Click here to load reader
Upload
transforming-timor-leste-for-sustainable-development-human-rights-and-peace
View
304
Download
2
Embed Size (px)
DESCRIPTION
Presentation in the Infrastructure and Legal streams of the VU-UNTL Conference 'Transforming Timor-Leste for Sustainable Development, Human Rights and Peace',
Citation preview
[email protected] UNVictoria & UNTL - Dili Jul 5, 09 1
LORON DIAK
Pedro de Sousa Xavier
Marconi – Dili, July 6, 2009
[email protected] UNVictoria & UNTL - Dili Jul 5, 09 2
DIREITUS FUNDAMENTAL KONABA RAI IHA REPÚBLICA DEMOCRÁTICA TIMOR-LESTE
Timor Leste iha nian experiencia ho historia ne’ebe naruk no hahalok barak ne’ebe mosu.
Hanesan rezultadu ida husi konflitus ne’ebe naruk, ukun na’in sira husi regimes Portugal no Indonesia la fo’o prioridades ba direitos rai iha Timor Leste.
Conflito rai ne’ebe mosu horas ne’e daudaun hanesan lia fukun ida ba ema barak nia atensaun.
Inserteza ne’ebe sira na’in rua haki’ak hela kona ba dominiu rai iha Timor Leste la ‘os de’it ba loron ohin maibe ba mos loron ikus.
[email protected] UNVictoria & UNTL - Dili Jul 5, 09 3
Portugis 500th =2.709 Alvara Indonesia 44.091 UNTAET RDTL
Tanah Domein Negara, Carta da Lei 9 Mei 1901 Alvara Indigena (Pribumi),DL 718/66 membuka Tanah 15 tahun dapat HM, (Rai Lisan)
DL 865/71: Reg. da Ocupacao e Conceicao de Terrenos nas Provicias Ultramarinas.
LAND ADMINISTRATION IN TIMOR-LESTE
Tanah dikusai secara adat , Liurai, Penguasaan Tanah Adat : Ema Rai Nain, Ema Rai seluk, Ema Loarai (Uma Lisan Ida, Uma Lisan Seluk) Struktur Adat : Liurai… Dato… Cabo Rai…. Ema. Hukum Tanah Adat tidak tertulis, Batas
Jelas , Ada Pengakuan, Masih berfungsinya Uma Lulik
Ps 33(UUD 45), UUPA, PP18/1991, PP34/1992; KaBPN 4/92. UUPA mengakui Hak Adat dengan syarat.
UNSC 1272/1999 (25-10-99) Regulasi No. 1/1999 (TUA’s), Regulasi No 27/00 (Larangan Jual Beli) no
Kabinet 25-10-2000
20 de maio 2002 – constituiçãorespeitu direitu kustumáriu(art.2.)igualdade sidadaun timorense ba direitu uma no aksesu ba rai. (art.6, art.16. art.17. art 22 . art 58)protesaun ba ambiente no rekursu naturál (art. 6, art 61 , art. 139.)propriedade privada (art. 54)funsaun sosiál (art. 54.)rekijisaun no ekspropriasaun ho kompensasaun (art. 54.)rai ba deit sidadaun nasional (art. 54)investimentu (art. 140.)okupasaun ilegal (art. 161)lei aplika iha TL (art. 165)
2000 LPUJustice
Ministry
Draft Jun 2009Land LawLei Special???
1995 – Igreja1997 – Otonomi
1511Portugues
1901Lei Rai
1911Manufahi
1942 -1945
Jepang
1959Watolari
28-11-75RDTL
1981AgrariaTimTim
1983Transmigrasi
DNTP10/03/03
Dec 2006III – Gov
Crises 2006
1999 LPU
2001 LPU Infra Structure
20/05/02MJ/GE
2000 LPU Draft Reg. Land
Commission
20/05/02CG/MAF
Decreto Lei n°. 19/2004 Arrendamento Estado
2004 – 2005ARD – UNTL -DNTP
Processo de Mediação Oficial em
Conflitos de Terras
III Parte –Restituição de Título e CCAP Estrangeiro
IV Parte –Tributação
& Expropriação
29/12/05 –Lei 12/05II Parte – Arrendamento enttre Particulares
Lei n°. 1/2003 I Parte –Titularidade dos Bens Imóveis
2008/2008Liquiça –Manatuto2009-2010Aileu –Baucau
AMP 2007
Rai Lisan Rai KomunalRai Nain (individu)
Regime PortuguesReg. 865/1971 Direito de Propriedade PerfeitaDireito de AforamentoDireito de OcupaçãoDireito de ArrendamentoDireito por Venda
Indonesia UU n.o 5/1960Hak MilikHak Guna UsahaHak Guna BangunanHak Pakai Hak Atas Rumah SusunHak Tanggungan
1976UUPA
Jan 2007ARD-DNTPLand Law2007-2012
RAI NO PROPRIEDADE NIAN IHA RURAL
EMA LARAN/LISAN IDA
EMA LIUR/LISAN SELUK
RAI NAINLISAN
TARA TADA RESIDENSIA/HELA
LAOS RESIDENSIA
LE RAIFILA RAI
HALO TO’OSUMA FATIN
NATAR FATIN
RAI NINIAN
HALO DEIT TO’OSHALO DEIT UMA
HALO DEIT NATAR
HALO DEIT HAN DEIT
EMA NIANRAI
DIREITU – NAIN
DIREITU UZA GOZA NIANRESULTADU
HELA DEITUZA DEITDIREITU ULUK
DIREITU – BAZÍKU
[email protected] UNVictoria & UNTL - Dili Jul 5, 09 5
ALVÁRA - REGIME PORTUGUÊS
Hak Pakai
Hak Guna Bangunan
Uzo Pecuária
Uzo Comercial
Eigendom ~ Hak MilikConversão de Aforamento
Direito de Ocupação
Direito de Arrendamento
30 anos
Direito dePropriedade Perfeita
Direito por Venda
Direito de Aforamento
Conceição Gratuita Hak Pakai tak terbatas
Conceição Especial Hak Pakai tak terbatas
Hak Pakai Uzo Temporário 5 anos
Hak Atas Rumah Susun ~ HGB
Construção habitação
Conceição com Foro Hak Guna Usaha
DIREITOS PREEXISTENTES REGIME INDONÉSIO
Hak SewaHak Membuka TanahHak Memungut Hasil Hutan
Não existe durante Ocupação indonésio ???(art. 16/1, al) e, f, g)
Hak-hak sementara(Art. 16 n.o 1, al) h)
PP 18/1991 – Lisan TimorPP 5/1999
Comissão de Rai LisanLKHA - Não realizada
Hak Milik Hak Milik (Art. 16 n.(Art. 16 n.o 1, al) a) 1, al) a)
PP 38/1963, PP 28/1977 PP 38/1963, PP 28/1977 Bank Mandiri, Igreja, Particulares NacionaisBank Mandiri, Igreja, Particulares Nacionais
Hak Guna Usaha (35 + 25)Hak Guna Usaha (35 + 25)Hak Guna Bangunan (30+20)Hak Guna Bangunan (30+20)Hak Pakai (25 + ~ )Hak Pakai (25 + ~ )(Art. 16 n.(Art. 16 n.o 1, al) b, c ,d) 1, al) b, c ,d)
PP 40/1996, UU 16/1985PP 40/1996, UU 16/1985 Maioria em DiliMaioria em DiliResolve nos termos da Lei Resolve nos termos da Lei RJBI – III ParteRJBI – III Parte
Hak Pengelolaan Permendagri 1/1977 Transmigração ???
Hak Tangungan UU n.o 4/1996 Maioria em Dili
Hak-hak atasAir & Ruang Angkasa (16/2)
UU 5/1990, UU 8/1974, UU 24/1992, UU 5/1967, UU 16/1964, UU 11/1974
[email protected] UNVictoria & UNTL - Dili Jul 5, 09 7
CERTIFICADOS - REGIME INDONÉSIO
Hak Atas Tanah
Rumah Susun Não Existe em Dili Propriedade Horizontal
Hak Milik
Hak Guna Usaha
Hak Guna Bangunan
Hak Pakai
Uzo Fruto - 35 anos
Uzo – 25 Anos
Habitação - 30 anos
Hak Pengelolaan Transmigração ???
Direito de Propriedade
Hak Tangungan Maioria em Dili Hipoteca
Tanah Wakaf Islam sira deit Masjid ou Musola
[email protected] UNVictoria & UNTL - Dili Jul 5, 09 8
DIREITOS PREEXISTENTES
Regime Indonesia Regime Indonesia UU n.UU n.o 5/1960 5/1960
Hak Milik (HM)Hak Milik (HM)
Hak Guna Usaha (HGU) Hak Guna Usaha (HGU)
Hak TangunganHak Tangungan
Hak Pakai (HP)Hak Pakai (HP)
Hak Atas Rumah SusunHak Atas Rumah Susun( Pengelolaan, HGB Induk )( Pengelolaan, HGB Induk )
Hak Guna Bangunan (HGB)Hak Guna Bangunan (HGB)
LisanLisanPerquiza 1997 Perquiza 1997
Halo To’os deitHalo To’os deitHalo Natar deitHalo Natar deit
Rai NainRai Nain
PenPenoror
AlugaAluga
Halo deit Halo deit Han deitHan deit
Halo uma deitHalo uma deit
LisukLisuk
Regime PortuguesRegime PortuguesReg. 865/1971 Reg. 865/1971
Direito de Direito de Propriedade PerfeitaPropriedade Perfeita
Direito de Direito de AforamentoAforamento
Hipoteca ??Hipoteca ??
Direito de Direito de ArrendamentoArrendamento
Direito por Direito por VendaVenda
Direito de Direito de Ocupação Ocupação
[email protected] UNVictoria & UNTL - Dili Jul 5, 09 9
Kabinet tanggal 25 Oktober 2000 menyetujui bahwa Administrasi Transisi menyelenggarakan fungsi mengenai Tanah dan Benda selama masa transisi sebagai berikut:
a) Memberikan persetujuan penggunaan sementara untuk membuktikan penggunaan bangunan;
b) Menyelesasikan sengketa yang berhubungan dengan penggunaan sementara;
c) Mendaftar tuntutan hak atasa tanah, tetapi tidak mendaftar hak;d) Menetapkan jangka waktu untuk penyerahan tuntutan atas tanah yang
berlangsung sampai dengan masa independen, serta megadakan program sosialisasi masyarakat;
e) Mengembangkan database nasional tunggal yang memuat tuntutan atas tanah;
f) Mengembagkan sebuah mekanisme guna memberi jaminan kepada para penanam modal, misalnyta sebuah regulasi yang memberikan persetujuan penggunaan sementara untuk jangka waktu yang lebih panjang (misalnya 20 tahun) atas tanah yang tidak adapat disengketakan (misalnya tanah milik negara);
g) Mengadakan debat nasional tentang masalah tanah dengan menyediakan contoh dan cara penyelesaian serupa dari luar negeri; dan
h) Memperkuat kemampuan warga Timor Lorosae agar dapat menyelesaikan sengketa di tingkat masyarakat.
[email protected] UNVictoria & UNTL - Dili Jul 5, 09 10
PASAL-PASAL DALAM KONSTITUSI RDTL YG BERKAITAN DGN TANAH & PROPERTI SERTA SUMBER DAYA ALAM
» Artigo 2: Kedaulatan dan Konstitusional
» Artigo 3: Kewarganegaraan» Artigo 16: Universalitas dan
Kesamaan.» Artigo 17: Kesamaan antara laki-
laki dan Perempuan» Artigo 54: Hak Atas Milik Pribadi» Artigo 58: Perumahan» Artigo 61: Lingkungan Hidup» Artigo 139: Sumber Daya Alam» Artigo 140: Investasi» Artigo 141: Tanah» Artigo 161: Penguasaan Ilegal
atas Harta Kekayaan» Artigo 165: Hukum sebelumnya
» Artigo 2º: Soberania e constitucionalidade
» Artigo 3º: Cidadania» Artigo 16º: Universalidade e
Igualdade.» Artigo 17º: Igualdade entre
mulheres e os homens» Artigo 54º: Direito a propriedade
privada» Artigo 58º: Habitacao» Artigo 61º: Meio Ambiente» Artigo 139º: Recursos Naturais» Artigo 140º: Investimentos» Artigo 141º: Terras» Artigo 161º: Apropriacao Ilegal de
bens» Artigo 165º: Direito Anterior
[email protected] UNVictoria & UNTL - Dili Jul 5, 09 11
DIREITU BA PROPRIEDADE PRIVADU Art° 54 –Constituição RDTL
PROPRIEDADE PRIVADA Numeru 1): Ema hotu-hotu iha direitu ba propriedade privada, no bele fó ba
ema seluk wainhira sei moris no mós wainhira mate, tuir lei nia lalao’k.
FUNSAUN SOSIÁL Numeru 2): Labele uza propriedade privada hodi estraga fali nia funsaun
sosiál.
REKIJISAUN NO EKSPROPRIASAUN HO KOMPENSASAUN Numeru 3): Atu hetan eh hasai ema ida nia propriedade privada hodi halo
ba uzu públiku, tenke selu indeminizasaun loloos ba sidadaun, tuir lei haruka.
RAI BA DEIT SIDADAUN NASIONAL Numeru 4): Ema sidadaun nasionál de’it maka bele iha direitu ba
propriedade privada sidadaun nia
[email protected] UNVictoria & UNTL - Dili Jul 5, 09 12
RESPEITU BA DIREITU KUSTUMÁRIU Art° 2 No° 4 Constituição RDTL
Estadu rekoñese no valoriza norma no lisan rai-Timór nian ne’ebé la’ós kontra Lei-Inan no mós lejizlasaun seluk tan ne’ebé ko’alia kona-ba direitu ne’ebé mai husi lisan no toman.
[email protected] UNVictoria & UNTL - Dili Jul 5, 09 13
CRONOLOGIA LEGISLAÇÃ0 THE JURIDICAL REGIME OF REAL ESTATE
YEAR THE JURIDICAL REGIME OF REAL ESTATE RESPONSIBILITY
2003
Law N.° 1/2003 dated on 10 March
The Juridical Regime of Real Estate Part I:
Ownership over Real Estate
»Land Claims Registry»Abandoned Land»Notification & Eviction
2004
Decree Law N.° 19/2004 dated on 29 December
The Juridical Regime of Real Estate : Afectação Oficial e Arrendamento de Bens Imóveis do Domínio Privado do Estado
»State Land Inventory»Land Allocation»Lease State & Abandoned
2005Lei N.° 12/2005 dated on 2 September
The Juridical Regime of Real Estate Part II : Particular Lease
»Registry of Private Leases»Dispute Mediation
2005
Lei N.° XX. The Juridical Regime of Real Estate Part III:
Sistema de Propriedade, Transferência, Registo Predial, Direitos Pré-existentes e Restituição de Titulos (Draft MdJ-Feb 2005)
»Adjudication, »Land Right Restitution»Land Registration
2006Lei N.° XX. The Juridical Regime of Real Estate Part IV :
Tributação Predial e Expropriação de Imóveis com Fins de Utilidade Pública (Draft DNTP-Feb 2006)
»Land Valuation &Taxation»Compulsory acquisition
[email protected] UNVictoria & UNTL - Dili Jul 5, 09 14
IMPAKTU BA DEZENVOLVIMENTU FÍSICU E EKONOMIKU IHA DILI
Aspektu legal Semak nain ba Rai ? Okupasaun e opropriasaun ilegal, arrendamentu
propriedade estadu e particular iha tiha mekanisme. - konstrusaun halo naran deit
Governu halo LEI ESPESIAL ?? Politika uma nian-presija atu defini ?
Aspektu fisíku Iha foho, tetuk, mota – Ita labele bele muda, bele
halo planu oinsa atu uzu define planu ordenamnetu ka planu urbanu
[email protected] UNVictoria & UNTL - Dili Jul 5, 09 15
Constituição RDTL nian iha artigo 141.º(Terras):
São regulados por lei a propriedade, o uso e a posse útil das terras, como um dos
factores de produção económica.
THANK YOU