ลพ ภวภตานนทภาควชาพชสวน

คณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

การปลกกระทกรกฝรง

ค าน าการปลกกะทกรกฝรง

ลกษณะทวไปดนฟาอากาศพนธการขยายพนธการปลกการท าคางการแตงเถาขนคางการดแลรกษาการออกดอกและตดผลการเกบเกยวการใชประโยชนโรคและแมลงศตร น ากะทกรกฝรงเครองดมทท าจากน ากะทกรกฝรง

2

ค าน า

ปจจบนผลไมหลายฃนดทปลกไดในประเทศไทยก าลงเปนทนยมบรโภคกนอยางแพรหลาย จง

เปนทตองการของตลาดทงในและตางประเทศเปนอยางมาก เชน มะมวง ลนจ ทเรยน ล าไย มงคด ฯลฯ กะทกรกฝรง เปนไมผลชนดหนง ซงยงไมเปนทรจกกนอยางแพรหลายมากนกในบานเรา แตกมการปลกในบางทองทแถบภาคเหนอ และภาคตะวนออก เชน จงหวดระยอง ปราจนบร เปนตน พชชนดนเปนพชทปลกไดงาย การดแลรกษาไมยงยาก แตใหผลผลตตอไรสง สามารถท ารายไดใหแกเกษตรกรไดด ดงนนกะทกรกฝรงจงเปนไมผลผลตตอไรสง สามารถท ารายไดใหแกเกษตรกรไดด ดงนนกะทกรกฝรงจงเปนไมผลทมอนาคตการผลตทด ประกอบกบตลาดตางประเทศมความตองการสง แตเกษตรกรยงไมสามารถปลกไดเพยงพอกบความตองการ ทงภาครฐบาลและเอกฃนจงไดท าการสงเสรมใหเกษตรกรปลกกะทกรกฝรงกนมากยงขน เพอพฒนาใหเปนไมผลเศรษฐกจอกชนดหนงของประเทศไทย

เอกสารเผยแพรฉบบนจงไดรวบรวมเนอหาสาระทจ าเปน ขนตอนวธการปลก การดแลรกษา การเกบเกยว และการน าไปใชประโยชน เพอใหผอานเขาใจและเปนแนวทางในการน าไปปฏบตไดในโอกาสตอไป คณะผจดท าขอขอบพระคณอาจารยลพ ภวภตานนท ภาควชาพชสวน คณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตรและอาจารยสมาน ศรภทร บรษทอตสาหกรรมการเกษตรสบปะรดจ ากด ทไดกรณาเรยบเรยงเนอหาและตรวจสอบแกไขความถกตอง จนส าเรจเปนรปเลมททานอานอยน หวงวาเอกสารเผยแพรฉบบนคงจะเปนประโยชนตอผอานบางตามสมควร

โครงการผลตเอกสารเผยแพร

3

กะทกรกฝรง ( Passion fruit) เปนพชในตระกล Passifloraceae ซงในประเทศไทยมพชในตระกลเดยวกนนคอ กะทกรก (Passifora foetida) สคนธรส (Passiflora quadragunlaris) และเสาวรส (Passiflora laurifolia) ถนก าเนดดงเดมของกะทกรกอยบรเวณตอนใตของประเทศบราซล และเรมมการแพรขยายไปปลกในภมภาคตางๆ ไตหวน และฮาวาย ตงแตครสตศตวรรษท 19 เปนตนมา ประเทศไทยไดน าพนธกะทกรกเขามาปลกตงแต ป พ.ศ. 2498 และมชอเรยกกะทกรกในภาษาไทยตางๆ กนเชน เสาวรส กะทกรกยกษ กะทกรกฝรง กะทกรกสดา และเสาวรสสดา เปนตน

กะทกรกเปนไมเขยวเขมหรอเขยวแซมแในขณะทเปนตนกลาจะอยตามขอมวนขดเปนวเพศเกดจากตาดอกบรเรอบๆ ใบกลางจะมสมวไป ผลมหลายลกษณะคสม หรอเหลองขนอยกบผลมเมลดสน าตาลเขมหตาลเขมหรอด าเปนจ านมกลนหอมเฉพาะตวหอหรอใชผสมท าเปนอาหา

การปลกกะทกรกฝรง

ลกษณะทวไป

ผลประเภทเถาเลอย มอายหลายป ล าตนเปนเถา สเขยว ขางในกลวง ใบมสดงมวงขนอยกบชนดพนธ ใบจรงโดยทวไปเปนใบเดยวม 3 แฉกบาง แตใบจรงเปนรปไขไมมแฉก ตามขอบใบจะมหยกละเอยดโดยรอบ มมอจบหรอหนวด งส าหรบยดล าตนใหเลอยเกาะหลกทปกพยงไว ดอกเปนดอกเดยวแบบสมบรณวณงามใบ มกลนหอมและสสรรสดดตากลบดอกแยกจากกนมสขาว บรเวณง ดอกจะออกจากโคนกงไปยงปลายกงตามล าดบ และจะเจรญเตบโตเปนผลตออ ผลกลม รปไข และผลรยาว เมอผลสกจะมสตางๆ กนเขน มวงเขม มวงแดง ชนดของพนธ เปลอกผลและเนอสวนนอกแขงไมสามารถรบประทานได ภายในรอด าเปนจ านวนมาก ซงเมลดจะสามารถรบประทานได ภายในผลมเมลดสน าวนมาก ซงเมลดจะมรกเปนเยอเมอกสเหลองหรอสสม ลกษณะเหนยวขนและ หมอยในรอบ เยอหมเมลดหรอรกนมความเปนกรดสงสามารถรบประทานสดรและเครองดมได

4

กะทกรกสามารถเจรญเตบโตไดดในสภาพภมอากาศของประเทศไทยไมวาจะเปนเขตอากาศเยนทางภาคเหนอ หรอเขตอากาศรอนชนทางภาคกลางและภาคตะวนออกสามารถปลกไดในดนทวไป แตสภาพดนทเหมาะสมคอ ดนรวนซยมอนทรยวตถสง ระบายน าไดด มความเปนกรดเลกนอย คอระดบความเปนกรด-ดางของดนอยระหวาง 5.5-6.5 ควรหลกเลยงการปลกกะทกรกฝรงในสภาพดนเหนยวทมการระบายน าเลว สถานทปลกควรไดรบแสงแดดอยางนอยวนละ 7-8 ชวโมงและพนทปลกควรมชวงปลกฝนนานและสม าเสมอ แตในสภาพฝนตกชก โดยเฉพาะในชวงการออกดอกจะท าใหการผสมเกสรและการตดผลไมด ผลผลตจะลดลงและตนกะทกรกฝรงอาจจะเนาตายไดงายถาดนมการระบายน าไมด ในทองททมลมพดแรงควรปลกตนไมเปนแนวลมเพอปองกนการหกลมของตนกะทกรกฝรง

ลกษณะใบ ลกษณะผล

ลกษณะดอก ลกษณะเมลด

ดนฟาอากาศ

5

ปจจบนกะทกรกฝรงทปลกกนมากในประเทศไทยม 3 พนธ คอ พนธผลสมวง พนธผลสเหลอง และพนธผลลกผสม

1. พนธผลสมวงเมอผลสกจะมสมวงเขมผวเปนมน ผลมลกษณะกลม หรอเปนรปไขขนาดเสนผาศนยกลาง

ประมาณ 4-5 เซนตเมตร น าจากผลพนธสมวงมรสชาตดกวาพนธผลสเหลอง มกรดต า สสวยและหวาน จงเหมาะส าหรบรบประทานสด กะทกรกฝรงพนธนเจรญเตบโตไดดในสภาพพนทสง ระดบ 800-1,200 เมตรทมอากาศเยน ขอเสยของพนธนคอ คอนขางจะออนแอตอโรครากเนาและโคนเนา

2. พนธผลสเหลองเมอผลสกจะมสเหลองขมน ผวเปนมน มขนาดใหญกวาพนธผลสมวง เสนผาศนยกลางผล

ประมาณ 5-7 เซนตเมตร เชอวากลายพนธมาจากพนธผลสมวง สามารถเจรญเตบโตไดดในทราบเขตรอนชน ในระดบความสงประมาณ 400-800 เมตร ไมตองการอากาศเยน น าคนของพนธนมกรดมาก เหมาะส าหรบสงเขาโรงงานเพอแปรรปมากกวาการรบประทานผลสด ขอดของพนธผลสเหลองคอ ใหผลดกและมความตานทานโรคและแมลงศตรสงกวาพนธผลสมวง

3. พนธลกผสมเปนพนธทเกดจากการผสมระหวางพนธผลสมวงกนพนธผลสเหลองเพอคดเลอกตนพนธใหม

ทรวมลกษณะผลทดเดนของแตละพนธไวท าใหมลกษณะผลใหญ ใหผลดก ผสมตวเองได มรกหอหมเมลดมาก เปลอกบาง ตานทานโรค และมลกกลมและลกยาวร พนธลกผสมนเหมาะส าหรบการปลกเพอ อตสาหกรรมท าน ากะทกรกฝรง เพราะสามารถเกบผลผลตปอนโรงงานไดทงป ผลผลตอยระหวาง 2-3 ตนตอไร ถาดแลรกษาอยางดอาจไดถง 5 ตนตอไร

กะทกรกฝรงสามารถขยายพนธโดยการเพาะเมลด การปกช า การตอนและการทาบกงได1. การเพาะเมลดการขยายพนธดวยเมลดเปนวธทนยมปฏบตกนเพราะเปนพชทโตเรวและไมคอยกลายพนธ

การเกบเมลดกะทกรกฝรง เพอน ามาขยายพนธนน ควรคดเลอกเกบจากตนทใหผลผลตดไมมโรค มลกษณะผลตรงตามคณภาพทตองการ จากการศกษาพบวา ผลกะทกรกฝรงพนธสเหลองทมผลรปไขมน าผลไมมากกวาผลทมลกษณะกลม จงควรเลอกเกบเมลดจากตนทใหผลเปนรปไขเพอใชท าพนธในป

พนธ

การขยายพนธ

6

ตอไปเปนตนเมลดกะทกรกฝรงทเกบจากผลสกสามารถน าไปเพาะไดทนทโดยไมตองลางเยอทหมเมลดออก แตถาตองการเกบรกษาเมลดเพอรอการปลกตอไปควรน าเมลดมาลางน าใหสะอาดและผงไวในทรมจนแหงดแลวจงเกบรกษาในถงผาหรอภาชนะอนๆ ในทแหงและเยน การเกบเมลดกะทกรกฝรงขนาดมาตราฐาน 1 ผล ซงหนกประมาณ 120 กรม จะมเมลดประมาณ 150-200 เมลด กอนเพาะใหน าเมลดแชน าอนทงไว 1 คน เพอใหเมลดสะอาดปราศจากเชอโรค และชวยใหการงอกดขน แลวน ามา คลกกบขยมะพราวเพอใหเมลดกระจายและสะดวกตอการหยอดเมลดลงแปลงเพาะ

การเพาะเมลดอาจเพาะลงในแปลงเพาะ กระบะเพาะหรอถงพลาสตกกไดขนอยกบความสะดวกบรเวณทเพาะเมลดควรมรมเงาบางเพอชวยรกษาความชนและปองกนแดดเผาไหมตนกลาทเรมงอก ดนทใชเพาะเมลดดวยแลวปรบหนาดนใหเรยบ ใชไมขดท าเปนรองเปนแถวๆ ใหแตละแถวหางกนประมาณ10 เซนตเมตร ลก 1 เซนตเมตร น าเมลดทเตรยมไวหยอดกระจายลงในแถวแลวกลบเมลดขอควรระวงคอ อยาหยอดเมลดลกจนเกนไป จะท าใหเมลดเนาได แตถาตนเกนไปเมลดจะไมงอก

เมลดกะทกรกฝรงจะงอกภายใน 7-14 วน เมอตนกลามใบจรง 2-3 ใบหรอประมาณ 10-14วนหลงจากเมลดงอก ควรคดเลอกตนทแขงแรงยายลงปลกในถงพลาสตก โดยใชถงพลาสตกขนาด4 X 6 นว เจาะรบรเวณกนถงบรรจดนปลกแลวน าตนกลาปกช าลงปลกถงละ 1 ตน (กรณทเพาะเมลดในถงพลาสตกกเพยงแตคอยๆ ถอนหรอดงตนกลาทออนแอทงไป คดเลอกตนทแขงแรงไวเพยงถงละ 1ตน เชนเดยวกน) เสรจแลวรดน าใหชม อยาใหถกแสงแดดจด พกตนกลาใหฟนตวเสยกอนจงน าไปไวทแจง เมอตนกลาในถงพลาสตกมอายประมาณ 30-45 วน หรอมความสง ของตนประมาณ 1 คบ จงยายลงแปลงตอไป

การเพาะเมลดในแปลงเพาะกลา

ยายตนกลาลงปลกในถงพลาสตก

ตนกลาทพรอมจะไปปลกในหลม

7

2. การปกช าใชกงแกขนาดเทาแทงดนสอ ตดกงใหมขอตด 3 ขอ ปกช าลงในวสดทโปรงและชนเชน ทราย

หยาบหรอขเถาแกลบ กงช าจะออกรากภายใน 1 เดอน เมอกงช าตงตวไดจงยายลงช าในถงพลาสตกประมาณ 1-2 เดอนหลงจากนนจงยายตนกลาลงปลกในแปลงได

การยายพนธโดยการปกช า การตอน และการทาบกงไมนยมปฏบตกนเพราะมปญหาเรองโรคและแมลงศตรตดมาจากตนเดมมาก

การยายตนกลาลงปลกในแปลงท าไดตลอดปในพนทซงสามารถใหน าไดแตในพนทแหงแลงอาศยน าฝนเพยงอยางเดยว ควรปลกในชวงทมฝนตกนานและสม าเสมอ แตตองกะระยะเวลาปลกไมใหกะทกรกออกดอกตรงกบในชวงทมฝนตกชก เพราะจะท าใหการผสมเกสรและการตดผลไมด ดงนนจงควรเพาะกลาและยายลงถงพลาสตกในชวงเดอนมนาคมถงเดอนมถนายน เพราะเปนชวงทมฝน ดนมความชนเพยงพอใหตนกลาตงตวได กอนเรมปลกควรขดหรอไถ หนแลตอไมขนาดใหญออก ปรบพนทใหเสมอและท าการปรบวชพช ระยะปลกทเหมาะสมคอ 3 x 3 เมตร ซงหมายถงมระยะหางระหวางแถว 3 เมตร และระยะหางระหวางตน 3 เมตร ในพนท 1 ไร จะปลกได 117 ตน โดยแถวของตนกะทกรกฝรงควรอยในแนวเหนอใตเพอใหมการรบแสงไดเตมท ถาสภาพพนทปลกเปนทลมควรยกแปลงเพอชวยใหการระบายน าดขน เพราะตนกะทกรกฝรงไมชอบน าขงแฉะจะท าใหเนาตายได แลวขดหลมขนาดกวาง ยาว และลกประมาณ 50 เซนตเมตร รองกนหลมดวยปยคอกหรอปยหมกหลมละ 1 กโลกรม ใสปยวทยาศาสตร สตร 15-15-15 หลมละ 250 กรม (2 ชอนแกง) และใสปนขาวประมาณ 1 ก ามอ คลกเคลากบดนชนบนใหทวแลวกลบดนลงหลม ใหระดบสงกวาปากหลมเลกนอยเพอใหดนยบตวแลวแลวยงมระดบเทากบปากหลม ระวงอยาใหปากหลมเปนแอง จะท าใหน าขงได ควรเตรยมหลมปลกใหเสรจกอนการปลกไมนอยกวา 1 สปดาห การยายปลกตองท าดวยความระมดระวงอยาใหรากขาดมาก วธปลกท าไดโดยการขดดนตรงกลางหลมใหเปนหลมเลกๆ ฉกถงพลาสตกออกแลวน าตนกลาลงปลก การวางตนกลาควรระมดระวงอยาใหกระทบกระเทอนและวางใหโคนตนเสมอกบระดบผวดนโดยทวไปหรอสงกวาเลกนอย เสรจแลวใหมอกลบและกดดนรอบๆ โคนตนใหแนนพอควร เมอปลกแลวควรรดน าใหชม ใชไมไผรวกปกเปนหลกใกลๆ ตนใหมความสงของหลกเหนอระดบพนดนประมาณ 2 เมตร ผก

การปลก

8

ตนกลากระทกรกฝรงกบหลกไมไผรวกเพอพยงใหตนสามารถเจรญเตบโตและเลอยขนคางไดในระยะแรก หลกจากนนถาฝนไมตกควรใหน าเปนครงคราว เมอสงเกตเหนวาดนแหง

เนองจากกะทกรกฝรงเปนไมเถาเลอยซงมเพอใหมการเจรญเตบโตเลอยแผกงกานขยายออกรกษา คางจงควรมความแขงแรงทนทาน รบน าหปลกกะทกรกฝรงมปลายแบบเชน

1. คางแบบรวใชเสาไมหรอเสาคอนกรตขนาดเสนผาศน

โดยใหความสงของเสาเหนอระดบพนดนเทากบ 2กบรวลวดหนาม โดยใหแนวลวดเสนลางสงจากระดเถากะทกรกฝรงเจรญเลอยไปตามเสนลวดแตละแถ

การท าคาง

การเตรยมหลมปลกขดหลมปลกใหมขนาด50x50x50 เซนตเมตร

ยายตนกลาจากถงพลาสตกลงหลมปลก

ผกตนกลากบหลกไมไผรวกเพอพยงใหไผรวกเพอพยงใหตนกลาสามารถเจรญเตบโตเลอยขนคางได

อายปลายป มน าหนกมากจงท าใหตองท าคางใหเกาะไปและใหผลผลตด รวมทงสะดวกในการบ ารงดแลนกได และสะดวกในการเขาไปปฏบตงาน คางทใช

ยกลาง 4 นว ปกเปนแถวแตละตนหางกน 3-4 เมตร เมตร ขงลวดเบอร 9 ตลอดแนวเสาในลกษณะเดยวบพนดนไมนอยกวา 60 เซนตเมตร แลวผกบงคบใหวหรอแนว รวหนงๆ จะหางกน 3 เมตร วธนสะดวก

9

ในการปราบวชพช การพนสารเคมและการเกบเกยวผลแตมขอเสยคอ ตนกะทกรกฝรงมกไดรบแสงแดดไมเตมทท าใหผลผลตไมดกเทาทควรและคางโอนเอนโคนลมได

2. คางรปตวท (T)ใชเสาไมหรอสารคอนกรตขนาดเสนผาศนยกลาง 4-6 นว ความยาว 2.5 เมตร ปกเปนแถว

โดยใชความสงของเสาเหนอระดบพนดนเทากบ 2 เมตร เชนเดยวกบการปกเสาของคางแบบรว เสาแตละตนหางกน 6 เมตร สวนคานรปตวท (T) ใชไมขนาด 3 นว x 3 นว ความยาว 1.5 เมตร ตอกยดหรอเขารองตดกบหวเสาหลกแตละเสาแลวขงลวดเบอร 9 พาดบนคานตลอดแนวยาว โดยระยะหางระหวางเสนลวดบนคานแตละเสนประมาณ 40 ซม. ระหวางตวท (T) แตละแถวหางกน 3 เมตร ผกบงคบใหเถากะทกรกฝรงเลอยแผไปบนเสนลวดในลกษณะเดยวกบรานบวบ

คางแบบรว

คางแบบตวท (T)

10

3. คางแบบรานรปสเหลยมลกษณะคลายคางรปตวท (T) แตจะใช 2 เสาหลกรองรบคานอนหนงๆเสาหลกใชเสาไมจรง

หรอคอนกรตกได ขนาด 4 x 4 นว ความยาว 2.5 เมตร ปกเสาใหเปนรปสเหลยมผนผาจตรสกได โดยปกใหตนกะทกรกฝรงอยระหวางกลาง เสาหลกแตละตนปกใหหางกน 3 เมตร และระหวางแถวหางกน 3 เมตร โดยใหความสงของเสาเหนอระดบพนดนเทากบ 2 เมตร และระหวางแถวหางกน 3 เมตร โดยใหความสงของเสาเหนอระดบพนดนเทากบ 2 เมตร บางทองทอาจใชเสาตนกระถนยกษปกแทน เพราะตนกระถนยกษเมอปกลงดน ขณะทตดมาสดๆ จะเจรญงอกงามขนมาใหมได รากจะเกาะดน ชวยยดเสาใหแนนขนและยงมราคาถกอกดวย

เสาทปกตรงหวมมและรอบนอกของแปลงทกแปลงควรท าการปกสมอบก ยดดวยลวดเบอร 13 จากหวเสามายงพนดนเปนมม 60 องศาในทศทางตรงกนขามของลวดทขง เพอดงเสาไมไดเอนเขาหากนเมอเวลาคางรบน าหนกมากๆส าหรบมมดานในใชเสาขนาดเลก 2 ตนยาวประมาณ 3 เมตร ท าเปนค ายนผกตดกบหวเสาปองกนไมใหเสาเอนเขาหากนอกทางหนง จากนนใหน าลวดเบอร 13 มาผกตดกบหวเสาแลวขงไปยงหวเสาทกตน ตามแนวยาว แนวขวางและแนวทะแยงตลอดทงแปลง

คางแบบรานรปสเหลยม

ลกษณะการขงลวดท าคาง

ลกษณะการท าหลกสมอบกและคางใหตนกะทกรกยดเกาะ

11

ใชลวดเบอร 18 หรอเชอกไนลอนขนาดเสนผาศนยกลาง 3 มลลเมตรผกไปตามแนวยาวและแนวขวางสลบกนเปนตาขายเหมอนตารางหมากรก ใหหางกนชองละ 60 เซนตเมตร หลงจากนนผกปลายหลกทปกพยงตนกะทกรกใหเขากบเสนลวดทขงพาดผานเพอใหเถากะทกรกเกาะเลอยแผไปบนรานนได คางลกษณะนควรสรางแบบเวนชองวางระหวางแถวโดยแบงเปนผนสเหลยมเลกดกวาผกตดกนเปนผนใหญทงแปลง ซงอาจจะประสบปญหาคางรบน าหนกไมไหว ถาถกลมพดแรงๆ จะท าใหคางลมหมดทงแปลงได วธนสะดวกในการเกบเกยวผลและการดแลตดแตงกง รวมทงลดปญหาเรองการปราบวชพชอกดวย

เมอตนกะทกรกฝรงเจรญเตบโต ล าตนจะทอดเลอยควรคดเลอกยอดทมลกษณะแขงแรง ไมมอาการของโรคและแมลงศตรท าลายไวเพยง 1-2 ยอด ยอดทเหลอตดทงไป ผกเถาทเลอกไวกบหลกไมไผรวกหลวมๆ ดวยเชอกฟางเปนชวงๆ หางกนประมาณ 1 คบ ระหวางทเถากะทกรกฝรง เจรญเตบโตเกาะหลกไมเจรญขนบนคางแลวใหผกยอดหลกกบคางในทศทางทยอดนนพงไป แลวผกยอดทเหลอในทศทางตรงกนขาม ทงไวสกระยะหนงตนกะทกรกฝรงจะแตกกงเพมขนมาใหมอก 3-4 กง ปลอยใหกงใหมนยาวออกไปอกประมาณ 1 เมตร จงตดยอดทงอกครงหนง เพอใหแตกแขนงยอยมากขน ซงจะท าใหผลผลตสงขน เพราะผลของกะทกรกฝรงจะตดทกงแขนงเทานน ขอส าคญตองผกกงแขนงเหลานใหแผกระจายออกไปรอบๆ

การแตงเถาขนคาง

ผกเถากะทกรกไวกบหลกไมไผรวกหลวมๆ ดวยเชอกฟางเปนชวงๆ""ปลดยอกใหมและดอกทเกดจากตาขางออกใหหมด

ผกยอดหลกกบคางในทศทางทยอดพงไป

การผกยอดหลกกบคางใหเลอยไตตามราวลวด

12

1ใ

ครงคราวการใชใบอยางสม าเปนตองใ

2ใ

เมอเถาก

การดแล

. การใหน านชวงยายกลาลงในแปลงใหมๆ เปนชวงทกะทกรกฝรงตองการน าถาไมมฝนตกควรใหน าเปนเมอสงเกตเหนวาดนแหง เมอกะทกรกฝรงตงตวไดแลวจะคอนขางทนทานตอความแหงแลงไมหรอเศษฟางคลมโคนตนจะชวยใหดนเกบความชนไดดขน ไมตองใหน าบอยๆ แตการใหน าเสมอชวยใหตนกะทกรกฝรงเจรญเตบโตเรวและใหผลผลตเพมขน อยางไรกตามชวงทใสปยจ าหน าตามเสมอ

. การก าจดวชพชนระหวางทเถากะทกรกฝรงยงแผไมเตมคาง ควรชวยก าจดวชพชบรเวณโคนตนเปนครงคราว ะทกรกฝรงแผเตมคางแลวปญหาเรองวชพชจะลดนอยลง เนองจากแสงแดดสองไปถงพนดน

ลกษณะการบงคบใหยอดกะทกรกเลอยแผกระจายออกโดยรอบ เพอใหเจรญเตบโตไปรอบๆ ดาน

รกษา

การใหน าหลงปลก

13

ขางลางไดนอย ท าใหวชพชไมสามารถเจรญเตบโตได การใชยาก าจดวชพชควรระมดระวง เนองจากยาก าจดวชพชมพษตอกงและล าตนกะทกรกฝรง โคนตนกะทกรกฝรงทถกยาก าจดวชพชจะออนแอและเกดอาการโคนเนาไดงาย ใชยาก าจดวชพชชนดฉดถกหญาตายได เชน ใชสารพาราควอท (กรมมอกโซน) ตามอตราทระบไวทขางสลาก

3. กา3.1)

ตนกลาออนแอปยไนโตรเจน แวทยาศาสตรสตรดในอตราปย

3.2) เดอน ควรใสปย2 ชอนแกง พร

3.3) ปยในอตราตนล

รใสปยชวงตนกลา การบ ารงรกษาตนกลาในถงช าไมควรจะใชปยเคมมากเกนไป เพราะจะท าใหและตายไดมากเมอยายไปปลกในแปลงใหญ ควรจะใหปยเคมเพยงเลกนอยคอ ใหเพยงละโปแตสเซยมเทานน ใสปยบ ารงตนกลา 1 ครง เมอตนกลาอาย 1 เดอน โดยใชปยร 46-0-0 หรอ 21-0-0 และ 0-0-50 หรอ 0-0-60 อยางใดอยางหนงละลายน า

2 ชอนแกงตอน า 1 ปบ (20 ลตร) ชวงหลงการยายกลาปลกลงแปลง หลงจากยายตนกลาลงปลกในแปลงประมาณ 1-2 วทยาศาสตรสตร 16-20-0 หรอ 18-46-0 รอบๆ โคนตนในอตราตนละ ประมาณ วนดนกลบและรดน าใหชมชวงหลงการเกบเกยวผลผลต เมอตนกะทกรกฝรงมอายประมาณ 7 เดอน อาจจะใสะ 2 ชอนแกง พรวนดนกลบและรดน าใหชม

ก าจดวชพชโดยใชสารเคม

ก าจดวชพชโดยการถาก

การใสปยบ ารงตน

14

3.4) ชวงหลงการเกบเกยวผลผลต ภายหลงการตดแตงกงเมอเกบผลผลตจนหมดแลวควรใสปยวทยาศาสตรสตร 15-15-15 อกครงในอตราตนละประมาณ 2 ชอนแกงเชนดน เพอบ ารงใหตนกะทกรกฝรงสามารถเจรญเตบโตไดดในฤดตอไป

ส าหรบพนททดนขาดความอดมสมบรณควรใสปยวทยาศาสตรทกๆ 2-3 เดอนพรอมกบใหน าตาม

4. การตดแตงกงการตดแตงกงควรท าหลงจากเกบเกยวผลเสรจ โดยตดกงแหง กงทเปนโรคหรอถกแมลงท าลาย

กงทหอยลงมาถงพนดน และกงแขนงเลกๆ ทเบยดกนแนนอยในทรงพมทงไป การตดแตงกงชวยใหการเจรญเตบโตและการออกดอกตดผลของกะทกรกฝรงในฤดตอไปดขน ชวยใหเถาโปรงไมเปนท สะสมโรค – แมลงศตรและชวยลดอนตรายทเกดจากลมพาย ภายหลงการตดแตงกง กงหลกและกงแขนงทเหลอไวควรมตาเหลออยไมนอยกวา 3-6 ตา

การเจรญเตบโตของกะทกรกฝรงในชวงแรกตงแตเมลดเรมงอกจนถงออกดอกครงแรกนนใชเวลาประมาณ 7-8 เดอน เมอตดผล ผลจะสกและเกบเกยวไดภายใน 2 เดอน บนเถาหนงๆ ของกะทกรกฝรงจะตดผลประมาณ 2-4 ผลขนอยกบความอดมสมบรณของตนและสภาพแวดลอม โดยดอกทอยปลายเถามกจะบานชากวาดอกทอยถดเขามาท าใหผลยนตนเดยวกนแกและเกบเกยวไดไมพรอมกน ในรอบปนน กะทกรกฝรงจะทะยอยออกดอกตงแตเดอนมถนายนจนถงเดอนกมภาพนธ แตชวงทสามารถเกบเกยวผลกะทกรกฝรงไดมากทสดจะอยในชวงระหวางเดอนกนยายนถงเดอนธนวาคม โดยมผลผลตเฉลยประมาณปละ 1,500-3,000 กโลกรมตอไร

การออกดอกและตดผล

ลกษณะดอกเจรญเปนผล

ดอกกะทกรก

15

สงโรงการเกสามาผลกะทมต าสะอาตาแลศตรท

การเ

ผลกระทกรกฝรงเมอสกจะหลนจากตนเอง เปนระยะทผลสกพอดเหมาะทจะรบประทานสดหรองานเพอแปรรปไดทนท เปลอกแขงของกะทกรกฝรงชวยปองกนการชอกช าของผลไดเปนอยางด บเกยวผลอาจจะท า 2 วนตอครงหรอเกบทกๆ วน ในสวนทมขนาดใหญ ผลสกทตกลงพนแลวรถเกบไวในทโปรงไดประมาณ 1 สปดาหโดยไมเสยแตผลจะแหงแลง และน าหนกลดลงดวย ทกรกฝรงทจะจ าหนายในรปผลสดควรคดเลอกผลทมขนาด รปราง และสตรงกบมาตรฐานคดผลหน ผลเหยว ผลเนาเสย เนองจากโรคและแมลงศตรทงไป สวนผลทมคณภาพดนนน าไปลางน าใหดและผงใหแหงกอนบรรจในกลองกระดาษหรอภาชนะอนๆ ส าหรบจ าหนายปลกซงมความสะดดะระบายอากาศไดด ผลกะทกรกฝรงทจะสงเขาโรงงานแปรรปควรคดผลทเปนโรคหรอถกแมลง าลายออก แลวจงใสกระสอบหรอเขงไมไผสงเขาโรงงานตอไปโดยไมจ าเปนตองคดขนาด

ผลกะทกรกฝรง

กบเกยว

เกบเกยวเมอผลสกหลนลงพน

16

ผลกะทกรกฝรงนนเนอในหรอรกทหมเมลดอยใชรบประทานสดได โดยผาผลแลวเตมน าตาลทรายเพยงเลกนอยกตกรบประทานไดทงเมลดเลย หรอจะน าไปท าเปนแยมผล ไมกได น าคนจากเนอสวนนมกลนหอมและมกรดมาก ใชผสมเปนเครองดมหรอใชผสมกบน าผลไมชนดอนๆ เพอเพมกลนหอมซงเปนทนยมกนอยางแพรหลายในตางประเทศ และก าลงเปนทตองการของโรงงานอตสาหกรรมแปรรปหลายแหงในประเทศไทย เพราะนอกจากท าใหเครองดมมกลนดขนแลว ยงมคณคาทางอาหารสงอกดวย นอกจากนยงเชอกนวาน ากะทกรกฝรงเปนเครองดมบ ารงหวใจทด เปลอกและเนอสวนนอกซงบรเวณไมไดสามารถน าไปหมกท าเปนอาหารสตวและปยหมกไดอกดวย

ผลกะทกรกสงเขาโรงงานอตสาหกรรมแปรรป

การใชประโยชน

อตสาหกรรมแปรรปน ากะทกรกฝรงในรปแบบตางๆ

17

โดยทวไปกะทกรกฝรงเปนพชทไมคอยมโรคและแมลงศตรทท าความเสยหายรนแรง การบ ารงตนกะทกรกฝรงใหแขงแรง ดแลแปลงปลกใหสะอาด และเผาท าลายตนทแสดงอาการของโรคกจะสามารถปองกนโรคและแมลงศตรไดโดยไมจ าเปนตองใชสารเคม

อาการขอ1. โรคใเกดจากเ

ผลเลกลงและมรปดางมกเกดในชวงดแลแปลงปลกใหเพลยออนฉดพนแลวปลกใหม โรคท 2 และ 3

โรคและแมลงศตร

งโรคและแมลงศตรบดางชอไวรสซงมเพลยออรางผดปกต เปลอทมอากาศแหง ปอสะอาด เมอพบตนเปนระยะในชวงทมทเกดจากเชอไวรสน

โรคแคงเกอร เพลยหอยท าลาย

ของกะ

นเปนกผลหนงกนไดทแสดงอาการแเปนโร

โรคเถาบวม

ทกรกฝรงทมกปรากฏใหเหนคอ

แมลงพาหะ ซงท าใหใบดางและบดงอแผนใบบางลง ขนาดาและแขงขนแตเนอหรอเยอรกทหมเมลดนอยลง อาการใบโดยการเลอกตนกลาทสมบรณมาปลก บ ารงตนใหแขงแรง อาการของโรคควรรบเผาท าลายทนทหรอใชสารเคมปองกนหง ถาเกดอาการแพรระบาดมากควรรอแปลงเผาท าลายคส าคญทท าใหผลผลตของกะทกรกฝรงลดลงอยางมากในป

18

2. อาการจดสน าตาลเกดจากเชอรา Altenaria passiflorae ซงท าใหใบเปนจดสน าตาล จดมกเกดตรงเสนกลางใบ

และอาจพบจดสน าตาลบรเวณเถาและล าตน อาการทผลจะเกดจดบมสน าตาลออนมรอยยนและขยายออกกวางขนเรอยๆ อาการจดสน าตาลมกเกดขนในชวงทอากาศรอนและชนปองกนไดโดยการฉดพนก ามะถนผงในอตรา 40 กรม (2-3 ชอนแกง) ตอน า 1 ปบ (20 ลตร) ฉดพนใหทวตนทกๆ 15 วน ในชวงทมการระบาด

3. โรคเถาเหยวเกดจากเชอรา Fusarium oxysporum ซงเปนเชอราในดน เมอเชอราเขาท าลายระบบรากจะท า

ใหเถาบางเถาแสดงอาการเหยวถงแมจะมการใหน าอยางสม าเสมอกตาม หลงจากนนอาการจะรนแรงขนและกะทกรกฝรงจะตายในทสด พบวากะทกรกฝรงพนธผลสเหลองสามารถตานทานการเขาท าลายของเชอราในดนไดดในตางประเทศจงแนะน าใหใชกะทกรกฝรงพนธผลสเหลองเปนตนตอในการปลกกะทกรกฝรงพนธตางๆ เปนการคา

4. อาการโคนเนามกเกดขนในสภาพทแปลงปลกมการระบายน าไมด มน าขงแฉะรวมกบการเกดบาดแผลบรเวณ

โคนตน เนองจากการเขตกรรมหรอการใชยาก าจดวชพช ดงนนในสภาพทลมซงเปนดนเหนยวและ มการระบายน าไมด ควรปลกกะทกรกฝรงในระบบยกรองเพอปองกนปญหาดงกลาว และเพมความระมดระวงในการเขตกรรมเพอปองกนไมใหเกดบาดแผลบรเวณโคนตน ถามการระบาดมากควรใชสารเมทาแลกซลชนด 5% โรยรอบบรเวณโคนตนในอตรา 40 กรม ตอพนท 1 ตารางเมตร

โรคจดสน าตาล

โรคจดสน าตาล

โรคโคนเนา

19

5. แมลงวนผลไมแมลงวนผลไมจะเขาท าลายกะทกรกฝรง ซงเปนสาเหตใหผวมต าหนหรอเกดการเขาท าลายของ

เชอโรคไดงาย ปองกนไดโดยเกบผลกะทกรกฝรงทตกอยในแปลงปลกไมวาจะเปนผลดหรอผลเนาเสยออกไป เนองจากกลนของผลกะทกรกฝรงสกจะเปนตวลอแมลงวนผลไม การฉดพนสารมาลาไธออนในชวงดอกบานจะชวยปองกนการเขาท าลายของแมลงวนผลไม โดยฉดพนสารในชวงกอน 9 นาฬกา และหลง 14 นาฬกา เพอไมใหเปนอนตรายตอแมลงทชวยผสมเกสร

6. ดวงกดดวงปกแข

ทอดยอดเลอยกบร85 wp เปนระยะๆ

7. เพลยเพลยไฟจะ

โดยการดดน าเลยงผลตลดลง มกมกก าจดเพลยไฟ เชน

นอกจากนเลยง ท าใหตนกะแมลงศตรอนๆ

ใบงหลายชนดจะเขาท าลายกดกนใบออนและยอดของตนกะทกรกฝรงในระยะทใบเรมะยะทก าลงออกดอกสามารถปองกนไดโดยการฉดพนสารคารบารล เชน เซพวน ในชวงทมการระบาด

ไฟเขาท าลายสวนทก าลงเจรญเตบโตของกะทกรกฝรง เชน ยอด ใบออนหรอผลออน ท าใหการเจรญเตบโตชะงก ใบบดงอ เปนคลน ตนโทรม ปรมาณและคณภาพของผลารระบาดในชวงทอากาศแหง สามารถปองกนไดโดยการฉดพนสารเคมปองกนและ ไดเมทโธเอท หรอเซฟวน 85 ในชวงทมการระบาดทกๆ 7 วนแมลงศตรอนๆ ทพบคอ เพลยหอย เพลยแปงและไรแดง ซงเปนแมลงทดดกนน าทกรกฝรงโทรมและมผลผลตลดลงแตความรนแรงยงไมมากนกเมอเปรยบเทยบกบ

แมลงวนทองเจาะ ท าลายผล

ดวงกดใบและเพลยไฟ เขาท าลาย

20

วธการแยกน ากะทกรกฝรงท าไดหลายแบบ วธทงายทสดคอ การผาซกออกเปน 2 สวน และควานเอาสวนทเปนถงหมเมลดออก ปจจยทมผลตอปรมาณน ากะทกรกฝรงทไดขนอยกบชวงเวลาของการเกบและสภาพของเปลอก น ากะทกรกฝรงจะเพมมากขน ถาเปลอกของผลกะทกรกฝรงมลกษณะเหยว สวนประกอบทางเคมของน ากะทกรกฝรงประกอบดวย น าประมาณ 76-85 เปอรเซนต (%) ของแขงทงหมด 19.6% ของแขงทละลายได 17.4% คารโบไฮเดรทประมาณ 12.4% และกรดอนทรยประมาณ 3.4% นอกจากนนมแคโรทนอยด สารประกอบไนโตรเจนสารประกอบทใหกลน วตามน และแรธาตตางๆ รวมทงเอนไซม

น ากะทกรกฝรงสามารถผลตเปนน ากะทกรกเขมขน และยงผลตเปนผงไดอกดวยนอกจากนยงสามารถน ามาผสมกบน าผลไมชนดอนๆ ท าเปนฟรตสลด หรอพนซได เปนผลตภณฑทดและเปนทนยมของผบรโภคมาก น ากะทกรกฝรงยงสามารถน าไปใชเปนสวนประกอบของไอสครม เพมกลนและรสชาตของเคก เยลล เชอรเบท และพาย เปนตน

ในประเทศไทยโดยเฉพาะในแถบภาคเหนอและภาคตะวนออก ไดมการสงเสรมใหมการปลกกะทกรกฝรงมากขน ซงสามารถทจะผลตน ากะทกรกฝรงเปนอตสาหกรรมได

น ากะทกรกฝรง

เครองดมทท าจากน ากะทกรกฝรง

2 1

1. น าผลไมผสมน ากะทกรกฝรงสามารน ามาผสมกบน าผลไมชนดอนๆ ไดมากมาย เชน น าแพร น าแอปเปล น า

พช น าสม น าสบปะรด น ามะละกอ น าฝรงและน าองน เปนตน อตราการผสมน ากะทกรกฝรงประมาณ 5 หรอ 10 เปอรเซนต กบน าผลไมอนๆ จะใหน าผลไมผสมทไดมรสชาตด

2. คอเดยลส และไซรบ (Cordials และ Syrups)ใชน ากะทกรกฝรง น าเชอม และกรด ผสมเขาดวยกน เวลาดมนยมท าใหเจอจางลงอก 4-5 เทา

ดวยน า อาจมการเตมสสงเคราะหลงไปดวย (ตองมน ากะทกรกอยไมต ากวา 30 เปอรเซนต)3. เครองดมประเภทอดกาซ (Carbonated Beverage)น ากะทกรกฝรงเมอน ามาอดกาซ ซงจะใหผลตภณฑทมกลนและรสชาตแปลกออกไปจากเครอง

ดมชนดอน

น ากะทกรกผสมกบน าผลไมอนๆและน ากะทกรกเขมขนบรรจในถงอลมเนยม

จดท าเอกสารอเลกทรอนกสโดย : ส า

นกสงเสรมและฝกอ บรม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร