเปนรอยละ 31.2 ในกลมอาย 80 ปขนไป ผสงอายหญงมความชกสงกวาผชายทกกลมอาย ความชกของภาวะพงพงของนอกเขตเทศบาลสงกวาในเขตฯ การกระจายตามภาคพบวา ภาคใตมความชกสงสด คอ รอยละ 26.5 รองลงมาคอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคเหนอ กรงเทพฯ และภาคกลาง ตามล�าดบ (รปท 7.4.3–7.4.5)


รปท 7.4.3 รอยละของผสงอายทตองพงพงในกจวตรพนฐาน จ�าแนกตาม เพศ และอาย

รปท 7.4.4 รอยละของผสงอายทตองพงพงในกจวตรพนฐาน จ�าแนกตาม เพศ และเขตการปกครอง

รปท 7.4.5 รอยละของผสงอายทตองพงพงในกจวตรพนฐาน จ�าแนกตาม เพศ และภาค


การเปรยบเทยบกบผลการส�ารวจฯ ครงท 4

เมอเปรยบเทยบกบภาวะพงพงของการส�ารวจสภาพประชาชนไทยครงท 4 พ.ศ. 2551-2 (โดยใชความหมายเดยวกนคอ การท�ากจวตรประจ�าวนพนฐานไมได 2 กจกรรม หรอกลนปสสาวะหรออจจาระอยางใดอยางหนงไมได) พบวา ความชกของ ผสงอายทอยในเกณฑทตองพงพงในกจวตรพนฐาน (ADL) ในการส�ารวจครงท 4 มรอยละ 15.5 (ชายรอยละ 12.7 และหญงรอยละ 17.8) ซงสดสวนนต�ากวาของการส�ารวจฯ ครงท 5 ทพบความชกรอยละ 20.7 (ชายรอยละ 16.6 และหญงรอยละ 24.1)

7.5 การตรวจคดกรองภาวะสมองเสอม(MiniMentalStateExamination)

สรป

จากการทดสอบสมรรถภาพสมองในผสงอาย โดยแบบทดสอบทเรยกวา Thai Mini-Mental State Examination โดยการสมภาษณความสามารถทางสมองในเรอง การรเรองเวลา สถานท ความจ�า การนกคด ความจ�าระยะสน การเรยกชอ การพดตาม การท�าตามค�าบอก และการเขยน โดยการคดเปนคะแนนเตม 23 ส�าหรบคนทอานเขยนไมได และเตม 30 ส�าหรบคนทอานเขยนได ความชกของภาวะสมองเสอมในผสงอาย รอยละ 8.1 ความชกในหญงมากกวาชาย ( รอยละ 9.2 และ 6.8 ตามล�าดบ) ●ความชกภาวะสมองเสอมเพมตามอาย ความชกนอยทสดในกลม 60-69 ป มรอยละ 4.8 (ชาย 4.9 หญง 4.3) ในกลม 80 ปขนไป กวาหนงในสของผสงอายมภาวะสมองเสอม คอ หญงรอยละ 28.5 ชายรอยละ 13.6 ●นอกเขตเทศบาลมความชกของภาวะสมองเสอมสงกวาในเขตฯ (รอยละ 8.8 และ 7.1 ตามล�าดบ) ●ภาวะสมองเสอมกบระดบการศกษา ผสงอายทไมไดเรยนมความชกของภาวะสมองเสอมสงกวาผทจบระดบประถมขนไป

การตรวจคดกรองภาวะสมองเสอม

การส�ารวจสภาวะสขภาพประชาชนโดยการตรวจรางกายครงท 5 ใช “แบบทดสอบสภาพสมองเบองตน ฉบบภาษาไทย” หรอ Mini-Mental State Examination (MMSE Thai version-2002)28 ซงจดท�าโดยคณะกรรมการจดท�าแบบทดสอบสมองเบองตน ฉบบภาษาไทย พ.ศ. 2545 สถาบนเวชศาสตรผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข แบบทดสอบสภาพสมองเบองตน (MMSE- Thai 2002) นทดสอบสมรรถภาพสมองเกยวกบการควบคมการรบร ความคด ความจ�า สมาธ สตปญญา เชาวน การค�านวณ การพด การเขยนและการอาน ซงเปนหนาทหลกและส�าคญของสมองสวนใหญของมนษย มวตถประสงคทจะน�าไปใชเพอคดกรองภาวะบกพรองของสมองใชในการศกษาวจยทางระบาดวทยา โรคสมองเสอมในผสงอาย กอนการทดสอบ ผสมภาษณกลาวน�ากบผสงอายกอนวา ค�าถามทจะถามตอไปนถงแมวาจะรสกวาเปนค�าถามธรรมดาสามญและงายเกนไป แตขอใหกรณาตอบดวยเพราะเปนการทดสอบทางการแพทยทใชกบผสงอายทวไป ค�าถามทงหมดม 11 ประเดน กรณทผสมภาษณ อานไมออก เขยนไมได ไมตองท�าขอ 4, 9 และขอ 10

28 แบบทดสอบสภาพสมองเบองตน ฉบบภาษาไทย MMSE-Thai 2002. สถาบนเวชศาสตรผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข ISBN

94-9593-33-2.


แบบทดสอบสภาพสมองเบองตน มทงหมด 11 ขอ คอ

ประเดนขอถาม คะแนน

1 การรบรเรองเวลา (Orientation in time ) 5

2 การรบรเรองสถานท (Orientation in place) 5

3 การจดจ�า (Registration) ใหผประเมนบอกชอของ 3 อยาง แลวใหผถกทดสอบบอกใหครบ ขอใหจ�าไว

สกคร จะกลบมาถามใหม - ตนไม ทะเล รถยนต

3

4 ทดสอบสมาธและการค�านวณ (Attention or Calculation) เปนการคดเลขในใจ เพอทดสอบสมาธ

และการค�านวณ ทดสอบลบเลข 100 ลบ 7 ใหลบ 5 ครง หรอใหสะกดค�า “มะนาว” จากพยญชนะ

หลงไปหนา

5

5 ร�าลกได (Recall) ทดสอบความจ�าระยะสน โดยบอกชอของ 3 สงทใหจดจ�าแตแรก 3

6 เรยกบอกชอสงของทเหน (Naming) เปนการประเมนความสามารถในการบอกชอสงทเหน 2 อยาง

โดยผทดสอบชทสงของ เชน นาฬกา ดนสอ แลวใหผถกทดสอบบอกชอ

2

7 พดตามได (Repetition) ทดสอบสามารถพดซ�าค�าทไดยนอยางถกตอง “ ใครใครขายไขไก” 1

8 ท�าตามค�าสง (Verbal command) ทดสอบความเขาใจความหมายและท�าตามทบอกได 3

9 ท�าตามทเขยนสง (Written command) ทดสอบการอานเขาใจความหมายและสามารถท�าตามได 1

10 การเขยนขอความทประเมนการคดแบบนามธรรม (Writing) ทดสอบการเขยนภาษาไดอยาง

มความหมาย

1

11 วาดรปโครงสราง (Visuoconstruction) ทดสอบการวาดภาพทรงเรขาคณต 1

เกณฑอางอง คะแนนรวมเทากบ 30 คะแนน เกณฑก�าหนดตามระดบการศกษาของผถกทดสอบ แบงเปน 3 ระดบ คอ (1) อานไมออก เขยนไมได (2) จบระดบประถมศกษา และ (3) เรยนสงกวาประถมศกษา

จดตดส�าหรบคะแนนทสงสยภาวะสมองเสอม

ระดบการศกษาของผสงอาย จดตด คะแนนเตม

อานไมออกเขยนไมได < = 14 23 (ไมตองท�าขอ 4, 9 และ 10)

จบประถมศกษา < = 17 30

จบสงกวาประถมศกษา < =22 30

ถาไดคะแนนต�ากวาจดตด แสดงวาอาจมความบกพรองของสมรรถภาพสมอง หรอสงสยวามภาวะสมองเสอม


ผลการทดสอบคดกรองผสงอาย 60 ปขนไปจ�านวน 7,356 ราย พบความชกของภาวะสมองเสอมรอยละ 8.1 พบในผชาย รอยละ 6.8 และผหญงรอยละ 9.2 เมอพจารณาตามกลมอายและเพศจะเหนไดวา ความชกของความผดปกตนในผสงอายหญงสงกวา ผสงอายชายในกลมอาย 70 ปขนไป โดยความชกต�าทสดในกลมอาย 60-69 ป และเพมมากขนตามอาย จนอยในระดบสงสดในกลม 80 ปขนไป พบถงรอยละ 13.6 ในเพศชาย และรอยละ 28.5 ในเพศหญง (ตารางท 7.5.1)


ตารางท 7.5.1 ความชกของผสงอายทมภาวะสมองเสอมจ�าแนกเพศ และอาย

อาย จ�านวนตวอยาง ชาย (%) จ�านวนตวอยาง หญง (%) จ�านวนตวอยาง รวม (%)

60-69 1,908 5.2 2,453 4.5 4,361 4.8

70-79 993 7.1 1,268 8.2 2,261 7.7

80+ 351 13.6 383 28.5 734 22.6

รวม 3,252 6.8 4,104 9.2 7,356 8.1

ความชกของผสงอายทภาวะสมองเสอมตามระดบการศกษา พบวา กลมผสงอายทไมรหนงสอ มความชกของภาวะสมองเสอมสงทสดถงรอยละ 16.8 รองลงมาคอ กลมทจบสงกวาประถมศกษา รอยละ 8.4 และกลมทจบประถมศกษา รอยละ 6.5 (รปท 7.5.1)

รปท 7.5.1 รอยละของภาวะสมองเสอมในผสงอาย จ�าแนกตามระดบการศกษา

ความชกตามเขตการปกครอง พบวานอกเขตเทศบาลมความชกสงกวาในเขตเทศบาล (รอยละ 8.8 และ 7.1 ตามล�าดบ) (รปท 7.5.2) พจารณาควาามชกตามรายภาค ผสงอายหญงทอยในภาคกลาง (รอยละ 11.1) และภาคเหนอ (รอยละ 9.6) มความชกสงกวาภาคอน รองลงมาคอภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคกลาง และต�าสดทภาคใต (รปท 7.5.3)


รปท 7.5.2 รอยละของภาวะสมองเสอมในผสงอาย จ�าแนกตามเขตการปกครอง

รปท 7.5.3 รอยละของภาวะสมองเสอมในผสงอาย จ�าแนกตามภาค


7.6 ความเสอมถอยของอวยวะ

สวนนกลาวถงความชกของโรคตอกระจก ระบบบดเคยว การไดยน และสายตา รวมถงสดสวนทไดรบการรกษา หรอบรการทดแทน

1) ตอกระจก

ความชกของตอกระจกในผสงอายทเคยไดรบการวนจฉยจากแพทย โดยรวมคอ รอยละ 22.3 จ�าแนกตามเพศ ความชกในผชายและผหญงเปนรอยละ 17.1 และ 26.6 ตามล�าดบ เมอจ�าแนกตามกลมอายและเพศ พบวาความชกในผชายต�ากวา ผหญงในทกกลมอาย ต�าสดในกลม 60-69 ป แลวเพมขนตามอาย ในผชายสงสดเมออาย 70-79 ป อยทรอยละ 24.7 ในผหญงสงสดเมออาย 80 ปขนไปอยทรอยละ 40.9 (รปท 7.6.1)

รปท 7.6.1 รอยละของผสงอายทเปนตอกระจกจ�าแนกตามอาย และเพศ

เมอพจารณาตามรายเขตการปกครองและภาค (รปท 7.6.2–7.6.3) พบความชกของตอกระจกของผทอยในเขตเทศบาล สงกวานอกเขต (รอยละ 25.1 กบรอยละ 20.4) นอกจากนยงพบวาในระดบภาค ความชกสงสดเปนผทอยในกรงเทพฯ รอยละ 30.0 รองลงมาไดแก ภาคกลาง (รอยละ 24.2) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (รอยละ 21.2) ภาคใต (รอยละ 20.1) และต�าสดในภาคเหนอ (รอยละ 19.5)


รปท 7.6.2 ความชกของผสงอายทเปนตอกระจก จ�าแนกตามเพศ และเขตการปกครอง

รปท 7.6.3 ความชกของผสงอายทเปนตอกระจก จ�าแนกตามเพศ และภาค

การรกษา ผทเปนตอกระจกแลวไดรบการรกษานน คดเปนรอยละ 55.3 โดยรวม ผหญงมสดสวนสงกวาผชาย (รอยละ 57.5 และ 51.5 ตามล�าดบ) ส�าหรบเขตการปกครองและภาค รอยละทไดรบการรกษาระหวางหญงกบชายในแตละเขต การปกครองและภาคไมแตกตางกนมากนก เมอพจารณารวมทงสองเพศจะเหนถงความแตกตางระหวางเขตการปกครองและภาค กลาวคอ รอยละของผไดรบการรกษาตอกระจกในเขตเมองสงกวานอกเขต (รอยละ 55.9 และรอยละ 54.8) ในระหวางภาคนน ภาคเหนออยในอนดบสงสดถงรอยละ 62.7 อนดบตอมาไดแก กรงเทพฯ (รอยละ 61.1) ภาคกลาง (รอยละ 53.2) ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (รอยละ 53.0) และภาคใต (รอยละ 47.3) (รปท 7.6.4–7.6.6)


รปท 7.6.4 รอยละของผสงอายทเปนตอกระจกและไดรบการรกษา จ�าแนกตามเพศ และอาย

รปท 7.6.5 รอยละของผสงอายทเปนตอกระจกและไดรบการรกษา จ�าแนกตามเพศ และเขตการปกครอง

รปท 7.6.6 รอยละของผสงอายทเปนตอกระจกและไดรบการรกษาจ�าแนกตามเพศ และภาค


2) ระบบการบดเคยว

ฟนเปนสวนของอวยวะทส�าคญตอความอยดมสข แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 8 และฉบบท 9 ไดก�าหนดวาผสงอายควรมฟนส�าหรบการบดเคยวไดไมนอยกวา 20 ซ ซงเปนเปาหมายของการรกษาฟนใหอยในสภาพด และหากมฟนนอยกวา 20 ซ ควรไดรบบรการทดแทน เพอคงสภาพการท�าหนาทได จากการส�ารวจโดยรวมพบวา ความชกของผสงอายไทยทมฟนนอยกวา 20 ซ มประมาณรอยละ 52 ใกลเคยงกนในชายและหญง เมอพจารณาตามรายอาย ผสงอายทมฟนไมถงเกณฑ ต�าทสดในกลมอาย 60-69 ป แลวลดลงตามอายทเพมขน และสงสดในผมอาย 80 ปขนไป อยทรอยละ 68.9 ในเพศชาย และรอยละ 75.1 ในเพศหญง (รปท 7.6.7) การไดรบบรการของผสงอายทมฟนนอยกวา 20 ซ นน โดยเฉลยพบวามผไดรบบรการใสฟนทดแทนรอยละ 25.4- 31.1 ในชายและหญงตามล�าดบ การไดรบบรการตามกลมอายและเพศคอนขางจะใกลเคยงกนคอ ประมาณรอยละ 25-30 ของผสงอายทมฟนนอยกวา 20 ซ (รปท 7.6.8) เมอพจารณาตามรายภาค พบวาผสงอายในกรงเทพฯ ไดรบการใสฟนทดแทนในสดสวนสงถงรอยละ 48.2-55.1 ในผชายและผหญงตามล�าดบ รองลงมาไดแก ภาคกลาง ภาคใต ภาคเหนอ และต�าทสดคอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ทผหญงไดรบบรการต�ากวาผชาย อยในระดบรอยละ 11.9 และ 15.3 ตามล�าดบ (รปท 7.6.9)

รปท 7.6.7 รอยละของผสงอายทมฟนไมครบ 20 ซ จ�าแนกตามอาย และเพศ

รปท 7.6.8 รอยละของการไดรบบรการใสฟนทดแทน ในผสงอายทมฟนไมครบ 20 ซ ตามอาย และเพศ


รปท 7.6.9 รอยละของการไดรบบรการใสฟนทดแทน ในผสงอายทมฟนไมครบ 20 ซ ตามเพศ และภาค

3) การไดยน

รอยละ 24.5 ของผสงอายตอบวามปญหาการไดยน จ�าแนกไดเปน 4 กลม คอ 1) กลมหตงเลกนอย รอยละ 17.1 2) กลมหตงปานกลาง รอยละ 6.4 และ 3) กลมหตงมากจนหนวก รอยละ 0.9 (รปท 7.6.10) เมอจ�าแนกปญหาตามอายและเพศ พบวาผชายมสดสวนปญหาของการไดยนสงกวาผหญงในทกกลมอาย ปญหา การไดยนลดลงตามอายเหมอนกนทงสองเพศคอ ผสงอายวยปลาย 80 ปขนไป ทไมมปญหาการไดยนอยในระดบต�าทสด รอยละ 50.6 และ 51.6 ในชายและหญง ตามล�าดบ (รปท 7.6.11) ประเดนการใชเครองชวยฟง พบวามการใชคอนขางนอย กลาวคอ จากผทมปญหาการไดยนในตวอยางทงสน 1,559 ราย โดยรวมมการใชเครองรอยละ 2.7 (ชายและหญงรอยละ 3.9 และ 1.5 ตามล�าดบ) กลมอาย 60-69 ป มการใชเครองชวยฟง สงทสด รอยละ 4.0 ส�าหรบกลมอาย 80 ปขนไป มการใชเครองชวยฟงรอยละ 1.5 (รปท 7.6.12-7.6.13)

รปท 7.6.10 รอยละของผสงอายทมปญหาการไดยนและความรนแรงของปญหาการไดยน จ�าแนกตามเพศ


รปท 7.6.11 รอยละของผสงอายทมปญหาการไดยนและความรนแรงของปญหาการไดยน จ�าแนกตามอาย

รปท 7.6.12 รอยละของผสงอายทใชเครองชวยฟงในผทมปญหาการไดยน จ�าแนกตามเพศ

รปท 7.6.13 รอยละของผสงอายทใชเครองชวยฟงในผทมปญหาการไดยน จ�าแนกตามเพศ และอาย


7.7การหกลม

การหกลมเปนปญหาส�าคญในผสงอาย การหกลมอาจน�าไปสการบาดเจบรนแรงหรอเสยชวตได โดยเฉพาะในกลมอาย 80 ปขนไป ความชกของการหกลมภายใน 6 เดอนทผานมา การส�ารวจครงนไดถามถงอบตเหตหกลมภายใน 6 เดอนทผานมาความชกของการหกลมรวมรอยละ 16.9 ผสงอายหญงเคยหกลมรอยละ 19.9 ซงสงกวาผสงอายชาย (รอยละ 13.2) เมอจ�าแนกตามกลมอาย พบความชกของการหกลมไมแตกตางกนมากนกระหวางสามกลมอาย นอกจากนพบผสงอายทอยในเขตเทศบาล มความชกของการหกลมสงกวาผทอยในเขตเทศบาลเลกนอย และผสงอายหญงในภาคกลางมการหกลมสงกวาภาคอน ส�าหรบผสงอายชายในภาคตะวนออกฉยงเหนอมการหกลมสงทสด

รปท 7.7.1 ความชกการหกลมใน 6 เดอนทผานมาของผสงอาย ตามเพศ และอาย

สถานทหกลม

สถานทหกลม ผสงอายชายรอยละ 68.5 และผสงอายหญง รอยละ 62.5 มการหกลมภายนอกบรเวณบาน โดยรอยละ 25.1 ในผชาย และรอยละ 34.5 ในผหญง เปนการลมภายในบาน และสดสวนของการลมนอกบานลดลง ในกลมอาย 70 ป ขนไป (รปท 7.7.2– 7.7.3)

รปท 7.7.2 สถานทหกลมของผสงอาย จ�าแนกตามเพศ


รปท 7.7.3 สถานทหกลม จ�าแนกตามอาย และเพศ

สาเหตของการหกลม

จากการส�ารวจพบวา สาเหตทท�าใหผสงอายหกลมคอ ลนหกลม พบรอยละ 37.6 และ 36.8 ในผสงอายชายและหญง ตามล�าดบ รองลงมาคอ การสะดดสงวตถสงของ ซงพบในผสงอายหญงมากกวาผชาย (รอยละ 39.9 และ รอยละ 28.0 ตามล�าดบ) สาเหตจากการเสยการทรงตว ในผหญงมากกวาผชายคอ (รอยละ 19.1 และ 18.4 ตามล�าดบ) สาเหตจากพน ตางระดบ (รอยละ 14.8 และ 17.1 ในเพศชายและหญงตามล�าดบ) สาเหตจากหนามดขณะก�าลงลกขนยน (รอยละ 10.9 และรอยละ 14.3 ในเพศชายและหญงตามล�าดบ) ส�าหรบกลมทตอบวามสาเหตจากสงแวดลอม อาทเชน ถกกระแทก ตกบนไดนน มสดสวนแตละสาเหตต�ากวารอยละ 7 (รปท 7.7.4)


รปท 7.7.4 สาเหตทหกลมในผสงอาย จ�าแนกตามเพศ (ตอบทกขอ/ตอบไดมากกวา 1 ค�าตอบ)

จ�านวนครงทหกลมใน 6 เดอนทผานมา ผสงอายทเคยหกลมตอบวา โดยเฉลยประมาณ 2.1 ครง และไดพบวาทงผชายและผหญงอาย 70-79 ป โดยเฉลยหกลม 2.5 ครง ซงบอยกวากลมอายอน โดยรวม ผชายหกลม 2.3 ครง และผหญง 2.1 ครง (รปท 7.7.5–7.7.6)

รปท 7.7.5 ใน 6 เดอนทผานมาหกลมกครง


รปท 7.7.6 จ�านวนครงการหกลมใน 6 เดอนทผานมา จ�าแนกตามเขตปกครอง และภาค

การบาดเจบจากหกลมครงสดทาย และการรกษา

การฟกช�า ถลอก หรอเปนแผล เปนอาการทพบประมาณครงหนงของการบาดเจบทงหมด รองลงมาไดแก ปวดหลง ทรนแรงจนกระดกหก มรอยละ 2.5 ซงไดแก ขอมอหก ขอสะโพกหก และกระดกซโครงหก ส�าหรบการรกษานนรอยละ 55.7 รกษาตวเอง สวนทไปรกษาทโรงพยาบาล พบรอยละ 18.3 เปนผปวยนอก และทเหลอรอยละ 5.7 เปนการบาดเจบรนแรงทตองรกษาตวในโรงพยาบาล (รปท 7.7.7-7.7.8)

รปท 7.7.7 การบาดเจบจากการหกลมครงสดทาย (ตอบทกขอ/ตอบไดมากกวา 1 ค�าตอบ)


รปท 7.7.8 การรกษาการบาดเจบจากการหกลมครงสดทาย

7.8 โรคเรอรงในผสงอาย

การส�ารวจภาวะโรคเรอรงทพบบอยและเปนภาระโรคส�าคญในผสงอาย จ�าแนกเปนโรคทางกายและจต โรคทางกาย ไดแก ความดนโลหตสง เบาหวาน ไขมนในเลอดสง เสนเลอดในสมองแตก โรคหวใจขาดเลอด โรคอมพฤกษอมพาต โรคถงลมโปงพอง/หลอดลมปอดอดกนเรอรง โรคมะเรงอวยวะตางๆ และโรคไตวายเรอรง โรคเหลานสวนใหญเรมเปนปญหาในวยกลางคน แลวตอเนองจนถงวยสงอายซงมกเปนหลายโรคพรอมๆ กน ท�าใหมปญหาซบซอนในการรกษาและควบคมภาวะแทรกซอน ตอการอยดเปนปกตของผสงอาย ส�าหรบสขภาพจต ไดส�ารวจภาวะซมเศราซงมความชกเพมขนตามอายเชนกน

ภาวะซมเศรา ภาวะซมเศราเปนปญหาหนงทพบบอยในผสงอาย เปนหนงในสบอนดบแรกของโรคทมขนาดภาระโรคสง ในการส�ารวจครงน พบความชกของภาวะซมเศราในประชากรไทยอาย 15 ปขนไป เทากบรอยละ 2.9 ความชกในผหญงสงกวาผชาย (รอยละ 3.8 และรอยละ 2.1) ความชกเรมสงขนตงแตอาย 45 ป และโดยเฉลยสงถงรอยละ 6.3 ในกลมอาย 70 ปขนไป เมอจ�าแนกตวอยางตามกลมอาย ไดพบวา ความชกของภาวะซมเศราสงขนตามอาย ในผสงอายชายความชกมรอยละ 3.9, 4.2 และ 5.0 ในกลมอาย 60-69, 70-79 และ 80 ขนไป ตามล�าดบ ในขณะทการเพมของความชกในผสงอายหญงอยในระดบทสงกวาผสงอายชายถงสองเทา กลาวคอ กลมอาย 60-69 ป เปนรอยละ 7.7 แลวเพมเปนรอยละ 8.5 ยกเวนกลมอาย 80 ปขนไป ทความชกในเพศชายมากกวาในเพศหญงเลกนอย (รปท 7.8.1–7.8.2)

รปท 7.8.1 รอยละของภาวะซมเศราในประชากรอาย 15 ปขนไป


รปท 7.8.2 รอยละของภาวะซมเศราในผสงอายจ�าแนกตามอาย และเพศ

โรคเรอรงทพบบอยในผสงอาย

กลมโรคทเปนปจจยเสยงของโรคระบบหวใจ และหลอดเลอด โรคและภาวะทเปนปจจยเสยงของโรคระบบหวใจและหลอดเลอดในผสงอายไทย (≥60 ป) พบความชกดงน ความดนโลหตสง รอยละ 53.2 เบาหวาน รอยละ 18.1 โรคอวน (BMI≥25 กก./ตร.ม.) รอยละ 35.4 ภาวะอวนลงพงรอยละ 49.4 และภาวะเมแทบอลกซนโดรม รอยละ 46.8 (ตารางท 7.8.1)

โรคเรอรงทเคยไดรบการวนจฉยจากแพทย

จากการสมภาษณผสงอายเกยวกบประวตทเคยไดรบการวนจฉยจากแพทย ไดแก โรคขอเขาเสอมเปนภาวะทพบประมาณหนงในสของผสงอาย (ประมาณ 2.2 ลานคน) รองลงมาคอ โรคเกาต (รอยละ 5.4) โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด (รอยละ 4.6) โรคหอบหด (รอยละ 4.6) โรคหลอดเลอดสมอง (รอยละ 2.6) และโรคปอดอดกนเรอรง (รอยละ 1.6) ซงความชกเหลานอาจต�ากวาความเปนจรง (ตารางท 7.8.1 และรปท 7.8.3)

ตารางท 7.8.1 ความชกของโรคเรอรงในประชากรไทยอาย 60 ปขนไป

ภาวะเสยงตอโรคหวใจ

และหลอดเลอดความชก

จ�านวน

ประชากร*โรคเรอรงทส�าคญ ความชก

จ�านวน

ประชากร*

ความดนโลหตสง 53.2 52 กลามเนอหวใจขาดเลอด 4.8 4.6

เบาหวาน 18.1 17 หลอดเลอดสมอง 2.7 2.6

คอเลสเตอรอลในเลอดสง 19.0 18 ถงลมโปงพอง/หลอดลมปอด

อดกนเรอรง

1.6 1.6

อวน (BMI 7.25 kg/m2) 35.4 34 เกาต 5.6 5.4

อวนลงพง 49.4 48 หอบหด 4.6 4.4

เมแทบอลกซนโดรม 46.8 44 ขอเขาเสอม 22.5 22

*หมายเหต: จ�านวนประชากรทมภาวะดงกลาว คาดประมาณ (แสนคน) ค�านวณจากประชากรอาย 60 ปขนไป


รปท 7.8.3 ความชก (รอยละ) ของโรคเรอรง (ทไดรบการวนจฉยจากแพทย) ในประชากรไทยอาย 60 ปขนไป จ�าแนกตามเพศ

รปท 7.8.4 ความชก (รอยละ) ของโรคในกลมหวใจและหลอดเลอดในประชากรไทยอาย 60 ปขนไป จ�าแนกตามเพศ

กลามเนอหวใจขาดเลอด (เคยไดรบการวนจฉยจากแพทย)

หลอดเลอดสมอง (เคยเปนอมพฤต/อมพาต)

ความชกของความดนโลหตสง ความชกของโรคความดนโลหตสงในผสงอายตงแต 60 ปขนไป ในชายและหญงของกลมอาย 60-69 ป มรอยละ 47.2 และ 49.5 ตามล�าดบ ความชกเพมขนเมออายมากขน จนถงรอยละ 58.7 และ 68.9 ในเพศชายและหญงตามล�าดบของกลมอาย 80 ปขนไป เมอเปรยบเทยบกบผลการส�ารวจในป 2552 พบวามความชกใกลเคยงกน (รปท 7.8.5)


รปท 7.8.5 ความชกของความดนโลหตสงในผสงอาย ระหวาง ป พ.ศ. 2552 และ 2557

ความครอบคลมของการไดรบวนจฉย การรกษา และการควบคมได : แนวโนมระหวางป พ.ศ. 2552 และ 2557 ในการส�ารวรจสขภาพครงท 5 น รอยละ 24.5-39.9 ของผสงอายทมความดนโลหตสงไมไดรบการวนจฉย และรอยละ 4.3-7.8 ไมไดรบการรกษา รอยละ 23.8-30.8 ของผสงอายทมภาวะความดนโลหตสงไดรบรกษา และมรอยละ 31.1-43.9 ทสามารถควบคมความดนเลอดไดอยในเกณฑ <140/90 มม. ปรอท เมอเปรยบเทยบกบผลการส�ารวจฯ ครงท 4 พบวา สดสวนของคนทไดรบความวนจฉยและการรกษาและควบคมความดนเลอดไดเพมขน (รปท 7.8.6)

รปท 7.8.6 รอยละของผสงอายชายทเปนโรคความดนโลหตสง ทไมไดรบวนจฉย รกษาและควบคมได : แนวโนมของป 2552 และ 2557


รปท 7.8.7 รอยละของผสงอายหญงทเปนโรคความดนโลหตสง ทไมไดรบวนจฉย รกษาและควบคมได : แนวโนมระหวางป 2552 และ 2557

โรคเบาหวาน

ความชกของเบาหวาน ในผสงอายตงแต 60-69 ป ชายมรอยละ 16.1 หญงมรอยละ 21.9 ความชกลดลงเมออายมากขน และลดเปนรอยละ 12.4 ในชายและ 11.3 ในหญง ในกลมอาย 80 ป ผสงอายชายและหญงในกลมอายเดยวกนเพศหญงมความชกมากกวาเพศชาย ยกเวนกลมอาย 80 ปขนไป ทเพศชายมความชกมากกวาเพศหญงเลกนอย เมอเปรยบเทยบกบผลการส�ารวจฯครงท 4 ความชกของเบาหวานในกลมอาย 60-69 และ 70-79 ป ในการส�ารวจในป 2557 น สงกวาความชกของการส�ารวจฯ ครงท 4 เมอป 2551-2 เลกนอย ส�าหรบกลมอาย 80 ปขนไป ความชกของการส�ารวจฯ ครงท 4 กบครงท 5 ใกลเคยงกน

รปท 7.8.8 ความชกของโรคเบาหวานในผสงอาย ระหวางป 2552 และ 2557


ความครอบคลมของการไดรบวนจฉย การรกษาและ ควบคมได : แนวโนมระหวางป พ.ศ. 2552 และ 2557

เมอพจารณาผทเปนเบาหวานจากการส�ารวจโดยการตรวจน�าตาลในเลอด พบวาสดสวนของผทไมไดรบการวนจฉย มรอยละ 21.1-50.7 มรอยละ 23.1-44.6 ทรกษาแตยงคมน�าตาลในเลอดไมไดตามเกณฑ (FPG <130 มก./ดล.) และสดสวนทสามารถควบคมไดมรอยละ 18.5-38.4 อยางไรกตามเมอเปรยบเทยบกบผลการส�ารวจฯ ครงท 4 มสดสวนของการวนจฉยและการควบคมน�าตาลไดตามเกณฑลดลงในการส�ารวจครงท 5 น (รปท 7.8.9)

รปท 7.8.9 รอยละของผสงอายชายทเปนเบาหวาน ทไมไดรบวนจฉย รกษาและควบคมได : แนวโนมระหวางป 2552 และ 2557

รปท 7.8.10 รอยละของผสงอายหญงทเปนเบาหวาน ทไมไดรบวนจฉย รกษาและควบคมได : แนวโนมระหวาง ป 2552 และ 2557


7.9 การทดสอบความเรวของการเดน(timedwalk)

การทดสอบการเดนในการส�ารวจสขภาพในผสงอายในครงน ท�าการวดเวลาทผสงอาย 60 ปขนไป ใชในการเดนระยะสน (4 เมตร) เปนการทดสอบความสามารถในการเคลอนไหวขา การทดสอบเดนนไมไดมวตถประสงคเพอวดความสามารถสงสด แตเปนการทดสอบวามความบกพรองในการเดนหรอไม การทดสอบท�าโดยใหผสงอายเดน 2 ครง ครงท 1 การทดสอบ เดนดวยความเรวตามปกตเหมอนขณะเดนในชวตประจ�าวน (ตอไปจะเรยกวา เดนปกต) และ ครงท 2 การทดสอบ เดนอยางเรวทสดทสามารถท�าได (ตอไปจะเรยกวา เดนเรว) เจาหนาทผดแลการทดสอบท�าการจบเวลาการเดนดวยนาฬกาจบเวลา หนวยเปนวนาท

เกณฑการตดสน

การมความบกพรองในการเดน (walking impaired) หมายถง การเดนดวยความเรวชากวา 0.5 เมตรตอวนาท รวมทง คนทไมสามารถเดนได

เวลาเฉลยในการเดนปกต

เมอใหผสงอายเดนปกต โดยเฉลยผสงอาย 60 ปขนไป ใชเวลา 6.6 วนาท ในการเดนปกตในระยะ 4 เมตร ผสงอาย 60-69, 70-79 และ 80 ปขนไป ใชเวลา 5.9, 7.1 และ 8.2 วนาท ตามล�าดบ ผชายเดนเรวกวาผหญง คนทอยในเขตเทศบาลเดนเรวกวาในเขตฯ การจ�าแนกตามภาคพบวา มความเรวใกลเคยงกน ยกเวนผสงอายในภาคกลางใชเวลาเดนมากกวาภาคอน

เวลาเฉลยในการเดนเรว

เมอใหผสงอายเดนเรว โดยเฉลยผสงอาย 60 ปขนไป ใชเวลา 4.4 วนาท ในการเดนอยางเรวในระยะ 4 เมตร ผสงอาย 60-69, 70-79 และ 80 ปขนไป ใชเวลา 3.9, 5.0 และ 5.5 วนาท ตามล�าดบ ผชายเดนเรวกวาผหญง คนทอยในเขตเทศบาลเดนเรวกวาในเขตฯ การจ�าแนกตามภาคพบวา มความเรวใกลเคยงกน ยกเวนผสงอายในภาคกลางใชเวลาเดนมากกวาภาคอน

ความชกของความบกพรองในการเดน

การเดนปกต พบวารอยละ 15.7 ของผสงอาย 60 ปขนไป เดนชากวา 0.5 เมตรตอวนาท สดสวนของคนทเดนชาในกลมอาย 60-69 ป มนอยทสด (รอยละ 8.0) และเพมขนสงสดในกลมอาย 80 ปขนไป (รอยละ 40.1) คนนอกเขตเทศบาลม รอยละของคนทเดนชากวาปกตสงกวาในเขตฯ เมอพจารณาตามภาคพบวา ภาคใตมสดสวนของผสงอายทเดนชากวาปกตต�าทสด (รอยละ 5.9) สวนภาคเหนอมสดสวนผสงอายทเดนชาสงทสด (รอยละ 22.7) เมอใหผสงอายเดนเรว พบวารอยละ 3.8 ของผสงอาย 60 ปขนไป มความบกพรองในการเดน ความชกต�าสดในกลมอาย 60-69 ป (รอยละ 1.8) และเพมขนสงสดในกลมอาย 80 ปขนไป (รอยละ 8.9) นอกเขตเทศบาลมความชกสงกวาในเขตฯ เมอพจารณาตามภาคพบวา ภาคใตมสดสวนของผสงอายทเดนชากวาปกตต�าทสด (รอยละ 1.8) สวนภาคกลางมความชกสงสด (รอยละ 6.3)

การสำารวจสขภ

าพประชาชน

ไทยโดยการต

รวจรางกาย

ครงท

5271271

ตารางท 7.9.1 คาเฉลยของเวลา (วนาท) ในการเดนปกต ระยะทาง 4 เมตร ในประชากรไทยอาย 60 ปขนไป จ�าแนกตาม เพศ อาย เขตการปกครอง และภาค


จ�านวน

ตวอยาง

Median

(kg)

Mean

(kg)

SD

(kg)

(min,

max)

จ�านวน

ตวอยาง

Median

(kg)

Mean

(kg)

SD

(kg)

(min, max) จ�านวน

ตวอยาง

Median

(kg)

Mean

(kg)

SD

(kg)

(min, max)

อาย

60-69 1,858 5.0 5.6 5.1 (0.3,87.2) 2,382 5.5 6.2 5.5 (0.1,77.9) 4,240 5.3 5.9 5.3 (0.1,87.2)

70-79 960 5.6 6.4 5.2 (0.5,74.7) 1,218 6.4 7.8 7.0 (0.5,82.0) 2,178 6.0 7.1 6.3 (0.5,82.0)

80+ 330 6.4 7.4 4.1 (0.4,53.1) 347 7.8 8.7 4.8 (0.4,75.0) 677 7.2 8.2 4.7 (0.4,75.0)


ในเขตเทศบาล 1,518 5.1 5.7 4.1 (0.3,58.2) 2,143 5.9 6.7 5.0 (0.1,82.0) 3,661 5.4 6.2 4.6 (0.1,82.0)

นอกเขตเทศบาล 1,630 5.3 6.3 5.4 (0.3,87.2) 1,804 6.1 7.3 6.1 (0.4,77.9) 3,434 5.7 6.8 5.8 (0.3,87.2)

ภาค

เหนอ 754 5.9 6.2 2.1 (0.5,25.9) 863 6.8 7.2 2.6 (0.4,27.5) 1,617 6.3 6.7 2.4 (0.4,27.5)

กลาง 770 5.1 6.7 8.8 (0.3,87.2) 993 5.8 8.2 10.6 (0.1,82.0) 1,763 5.5 7.6 9.8 (0.1,87.2)


เหนอ

763 5.4 6.0 2.5 (1.3,55.0) 831 6.2 6.8 2.2 (2.3,52.0) 1,594 5.8 6.4 2.4 (1.3,55.0)

ใต 624 4.6 4.9 2.9 (2.3,44.7) 696 5.0 5.5 2.2 (2.5,27.0) 1,320 4.8 5.2 2.6 (2.3,44.7)

กรงเทพฯ 237 5.0 5.3 2.7 (0.5,51.6) 564 5.4 6.1 3.4 (0.5,49.4) 801 5.0 5.8 3.2 (0.5,51.6)

รวมทงประเทศ 3,148 5.3 6.0 5.0 (0.3,87.2) 3,947 6.0 7.0 6.0 (0.1,82.0) 7,095 5.6 6.6 5.6 (0.1, 87.2)





ครงท

5272272 ตารางท 7.9.2 คาเฉลยของเวลา (วนาท) ในการเดนเรว ระยะทาง 4 เมตร ในประชากรไทยอาย 60 ปขนไป จ�าแนกตาม เพศ อาย เขตการปกครอง และภาค


จ�านวน

ตวอยาง

Median

(kg)

Mean

(kg)

SD

(kg)


ตวอยาง

Median

(kg)

Mean

(kg)

SD

(kg)


ตวอยาง

Median

(kg)

Mean

(kg)

SD

(kg)

(min, max)

อาย

60-69 1,857 3.2 3.6 3.5 (0.2,75.0) 2,376 3.7 4.2 3.8 (0.2,54.4) 4,233 3.5 3.9 3.7 (0.2,75.0)

70-79 959 3.7 4.2 3.9 (0.3,65.8) 1,208 4.4 5.6 6.3 (0.3,63.1) 2,167 4.0 5.0 5.4 (0.3,65.8)

80+ 323 4.4 4.8 2.6 (0.3,40.9) 341 5.3 5.9 3.5 (0.5,56.6) 664 4.8 5.5 3.3 (0.3,56.6)

เขการปกครอง

ในเขตเทศบาล 1,515 3.3 3.7 2.4 (0.2,37.5) 2,130 3.9 4.5 3.7 (0.2,63.1) 3,645 3.6 4.1 3.2 (0.2,63.1)

นอกเขตเทศบาล 1,624 3.5 4.1 3.9 (0.2,75.0) 1,795 4.1 5.1 4.9 (0.3,60.6) 3,419 3.8 4.6 4.5 (0.2,75.0)

ภาค

เหนอ 751 3.9 4.1 1.3 (0.3,13.2) 852 4.6 4.9 1.7 (0.3,15.3) 1,603 4.3 4.5 1.6 (0.3,15.3)

กลาง 765 3.4 4.5 6.4 (0.2,75.0) 989 3.9 5.6 7.6 (0.2,60.6) 1,754 3.7 5.1 7.1 (0.2,75.0)


เหนอ

763 3.3 3.7 1.8 (1.0,37.5) 827 3.9 4.7 3.2 (1.4,57.0) 1,590 3.6 4.2 2.7 (1.0,57.0)

ใต 624 3.1 3.3 1.2 (1.7,12.5) 695 3.7 4.1 1.8 (1.9,25.4) 1,319 3.5 3.7 1.6 (1.7,25.4)

กรงเทพฯ 236 3.1 3.4 1.1 (0.2,10.0) 562 3.8 4.2 3.8 (0.3,63.1) 798 3.5 3.9 2.7 (0.2,63.1)

รวมทงประเทศ 3,139 3.4 3.9 3.6 (0.2,75.0) 3,925 4.0 4.9 4.7 (0.2,63.1) 7,064 3.8 4.4 3.6 (0.2, 75.0)


ตารางท 7.9.3 รอยละของประชากรไทยอาย 60 ปขนไปทมการความบกพรองในการเดนเมอเดนปกต (เดนปกต <0.5 เมตร/วนาท) จ�าแนกตามเพศ อาย เขตการปกครอง และภาค


จ�านวน

ตวอยาง

รอยละ 95% CI จ�านวน

ตวอยาง


ตวอยาง

รอยละ 95% CI

อาย

60-69 1,776 4.5 (3.9,5.1) 2,126 11.0 (9.9,12.1) 3,902 8.0 (7.2,8.7)

70-79 847 11.4 (10.1,12.7) 920 26.7 (24.5,28.7) 1,767 19.9 (18.7,21.1)

80+ 228 30.9 (2.7,3.5) 189 46.2 (42.3,50.2) 417 40.1 (36.6,43.5)


ในเขตเทศบาล 1,389 8.0 (6.8,9.1) 1,801 18.6 (17.0,20.1) 3,190 13.8 (12.7,15.0)

นอกเขตเทศบาล 1,462 10.7 (9.4,11.9) 1,434 22.4 (20.5,24.3) 2,896 17.1 (15.6,18.5)

ภาค

เหนอ 642 13.3 (11.7,14.8) 613 30.8 (28.8,32.8) 1,255 22.7 (21.1,24.3)

กลาง 696 11.0 (8.9,13.0) 816 19.3 (16.1,22.6) 1,512 15.6 (13.1,18.1)


เหนอ

688 10.2 (8.7,11.7) 673 22.1 (20.4,23.8) 1,361 16.7 (15.5,17.9)

ใต 608 2.2 (1.5,2.8) 642 9.0 (6.6,11.5) 1,250 5.9 (4.5,7.3)

กรงเทพฯ 217 4.9 (3.9,5.9) 491 13.5 (12.0,15.1) 708 9.6 (8.6,10.7)

รวม 2,851 9.6 (8.7,10.5) 3,235 20.8 (19.5,22.1) 6,086 15.7 (14.8,16.7)


ตารางท 7.9.4 รอยละของประชากรไทยอาย 60 ปขนไปทมความบกพรองในการเดนเมอเดนเรว (เดนเรว <0.5 เมตร/วนาท) จ�าแนกตามเพศ อาย เขตการปกครอง และภาค


จ�านวน

ตวอยาง


ตวอยาง


ตวอยาง

รอยละ 95% CI

อาย

60-69 1,834 1.5 (1.1,2.0) 2,324 2.1 (1.5,2.7) 4,158 1.8 (1.4,2.3)

70-79 934 2.7 (2.0,3.4) 1,133 7.2 (5.9,8.4) 2,067 5.2 (4.3,6.0)

80+ 309 3.9 (2.2,5.5) 296 12.3 (10.2,14.4) 605 8.9 (7.5,10.4)


ในเขตเทศบาล 1,487 1.7 (1.2,2.3) 2,047 4.5 (3.8,5.3) 3,534 3.3 (2.8,3.8)

นอกเขตเทศบาล 1,590 2.4 (1.7,3.1) 1,706 5.5 (4.3,6.7) 3,296 4.1 (3.2,5.0)

ภาค

เหนอ 736 1.1 (0.8,1.4) 817 3.9 (2.9,5.0) 1,553 2.6 (2.0,3.2)

กลาง 735 4.7 (3.3,6.2) 929 7.6 (5.1,10.1) 1,664 6.3 (4.4,8.2)


เหนอ

755 1.8 (0.9,2.5) 791 5.2 (4.5,5.9) 1,546 3.6 (3.1,4.2)

ใต 617 0.7 (0.3,1.0) 675 2.8 (1.8,3.8) 1,292 1.8 (1.2,2.4)

กรงเทพฯ 234 0.7 (0.3,1.0) 541 3.1 (2.6,3.6) 775 2.0 (1.6,2.3)

รวม 3,077 2.1 (1.7,2.6) 3,753 5.1 (4.3,5.8) 6,830 3.8 (3.2,4.3)

7.10 การมองระยะใกล(Nearvisiontest)

การมองระยะใกล เปนการวดความสามารถในการมองเหนระยะใกล ส�าหรบผมอาย 40 ปขนไป โดยอานตวอกษร บนแผนทดสอบ (near vision chart ) ทระยะ 40 เซนตเมตร การอานเรมปดตาซายและอานดวยตาขวา ผอานๆ จากอกษร ตวใหญลงมาสอกษรตวเลก อานแตละแถวจนจบ ถาอานแถวใดผด 3 ค�าขนไป จบการทดสอบ จดอกษรแถวทสามารถอานได ตอมาปดตาขวาแลวอานดวยตาซาย วธการเชนเดยวกบการอานดวยตาขวา ผลการทดสอบ เปนความสามารถในการอานทระยะดงตอไปน คอ 20/20, 20/30, 20/50, 20/70, 20/100, 20/200, 20/400, 20/800


การแปลผล

การมองเหนแบงไดเปน 3 กลม โดยใชผลการตรวจของตาขางทดกวา คอ 1. มองเหนตวหนงสอ อานหนงสอได คอ การอานไดทระยะ 20/20-20/50 2. มองเหนเลอนลาง คอ การอานไดทระยะ 20/70-20/200 3. มองแทบไมเหน คอ การอานไดทระยะ 20/400-20/800 เทานน หมายเหต: การทดสอบครงน ผทปกตใสแวน เปนการตรวจขณะใสแวน สวนผทปกตไมใสแวน เปนการตรวจขณะไมใสแวน


● ผทตรวจขณะใสแวน จ�านวน 2,049 คน พบรอยละ 72.1 อยในเกณฑทมองเหนตวหนงสอ รอยละ 25.2 เหนเลอนลาง และรอยละ 2.7 เกอบมองไมเหน ● ผทตรวจขณะไมใสแวน จ�านวน 12,250 คน พบรอยละ 53.8 อยในเกณฑทมองเหนตวหนงสอ รอยละ 40.2 เหนเลอนลาง และรอยละ 6.0 เกอบมองไมเหน ● รวมทงผทใสแวนและไมใสแวน จ�านวน 14,299 คน พบวารอยละ 56.0 มการมองระยะใกลอยในเกณฑปกต ชายรอยละ 57.7 หญงรอยละ 54.4 (ตารางท 7.10.1-7.10.2)

ตารางท 7.10.1 รอยละของการมองเหนระยะใกลของประชากรไทยอาย 40 ปขนไป จ�าแนกตามเพศ และระดบการมองเหน

ใสแวน ชาย หญง รวม

จ�านวนตวอยาง (คน) 851 1,198 2,049

อานหนงสอได (%) 73.5 70.8 72.1

เลอนราง (%) 24.0 26.4 25.2

แทบไมเหน (%) 2.6 2.8 2.7

ไมใสแวน ชาย หญง รวม

จ�านวนตวอยาง (คน) 5,193 7,057 12,250

อานหนงสอได (%) 55.4 52.3 53.8

เลอนราง (%) 39.5 40.8 40.2

แทบไมเหน (%) 5.1 6.9 6.0

รวมใสแวนและไมใสแวน ชาย หญง รวม

จ�านวนตวอยาง (คน) 6,044 8,255 14,299

อานหนงสอได (%) 57.6 54.5 56.0

เลอนราง (%) 37.6 39.1 38.4

แทบไมเหน (%) 4.8 6.4 5.6





ครงท

5276276 ตารางท 7.10.2 รอยละของการมองเหนระยะใกลของประชากรไทยอาย 40 ปขนไป จ�าแนกตามอาย เพศ เขตการปกครอง และภาค


จ�านวน

ตวอยาง

อาน

หนงสอได

เลอนราง แทบมอง

ไมเหน

จ�านวน

ตวอยาง

อาน



ไมเหน

จ�านวน

ตวอยาง

อาน



ไมเหน

อาย

40-49 1,373 73.0 25.3 1.7 2,091 70.9 27.2 1.9 3,464 71.9 26.3 1.8

50-59 1,559 49.5 45.0 5.6 2,326 46.8 45.5 7.7 3,885 48.1 45.3 6.7

60-69 1,875 54.2 40.1 5.7 2,399 50.1 41.2 8.7 4,274 52.0 40.7 7.3

70-79 968 48.9 42.4 8.8 1,183 43.6 46.3 10.1 2,151 46.0 44.5 9.5

80+ 322 34.6 53.5 11.9 324 27.0 59.3 13.8 646 30.1 56.9 13.0

เขตปกครอง

ในเขต 2,959 59.1 36.6 4.3 4,809 55.5 38.9 5.7 7,768 57.2 37.8 5.0

นอกเขต 3,138 56.6 38.3 5.1 3,514 53.5 39.5 7.0 6,652 55.0 39.0 6.1

ภาค

เหนอ 1,489 45.7 46.5 7.8 1,689 43.8 46.7 9.5 3,178 44.7 46.6 8.7

กลาง 1,479 51.3 42.4 6.4 2,072 48.9 42.7 8.4 3,551 50.0 42.5 7.4

ตะวนออกเฉยงเหนอ 1,502 61.3 35.4 3.3 1,663 59.2 36.5 4.4 3,165 60.1 36.0 3.9

ใต 1,111 71.2 26.7 2.1 1,325 61.6 34.5 3.9 2,436 66.3 30.7 3.0

กรงเทพฯ 516 68.3 29.1 2.6 1,574 64.0 31.5 4.5 2,090 66.1 30.4 3.6

รวม 6,097 57.7 37.6 4.8 8,323 54.4 39.2 6.4 14,420 56.0 38.4 5.6

Documents

บทที่ 7 - HPC.GO.THdoh.hpc.go.th/data/plan60/HES_Aging.pdf-]nuu]nr4uc.k]ifn[6]6dlbmj?m-]nnr4nใ]3-]m 03bp 221221 การกระจายของจ านวนตัวอย่างตามกลุ่มอายุ