هلاࣸو نࢼࣩ و هࢼه یاههارislamic-rf.ir/mishkat/mishkat134.pdf · ل وجلنگ بُلگمطلعبلعضوتلهبلن ع شنل هة ل ه هق لهژحولعبل

1 1316بهار 134شهارۀ

راهنهای تهیه و تنظین وقاله

جللی نلر للیل للهن ل للیث ل لرللگیال لفیامللمل لاللا ل ػلل لله ل لالل ه ل للوشککة ترویسلل ل_لفصللامه علما لل لل.للکمگل ح ه لروػهل ل ر گههلبهلنمهیتلرکه لعحلل لا بهلل

های وحت ایی ویژگی یللهل،لر شل ل جللر ننلرللو،ل نلتللهػهل سللهاع،ل نلضگیللگلجیظللون ننل ػلریریللعلیللهلفی للةع)رللوثوننل نل ه للعل

ل.ل(ناةهفتل ل ی ج لضگیگ کهرجی نلجو ل ه عل اهنلتح ةقل للاهل ل ویتل حوننلپژ اشل لطیحلبهیس عل سهاع)ث ربص ل ل

کهناهنل و ػن ل.لل(پیاةرلل ػل بلهل،للالهظ هنل مق ل ل ل رسلسهحل ح لو حی،لتحاةال _لجیظلون ننل ػلبلب علتح ة ل ل)کهن حیل ه عل

کا ل ا لر گویهل ل ض مهبل ػل ل.ل(گوحیل لرثیلظقهجیل ل ل هرملللگل قه للله لتللللهریص ،لثون الللهنل ملللوحل نلتح ةلللقل جر نالللهل للر ن،لالللهل ملللگنل ػلر شلجهیه،

نلبهلتوضعلبعلطمگلب گنلجو للنش علوحژهل قه ه ل ةه لشمهلا لبعلر ،لشمهلا لضه ع،لتقبة ل.ل بهرال یم

کلهف که لللجیظلون ننل ه لعل ػل طاملله ل سلل مگل ل،لروػث لگ،ل ل ل ل للهحر،ل ةللق،لبله ،ل ل لل.ل س گلل لض اگ ل یتبطلبهل سهاعلتح ةق

مهلال لبلهلتلو ل ح لقل ل،ل هجلللامسشل ل لا یلال ،ل فةگ،لجیظون ننل ه عل ػلاگف ل صص .ل هجلل ضی

نح ۀ تنظین وقاله،لبگرللعل بللا ،ل گ للع،لؼگه کاةللگ ،لطکةللگه،ل صصلله لرویسللمگه،لشهیسلل عل لاللتل ه للعل ن نلممللو

ل:اهنلعحللبهشگلر ةسعل لفهیلاتل مهبعلبهلوحژگ کوتهه:لعنوان گینل،لضه عل ل هرع،لگویه،لممو ل ه عل ل له ل ػ ضغ بل لرهظیلبعل ح و نل ه عل لبعل ون

ل.لبهشگ لگر هلما ،لنش ع،ل گنکلتحصةا ،لنتبعلما ،لرهحلظهرو گ ،لشه للرهح:لوشخصات نوخسنده،

ل.ل بس عل لر هر ل کتر رةک لبهشگ ؤلاسۀل کثیل.لبهشگلترحنل قه ل ه علبعل ظ صهنل ل رجی نرگهل هم:لچکیده کا عل لل150بهیس عل لاتلرگ

اهنل هلمللر شل لطگلورگ لپلژ اشل لیهف لع،ل لرون ل ل ا لر لتح ةلق،لاگ ،لشه للجیه ل سهاعللجلیللثرهلهل ن.لث لبهشگ ػل شل بهاه لن یلذل،لطکةلگهل یف ل و وحل لطلیحلفهیلالتل بهرلالیلهل لرونل.ل لات

:کاةگنلبهلتیکةب ل ػل ؼگه لمهحل لظله ،لبهیس عل لاتلکلید واژگان کثیلافتل ؼۀل مهلال ل،لرگ ل.لتیلبهشگلبهل و وحل با ل ه عل ر صهبلشو لتهلبهزیهجیل ه علثلاه

1316بهار 134شهارۀ 2

ل گ علبهیگل سهاعلتح ةق:لوقدوه یلپی لةمعل لر شلپلژ اشلبلهلتفصلةللجی ل،ل رون ،لاگ ،ل نکمگلجیه لشو لتهلعانلظو رمگهلن لث ه هل لما ع ل.ل مگلبعل قه عل

لبگرعل با ل ه علبهیس عل لاتل ا ةتل ل ب ه ل سهاعل لرةرلثن ءل ربهنۀلث لبلعلظلوجیل:لحدنه اصلی نیللهجیل یگللیلریریلله ،لجیلله ل لتسهیللعل لتحاةللللشللو ل رز کللهف ،ل لرویسللمگهل لل ل ػ ،لبللهلتبةللینل لتوضةللعل

ل.لعلر هیگ یگگهاشلن ل ن ج کهرجی اللهنلث ،لاهنلتح ةللقلشلله للیهف للع:لنتیجههه اهنل للیتبطلبللهلپللژ اشللتوبللةعلبللعل و للوح،لثثللهنل ل

کهناللهنلب للگن ،ل ػلعکللیل للع.ل هلاللزل لرکلله ل للبهمل هجللللپللژ اشل لاللتلیلله کی للاللؤ لجی،لجللی نلل.لظو ننلشو ،لبمگنل بهرال گ هت ل نلر ةسعل سهاعلپژ اشل لض ع،ل س مگ

رر فشةملل لشللگهل نل حللةطل ه للعلفهحللللWordکثیللل کا للعل ػلطرحللقل سللتلل500/6بللهلرسللملرللگ ل.ل کتر رةکلر ریعل نلاهللشو

لفهیلاتل مهبعل نل هیه ل ه علجیل لاهسلرر ل فبهل لشةوۀل نضهحل نل ظلل نلبعلتیتة لعحللتمیةملشو : ونابع

کتهب،لرهح،لرهحلظهرو گ :لکتاب لر لی،لیرهشل،ل صلح لیلهل ح لق،لرهحل یضم،لرهحل ،لروبلتلطله ،ل حلل ل.لتهریزل ر هن

ل.لػ ه ل ر هن،لش هنه،ل ونه/للاهلل،لرهحلر ریع،ل«ممو ل ه ع»،لرهح،لرهحلظهرو گ :لوقاله

شی ۀ ارجاع لاهللر ی:لضاگل/لبفحع(لعکیلشو ل هرمگل،ل نضهمه ل ر ل نل ل ظللپی ر رلبعلبون ل)رهحلظهرو گ

ل.ل(5/256:ل1417،ل)طبهطبهحی

ارزیابی وقالات فرایندل ػل ی رلللزحلیل ضلهػهل گلغن کعلبهلتوضعلبعلن ام هنلرگلهنشل سالعلتلگوحنلشلگهلبهشلمگلبلهل ه ل نلاه ل

ل:یهبمگلر یل لل_ل1 یللهجیل ةللعلبللهل هیسللعلتقبة لل لبللهل یگللیل لله لر هیللعلشللگهل ن یهفللتل ل مللاحل بللولل ه للعل ل رز ر

ل.لنلاهر ل لت کةللپر رگهلما لاهنل طاحل هیگههیللهجیلرهللهحیل ل م للهللریللی ل بللار لتولاللطلرویسللمگهلیللهل ف للیلل_ل2 کهنشمهلالله لضهللتل رز نلالهللجللی نل

ل.ل ساعل.لجرنلا ل لتصوی لرههحیل ه عل لث ه هلشگ لجی نلطه ،لطیحل نلاةهتلتحرحریعل_ل3

3 1316بهار 134شهارۀ

لللل 314شهارۀ 3116بهار

های وعنایی حوزه سنت در قرآن وؤلفه

4 ............................... سادات نیکزاد حسینیلفاطهه -الهام آقادوستی -ی وطیع دکتر وهد

های قرآنی در رفع ت ههات انسانیرهنه د

23 .......................................... تیورضیه وحصص_ زهرا قو دکتر پروین بهارزاده _ کتر د

«وداد العلهاء أفضل ون دواء الشهداء» واکاوی عبارت وشهور به، دین سنجش ورکب و خون در ورزبانی

46 ............................................................ تبارلپور _ وهدی شریعتیلرسول حسین

وشهور گانه های سه و نقد دیدگاه سوره قیاوت 31-36 دیدگاهی ن درباره آیات

66 ............................................................ وحهد برزگر -پور دکتر عباس وصلایی

ها اجتهاعی انسان بررسی وفه م ت کل و آثار آن بر زندگی

33 .................................................................. ورضیه بهشتی_ ریحانه نودهی

به ورو ها در دع ت از اوام رضا فرضیه

101................................................................................. دوست رضا وطن

اخلاق پژوهش

116 ............................... تهیه و تنظین: حسین طاهری وحدتی _ ولکیدکتر احد فراورز قرا

ی قنپژوهش -گزارش بازدید از چند وؤسسه علهی د فرح زاد 136 ................................................................................ وحه

Abstracts ○ Ahmad Rezwani ..............................................................................................1- 6


ت‏در‏قرآنسن ‏‏حوزه‏های‏وعنایی‏ؤلفهو

______ 3نیکزاد حسینیسادات فاطمه - 2الهام آقادوستی -1 دکتر مهدی مطیع ______

چکیدهکه‏علمن‏همه‏هنهما‏خداوند‏ناپذیرالهی‏قوانین‏تغییر‏های‏سنت درسمت‏راه‏‏توانمد‏ومی‏است‏هررسممی‏وانااناسممانه‏‏هممای‏دسممییاه ‏هممه‏ایمن‏علممن ‏راه‏ کمی‏از.‏هممه‏اننممام‏هنها انممد‏زنمدیی‏را

کر ن‏است.‏در«سنت»‏واژیام‏حوزۀ ‏قرهم‏ارتباطما ‏هنهما‏از‏اهما ‏‏کلیمدی‏ایمن‏حموزۀ‏وانمای ‏تایمین‏امده این‏روش ‏واژیام‏‏در

کر ن‏هاکار‏اود‏ویوخیلف‏ارز اه ‏ ‏‏یردد.‏تا‏نظام‏وانای ‏سنت‏در‏قرهم‏کفممف‏ایممن‏رواهممۀ‏پی یممدۀ‏پیش کممام ‏دااممی‏نیماز‏ ممرد‏و‏وانمای ‏در‏نرراممی‏ ن‏نرمماهی‏خد

‏های‏وانای ‏واژیام‏است.‏نرر‏هه‏هنیامازءکلیدی‏اسیخراح‏وی‏اود ‏و‏در‏در‏نراه‏خرد ‏وؤلفه کمام ‏هما‏‏های‏وانای ‏واژیام‏ نراه‏

ویممام‏واژیممام‏وممورد‏وانممای ‏سممازوکار‏و‏ارتباطمما ‏‏ۀاممبک‏وانااناسممی‏و‏های‏ترسممین‏ویممدامینیردیی‏ووضوع ‏تحقیق‏حاضر ‏تنها‏نراهی‏ازءنرمر‏همه‏‏ییرد.‏پردازش‏قرار‏وی هاتواه‏هه‏

کر ن«‏سنن»تادادی‏از‏واژیام‏حوزۀ‏وانای ‏ ‏دارد.‏در‏قرهم‏ ذم‏الهی.های‏الهی ‏واژیام‏قرهم ‏اورالهی ‏حکن‏الهی ‏ا‏:‏سنتها‏کلیدواژه

______________________ لل. بفهه ر گههل ر ةهنل له لةگر هل هلةهتلما مضولا.ل1له لمیبل ر گههل بفهه یکهنشمهسل نشگلنش علزبه ل ل ج.ل2لکهنشمهسل نشگلنش علماوحلرگیال ر گههل یث ل لرگیا..ل3

یهفت:ل ل3/3/1396_ل غحیش:ل11/1395/ل11 ر

5 1316 بهار 134شهارۀ

وقدوهل ػ ه ،ل و رةنلثهبت،ل س یللاهنلتلام ل گةیلظگ رگ،ل م ةقل لضله عل و ومه لل لفی

کللعلماللملبللعلثرهللهل جیملل ل ل للگحریتللتو رللگلبللعلممللو ل جللر نل گنت مللگنل نلپیشل یثرلل ل لاللتلگةی . ل لنظگ اهنلتهریص ،ل ض هم ل لر لفی نل ون ل لا فه هل ی ن

ل لرییل ن ل ن لث لل1یکلریهحل مهشمهلاهرع حنل ه عل ن نلبهل حله ل ؤ لآلث ل لبلعلکعل نک آل ؤ فلعل(Text as work)لشو ل ثیلجرنلالکیممو ل الهنلل لبهلرگها لظی ،لبعلجرنلا ل ل

ل یث لجپی ػ .ل تل ن ل ؼگه لروػهللام ل مهحیلت گ نل ػکل2«حی مهلناهل ؤ فع» لاتلثون للعرگههلظی لشه للب کلعلظلو اةلگنل ؼگه ل ػلللالتلل حللنلشللو لل رهبلللل للل4 صلر بللطل ر ل مللة لت للصل3 ؼهلشمهلالل لطرحللقلجرنلالل لتبهن

ک آلرلوػۀل ملهحیل للالش لشلبکۀل ملهحی لاتلجی لن ل ه عل گ ع لنلپژ ا گی لتهلبعللنل ؼگه لجپی ػرگ.ح

پیشینه تاریخی ووضوعتل ػل هللم کتلللتللرحنل مللهبعل حریمللۀل بحللال للو رةنل للاللم ل للیث ،ل لتفسللةینلاللهنل هلل ل ن

کی رگل لرةلرل له ت لطلو ل کعلعحللثیه ل رجوطل حنل بهرالن لتبةینل سلمنل هةل ل» لاتللبالل ح گللاا ه ل ل...ل ػلطیف ل نلػ ةمۀل مه«ل یث ل نل ضه لریی ل ػ گر ال ل ػ شمهلال ،لکلللهرجی لر شلرویسلللمگگه کتللل لظلللو لبلللعلجرنلاللل ل ل ل ؼگللله ل للللیث لالللهنل مهل ن شمهلاللل ل ن

کلعللپی ظ لع کتلهبل رلگل لل،ل ػل کتللیلماةی لهل لهج جیولهوی نه ػلث لض اللعل ل لتلو لبللعل رةللهل لز یللهنللههها وانههاح ههها و هخههه سههاخه کللی .لاللیلطمللگل حللنل مللهبعل ػ ػل ح للگل لالل گنل شللهنهل

ت گو لبعل بحاللام ل یث لپی ظ علگوره گلههللالهظ هنل فهلو ل ؼگله لل رگ،لاةرلاهنل ه ل ن

______________________ 1.Semantic. 2. Semantic components. 3. Etymology ش ه مامل . 4. Context ه ،لبهف هنةلال .


ل حنلروػهل لرگ ل مهحیلثرههلبعلط که للتحاةللر گهل لات.ل ػللالونل یگلیلالةرلیلکل ػ ونلت کا ل ؼگه لروػۀللام ل نتبهطلثرهلهلل مهبعل رجوطلبعل حنل و وح،لتصوحیل ل یث ل اهنل ه ل ن

یهجیلرکی ه ل رگ.لن ل نلیکل س ومعل رز

شناسی روشلل حلنلپلژ اشل ب لگ لبلعلجرنلال لمملو لشمهلا لجی نلتبةینلر ش کلهرجی نل ن الهنل بلا ل ل

لشو :ل علپی ظ عل حنل ه

ی وعناییها وؤلفه -1ل ل لبعلحیاهل،ل صصعحی مهلناهل ؤ فع کلعلوحژگل لشل هن ل لنالهلثیملگل لةرل فلهاة ملن ل ػ

بللعلممللو ل ثللهل،لل(.312:ل1379،لن امللگل)بللفول [لر لله ل لل-]ل هللاللابیلل]+[للیسللهجیقل حللطرک للکلر لله ل« للی »ل ؼۀ و ،ل ل فهللوحلشللل نل للةللی]+ رسلله [،ل]+بلله ][،ل]+ للغکی[،لت لناللهلبللعلکهفینلشی ح غکی[ل لات.ل -ر ه ل]لن ن «ل ی »لۀرلبهل ؼح نلت هل«ػ » لالهلن لهلر له یل طل ػحل ل

ل(.لل122ل،ا ه ل:بعلیگره مگل)لبمگرلاهنل مهحیل ل ؤ فعکلن مهلجی ل امگۀلاهنل مهحیل ضر نلت کةللن،ل ؤ فعبمهجی ح علبهلت ةیلیلایل ؼهلاس مگل

لاللیلیلل لثرلککللوطک ل ن لر ةسللع،لاللمل یل للةیلل ؼهلت لحیبللهنل مللهلهلله ػ للر للةم لکمللگل ل ن اللهل لبلعلمملو ل ثلهل؛شلو لرةرلبهلتوضعلبلعل حلنلت ةیلیلملو ل ل ؼهللناهلضهر ةم للن رالهنلطهلهنلثرلن رگلله لناللهل فلللل ؤ فللعلن لل لیللک کللعلبللهلت ةیللیلیکلل ل ػ لنگیللهلله،لن رگلله لضگث لاسلل مگل

لشو .ل رهبلل

ییعناو های روش دستیابی به وؤلفه -1-1ث ل ػحلل املگۀل ؼهلیلهلا له ل ضلر نلت لکةللکیللحی ملهلنالهلجی نل لال ةهجیلبلعل ؤ فلع

لل نلر شل ل،لبلعل میللونل نکلشللو :ل طل«للالةه » ل«لتبهنشمهلالل »یلة ل سلکللملل لالت لالتلل،شللو ل ؼهلجرنلال ل للی نل ل «ل مللهنل لون» ل«ل لالملع »الهنل مللهحیل ؼهل نل لت،ل ؤ فلعلثرسلهللالةیلتحلولللهفلتی شل لالتللتو لبعل مهنل ةلعلۀلث ل یتمههلبهلشمهظتلرزحی ل ل ػ

گللی .لاللهلشللو لتللهل ؤ فللعل مللهحیل ؼهل للصصل لل ل کمللور لزبلله لثشللکهن نلر شلنل مللهحیل


ل نل ون لریی،لضست کهرجی ل ؼهل ن الهنل رجلوطلبلعللالةه لضولشگه،ل ؤ فع ل ح،لا ۀل و ن لل.(37:ل1392ر ،بمگریگلبع:لرةک)لشو لا صی حل

1سیاق -2 2:واژه در وحور جانشینی -2-1

ل ةهی ر صهبل کا ۀل مهلا ل ػ گویملگل)بلفون،لکل :ل1379 ل ؼگه ل هبعلن لضهر لةم ل272).

کعل ؼۀل ل حله ل«لب»ضهر لةنل ؼۀل«ل آ»امگه ل کلعل ػ لبلهف ل لبلهف لیکسله ،لیلهل ن نک کللهرجی لشللو ،لظللو هلجللی لللاللهظ ه لبللوننل للهبعل لاللتل «لب» للیل ػل ؼۀلث لجی لل یلیللهل

لتل لجرنلالل ل و لۀل ملهحیلاللیل ل ؼهل ا ة ) حه تسللو،لل ن بسلةهننلبهشلگ،ل حلنلضهر لةم ل نل.(45:ل1363

لثیلۀ للی ل» ل«لحکلملی ل»ه ل ل ؼۀلةللم ل ةگۀلضهر لیلل گل،لحلعل نل لبلهف لیکسلله لندل«لللف نل هل لات:ل

ا خ إن الله ﴿ ل(.1 هجگه/)ل﴾د خر ح حکن وا خ إن الله ﴿ ل و ل(.14رذ/)ل﴾د خر ح فا

3نشینی واژه در وحور هن -2-2لاللماللهنلبمةلله حنل لل یکلجللیلبللهلوحژگلل لاللهحی للوحل ؼه ر للةم ،لبللعلرللوم لر نل حللون

کللعلبللهام مسللیل لل ل4ثحللیلبللهام ل حللنر للةم لره ةللگهل لل ثحللیلاللمشللو ل تللو لبللهنهل لل شللو .ل نک ةگ » ثحیل حلنل ؼگله ،لبلعلامن .ل نلر ة ت،لبهن لر ورعلثو«لره /جیه »یهل«ل لا /شةهعل

______________________ 1 .ل context. 2.Paradigmatic. 3.syntagmatic. 4. Collocation.


کللعل حللنلضفللتل ؼه ل اللگاللهلن لبللعلیکللگیگیلپیورللگل لل ةللللوحژگلل لیللهل ؤ فللۀل لل یک ل لاللتلکریملرةلرلر ورلعل.(197_196:ل1379)بفون،ل ل یث ل ل حلنل لالتل ضلو ل ن ن ل؛الهنلفی رل ل ػ

ههها خ إن الله ﴿بلللعلمملللو ل ثلللهل،لثیلللۀ حکلللمل»ف لللللل ل(1/) هجلللگهلل﴾د خهههر ح حکهههن و ن ل«لحریلللگل» ل«لی ل»ر للةنلیکللگیگیللاللهظ عل لاللت،ل للهلت بةللیللاللم ل إ للهلی ل لله لثیلله ل للیث لیهفللت«ل للهءی لحکللمل ل نل ؼۀللر حکلمل»شو .لا شمةنلتلو ل ل«لی ها خ إن الله ﴿لبلعلبلون «لگلیلرحل» ل ﴾د خهر ح حکهن و ن

کلریمل ضللو ل ن ل»ملل لی ل، ل لمکل لث ل، لیث ل ل لله لهلیلرلحلإ ر ،ل)رةکللل ضلو لرلگ ن «لحکللملی لگل ل(.40:ل1392

واژه در جهله -2-3کعل نلض اعل حاهل ل) ؤ فعةایل ؼهلشصص گلیلثلی(ل صصو لبعلظو ل ن ل لامگه ل

ل ؤ فع لجیظ ل یلاهنلث لر شل با ل لجیظ ل ػ اعلبلعلشلورگ.ل حلنل سلهلگیل حه لر ل یهبمگل کا له ل بسل علرکه لبلیف ،لرحلونل لرلوحلطةلمشل " ت لو "لالملبلعلل لالت؛لبلعلمملو ل ثلهل،

کسلنرل لاملبعل مهةپیالن مه کعل نلض الۀنلنرةهلطیل ضهر ل ل لرگعل ش نل لات،ل لل لل لبللعل مللهل ث لف للهلل لللظوفمللهکلحی مللهلۀ ؤ فللل،ی ةللگل " ت للو ل مللهن"ل للی ن "ثتللشللنشللو ل

گللللیل نلض الللل ل "ضهرلللل لظللللگ لن لرگللللعللنی لبللللعل مللللهةللللی نلبگ" ت للللو ل لله"ل لللللۀگللللیف ن"ل لاللللتل شللو .ل لل لجللی نللۀلث لف للهلل لل گ نکممللگة ل ل یر للهلحی مللهلۀ ؤ فللل مللیل؛گ" لاللتی ر

یهفللتل ؤ فللع لل، ؼهلاللهنل مللهحیلیللکل ر کللی لث ل ن لنرل للرونةللهل لل نلریللض اللعللکیلل حلله لل لات.

گان حوز وؤلفه سنت در قرآنۀ های وعنایی واژکللر ل للیث ل "ل هجلللل هلللاللهنلت"لاللم للحی مللهلۀکاةللگنل نلرللوػل ؼگلله ت للگ نل ػل ملی ن

ل نتبللهط لضسللت کللعل ن لبللهلاللمل ه مللل ضللولاسلل مگل لر ل مهشللمهظ لناللهلگ ةلل ن سللعلة ل نللبهنۀ املگ. رلالهنل هل "لن لت لکةلل ل لت"لالم للحی ملهلۀشبک کاةلگنل ػ لال صی حل ؼگله ل

کللعللرللوحلرگللههل ح لل ل ةلله ل ؼگلله ل یثرلل ،لعکللیل حللنلرکتللعل للروننل لاللتل قلبللعل و للوح،ل نل لعلبلعلجرنلال ل ؤ فلع ر صهبل ؼگله لتلیثةیلبسلر حیل ن .ل کاةلگنلالهنل ملهحیل ل ن ؼگله ل


لشو .ل حنلتح ةقلپی ظ عل

تسن -1کلهرورحتلرلضله عل،تنلاگللالم لل لبعلریی ل ةله ل ؼگله لرلوػۀل نل ل حیل ملهلتلرحنل فهلوحل ن

کعلجیا لتلمبلهن لالم للی .ةلگل ؼگله ل لی نل ل نأسل حلنللۀل و رةنل ه لپیتول فکملگه،ل نلاتلل و ر کملجیل گةلاتل ػ لرگ.ره غحییةیهل لت کی ل کعل یث ل یفل تلاس یرحنلره

یشناستبار -1-1(.ل حلنل ؼهل نلع لبلعل1/414:ل1357 لالتل) لکون،للن للاو یل هری حنل تللارلری ۀ

یصلللل نل) جللللنل میللللون، ل للللتلبللللعل مللللهنلطرل(ل ل13/227:ل1414ل مللللهنلر للللو للللعل لری ن علی لل(.342/ل3:ل1371،ل لات) یش «للحتبلگ» هل لتبلگحلل لتحلویا ل ضلو لرلگ ن .ل«لتلام ل» ن

:ل1397،لحی)طبهطبلللهلت.الللگ للالللم للحیرلللهلعضهبللل«للحلللتحو»تل لالللتل للالللم للحیضلللهلعضهبلللل(.17/5

ل ملهنل لونل ؼۀبهلت گفلتلطلو ل لو ر«لتلالم ل»لوضعلبعل لالملع ل بلهلل نل هلة ل لتلو ل نلل ر شللملنبللعللالل تل للاللول گل لا گللرللی نل نیلظلله ل للة سلللکیلل نلل هنل صصللةلل

لشورگ.ل رگ،لبعلرهحل"لامت"لظو رگهل لریکت

اقیس -1-2ل یث لل ؼگه لزل:ینینش هن کمهنللام لح ن ل گیف عل لات:ل تل هیل ن ل ل ی ن

ت» ت»ر لةم لمالل لجلو ه«لأ لی» رجوطلبعلمه مل«للام املگۀلبلعلرلوم لر له «لأ لی»بلهل«للالم

هه یالله فهه سههن ل یقههد راحال را و ههد الله ل وهه

ههان لله ک بههل و ههوا وههن ل ل ل/ل) رللر بلن خ

38) ن کن خ ههههد ح لرکم ههه سهههن

الله علهههین حال هههیکن و ل تهههوب ع هههبلکن و خ کهههین ن وهههن ل لحل(26ل/)رسهء

کریملر ةنل_للام1_لل1ضگ لل لاهنل ؼۀللامتل نل یث ل


تل لات؛لزحی تللام ل اکلو لا لۀل شلةه«لأ ی»ضه ة ل.1گةلی ن ل رجی ل لء ؼۀلضه ل لالتل ل ػللاونل یگی،ل ت»جلیلتبةلینل«لرک لت»ن ۀل ه ل ػللایلمامل الهنل نلالتلپی لةمةه ل«لالم

گیف عل لات. لت اقلتل نللاللهظ هنل ضلله لبللعل لاللملضا للۀللنی:یجانشهه ،ل«أ للی»اللهنلل،لضهر للةنل ؼه« لله»لاللم

نلةضهر لل«لرلله»یل لل کاملة نللاللهظ هنل ضلله لبللعل لل (،لل ل2_1جللو هل)ضللگ لل«لإع » ل«لرکللم»ل(.3_1گی یگهل لاتل)ضگ لل«ل ول» ل«لأ ی»اهنلل ؼه

کعل م یللیکل لاملضه عل لات.لا ه «ل لله» «لرکلم»،ل« یأ»،ل للهل لاتل م یل«تلام ل»طونلکللریمل لل ةیل«لع إ» ل ل للیث ل ل لل کاملرةللرل لاللت.ل ػلطیفلل ل ن للعل ةللیلتمهللهل م للیللاللعل لاللمل ػ

کلعلجلی نل هل للاهنلتلام للۀ ؼگه لروػ ل«لتلالم ل»م لهلل ل لالت.ل حلنلرکتلعلر له ل ل ل الگلکهنل لات.ل، نلاس «ل ول» لل«ل یأ» ل لریه لبعلاملپیولا عل ن

ت» ؼهللجاخگههاه ر جهلههه: لاللةرلضللهنل للیث لبللعلشللکللف للللرةه للگهل لا للو نهلبللعل«للاللم نل للیث لبللع للبللون ل لاللم لنف للعل لاللتلبللعل لشللکلل فللی ل لض للعل ن رةللرل نلره للتل فللی لل.کللهن

ل لیث ل«للالمن»یلهل«للالم »علةلث گهل لات.ل ضله ل لن علبعلبون ل هفعلبعل لاملب گةا نل ل کلللی للعلةا ل«لنة لأ لل»یل للل کامل للعل ةلللی،لة،ل لل « لله»نل لللمذل لاللمل لالللت:لحلل ػ سهههن ل ل«ل ن»(،ل لامل وبولل55کهآ/ل)لن یالأو ا«ل لغحن» هلن رس

هد لله هن ل ل،(77 لالی ء/ل)لسهن و

ن ال بلکن ح سن ل.(26)رسهء/للن ون ل

______________________ للبمگریگلبع:ل.1 ل83_ل82/ی

ل(77ل/لام مهل) لای ءل(50ل/) یلأ یره

ل(40/لرحلل و مهل)یللةضهر للللللةنل نللاللللللهظ هنل لللللل ل_3_ل1ضللللللگ لل

ل کامل عل ةی

ل(62ل/رر ب ل للهل)لام ل یل للهل)

ل(47ل/رسهءأ

ل(43ل/) هجگهلرکمل للهل(145ل/م ی لإع ل للهل)ثل

ضهر ةم ل نللاهظ هنل ضه لبعل للهلل_2ل_1ضگ لل


ح وانا ها _ وؤلفه3_ 1ل لاللت:للۀاللهنل مللهحیل ؼلوضللعلبللعلتبهنشمهلالل ل للاللةه ،ل ؤ فللعبللهلتل تلبللگحنل للی ن لاللم

آ[،لاللللو ل ص ه]+ ن نلشللللل]+اگف مللللگ[،ل مللللگ[،ل]+ریللللهحل]+لاللللةیه،ن هل لر ش، للللهرو [،ل +ضه ةلت[،ل]+]ل رجلوطلبلعلمله ملأ لی[،]+ نتبهطلظه لبهل واةتلظگ رگ[،ل]+ ق ةلتل لتبگحلل لتحوحل[.- ضوب[،ل]+غابعل لطةیگ [،ل]+ثبه [،ل]

ت» لن هل لر شلریهحل،لیک«لام تلاةیهل لالهنل مگ،لاگف مگل ل گحریتلشگهل لات.للالم ک،لی م ل سةیلاگف مگل ل هرور ه ل نلاس الهللعلظگ رگل هللجی نلػرگگ ل رسله مگنل

لجیلا علطةرلطةلیهلجلو ه،جوطلاهل رل هل لات.ل حنللامتکیتبةینل کله للبعلمه ملأ یلاس مگل لتبگحلل لتحوحللرگ نرگ.

ورأ -2کلللعل لللهرو ل لالللت،ل لمللله ملأ لللیلب لللگلبلللهطم لمللله مل ضلللو ل لا للله ل«لأ لللی» ضلللهحیل لالللتللث لندل لگللغ ننل هرو گفللتلملله ملأ للیل اللگ.ل لاهل ن گللغ ننل لملله مللفضللهنل هرو ل،تللو ل م هلل هرو ل لات. لفضهنلل،ظاق

یشناستبار -2-1ی للۀ ل(ل ل نلع لبللعل مللهنلشللی ،لره للتل 1/35:ل1357) للکون،لن حللنل للتلمبللیلر

ل للتل ل مللهل ن ،ل(1/146:ل1360،ل صللقفون)لضریلله لرلله تل لاللت لل: للیل ن ل کللهن یکلل لل لفی ه ل) یشةط ل(.لل110ل_ل109/ل1:ل1371،ل رل،ل ل یگینل لا ون

گفتلرهللبهلتوضعلبعل لاملع ل ل مهنل ونل حنل ؼهل ل نلرلوػۀل ملهحیل«لأ ی»تو للشلهو ل ی تل ل وضلو ل لرله ل للاهنلتلام ل کلعل ن ل ه ،لمبهن ل لاتل ػلضریلهر ل لون

لکمگ.للهلن ل هرور مگل ثرهل،ثرههل سا لشگه

اقیس -2-2کلعل نلضلگ للر لةم لبلهل ؼهللالم للملا هلجلیلالم«لأ ی» ؼۀلل، قهجقلضگ للزحیل:ینینش هن تل

ل1-1) ل (ل شهنهلشگ،ل ن لی :ةگلکمهنل ؼگه لزحیلرةرل ی ن


ضی ول ا ل او إذ وا لله ه ؤن کن ف قول خ ف ه (117ل/)ب یهلکون ی ل

ا یف رکم کل خ ه ق فر و (4ل/) ظه لن یک ح لله

وح ف إع الر و ئک ل ل اله ز ن ا ج یت ؤذن هکل ن هن و ج ر و

(4/لل) گنللله

خ ی،ل ع یتگج ج د واد الأ فیع إه ون ح

ا ون ش (4/)حور إذنه و

خ ییتگج ج د ول الآخ الأ ص ل(2ل/)نمگلات خ ف

کریملر ةنلاملل_1ل_2ضگ لل اهنل ؼۀلأ یل نل یث ل

ل«لأ ی»ر ةم لام کعل «لتگجیی» ل«أ ی»نلاهرگل ر لةم لالملشلو . ل لظلهای«لتلگجیی»،ل ل ػلثیلله ل ص اللآ،لر لله «ل للول»بللهل«لأ للی» کللعل ن للقلیللکلأ للیل لاللت.لامگلله ل امللگۀللاللةیلتح

کملگ،للظگ رگل هلل یسه لطةرن کلی ه،«لأ لین»ن ل ن هل ل ظلو ،لث لن ل«ل لول»لالش لبلهللبله نل لثیه ل ص اآ،ل ه حل ضو لإع لظگ رگلجلی نلبلعل«لإع »بهل«لأ ی»ر ةم لاملکمگ.لقل ح نلریهحلاس لن لبعللکهن لنلاهرگ.ثبه ل ف ه ل لابهبل ن

کلعل نلضلگ للعاهحیلبللالهظ هنل نلاهنلأ لیل ةنضهر: ینیجانش لنف لعل هلهلالهنلزحلیلبلعلثرلکلهنل: شهنهلشگهل لات

لضهر ةم ل نللاهظ هنلرصیلل_2ل_2ضگ للل

لل

ل

الحکن لل (12ل/)غهفیلف (57ل/ر هح )لإن الحکن إه لل

ه ولی)للله (82ل/

(26ل/)کهآللحکهه (3ل/ور لح)لإذنه وله (73ل/) لأر هحللل ضلله لللاللهظ هنلضهر للةم ل نل_ل3_ل2ضللگ لل

لبعل ةیلغهی ك ح ر و

ل(76ل/)او للله

هن ج ل(1ل/)إجی اةملإذن رح ك ل(24ل/رسه )ل لحکن ر

لهر ةم ل نللاهظ هنل ضه لبعلنبضل_4ل_2ضگ لل


ل ةه ل ؼگه للام ل ل یث ،لتمهه،ل لاهنلت ن لی» ه ل ن ل«ل لأ ل«ل حکلم» کلهن نللالهظ هنلرصلیلبلعل

ل ل لا ۀل نف عل لبه لغ ،لل؛ رلگرکلهحلن ل محصلیل نلظگ رلگل ل لون ل ی مل لأ لیل لرکلمل لث ل کسلل ل ن نلطمللةنل لللتمهللهل ػ گللیلاللمل ل ل رػ رلل لظگ رللگل لاللتل ه لبهشللگ،لظگ رللگلجللیل

ل یتبۀل حل لات.ل)طبهطبهحی، ل ل ن ل.(116/ل7:لل1397 ش عل کعل شهنهلبعلغةل ل لغهیل ل قالقل لالت،ل«له»اهنلبه لبعل ةیل صل هفعلشگ ل ؼه

ل رهطعلرگ ش نل صاو ه لبعلر ة تلثر ل ةله ل ؼگله لرلوػۀلهلهلن لر له ل ل طاحل الگ. نل یثلاهنلتلام ل رگ.للشلگه لهفعل«لنب»بعل ؼۀل«لإع » ل«لرکم»،ل«أ ی» ،لتمههللاعل ؼۀل ه ل ن

تلظگ رگل لات.لهاعلجیهر ل حنل س لبهلرجوجی لگیل نتبهطلظه ل حنللاعل ؼهلبهلیکگیگیل کلعللجاخگاه ر جهله: لثیلهت ل لثر«لأ لی» ن ملگنلاسل لرحرنل ل هرورلهنلجیره لعهلهلبلعل مل ن

کلهرجی ل لال ل لات،ل حلنل ؼهلبلعلبلون ل لالملث لگهل لال ل«أ لی»ت.ل تل حلنل فهلوحلن ل ن ی ،لضلگ ل لیث ،ل ؼه«لأ لی» الگ.ل ضله لإ ةلعلل هل لر له ل لاهنلتروػۀل مهحیللام ل ،ل« لله»الهنلل ن

لاللملبللعلبللون ل«له» ل لل ةیلغهیلل ل«لرلله»،ل لل ةیل لل کامل«نب» لیللکلبللهن ل«أ یالله»اسلل مگ،ل لث گهل لات.ل(12فصات/)

ها واناح وؤلفه -3-2ل لات:اهنل مهحل ؤ فع لیل ؼۀلأ یلبگحنل ی ن

ل هرور]+لشی ل لره تل لتل مگنضریه لیهف ع[،ل]+لفی تیل ػ اه[،ل]+ل نتبلهطلظله لبلهل واة لثلال ه لمه ملبهطن[،ل]+لتگجییل ػ ت[،]+ل رجوطلبعلغة ل بلعللظگ رگ[،ل]+ل هباةتلتگجییللام

گةللینلا للۀل لیللءشللةه لاللونلػ للةن[،ل]+لفی للل ن[، حیللعک[،ل]+لا للی هلبللهلإع ل هلل [،ل]+لثرلل ل ل.]+لره لل نلیکلش [

ل فضهنلل،گغ ننل لمه ملظاقل،لفضهنل هرو مه ملأ ی م هلل لهرو ل لالتل لالیل لمله مل نلث ل ل ػ ه لالت:لل لاتلظگ ل هال ب الا لله الله ر هار ب ت وه

له و الأ هه الخ ه ل

لل(.54) ملی /لن یلله ن

تملله ملأ لل لتللگجییلشللگلگلجیره للع ع لظگ رلل هلل ،لبللعللاهنلی،للاللم لبللعلبللون لثرلل ل لهلرحللرنل ل «لکن»بگ ل فعلبهل ولل لشو .للبه ن


حکن -3ت«لرکم» ن ۀل هل ل لات؛ل ل لاهل مگن ه ،ل یراۀلرههحیل هرورلاهنل نللااساۀللام

گیفت،لرکملرههحیلن ل ر جیلش ءلیهل ل لبهنۀ ینلت اقل لمگ.کث لبه ن

یشناستبار -3-1 للن(ل ل مللهنلع لث لظللو ن1/188:ل1357لات) للکون، نل للعل حللنل للتلمبللییر

کهن ل لث لشی للنبهػ ش نل ػ کعل ن (.ل حنل ؼهل نل لتلبلعل ملهنللضهلفسه لبهشگل)ا ه ل ل لاتلکعللن ضه ل ل ون ىلهبلعل مل«لرکلهح » باحل لالتل للنروحل معل ػلفسه ل لجی لکی لاتل

کی ل لاتل) یش ل ل ل(.لل2/162:ل1371،ل ت ه ل ل لا و نگفلتللرهل ل ملهنل لونل حلنل ؼهل ل لتلو ل ظگ رلگلبلعل«لرکلم»بهلتوضعلبلعل لالملع ل

لرههیتل ل ل مهنلأ یل حکمل ل ق ،ل ن کلعل کله لظقلهل ن ت ه ل ل قهجقلبهل صاحتل لالتللث لن هلرگ ن .

اقیس -3-2تل)ضلگ لللما هلجلیلالم«لرکم» ؼۀللنشینی: هن کملهنللالم ل(1_ل2(ل لأ لیل)ضلگ لل1-1ر لةم ل نلکم ل گیف عل لات:ل« ول»هنل ن ل لزحیلرةرل ی ن

وله کون ی کن ف قول خ وم ح و ول ...و هو ال ب ن یلحکالح و (73/) ر هحل یالخ

کریملر ةناملل_1_ل3ضگ لل لاهنل ؼۀلرکمل نل یث ل

ل«لرکم»ر ةم لام کلعلرکلةم،لمالةمر ل ل« ول» کلعلظگ رلگنل لظبةلیل لالت،لل هیهرلگلل.لبهشگل لرقل لجیل لاهسلرک تل ل صاحتلل ول

(ل ل3_2ل)(،لضللگ ل2ل_2)ضللگ لل(،ل2_ل1لجللیلضهر للةم لرکللمل نل)ضللگ للمللا هل:ینیجانشههکللعل نلضللگ ل4ل_2)ضللگ لل لبللعلثلاللهنل(ل لزحللیلهللهلپی ظ للعلشللگ،ل لل ر للغکون تللو لبللعللاللهظ هنکی :2ل_3)ضگ لل ل(ل شهنهل

لل(4/ل) ظه لنیللهو حکل

لهظ هنلبفتلجی نل ی نللال مةضهر ل_2_لل3ضگ لل


لل لرکةمل لات .أ یلظگ رگ،ل لا و ن

کلعل هل ،لتمهلهل ؼهلاهنلتروػۀللام لل نل ةه ل ؼگه «لرکم»لجهله: جاخگاه ر نل لالتلکلللریملبلللعلظگ رلللگل لللهللرسلللبتل هلشلللگهل لالللت.ل ل لللیث ل لللم»بلللون ل لاللل لث ل ن ک ،ل«ر

کم» ل للتل للهر ل ص افلل لطللو ل«لرکللةم» ل«لرلله بللهر لماللمل ل»ل،«ملله ل»،ل« ه لل » نل ل کممگۀل لاللل و ن»،ل لرةلللرل«رک لللت ل؛143ل_140/ل12:لل1414 ن .ل) جلللنل میلللون،ل «لءشلللةه لللونلثظللیلث«لمةرکلل»(.ل ؼۀل47/لل6:ل1375طریحلل ،ل بللهل ل ؼۀلل،لجی لل یگیللثله ل یللکللعلا للو نهل ن

لرکملرههحیل لات.لل؛ا ی هل لات«لرحمه» ل«لمةما» ل و ػحلبگون کعلمامل لمر ل ػ لطی ل

ها واناح فهوؤل -3-3ل لالللت:ل]+لأ لللیل حکلللم،ل ق للل ل ل للل ن[،ل ؤ فلللع لللللللللللللالللهنل ملللهحیل ؼۀلرکلللملبلللگحنل لللی ن

تلظگ رگ[ گیف لعل ػلمالمل[،ل]+لر له،ل]+ل نتبهطلظه لبهلغة ]+ل نتبهطلظه لبهل واة تلللل ةللی[،ل]+ل رحصللهنلرکللمل نلظگ رللگ[، للعل-ظگ رلگ[،ل]+لا للی هلبللهلمللر ل لضللالل هلل [،]

ضللو لبهػ نرللگهلل]+لرفوعره للغحینلرکللملظگ رللگ[،ل]_لع ل یگللی [، رةللهػنلرسللبتلبللعلجللیل]+لفسه [،لجی نلرکملظگ رگ[، ]+لجه لرحنل لل]+لا لی هلبلهلبلاحل ل صلاحت[،ل]+لجی نل معل ػ

لجیترحنلرکم[.گللها لبللعل مللهنلجیره للعرکلل ل للیث ،ل گللها لبللعللمل ن رحللرنل ل یسلله ل هرور مللگنل لالل و ن،ل لل للبگونلیکلرکملرههحیل لالتل ضهل مهنل لث لکلعل ل لبله ن لشلو ل هالتلت ةیلیل ن

لکمگ.لاهلن لجیه ل لترحنلرکملن هلرگ ن .لظگ رگلجیترحنل ل حکم

اذن -4ل للو رةنل هلل ل لاللتل للااسللاۀظگل ع لرضللونل لا ی اللإ به ل لاللبهبل ل سللب لل رللگل ن

ل.نلاگلبعل یراۀلم للر لگههلع ل ه لاةرإبگ ل

یشناستبار -4-1کللگ هری،للاللر ،لثن للن حللنل للتلمبللیلۀ للیر :ل1357جو ه) للکونلل ،لرب للن،لتا للو ،ل


ع ل لاتلبعل مله1/11ل مهنلع ت لث لأ ل«لأع لیلیع (.ل»ضلهلگلبلع:لا له یلگلوشل)بمگرلن(ل ن

کللی ل للن للتلبللعل ملله کللی ل ل طهمللتل ع لبللعل مللهنل ضللهػهل لنظصللتل لاللت.لإگللوشلل(.16 لل15:ل1412)ن غ ،ل

ی للۀلرللهللبللهلتوضللعلبللعل گفللتلر ل«لإع »مللهنلع ل ل مللهنل للونل حللنل ؼهل لل لتللو ل نگللوشلنلاللةگهل لهبللعل ملل«ل ع » للت،ل کللعلبللعل یذلبللعلپیلله ل گللوشل لاللت.ل حللنل ؼهلبللعلتللگر نل

ثون ،لتولاللل ۀل ملللهحیلیهف لللعل لالللت.لبملللهجی حن،لإع ل نلرلللوػۀل لللو رةنلل للل پلللی طهملللتلن ل نگوشلاس کعلبعل لنف عل لات.للظگ رگلبعل مهنلأ یل لفی هر ل لاتل لنلاةگهل لزحیلبهن

اقیس -4-2ل«ل ع »(ل ؼۀل1-4طبقلضگ لل)ل:ینینش هن کملهن ل (ل1-2)ضلگ للل لیأما هلجیلالملر لةم ل ن

لل،(1-3 لرکمل)ضگ لل کمهن ل گیف عل لات:«ل ول» ن ل لرةرل ی نل

کلعلإع لظگ رلگلر له ل ل «ل لول»بلهل«لإع »ر لةم لام رةسلت،ل لولل لرلقلجیهلو هل الگللتمههل نلبونت لإع لشفهمتل کعل فوح لات،ل ل عل لا ح ه لث لن ل ش علبهشگ.ل اگل

تلللیلل(لپلللیش4ل_2)ضلللگ للل(ل 3_2(،ل)ضلللگ لل2ل_1ضهر لللةم ل ع ل نل)ضلللگ للل:ینینشهههجال.شگجرنلا ل

لنف لعل لالت.ل نلره لتلح جاخگاه ر جهله: کلهن ل یث لبعلبلون ل لالمل لف لللبلعل نل ؼهل نگلث لگهل لالت.لفهملللیل سلی ل ل هل ،ل ضهنح،ل لی،ل سهلول،لثاثل ه لناهلف ا ل نلبة ع

ل» لث«لأع لیکعلبعلبون ل لامل لله،لل لیر نل لنبلظهلونلظگ رگل لاتلل،ه ی ن هف لعل لالت.ل نکلعلبلعلیلثلکیلهلنبل لهفعلشلگهلبلعلضلرلیلضهلبلعل للهللا ع«لإع »لۀبهبل هفعلبعل لاملظهایل ؼ عل

لبهبل هفعلبعل لیلیل فلی ل لغکیلغهةتمههلبعل ل ل،یة الل هفعلشگهل لات.ل ن ل)جإعرلع(ل کللعل یضللعلاللیل لظگ رللگل لل کامل رللگهل)جللإعر ل للیث ،ل(ل لاللت،ل للهفعلشللگهل لاللت.لإع ل ن

ن ل ول لهه إه عند اع ف ع الش نف ذن و ه ت

ی لله ت ه ح ع ع ل ا فز

هإذ ا ل ها ذ الوا و ال ن للوجهن لکن ح ل(23ل/)لابیلر

کریملمالل_1_ل4ضگ لل لر ةنل ؼۀلإع ل نل یث ل


ل ةیلرةه گهل لات.ل ع کاملگههل نلبة ۀلاةر

ها واناح وؤلفه -4-3فی لله ل قللهح[،]+ل ضللهػهل لنظصللت[،لللل]+اللهنل مللهحیل ؼۀلإع لبللگحنل للی نل لالت:لل ؤ فلع

لإع ل یگلللی [،]+ل نتبلللهطل]+ل محصلللیل نلظگ رلللگ[،]+لجلللیل ةلللی[، لللعل]_ رةلللهػنلظگ رلللگل ػللتلمللهحل لظلله لظگ رللگ[،]+لجللیل لاللهسلظله ل ل نتبللهطلبللهلرجوجی للتلظگ رللگ[،]+ل ن بللهل واة

به [،ل کاةلگلضریله لریلهحل لالبهبل ل سلب لمه ملبلهطن[،ل]+ل مامل ه [،ل]+ل رجوطلبعلغة ل ضلهننلهلبهلن هیتل ه لیهلبلگ لث [،ل]+]+لا ی ا ل لرضونلظگ ل نلیکلره ثع[،ل]+لا ی

ل ون[.ل نلا ۀللر لو ه،ل لمله مل،لفی هر «إع » ل هلل نلاس لبله ن کعلپرون گهن ضلو ل طهملتلل لاتل

مگنلکی هل لات.ل حنل هرور و للهکل فکملگهل لالت،لل ونللالهیع جو هل لجیلت هحلل(4ل/ گن)لون

لأ للینلرةسللتل گللیلثر للگل رجللوطلبللعلبلل« للیأ»رةللرل ثلللل«لإع »کللعلبللعلإع لظگ رللگل رسللهحلشللو .ل ت لأ للیلظگ رلگلجیره للعالهنللهلن للاهلبلهطم لملله مل لالتل ل للة لتللگجییلل هلل لبلعلإع ل رحلرنل

لشو .لل

تدبیر -5ل یکرل هرو یظگ رگل لضر«لأ ی»ماحل ل،ل«تگجیی» لگغ ننل ه لبعلاس ل لات.ه لث ل ػ

یشناستبار -5-1لثن ل هریلارل عل حنل تیر لل ل نلع لبلعل ملهنلم ل ،ل هجلللضالو،ل کلی ل لتل

لتلهبعل236 ل1/237:ل1357) لکون،لللاش لنفل نل لالت ل لتلبلعل لیظیل لل_(.ل ن بلعل م بلهننلهبللعل ملل«لییتللگج(.ل»307:ل1412لشللو .ل)ن غلل ،گف للعل لل «ل جللی»ل کلله لیللهلػ لله لیللهل یتبللع_

لمه بتلأ ون ل(.ضهل)ا ه لرگریس نل لتفکیل نل لۀلتگجییل رهللبهلتوضعلبعل لاملع ل ل مهنل ونل ؼ گفت،ل ن لنیحنلمله مل لگحلتو ل

ل للتلپلی کلعل ن ل للیبللعلتلگجل اسل لۀاسلتل لبلهل للگل یل لون لۀتل مهله لظلو لطیظللیرحپلی ػ ل ل رگ ػ .لمه ملن لبعلضریه ل لثون ل ل ونل ن لبعلریکتل نل اس


اقیس -5-2ل ةه«تگجیی»(ل ؼۀل1_ل5طبقلضگ لل)ل:ینینش هن ت،ل ػ اهنل هل ل لیث ،لل ل ؼگه لروػۀللام

ل لات:للر ةنل ؼگه لزحیلامل

ل(1-2)ضگ ل«ل یل ل ع »،ل« ی»لتگجییل

کریملر ةنلاملل_ل1_ل5ضگ لل لاهنل ؼۀل جیل نل یث لل

نلا للۀل للو ن ل«لتللگجیی»جرنلالل لشللگهل لاللت.لل(1ل_2ضللگ لل)اللهنلفللو ،لعحللللر للةم اللمکریم،لبهل ل یث ل گ ل عل ل صل صل«لأ لی»کهرجی لظو ل ن لتلگجییلأ لیلبلعل«لأ لی»ا لی هل لالت.ل ل ل ن

لللرگ ن .نلرةهػک لاةر«لإع »ل:لل مةضهر

للل

الأوخلمبهن کعلت هحلر ه ل لدج بعلظگ رلگل لهلل ظ صله ل شل ع،ل«لأ ی» اگلیلا للۀلأ للیل نلاسلل ل لاللت؛ل للةکن ل ل للگج ات للهوهها ل کللعلظگ رللگ،ل حللنل لل لوههدج نلاللهرگل

ی ت لریةیل اجکل رسهحل ل اگ.لکهنگی ر لمه ملن لبعل لاةاۀل گج ی»لف للللجاخگههاه ر جهلههه: ج لاللیل«لیللگ کللعل ن لنف للعل لاللت،ل کللهن کللریملبللعل ل للیث ل ل یتبللعل ن طهللهن

لفهمللث لظگ رلگل لالت.ل ؼۀللام«لأ ی» یتبعلبهل ی »ر ةنلشگهل ل لیث للتمهلهلیلک«ل لگج بلهنل نلنف لللع،ل لث لرةلللرلبلللهل ؼۀلأ لللیلاملکلللریم کلللهن گ للل علبلللعل الللهل ل لالللقعل، لالللتل ل لللی ل ػلث ر لللةنل

کعلتگجییل لن لجیفیش گهر لاس مگل ل.لل(20/181:ل1397لمهگهل نرگل)طبهطبهحی،ل ون

ح وانا ها وؤلفه -5-3ل لالللت:لل ؤ فلللع لتمیلللةم،لتیتةللل ل لإبلللاحلأ لللی[،لللللللللللل]+لالللهنل ملللهحیل ؼهلتلللگجییلبلللگحنل لللی ن

لبللهطم لل ةللی[،ل]_ل]_ل للع لبللعلإع ل یگللی [،ل]+ل للتلب للگل ر رلل ل للللللل[،ل]+ل مهلله [،ءشللةه رةللهػ

الأوخ ل(3/ل)حور لدج ات للهوا ل(5/لل)رهػمه لودج

لبون ل لا ل لف ا ل ػل صگنلتگجییل مة_لضهر 2_ل5ضگ لل


کی لأ یل ػلثلا ه لبعلػ ةن[، لبعلإع ل ه [.اهل]+لتگجییلبعل لاةاۀل لاقعل]+لضهننلهلهلجلیلجه لرحنل ونلمه مل ل ی نل لثرباحل لتیتة ل تگجییلمه مل ضو لبعل مهنلتمیةم،ل

ل لا و ل کلعل ن ل حلنل ةله لملو ا ل کلی لأ لیل هل ل نلاسل ل لالت.ل ن نترحنلریلهح،ل لضلهننلنل ضریه ل ی ل ػلضهرل ل ل نلضرجةله ل لة لبلهل لی ور کهنلاس مگ،لبعلإع ل هل ل ل لمه مل ن ون

ل امگ.شگه،لتگجیی ت لن ل رسهحل

قول -6لإع ل ه ل نلاس ل لات.لبگون«ل ول» لأ ی،لرکمل

یشناستبار -6-1کی ل لالتل) لکون،لی ل نلع لبعل مهنلج لهری للارلن حنل تلمبیلۀ یر :ل1357ه ل

کعل2/731 ل لر ل کهن ل تلجیل ضوا لبعل کا لعل ظهلیلثر(.ل حنل ؼهل ن کا له ل یکل لیلهله،ل هلکعلبعل لا ل(.688:ل1412شو ل)ن غ ،لاۀلتکاملظهایل ة ػلرر ل لاتل

گفللتل مللهنل للونل حللنل ؼهل للرللهللبللهلتوضللعلبللعل لاللملع ل ل لظگ رللگ«ل للول» لتللو لکا لأ یلحلرةستل رةهػ مگل فظل ل لبعلریهحلاس ل لات.لل لرکمل ه لا ه لبگون

اقیس -6-2ل ؼگللله ل«ل لللول» ؼۀلل:ینینشههه هههن کملللهن ل ع لإل(ل 1ل_3(،لرکلللمل)ضلللگ لل1ل_2)ضلللگ للل لللیأ نگیف عل لات.(ل1_ل4)ضگ لل ل ل ی نلجرنلال للالهنل نلضلگ لتیللپیشاهنلفو ،لر ةم ام ظگ رلگل«ل لول»شلگهل لالت.ل لغکون

لریللهحل هرور کللاحلرةسللته مللگلاسلل لبللعل ملل ن ،لا لله لأ للیل«بللهش»باکللعلفی لله لل،نل فللظل لکعلبعل حضل ن ۀلظگ رگل ل ق ةتل ضو لیکلش ء،لث لش ءلبلگ ل تکویم ل یسه ل لاتل

لامل«.شو »فهباعل کعل ػ لر لو لبعل لاتل یه شگهلاهنلر ةم رکتۀل یگینل ثیگ،لمبونگغنگههل«إع » ل«لرکم»،ل«أ ی» ل ل،لجی نلتح قل نلمه ملاس ل لات.ل« ول»،ل ػ

کلللعل نلعحللللل(ل3ل_2(ل ل)ضلللگ لل3_ل1)ضلللگ للالللهنل لللولل نلضهر لللةن نی:یجانشههه لالللتللجرنلا للاهنلضگ ل .شگ غکون


ه ل لا ل لف ا ل ؼۀلجاخگاه ر جهله: کلهرجی لفی رل ل ن .ل«ل ول» کلریمل ل لیث ل نلأ لللیلپ رلللگللشلللگه هت لجرنلاللل ل نلتح ةلللقلره لللی،لتمهلللهل للل رون گلللهنل لللتلکلللعلجلللیلرکلللمل

ل«لکلو لة لکنلف ل»کممگ.لمبهن لل لبلهلف ال ل ػل صلگن ل لیث لتکلی نلشلگهل ل نلاربلهن ا لتلبلهنل نگ عل لالت.ل حلنلرکتلعلر له ل ل «ل ول» کلعلفی له لتکلوا ی هل م لپرون گلهنل نلامگلهحلی الگلکعلبهمال یسه لجی غحی .لبون ل «ل ول» هرور مگنلل فۀلش ءل لات،لبهلن هلظا تل

ها واناح وؤلفه -6-3ل لالت:ل]_لل ؤ فع کلاح[،]+لأ لیلتکلویم ل یسله [،الهنل ملهحیل ؼۀل لوللبلگحنل لی ن للل فلظل ل

تلمهحل لظه لظگ رگ[،ل ل نتبهطلبهلرجوجی ل]+لبه نلشلگ ]+ل نتبهطلظه لبهلغة [،ل]+ل نللل بلللهل لللول[،ل]+لجلللیل لالللهسلرلللقل للقل ملللگۀلملللغ برکلللمل لإع ل هللل ل نلاسللل [،ل]+لتح

ق[. کی ل سةیلتح ل نلط ل آ[،ل]+ل لا ی ن لبگ لتصا لرک ت[،ل]+ل ضی نلر ل ل پرون گل ل لوشلل ل بلا ل«لکن» مگنل ولل لفی ه لر هیگ،لبهل هرورهنلرک لبه ن

ل ث لش ء،لجی لگةی .لل فعل نل سةیلتح قل ی ن

نتیجهلل للو رةنلضلله ع،«ل هلل لاللهنلتلاللم ل» کللعلظگ رللگل للهللجللیلضللهننل ت ةییره للغحینل لاللتل

ل ه ل ل لاهسلثر ههلریهحلاس لن ل یسله لفی لو ه،ل لر بلطل هجللل رسله لبلهلریلهحلاسل لن ل نل هل لات.لکی حنل و رةنلتمیةمل

لرگللها لظللی ،ل شمهلالل له نلتح ةللقلره للی،لتللاشلشللگلتللهلبللهل لالل فه هل ػل م زبللهر ،ل نلاهنل مهحیلل ؤ فع ت»ؼگه لروػۀل مهحیل ت گ نل ػ کلهنل«للام ل حلنل جرنلا لشلو .لالگ ل ػ

کللعل ػلطرحللقلماللم للاهل لضهر للةنلر للةنلتبهنشمهلالل ل ؼگلله ،لاللم ث لجللو ل اهل لضهیگللههل ؼهل نل حللنل فللهاةملفللی املث للگه،لةللق نکل ل،ض اللع شللمهظتل للو رةنل هلل لجللی نلگلله لرللوللتللینل ػ

لجی ش علشو .ت»لجیل لالهسل حلنلتح ةلق،ل لبلهل«لأ لی»جلوطلبلعلمله ملالهنل هل ل ر«لالم ل«لتلگجیی»اسل مگل

ل رلگ ػههکلهنگی ر ل مهله لظگ رللگ،لبلهلشل الهحیل للصصل ن لریلهحلاسلل للو ل ص اللآل ل ن


لشورگ،لجیلا علطةرلطةیهلاس مگل ل که لتبگحلل لتحوحللرگ نرگ.ل گس یۀل هرور ل تل مگ ن لبلهل لولل«لإع »ایلأ ینلبعلل،اهل حنللام ل نل سلةیل یسله «لکلن» ه ل

ل لل لت للهحل حللنل.لگةللی ل للی ن ت» ن کللعل«لاللم ن لبللعل«ل للول»،ل«إع »،ل«رکللم»اللهلر رلل لضریلله ل ن للبل ا له لل لگلبلهطم اهنلاسل ل لالت.ل حلنلبلل ملگن لگلبلهطم ل هروریکگیگیل صللر و هل

کعل هرور«لأ ی» گیف عل لفی ػل لر ة ل مگنظگ رگل لاتل لث لشکلل اهلجلیل لالهسلث للاهلجیل حونلشو .ل «لتگجیی»

علبعل ؤ فعره کلهرجی للالهظ هنلاهنل مهحیل ؼگه ،لروحل نتبهطه ل لطةمشل،لبهلتوض اله،لل للیث ،ل لل لةللرلفی رلل لاللیل ؼه لالل لیللهلف الل ل لر ت» ؼۀللطهللهنظهللهنل شللت؛ل تللو لل ن ،ل«لاللم

ل«لرکم»،ل«أ ی» کلهرور ؼه»بلعلمملو ل«لإع » کاةلگنلرلوػۀل«لالهنل ل ةله ل فلهاةمل وضلو ل نت»و هل ل ؼۀل ه لجلاهنلتلام ل ل لیث ل«للام کلهرجی ل رلگکل ن تل فهوحلبهل ضو ل بعل ةللضه ة

گیف لعل لالت. ل کلهرور ،لالیلیلک،لبلعلرحلونلر هیللهراله ؼهلکلریم،ل نلنأسل حلنل ؼگله ل لی ن گیلنللبللگللغ نن یکهیللتل للهرو اللهنلکللعل ؼهل نلرلله ل،لاللتاه للگلبللهطم ل هرور مللگن نلاسلل ل

کا ل نلضهه ل نتبهطل ن .للم هل لپیی ور ،لجی یلبهلرحوۀل ل و رةنل

ونابعکر .1 .می یث ل

.1414ل،ر یج،ل نلبه نل،لسان العربل، جنل میون،ل ح گلجنل کیح .2

. 1412ل،ل م، م یل لاا ل ؤلاس لعجن الفروق اللغویه،و ،االل جیلمسکین، .3

للالا ، ف لیلر لیلفیاململ تیض لۀل ر لگلثن ح،للخدا و انسکان در قکرآن،ل،کوةهةه تسو،لتوشح .4 ش.1363طه ل ح،ل،لتهی

ن المل لگ نل له ةع،ل،لب القرآنیالهفردات فی غرلل،لن غ ل بفههر ،لرسةنلجنل ح گ .5 .1412 ق،ل

کونشبفون .6 .ش1379ل،،لتهی ن،لروػهلامییشناس بر وعنا درآودی ،،ل

.1397ل نل کت ل لاا ةع،لتهی ،زان، یاله ،نةرسگ ح گة،للاحیطبهطبه .7

.ش1375ل،تهی ن،ل،ل یتضونیوجهع البحر،لنحصی گ،لف حیطر .8

کبیل ماگة،للا یش .9 .ش1371ل،تهی ،لعة،لل لاا قاو س قرآن،ل

ه لةل،ل ر لهن لبمیرانکیا و یسکاو یهکا بکا زبکان یعربک یقکیفرهنک تببل،ضو کون،ل ح گ .11 ش.1357ل،لتهی ،ی حفیاممل


کلهات القرآن الةکرین، صقفون،لرسن؛ل .11 کتلهب،لتهلی ،لبمگلههلتلالتحقیق فی لیض لعل لر لیل ش.1360

ککککرین»ل، قةلللع،ل هلللگن .12 نشللل عللره لللعل ونۀل کتلللین، هیللله ل، «وعناشناسکککی زیبکککایی در قکککرآن .ش1387ل،،لتهی هةه ،ل ر گههل هحلبه

ککرینل،لاله لرسةم ،لفهط لعلر رةک .13 ره لعل ونۀلل،ل هیله شکبة وعنکایی سکنن الهکی در قکرآن ش.1392ل، م گیا،ههل یث ل لرکهنشمهلا ل نشگلماوحلرگیا،ل ر گ


‏رهنهودهای‏قرآنی‏در‏رفع‏توههات‏انسانی

وین بهارزادهدکتر ___________ ___________ 3تیزهرا قو _ 2مرضیه محصصدکتر _ 1پر

چکیدهکما‏های‏ت"قوه‏خیال"‏ کی‏از‏ناه کمه‏واننمد‏د رمر‏الهی‏و‏اهزارهمای‏ادرا ‏اننمانی‏اسمت‏

یر‏هه‏ناهت ودیر ت‏نفود ‏تأثیرا ‏خوه ‏‏هرداری‏قرار‏نریرد‏و‏هه‏اا نیه‏وورد‏ههرهطور‏‏ها‏ااناسمی‏ کمی‏از‏‏در‏علمن‏روام‏تموهن»وخره ‏در‏نررش‏اننام‏و‏سرنوات‏او‏خواهمد‏داامت.‏

کممه‏همما‏واقایممت‏و‏حقیقممت‏و اهقممت‏ ا‏ مما‏احناسممی‏اسممت‏ اخممیا ‏روانممی‏و‏هممه‏وانممای‏ادراکممار‏نر یممه‏اسممت کممر ن‏واژه‏"تمموهن"‏هممه‏ لممیکن‏هممه‏نظممر‏وممی‏رسممد‏از‏واژیممانی‏‏ نممدارد.‏در‏قممرهم‏

اسیفاده‏امده‏اسمت.‏تحقیمق‏نفمام‏‏زعن‏هرای‏تداعی‏وفهوم‏توهن‏و‏ظن ‏حنب‏هه وم:یونمه‏وی کمر ن‏همر‏ که‏قمرهم‏ هیمت ‏انراری‏در‏رهو‏یانمه‏های‏تموهن‏در‏اننمام ‏ههاننمد:‏دو‏دهد‏

کیمممد‏داامممیه‏هرترهینیخمممود‏و‏هنمممندییانرممماری‏ه مممر نش ‏دنیا‏هیهوده کارهمممای ‏را‏در‏و‏راه‏‏تأ‏اممناخیی‏و‏ر یمماری‏اسمم‏زدودم‏انممواع‏تمموهن‏اراجممه‏نهوده ت.‏ایممن‏راهکارهمما‏هممر‏اسمما‏دو‏روش

توام‏هه‏اصاح‏‏اناخیی‏وی‏اراجه‏اده‏هر‏اسا‏روشترین‏رهنهودهای‏‏است.‏از‏وهناسیوار‏همه‏یرای ‏و‏در‏روش‏ر یماری‏‏نرری‏و‏تفویق‏همه‏واقایمت‏کید‏هره ندهأدهی ‏ت‏‏نررش ‏هفدار

‏.دکردهی‏اااره‏‏اراجه‏الروی‏عینی‏و‏وجازا کممی ‏قممرهم‏و‏تمموهن‏:هددا‏کلیدددواژه یرایمم ‏‏اصمماح‏نرممرش ‏واقایممت‏زدایمم ‏خ ممای‏ادرا

‏نرری ‏ظن ‏زعن.‏ه نده ______________________ ل bahar-p@ alzahra.ac.irلیهنل ر گههل رای .ل لا ه 1 M- [email protected]. irلللللیهنل ر گههلشهةگلجه )نه(.ل لا ه 2کهنشمهلا ل نشگل ر گههل رای ل.ل رش3 للZahra.ghovati124 @gmail. Com ث وظ عل

یهفت:ل 3/3/1396_ل غحیش:ل15/10/1395 ر

mailto:[email protected]


وقدوه لرةهػالهنلل و ۀ لپیتلوترجیتل ػ ل لاهلال لػرلگگ لب لینل لالت.ل رسله ل ن ترجیلتلل ب لگ حیل کللعل نلاللتل لثن لله لونلبللعلممللو ل وضللو نلاگف مللگل ل رگی للع لاللتل اللهنلظللو للبللعل اللگ ل

ل النلاگل کلی لکملگ.لبلعل لعلترجیلت،لفلی املللا ه ل قالوبلظلویشلن لفل ل ل لنفةعلۀ اهل لمو للجلی نلبلعلف اةلتلنلالهرگ ل لشلکوفهلر لو ل لال گ اهنل رسله ل نلضهلتللػ ةمع

لوحژگ ،لتکةلعلجلیلم للل لپلرونشل حلنل لوۀلاهنل بلا لترجیلتل لالال قاوبل لات.لیک ل ػگورللع کللعلجیظلل لجللیل حللنلبهونرللگل لم ارلل ل لاللت،لبللعل ل،اللهنل بللا لترجیللتل لاللا لػلوحژگلل نل

ل(.16/364ته:لل)ضو نلث ا ،لجیتکةعلجیلم لل لات رسه لجی نلپی و لن هلتکه ل،لبعلاگ یتل لترجیتلم ار لرةهػل ن .لترجیتلم ارل لبلعل

ل حلنل مهنل یسه لشی یطل مهلا لجی نلپرونشل وهلتفکیل رسه لبسةهنلرهجرل ا ةتل لات ؛ل ػکللریملبللعلممللو للر اللگ یتلب للین،لایثرشللعلن لجللی نلرةللللبللعلجهللروػنل للۀثظللرحنلرسللص للیث ل

هلال ل لیث لالگ ل بلا ل ل لا.لکمگل لبعلر شم لجیه رههحیل رسه ل ػحل لاتلت مگنل لا هلبلعل لوهلکریم،لت اةمل لترجیتل وۀلتفکیل رسه ل لالت؛ کلعل رسله لبلهلپلرونشل لل،گةینلث کلهنل نل ػ

گللغ ن ل گیف لع لگحل ک للهلل للال ه لظو اللگلنلاللةگ.لل، نل نلضهللل ل للا تلفهبللاعل بللعل ل...لا گلل لجللی نلل بهرللالتورةللگل)ظگ شمهلالل (،ل ه )بهػگ للتل رسلله لبللعلظلله قلیکتلله(

کلریمل ک هلل لالت.ل لیث ل که للل نلکمملگۀلل ن جلعلاو ل ل رسه لبعللا ه ل ل تصلوحیل رسله لل حللنللاللهظ هنل.بهوناللهنل لاللا ل لاللتلۀ میو لل مللهل لاگف مللگلةهجیلبللعلرةلله لپی،ل لالل ن

کلللله ل حسللللوسل ل للللول لبسلللل گ ل ن لهلللل لبللللعللالللله هرگا ل ن ." للللوهلظةللللهل"لیکلللل ل ػل جر ن لاللللهنلتر للل کللللعل هرمللللگل یگللللیلهلللل ل اللللهنل ن کلرهه یمللللعل نل ضللللو ل رسلللله ل لاللللتل

گیلبلعلاهنللر ت یله ثةی لیشهیسل عل لگحریتلر لو ،لتلشلکللظگ رگنل لرگلیشلبلهننللز نل حنلر ل" ام" لجلروػل رسه ل للایروشتل لظو اگل شت.ل ػ کل ل ل ف لهللتلهبعلل ن ظقهالهنل ن

بللگ لتحاةالل ل نبللهل لالل فه هل ػلر شلتوبللةف ل_لر لل ل لاهلالل ل ن .لپللژ اشلره للیلث ،لل للاؤ للجیث گهل لات:گوحیلبعلل هلاز


کگ ح_ل1ل لرگ؟ل ل رو حلتوا ه ل رسهر لجیل بمهنلثیه ل یثر لکریمل ػلطعلر ش_ل2 ل هل لات؟کی لا فه هللاهل لن اکهناهحیلجی نلػ ل رو حلتوامل یث ل

کمو ل ون لتوضعل ح ه ل یثر لبون لرگیف عل لات.ل ل مییلثیه ل یثر لته لتوامل ػ

پیشینه ووضوعکمو لبللعل فهللوحل طللونل سلل لللبللع ػل میللیلثیلله ل یثرلل «لتللوام» ح لله لماللوحل یثرلل لتلله

لل ا للعل لظةللهللبللعلرللوم ل و للوحل ه للع للوۀل تمهللهل رللگ.للرشی ظ للع اللهنلطمللگنلجللو هل لاللت؛ل ػکةللگلجللیلثن نل جللنللاللةمه للوهل ا للعل لرسللبتلث لبللهللاللهحیل للو نلرفلل لبللهلت» اللعلض رگللهنشلل،«ی

للرصللی للهلشلله ا ر للشل»للش(؛1390ػ سلل ه لل،29شلل،آخنههه وافهه ل ساللع) رةللگهلرللگ ؛لل لرگلههل ابلگن ل یفتلبلهلتکةلعلجلیل لوهل المل ػ ػ هل لرگلهنشلن لهل ح لگل،«مو لل مونل ن

ل لتهبسلل ه ل19)ره للعلرک للت(،لشللفلسههفه حههنپژ ا للمه عل)مبهلالل ا ل مصللونن،ل ،لجهللهنکله ل ل ف ل»ش(ل ل1391 گسل یهل ن هلل رسله ل ػل میلیلبلگنلتحاةللضهیگههلظةهلل ل المل نل

،لتهبسلل ه ل2،لشلحکههه صههدراح ساللعل)رگللهنشل هللی لن للهحیل ل یگللی لل،« للی هةنلروثوننل لات.1392 ل ػ ل حنل مییل و وحل ه ع،لبگیعل لجیظون ن لش(.ل ػ

شناسی واژه _1گهح لاهنل همل نلشمهظتل ؼگه ل یثر ،لجرنلا ل مهنل ونل لات.لیک ل ػل

ل لبعلبعل مهنل« ام» ؼهلل لبهبظقهل ف ه ل ملاهحیلریةی:لإف لهللن للل)تلوا ف لم(،لت ل()أ ا ههح(ل )لف هل ل کل ض نل هر لت پلی ػنل للی ل لره یلگهل رگهشل نلطةلرن،لظةلهل:لغفالتل

لل« اللوح»،ل« اللهح»لث لض للعلجللو هل ل لل ل ل للکوکتصللونلغةللیل )فی اةللگن،ل. لاللتل« اللم» یگ،لجلیلتله:ل؛100:ل1409 ؛لل6/194:ل1404؛لل جلنلفلهنس،ل245/ل6؛ل ػالین،لجلیلتله:ل994/ل2ل جنل ر

؛لل674/ل2:ل1414؛لفةلللللللو ،ل12/663:ل1374؛ل جلللللللنل میلللللللون،ل5/2054:ل1374لضلللللللواین، .(17/735:لجیلته،ل؛لزجیگن4/165ثبه ن،لجیلته:لفةروػ

کللعل لاهلالل ل نل ظلل ا لر رلل للهلالل لتللوام،لیللکلر للهرۀشمل نلماللملر لث للگهل بللعلشلل هن ملگ ننل لرله ل ػللصل لالت.لتلواملبلعل ملهنلپری له یهجی،لجرنلا ل لت صةلرةهػ مگلمات


کللعلل لل فللی ل و للومهت لن ل رسللهسل ل ن کلل.لجللیل حللنل لاللهس،ت ةیللیلاوشللةهننل لاللت کمللگللجلیل ل لجلو ل لفی ل ب البعلتلواملثرلةس مگ، قهجقلبهل ةتلر هلهلن ل ل ل ل ل ملگ ن ل

ل مییلر کمگلههل هف هننل ثر شلو ،للنلبصشل لاهلال لت سلةملل ل تواملبعلطههل،شمهلا ل.ل ػلرگل ػ: لکعلمبهن

کلعللتوامل نلر ة تلبگ اهحیلن ل حنلروحلفی ل ب البعلل.لتواملشمةگ نن: آل شلمو لکهنالللهنلظقیرلللهک،لا هرملللگ:ل لللیبل لضلللیحل.ل ضلللو لظلللهنض لرگ نرلللگ لل لللگ حلبلللعلل رسلللهحل

ل غحیل لات.لفی ل وامل که حنللاوػنل ػللاونللثتشکعلبعل حنلرلوحلتلواملتوامل یگ ننللب.ل ل:لفی نل ،لتصلهوحینلن ل لهاگهلشلگهل لالت طلهنلثرل کعل ةتلمةم لرگ ن ،ل ل ل مگ ن .ل ههلن ل لکمگلل حنللجویهحی:لتواملح.ل کلعللن ل لا ل هحل ل لنلغةلیل ل لفلی لجوالهلرلوحل ظل ال، ن کملگ،ل

ل امگهل لات.جی یلثرههللثػ نکملگ،لر لی ت لر نلل .لتوامل سل :لل نل حلنلرلوحلپری لهل رله ل کلنل لالتلفلی ل رسلهسل

کعلبعلشگ ل لن ل لثػ ن ل فکهنن،ل. بگ ل ل نلرهللن هلنف نلاس مگ،ل (.37ل:1394)پونلرگللههلفةاسللوفه ل لم ل للهرلک للی نل ن ؛لم للللن ل للگنلل«م للل» نل هجللللل« اللم»هنفلله ،ل ن

ل ت بةللیلفالاللفعل اللم،لم لللللالله طل لاللت؛للبللع رللگ.ل رسلل عل للهر لضرجلل لگنک ل اللملن ل للل کا ل للوهلل.(555:ل1378رسللنلػ هلث الل ،)لتللیل ػلم لللل لاللت.لنحی نل للهل ا للعل یتبللعلی ملل ل للوۀ

کل« ام» ل یسه لظقهاهنل ن بلهلظقهالهنلل« الم»لال ل ن .لث ةص گل ل ل رسه لر لشل لاه نکلعل نل یفلت ک لبلگ لرلگنل لالتل لبسلةهننل لون،لل« ا لع»لۀشمهلال لل لگیملرلهحل لول ن ن

کلل (لجللو هل لاللت. ل؛ل جللنلمرجللی42/ل2لاللهرون ن،لجللیلتلله:)لا للی هلبللهلبللهنل مللهحیل)ظقللهنل ن للل.(3/365:ل1412

گان هن وعنا با توهن در آیات قرآنی -2 واژکریم،ل ل یث ل کهرجی لرگ ش ع ن باکعل صه ی لا شو :لظن،لرسل ،لل، ؼه)لتوام،ل ام(لن،لض ل ل فهوحلتواملاس مگ.کممگۀللاهنل مهحیلتگ م لنلجیظ ل ػل یع ل،أظغل لػمم،لزح


ظن -2-1 گلاسل مگل ؼهلظلنل نل ملهنلل،،لظنلن ل ػل ه ل گ لجیلش ی ه ت ال ض هونل

رلگیاللبلعل ملهنل نل بقاحلظلنل1.کهنلنف عل لاتلعبعل مهنلی ةنلرةرلبل ه لبگ،لشکل گکعل ػل نضعلتواملتهل نضعلماملپیشل لر ،لطعلشو اگلجلیل حلنللرف لظقونلظهطینل لاتل

کهف لبهشگ،لطعلربهشگ. لل2ظنللثیه ل یثر ل کال ل لالتل لجلی لل فهوحلظنل ن ل ملهنل ؛لرلوحل ح:لل3:لرلوحل ل:لی لةن

لالت:لظمل لل لغحیلآلبهل علظو لجیللاعل سملتفکةکفهمل صه ل.4 لاتلفهمل صه آلبهل عگمههل حسوبلشگه کهشلآ5کعل لل6؛لظنلغةلیل )ض فلین،لل7 هجللل لغحیش ظلنل حکلوحل لغةلیل

للل(.362_ل361:ل1363

حسب -2-2ل بللبعل مهنلل«رس » کی ن لجیظل ل ػل لکفهیتل کلی ل لالت.ل حلنل ؼهل ن لش هنشلکلی لل؛اهنل ملهحی،للشله لل یع کلی مگ شل ن،لظةلهلل گ له ل ل یلگ،ل)ل8باشی.. می جلنل ر؛ل2/39:ل1375ل؛لطریحل ،ل2/134:ل1414ل؛لفةلو ،2/59ل:1404ل؛ل جنلفهنس،ل1/277لته:لجی

للل.(232:ل1379ن غ ل بفههر ،ل ______________________ ل.13/272:ل1374؛ل جنل میون،6/2160؛ضواین،لجیلته:8/151:ل1409.فی اةگن،ل1ل.53.للاهی جیلفی،للجیلته:2 ل.3

ل خ ن حٱل هن و ن ون لله هن إل ظن ن

لله هن و ج (.ل46)ب یه/للجاون اه ر ی لوا ر

لکن ظ .ل4 ذ خ و ر کن لله ح نتن جر ن

ى ظکن ٱل س ن ن ٱلخ حتن و صب

أ (.23/لفصات)ل«ن حر کن ف

ف خ ل.5 ب ٱلهن ف یق ا ٱلهن ک ن و ٱلهش و یق ک ٱلهش ان ن و هیٱلظ ل هو ع هن ٱلس ضهی ن حالله ظ ض هو و ٱلس ائه ب هن

ل ص ی ٱلله ع ت و ا س ن و ن ه هن ج د ل علله هن و ن ا ل ایهن و ل(.6/لف )ل

ج خ حوم ل.6 ست ت هده یدعوکن ف ل ۦبون حح لبثتن إه

ون إن ل ظن ت (.52/لللای ء ل)لل یوا ل.7 و ا إن خ و ن ظ

هن إه کثبع لله ن ه ت ش یغن خ الظ ل ی ون الح ا یجا إن الله ع لون خ ن حه (.36/للحور )لفا

ل.214/لب یهبمگریگلبع:لل.8


زعن -2-3گ له ،ل م له ل لظةلهللبهطلل،ل الل تلػمملن لبعل مهاهحیل ػلض اع:للالصنلبهطللل ل ر ،ل

گف للهننل رسلل ر کللعل نلث لل ع ل مللگ ننلیللهل ر ل کللهرجی لػمللمل ربللهنۀلبللهل للینل لاللتل رللگ.لجی لل رحنل؛ل2/816تله:للجلیل،؛ل جلنل ریلگ1/363:لل1409فی اةلگن،ل)ل1تی یگ،ل ر لیلهلبهطللل حلرػلشلگهل لالت.

:ل1374 میللون،لل؛ل جللن16/316:ل1374؛لضللواین،ل3/10:ل1404؛ل جللنلفللهنس،ل2/93 ػاللین،لجللیلتلله:لل.(6/78ل:1375ل؛لطریح ،4/78ته:للن،لجی؛لفةروػثبه 2/253:ل1414 ل،ل؛لفةو 12/364

ن -2-4 ح زنلیک ل یگیل ػ کعل نلجیظ ل ػل یلعلزح ن لتلگ م لالهنل ملهحیل فهلوحلتلواملل ؼگهر ل لاتل

لل للل ل لللتلبلللعل ملللکملللگل لثن یلللشل لالللته ن یملللتلبص لللةگ ل ل7:لل1409فی اةلللگنل،ل)ل.2نلزیللگ،387/ ؛ل255/ل18:ل1374؛لضللواین،ل165/ل13؛ل ػاللین،لجللیلتلله:2/831جللیلتللهل:ل؛ل جللنل ر

ل.(6/261:لل1375ل؛لطریح ،ل225/ل4؛لفةروػثبه ن،لجیلتهل:ل253ل2:/ل1414فةو ،ل

للهخ -2-5 گللیف ن.ل صلله ظللغ:ل

رصسلل ةنلىلهثرهللهل مللل ؼهلأظللغل فلله ل لاللت،ل لل ل نلا للۀلقحأ

ل3 ه ،لأظغلبعلمغ ب.ی هرمگ:لأظغلپل؛بهشگل)گیف ن(ل حفو ل

جال -2-6کللی ل_1 للغحیل لاللت:للت سللةمرللوحللمذ للض لللل ػل حلله ل مللهحیلبللعل ل5؛ثفریللگ _ل2ل4؛ یسلله ل

______________________ ل.7بمگریگلبع:لت هجنل/لل.1ل.165/لب یهبمگریگلبع:لل.2ل.165/لب یهبمگریگلبع:لل.3ههههاتکن هل.4 و

کن وهههن حأهههون لله ج خههه

هههو الله لله ههههون ش ال کهههن ی ت ل ا ل فجهههد

حصهههار و الأ

ههههع و الأ کهههن الس هههل ل ا جا و ج

شکر ن ل(.78/لحل)رل«تن.ل5 زواجکن ح

کن ون لله ل ل ا زواجا و ج

نفسکن لله

کن ون لله ل ل ا کن ون الأ یو الله ج ل ز و ر د ف بن و ح ی

بالباطل ات لله ف

←


کلی ل_4ل؛ل1وحژگل ل _ل3ل لثیلله لل_6ل؛3گلههلبلعل ملهنلرکلملبهطلل_ل5لل2؛رکلمل لجیظل ل ػ نللل4.گویهنل مهنلتوامل لات

للهوانی -2-7گ له ل لرلگسل ل کعلجیل هیعل ر ،ل گ ی ال ل،جلو ه لال و نل مةعلبعل مهنلثرزوحیل لاتل لبلعل

.2/40ل:1375،ل صقفونل260:لل1379ن غ ل بفههر ،ل)ل5.ه گ رسل رسه لل

انواع توههات انسانی -3ل ر صهبل گها ل کلعل نل ن لاهحیلبسل گ للن ه ةر ل رػشل ل به تل رسه ،لبعلجیمش،لث

لل لل ل ن هلر للتل.گةللی ل هجللللثرهللهل للی ن ل رسلله لل،اللهحیلا شللو لم للل،ل ظ ةللهن،لثػ نل ن ل ػلتو رلهحی هل لالت.لکلیلیل وضلو ل لهحرل یگل گورلعلالهحیلیه شلگهللبلهل حلنلرلهل،لایگلههل ػ بلعل

کلل ل طللهنلشللو ل ل ن نللره نلالل ل لالل فه هلشللو ،لل کللنل لاللتل رسلله للبللعلظقللهنل ن گةی .لتوا ه ل رسهر ل کلعللبعلطملگلرلوحلت سلةمل ل ل،جیل بمهنلثیه ل یثر ل،رهجو نل ی ن شلورگل

لرجوجیلتلرلگل ػ:ل رلهحی،ل گهرلع لمبهن گ له للجلی.لل رگلهننلثفلریمش،ل ...ل،لجیهلو ه رگلهننل ن

→ ________________________________________________________________________________ الله هن ح (.72/لرحل)ل«کفر نخ ؤونون و حناه

.ل1زلها ال هات ر ه حهه وهن الث خ

هأ هها وها ف ل وهن الس نهز

ها حنها و لله رض فاشا و الس

کن الأ ل ل ا هل ج کهن ف ل

ندا ا لوا لل لله جا هون ت ال نتن ت

ل(.22ل/ب یه)ل«و لله

وح ل.2 ووسی نا إلیی و لله

م رضا لله

ن لله

ل یلله ؤذا خف ع لقی ه ف

أ خهافی اله یه فهیهه ف نه ین و ه ت حز وه إل یو ه ت ا ها ر ك و یهإن

ل س (.7/ل صص)لنیجاعلوه ون الهلون خ و .ل3 هن الحسهنیخ لل وا جا ن ل

ب لله تهن الک لسن

صف لله هون و ت طهون ک ههن وف ن

هار و لله ههن الن ن ل

م لله ه له ج

ل(.62ل/رحل) ل.4

لئک ال لوا اله ا ج ن ه حوحهن إناها لله هها ن عبها اله ب ش هتکت ههن س لق ههدوا خ لون خ تهن و ش ل/ػظلی )لسهج

19.) ب .ل5 سول و ه ن بلك ون ر لنا ون ل رس

ی الش ی و وا لله لق

ی لله ن ه ون یأان فی إه إذا ت

الله وها ی ته ف ی لله ه ه یلقهخ نس أان ی الش

ن لخحکن الله آخ کیاته و الله ع ل(.52رذ/ل)لن ین ح


ل حنلتوا ه گی رگل،اریکل ػ ل ل ک هلل ه ل ون . رسه لن ل ػللا ه ل ل

توهن اناح -3-1الهنل رلهحی،ل رلهللو ه،ل ل لظلو لن لبلگ لتح لقلػ ةملعا و نهل رلهحیل لمالمللال و ر لجل

ل مییل یثر لرکلواشللبع لثون ل ػ گ ننلبهطللل لره نلالتلامل رلهحی،ل ملگهل لالت.لتلوشلش هنل فکلهنل لتصلةا لظلویشلپرون رلگهل لپی لو ل سلةیلػرلگگ لل مگ ننل؛ل لات کعلفی ل لوامل ن

ظللو لن لبللحة ل مگ شلل ع،لایطمللگللاللی رسه لریةللیلرللهجو نلجللیللایروشللتل للاللهیعل فکمللگهلل لات.ل

کریم،ل رسله لن لبلعلتفکلیلفی ظو رلگهل لث لن لمبله ل هلگلن لتمهلهلبل ل بلوللم هیلشل ی هل یث لکثین،لل.(105:ل1382ل قهین،)ل رگ.لتفکیل مق لبحة ل که ةهجیلرلگ پیلر نل ةللبعل

کونکون رللعل لغفاللت لتفکللیلث لل لل، ػلشللةقه ،لت اةللگل ػلمالللل بللا ل یسلله لتللوامل رللهحیل نهرلظگ نل هلل لفی هیلگ: لات.ل خس

هجکن حالأ ب هل نن عههاه حلهل ه

ه * ن لله

ها حال هل س ن ه ی ن ضن یالح یف الد هن خ ا و هن یا ن

بون لله ل.(104_ل103/ل)کهآلحسنون صناا خ حس

کریم،ل ل مییل یث ل کعل ػ یهرکلهننل لالتلل م هللجیهلو هلظلو لن للرةکلول ملگ ن ،لفلی ل رسهر ل زل لن ل ػل ةلللبلعلپیلر نللکعل شل سغ بلزیمت گ ل عل اه،لػظهن ل رةونل ل م هللوحی رگلیل

کللعلم لللل لرللر لظللو ل مگ شلل عل ل للغحیف نلرللگ نلفقللی لبللهػل شلل عل رللقل لشللمةگ ل ملل لث ل لن ل ربتل رسهحل هل لات.رةکوحیلن ل ن گ عل هل طهمتل لل،بمهجی حنلم لل لتبههل ل ملگ ن هل ػ

ل:ل1382ل؛ل کلللهنحلشلللةی ػن،ل13/548:ل1417طبهطبلللهحی،لل)کملللگ.للبهطلللللظلللو لپیلللر نل للل ل(.4/2295:ل1412؛للاةگل ق ،ل12/52

ل رگی لعل لفی هیلگ:ل یفل ل ل الهنلپی لةنلل لتظگ رگلتوامل رهحیلن ل ػل میینل یگیل نب د ت هو و ل عا ا و کنهن و ز ی و سا کن ون و هن الش ح ن ل هبی ن ل هن الس هن ع د ص هن ف عهال

ل یأان لله

بصر کانوا وست ل.(38/)ممکبو للنحو گغشلللل گه لبللللگ لتفکللللی،لپ کونکون رللللعل ػلم هیللللگل لث بل ل و رللللعلیللللر نل ا للللو نهلیکلللل ل ػ

للظللی ورػنل للت کللریملبللهون ل هلاللزلبللعل مللو لپیلله بی ل هلل لجللو هل لاللت.ل ػل میللیل للیث ل اللهل نل لغحیشلرةسلت ةللمةه لتمههلبعلةپی گغشل ع،ل ةلهن لل،ت القلبلعل باکلعلتقلهجقلث لبلهلم للل


کلری ثةال ل ػلتفکلینلضهاارلعل یفل لمل لوحلمله لن لر ورلعلتماملر ة ل ل ا ةلتل ن .ل لیث لکعل م هلل بة لثره ل ػل مییشه لرةکولضاوهلر و ه،لزحی لشةقه لجیلثره ل ساطلکمل شلگهلگل

ل ػلور لبلللللعلضللللله هلر ة لللللتلبهػ :ل1429؛ل روػه،للل18/224:ل1417طبهطبلللللهحی،ل)ل هرگرلللللگ. ل(.لل6/184:ل1968ل؛ل مةع،ل6/227

لثیه ل لل1 هجللپیگةینل لات.ل یث لرةرل قیحل ل یگیتوامل رهحیل نلالو نلرفسلهر ل صله آلل؛کةگل نرگی فسی لجیلتوامل رهحیلت بلهلظو لال عل لزحلی لپیلر نل ػ

لجو ه، لرلگ ن ل ل حلن،لل نلضرلپوشهرةگ لم للللغفاتل ػلظگ رگلر ةسعل ن هلپرون گهن لهر ل نگلها لبهملانلاةگ لبعللا ه ک هلل لات.ل گن ،لثلر ل لظو ث کلعل رسله لل ل ل ل ل شلورگل

لر هیلللگل لللگن ل لتو رلللهحیل ل ػلظگ رلللگلبللله تیل لالللتللۀفریف للل لرةللله ل رةلللونلشلللو ل لتصلللونل مهلله ل لل لریللیلپرون گللهن ل ػ ؛ل7/499:ل1417طبهطبللهحی،لل)ل. هرللگل لل ل مللگ ن ل م للهللػشللتل

للل.(30/530:ل1429ل روػه،

انگار ر رجوجی هن وگانهتو -3-2 ل،لتورةلگل لپیلال شلپرون گلهنلیکتهلالت: ػل مییل حنل لالاحیک ل ػل اگ ل نلترجیتلنس إه ل ق الجن و الؤ ل لإیلفل ل وضلو لث لؤ ل»ل بلللفاسلفۀل(56)ع ریه /للابد ن ی و وا خ ل

ل للعلتبةللینلل« لله کللعلا للو نهل ػللاللونلجهنگلله لفاسللفعل لمیفلله ل لاللا لجیلله لشللگهل لاللتل ن ملگ ننلجلی نلرضلی لرلقللبعلشلریکل،ه یگهل رگهننل حنل بل لاهسل بللتورةگل لات.لر

للل.(6/373:ل1382لشةی ػن،.ل) کهنحل رسه گل ل مییل لیث ل سةلگ،ل رسله ل ن نلشصصلةتللاله م،لرگلها لتورةلگنلبلعلریلهحلاسل لل ػل حللنلر ،لثن للشل رللگ؛ل ل لل ل،لتو رلله،لرکللةم،ل رللهل ل هجلللل تکلله ن ل لث لن ل ن نلظلله لیکتلله ػ

ل ل بهطم ل کلعلا للن ل الهحیلل رسله ل، لونل نل لالتل لگن ل هل ل لالت.ل نل هجلللۀ رلگلکللعلرگللها لشللیک ضللو ل کفللیلث للو ل نرللگل حللنلل. گللهنلاسلل ل نرللگنبللعلپرولث للو ،ل مهف هرللعلیللهل

______________________ /ل،لػظللی 15/ل،لرللون29/ل،ل ح للگ60/ل،لحللور 27/اللو ؛ل158 لل138ل،116ل/ ر للهح ػلض اللعلبمگریللگلبللع:ل.لل1

ات47/ل،لػ ی44/ل،لفی ه 37 ل.66/ل،ل می 7 ل5/ل،لضن7 5/ل،لباگ23_ل22/ل،لفص


ل . یهلم قلرگها ه ل حگ ل لات رگ،للگهرگ لشگهطمگ شصه لیهل طهن

ههفی هیللگ:للظگ رللگل للهلل ربللهنهل للیکه ل لل ههن و وههن الن نههدا ا خ اس وخهه وههن ن الله لله ت

خ حب الله و ال ک هن ون و ححب ا لل و ل د حب ش

نوا لله ح ن آو

ى ال هوا إذ ح ل لل ح ن ظ ن القهو ن الا اب لله ر

ه دیج ن الله شل.(165/ل)ب یهلد الا اب خاا و لله

نل یلهایل ل ل یگلیلشةقه لل،غةیل ه لریةی:للا هنه،ل اجکعل وضو یکلبعلپیلا شلکی ه،للثون ل ل للهلر نل لثره ل طهمتل ل ػ لل ل لث لن ل؛کملگلت یبلضس نلبعلپرون گهنلتصلون

ل لرگمسةللگهل ل هجللللبللعل واةللتلث هللع کبریللهحیلظلله قل نلتصللون ل ػلظللو اشلزحللی ل اللهنللجللو هلل کلی هلپیلر رفسهر لظو ل ؛لل1/154ل:1412لالةگل قل ،لل؛1/617ل:1417)طبهطبلهحی،ل لالت.نل

للل.(6/225ل:1429ل روػه،لرجوجیتلبعلتوامل گهرع لثیه ل یث ل یگیلتیلاةملشگهل لات.ل رگهننل ن لل1ظوجیل ن

لجیگهیللگ لا للهلجللی نلظگ رللگ شللفهمتل لل، فسللی لجللیل حللنلبللهونلاسلل مگ،لاللگ ل رسلله ل ػلروػلنلال هظةرلبلعلا ل ل ن لالت.لبلعل یگلیلمگلهحلرضلونل نل گلههلملگلل هل لجلو هلر هیتل ػ

لروػلنلالل هظةرل رسللهحلپیلالل شلبللتلبللهلاللگ لت للیبلبللعلظگ رللگل ل لل ةبهر ل لاللصن،ل ل ل ن ػکعلظگ رگلظه قل لاتل ل ن ل هلتگجییل لونلمله ملن لبلعلظلگ یه لل،شگهل لات.ل یکلبهون

گغ شلل عل می للتللزحللی ل،کمللگل لل لظگ رللگلن لبللهلا هیللهر ل یگللیلمبلله لاللت.ل للغ ل یگللیل ل رسه للر لتصون ؛ل4/494:ل1429؛لل روػه،ل7/407:ل1417طبهطبلهحی،ل) گمسلگ.لظگ رگل ن

.(3/269:ل1968 مةع،ل؛4/2295:ل1412گل ق ،للاة

انگار آفرخنش توهن جیهو ه -3-3 ا للهلبللهلاللگف لظلله لبللون ل غحیف للعل لاللت.ل رسلله للثفللریمشل رسلله لتولاللطلظلله قلجللی

گغ ن ل لوهلتفکلی،لپی لو لطرحلقللامگهحل گحل نلرةه لفهر ل رةونلبهل لا فه هلبلحة ل ػل لل لالل ک للهللن لجللی نلظللو لا للو ن للهلتفکللیلجیهللو گ لبللعل ةللللره ةللگنلجللیل لل؛لاللهػ له ل ل

ههن ل:.لظللگ نل للهلل لل لفی هیللگشللو ل سللاطل لل قولههوا له ههل فههخ وه ت ههب یقت ههل یس وههوات حل الله لله

______________________ ات:22:ی،للاب43،لفی ه :5، :74،ل ر هح:74،ل صص:102،لکهآ:22،ل ر هح:3.لػ ی:ل1 .88،ل ریم:9،لفص


ح شار نلکن ا و یلله ل.(154/ل)ب یهله ت

ل یگ،ل و وم ل کلعلالیل رسله ل فکلینلن هلمل لطله شلجی رگةلرلرةه ل ل ػ لبلعل لالتلل حلن لبلهنهلل رگی ةگ لل ن ل لیگلایگلرلبلعلل ل ن کملگ.ل رسله لضهالللرلر لظلو ل مگ شل عل ل ل ػ

لرهجو لظو اگلشگ. کی ل ل مییل لیث ل لو لرةسل لرةسلت،لمه ل یگیلور لرصو اگل کلعلبال ػل کهتوف ل ل ر هلل لاتل ػ لغ لرةله لث ل لبلهل لیگلل. ل حگ لبعلون نلرلگ ل هجلللتصلونر ل

لاللةگل قلل ،ل). تح للقلیهبللگل« ةللعلن ض للو »باکللعلتللگ حلظو اللگل شللتلتللهلیهبللگ،لل هیلله لر لل لتللله:ل؛لضلللو نلث اللل ،للجلللیل2/23:ل1362ر ،؛لطه لللهل1/438:ل1968؛ل مةلللع،لل1/143:ل1412

7/603،604). ک لهلل لنلالل گهننل لاللت.لبللعلمبللهنت لا و ن حلنل سللةیل لاللهػنل رسلله لجلی نل بللوللبللعلغهیللتل

کلعلث لن ل جلر نلبلهػنل ل فکلهنلره کلهفینل نلالتل یگی،ل حنلجلیل لالهسلفقلی لب لینلتمیلةملشلگهل لهلگی یشل لظو ل ل مگ ن ،لبعلشیکل لبت کعل ح لو حیلپلوخل ن ،لل لهلرلهحل حلنلجلیلث للپیلا ل یهبگل

ه ل:فی هیلگل لرکلشگهل لات.لظگ نل هله وا حال خ تهن الح خهن ات ه ابها و ض ههوا و ل هن ل یهن ا

ن ال یالد سوا لقا ی ا ف ها ن ک نساهن کانوا حآح وم ن د ن خ اتنا خووهن ه ا و وا ل.(51لمی :) لجحلبگحن لنلا هظةر،لل لجیهلو ه رسه ل یکللاه لروػ لا لۀ رگهشل نلثفلریمشللبعلماتلپلوخل

ل ی له ل ل .او ملهکلبلعلفی وشل للالشی هلظو الگلشلگنظلگ للبلعل حلنلرةلهون لمو ملاس ل نلل1 حنلتوامل شهنهلشگهل لات.به ثیه ل یگیل یثر لرةر

ل رسلله ل لل للکةللگل نرللگ،ل هللول ی فسللی لت لل لیکلل ل ػلماللللتللواملپللوط ل لجیهللو گ ل نل مییل ونلتو رگلبهشگ. لبلگ ل صلگلکهل" "لبعل ػ لبگ لالگ ل شلو ل للگف لعل ل ل نلالتن

کمگلعل ثینل طا ل " هو"لب کعل رسه لن ل ولل گورعشو ل کلعل طلهنلغفالتل،لبعل ػلشلگه،لل نللرگههلتفسلةینل ل ،لبهز ل هرگ.ل ػ گهاهرلعل ل ن ىلالگ ی یل ه لبهػ ل،شلعل لم ال ل لالتلث

کللعلبهمللاللاللیة هرللعلرة لل لاللگفشلرک لل لل گی لسللت،ل هللول شلل هلل لم الل ل لاللتل شللو ل

______________________ کهللآ70 لل43/،ل ر للهح24/ل،لر للل169/لم للی لبمگریللگلبللع:لثلل.ل1 ،ل32 ل24/،لضهثةللع115/ل مللو ؤ،ل 22/،ل

ل.7/ت هجن


ل رسله لن لبلهػل ل حسعلم اةر ل ةلعلػرلگگ ل رة ن .لت لبلیلرلگ ن ل نلحلهلبلعلبلهػىل للالیگی ل ػکعلبهػ لجلیلاهل و لل اهل للایگی لنرییل لاتل ل ل نللکهناهىلتوظله ل کلعل ػ لالهسلاسل مگل

کللهفی،لثحللثل لل ل ونرللگ.ةػرللگگ لر لبللتحللینل کللعل ح للو نلث لپللوخل للینلشللیکل پیلالل ل لاللتل لعلبلعلرةله ل رةلونل ل ن.ل لپلی ػ ل ل ل هلبهلرهحل حنلبعللایگی ل ل م لهللظلو ل،و ه ا لج

ل لن ل رکهن گ ع،ل هنلپرون گهن ل ل.زحلی لبلعلرةله ل ظلر نل م له نلرلگ ن ل؛ر هیگلظو ل رونل؛5/50:ل1377لاللل ،ل گن ل؛لل5/207:ل1382؛ل کلللهنحلشلللةی ػن،لل7/79:ل،1417طبهطبلللهحی،)

لل.(5/51:ل1386طة ،ل

جترجینی توهن خو -3-4ظللگ نلل.جیم لتللوا ل لاللتل ب ملل لجللیلجیتللیل مگ شلل نلظللو لرسللبتلبللعلغةللیلظللو ظللو جیتر

ل حنلبهنهل هلل ن آفی هیگ:لل ن ف ع صأ ی ات خس

هر ن فهخ ن حال ب ک رض حغ یت و إن یهالأ ه الح

کهل آح وا هر هؤونهوا جهها و إن ح ه خ هبح وا س شهد ه یر هبخ ل ال خه وه س هل و إن یت هبح وا س هیر خه وه خ ی ل الغ ت ب جوا حآیس

ک هن ن نها ضافلخل ذلك حأ کانوا ع .(146/ل) می لن یاتنا و

کللعللای لاللیلملله ملاسلل ل ن لماللتل بللا لتکبللیل سلل کبی ،لفی وشلل لثیلله ل هلل ل لاللتلگیف للع، نلجللیلجیمللهحیلثرلله للاللهیعل فکمللگهل ل للهرعل یللگ للجیملل ،لا هرمللگلپللی هل لل لظللو جهنگلفی

گ عل لریلیلضسل هر ل ل ةآلاسل مگل لات.لثره للر ة تل کعل ػ کسهر ل بمگگه لظگ رگل للل لل لالل ه لظللو لجه للیلزحیلیللهلبللعلمبللهن کفللیل لتکللغی لظللو لن لظللو ن لجللیل هف للهننللشلل ی رگل

ل:1429 روػه،لل؛3/1371:ل1412لاللللةگل قللللل ،ل؛ل8/317:ل1417طبهطبللللهحی،) .کی رللللگل لللل 2/455).

لحهو ل هرمگل حلنل لالاحل ن یه ل ه لا کتلهجیل لگسل ل هل ل للشو ل سةحةتل نلکتهبلاهنل گسلظلو لی نل ػللاونلپرون گهنلاس مگل.لپیر ل حنل یه لبهلتحرلفیلا ه ه آل

علظگ رلگ،ل م له لبلعلشو :لرسلبتل لفرػرلگلبل ه ل ل رکه لبهطلل لظی ف لا مبعلل رلگ.للالهل لرژ الهل هجلللشلگهل یگیل لتتثاةا،ل رسهسلپوخل ل ا لجیتینلرسبتلبعل یکل ل ػ

کللعلایگللرلثتللشل وػدل ی لله لن ل لل لرصو اللگل م لله لبهطلللل ل ا لل لحهو یلله ل حللنل لاللتلگلیلجیظلون نل شل علبهشلگلتمهلهلجلی نل لگ ل ل ا ل لالتل: رلگک لکی ل هن س ه هن ت هار إه و لهالوا ل الن


هههن خ لله ل ههههدا ف ههه تن عنهههد الله ع خ ت

لهههل لله اهههدو هههی الله وههها ه خ اوههها و ل قولهههون ع م ت

ه لله ههههد خلهههف الله ع

هون ال ل.(80/ل)ب یهلتلغرون،لظو ظو ا لل حنللثیعلشریفعلر ورع ل له شللپیلا لحهو ل ربلهنهلروػلضلر لظو نل ػ

کللعلر ةسللۀم للهلل لالل کتللهبلتل ن رللعللث ل ل حللنلتفکللیللبهشللگ.ل رگةللرل لل لغروناللهىل هو ا لل ل گمههل لضمهی لتولاطلحهو لبهشگ.لبهطلل کلعلحهلو لث لن لجلی نلظلو للتو رگل م یلایل ةلهػنلل ةله ل رسله ل لالةرزحلیل؛ر هیلگلبلهل مقلقل هل للالهػگهنلرةسلتلطال ل ل للگورلعلتفله ت ل ن الهل ػ

ل للله ش کةفلللیل :ل1382 کلللهنحلشلللةی ػن،ل) م لللهلل نلپی لللگههل هللل ل ضلللو لرلللگ ن .ل حللله لل .(5/50

لثیه ل یگیل یثر لرةرلبعلتول لل1جیترجیم ل شهنهلشگهل لات.املظو ن

حسندگیتوهن نیا -3-5اللهحیلن للحوناللهل لفریف گلل للهلزل،شللگر ل لاللت للغحینل لفمهلوحژگلل لرةلله ل رةللون،لز ل

کع گورعکمگل ایل رسه لغهفا لن ل سغ بلظو لل ن لاتل کعلایگرلل،لبعل لتفکیل ل نل م لهللل نلر لل ل حللنل رةللهنلفللهر ل حللرػ لزحللونلث لل للناللهلشللگ لل ػ شللو .ل حللنل رسلله لغهفللللطملله ل ن

یلگ لظو الگلجلو .لکعل لشو ل رةونلغی ل ل میلیل ح له ل حبلتل فی طل للل مگ ن لضهو ػکمللگل لا تو رللگل رسلله لل لل ن ل قللهجقلبللهلعاللنللشمللةنل ةللتن ل نل نکل للو ل لل ةآل

کعلرةه ل یگینل ضو لرگ ن ،لشلةقه ل م لهلل گ ه ل نرگل ظو لتبةینلر هیگ.لثره للرر لظو للریللی ػلاو اللهنلبللهلپیللر نل.ل رسلله ل اللگلزحبللهل لرةکللولضاللوهل لل ثرلله للػشللتل ل اةگشلله لن ل ن

.لگةلی ل ل کلعل حلنلن لبلعللالصیهل لبهزیشلعللبملگ ل ل لرفسهر لظویشلطمه لبعل رةلهنلفلهر ل لهز نل هللفی و رلگ:ل ظگ نهح سها و الب وات وهن الن هه هاس حهب الش نهاطین للن ین و الق ه نأ الهق

و الخ ب و الفض هتهاع الح یهون ال ذ ذلهك و ه ناهام و الح

و الأ و هو ن یهل الهس الهد ه یا ا و الله عنهد

آب حس ل.(14/ل)ثللم ی لن الهیمللت گورللعلز کللعل کلله لفریف گلل ل ل بسلل گ ل رسلله لبللعللاللهنل لله نل رةللونلبللعل نل لاللتل

______________________ .50لکهآ:ل،4/،لممکبو 73 ل18_ل17 هجگه/ل،ل181لم ی :ل،لثل80لب یه: ػلض اعلبمگریگلبع:لل.1


یل ل لاةاعلتحیکه لشةقهر لل گلی .للالی هیعل بلا لرةله ل رسلهر لفرػرلگ،ل لو لل ل...لل ةس جی نلپی لو لرةله لماةلهحیلا لو نللالهػرگ،للرسه لن سةیللا ه ل لاهل حنلرةست.لایطمگ

ل؛ل2/457:ل1382 کللهنحلشللةی ػن،ل) ههلاللت.،لر ةسللعل بسلل گ لبللعل یم للهلغفاللتل ػلثظللی .(1/574:ل1375ل؛ل ی ج ،ل3:1417/150طبهطبهحی،لل؛4/45:ل1362لطه هر ،

لثیه ل یگیل فسی لبعلتوامل رةه للر و رگ.تصری لرةرللبسمگگ ل ن

توهن رستگار -3-6لتوا ه لبهطلل بهسلر کعل مگ ناهل کممگ،ل امگه ل رسه لن لبعلظقلهل ل ة تلجیلتنل ل

ل گورلعلاهػ ل ش بههل ن ل ل ل،لبلعل کلعلثرهلهلن ل م لیلرسله لتصلون کملگل لتلواملنلال گهننلل نلهه خ و ه گةی .ظللگ نل للهلل لل لفی هیللگ:للشللکلل لل

ن ال ههب ههها نهلههححس ن ههروا لله ف ک هههن خ ین یههل

ها نهل نفسهن إن هن یلأ هن ع اب وهی ل ل ها و ل .(178/لم ی ل)ثللن یز ا وا إ

گغ شلل علتللهل گمللههل لمصللةه ل لاللت،لظگ رللگل لن لبللعلرللهللظللو ل ل کللعلغللی ل ن رسللهر لکثینل سهػ لن ل ن لبهشگ.للارپیش ل ػلظگ رگ، ل لل لا ح ه لرگ شهیس گ لالگ یتلن ل ػ

ل ی ج للل ،ل؛3/178:ل1382ةی ػنل،؛ل کلللهنحلشللل5/435:ل1362طه لللهر ،ل). کملللگللالللا ل للل لثیه ل یگلیلبلعل حلنل هلمل شلهنهل .(4/123:لل1417ل،؛لطبهطبهحیل1/658ل:1375 کریمل ن یث ل

لللل1فی و هل لات.کریملبعلممو لثظرحنلرسصۀ کلعلث ل ل نلن لال هنلرفلظلل یث ل اگ یتلب ین،لایثرشلعلن ل

شللم لجیلله لر للو هلرةلله ل لرةللللبللعلجهللرورػنل رةللهل للالل ه لثظللی ل ػحل شلل علبهشللگلبللعلرکمگهل ػل لات. کتهبلثلا هر ،ل ور لث اهنلترجی ل ل ظا ل لالتل لبلعللالب لل رگی عل حنل

لجللیل لالل گ اهل ل اللهنلترجی لل لن للاللهنل رسللهر ،لضلله علتللرحنلر شلگللی یش شللی لپرون گللهنکللعل نلضهللتلاللگ لغللهحیل للیث ،للاللهنلترجی لل ،لتللواملجللی ن .لیکلل ل ػلشللةوه ر ػ حللیلجللو هل

ل رػشل:لپرونشا هرمگ الهلجی لالهسللتلرحنلر شلاهنل ظا ل لالت.ل هلملرةر نلتفکی،لت لل .نام و اهنل یثر ،لر شلشمهظ ل لر شلنف هننل لات

______________________ .188 ل178/لم ی ل،لثل80_ل79/ل،ل صص49/لػ ی ػلض اعلبمگریگلبع:ل.ل1


کرین در توهن _ روش4 زدایی های قرآن کریملجی نلػ ل رو حلتوامل ػل لر شلشمهظ ل لنف هننل لا فه هل ل هل لات.کی یث ل

ها شناختی _ روش1_ 4لجرنلا لتفکلی ل رسله ل رلبعل مهنللشمهظ لر شلل لهیعل ل یلگگههلفلی لبلهنۀلشمهظتل

عل حلنلر شل نلمالملترجیلت،لبلل.(23_22:ل1394 کهملوط ،)ل. لالتلرسبتلبعل مهنلػرلگگ لپللی ػ للشللمهظتل لجرنلالل لتفکللی ل رسلله ل لل لرللوحل ل للعللت سللةمبللعلطهللهن للغحیل لاللت.ل ن

لثرههلاریکل شو .جرنلا ل ػ

نگر ندهآخ کید جأت _1_ 1_ 4گغش علن لبلهلریلینلتی بهوناهلرگین،لت ه للرگههلترجی لثیمگه ل ل فکهن لبلگ ل یگ رگهن رلعل

ل للتح ةیلجرنلا ل گغشل علر و هل کملگللػرلگل ل ملاحل ل ل ل هینلشکلجی رگةرلجیلتفکلی ل لو حلکفللهننل کللریملثیمللگهل کللعلجللی نلظلله قلاسلل لشللریکل لن لکللعل هباةللتلت اةللگلن لرللگ ن .ل للیث ل

لهون لل وها خ و لفی هیلگ:ل ل ل رگ،لتبةلینلجیگهیگهلا هحی ههن خ جا ن لتهن لله لسهن

صهف لله ههون و ت ک

طون الحسنی هن وف ن ار و لله هن الن ن ل

م لله ل.(62/)رحلله ج

ریةلیلل لینلن کلعلبلعلظگ رلگل شلهنهل ن ؛لتفکلینلثیعلشریفعلبلعلتفکلیلظی فل ل لیکه لل حنکی اتل ش ل،لرهللثرکعلظو امگل ش نل ظ یللرسبتل لث ل لبعل ر ل ل ل مگ نرلگللمگ ػ

ثرله لثتلشل ن رلهکل وػدل لالت.للره نلالتظگ رگلبعلثره لت اقل ن .لثیمگهلتفکلیللکعلجه تلظللللو لبسللللةهنلشللللیحلثونل ل ن رللللهکللل شلللل نلفرػرللللگل ظ للللیلن لجللللی نل، مللللی بلمصللللیلضللللهاا

کعل کلعلفرػرلگنلل ل للبلعلثرله لب لهن ل هل مگ ش مگ.لامگه ل ل مقلهبلعل ی له ل ظ لیلشلگلک لطهیهل،هل لاتشگ لرهن ر ل لظ مه ل.ل1گ تلشه للاةههل ل ػ ل حنلر گل ظ یلن لبلعلفرػر ػ

لرسبتل ه، کعلفرػرگل سیلجی نل ی له لظیلالمگنل لرةکلوحیللرر لظو ل لپرون گهن مگ ش مگلکریمللای رسثون لن لبعل ن ه لظو اگ ن ل نلظلو لل ملگ ننللکعللتفکیللشلریکن لهحل یکهر ل.ل یث ل

______________________ .57گلبع:لرحل/لبمگری.لل1


کی هلجو رگ،لور لبعلثت ل ن رهکل للاوػ ل کعلجی نل ی له ل هةلهلشلگهل لالتل ل نللرهه یمعل رگلکلللی هلبلللعلتفکلللیل گهرلللع حوننلن لتورةلللگث لضهویلللگ لاسللل مگ؛لزحلللی لتفکلللیل رلللگ.لل رگلللهننلتبلللگحلل

ل؛11/283:ل1382؛ل کلهنحلشلةی ػن،ل4/2179:ل1412؛للالةگل قل ،ل409/ل12:ل1417)طبهطبلهحی،لثیه ل یگیلل حنلر شل .(4/814:ل1968ل مةع، للل1. هو ل لاترةرلشمهظ ل ن

ها هی حه آسیبهشدار -4-1-2ل کللریم،ل طللهنلشللگ ل رسلله لبللعلجیظلل ل ػ لن لالل هنلپللرونشل للوهلاللهللاللص ػل میللیل للیث ل ،ل ن

فلی لتو رگللاهػ ه لفکلینللهل الةبتجیظ ل صل لات.لکةگیتفکیل لشکوفهحیل لا گ ل ون لترسللبتلبللعللل ا گ ن ؛ل للغ لا للاهنلفللی نلل لشللوشللکوفهحیل لالل گ للهرعللن ل ناللملریص للع،

ث ل ل ل لت لللتو رلگلمله ا للجلی نلا لةهنن،لجیلگ نلاهنل ر ه لل لظقی لل لثلاة هه ل هرمللگ:گللی ؛ل

ل الله وههن الکتههاب و خ ن حإن ال نههزلههخ کتهههون وهها لله نهها ل ه ر ن حههه ولجههك وهها یشههت

ل لله

هه کلون فههخههار و ه یأ ههههن الله خ حأههونهن إه الن ل ههک هه و ه یوم الق ح ک حههاو لههیز

هه اب لله هههن ع لن یهن و ل

.(174/)ب یهکتهبیثیعلشریفعلت ر حنل لبه لثره لةزحی ل نل ل؛ض ل لاتلبعل الل نلمبله لسلةهننل ون

کللعلظگ رللگلثرضللرلث ل ل کللی هلهللجللو هل هلن للرللاللفی للو ه،ل لل لجهنگلله ل لرنلاللهىلثرلله لرللی شللرهریللفی هلجو رللگ.ل لل کتللهبل رکللهحلرهػ للعل ػ لجی جللیلجهللهةللگ:لما للهىل الللل لیل رللگکحعلظللگ لن ل ن

لث نل رگکةنل ظ ةفر ظ مگ،لا لجلی لث ل نلشلکمللالتل ػ لمبلهن لهن لفلر للظلون لثتلشل ل ن . حن لتسسمل م هللظهون لروم ل ػ ل ل،ل ن کعل ػ ظلون ل للط لمل ل عل یلبلی ه لجیث لضی ل

کعلجیل حتیل لات،ل لر شن کت ه لظو ل عل حنل لاتل لجلیلث ل بلی نل ل ل نل .ل لغ لکمملگل امگل ل ی ه ل ل ر یهن .(1/645:لل1417طبهطبهحی،ل)ل. لاتمغ جیل ن رهکل ن

اصلح نگش -4-1-3لترجیتل ظا ل حلنل لیلاله،ل لمو لللػ ةملعلبلاحلرگلیش،ل ن ر لشلبسلةهنل ه ل لل،لالهػ

______________________ .108/،ل ر هح102/،لکهآ28/،ل ر ه 68/حور ػلض اعلبمگریگلبع:ل.ل1


للجیمهرللعلحة لرگللیش،لبهیللگلجیللمشل للع ن .لجللی نلػ ل و رللعلترجیللتلبلل اللهنللوحژگلل نل ػل مقللهن لبللعل للحیاللهلفه للگلطگورللعلظگ رللگل للهللشهیسلل گ شصصللة لفللی لپیللگ لشللو ل لب

لتفکللیل واللوحل.کللی هل لاللت کللعل رسلله ل ن ظللو لفرونف للع،لر شلترجی لل للره نلاللت للامگلله لل الگ.لظگ رلگل لهللشلمهظتل نلالتلن لث لوػشل ل ل،که للل باحلرگیشلبعلطلونلضله عل

ه ل لفی هیگ: ال ه ف ک د ق سهحل هر ین لهالوا إن الله ههو اله سهخ ح اجهن و نهخهح ین و لهال اله ل یإسهائ یا ح

ج ک اعبدوا الله ر ح ن و ر ه و ل خ ن إن م الله ع ه هد ح ق لله حهالله ف هالهیهشه هار و وها للظ واه الن هأ ه و و ن ن یه الج

نصار .(72/) هجگهلون لله

کتلللهب،لرلللژ لظلللو لن لجیتلللیل ل تلللیللحهلللو ،ل ل اللللل ل لللو حلالللهلل ػل یگلللیل لللتفی لللعل یگلللینل ػ کریملثرله لن لبلعلل.ر هیمگل یف ل ظو لن ل لا ه لظگ رگل مگ ش ع،ل ل یث ل ظگ رگل هلل ن خلل فی هیگ:لل،ل لفی ظو رگهن لا گوحیل

ه ح ا لله

ها ال ول حهکهن لله ن

ههتن لله ع ا لل وهن ن یهن هها وا إن ز

کنتن صا ل وت إن وا اله ن ه ت اس ف ل.(6/)ض علن یالن کلللعلظلللو لن ل لالللهلل لللتیلگلللی ملللگ ن ل لرسلللبتلبلللعلل لالللتلظگ رلللگل للل حهلللو نل لرللل

ضلللوحیل لظو ظلللو ا لن ل ن ،لجلللی نل ثبللله ل لاللل لظلللو لرسلللبتلبلللعلظگ رلللگلبهیلللگللجیتلللینظلو لللفی هیلگلجلی نل ثبله ل لال لهیگ،لبمهجی حنلظگ رگلبعلثره ل ل لا ون ل لن ل طهمتلر

کممگ.لبعل علب لل ل هل حنل نظو لاتلبلعللالونل لبله نظو لاتل یگل گی رلگ.لظگ رلگلبلهل حلنللػکللغبلثرلله لن لبهطللل لتفکللیل ول ل نظو لاللتل ی لله لظللهاینل ل مللهنل اللو ل ی لله لن لثشللکهن

للل.(6/3567:ل1412؛للاةگل ق ،لل450-19/451:ل1417طبهطبهحی،لل)لر هیگ.ل کتلهبلپی ظ لعره نلالتلشلمهظ للبلعلتصلحة لرگلیشللر شللاه للبگحن لبهطللل اللل ل،

لپی گههل ه للنل رسه ثره لن لبعلتفکیلجی جی کلعلبملهجیل م له للکل لالیظو رگل ل یمکلعلل اهل نلشو .لبهػظو لاتل ل نلرةه ل رةونلظو ل رسهحل ه،

لثیه ل یگیل لل1. حنلر شلترجی لتصری لشگهل لاترةرلبعل نکللعل لل ل مللگ ن لبللهل للیگ،لره نلاللتلکةللگل نرللگلتفکللیلی فسللی لت لبهطلللل رسلله ل حللنل لاللتل

______________________ کهآ142/لم ی ل،لثل45/ل،لػظی 145 لل165/ل،لب یه17/.ل هجگه1 .ل33ل:،للابی152/ل،ل


کلللعشلللگلرلللهجو ل ل مهلللگحلظو الللگ لجلللل؛ل نلرللله ل لن هلظگ رلللگل کلللعل ن لبلللعلکسللل ل ی نلن لللهنل للنلاگ،لشهه ل لروػنلفی لجهیه ػ گلی .لا لةنل رسله لغهفلللل مگل لرةه لضهویگ ل

کللعلشللریکه ل واللو ل لل ل لن لظو امللگل شللت؛تو رللهحیلشللفهمل، مللگ ن ل للهللتل لر هیللتلل ػلتلن لبهیلگلتمهلهل ػلظگ رلگلطابةلگ. لبهطلل لات،لزحی لشلفهمتل لن لهیره نلاتلرگیشلثره ل

لل.(6/227:ل1429ل روػه،؛ل5/2093:ل1412؛للاةگل ق ،ل16/551:ل1417لطبهطبهحی،)

گاح _ تشوح حه والای 4_1_ 4 رسلله لن ل ػللظقللهنلل.ل حللنلر ش،گی حللیل لاللتلشللمهظ ،لت للوحقلبللعل للعلثظللرحنلر شل

ل ش ع،لفکین لن لبعلتفکیل لتی لل ربهنهلل)توام(لجیرغن کملگ،لل ةتل لر ة تلتیغة ل ل رسلهحلل نل یمکع ل ػ کلهنلظلوبلت لوحقلشلو ل نل صهط ل رگةرهل یسه لر و هللتهلبعل رسهحل

گی لل،گی حلیلبلعلمبلهنت ل یگلی،لت لوحقلبلعل لعل.م للرهشهیستلجی مهکل ل ن هلن ل ن رگةلرهل کمگ.ظگ رلگلکمگلل رسه ل یسه ل کلریملتلهلبلعلضسلتل لضلونل ةلتلت هحلللپیلگ ل ل لیث ل نههن ل لل لفی هیللگ: ههو لههالوا ل ىخ صههار و ن

کههان هههو ا لله ههن هه إه و ن وههان دخل الج

هن لههل هههاتوا ی تلههك لله

کنتن صا ل کن إن هان ل.(111/ل)ب یهلن یجکریملبهلتفکیل کتهبلبعل بهرػهلجیظهلال ع،ل ملره نلاتل یث ل لبهطللظو لجیترجیم ل الل هنل

لنزحللی لحهللو ل لرصللهننلثرز اللهل؛ هل لاللتکللیگی حللیلبهطللللله لن لبللهللت للوحقل لتیغةلل لبللعل للعثرلللث ل حلر حل ل لع،ل یگیل لت مگ ش لر لن ل محصیلبعلظو شه للفی للالهلن ل ػ رسل مگ.لیکل ل ػ

لطبهطبللهحی،)ل حللنلثرز الله،لور لبللعلجه للتلبللگ ل رسللهحل م للهلل ل لالل ون ل هلل ل لاللت.لل.لل(6/222:ل1429لوػه،؛ل ر1/390ل:1417

لثیه ل یگیل للل1.شو لرةرل حنلر شلترجی ل یگهل ن

ها رفتار _ روش2_4لث لبعلممو ل جر ننلجی نل کریمل ػ کعل یث ل ترجیتل لتغکیلب لیل لال فه هل ةنلر شلترجی ل

______________________ .80/ل،لػظی 21/ل،لضهثةع115/ل مو ؤ،ل 71ل_70/.ل هجگه1


کلللهرجی ل حلللنلر شلر لللو ه،لر شلنف لللهننل لالللت. ل لللهحلم لللللالللهلبلللهل کللل ل ن ،لظقهالللهنل ن کلریملجلی نلتصلحة للجیظل لتوا له ل ل ا لشهیسل عللضهت ر شل ن جلعلل ػل ل،شلو .لل لیث ل

لل سهػ کی هل لات.ل گونلمةم ل ل ا ل لا فه هل

ارائه الگو عینی -4-2-1گفلتل گلونلرضلی لل ولال ل و یثر لبهل ضاهنلل لا ه بلهلفیملو ل للالهحیلریةلی:ل

کهللآل لن للةم لگیلا شللو لبملل للو للاللیکشل لمصللةهر للرللع،لر ولاللی جةل،ل بللحهبل اللهحیل ػکعلبهل لا مه لبعل ن جعل گونلمةمل ل هجلللجیطلی لشلگ ل لالت.لل،توا هت ل لاتل کلریمل ن لیث ل

د آت فی هیگ:للبهنهل حنل ق نهی ات ج خهتسهع آ نا ووسیی و ل ل ح سهج قهال یإسهائ ینهات ف هن ف ل إذ جها ون إن ع ه ف ك یل ظن

سح ا ووسیخلأ ل.(101/للای ء)إلورا وکللهف لاللگ یتل لن اةللهجیلبللعل سللةینل لرةسللت،لباکللعل ی لله ل ل ضللو لماللملبللعلتمهللهحیل ن

للتساةمل ػ ۀ ل لل،ظو رلگللا ملفی ل ث ل لات.لرضی ل ولا لفیمو لن لبعلرقل لضگ حیل ػلبللعلتللواةنل للاللرػرشلرضللی ل ولالل پی ظللت.للفیمللو ل هلاللص لبللعل حللنل مللو لرللگ ل

کللعل ولالل لت لبللعلیگللهرگ لظگ رللگل لپیلالل شلل، شللتکةللگل یر لل ل هلل ل لاللت.لا لله ل للی نکلللعل لللوحلبمللل ی،ل ظگ رلللگلفیلاللل ه ۀلرضلللی ل ولاللل یلللتلیهفلللتل ههل لالللی جةلل ل ه شللللور

پیلا ل ل ی له لبلعل له لفی ظو رلگ.ل ل ةتلپیله بیل هل لبلهلل کبینلطو لفیمو لن لبعلیگهرعیلله،ل اللزل ..،لل ه للتل ل ل صه فللتلفیمللو لبللهل ل سر تلل لریةللیلیللگلجیضللهء،لشللکهف نل رکللیح یثرلل ل ،لل،ل سللرۀرسللبتللاللهریل لبللعلرضللی ل ولالل للبللعل لل ةتلپیلله بیل

لث لرضی ل لطا ل لجیهلو هلت لبةعلشلگهل لالت.کی می ل یکه ل ػ ل ل سر ت لمبلال (.لل5/272ل:1375ل؛ل ی ج ،4/2252:ل1412لاةگل ق ،ل)

لیلکلثیلعل ضلو ل ن :ل ر شل ن جعل گونلمةم لتمهلهل نههف و لله صهحاب الک

ن لله

سهب لله م ح

ل کانوا ون آیال با خن ج ل(.9/)کهآلاتنا عل حللنل کهللآل ػ لت لله لضاللوه شللهنهلبللعل لالل ه ل بللحهبل کللعلپرون گللهن اللهنلملله مللر لاللتل

لری ل حه لضاوهل ه،اس لن ل ن ل رلگکلػ لهر لا لعلث ل لو ن لن لرلهجو للیلب یلبعل میون ل ػکعللاهلکمگ.ل لا ل کهآل نلطلو ر لن ل نلظلو بلبلعللالیلجی رلگ،ل نلالهنلبسلةهله ل بحهبل


کع لجلو هلره ل لروػ لرییشله لرة ل ل ػ کلعللۀر لهرل، ن ل حلنل و لوحلبسلةهنل هلمل لالتل رسله ل نکلعلبلعلث ل ل حنل گ ل عل رةلهحیل ل لغ ل له نل لپلوخلث ل نلظلو بلغفالتلل،بسل عل لغلی ل ن

لنلال لروػ ،ل حلنل صلۀل یثرل لگةلی .لبلعلمبلهنت لجه لیلنل ل هظةر،ل ةلتل نل لهباشل لی لاتل کعل نلغفاتل رةهحیلفرونف لعل گوحیل لاتلجی نل رسه جر لهحیلنلال هظةرل لامگلهحلل رلگلاهحیل

کمهنل لاهنلضهااةتلپی ه للل(.5/55ل:1429 روػه،ل)ل.ر لثرههل

هی وجازات-4-2-2کلعلفلی للاهنلترجی ،لر شل سلهػ لیک ل یگیل ػلر ش بلعلظقلهنل ال ل لالت.لامگله ل

ک ل طهن کملگ.للکمگ.ل غ لظگ رگل لن ل سلهػ ل ل لگی ل ػل لا ون ل ه للارپیش ل ل ن ل حلنلبلهنهللحور لرب کلریمل ن کعل سهػ ل ه لجیل ل ح قلشگ.ل یث ل ػلپیه بی ر ل لاتلل لفی هیگ: قدر ع ن ن ن ل

ن لله ظ ب وغاضبا ف ه ون إذ ذ ا الن نهیهو ذ ن ه إلهه یفه ا ىه ف

لههات لله الظ

ك إن ن سبحاناله یإه لله .(87/) ربةهءللنیکن ون الظ

ل سلل حقلظ للمل لغضلل ل هلل لشللگ.للل، للوحللاللیکش ةلله لحللور لربلل للبللعل ةللللظللر حل ػل ر لشکمل ها ل ی نل لتهلر ةسعلریکلتلمسو رل لن ل ن ظلو لن ل لهاگهلر هیلگلۀلظگ رگل

کعل ل یهبگل ل لعل ر گملههل نلپی لگههلظگ رلگل ػ لبعل ل ر یهنل لات.ل لبهل ی ن کةفینللاصتل ن؛للالةگل5/489ل:1375؛ل ی ج ل ،ل2/488:لل1382ػنل،ل کهنحلشةی )ل سهػ لرسه لیهفت.

للل.(4/382:ل1429ل ق ،لثیه ل یگیل للل1 ضو ل ن رةرل حنلر شلترجی ل ن

گیری نتیجهلجرنلا ل ل حنلپژ اشل ل ػ گیف عقه ه ل ن ل لات:بعل لاتلث گهلر هیذل،ل حنلل رسهحل

لیکتلهللبلهل مقلهنلر ل.ل رسه 1 کلعلپرون گلهن فی رل لریةلی:للالهنلت،لتمهلهل وضلو نل لالتللل،ظةهلل ل و نلتفکی،لت ل ل نلالتجلی ننللتلهلبلهلجهلیهل،یل وضو ل لهحرللالهظ عگی لن ل ػ

______________________ ل.7/ل؛لت هجن43/ل؛ل ر هح52/لکهآ،ل2/ر ی ػلض اعلبمگریگلبع:ل.ل1


ل حنل و لبلعللال ه ل لنلال گهننلنام لو لشلو .لایگلههل ل حلنلر ل ػ هل لبلعللالهنلترسله ل ػل للبللون لره نلالل ل لالل فه ه گ لل ع،ل ف للهللرهشهیسلل ل ػ کلل ل طللهنل ر هیللگلبللعلظقللهنل ن

ل کریمل ؼهللبه ن ل یث ل لریف عل لاتل« ام»شو .ل ن کهن لؼگهر لریةی،لظلن،لرسل ل هل ل؛بعلل یعػممل لجیظ ل ػ لشورگ.لاهنل مهحیل ولل فهوحلتوامل ل نکللعل رسلله ل کللنل لاللتلبللعل ةللللظقللهنللگورللع.لطةللآلتللوام،ل2 اللهنلتوا للهت ل لاللتل

کللل ل لرجوجیلللت،ل:لتلللوامل رلللهحی،للتلللواملبلللعلثرهلللهل طلللهنلشلللو ؛ل هرملللگ ن گهرلللعل رگلللهننل نلتواملنلا گهنن رگهننلثفریمش،للرگیشل رةهبسمگگ ،لظو لجیهو ه ل.جیترجیم ل کللریملبلعلممللو لثظلرحنلرسللصۀل.3 لل لیث ل ل رگی للالگ یتلب للینل کملگهل ػ ل،الهنلترجی لل لعث

کللعل رسلله لجللی نلرةللللبللعلجهللروػنل للالل ه ثظللی ل ػحل ن لبللعلر شللم لجیلله لت مگنل ایثرشللعلن للالهنلشلمهظ ل لنف لهننلل لالت.لر شللر شللترحنلنام و اهنل یثر ل ب م لجلیلهمکمگ.ل ل

یللگ اهل لر شل بللعلاللهنلم الل ل رجللوطللرللللنف للهننلن هلشللمهظ ،لبللعلجرنلالل لن بقللعلفللی لبللهلرو،لرگلللینلگهکةلللگلجیثیملللیشلللمهظ لشللله ل:لتلکمملللگ.لر شللهنلل رسللله لن لجرنلاللل ل للل م اکی اللل

گی حیل لات.لر شللاه،لا گ ن ا لبعلثلاة نف لهننلشله للل باحلرگیشل لت وحقلبعل علکهلآل لن للةمل ل یثرلل ،للا هرملگل الهنلل لالل ه بلهلعکلیلل، ن جلعل گلونلمةملل لال ه ل بللحهبل

کعللایک ل ولل شصه لل، ا ل سهػ ل رگ.ل لا ون ل ه لن للره یگهل رگهش ع لاتل

ونابعکریمل* ل. یث للین،لجیر ،لجیلته.،ل نل امل ا احهجههر اللغ جنل ریگ،ل ح گلجنلرسن،ل .1 نلإرةلهءل لی تل رجلی،للفت حکات وةیکه، لگحنل ح لگ،لل جنلمرجی،ل جولمبلگ للهل حةلی .2

للل. .ا1412جیر ،لطه ل ل،ل کتل للالهر ،ل ساح،لتح ةق،لمبگهس اللغوقاییلجنوع جنلفهنس،ل ر گلجنلفهنس،ل .3

ل. .لللا1404 م،ل ماحل لاا ،لل. .للا1374طه ل ل،لجیر ،لل،ل ن فکی،العربللسان جنل میون،ل ح گلجنل کیح،ل .4،لره للگلمبللگ کریم لللاللا لم للیل،لتح ةللقهاللغککلتهککبیب ػاللین،ل ح للگلجللنل ر للگ،ل .5

إرةه ل ی تل رجی،لجیلته.للء نل فکهنن،لرصی ل لله،لپو .6 لطله لیلهػ ام،تهلی ،لل،لثػ ه،روانکیلهکایلبیهکاریلشناسکیلنشانهن

ل.لش1394


ف لیلفیاململ لالا ،ل،لعلهکیلدیدگاهلازلولقرآنلدیدگاهلازلشناختض فین،ل ح گلت ،ل .7ل.ش.للا1363تهی ،ل

ل،لإلای ء،ل م،لجیلته.تفسیر تسنینضو نلث ا ،لمبگ لله،ل .8للا1374ل،ل ن فکی،لجیر ،لطه ل ل،هصحاح فی اللغاللضواین،ل لا همةللجنل ر گ، .9

ل. .کتهب،لرح العیون فی شرح العیونسرسنلػ هلث ا ،لرسنل،ل .11 ل.ش.للا1378،لجولا ه لل،ل ن للیبل لاللا ،النککلو لحسککبلالسککورلترتیککبلالحککدی لتفسککیر روػه،ل ح للگلمللره،ل .11

ل. .للا1429تور ،لطه للاوح،ل،ل ن اللم،لجیللر ،لالقککرآنلالفککا لفککیلاتالهفککرد،لجللنل ح للگلن غلل ل بللفههر ،لرسللةن .12

ل. .للا1379،للاللهػ ه ل ر للهن لپژ ا للگههلفیامللمل لعقیککدهلولظککن،لعلککنت ،للاللهی جیلفللی،ل ح للگ .13

لجیلته.لل، رگی عل لاا ،لتهی ،لطه ل للتصحة ل ل گ علاهرینبهل،لوجه عه وصنفات شیخ اشراقیلجنلربش،لةلاهرون ن،لیح .14

لجیلته.لطه ل ح،لتهی ،له ل لتح ة ه لفیامگ ، ؤلاسعل قه ،لرصیلرسةن للکرجن، ح.1981لجیر ،ل ی تل رجی،لء،ل نل رةهالأسفار الاربعه هةن،لیشةی ػن،لبگنل .15

ضله،لطله لطهلهنح،للجلیل،لشلیکتللالهه ل ر لهن،قکرآنلازلپرتکویطه هر ،للالةگل ح لو ،ل .16 ش.1362

ر للهن ل لاللا ،ل ف للیل ،لالقککرآنلتفسککیرلفککیلالهیککزانرسللةن،للاةگ ح گطبهطبللهحی،ل .17لاةنلروػهلما ةعل م، ل .1417 بس علبعلضه عل گن

تهلللی ،لطللله للالللوح،لل،ل یتضلللون،البحکککرینلوجهکککعطریحللل ،لفصی لللگحنلجلللنل ح لللگ،ل .18ل.ش1375

لللم،لللاسلللعللالللبقةن،ؤ،ل القکککرآنلتفسکککیرلفکککیلالبیکککانلاطیکککب حسلللةن،لطةللل ،للاةگمبگ .19لش.1386

لاللله ی حی،ل اةمل ل جلللیل صه للل ل هلللگنل،لتح ةلللقالعکککینفی اةلللگن،لظاةلللللجلللنل ر لللگ،ل .21 .ل1409 م،لطه ل ل،لل،ل ن هسیة

ی تل رجی،لجیر ،لجیلل،ل نل رةهءالهحیطلالقاو س وب،لیثبه ن،ل ح گلجنلفةروػ .21لته.

ل .22 ل،ل ن رةهءل ی تل رجی،لجیر ،لجیلته.الهحیطلالقاو س،للللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل، لمل، ن هسیةل،الةبیر للرافعیلالشرحلغریبلفیلالهنیرلوصباحفةو ،ل ر گلجنل ح گ،ل .23

ل .1414،لطه ل لل.لش1375ل،لاسعل نلن هلرق،لجیلضهؤ،ل تفسیر نور ی ج ،ل حسن،ل .24 .1412،ل،ل ن ر ،ل هایه،لطه لافگامفی ظلا القرآنشهع ،للاةگ ق ،ل .25

،لتزکیکهلولطکب فصلناوه ،« ظ الل فسی گ لم گهل لث وػهلاهنل یثر »کهموط ،ل ی ةع،ل .26


لش.1394،ل2لشثلال ه للبمةه لپژ ا ههنل لاا (،لالقرآنلونلهدی)لهدایتلتفسیرت ،للا ،ل ح گ گن ل .27

لش.1377،ل،ل هگ گسلن ونکلهکات القککرآن الةکرین صلقفونلتبرحلرن،لرسلن،ل .28 ،لوػ ن لفیاململ ل نشلله لالتحقیککق فکی

لش.1375 لاا ،لتهی ،للش.1382طه للاوح،لتهی ،لل(،لبگن ،نایهالولانسان)ل آثارلوجه عه قهین،ل یتض ،ل .29لح.1968جیر ،للین، ا اح،ل ن املالةاشف مةع،ل ح گلضو ،ل .31مال لبهبلهحی،ل ن کتل ل لالا ةع،لل ر لگل،لتح ةلقتفسیر نه نه،لرهبی،ل کهنحلشةی ػن .31

.ش1382تهی ،ل


ب‏و‏خون‏در‏ورزبانی‏دین ‏سنجش‏ورک کاوی‏عبارت‏وشهور‏به «ون‏دواء‏الشهداء‏وداد‏العلهاء‏أفضل» وا

_____________________ 2تبارمهدی شریعتی_ 1پوررسول حسین _____________________

چکیدهرف‏اهل‏علمن‏هما‏هررسی‏وفهوم‏روا یی‏است‏رو‏ضوع‏پژوهش‏پیشوو که‏هه‏اایباه‏در‏عدامده‏اسمت.‏همر‏ نمد‏اصمل‏ونم له‏‏امناخیه‏«ءالفمهداومداد‏الالهماء‏ض مل‏ومن‏دوماء‏»عنوام‏

یمزارش‏امده‏هااد ‏اوا‏ظاهر‏هم‏در‏وجاوع‏روونیند‏و‏درست‏وی یونۀ‏د رری‏ ای ‏ایاه‏هه‏کمه‏در‏واقمع‏همه‏تراواما ‏قلمن‏و‏بورک‏است.‏هرتری‏ ‏قلن‏دانفهندام‏دین‏همر‏خموم‏امهیدام‏

کممه‏هممه‏‏هممای‏هممر‏اممای‏وانممده‏از‏هنهمماسممیاهه کممه‏همما‏روا مما ‏ راوانممی‏ اامماره‏دارد ‏و لبممی‏اسممت‏کاری‏هنام‏پرداخیه ‏قاهمل‏اثبما ‏و‏تبیمین‏ ای‏اسمت.‏نکهمهاا راه‏دانفهندام‏دین‏و‏ارزش‏کنمار‏ نممین‏روا مماتی‏و مر ‏اممود کممه‏‏ کمه‏وهکممن‏اسمت‏هممه‏عنمموام‏ مر‏ااممکال‏در‏ ایمن‏اسممت‏

فانی‏و‏اانبازی‏در‏راه‏حمق‏در‏راسمیای‏ورزهمانی‏از‏حمدود‏و‏امام‏و‏ رونه‏اوکام‏دارد‏اامکهیر‏از‏نرارش‏و‏پژوهش‏در‏ های‏دین‏و‏تبیین‏هووزهاهت‏نواویس‏ااواۀ‏اساوی ‏ارزای‏

ها ممد‏هممه‏ایممن‏ونمم له‏در‏هراهممر‏اممبها ‏نظمری‏و‏عهلممی‏دااممیه‏هااممدی‏در‏واقممع‏ومی‏د ماع‏از‏هنهمماکممدام‏هاورهمماکممه‏ه مما‏ورزهممانی‏‏پاسممد‏داد ممر‏اصممل‏و‏اسمما‏و‏هرتممر‏اسممت‏ مما‏ورزهممانی‏وطممنی‏و‏

______________________ کاحل لاا ل ل گن ل1 کهنشمهسل نشگلفاسفعل ل لسل ر گههل)رویسمگۀل سهول(.ل

ل[email protected]لل.ههنل لاا .ل گحیلمه للبمةه لپژ ا 2

یهفت:ل ل3/3/1396_ل غحیش:لل22/12/1395 ر


اند‏ار‏دانفهندام‏دین‏ون ولیت‏سنرینی‏را‏پذیر یهه دی‏ه اهار‏ویلد رری‏پیرو‏هم‏هه د‏هه‏وقی یا ‏هم‏زوام‏تواه‏نها نمد‏و‏ایمن‏ونم له‏در‏زومام‏هاای‏ویکه‏در‏هر‏عصر‏و‏دوره

‏تر‏است.‏‏‏‏‏‏‏اکنونی‏ها‏واود‏خیزش‏انگ‏نرم‏حندانفممهندام‏دیممن ‏هممدا ت‏ کممری‏اا رمماه‏ب‏قلممن ‏ورزهممانی‏عقیممده ‏ورکمم‏:هددا هکلیدددواژ

‏ااواه ‏اهاد ‏خوم‏اهید.

وقدوه. 1ل ملهبعلر حلیلشللة علرلگیث ل ربللهنۀلجیتلینلضهیگلههل الللل لل لرگهشل ع ن اللهنل رلشل ل یک

کلعلجی ل یلبلهل حلنل ر مگ ل حنلجیلظو لشهةگ ل لضه لن هلرلقل ضلو ل ن ل رثهننلثرله ل نلث لیه ل گورلۀل« گ ل ا هءلأفضلل نل هءل هگ ء»شو :لمبهن ل ػ ؛ل هل بللر یلتلبلعل

کعلطمةنلمبهنت ل ن لضوحیللاه هلبعلر شم للات.لبهلضست ل یگین سله عللتو لیهفتلگیف لع،لتلهلر حیل ضو لرگ ن ل لجی جیلبهلپژ اش لث ال لر ی ل لاهنلبلون ل پلیشل ػللالةگلرةلگن

(؛لر لشةزلبگ لجیل حلنلبلهونل لالتل449ل:1367ل،گهلر گهل لاتل)ث ا ی حنلشکللبعلل بللر یتلجی کلعل ن نلثیگ،ل هلطمگ ل نلاتلبعلرییلر کعلطمةنلمبهنت ل ػ نلاگ؛لطی

لجیظلل ل ملهبعلشللة ل4/345ل:1413ل جلنلبهجویللع، لاللتل)ل ل فهلوحل بلهحن (.ل بلللر یلتل نلطمةنل لات:

له ل ی لجلنلز لر لنلم بلگل للهلم لگلجلنلم لجنل ح گ ر نلأ لم صین گل ب ا لجنل ح ىل لر

بلگل للهل جلیلم لنلأ نلم ر بگل ی نل گنکلجنلم لگلم لیلجلنل ح ف له لض لهل:للل ص ل» له ک إع ل

للهءل ل للوػ للو زحنلف تل ل لل لل ةگل رللگل لفلل لب للهس ل م للل لض ل للر ل للهلم للع لل لض ه للوحل ة ح لل ا للهءلم ل للگ ل ا للیض ة للهءلف ل للگ ل ا للع گ ءل لله گ ء لله للهءل ؛ل4/399)ا لله ،لل« ل

(.لل137 ،ل1385؛لطبیلا :ل1/9،ل1375ف هللرة هجونن:ل

کلعلروػل ةه لتلجر لهلشلو ،لظگ رلگ»ل:جیگی لر یتل حنل لاتل گلی للیلک لی حلن للثرگههل ضلهللللشلللو ل لظلللو لشلللهةگ لبلللهللل جلللیل لللهل لتی ز الللهنلملللگ تلثون لل للل الللمل ر للل مگ ل ل یک ل.لل«ضویگلل جیلظو لشهةگ لجیتینلل ر مگ امل ل یک ل للشو ؛لل ک لللوػ

لپیلله بیلاللم حللنلر یللتل للاللمل ل(521ل:1414ل،)طولالل ل ػ ر للللشللگهلل للهحلبلله ػلرگل ػ: ل ل سهاۀل با لپژ اشلره یلبهلتوضعلبعلر یتلیه شگهلمبهن ل لات.


لث لل.الف کعلیلکل ر ل مگل نلرلوػۀلتصصصل لظلو ل ن کملگ،للرگلهنشل ل ی ل ػل ر لکعلرگهش ع ل ر مگنل کةسلت؟لثیلهل قالقلاهیشلجیلظو لشلهةگلجیتلینل ل طةست،ل یهبلگل

ل تمههلثرههل ی ل لات،لیهلثرکعل لبهشگ؟ رشل حنل ل ر مگ لث ل میون ن ؟لطگورللعلجیتللینلاللهنل یملل لتللهل حللنل رللگ ػهل ا ةللتل لاللهل لپللژ اشطللی لرگهشلل ع.ب

لل کعلوػ ل یک لما ل ل شو ل لثثلهن یمل ،لجلیلظلو لشلهةگل ل و لۀلشلهه للالمگةم ل ل المل لیهبگ؟

در پرتو آیات و روایات وحتواظاهر و تحلیل تبیین و . 2لر یتلرصس ةنل سهاع کعل ن ل لات؛ل« گ »لشمهلا ل لاتل فظرةهػ مگل ؼهیه شگهل نل

کلعیلهل لالت،ل لون لریلیل صلقا لل« الم» گ لیلهلا له لثیهل لثرسلهل لجی جلیلل ػ ل«لظلو » ن شلهةگل لی نل مهگ کلع«ل یک ل»لنلیف علبهیگل ن لجی هلشو .لپر ل لاتل کهن ل»لبعل لث للکلع«ل یک الملن ل ن

کی هل لث لپیل لتولالطلث لبلعلروشل نل ل ػ هلیهل ػ ل لر یلتل ن کلعل ن پی ػرلگ،لا له لطةلرنل لالتللث لیه لشگهل لات ل لعلجی جیلظو ل ػ رلعلل یلر لجلی نل لالةاۀلروشل نل لالت؛«ل لگ ».ل ل ل ن

ل«ل لهیع»علبللعلرلگیالرةللرل نلالتلتوضللعلشلو ،ل حللنلث .لطمهرشللظلی لروػ کللعل ن روشلل نل لالتلل رػشل_کعل هیعل لاتلل- ةه تلبهلظو لشهةگل .لشهاگل حنل لگمهلشو لگغ ننلامسةگهل

کا له لظلو کلعلپرون گلهنلاسل لجلی نلرگلهنشل کریملرةرل وضو ل لات؛لثرسلهل ل یث ل بلعلثبلل نیللهل ثللهللػ ه، کههان افی هیللگ:ل لل ل ر ههو ههلههل ل ج لهههات ر وههدا ا لک حهه ههد لب نف ن ت

بههل لله ل حهه فههد الب ن ل

ه ج لهات ر هد ا ک هو ججنها حهثلهه و یلهل(؛ل109)کهلآ/للو ل گلیل ر کا له لجلی نلبگلول) نلپیله بی(ل ل للنل لل لپرون گللهن کا لله لپرون گللهنحلت لله یک لثرکللعل یللهلت للهحلظو اللگلبهشللگ،لپللیشل ػ حلشللو ،ل ر

گیل،شگ ک کلبگةریم ل.طعلریةیلث لن لرةرلبعلل نل حلللنل لجیضسللل عشلللکل ر للل مگ ل حلللنل لشلللهةگ لن هلرلللقلالللیل ل ػلضهیگلللهالجلللی

کللعلجللیل شلاللیل لبللهلتوضللعلبللعل سللهو ةتلپیظقللینل لثرلله لبللعلیللجیظون نرللگل کلرهلله هلشللگه،ل ػل نلظه ل نل و ل یم لیه لشگهل لالت.لشلهةگلبلهلرثلهنلضله ل لاسل لظلو ل نلرفلظل لگورع

ر للل ل لبلللعلظلللو ل ظ صللله ل هل لل حلللنل للالللرػ ةنل لالللا ل ل سلللا هره لرگهبلللهر ل ػگلهه لث کس ل رشل لر یلث لبعلزبه ل ل امل ن لالهػنل ر مگ ل حنلرةرلبهلػر ه لفی ل نل


لػرللگگ ل نل لرللوػۀل عالله ل رسلله کهربسللتلبللحة لث ل ن لن لالل هنلفهللمل حللنل لشللةوۀل اللهل نگورلعل،رییل لم لل لر یلهت لیلشلهیه للال هیشل لضهیگلههلنفةل نل یگلبلعل علاسل مگ.لرلهللطلی ل ن

ل ن جطمةن،لضهیگههل ر حن لرگهنشل لثره ل ن کهن ل اهنل حنل لپژ اشل ربلهنۀلۀلث وػه مگ ل ل؟ لاتلث ،لبس ل رػش مگتیل ػلظو لشهةگ ل رس علشگه

کللعل للی ل ػللاللمسشل ل لاللتل للشللةزلبللگ ل نلشللیحل حللنلرللگیالجللیل حللنلبللهون ل ل اللم یک لجیتینل ر کعلر شنلشلو لثرشلعلجی ل یل ،لث ل لات یک ل مگ ل لظو لشهةگ لبهلیکگیگیل

لل،اللهنل لاللاحلشللگلاللب لپی للیفتل حللنل لر حلث للوػه کمهیللعل ػ کللعل للجهههان،لونأهه ل اللملجللو ل کتللهبل ل(لظللو ل لضلله تمهلله ن ؛لرللعل)لحجهه لن هلث ،ل ل مللو ل لاللگ یتل للی حلبللهل ف للهر ل نش لةیل)لالاح(ل لضهله لبلهلرعلل؛نلرکة هرعلبون ل غحیفتاهاهىلجیاهر ل ل ومیعلروش ع

ل.لل(6/345ل:1413:ل جنلبهجویع)ل ل گن لر ی ل اللللتلرحنل لی حلبلعل یتبلۀلپیله بین،ر یکرلفی هیگ:رضی لظ ل یتبتل ن

کللعل للی حلن لبللل؛ رللشل لضهلله لاسلل مگ لث لر ل رللگ،لثرشللعلپیلله بی لثون هعل للهل الللل رللشل ػکلی ه لث ل رلگن ام هحیل ل الللضهله ل ػ کلعلبلهلش لةیاهل للاار له لجلیلثرشلعلپیله بی ل لاله ل

کلی هل، رگثون ه ل:1389ل،شلهین؛ل ح لگنلنن4/310ل:1389ل،) ل لاملگنل، رلگ سهاگهلل.(11/245

ل سلهاۀلشلفهمتلرةلر لیه شگه،ل ن ل حون ملهبعلل قلهجقلما هلجیلجیتینل ر مگ ل حنل نگیف لع ػل ر مگ ل ،لشهةگ ل شة عل للام ل :لثاثل ل لهللنلالولل لله:ل» رلگ ل حنلضهنلل ل ل للهلإی لف و ل ل ضلل ل:1403ل،) ساسلل «لربةلهء،لثلمل ا لهء،لثلمل لهگ ءفة لف و ؛ل لأملر

ل1.(2/1443ل:1418ل،؛ل هویم 8/34ل لر ی لل ل یگللیل ػ گی لل پیلله بی ن تیرللگلیللهل،ل ػلضبیجةللللپیلاللةگرگ:لثیللهل ر لل مگ لرللر لظللگ ل

گفت:لیکلم گی شهةگ ؟ل لار نلشهةگل له ملرر لظگ ل ػ تیل لات؛لزحی لپیلر نل ر ل مگ ل ػ ______________________

کللعلجللیمک ،ل لله شلجیظلل ل ػل ر لل مگ ل حللنلرةللرلیهف للعلرگهنرللگهلر یللتل یگللینل ػلپیلله بیلل. 1 ن ،ل حللر و هل لات:للام کت لمم ل»لاه لبهل ه شلشهةگ ل رن لی فلیل للهل لع،لغفلیلأنضلهءللرب لةنلرلگیثه لأ ل نلل.(1/361ل:1419ل، ر گنل ةهرس ل.«مقههلثو بل هگ ءأل عل


ل للهحلمالل .ل(350ل:1393ل،)ضللو نلث الل لپیله بیل لاللتل لپیللر نلشللهةگ ل ػلمه لله ل ػل نل حضیلمه ملن ل»ل:رةرلر للشگه ل رػش مگل_ر لجی نل حیهت لل_پیه بی،لرضون تیل ػلرضلون

لت ةیعلضمهػۀلار نلشهةگل رس عل لالت ل:1403ل،؛ل ساسل 195/لح109ل:تلهجلیل،)شل ةینل« نل.لل(1/203

گلیلظلو ل حن کلعل کملرةس مگ،ل هل سلهاعل حلنل لالتل ل سه علر حیلشة عل گورعلر یه ل نل للشللهةگل لل ل ػ ظه للۀل ر لل مگ ل حللنلضللهنل ن ،لربهیللگل مللهنلفر کللها لضهیگللههلل یک

کللعل گللی .لبهیللگل رسللتل نلضللهحیل ل عالله لن ل وضلل ل حللیۀللاللمسشل ةلله ل ل نلثرلله ل نل.تیل لاتشو ،ل و وحل ون لبحالرةرلرسهس ل و علتمم

لممهویل«شهه » ل لو رلجیظل لکلعلل،لطمه کت ل لااحل لاتنل رػش لحک ل ػ گف لعلنلة ػلشللهةگلجی شلل علشللگهل لاللت،ل ل،ل ػ«لاللشهننلظللهک»شللگهل ػللاللونلشللیحل للگسل نل سللهاۀل

گیطللللعلت سللللةلل لتکفللللةن ل ةشللللهل،ه رسلللل علشللللگ ضلللل لل ی گلللله جللللی ىلل نل همللللگهلحللللگل ػکللعل ػل ر ل بللیلرهلله هل لل هل لل ةلل س ثمهلاللت.لجی جللیلبللهلر یلله لنلاللةگه،ل رسللهر ل شللو لر ل ل ن

ل للاؤ لل فیش گه ل بیل لر ل1شو .ر لگللاؤ لة،ل هل ػلشهکممگل ػ ضهیگلههلشلهه لل لی نلث لر،لظلوبرلظلوجیةلجی ىلایلط»طمةنلتفسةیلشگهل لات:ل هه ل گلیلشلل؛رل ضلو ل ن ةلتلیل ػ

لث ل کعل رػش لبه تیل ػ لن هلظگ ل لل ل رسله لل(.21/501ل:1387ل،مله ا لری ل«ل)رةست ن لکیل ػکلعلبلهلػر لتلفلی لحهػاللهةت لو ل ل لکسل وشلشل لکم لیل ر هیلگلبلعل یتبللۀلتحصللةلل ل یلل ه ل لهػالهلةنل حل لگةنلاگ؛ل لهلشلهل ا کملگل لبلعل حیلعلجلی ىلظلو لفلی امل ل لکیلن ل نل یتبعلبعل لینلضهحلل ةنل ةا گیف عل لات.گههل ت اقل

______________________ ل حللنل.ل1 کللعل نل بللیل ن گف مللگ:لطگورللعل لاللتل لاللؤ لللگ ػلشللهةبللهنهل ػلپیلله بیلپیلاللةگهلشللگل ل ی لله ل نل هلاللزل

کلعلریکلتلجلی لش لة:لا لفی و شو ؟لرضی للر کلی ،لةلالهلن ل نل یاهل للالاحةنل گ لربلی لتح لللکللعل لبللعلظللوجیل ػلمهللگۀلث لجیث للیثػ ه ل:1387ل،ملله ا لرللی ل)لگل ل ربللهنۀل للاللؤ لل فهللو لرللگ ن لل لجللو لل.(19906،لح15/11


و قداست تراوشات آن شعاع اثرگذاری قلن _1. 2 ةلل یمکعلظگ رگلجی نل رشل لضهیگههل ر ل مگ ل حلنلجی جیلبهلجیظ لر یه لشة ،ل

کعل رشل حلن،ل جلر نلشلمهظتلرلالل لرلی حل هل ل تهل حنل رگ ػهل رػشل هجللشگه،ل حنل لاتلکعل نللاهیۀلث لفی ه نل لا لاتل ل لاةاع گ ل علتل تورةلگل نلمبله لل،جینل ػلظلگ ل ح لقل

کللعل(1/524ل:1388،ل)یثرجللیلبللعل لاللقۀلث ل گیللگ نلظو اللگلشللگ ل حللنللاللصنلپیگ لاللتل .ل ػگلیلرةلکلبمگلریم،ل رگی لعل ل المللنل ع لره لل رشل حنلطعلضهیگها لبهیگل ش علبهشگ.

ول لا هامللمل نرللگ:ل فللهحل ػلسلللاللاحل سهاللگ لن هلرللق،لنلالله لا ل ر لل مگ ل حللنل گههث وػه کعلث ل حنل لاتل لالهػنل لیل حلجلیلمهلگۀلطب لۀلاهنل لاا ؛ل هلتمههلتفه لثرههل ن

کعلجیلا گه للاریه ل ن :ل ل لل لات؛ل ل حنلرکو تل امل ل رگی عل لاتلل رةهنلضه ۀلب ینلبعل لطةلرل لالت:ل المل لش لةی،ل» ل هیگ ننل نلاتل حنل لاهسل

ل حللنلش للةی کللعلفی لله ل ل اللملل لاللتل ل)طبیلالل ،ل« لزحللیلپوشللشلث لضللهنل ن بهشللگلل لل جللی نل.(5/85ل:1415

لجی جیلث لظضوحل ثنن؛ل کعللایاهل ن الهل ػلالهل لرکو لتکممگل لضه عرةر نلش ةینللجی جیشللایلتساةملفر ل شل ولل لضهه ل،نرگ،ل نلظگ تل امل لات.ل هرو ل یگثوجیملث ل ن

ل ا ل لتو رلگلجلیلروشل عر ل لا هنهل لات،ل هلا لةنل لیگ لثثلهن للالهل لبلهل ح لو ل لاگفلگ ن ػرلگهل گی ل :پیروػ

ل سلصگحلیإ ل ضل تللنآل غة ام لظ ل

ل لللللللعل ی لللللللهبل رلللللللتلرلللللللغنهللللللللمل لأ ل

ل

للللتل.... ری لکللللغ ل ضلللل ل للهل للللاحل للللغلج ل

ل هلللللهل لللللغل ل سلللللةو لإ حلأ لللللگ لللللتلظ لناف

لتیلاللةمل رػشل نلطبیلالل یرللوحل کللع اللم،لل ن ل لاللتل لجیلله لبللعلل رللگظگ لجللیل حللنلبللهونکعلبعل لاةاعلث ل 1 لات:لل ه رسه ل کلی لاهتو للاهل.لزبه ل الملل.2ل؛تلگری ل للالصمی ر لل لالتلکعلزبه ل ل هرگگهن لتفسلةیللالونۀل الم،ل(5/85ل:1415ل،)طبیلال لث لضه رعل .ل ی له ل ن

گی لن املل ؼۀ کعلبهل نل ل لاةاعجههللر تل گ لبلگ ل ةلللبلعلث ل لظللرویسلمگث ل ل رگلکللعل ػللاللوحیلاللوگمگلیلله ل لل لث لل لل ظةللیللاللملکمللگل لفللی لجللیلفللی ل لضه للعل ػلناگللغن ل ػ بللهن ل للۀلجیه ل رسه ل لتیض ه ل رگی عل ل لاةا ل یگیللاولیک ل ػ اهنل ابل ل لالت.ل لظو لا عبهون


ل ثیگللغ نتیل لاللتل اللمکللهرجی لل یمکللع لزبلله لاللملجی لل یل کللعلبللهلزبلله لتمهللهللگ بللل، ػ لاللب ل لاللتلگفت،ل هلبعل لالةاۀل المل ل تو لبهل صل ل لرر یلکلهط لرر یکللاصنل تلو ل صهطل ل ونلتهل لی ن ل ل لتی شله لث ل المل لالقۀبلعلالهل ثلیل حلنلزبله ل هجیضلهلظو الگلجلو .لظقهبل ی نل ل کللعل حللنلظللگ لن ل لل للاللاقعکللذتللو ل ػلظقللیللاللتل ل جللر ن لشکسلل نلللاللهظ نر نل لتوضةللعل

للرگهبهر رن لث ل کی لل ةبهر ل ل ون ک کل امل ر لو للبهػلالهػنتو لضههرةه لن لبعللبعللاه ه لثون کلعلکملگلف لو حیلیلک(.لتهریزلفی وشلر ل ضهل)ا ه ل لویهرزا شهیاز ظقل ل

کتللللهبل کول هل لاللللت.ل )وزحللللیللر زناوههههط خههههاطات اعتها السههههلأنه نلتحللللریملتوتللللو ل لتمبللللهکولضریلله بصللشل رجللوطلبللعل بللی گحنلشللهه( رقبهملله لره نظللگ لتحللریملتللهریزل بللیلل،تمبلله

کول لات؛لزحلی ل م ه کلی .لشل ل ل صفةهرلعل حلنل قال لن ل لبطل ل سلاقمعلشل لبلعلتمبه ث گهل ػلا ةنلروش هنل لات:ر لل ولل رپی

کلللعل لاللل » .لضلللهنلجهنگللل لن لجلللی نل سلللهب ۀل رللل لت قةلللللشلللگهلجلللوطملللگللالللهللجلللو للضلو للاو ننل هةهل لا الهلجلی نل سلهب عل لکی رگ.لث للاهل،للاهلل ف تهحلثرسلهلجلو ل ل لو

ل ةله لث للال ل لت هشهلشیکت گلی لث لگهلجو رلگ.ل ن لرفلیلجلی نلت هشلهل کی رگ.لرگ للا لار نلرفیلیکلرفیلامللاةگهنلر ل1.(780ل:1390ل،) ف هن«لک ةگار ن

کوللشلل هحل ثیگللغ نن گللر نشلشللگهل حللن نل ظلللل صللیلشللههل هضللهنلرکللملتحللریملتمبلله گورللعلل لات:گفت:ل نل اةه ل ل رهبی گحنلشههلبعلػ » لل،ک لماهیشل شل هلالملبک لةگ.لثرهلهلزحلیلبلهن

گف م گیف ةگ؛ریف مگل ل گلش هلرةس ةملگ:لش هل لظو ایلن لبهلامل کعل ا ل(.781)ا ه ،ل«ل هلکللعلر للةللنلتیتحگبلل ل رللگر رل لشللههل اللهل لله ةرلشللهاگلشکسلل علشللگ ل اةللشلریظللول نکولجو ،لجی ملیتحر لتمبه کسلنتوتو ل گل لبلعل ر لی شلیر هل شی ػل لا ونشللارپل ثرکعل به ل

لثون ل الکیرلةگ،لبعلای ن لثلن ل ق ع لرلوکی لظلو ل لال ون .لبلهل ضلو لثرکلعل ل ه لن لر لةل ػ

______________________ کعل ل یگل للاةل. 1 هحیل شتل کعلبم ک گ،لث لگهنل ر ل م ه ساقمعل ػلیک ل ػل شی لر للر و هل

لن لرة ع کهن هل کی ل ل ػل ر شلبم لل لنفت.ط ملپوشةگلکهنهلناهل


که ی ل ةلرػ لرهیل کول ولشگهل ل ل ظلل لظهنحلتمبه کلی هلجلو لتلهل ةهػ سلاقمع،لث لن ل ملاحلیللع:للرکللملضگیللگ ػللاللونل ةللرػ نلشللةی ػنلجیلاللگ،ل للهل ةللهحل للی حلا شملله ل هجیضللهلجللو ل)فوور

لیمله لجة ط لنجلی ل1309لهظی لآلنلای رسهحلشههل نل مسملض له ل(.239ل-237ل:1363 ل یل نکه للل ل، ساقه لنةبعل ل لا صق کلی ةل لول لن ل ملاحل گلهالن لتلهل،هػ ما لهل ل لی حلل بلعلث

لل_لهػلجلو ةل ل کلعل ػلریلیلثرله لرله ل سلاقه _لنة ل ملگل لجیکملهننجیلاهرگ؛ل هل صه فه لثن حلرگیف ) بللفههر للظو لالل هنلشللگرگل،ه ل م للگلشللگهلجللو ةللکللعلبللهلظهنضن للحی للولت للهحل ی ن الله

ل(.65ل-62ل:1377ل،کرباحیکللعلظللو لاللملبللهر ل اللمل لاللتل لاللمللالله کلطرحللقلشللهه ،ل ػل یگللیلللللللللاسههتا وأهههر

کعلتی لاهحیر ورع ل ل عاله للاتل شه لظه ۀل لا شمه ل نلن لال هنلالگ یتل لنشلگل فکلهنکلوثیلل لضو عل سا ه لبعلوحژهلضو ره ل لات.ل ی ه لػ لرحل لیث ل ل کلعل ػ ػلرگ للا للاهلل

گیفلتل ل رزبله لل للالاحل الملن لبلعلگلهحلرهله لامگیلرویسمگگ للبعم ی للاةی بلشگ،ل لالتلللبللعلث ر لهحقلل لرهشللمهظ عل لاللتل لالاحلیللکل حلنکللعلجللو لل.ل ی له لجللیل حللنلبلهونشللگل حلن طللون

ل لللی ح،لث وػش گر الل ل ػ گرحلللرل لریلللیل للی حل ؼگورلللعلشلللگهل لماللتل لاهلاللل ل الللهنللتللگریس ل نکعلبعلرهحل لااحللره نلا ل(.810ل:1378،ل) قهینلشو ل بعلثره ل هل لاتل

لجی جیلظی فع رگلینللللگی حلیل للالقح لا ه ل قهینلبعلممو لیکلر شمفکیل یم لا و نهل نلجیلر گل رگی ع کةلگل ل ل، یس ه ل ل لل .کلیرعلر گلشصصةتلتی لالهن رگی لعضه ةلتلثثلهن

کعللگویهنلث ل ی ه کلی ل ل ن لمیبلعل لاتل الهحیلر شلر شمفکینلظلو لن لبلعلظلوجیل یفلهلل ی لله لغمللهل لبللعلضه ةللتل حللن،لبللعلثثللهن ل لبللهون کللعل للون لپیلاللشلجللو ل لرگللیشلفاسللف ل شللگل

ل بص للةگ. کللعل ن نل بللهر لل لالل ه ل قهللینثثللهن ت،لفکللینل لفاسللف ل لالللژن نلمللةنلرللهللللبللهل ا لل فهللملجیلله ل شلل عل لاللت.ل ل قه لل لن لبللهلزبللهر للالله هل لا للع ر ل لفکللینلتو رللهل ن

لتو لجتحاةلل سه بلعلت الةمل لترجیلتلضه لعلة لر لهحقلفاسلف لبلهلزبله ل لی ح،للل لالا ل گیلبگلوحیمل1ل.پی ظت کلعل لال ه ل قهلینلگر لرةستل کهغلغل ل لثرگلههل رلگ،لطیظه الملن لجلیل

______________________ ر لشلشلهةگل»/ل ه لۀلmortezamotahari.com:ل هیگلههلضله عل لال ه لشلهةگل یتضل ل قهلین:لبمگریگلبلعل. 1

←


ل لللهن ل ل کلللهنح،ل شلللت ل شلللتل رسلللهرةتلن لبلللعلشلللکف نل لنلاللل نل للل الللهنل بلللهن ر ل ػگف للعپویللهحلباغللت،لبللی رت، لتللهػگ ل اللهیشل م لله ل ضللو لن لرللو ػشلی،ل ب کللهن،ل لالل و ننل

کعلاةرلضهه تل لظا لن لجیر نل شظ عضه للاول . تهجیگ.ل لن لالتل یسل ه لتللبلهلظونشلةگل رلشلتةیگل الهلن لب لکمکژنلته لالیللالولتلهظ نلجر یلگ؛لطلو ل ل الهلن لگل یلگل ػ

گیف عثون ه کممگل لتمگبه اهلوزیگ ل کلعل ػلغلهنلرلی ل رگلتهلفر ل ی ه لن لظه وشل رگلتهل ا لکله فر ظ علشگ ل ل ن لبلهل نلثن حلر ل حیعل،ربالفروػرگگ لث لت ویتلشگلرهجو للاهػرگ گیفلتل

(.11ل-10ل:1384ل،لاهظتل)لامگین اهلن لظمث ل،ل حنلتوطهعلاورگین رگی ل لا عژن

لفیاململ لالاح،ل الم لل ن کلع بلعلث للاللوگمگللتی شلهتشلتلهلث ل رلگ ػهل رػشل ل گ لالتل ن لها ن شگهل لالت:لیه ل و هن و ل الق لثیملۀلتفسلةیللالونۀل1) الم/لسهأر ن خ و (.لشلکوهل حلنللالوگمگل ن

کللعل لل لل ل اللملثرگللههلر شللن لث لل ا للبللهر ،لرویسللمگهل لشللگ حللنلثیللعلرللهػلللشللو ل نشل ی ؛لباکلعلکوطلکل ل لرویسلمگگ لن للرهطةر املن للضهاا لمیبلضو لرگ شت. لارػ ةنل

لرییلثرههل گسلجو ل رػشلجلهنگ لال لجلو .لللش ةیل لثرشعل ن کلعل لالاحلبلعلل ن تلرحنلر لو ن لل سللا هره لجللو اللگفشلبسللةذللکللعلا للۀل نلث لامگللهحلنلاللوللظللگ لکللعلجللو ث لل ،ل اللم

لا علبعل لربی جیشل ػ ل شتلرػحل لرةهػ کلعل یک ل المل؛لرعل ر مگل لرویسمگه،ل ماحل شتل(.لر یله لث لگهل نلمیبلۀل المل ل42ل:1360ل، ر مگ لجیلظو لشهةگ لجیتینل ن ل) هه

ل حنل س تلبگمسگ؛لتمههلبعل مذل ون ل کعل ن لث ل لاتل ر هحیم:بسمگهل ثثهنشلجیشل ػ

کلعلپلی هلاعلبهرلملطملةنل.لپیه بیل1 ل ن ل لفیضله شلپی لگههلظگ رلگلالهلن ل ل رلگ ػگهح لات،لبعلتیتة لبهرمل ام ػرله لاهنلرػ مگگه ل لطلیدلبهفملگگ ل لهکاهنل ر مگ ،ل

ل(.22ل:1388،ل یف لر و هل لاتل)بحی ر گلیللکلعل رلگگ رلگل لل جلهنگل ػللالونلظر لل للن ل المل، نلرلگیث ل یگلی.ل ی له ل2 ربللو ،ل

لر ل یهر ل لا و ن لروػگهنللاةهلاتل لزیس نلظوش ل ن شلکل لی ل ضو لرگ شلت.لجلیشگل ل ام،ل قاقلث لرةست،لباکعلبهلتوضعلبعل ریمۀل وضو ل نل نلر یلت،لث ل ا ل للپیه بیل ػ

→ ________________________________________________________________________________ لل.« قهینل نلترجیتل یم لضه ع


گیلبعلتبةینلبهوناه،لث وػه کعل ل رکهحل حلنل بلةنلجپلی ػ ،لبسل یلروػگله لاتل نلظلوشلیلکلاهل ل ل(.13/258ل:1369،لتلروننضه علن لفی املظو اگللاهظتل) حگ

لػکلله ل.ل للهحلبلله 3 لن لالل هنلرگللهنشلیکلل ل ػ اللهنل لاللتلن لضمبهرللگ ل اللمل نکعل ی حلضه علن لبعللاونلفی ه گلی لت ه لجی ننل ػلرقل رس عل لات؛لرگهنش ل نام لو ل

ل(.2/461ل:1402،ل) کعل ر مگ ل حنل ػلظو لجیلضهنل ثثهن ربهنۀلل.ل ةی ؤ مةن4 گغ نرلگلطملةنلنل

ک ةللل»ر هیللگ:لت بةللیل لل کللعلػرللگه رللگوػ ل ل للهلثللر ل، ىل رللگل نلرکللملپیلالل ه ل نلرلله لکعل رةهلبه ل لاتلػرگه ی گه که بلگاهنلثرله ل ػل رگ،ل هل ر مگ لتهلػ هر ل رگ؛ل ل ػلثرکعل

ل(.147ک تلر:ل1383،ل)لاةگن ل«رگاهلبه لظو اگل هجینلنفت،لثثهنشه ل نل للر ی ل یگلیل له شل لؤ نل ر ل مگلن ل ػلروػه5 لن هلظلگ ل.ل ی ه ل ن کلعل ن نلغةیمله ل

ل لاللاحل لشکسلل لضبللی تللیل رسلل عل ل للیگل لن لنظمللعر هیللگل فلله ضهلله ل لل ره للغحیل نل نل(.لل2/17ل:1403،ل هل لاتل) ساس کی ا گ ل

ی عقیدهسلاح اندیشه و ورزبان _2. 2ل هلاگ ننل ػل رػش گیلر ة تلرگهبهر ل اهنلیکل اتل نلالتلشلمهظ عل لشمهلالهرگهل

کملهنلیکلگیگیلر شلنلظو الگلشلگ.ل ل شو ،لبعلی ةنلضهیگههل ر مگ ل حلنل لشلهةگ لرةلرل نل رػش مگن لتهریزلػرگگ لب ی،ل ون کل ن ل ن ل رزبلهر للایل ا لث لن لشهیس ۀلع ضو ل ش عل

ل ا لر لضله ،ل لهل هلالگ ننلگلههلل.لالت رسل عل ل ل حهفیت لثجر لالت،لرل ن الملکلعلله وسل کی هلم ل للث لن لتیحیگل لکسل للافهنشلر و هل لات.لرضلی لظ ل ل یتبلتلعلث املشیحلب

ک ل علشلو ،ل ل هللظویشل ل فهحل ػ ل هلاگ ننل کعل ن ،ل1382شل ی هل لالتل) هیملگه:للشلهةگن لل لا2820ح ل هللجیتی،لثجر لاح(.ل ن کعلایگههل ػ لثجر ةه لرف یللاتل گلی لظل هلل ،لبهیلگل حلیل

کلللی ل)ا للله ،لح لللهللن لفلللگ نلثجللل ل لثحلللینل 2014ر للث الللهنلالللهل ل رػشثن للله ل(.ل لللهل حلللنل ػل رػرگهل هم للاهلاس مگر تلترحنترحنل رگهلگ ننل لرگهبلهر لکلعلشهیسل عل لالتل رسله ل ن


لل1ل.رةرلبگغن هلل لثجر نلظو للثرههل ػلضه ،ل هلاگ ننل نللاعل لا عل هجلل حه ل لات:لاهنلاهرتل،جیل حنل لاهس

ل م ه ن؛1 ل.للاهرتلفکینل ل.للاهرتل ض هم ل للاةهلا ؛2ل.للاهرتل فهم .3

کلعلبلهل ل ه ه ل صوح،لجیل شل ر مگ ل حنل لالتل لپیه بی ل میبۀلرصستل ل ػاللهنل حللنل لضهلله لما لل ل لفیامگلل لبللعلوحللژهل نلرللوػۀلروشلل هننل لپژ ا لل ،ل رزبلله لث للوػه

کللیحکممللگر شللن گللههل نللاللق لمللو حل لظللو لضه للعلبهشللمگ.لپیلله بیل للۀل عالله لرهث نلاللیل ونه»فی هیللگ:لبللهنهل لل ل حللن کللعل سللهو ةتل لاللاحل ن نلجللیل شل ؤ ملله لملله ل لاللتل

ػلرلریمل حلنلرفل ل لگی یه ل لشةوۀل یمگ ننلره ره لن لگی یه ،لتحریآل فی طگینلبهطلتوضةعلر ی ل 18/109ل:1387،لمله ا ل)رلی ل«لر هیملگلطی ل رةلرلجلیل ا ةلتلل لهحلبله (.ل ن

ر هیگ:گورعلت بةیل اهنل نظ ه لشة عل حنضهیگههل رزبهر لطهیه

کعل نلث للاویشل بالة ل ل حوالهنل لل ن ر مگ لشة ۀل ه،لرگهبهره ل رػن» اس مگللپیر رشلجیلشة ةه لرهتو ل هلضاوگةینل ل لتساطل لحونشل ل نرگ.لثره ل ػ گلههل .کممگ ی ن ث

ک ل ػلشة ۀ کلعلبلهلر ةله لل له شل ػل، هلظو لن لبعل حنل لرػ ننلجیگ لهن لبهشةگلایل کسلهر لکی رگ... لبه تیل لاتلضهه ل لبهن لار ن لرػ نل) ر ل مگ لشلة ع(ل ػلکعل حلنلل،لبعلث للاب ار ن

کل،کمگ لا ه ل هل فهحل ل حنل ل، ل )رکة«لر هیمگعلثره ل ػلبگ ل ی ه ل فهحل نلبونت ل 2ل(.2/498ل:1394

ک لونل لمیبۀل ض هم ل للاةهلا ،للاهرتل ل لگحریتل تاشل نلن لال هنلظو کفلهحیل ن ______________________

گلیلره.ل 1 کلعلضلرلبلهل لضله ل ثلعایگههلباحیلفی لنلاگ،ل و للظو لن للاشیلضهر ه للاهزیگ،ل ل نلندل الگلکعلااک کمةگل لبگ رةگل کعل یمشلتبلههلشلو لجیطی لر و ،لضه لظو لن لفگ نل یم ه ل کس ل لاتل شگهل

کعل یمشلن لجربهیمگ لغهن کس ل لاتل لل.(2/216ل:1369ل،کاةم )لػ هلکملگ؛» رگ:لرةرلا ةنلت بةیلن ل ش علزرارهبهنۀل رل. 2 گلیلزن نهل ل ثلهلل لربو رلگللظگ لزن نةلجنل ملةنلن لنر لتل

لل.(2/5ل:1403ل، ساس )«.لنفت ره یال گنحلجیلبه ل(ل ل)ثثهن


لرفللوعل للت لبللعلل،اللهنل لالل هنطا ل لاللتضاللوگةینل ػ ک للون لیللکل ل للگ ن تللهللاللربامگنل لزحلیلت لگ ل نل لبس یلرةه لطةبلعل لضه لۀل لهکل لثن لهر ل ن گی ل لاتل ی شلفی امل

لبهیگلبل لاا لبعل ضو لثیگ. ک ون ل جلر نل فلهم لعلثرسلهل نللاهرتل فهم لرةرل کلعلتلو ل جیلالگلکلی ه،ظو لن لجی نلاسوحل شل نلبلعل ا لر ل لال کلهف ل رگ ظ لعل گورلعللا لبلعل ةلر ل ث له ۀلالیل

گههر لبعلظهکلظویشلبهشگل)حولافةه ل(.ل10ل_9ل:1387ل،ر اۀلرهل ةه لمیبع لجی جیلبهلاهنللاع ن لر یه ل ر یتل حلوننلپلژ اشلگهرع،لمیبۀلرصستل ن

ل لالت.ل لهحلبله یره ل رزبلهر لبلعلرلهحل جلولمبلگ للهلض فل لل7ی،ل ػلضهیگلها ل یگلیلجیظلون ن ػل لات؟»ل:پیلاگ ل هلالزل ل ل گ ل رزبهر لرر لش هلط گن لهللطهلللروػ؛لگویلگ: ل ی له ل نل(.8/381ل:1369ل)کاةم ،«ل:ل رزبهر ل هلا ة گ ل لاتفی هیگ ل هح

الهنل لالاحلبلهلزبله ل ل الم،لب لگلاهنلث لوػهنلرگهبهر ل ػلطهنطوب ر مگ ل حنل لن هلثن لله گللههل حللنلن لرةلرلبللعلظللوجیلتبةللینلر للو ه،لاللهن فلهم ل ل رػشلفللگ لشللگ ل ن کممللگۀلثکللعلػ ةمللۀلشللهه لبللعلجیممللگ.لبللهل عملله لطابلل لن ل نلظللو ل لل عاللهر لاسلل مگل شللو ننل

کللعل هلاللگ ن ل لشللهةگ لن هلر ث لشللورگ،لل ح لللل لل ة للتل لمللگ تلػر لله لفی رلل لکه لللل گو هلالللگ ننل ل فلللهم ل ػل حلللنل رػشللل مگتیل ل ل لرلللعتلللیل ػ گةلللیل کلللعلفی الللهنل یگلللیل لالللتل

لضهربعلبهشگ:لا عکسلهر » لرگهبهره ل حنلظلگ ل کلعل حلنلن لجرا هرهل حهفیه ل للل نرلگ؛لث لن لیلهننل ل ل له رلگللت لله لضو رلل ل لل ل ػ کللی ه،للکممللگل لث لن ث لن لرفللظل لل لکممللگل جللیلبمللگگه لظللگ لرگهللگ ننل

ل.(3/95ل:1366ل)ظو رسهنن،ل«ر هیمگ ی مهتشل ل حنلر یتلبعل لاتل کعل ػ لرکهت ل گههلجیظل ل ػل ر ل مگ لیک ل ػ کعل ثیگ،ل حنل لاتل

ن لل حن،لما هلجیلرگهبهر ل نللاهرتل م ه ن،لشیم ل ل ظا ،لبعللالهرتل فلهم لرةلرلللالیث گلثرله لرضلی ل بلهلمبلگ لله ه ه ل صلوحلبلعلوحلژهلضه ۀلرػحلجیلتنلر و رگ.ل ل،شگه

کللعل نلطللوللتلهریزلمللا هلجللیلرگللهنشل لتبةللینلپی لگهحل حللنلمیبللع رللگل لطلابل لر رهرةللهر للن لال هنلطابهرعل لاهنلشهه اهنل حن؛ل ػلض اعلث وػهث وػه ل ا لر ل لالا ن ،لبلعل فلهحل ػ

گللهحلرهه رللگ لبللعلشللهه لنلاللةگرگ،لرل ةللگ لربللی لرةللرل ضهربللعل ػل حللنلبللعل ننلا للع ل هلاللگه لل


لثیمگ:للش هنل گلللوة ح ل]ةلللملطلللولبهنرلللگهل یقللل لطلللعل

ل

گوایلبعلیبعل ل]ةل لالتلتلکیکل لاتل

گلللللللللوایلضهللللللللله لن لج لهن لاللللللللل عیبلللللللللعلل

لنلظو لالللل علحلللل]ل ػلضهلللله ل ل ةللللبللللعلتل

گمسون ل1لره ع/لبصشللاوح(.شی ل:1388،ل)ریه ل

پژوهشی در وعنای دانش و دانشهند _3. 2کر ل یث ل لل780یمل ؼۀلمامل ل ه لث لرگ ل ن ل یمکلعل لی ل ػ لنف لعل لالت.ل ن کهن لبعل بهن

ل مللهبعل یملل ل قاللقلث ل لاللتلیللهل ةللگل ل للر طلبللعل یملل ،ل ل یللگگههلتح ة لل لل انههش نل:تو ل ن جعل ل

لل.الف کلعلبلعلمالملظهبل للالفهنشلر لگهل لر یله لجی ل ش هننلثرشعل ػ ثیلگل حلنل لالتلگس گس ی ه رشل ون لرییل لااحل نل ن ؛لما هلجیل یمکعل ر مگ لرةرلبلعل بلآل حلنل یۀل

ل لهحلبله ل رگل صآلرگی یگه لر ی ل ل ػ گورلۀل قالقلیله لشلگهل لالت.ل ن لثره لبلعل ل ػ ل گةللینل رللشلبللعل یملل ل ةللگلر للگه للل،لفی باکللعل رةللونلن لرةللرلشلله للشللگهلل،ظقللهبلبللعل فض

ل لات:کعلظگ رگلبسل» للثرشعلن ل ل نل فض گةلینلث لن لجلی نلث ل لفلی امللالهظتل لبعلیه لثن یلفی

کلعلبلعلبلاحل حلنل ل رةلهنل لن لرسبتلبعلث ل حر حلر و .ل ل رس نلثرشعلن ل کعل رةرلثرشعلکللی ل کللعلبللعل صللاحتل یملل ل ػلض اللعل رللشل لشللمهظتل؛ثرلله ل لاللتلجی ی لله ل للگون اللهحیل

لثفریلگه ل رجوط کلعل ن لن هلشلو اگل ل یال ل هیشلتسال لیهف لعل لالشو ،لشمهظتلظگ رگل ػل ل للله ن،ل نل هرلللتل ل شلللمهظتلثرشلللعل وضللل لنف لللهنلمه رلللعلبلللهل لللی حل لرةکللل لبلللعل لللگن

لرهله ل لفقلی لالیل رسلهر ل لبلعلثرهلهل ن کعل لی ن ل هرمگلثرههلاتل لرةهػ مگ ل طلعلل_ لا گةینل ػکللهفیل لثرهللهلن لا ل شللتلشللمهظتل سللهجمللةنل ر ضللو ل ن .لا شل_ سللا ه ل لطللعل کللعل ن

______________________ گف هنل ظا ل لا ه لضو نلث ا لبهلممو لبصش،لگف م ل لاتل قه ل حنلل. 1 نلله لبلی طیتفسةیلضر» ػل

ل م هلل ةه تل ل ةر لجو لرضی لما اال ل بمةله لجلینبمگریلگلبلع:لگهل لالت.لشل بهسل«ل نلل.للportal.esra.irماوحل رةهر ل لای ء/ل


ک لهورػن،ل نظلتونلب یل لالتلبل صاحتل رة کلهنن،لثبله ر لػ لةن،للعل ل ه؛لا شلو :للثرهللهل کللعل ػ گةهالله ل روحللیلجللی نل ن لله لجی للهنن،لشمهلاللهحیل لله ر ل للگ نن،لشمهلاللهحیل

گو ،لشمهلالهحیل رلو حلبهزنگلهر ل لریفلع رو حلضو ایلجیگةینل ل گورله لالهلشلو ...لتلگجییلبلمهیعلکللعلظگ رللگل... لل.ل لل ل) نل فضللل(لبمگللیل کللعلجللی نل حللنل طگورللعلتو رللهحیلشللمهظتلثرشللعلن ل

ل(.83ل-3/82ل:1403ل، لبص ةگهل لاتل) ساس عل بل، رةهنل رسه ل ػحلجو هکلعل نلالتل.ب لر یلتلیه شلگهلتلیلبلعلریلیل ل بمهلجلیل یلگگههل حل ثیلگ،ل لی ل ػل ر ل مگل ن

ل سلةیلالگ یتلفکلینلضه لعل ل هلالزلبلعلشلبهه ل کلعل المل لضلوایشل ن کس ل لالتل لتمههلل ل ر یلهن ل ةه تللایروش ل یگلیل ن لروػ شکه ل یم ل ل مونلبهشگ؛ل نلغةیل حنلبون ل ن

ل لظو اگلجو :کلعل فلل» الهحیلثت لةنلرةلرلجلیلث لبسل عل نلروػلنلا هظةر،لرویسمگهلن ل نلتهجوت لثت مهکلجیهونرلگل

گلیل نلفی له کلهنلبسل عل لالت.ل کلعل نلطلعلن هلبلعل لظیلالمگنلجلینللبهشمگ.لثرگههلبعل ا شلبمگیرلگلکلهنلبسل عل لالت،لاف له ل کهنلبس ع،لث لتهجو ل ػل لجیگةیرگل ل گیل نلرهفی هر لظگ رگلبعل پرون گهنلبعل

لث لتهجو لبعلمغ بشلک مگ ل(.8/266ل:1389،لشهین) ح گنلنن«لظر ل نل رلللشل ل ر للل مگلتفسلللةینللماللل لشلللری ل ن کتلللیل تفسلللةیلر یلللتلپلللژ اشلره لللی،ل ػ

لجللهنگ کللیعلجلل للگلل ل مهلالل ل ن ل لاللاحل وضللعل رللشلهل لاللت.ل تللرحنل سللهو ةتلن ل نلر هیگ:ن لطمةنل یف ل ل انشهند وسلهان شیاهل، رس عل لااحلمه ل» ل لرللت هلگیکل رملگۀلجلیلمل ن ل نرلگۀل ل ...ل رسل م لرةسلت.لمالمل ن

ل طامله لفمل ل او ه ل لرلونل لالت:ل_ل ،ل ربوا ل ػ لتصصصل لرةسلت.ل نل لل لپیتلونل ػکللعل نللاللصنل) اللملرللونلی غفللعل للهلفلل ل الل ل للنلی للهء(رللوننلظللگ حیل .ل حللنلت بةللیلظلله ل

پی بلیل لاللت...لماللمل للگر ل ل شللی لمیفللهر ...لرةسللت.لا شمللةنلماللملفةهیللکل لشللة ،لکعل یمههلا عل او ه لما ل رلگل لتهریزل لض ی ف ،لف عل ل بولل لفاسفعل ل مققلرةست؛ل

ل لاللتلماللمل کللعلرللون گورللعل سللهولل لاللت،لماللملاللگ یت،لماللملم ةللگه...ل حللنرللعلرللون.لما لل لکلللعل نثللله لپیللله بی لظو رلللگهلشلللگهمه للله ل رلللگل رلللگل لمللله ملت لللةعل سلللهو ة شلظقةیتلللیل ل ه تل سلهو ةتلربلو لن صص ل«تیل لات...لمامل ل سهو ةتل ه تلن لجیلمهگهل ن ل


ل(.41ل-40ل:1394،ل)شری یلیللکل نضللعلجللیل ر لل مگلجیتللینل ن ،ل،لپیلله ب نلرللگیث ل ػلرضللی لظ لل ل یتبللت

نل هلشلگهلکمملگگه لجیتلی ر مگلیکل نضعلجلیلشلهةگل لشلهةگلرةلرلیلکل نضلعلجلیلمبله ک لرحنلثرهللهلالله،لطورلله لجیتلینلبللعل یگللیل رسله ل لالت،ل لرسللبتل ر ل مگ ا للگ لپیلله بیلجللیل

لثیۀلل1لشگهل لات. ه ح نع الله ال ف هح

ال نهوا وهنکن و هات ح ن آو ج ر وتهوا الالهن (ل11) سه لع/لن لله

ل حللنلػ ةمللعل ضللو ل ن :ل ؤ ملله ل ل لالل ع کللعلرکتللۀل هجللللتللوضه ل ن تمهللهل رللگ:لرصسللتلثرلله لکلعلملا هلجلیل ی له کسلهر ل ل یمسلهل نلبلونت لل، ی ه ل نرلگ؛ل حل ػل رلشلرةلرلجیظون نرلگ.ل ن

تلبلعل یگلی لجیظلون نلظو الگلبهشلگ،ل ػل نضله ل تلینلرسلبل انشههند وهؤونکعلشصصل لل لعلت لگحیلثیلعلطملةنل لالت:ل حیفلعل للهل لغحنل لمکمل نضل ل لحیفلعل لغحنل تلو ل»شگ؛ل ل ل ن

ل(.19/327ل:1374،ل)طبهطبهحی«ل امل مکمل نضه گف لعلشلگهل لال صی حلشکلر جی ل سل مگ ل ل ر مگلن ل ػ ل رشل تو لایل مهحیل ػ

گللو هلجللیل حللنللاللصن کللعل رسلله ر یللتل یل،کللی .ل ل ی لله ل لاللتل لاللملگللینل ػ ر للةم لبللهلاللیل ػکس ل ل لمذللث کعل ر مگنلره لشگه؛ل گیل ل سلهاۀظقیرلهکلبلعللالونل لمذلل سلهاۀن ل ػ

لتکبیلبلعلتو لع.ل2ل.ل ػلشکلبعلی ةن؛1ر هیگ:للاگ یتلاو مگل یلهل لظو ر لهحیلبلعلل.ل3؛ل ػ لر ػکل.4 ظا ؛ل لل.5توػنلبعلظةیظو ا ؛لعمة ػل ش م ل ل ةلهلبلعلػالگل ل ل ةلللبلعل رلگ شلةف ػ

ل ی له ل1/38ل:1403ل،ث ل) ساسل نغب ل لبلعلجی گلیل رلشل ر ل مگ لظله ل ػ (.لبملهجی حنل لشلی ل»بهشگ،لفسه ل لظی بکلهننلبلعلبلهنلظو الگلثون :ل لظةلیل صةلیلل لی للأ لإ ل ا لهءل لإ شلی ن

ل ا هء ل.(45ل:1374ل،)شهةگلثهر ل«ظةهنکه ل هحل ولا ل لر ی ل ػ ل رس علشگهل لات:لف ةهه ل ؤ نل،،ل ی ل ػل ر مگظم ن

ل رةهل » کعل ؤ نل ػ لجلیلر نلػ لةنل لر ،لفیش گه ل ه ل لضهیگهه ل الهنلمبله ل ______________________

گی یگل ل بللث لطمةنل لات:لل. 1 هةگل»ر یتلر للبعل ض و ل ضلل لف ،ل ض ن هةگل ا ل ضلل ه ملم ف ل ال للالهجیل ک ضلل لیث لم لف ،ل ض ن ا ل ه مل لم ب ضلل م لف ،ل ض ن ا ل هبگل ال لم ضللل للهلم ف ک احل

ضللللل ه للل لف ا لللع،ل اللل للظ ضلللا لم ف ک لللهسل اللل للالللهجیل م :ل1389،لشلللهینل ح لللگنلنن)ل.« رلللهامأملم لل.(9/253ل:1383،لطبیلا ؛13726حل،8/3944


کللع لثرسللهلبللعلثلالل ه لبلله ل لل ل ناللهنلثلالل ه ل ل لاللاحلللنفللت،لجللیل ل لل م لله شل ػ گریمللگل ل نکعلاةرلطةرلث لن لپل نل یسه ل نظمع رلگل ل ؼالهنل لالاحلفقیهان وهؤونزحی للکمگ؛یلر گی ل

لث لرگهبهر ل ا هرمگلج لبهر نلشهیل ػ ل.(1/38ل:1369ل،)کاةم «لر هیمگیحل رلرةلل«لع ل لله ل للؤ نل ف ةللعإ»بللون لمللا هلجللیل یمکللعل حللنلر یللتل نلرللگیث ل یگللیلبللعل

ل للؤ نلل1ث للگه، کللعل للی ل ػ اللیللبللهلتوضللعلبللعلتمهلالل لرکللمل ل و للوح،لبللعلر شللم ل اللوحل لاللتلل لالاحل ل لونل یمل لجیظلون نل لالتل ل ؼ کلعل ػلضهیگلههل حلیل ن ؤ م لرةست،لباکعل ؤ م ل

لبهلربو ل ل ربع لل2« لؤ نلف ةلع»گلی .لبملهجی حنلرةه لگ ل ؼۀل نلجیلپیکلیل حلنل ن ل ل جو هل نکلعلور لنظملعل لشلکه ل نل حلنلن لبلعل لیگلالیل لؤ م ل لر یت،ل وض لث لرصو الگلشلگل ثغهػ

کللعل رکللهحل لاللاحلا للۀلللبصللشرسللبتل الل لثرسللهل اللهنلمبلله ن،ل ض للهم ،للاةهلالل ،لةم.ل ػل صه نلن لفی ل ل کلعلا له ل ر ل مگ ل لف ةهله لفیامگ ل گةلی ،ل رزبهرله لطملةنل یمل ل

لجی جلیلرفلوعل لاسلوحل شل مه ل حلن لبلعلل،بهشمگ،ل ظةفلعل نرلگلتلهل ن طورله ل ؼالهحیل لال و نلل، هلاگ ننل ػل حنلجیظهلا ع کلعلث لن ل ػل هم فهحل ػ لثرسلهل ترحنل ظهیآلظویشلبگ رمگ.ل ل ػ

که لللر لشل رزبلهر ل لرگهبلهر ل ػلا و نهل حنل ػللاونل رةهظو اه لتهگیلگل ل گلی ،ل یفلهنللب ک له ل لون کلعل ر ل مگ لشهیسل ع،لره الهنل ل لگحریتلهشلمگ حن،لػ لهر ل کلنل لالتلگو ل ػلض اللعل للگحریتلفکللینل لفیامگلل لضه للۀل لاللا لن ل جللیلمهللگهلبگةیرللگل)ضللو لگورلله

ل(:224ل-223ل:1384،لثن لا ع

______________________ ثالملفل للالههؤون الفقیههإع ل له ل» لهل:للملنل جلنلأجلیلم ةلیلملنلأجلیلمبلگ للهلما لجنل جی اةملمنلأجیلعل. 1

للاا لؤ لضه(.لا ه )ل«اهلش ءحلثا ل لیسگ ل نل مهنل ونلبعلف ةع للف ع ؼهلل. 2 لثیه ل لر یه ،ل و یمل ،للالهنلکهنلنف عل لا لۀل لهن ل لث وػه ن

ف ةهلله لل،گةللی ل لبللعلرللوػۀلظهبلل ل ظ صلله لرللگ ن ؛ل للهل نل بللقاحلجی مللمل ػل بللولل لفللر حلن ل رگف للعل لل ل حللگ لبللعلرللوػهلظهبلل ل لاللتل ل للروػهلف ةللع کسلل ل کللعل نلنشلل عبللعل نلظلله ل ػلماللوحللشللو ل

کعلا ه ل رکهحلشیحل لات،ل ن نل اکۀل لا مبهطل لاتل ل نللتو رگلرکملشیم لایل سهاعل لاا ل؛ل«ف لع» ؼۀلل:1375،لطریح لبمگریگلبع:ضول لجرنلا ،ل ػل حلل بیلشیم لبعل لاتلثون .ل لن لبهلضست

لل.(1/90ل:1390ل،؛لشهةگلثهر 1/7ل:1385،لرا


لثر لجیل ش مه » اهنلفی ل ل راهنل ون،لما هلجلیلثرشلعل هیه ،لتسربعبهل لا فه هل ػکتلهبلشبهعل نلفکیل لاا ل ل ی ه ل لاا ل ی حلجی نل هنل رگ،کعلتهلره لروش ع ،لار ن ل

کلی لالر ن ل ه لعلتمیلةملظو املگل کلی لتلهل نلظو امگلروشتل ؛لالر ن لشلبهعلن لنالهلظو املگلکسل لبهیلگل گةیلب و .ل نل هجلل حنلتههضملفیامگل لطلعل عانل ل رل ل لل ی حلبم ةمگل لضهکمگ؟ل حنل ظةفۀلما لهءل لالت ل ی هر ه لن ل سا ل ل« ی ه ل ی حلن لرفظ،لعام ه لن ل سهرل

ل(.1/142ل:1375،ل ن)ظه مع،لبللعلرةکلل لبللعلب للگل سللهو ة ل« للؤ نل ف ةللعلع ل لله إ» للهحلظ ةملل ل نلتفسللةیلر یللتل

لبهوناهنل حنل ل رکهحلشیحل لرگهبهر ل ػ لپی ػ : ر مگ ل حنل نلفی هیللگل ؤ ملله لف ةللعل ؼاللهنل لاللاح یمکللعل لل » رللگ،ل نلر ة للتلف هللهلن ل وظللآل ل للی ونکممللگ.لبللگحه ل ل ػلم هیللگل ل رکللهحل لریه لله ل لاللاحلرگهبللهر ل کللعلرگهبلله لبهشللمگل لکمللگل

کلمذل لاتل حنلفی هیشل لهحل)کلهظم گلیلف ةلعل (لبلعلالةرل ضلعلضمبلۀلت لریفهت لرلگ ن ...ل لرللعل رکللهحل لاللاحلن لر للیل اللگ...لبللعل ل کمللگل مللرللبم للةمگ...لرللعل للو رةنل لاللاحلن لرفللظل

گف عل رصن ل«شو ؟ل لرهفظل لااحل لات؟ لااحلتلبللعل ظةفللۀلظللو لگ ل لاللا لرسللب للغحینل ر لل م سللهو ةت ربللهنۀلطمللگللاللقیلب للگل

لگویمگ:ل کممللگ رللگ،لی ملل ل کاللآ رللگلف هللهلرصللو ل لاللاح یمکللعلفی للو ه» لل رللگل لاللاحلن لرفللظل للػ ةمللع ل اللم ل حللنل ػ کللعلب و رمللگلرللهفظل لاللاحلبهشللمگ،ل لل نلن لفللی املثونرللگل ل ػ ضبلله ل لاللتل

کللعلف هللهنل لاللاحلبهیللگل ربلله شل ضبلله ل قاللقل لل بهشللگلرللعل للر ط،ل ل ػلضهاللهحیل لاللتلکمملگل رگ.لروػهجر اهنل یم لبهیگلبعلفکیلبهشمگل لظو لن ل سهرلبعلت کةا ل ل و ػحل ل گنت ل

کعل یسلهبل ل کممگ...لا ةنلتکاةآل لاتل کملگلکعلب و رمگل لااحلن لبعلت هحل مهلرگهبهر لل رسهحلث لریص علشو ظو ل(.75ل-71ل:تهجیل،) هحلظ ةم ل«اهل ن

نتیجهلظةیل لاتل رشل و ع گسل یشلیهف لع،لگفتبس یلبحال لل نکعلتمههل نلع ته ػ ةملۀلل گلول

ل ملونلضو لعلن لفلی امل ل لپی یفتل ه نل ل حلنلن لال هل لالاحلبلعلضهیگلههلنشگل ر هیلگ.ل ن


لث گلهه ر مگ ل ػ لث کعلمه للر شمگینل ل لوحلژهلالهػنل عاله لب لینلاسل مگلرگلهالاه لک لهلل قالوبلظلو ش عل لات.لبهلتوضعلبعلثرکعلاگ لثفلریمشل رسله لنلالةگ لبل ی مل لل،عل

کعلطملةنللالةینل نل للالهرتلشگ ل لات،لجی للهل لظگ حی یبل تی یگل روننل لاتلگو ل م له ن،لشلیم ل ل ظا ل ل گوره لز یهنل ریینل لم ا لبون ل غحی .لشمهظتل حنل ػ

کعل ر کسهر ل ر لیلث لبلعلمملو لل، شتلث لن ل نرگلیلکلفریضلعل لالتل ل ػللالوحیل یگلیجیلل ام،ل وض لػرگهلرگهگ ش نلث ل نلپوششل ةی ثل ل هرلگگهنلهبػکه ل .لبلعلظو الگلشلگلزبه ل

کلعلجیتلرحنل لگن یزلػرگگ لب ی،لتمههل جر ننلجلو هل لتهر گغن ل لی ةنل امل ن الهلالملر و رسل مگل نل حنلر لاتل لن لبلعللتبلیه نوشهتار کعل لالاحلجی جیشل یس ه گ لر هیمگ.ل ػ ی تل لبسل ل تلیل ػ

گف هننل ل یک لتباة]ل لنرگلةن لرگهنشلن للالمگةن رستل لتلیل لن هل کلعل ن تلیل ػلظلور لشل ی للرلو ة ل سلا هره ،لگ ه للجیشو .لریص عل ک ونل لاا ،لضله ،ل لهلل ل ا ر ل رزبهر ل ػ

لپلی رػشل ل ین لپی گههلظگ ل سمگیگهل _لر هیلگلکلعل ب لعلم لللرةلرلث لن لتیحیلگل ل ل_لاتل نگههل ل ضو بگ حنل رزبهر لطسه لل ل حلنل سلهاعلث نل ن ل لگ نکل ل لامه ل کعلبهل لاهػ ر ل

ل غحیلظو اگلجو ؟ که ل، رگاهلرگهش علاةهاع

ونابع

،لال جک د وعرفک جاوع الاسرار و ونبع الان ار به انضهام رسال نقدالنق د فکی ث ا ،للاةگرةگن،ل .1کلرجن؛لمث له ل لال همةللیحةلی؛لتیض لعللهلتصحةحه ل ل ل گ ۀب اله:لضلو ل گ لعالهرینل

ل.ش1367تهی ،لفیامگ ،لل_طبهطبهج ،ل یکرل ر هن لما ل.ش1380،لتیض ۀل ح گضو لعام لتهی ر ،ل م،لعلل الشرایع جنلبهجویع،ل ح گلجنلما ،ل .2کبیلغفهنن،ل :لما ةصحتون لا یحضره الفقیه، ،ل____________ .3 لاسۀل ر هن ل لالا ،لؤ

.1413 م،ل

ل.ش1419 م،ل،ل ؤلاسۀل ن حگیا،لةاتیب الرسو و ر گنل ةهرس ،لما ،ل .4 لم،ل،لنه ،ل هله ینلاوللض فر لة،لتصحهیخ دخانیتار،ل نلجنلماة،لرسحیکربال بفههر .5

.ش1377

.ش1390تهی ،ل،ل ةیکبةی،لروزناوه خاطرات اعتهادالسلبنه ف هن،ل حیح،ل .6

.ش1360 م،ل،ل ن باة]ل لاا ،لاسلام و حقوق طبیعی انسان هه ،ل ،ل .7

لته.جی م،ل،ل ر هن لثػ ن،لولایت فقیه: حة وت اسلاوی،ل،لر حل للهظ ةم .8کف حکدی شکریف أن و الآداب )الهشکتهل علکی ة الشهاب فی الح بحی ر ،لیحةیلجنلرسةن، .9 ل


ل.ش1388 هگ،لههنل لاا ،لبمةه لپژ ا رسنلزجینل هیم ،ل :ل ح گةصحت،لنبوی(ل.ش1382تهی ،ل رةهنل رش،ل،لالفصاحهنهج هیمگه،ل جو هلام،ل .11ل.ش1393ل م،لل،ل لای ء،الحیاتوفاتیحضو نلث ا ،لمبگ لله،ل .11کتهب،لوبانی حة وت اسلاویضو لثن لا ع،لرسةن،ل .12 ل.ش1384 م،ل،لجولا ه لکتللهبلککی تحصککیل وسککاجل الشککریعهؤ الشککیع وسککاجل،ل،ل ح للگلجللنلرسللنملله ا لرللی ل .13 فر شلل لل،ل

.ش1387تهی ،ل لاا ةع،ل

.ش1394 م،ل،ل ةلل ه،لالحیا یگی ،للرکة ،ل ح گن هل .14

ههنل لالا ،لبمةله لپژ ا ل،ل ق الهکبهبیکتحق یونتهکی الهبلکب فکلرا ،لرسلنلجلنلحولالآ، .15لللل.لش1385 هگ،ل

،لتمیلةمل ف لیل لهحلحوزه و روحانیت در آجینک رهنه دهکای وقکام رهبکریما ،ل ن،للاةگظه مع .16ل.ش1375 یملنابین،للاهػ ه لتباة ه ل لاا ،لتهی ،ل

،ل ر لللگههلتهلللی ،لتهلللی ،لشکککرح غکککررالحةن و دررالةلکککن لللگحنل ح لللگ،لو رسلللهنن،لض لللهلظ .17 ش.1366

لش.1384،لپی گه ه ،لوبهری فرزان قلهرو قلن و سخنلامگین،ل ح گن ه،ل .18ل.ش1383،لتیض ۀل ح گل ش ،لطاوحل هی،ل م،لالبلاغهنهج ن ،لاةگ .19ل.ش1394ل هگ،لل،للاشیگهلبهون ،فاطهه فاطهه است ،لما ،لشری .21لته.جیرسآ،لحةگریع،ل ل کتب ،لخبارجاوع الأش ةین،ل ح گلجنل ح گ،ل .21ل،لتح ةلقالهریکد فکی آداب الهفیکد و الهسکتفید ونیک گحنلجنلمال لمله ا (،لشهةگلثهر ل)زحن .22

.ش1374 م،لماحل لاا ،ل کت ل لؤن هل ص هنن،ل

ل.ش1390لاةنلروػهلما ةعل م،ل،لضه عل گن لالهجتهدین الدین و ولاذوعالن،لل____________ .23لاللةگل ح للگبه یل ولاللونلا للگ ر ،لتیض للعل،لزانیککتفسککیر اله ح گرسللةن،لطبهطبللهحی،للاةگ .24

ل.1374لاةنلروػهلما ةعل م،لضه عل گن لما لل ل ا قبوملله ،لأل ،ل ؤلاسللوجهککع البیککان فککی تفسککیر القککرآنطبیلالل ،لفضللللجللنلرسللن،ل .25

ل .1415جیر ،ل .1385رسآل شی ،لل،ع حةگریل قب ،ل وشةا الأن ار فی غرر الأخبار،لل____________ .26

لتهی ، یتضون،ل،لتح ةقل ر گل حسةم ،وجهع البحرین طریح ،لفصی گحنلجنل ح گ، .27ل.ش1375

ل ث هفع،ل م،لالأوالی،للطولا ،ل ح گلجنلرسن .28 ل .1414،ل ن،ل ر هن لن ،ل لم،لل اعظین و بصیر الهتعظینروض اف هللرة هجونن،ل ح گلجنل ر گ،ل .29

.ش1375

کتلهب،لیض علمبهسل بهللثش ةهر ،ل،لتسه سا در دربار ایرانلژ ر ،لفووریع، .31 لتهلی ، رةلهنلل.ش1363

.1418جیر ،ل،ل ن سبل،لواجهسنن ابن هویم ،ل جومبگ لله،ل .31


ل .1402 بمه ،ل ن ر ،ل،لفی ظلا القرآن،لةگ،للا ق .32لنص ص ال ارد فیها علی بحکار ثار وع تببیق االحةن و الآ و ودین سفین البحار ،لمبهس،ل .33

ل .1402تهی ،لفی اهر ،ل ،ن ارلأاکککککافیل ح للللگلجللللنلی للللوب،لکاةملللل ، .34 اهشللللملنلاللللو ل لضللللو ل صللللقفون،لتیض للللۀل،لاصککککو

ل.ش1369لتهی ،فر ش لما ةعل لاا ةع،للکتهب کتبل ل لی تل،لالأفعکا فکی سکنن الأقک ا و العها کنز،ل،لما لجنلرسهحل گحن لامگن .35

ل. 1389 هایه،لل، لؤلاا نل رةلللهءل لللی تل،لخبکککار الاجهککک الأطهکککارأبحکککارالأن ار الجاوعککک لکککدرر ساسللل ،ل ح لللگبه ی،ل .36

ل. 1403جیر ،ل رجی،لل .37 بةلتل رةلهءلثلل لاسؤ،ل وستدرک ال ساجل و وستنبط الهساجلرسةن،لتلرونن،ل ةرػ حگ

ل.ش1369 م،ل ی ت،لل.ش1389 م،لگیا،ل،ل ن حهویزان الحةهشهین،ل ح گ،لل ح گنلنن .38 ش.1378لتهی ،للبگن ،،لعد الهی،ل قهین،ل یتض .39

گمسون .41 تصلحة لرسلنل رةلگل لال گی ن،لبلعل ا لهحلپروحلرلل،خهسک نظکاویلکلیات،لریه لل.ش1388تهی ،ل،ل ر هن لرگههلبهبهحی،

ل.ش1388 م،ل رصهریه ،لل،سیری در رسال حقوق اوام سجاد ح گ،لیثرجی،ل ةیللاةگ .41ل.ش1387ل،16،لش1387،لحصونل،«ر ة تل هلاگ نن»لله،ل حولافةه ،لر ت .42

ل

هاپاخگاه portal.esra.ir.1للل

2. mortezamotahari.com


‏‏سوره‏قیاوت‏61-61آیات‏دیدگاهی‏نو‏درباره‏‏وشهور‏‏گانه‏های‏سه‏و‏نقد‏دیدگاه

_____________________ 2محمد برزگر - 1پور دکتر عباس مصلایی _____________________

چکیدهکممه‏در‏خصمموی‏وانممای‏هم‏در‏ه مم‏اهلممهسمموره‏وبارکممه‏قیاوممت‏از‏61-61ه مما ‏ اتی‏اسممت‏

کفممیده‏و‏ وخیلفممی‏درهمماره‏هم‏و ممر ‏هممای‏‏د ممدیاهویممام‏وفنممرام‏و‏وحققممام‏هحممز‏هممه‏درازا‏ای‏درهاره‏قمرهم ‏در‏ویمام‏ه ما ‏ورهمو ‏همه‏‏اده‏است.‏هیفیر‏وفنرام‏این‏ه ا ‏را‏اها ‏وایرضه

در‏صمممدد‏ترسمممین‏‏اند ‏اوممما‏هرخمممی‏نیمممز‏ایمممن‏ه ممما ‏را‏ورهمممو ‏همممه‏ووضممموع‏قیاومممت‏و‏قیاومممت‏داننمممیهد جلممی‏را‏‏همما‏د ممدیاهاند.‏وفنممرام‏و‏وحققممام‏همرای‏ههممه‏ایممن‏‏ای‏از‏وواقممف‏قیاوممت‏داننممیه‏صمحنه

یاه‏ هما‏‏د مدیاهر‏از‏ایمن‏ م‏رسمد ‏همی ‏انمد ‏اوما‏همه‏نظمر‏وی‏د رر‏را‏نیز‏رد‏کردهد دیاهی‏هیام‏کرده‏و‏هرخمی‏قمراجن‏قرهنمی‏و‏‏رغن‏اهر ‏و‏کثر ‏نقل ‏ونیند‏کا ی‏نداایه‏و‏ها‏ظواهر‏و‏سمیا ‏ه ما ‏و‏هه

ای‏هممه‏‏سمموره‏قیاومت ‏در‏واقمع‏توصمیه‏61-61روایم ‏ههخموانی‏نمدارد.‏نرارنممده‏وایقمد‏اسمت‏ه ما ‏کممرم سمموره‏قبممل‏از‏اتهممام‏سمموره‏اهیممدای‏‏یانممه‏در‏اهمماآ‏ه مما ‏پانزدهاممیان‏نکممردم‏در‏‏پیمماوبر‏ا

کمرده‏و‏نقمد‏وفمهور‏همای‏‏ مر‏از‏د مدیاههمر‏این‏وقالمه ‏اهیمدا‏در‏هااد.‏‏وی ‏کنین ‏ومیرا‏هیمام‏‏دار ن.‏ونیندا ‏هم‏را‏هیام‏ویتوضیحا ‏و‏و‏‏د دیاه‏اد د‏سپس

رو کممرد‏تممدهری ‏رو کممرد‏سممیاقی ‏تناسممب‏ه مما ‏اهلممه‏ ‏قیاوممتسمموره‏:‏هددا‏کلیددد‏واژه‏.وایرضه

______________________ [email protected]ل ر ةهنل ر گههل هحلبه ل- 1ل ر سونل کتی نلماوحل یث ل لرگیال ر گههل غ ا ل لاا لل- 2

[email protected] یهفت:ل ل3/3/1396_ل غحیش:لل14/1/1396 ر


له. طرح وسئ1ل حه للاونهل بهنکعل ةه تل19-16ثیه لیلة نلتفس اج ك لت ان لله حه لس ل *ه تح ا ن ی إن ع

ه آن ل ه و ها ه *ج آن بع ل ات اه ف نلله ا ل ؤذ ل *ف ن إن ع ا ج ی ه ی ن گف گولبسل.ان بعلهنل نرگ،ل لة فسی ل

یلجی ىلث لعکیلشگهل لات:ةلاعلتفسلطونلم گه،

کت لرگةرصست،لتفس کعل نل ل جنلمبهسل لتلهلیلرةال لتفسلییل ر ف ل لاتل ػ لللشلگهل ل حلللنلتفسلللةی،لپل رلللگ.لی للل یل فسلللی لبلللگ ل لللگلجو هیلجعلطبهطبلللهح بللللل ػلما للل ه بیلیللل ن

کیح کعلبعل ریم قل لما علشگلاب لبعلل لفی وشل لث لیگىل هفتل لرفظل یث ل لتیسل ػکللعلپ ظو رللگ،لا للی هل لزبلله لظللو لن لریکللتلله لن لجللیل ل لل یلل رلل لثلکیلل شللت،لامگلله ل

ل نلظو رگ لثیله لمسالعل ل ل کلعل ظگ ل.کلی ل ل لن لرهل لفی لو ل کلعلحلرلگل لن ل کلنل کلهن نلل حنلریی،لثیه لةکمل لض عل لظو ل هلث لن ل نللاةمع کاحل ی لعل19-16م.ل ن نلل نل عل

ل ةلله لثیلله ل بلللل لب للگلث ل ؛لفصللیل601-10/600ل:ل1372:لطبیلالل ،لبمگریللگلبللع)لبهشللگ.ل ن؛ل19/106ل:1364؛ل یطبللللللل ،ل197-10/195ل:تلللللللهل؛لطولاللللللل ،لجی729-30/726ل:1420ن ػن،ل

کثةی،ل4/661ل:1407ػ ص ین،ل ل.(287-8/286ل:1419؛ل جنلک یلةتفس ل کعلطیفگ ن ل حل ل،ىل ن ی ل کلعل صهطل ل ن گمهکلهن لل،ه یلنلثحلنل لالتل

ل کعلبعلثرههل لا ونل هل له تة ن شلیشو لره عل م لهللظلو لن لبصو رملگل لرسلهبگیلظلولرگلرهن رلتلل،نلالمگل ل لهه ة،ل ل لبلعللال لللظلو بعلامگهحلظو رگ لره علم هل ی ه لبهشمگ،ل

ل ل ل لبلعلثرهلهل هل ل حلظو املگلبلهلمسالعل ػلث لبگغنرلگ،ل لشورگل لثرهلهلن ل ػللنل لال ون شلو ل ل لل کللعلفیشلل گه ل هلل لره للعل م للهللثرهللهلن لل ن ل ل وظللآل لل لمساللعلبللهػ شللورگلامگلله ل

لةثرههلرل،ظو رمگل کمملگ.یلپلفیش گه رل ػ ل لعل قلهجقل ر ىل جلیلظلا لتفسلةیلل،یةنلتفسلحل نلبهلثینلثح بل،ل گغش عل لثیه لشکللض اعل ی علرگ ن ل مگهل رجوطل لاتل لا گل لیه لن ل ػل یلگگههلفصلیلن ػنل حلنلله تل ل ه ل لات.ةزحی لا عل رجوطلبعل رو لل ل؛ورگل ن یبهلاملپ

کی ه لباص لر لل هلل لطبیلا ،لث لن ل ػ فصلیل؛ل601-10/600ل:1372:لطبیلال ،لبمگریگلبلع) رگل ف .(30/727لل:1420ن ػن،للما للعلطبهطبللهحتف کللعلظللهای که للللث لسللةیللاللو ل کللعلبللعلشللیحل یل للةنل فسللینل لاللتل


لرله لل کلع:ل لیث ل ن ىل ل ی له لبلگ ل گرلگ،ل حلنل لالتل لجیظ ل فسی لب گل ػ پی ظ عل لث ل یث ،ل کعل ن کلیحیپلکضهل نل"ش ل گن"لجیل ا ل هلکی لات:"لره لل ف "ل رلهػللله بیل

کلعل نلطل لیشگل "لره للتگر گیف لعل لالت.لپل23س "ل کلیحیللالهللبلون ل ل ثلیلکلعلله بیل نگههل نلامگهحلره للتگریس لبعلمامل ض ه لبعل یث ل شتل،ره لل ف ل یث ما لعللالب ل،ل

ل حللنلثیلله لبللعل لگیفللتلشللگیگلبللعل للیث ،ل نلظو رللگ لثیلله لجللیلفیشلل عل رلل لپی لل ل ،ل للغ ل نکعل ل هلشگل ل لا ون که لللتولالطلحػ کمگل لبگلغ ن لتلهل فله لثیله لبلعلطلونل کهنلظو نىل نل

لثرگلللههل ی للله لبلللعلتلللا لث لجپلللی ػ . ؛ل20/109ل:1417ی،ل)طبهطبلللهحلضبیجةللللل ی جلللتلشلللو ل ل.(281-29/280ل:1365،لتهی ر لبه

لثیله للالونهل ةه لت،ل لرگلههل س لوم ل ن یلگگها ل ب علجیظ ل ح ه ل هبیلبهلتلگجیل کلللی هل رلللگللهل ملللهنل حلللنلثیللله ضگیلللگل ربلللهن ؛لبلللبور ،ل91-90:ل1391لػ ه،ل) هللل قلللیحل

للکللعلبللعلریللیل ل(97-5/95ش:ل1394 ک لل لتو للة ل لتک ةللل،ل یللگگههلبللحة ل نلاللگلبللهلل یلگگههلتینلرسبتلبعللالعللضه ع ه لجیظل ل یگلیل ػل ح له ل هبلیلیلبهشلگ.لریرل لهون

ل.لل ن حنل یگگههلرةرلت هجههت لبهل

. تحقیقات اخیر2ل جللی حل لجیظلل لتح ة لله لبللعلر للضل کمللور ل ن للهونل ربللهنهل حللنللاللهنل یللگگهه ح لله ل

لبلللعلتثبةلللتلکلللی هل للن لن لل یلللگگههثیللله لپی ظ لللعل لجیظللل لبلللهل لاللل مه ت ل حلل یلللگگهه (،ل62-43ل:ش1385ػ گله ،ل؛لرسهر42-31ل:ش1377ػ ه،لل:لف هل بمگریگلبع)ل رگلپی ظ ع

رگ)ثظورللگن،لل للپی ظ ع یللگگههل حل لتثبةللتل یللگگههل ل للهلجیظلل لرةللرلبللهل لالل مه ت لبللعلنکلعل20-1ل:ش1392 ل حنلتح ة ه لث ل لاتل ل شکه ل ن لل للالوحلل یلگگهه(.ل ب علیک ل ػ

کی ه ل لعلتو لة لجی ل یلث ل یه شلگل_لکلعللطمله للثرکلعل_ل رگ،لرلهللن لیک لفی ل ثیلگ،لل ل نل کللعل لللهجا للعبللللبسللةهننل ضلللو ل ن ،تفللله لل یلللگگهه ةلله ل حلللنل لالللوحلبلللعلل یلللگگههطلللوننل

لل20/110ل:1417لی،حطبهطبللللهلبمگریللللگلبللللع:کممگ)ل للن لن ل ل یللللگگههبللللی رتل ؛ل20/116 ل(.149-17/148ل:1419لا ،ل؛ل گن ل29/280ل:1365،لتهی ر لبه

لیک ل ػلتح ة ه ل ظةلی،ل ح له لبلهل لی جنل ل یال ،ل گلوحیلل_ل للن لل یلگگهه ن ثرله لکلعل


گیف للعل یلگگهههلرةلرلبلعل شل بههلبلل کلی هل ل نل ملهنل حللنلثیله لبللرلگل_ للالوحلیکل ل ل، ظ صللهنعلن لکلللعلتلللهلرلللگ نلبلللعل یلللگگههل ه لللعلپلللیشلر لشلللبةعل لالللتمکل یلللگگها لن ل قلللیحل لملللگل

(.لرر یکلبعلا ةنل یگگههلن ل لیث لپلژ هل هبلیل یگلینلرةلرل50_ل32:ل1391گی/ضا ،لل)ظه عللل(.99-98ل:1390پون،للکمگ)جهستلجیه ل

سوره قیاوت و نقد هر یک 11-16وفسران درباره آیات های دیدگاه .3کی هل یلگگههلالعلل، حلنلثیله ربلهنهل فسلی لیه شلگ،لکلعللطمه ل لعلبلعللن ل قلیحل رلگ.ل ن

ل حنل ل لر گلثرههلظو اةملپی ظت.لاهل یگگههر للایلیکل ػ

نخست دیدگاه. 3-1ل ر للل جلنلمبلهس،ل و لوحل هیلعلبهشگ،لجیللرةرل یگگههلکعل هونترحنل یگگههلرصستل ن

کللیح که للللرلله للث للن ل رجلوطلبللعلمساللعلپیله بیل لت لهحلشللگ ل ل ی جللتلثیله ل للیث ل بلللل ػ نل رگل لمالللتلث لن لل رسللل ع کلللیحلرللل لفی وشللل لث للشلللگیگلپیللله بیل لتلللیسل ػ بلللعل لللیث ل

سل حلنل(.لجلیل لاله6/289ل:1404؛للاةوط ،ل119-29/116ل:1412طبین،ل:لبمگریگلبع رمگ)ل ل ةلله لثیلله ل حللنللاللونهلجللو هلتمهللهلل،19_ل16،لثیلله ریلی لبللهل و للوحل للون لض اتلل ل ی للعل ن

لل ل مللهنلثبحللاللاللونهل نتبللهطلظهبلل لرگ شلل عل لتللیسل ػ رةللرلطمللةنل لاللت:ل ػلشللو ل للیث ل ل للض لللعلث ل نللالللةمعلزحلللی ل؛زبهرلللتلن لبلللهلمسالللعلبلللعلظو رلللگ لث لریکلللتل لللگهل،رسلللةه لث ل ی جلتلث لل،گهل هلاتتولبعلمهل ی جتتو رهحیل کلی یمل ػ کلعلث لن ل ی جلتل پیلر نل ل لامگله ل

ل؛197-10/195ل:تلللهل:لطولاللل ،لجیبمگریلللگلبلللع)للالللش لجیللله لث لرةلللرلجلللیلمهلللگهل هلالللتل،کلللن-30/726ل:1420؛لفصلللللیلن ػن،ل601-10/600ل:1372طبیلاللللل ،ل؛ل4/661ل:1407ػ ص لللللین،ل

کثةی،ل19/106ل:1364؛ل یطب ،ل729 للل.(287-8/286ل:1419؛ل جنل

نقد . 3-2ل جلنلمبلهسل یگگههزحیلبمهنل حنلل-1 ل ػ ،لیکلر لل لات.ل حنلر لل نل ةه لبحهبعل مفلی

کی ه رللگ)طبین،للر للللشللگهل لجیظلل لتللهب ةنلرةللرلث لن ل ػلطرحللقل ی لله لیللهلبللگ ل لاللقعلر للللل ػل صللللوحلالللولل ػلیک(،ل لللغ ل حللللنلظبلللیل6/289ل:1404؛للالللةوط ،ل119-29/116ل:1412


لرلر یت ل جنلمبهسلر للشگه ػللاونل ی گهل للات.ل لگیل نل ةه لبحهبعلتمههل ػل حلنلثیله ،لمسالعلن للزحلی صلو ر لرلگ ن ؛لنل حنلر ل،لبهلظلو ایل حلنلثیله لا ح و ل_2

کلیح هل حهه :ل رلگل ل ةللریکتل سه لپیه بیل اج ك لت هان لله حهه لس ه تح؛لطلعل یمکلعله

لجیلبمه رسل علض لع،ل ی جلتل لجیله ل لیث لل ةتلوحلژهل هل لجلی سهو،لمساعثیه ،لماتلره ل ػلثیله للشگه لت اةاةلعل ن نلبلونت لل.(173-29/172ل:1418؛لبلهف ،ل19ل 17)بلهلتوضلعلبلعلإ

لجی شلتلرهبللل ػلاعلض عل لجیه ل لیث لبلهلظبلیل م لولل سهلوحژهلعباهللکعل نتبهطل حنلت اةللظو ایلثیه ل ظلل لتصی یمکعلل گیر شنلرةست،لث ل لعلفل لل؛کمةمل ن ع:لض هرمگ:لض

ع:لإثبله ل ی ج لعلفل ل سلهرک گنک،ل یثر کلعلر ل لبلهلتوضةهله لل(15/157ل:1415)ث ولال ،للب کللعلجیظلل لا لل .ل ػلشللولر شللنلر لل ظللوجیللعبلل رسللسهحل فهللو لثیلله للرةللرل للغکون ةنلر لاللتل

لث لن ل و فللقللاللةه ل ل مقبللقلجللیلثیلله لر لل ل رمللگل فسللی ،ل حللنلر لللل لجی شللتلرهبلللل ػلل20/110:ل1417ی،لبمگریگلبع:لطبهطبهح) ل(.للللللل29/280ل:1365،لتهی ر ل؛لبه 20/116

ل حنل_لل3 ل حلنللالونهل لث لالملرلعلل یگگهه ن کعل حنلثیه لبعلطلعلمالتل ن صصلرةستلل ةه ل بهرال رجلوط نللاةه لضگ گلیل حلنلثیله لالةرلل،لباکعل ن بلعل ةه لتلث لگهل لالت؟ل

لب لگل گهرلعلیلهلر ل للالونهل،رلگ ن نتبهط لبلهل بللل للالةه لضگ ضلگ ،لرلهػللر لگلتلهللل نلطلی ل نلتوامل نتبهطلرهر لرکمگ؟ کلی ه،لبلهل رلگکلل،بعلمملو ل ثلهلل صهط لن ل طهن فصلیلن ػنلتلاشل

ل حلنل لیلبلعلهة مهلاب ل کمگل لث ل گنل ن لثیه ل لثیه ل بلل نتبهط لجیل ی نل ل حنلجی شتل ػ للجللو هل لظللو لبللگ ل للگلل یللگگههکللعلرلله ضلن لاللمل حل ل یللگگههکللعلر لل لللتکاللآل ف لله ه

کللعل مهلاللبتلل،رةسللت لل ل حللنلثیلله لن لجللیل للی نل هةلل ػلث لضهللتل کمللگ،لبللعلممللو لیکلل ل ػ(ل ب لللللعل727-30/726:ل1420فصلللللیلن ػن،للبمگریلللللگلبلللللع:)لکملللللگ ل ر للللله ل قلللللیحل

کعلثیله ل ول کی ه،ل حنل لاتل کعلفصیلن ػنلبگ ل شهنهل ،للالونهل ةه لت19-16ترحنل ضه لل بللا لثیلله ل بللللبللعل مکللی ل کللعل حللنل ضللعلاللیلطمللگللرهلل ل ػ حللنلجیگهیللگهلل یللگگههبهشللگ،ل

لن ػنل هجللض علرةست للللفصی یگگههلجیگهیگهل هلبهلل،تح ةقل لاتکللیحظللو ل_ل4 لرسللةه لثیلله ل للیث للپیلله بیل ل حللنل ػ ،لبللگ ل شللهنهلشللگهل یللگگههکللعل نئك ل بم لجیلملگحلفی وشل ل لیث بهل مگهل ق لظگ رگلبعل ی هل لات، هنق نسهی س هل ت ف


اه،ل ملگهلل یمکعلجیل لاهسلت هحلضگ للتیتة لره لللاونهلوحژهلعب(لا صو ر لرگ ن ،ل6ل/ما )ل لثیله ل حلنللالونهلرلهػللشلگهل لالت) غکون ؛ل138-1/133ل:1415:ل یفلت،لبمگریگلبلع بللل ػ

کلعلجیظل(348-308ل:1392جهستلپلون،ل ل حلنلر لالتل شلکهللنفلعل حلنل لجلی نل ل ح له ل.ل ػلتثبةلللتلکلللی هل للن لر لللضلل یلللگگههکاةلللگن،ل کوشلللةگهل یلللگگهه ل ن :لبمگریلللگلبلللع)ل رگل حل

ل.(62_ل43ل:1385ػ گه ،لرسهر

دوم دیدگاه. 3-3ل حنل ػ له ل حلنلظقلهبل ةه لتل لالتلرلعل رةلهل لکعل لگ نلبلگ ل گرلگ،لل یگگهه نلل، صهطل لث لجلیل حلنل لاللهس،لل لالت.لبلعل لپی ظ لعکلعلثیله ل بللللل لالتجیل رسله ل کلغ ن

کعل رسه ل ل وطم ل کتلهبل م له شل13 امگ)ثیلعلظبلیل کهناهنلره نلال شلن لبعلبل کغ (ل لکللی ه لبللعل ی جللتلث لل،ن لبللعل لمی للعل شللر حلبللعل ی جللتلره للعلل (ل14ل/لاللی ء ل)ل امللگل لالل ون

ل لف لگ؛ل لغ لبلع لزبلهرشلبلعل کملتل ل، ػلشلگ لظلو ل للالیمتل ی جلت لهلکمگ،لل م هلل ل حه :شو لگف عل اج ك لت ان لله حه لس تح

کلعل یلملهرع ةرکلل مگهللاب بعللزحی ل؛ه ،ل نلکمةم)ثیلع یمل لث لن لجلیلتلول ی جلتل گی لثور کعل م ه تلن ل کلعل17جیلمهگهل هلاتل (ل ل لامگله للبلللعل یتکللل لشلللگ لث ل ف لللهل،ل کلللی یملتلللولرةلللرلبلللهل لللی ن ی جلللتل لللهلن لتب ةلللتل لللهلث لن ل ی جلللتل

لث لاللملجیله ل لشلیحل ی تلل لم وبلتلث لجلیل هلاللت18کن)ثیلع :لبمگریلگلبللع).ل(19)ثیلعل(،ل ل ل ػل(.ل30/727لل:1420فصیلن ػن،ل؛ل601-10/600ل:1372طبیلا ،ل

لث ل لتل رلگ:للکی هگورلعلتبةلینلل حلنجیل هیعلا ةنلتفسةی،لجیظ ل فسی لرةرل حنلثیه لن ل نل ظو رلللگل ػلر ىلظسالللتل لشی سلللهنى،لضسللل علل هلظلللو لن ل لللهةب،لره لللعللالللکلللعل رسللله ل کلللغ

لبهلش هبل لمساعل یگر ل هلبلل ص عل ل،م:لره لعلم التلن لتملگلتملگل صلو یحگلول ل للعظو رگل لبلگانلکیلکی هبل سمبه ل لش ی هلبصو ل)تهلزبهرتلن لب جلیللم(.ل ب لعة ل لون لجرنلال ل لی ن

لجلللیل هلالللتلظو گلللی لثون ل ون لره لللعل م لللهل،ل للل لطلللو لالللیلون للل لن للرلللگ لث . هلالللتلگولم،لب گلتول نلظو رگ ،لث یظو رگ گیلبهلظو ل ل) کن،لبهػ گول کع:ل مکیل ل حن لبهػل شلوح(ل ب لعللیل

لکعلث لن لجیلتول گ کملجیلمهگهل هلاتل شلةزل ح لو لل.(7/132ل:1386)باغل ،للمةلل ل ل

کملور لرةلرل(ل لجیظل ل ح181ل:1405گی یشل ش ع)شا و ،لل یگگههبعل حنلشا و لرةرل له ل


ل حنل ل فهحل ػ ؛ل42-31ل:1377ػ ه،لل:لف هل بمگریلگلبلع)ل رلگل،لتح ة لهت ل رسلهحل ه یلگگهه نل(.62-43ل:1385رسهرػ گه ،ل

نقد . 3-4ل حنلل-1 ل فهحل ػ رگ:ل حلنلتفسلةیلجلی نلثیله ،للطمةنلجیه ل شل عل یگگههجیظ ل ح ه ل نل رللگ لتکه ىللشلبللحمعیبللهلر لله کللهفی ل نلامگللهحلبللهػظو ر ل م ه لله ،ل امللگهل ػل هللیهل هل

کللعلاللیکمو ظللتل لیظللوجیللعثامللمللاللونهلن لبلل گورللعللرةکگلاللتلضاللوهل هل لاللت،لث لطملله للث ل للهاگهلر لل (.ل للهل للتل نلظللو ایل ل39ل:1377)ف هلل لػ ه،لل شللولقللعل ل رفصلله ل ن

للل:کمگ؛لزحی للاةه لثیه للاونهلظا ل حنل قا لن لثهبتل لثیه ل با ل ن کلیحل،12 صهطل للالونهلبلعل ةلللثیلعل، ی،ل)طبهطبهح لالتلپیله بیل

لل(20/105ل:1417 لرلعل کلغ لثرهلهلیلله لشلگهل لالت،ل للغ ل ن ل حللنلثیله لبلعلرحللولغةلهبل ػ کلعل ن به لکیحل19-16تیلبهیگل صهط لثیه لل نل ونلبون لربو ل ریمع ل رست.للن لرةرلپیه بیل

لبللحمعل ةه للتلتللهلثیللع کللی هلل13ثهرةلله لثیللع للعلپیللگ ل ر ة للتلل،5بللعل هرمللگلثیللعلل15 14 لل رسله الهنللره ت یگینل ػل ل رةلهلن ل ف لهالهنل کلغ کملگ.ل سل مگل حلنل قال لث لل لبل نکع لل لاتل جه ح »بهل ةلگلل13ثیعل ن روػل ةه لتل ظ صله للسله ،لبلعظبلیل ل م لهللبلعل رل«وو

لثیعل، هلشگهل لات ةگلث لگهل لالت.لبصةیلجو ل رسه لبعلرف لظویشلبگ ل حنل ل14 هل ن رسله لجلیلبصةیلجلو لنلهبعل ملن ل،لث حنلثیعلتقبة ل رجوطلبعر یه لا عل ػللاونل یگیل نل

ل للوطنل رةللهل رفلل ل کاةملل ،1/107ل:1380ل رگ)مةهشلل ،لرس عظللویشل ن لل3/723ل:1407ل؛لل5/119 ل ...(.لل7/719

ةه تل رسل ن،لل صهط ل حنلثیه لن ل رسه ل لػ ه لث لن بهلتوضعلبعل حلل قیحلشگه،للن ض لبهشگ.ل یگگهاتو رگللر ل ی جلتلبلحةفعل م لهللن لبلعل هرملگلل یلگگهه حلنل یگیل شکهللل-2 کتهبلتل کلعل ث ل لالتل

لجیظون ل سی له لبلهل حلنلبلحةفعلن لرةلرل هرملگلجیظلون لظا کی هل کهن رلعلل ینل ه نلفی لکلللامگل لرکمل ضهج یکل سیحلبهلیکل ل رةهل رس عل لات،ل نلره ل علبلهلتوضلعلبلعلثیله ل ن

ه وهن خ ح گ ل یث ،ل هرمگ:ل هل فهس وها ع کهل ن جد ه وهن سهو یهوم ت هل ها و وها ع وحض


کتللهبل(ل للصصل 30ل/م للی ل)ثل کتللهبل م للهل،ل هرمللگل کللعل اللهىل للو ،ل ن نللشللو للجی نرللللگهلر ل،بهشللللگلظقللللوطل لر للللوشلر یل لشللللیلةللللظذلی لر للللهل للللتل م للللهلةباکللللعل ن

کللعل نلبللحةفعل ضللو لث لل لر للشلبسلل عل ل رسلله ل نل13/55ل:1417ی،لثرههلاللت)طبهطبهح (للبعل ی جتلث لبهلبصلةی لبلهطم ل ل ةه تل ی ون (.ل221-9/219ل:1360شو ) صلقفون،للروػ

لرقلقلث ل لروػل ةه لت،لبلعل29ل/)ضهثةلعلکتهبل لغکون کتلهبلتولالطل رسله ل ن (ل ل ی جلتل حلنلکعلجیلگورع کلهف ل نل ةقل لاتل هك ل:بهشلگل نلرسهجیلا ل رسله ،لرس ل ل کتاح

لله فهی اله ک

ف ل ی سك ال حن سی وم ع ل(14ل/لای ء) للبا یك حکلعلطمله ل یگگههبمگنل شکه ل حنلل نلض ع کلی ل کلی یم،لتلیللپلیشکلعللبهیلگلجیله ل شلهنهل

ل رگةللرهل بللا ل قللیحلشللگ ل حللنل ل یللگگههظللهای ل ل،ل للل یللگگهه،ل ضللو ل شللکه ت ل ن هونکیحتیسلبهلثیه ل بلل لب گل لرگ ش نل هرمگ:ل نتبهطل للپیه بیل لیث ل لتمهلال لفی وش ل ػ

رل ل هل لجلو هل لالت،ل لهلبهیلگلجیله لفی وشلرکلی لرگ ش نلث لبهل مگهل ق لظگ رگلجیلکعل حنلریی،ل کلعلضرجةله لث لر شلنلتمههل شتل لبلهلظلو ایل للالةه لیلکلفلی ل لالتل ربلو هل

کتهبل م هللا سوحیلرگ ن .للللل لرگ ش ع،ثیه لا صو ر لبهلثیه ل یگیل یث ل ربهنهل ةه تل ل

سوم دیدگاه. 3-5ل حللنل ل،لبحللالثیلله ،ل ی جللتل للیث ل رسلل علشللگهل لاللت.لل یللگگههرةللرل هرمللگلل یللگگهه ن

گیف عل یللگگههن لبللهلل یللگگهه نلبللعل شلل بههل حللنللمللگه کللعلتفلله لل، رللگل للیکسلله ل نلرلله لکلللیحل، لل یلللگگهه ضلللو ل ن ،لجلللیل بملللهنلل یلللگگههةللله ل حلللنل ل حسولاللل ل للپیللله بیل ن

کعلبمهلجیللکی هلظو رگ لثیه ل بللمساعل لاوحل ی له لبلعل لالقعلمالملل یگگهه رگ،ل نلره لکعل کلعلجیل ا ل ی له لجلو هث ل یره لل ف ل م یلث ل ض ه لبعل یث ل ،ل نلظو رلگ لثیله لب لگل

لرلللهػللر لللگهلمسالللعل ا شملللةنل(.ل281-29/280ل:1365،لتهی رللل لرگ)بللله کی لاملللوػکللعلبللعلل،بهشللگل للر لللل جللنلمبللهسل ل یللگگهه س سللکل بللا ل کللعل فسللی ر ل نلرلله ل

لث لن ل و فلقللاللةه ل ل مقبللقلجللیلثیلله ل للاللوحل هجلللل یلگگهه رللگ،ل حلنلر لللل لجی شللتلرهبلللل ػلل20/110ل:1417لی،حطبهطبللللهلبمگریللللگلبللللع:)ل رمللللگلر ل:1365،لتهی رلللل ل؛لبلللله 20/116 ل(.29/280


لثحلل رویسللگ:للشللیحل حللنل یللگگههل لل نلیلحطبهطبللهما للعل لیللنلطهللهن لیلل لثهةلل عل ن ه ل بلللل کعلنلاوللظگ لب گشلض ا ل ی ع مکلعل نلامگلهحلی الگلبلعل لن لفی له ل ل ىل لاتل

لثرکعل ر لت لهحلشلو ،لثل،ر و هن لنمهیتلشو ،ل بللگیف نلثرشعلبعل ىل ر ل هت لیل بلل ػک لبلعن ل که للللعلاملوػ لل.ظو رلگ لث لریکلتلرگالگلر لگهلرصو رلگ،ل لزبله لظلو لن لبعلرلهػلطونل ن

لثل ع، ل ن ل لهلث یگولکیله ل لون لبحلالبلعل مر لعللالفهنشلیگف هن لةلملگهل ػ کلعل ن ه ل لالت،لکعلبهلشمورگهلظو ل کا عللالصنللکیم،لشمورگهلبصو اگلبهلحیگول نللاصم ل کا عل ل ل

کمگل ل بلل ػلة هلن لتک کملیمل لبعلزبه لجیهوریمکعل هلث لن لبعلزبه لجی لل ملةهون ل ل هل رسلهسلکه للللالصنل لهلن لبفلنلم لل ىلر حکعل له لگ،ل لغ ل لن ل ػللالصنلبلهػل شل ع،گغ ن لبعلطونل

رل گلولتلهللالصنل لی لجه لیلبفه ل ل لب لگل ػلةمل نللاصنل نلمسالعل کلن،ل لالحیگولبعل ىل .(20/109ل:1417ی،ل)طبهطبهحلمة ال عل بعللاصنلظو ل وبهنهلنلتغکیلرةرلح

ل ل،لتو لة ل لعلثیله لرةلرلبلگحنلبلون ل لالت: یلگگههجیل لاهسل حلنل هه و ی إن ع ها نها جه آن ل ملهىلث ،ل لل کلعلبلعل لیث لمسالعل کلن،لطلو لض لعلحلت اةللثیلعل بللل لالتل نل لالتل

کلی ل ضلر ىلث لبلعلیشلو ل لپلکی لثرشلعلبلعلتلول رل ل ل گی،ل ل ی جلتلث لجلیلتلولبلعلیکلگیولال علل لکیرلةمهگهل هلات،ل لا ل هلفو لر ی ػ کم ل ل بلل ػلظو رلگ ل له،للمههل ػ شو لتهلتولمساعل

ه ث لن لبصو ر .ل آن بع ل ات ناه فلله ؤذا ل کلی ی؛لف هیله لمل ل رل ل لهلی م ل ل ی جلتلث لن لت لهحل

لتیلث ل ت،لظو رگ ل هلن لپیهفت،ل کلنل لب لگل ػ ل له،لتلولشلر حلبلعلظو رلگ لر ىل کلهن لهحلشلگ لل کن.ل ن إن ع هه ینا ج ی کلعلپیلر لض لعل ل ی جلتلث ل لالت،لرةلرلجلیلمهلگهلی مل ل یل؛ان ضلهحل رل ل

بهشلگلل ل یلگگههرةرل ػلض اعلطیفگ ن ل حنللتفسی الفلان ؤ آل(ل110-20/109 هلات.)ا ه ،لل(.لل284_ل29/280ل:1365،لتهی ر ل:لبه بعلبمگریگ)لپی ػ لجی یلث ل تبةینل لبعل

نقد. 3-6کیحل-1 گیلپیه بیل لرله للتلگریس لل بعل لاقعلرله لل ف ل ،ل فله لثیله ل لیث لن ل بللل ػ

ل رگ،لل رس عل یث ل ل ػ گههلجو هثیه ل ون لبحالرةرلبعلرهطهن ل رگ.للث ل حنلبلون ،لمسالعل ن نکللعل حللنل للی،لظللا لشللی لظو رلگ لثیلله لب للگن،لم للللجللیلظللا لثیلله ل لون لبحللال لاللت،ل

گی ل لااح ل(.لل96ل:1394ظو اگلجو )ببور ،للپیه بیل


لجیله لث لث لگه،ل ی جلتلتباة ل ل لالتلرلعلل_2 کملهنلض لعل ل کلعل ن ظهونلبحال ی جتل لیث لکلللیح لللی جنل حلللنل قاللل ،لرلللگیال لللهحلض الللعل.ل ػلبلللی ل ی جلللتلشصصللل لپیللله بیل

کعلثیعللبه ا لاتل ك لت ان لله حه لس تحل حه ه رلگللن ل سل مگل حلنل قال ل رسل علج

کللیح ل:1404کی ) ساسلل ،للثیلله ل رلل لن لف للطلبللعلفی لله لضبیجةللللتباةلل]ل لکللعلپیلله بیل کلعل حلنلثیله لن لرهل ل هل لل(.لا شمةنلجیظ ل ره یالتقبة ل اللجیت89/38 رةلرل

کلللیح لتباةللل]ل قابللل لظللله لبلللعل لللی حل رسللل علپیللله بیل ؛ل2/397ل:1367 رلللگ) ،لل ػگف ملل ل لاللتلر لل لجیظلل ل ػل46/308ل:1404اسلل ،ل س گغشلل عل لاللت.ل (،ل ؤیللگل قالل ل

کعلبعل حنل کلیحل یگگهه فسی ر ل ػلمسالعللت هحلل نرگ،لبحلال حلنلثیله لن لرهل لپیله بیل ل بللا ل للیث ل رسلل ع _ل17/146ل:1419لالل ،ل؛ل گن ل11/457ل:1377:ل یشلل ،لبمگریللگلبللع)ل رگل ن

ل(.لل152ل حنلل_3 ل«له»،ل یضعل ةیل یگگهه ن كلبلعل» ن ی لتح بلعلطلونل قالقل رسل علشلگهلل،ل لیث « ل و ل ل هرملگلثیلعل لللالونهل لگن،لبلعل. لات ل نضلهحل ل ةیل ن لنف عل حنلروحل ػ لالت،ل لهللکهن

کلعل حلنل ل ةیلبلعل یضلعل وضلو ل ل ون ن،ل یضعل ل ةیل وضلو لبهشلگ،ل نضل لث ل لالتل گیل ن کاحلب لفحو نل کعل ػ ل حنل ثهلل لاتل علجیگی لرعل یض ل تیلث ل لالتلل مهلال ل،ثیگ.ل غ ل ن

ا شمللةنلربهیللگل للهجهتل مللهحیل حللنلکللعل یضللعل لل ةیلن لا لله لثیلله ل بلللللاللونهلبللگ رةم.لاالیثیعلثیه لبهل ت لك الح و ه ف ن الله اله

بل لله آن ون ل ل حالق اج ح ی إل قضیخ ت ب یهك و ه و لهل ر

لل(114)طع/للها ع یز ن ل یث لبعلطلون لثیعللاونهلطع،لبحال ػ کعلطو ل ن بهمال حنل مگ نلشو لللبه یث للل » قاقل لات س بلعللثیله للالونهل ةه لتلرةلرلبهیلگل یضلعل ل ةیلن ل لیث ل ل ل نل،«ت

ل یم کللعلبحللالثیلله للاللونهل ةه للت،ل رلل ل ل للیث ل لاللت،لشللک لطللونل قاللقل رسللت؛لزحللی ل نل یگگهه ل هل ن لثیعل لغکونللالونهلطلعلل ه لرةرلا ةنلرییلن لتثبةتل ل ون ل بوللرةستل کمةمل

للتو رگل ریمعلامل حلبهشلگ،ل یلگگههل نلجیلبحتل حنل قا ل نل هجللجی شتلرهبلل ػکلعلثیللهل لیث لبلعلطللونل قالقل ل لریللیل لالتلیلهلثیلله ل بال للاللونه؟لون لهللالؤ لل بللا لث ل لالتل

کلعل ظهلیلث گف عل ؤیگل حنلجو ل لثیله ل ةللپیشل کلعل ن لالونهل ةه لت،لریلیلبلعلل19-16 ل لالتل ثیه ل با للاونهل لاتلرعل قاقل یث .للل


للثیه للاونه،ل ؤیگلایل ل قال لپلیشلفهمل ةقللاةه ل لعل ه لعل ل ن گف لعل لالت.ل نلتو ةحه ل ل س مگ ل یگگههلظو ،ل حنل قا لتو ة لجی ینل هلظو اگلشگ.

کعل حنلثیه لبعلطعلماتلل_4 ل حنللاونهل لث لاملرلعل نللالةه لضلگ ،ل صصلرةستل نگیل حنلثیه ل نللاونه ل ةه ل بهرال رجوطلبعل ةه تلث گهل لات؟ل نلضگ لیلهلر ل للباکعل ن

ل حنللاونهلث گهلجو ،لشهیگل حنل )بعلشیطلنفلعل شلکهلل ل(،ل هباةلتل یگگههل نللاةه لضگ ل ػل غحیشل شت.ل

دیدگاه جدید. بیان 4کلعلثیله لل،ل لصصل ةه لتلونهتگجیل نللاةه ل للاةیلثیله للال الیللالونه،لل19-16کملگل

ل ةه لثیه ل رجلوطلبلعل ةه لت،ل ل21-20 لل15-1لوحلژهلثیله لعبلطمگلبعل ثهبعلض اعل ی عل نگیف ع،ل هل ل که للبهل بهراللاونهل لیتبطلجلو ه،بعلطو ی ن ل کلیحظقلهجیلبلعلپیله بلن جلی نللیل

ل ی جتل لرکی لمساعل للثیه لن اگ لهنللالونه،ل بلللجیه ن که لللثیله ل ن ػلض لعل ل ی جلتلکه للللجیلله ل هلل ل گةللینل ل للعلاللیلطمللگل حللنلبهشللگ.لل ر للاللونهل لشللکلل رةللرل یللگگههل ن

لل هل ػلیکل، رگل و وحلن ل یتبطلبهل یث ل ل ػ گغشل علا لةنللالونهل لاول بللبحالن لثیله لکلیح ل،لباکلعل ی جلتللاونل یگیل قا لن لرعلبی ل ی جتلشصصل ل لیث لتولالطلپیله بیل

ل رگ.للجیه لتباة ل ی ه ل کلعل لهرر هلثیلعل ب لگ حیللن لطملةنلشلیحل هل یلگگههریی ل حلنللجیظ لبلهر رلگ:لػ لهر ل

کلللی ،لپیللله بیلشلللگللالللونهلرلللهػلل گینل لرهللله ل سهضلللتل لللیکه لپلللی هلجی شلللتل ل ف للله لن ػ ل ػ کیح لر ل کعل با ل حنل ح و ل لغی ،لتیثةیلبسر حیل ن حلنل للاهػنل سةیلترویذلل یگرگل

کعلل یث ل یفهل لره لل حنلثیه )ث لرضی لکمگ.لا ةنل یللاب لشگل (ل لپلیشل15-1 ل ػل ت هحل کی ه،لبهلش هبل نبلگ ل بلا ل رل لرلهػلل ػ لره لل لا فه هل ل فعلپیشلث گهل ن لاونه،ل ػ

لثیه ل ل حنلر کلی لتلهل لعلثیله لل19-16شگهلجیلثیمگ،ل ػ رهػللشگل لظگ رلگل ی له لن ل و لآلل.(97-95ل:1394؛لبلبور ،ل91-90ل:1391ػ ه،للهػللشلورگل للالونهل هیله ل لغحی ) ه لاونهلر

کمللاش ل ی ه للاونهلن لبع که لل با ل ل لللللگ.مطون


دیدگاه جدید وستندات. توضیحات و 5لر لگل یلگگههلایلطمگلجیظ ل س مگ ل حنل لالوحل یلگگههلوحلژهللعگغشل علبلالهنلل یلگگهه ن

کللی :لجللی نلجیلله لشللگ،ل للهل کللعلاللیللاللونهتو للة لجی لل یلبهیللگلجیلله ل لثرسللهل کلللللل ػ بللعل ثهبللعلیللکلکلی ل لریلهحلجی نل مسسمل لات،ل لت له لثیله للالونهلتلگجیل فهمل نلاتلثیه لایللاونهلبهیگل ن

یهفتلثیه ل للاةه لث للاونهلن ل ل نلپیلث لبعلفهملبحة ل لضهیگههلر شنلا لعلثیله لث ل رکی .ل ربهنهلثیه ل ل حنللال19-16 لاتلپیگ ل ل حلنلر ل بللل ػ ونهلرةرل علبگحنل مو لل لالت.ل ػ

کا ل ػللاونهل ةه تلبهلتوضعلبعلظلو ایل للالةه لثیله لث لجیله لل،جیه ل مهنل حنلثیه ر هحیللپیتولث لبعل فهوحل لضهیگههلثیه للشو ل یم:ل ل19-16 ل ن لپی ز

لل حنللاونهلطمه ل ب گ لتهل ر ههل،ثیگلجیل ثیهتشللظو ایکعل ػ وحل ةه لتلپی ظ لعلبعل و ل، ػکوطلکل لیث ل هرملگل یلالا ل لات.لایلطملگلبسلةهننل ػللالونه لهلل، رلگلربلیلرةلرلطمةنل لاهنل

گ لو هل لالت،لبلگحنلجیله :للالونهلبلهل حنللاونهل نلپی ظتلبلعل حلنل و لوحل میلینلضگیلگلن للبهطل)ثیعطیحل ل3یکل مگ ن لبلهل ضلو شلو ،ل لهلل(لثغهػل 6)ثیعلب(ل للاؤ للرهر نل رسه ل کغ

کللی ه،4لاللزل ض لله ل)ثیللعبللهلیللکل هتمهللهل،لن حلل ل گللغن لث ل لتفصللةا لتللهلثیلله لبللل(ل ػ بللعلل21علطللونپلی ػ ،لثرگلههلبلعلیله ثوننللاهنل مهله ل حلنل ملگ ناهنلبهطللل للالؤ لرلهر ل لری عل ف هنللوحژهلعباهلل رسه ل رو ل کعل ریشعلور لبلعل ةه لتل لالت،ل کغ ل ل حیه ل یگل لث لروػ به ل ن

ل ی ه ل لپی ظ عل گلوحی35-22کملگ)ثیه لن لبلعلشلگ ل رلغ ن ل ر هلهل بلعلا له لل(.للالونهل نل لللاللونهلبهػگ لل ع، (ل للاللش لبللعلث ل36)ثیللعکمللگلل لل لتیل قللیحلث لن ل ػل میللینلر شللنل مللگ ن

ل حللنلر ل(.40-37 اگ)ثیللعل هلاللزل اهنللاللیلطمللگل و للوحللاللونهل هرمللگلبسللةهننل ػللاللونهل ػشللبهعلرفلل ل للگن لظللگ لجللیلاهنل مهلله للع ف للهنل یللل،غللی لث ل، یگللی،لبحللال ةه للتل لاللت

ل حلنلن لال هل ل ه ل رغ نلشگیگل ی له ل ن .ل(87-84ل:1391ػ ه،لل:ل هل بمگریلگلبلع)لبهشلگل گینل للوحژهلعب حنل ف ه کی هل،لاونهل ب گ نثیعلجیستل لیکل ن ل حلنلر لبهیلگللر و لپیگ ل لالت؛ل ػ

ل حنلفضهل للاةه لفه ةگ.ل19-16ثیه لن لرةرل نلل19-16کلعلجلی نلفهلملثیله لرکتعل همل یگین کلعلثیله لل حلنل،ریلیل شلتلبهیلگل لگ لالتل

ل ر ههنلبحا ون لرییل ل ةهرعلبحال قیحلشگهل لات،لبگحنلشیح:ل،رعل ن لباکعل نلاتل ن


ل لثرکعلظگ رگل ن لثیعلب گل ػ اعل ةه لتل ػله سلل لوحر له ل لجی نللاونهل للی ب گ ح کی ه لبلهل شلهنهلبلعلل(89ل:1394بلبور ،ل؛ل6/377ل:1425)رهه رگن،للاوگمگلظون لپیاةرل

ک عرف ل و عل ل لعل ؤیلگنلمةمل لجلی نل ثبله لگیل ر ر ل رسه ل لات،للکعل حه حک لعل نل لا ب ه لبهطلل مکی ل بم لجلیل89-6/88ل:1425رهه رگن،لثون ) ةه تل ل رلهتو ر ل(،ل مگ ن

گللللی ثوننلظگ رللللگل کمللللگهل لپولاللللةگهل رسلللله ل لالللل صو جللللیل ل ةه للللتلن لاللللهللاللللهنلپی ر لللللل نل حلنل4)ثیلعل اگل هلاص ل ض ه لبعلث ل ل(،3کی ه)ثیع اهنللی لعلالونهلبلعل ف لهنلر ل ل(.ل ػ

لپی ظ ع، گیل رسه لطمةنل قیحل ل ر ر ل حنل مگ ن کعل اهل ربلهنهل ةه لت،ل کله لث ل للکمگلکمسکلله نل لنلاللةگ لبللعلضللو بل لاللت،لل،کممللگلر لل ل للتلجر للهحیلث للاللؤ لل رللعل ػلر نل

ل ل لپلی هکعلر لاتل لثباکعل ػ مکلعل یثرگلههل نلملةنلل.(6_ل5)ثیلعل ننل نرلگل ی له ل صلگلفسلونل شهن ت لبعلر هرع بهشلمگ(،ل بللللکلعلشلیطل ل9-7)ثیلعلکملگلاهنلجر لهحیل ةه لتل لتاویحه

ل حلنلروػل ظ صله ل هل)ضو بلشیط(لن لبعل هیهل لجیللاصن -10)ثیلعل مهاگها ل ی ه ل نکلیحللاش ل(،11 لن لبلعللالونلظلگ للگلههلا لعل رسله ی نل نلظقهجیلبلعلپیله بیل لث لروػ الهل ن

گللهح12 رسلل ع)ثیع لن ل ومللگلظبللیل نلشللگ ل رسلله ل،(ل ل نلثظللرحنل للث لروػ م للهللا للعلاللهل ػی للللعل13کمگ)ثیللللعلظللللویشل یفلللل ل لثرکللللعلر ل للللعلظگ رللللگلب للللگل ػ ی لللله لن للشللللبهع(.ل ن

کی فسه کهننل گه لضاوتیل، یف ل ل ةه تلن لظلی لر ل ل لجلیلطلو ل لل، نل طلی نلظبلی نل ف لهلکملشگ لا ةنل مکی لبعل م هلل اةگلظویشل ما ل گ.ل هللاونهلبعلا ةنللاق ل ػ

کتفهلرکی ه، لتهگیگل لثیه لل :لکملگل لجیله ل ل ن لجی ل پلی هل ػلیکلر ة تل یگلیلل15-14 نکللعل رسلله ،للث باکللعلا للعلل،جبللی ل نل ةه للتلبللعل م للهلل اةللگلظللویشلپیتمهللهلگورللعلرةسللتل

گللههاللهلجللل رسله لث کلله ا ل لیلظوی لل نل لثیلله ب ی شللمگ،لرللگل للول یمکللعلمللغن ل،19-16للاللش لب للگل ػلثیه ل وبهنهل لالملل حنبهػگ ل ع،لبعلا ةنلبحالل21-20 ن بلهنل نلظقلهجیلبلعلظلو ل مکلی لبلهػ

گینل یگینل باکلعلری لعلا لعل حلنل سلهجللل،رةست نلاتلکمگ:ل حنل مگ ناهنلش هلل ف هلن ل کعلش هل رةهنلز گغن گغ ش عل لاتل ث ل لاتل یگل لثظی لن ل ل یگ ل ر

لل لفضلهل للالةه لثرهلهلبعل21-20 لل15-1ثیله لالةیل،لیه شلگبهلثرشلعل لصصل لالتلث لگل کللی هل نل لاللطلبحلالث للگهل لل19-16لکللعلثیلله لگشل بللعلرللوم ل نتبللهطل ثةلقل حللنلثیلله لن ل قللعل


کللیح ث لاللمل نل ةهرللعلبحللالل لاللت.لرللهللبهیللگل یللگلرک للتل حللنلظقللهبلبللعلپیلله بیل ل«له»کملگ.ل ل ةیلل،ل س مگلظهاینل حنل نتبلهطلن ل لصصل 16؟لتوضعلبعلثیعطةست ل» ن

كلبللعل للی لبللعل یضللعل«لتح ن ل لتمهللهل یضللعل وضللو ل نللاللونه،لا لله لثیلله ل ل و لللومه لرةللهػکیح ثیله للجی نلمساعل نلظو رگ لا ه لگغش عللاونهل لات.ل لتحریکل سه لپیه بیل

لپی ظ نلبعل بهرالپی ة لجلی نلطلعللاونهلنلگغش عل کهن کعل حنل جو هل لات.لرهللبهیگل یگلل گیف عل لات؟لتوضعلبعل لبعلطعل صگنلبون ل ک آل ةقل حنلل،اعسه ک لکلرکتلعلبعل

کمللگ:لیکلل لفهللمل مسللسملثیلله ل ل حللنلل19-16 لل ل ل یگللینلتوضللعلبللعل یمکللعلطللی ل حللنلثیلله ل نلل15-ل1للاونهل لث لامل نل ةه لثیه لث گهل لات.ل20-21

ل»بلللهلل_ل19ل 17لثیلللعلبلللهلتوضلللعلبلللع ل:1418)بلللهف ،لبهشگل ل16ت اةلللللثیلللعکلللعلت اةاةلللع،ل«لإ کلیحلفه ةگهل ل_ل(29/172-173 کلعلمالتلرهل لظگ رلگل ػلمسالعلپیله بیل ،ل حلنلشلو ل

کعلما هلجیل ی جتلثیه ،لض عل لجیه لثرههلرةرلجیلمهگهلظگ رگل لثیلعل لاتل ل ػ رةلرلل18بهشگل یهفتل کعل ی جتلپیه بیلل ر کیحشو ل بهیگلب لگل ػلض لعل ل ی جلتلثیله لتولالطلظگ رلگلل

که لللض لعل ل ی جلتل بهشگ؛لی م ل ب گ لبهیگلثیه لتولاطلظگ رگل لبعل لاةاعلضبیجةللبعلطلونلل گللیلطمللةنلشللو لثیلله لبللعلطللون کللعل ل:1417ی،لکه للللبللعل یراللعلجیلله لنلاللةگه)طبهطبهحشللو ل

کیح20/110 کممگ.لث لجیه ل ه لن لعل ن فة ظل(ل لثرگههلپیه بیل ل با ل لجیل ی حل ی جتل ل ت لللهحلث ،ل ل ةهرلللعلبحلللال ل بللللل ػ گلللیف نل حلللنل قاللل ل ن ل ػللالللونل یگلللیلتوضلللعلبلللعل لللی ن

لرهلل ل ػلمساللعلل للصصل کللعل صللو لثیلله ل ػ ل بللا لثیلله لکمللگل بلللل ػلض للع،ل،ل15-1 نکه للل قه ل للالونهل لجیله ل هل ،لت لهحلشلگ ل ؼهل.ل(86ل:1391ػ ه،لل) ه بهشلگل ی جتل

للض ع کهرجی ل کلهرجی ل ؼهلشةوهل گف لعل لالت؛لزحلی ل ل لی جنل قال لپلیشل ل حنلثیه لرةلرل ػ ث ل نلثیعل ل" ی جت"ل ن ل "ض ع"ل بلل ػ هه ی إن ع آن هه و ل ها کلیحلنها ج ل ی جلتلبلعلپیله بیل ل ل لال ون

ل حنلض عل ل ی جتل هل ل هه ب گل ػ آن بع ل هات نهاه فلله هؤذا ل ل حلنلکملل،ل لصصل ف کلعل لی ل ػ گل

لثیللللله ل ن لثیللللله ل کا للللله ل ن کا للللله ل ل گلللللی ثوننلرلللللر ل نل س وملللللعللالللللونهلل ؼه،لل(.لللل50ل:1392پون،للبهشگ)جهستل

ل ل هلالزلبلعلشلبهه ل کلغ به ل ربلهنهل ةه لتل لا شمةنلتوضلعلبلعل ح لو نلرلوحنللالونهل ن


لثرکللعلضمبللعلما ل ل شلل علبهشللگ،لض کلعلشللبهه ل مکللی لجلیشل ػ مبللعل ف لهنل حللنلر ة للتلکعلمساعلل صصل ل،ر ر ل ن کلیحکمگل رلی ل ل شل ةه لشلگیگللالب لبلعللپیه بیل

اعل ةه لتلیکل ل ػل سلهجلل حلوننل نلالگ یتله ی ه لبعلاگ یتل لی حلجلو هل لالت؛لزحلی ل سللپللیل مکللی ،لر لل لبلشللبهه لپللیلاهنلرهلله ل ف للهنل یللعلجللو ه، للیث ل لر ن لاللهػنللسللر ل ن

کیح للل(.84ل:1391ػ ه،لل شت) ه لضریه لاگ یتل یثر لپیه بیل گینلظگ رلگل گةینل حنلثیه ل نلبحبورعلبحال ف له کعلرک تل ی نل بهیگلتوضعل شتل

للرسبتلبعل یع کلیحاهنل مهه ل رکهنل کغ و لجللبه ل ةه ت،لت اةمل حنلر ة تلبعلپیه بیل ل بللا ل رللل ل لطگللورگ لپی لل لعلجیره لللعلرکة هرللعل هللل ببی ل لللیلاللگ یتلرةلللرلبهیللگلتللهکللعل ن

ل هلمل لن اگ لهل نلالگ یتل99ل:1390پون،لل )جهستوج ل با ل لینلبسلةهن (ل لر ل ش ةه ل نگةلی .ل ب لعلثیلعضه عل رسهر لرةرلربهیگل ل کلهننل لی ن اهالیل ةللطملةنل ت ه و ف لهك الح الله اله

ن هبل لله آن ون ل ل حالق اج ح ی إل قضیخ ت ب ز نهه و لل ی ك و لبلعل(ل114)طلع/ علهها یر کلعلظلهای

-308:ل1392پون،لل:لجهسلتبمگریگلبع نلب گل ػللاونهل ةه تلرهػللشگه)ل حه لره لل نللاونهل348 کللل آن هل للیث لت للةمل هل(،ل حللنل قالل لن لبللعل ههل حههالق اج لت اللةمل هلل لبللون للت

ل یمهلهلا لعلگیف عل نلظاللثیه للاونهل ةه لتلن لبلعل لیلتباةل]ل نل هل لالتل ت لهحل لیث لتسلی کلیحلر ه ل کعل ربهنهل یلظقةلیل لیث ،ل ظه لتلپیله بیل هل بلا لز لر ل لبلعل رلگ ػل اگل

ل حل کعلرهػللشگه،ل م ف ل لاتل ل حنلظو لرکهیتل ػ لپیلر نلامگهحلثیهت ل لالقعل رل ل نیهفتل ل با ل یث ل ن ل(.للللللل97:ل1394)ببور ،لل ر

نتیجهلبلهلجیلهر لجلیل ةه ت،لفصا لروحنل ػلاگ یتلاونهل بلگحللبلعللاهنلن اگ هنل ه ل لاتل

لل ف هنل یع ل مهه لشبهه ل کغ لن هلن لایلطعلجی ل یلجلی نلاهنل ر ر ل به ل ةه تلپی ظ عل کللیحلاللگ یت ،لپیلله بیل ةه للتللاللونهل19-16کمللگ.لثیلله للا للو نل لاللهنل یثرلل لپیلله بیل

کیح ل لا هحلل کعلب گل ػ لالونهل لپلیلجلی لبلعلر لشلن اگ لهنلث ل نلرصسلتلثیعلل ه هررن لل حنل یل ل ی جتل کی ه،ل ػلمساعل ن ل با لث لپیگ ل ثیله لجلیل حلنل سةیلاگ یت،لشو لفی ل ن

که لل حلنللالونهل لبلعلل.ل ب لعل نل یلع ن لبلهػل ل ی ح،ل بلل ػلض عل ل ی جتل نل یگلیل ػل ملهل


لللالونهل ةه لتلن ل ل19-16ةعلثیله للالونهلطلع،ل ملعلتوبلل114ک کلتصری لثیع کلل لتلو لبلعلکیح لل یث لت ةمل ؛لی م ل یمکعلپیه بیل لجیره لعلرکة هرلعلرله للتلگریس ل رل ل بهیلگل ػ

کةفةتلث ،لبگ لاةر ل ک ةتل ل کملگللبعگورعلت سةل،للاگ یتل ه ل ن که لللپیلر نل لطلونلکه لللل ف لل ل ملله لل ل بللا ل رللگاهنلرلله لل یث )طللعلیللکللاللونهل طللعل رللگاهنلرلله للل ػ

که للشگ ل ر لث للاونه ل.جپیاةر لاهنلتگریس ل مه ل(ل بلل ػل

ونابع: کریم .1 ل یث لوجلکه ،ل«شمهلال ل لػ له لظقلهبللالونهل ةه لت،ل صهطل »ل19-16ثظورگن،ل بل ی،لثیله ل .2

ش.1392،ل8ر کگهل هةه ل ر گههلتهی ،لش،ل های قرآن و حدی پژوهش

کث .3 ن،لح لگلنلشل ةرسلقل ح گةل،لتح لنیر القرآن العظکیتفسللجنلم ی،لةی،ل لا همة جنلل کت ل ا ل .1419،للطه ل لجیر ،ل،لعة ن

لرع(،ل ر در قرآندرسناوه تدب رسةن،لػ ه،ل ح گل ه .4 ل لیث ل ل ؤلاسعل)ضرءلجیستل تگجیل ن ش.1391،لطه ل ل هگ،للاةیه،ل

.ش1386،ل م،ل،ل ر هن لرک تریبلاغ الؤکسر و یحج التفاس حست،لگلمبگةباغ ،للا .5

ش.1378،لطه ل لتهی ،ل،ل ر هن للامه،لری در قرآنتدب به ی،لجهبو ن،ل ح گ .6

،لتفسککیر تنلیلی)بککه ترتیککب نککلو ( وبککانی، اصککو ، ق اعککد و ف ایککدپللون،لمبللگ کریم،للجهسللت .7 ش.1392،لطه ل لتهی ،للاهػ ه ل ر هن لپژ ا گههلفیاممل ل رگی عل لاا ،ل

لم،ل)بلعلتیتةل لرله ل(،ل ؤلاسلعلت هةلگ،ل ههگام با وحکی، تفسکیر تنلیلکی________________ل،ل .8 لش.1390،لطه ل ل

لثیلله لامگللهحل»،لضا لل ل هللگنللگی،ل ح للگلظه للع .9 ر للگلر یلله لت سةللللپیلله بیل نلتکللی ن ش.ل1391،ل72ل،ل ف یلتباة ه ل لاا لظی لاه لن ون،لشهای قرآنی پژوهش،ل«ره ل

جیللر ،ل،لی،ل نل کتللهبل رجللللیککالةشککاع عککن حقککاجق غکک او التنل ،لػ ص للیى،ل ح للو .11 .1407،للطه للاوح

کتهبصهرلعلثر الهکثثوریالدر الهنثکور فکی تفسکلمبگ یر ن،وط ،لةلا .11 یم ل ل ی ل ل للهل یل،لل .1404،ل م،لرسف

.1405تهی ،ل،للاشهی،لالی القرآن الةرینشا و ،ل ح و ،ل .12

ککیفککی تفسککالفرقککان بلله لتهی رلل ،ل ح للگ،ل .13 ،ل ر للهن لفیامللملک ر القککرآن بککالقرآن و السنلش.1365،للطه ل ح م،ل،لل لاا

ل یشلل،للعراب القکرآنؤالجدو فی م،لة یربهف ،ل ح و لجنلمبگ .14 ،لل له ی ؤلاسل ل لؤ_لگلة ن .1418،للطه لطههنحر ،لی قل لج


کککرینتککدب بللبور ،لمالل ،ل .15 للاهنل ر لللاللونهل_5)ضاللگلر در قککرآن ل للم،لفللةن(،ل ؤ للآ،لللتللهل قف لش.1394،لطه ل ل

لم،ل،ل ف لیل ر لهن ل لالا ،لالهیکزان فکی تفسکیر القکرآنرسةن،لی،للاةگل ح گطبهطبهح .16ل .1417،لطه ل مسم

،ل)وجهکع البیکان لعلک م القککرآن( ر القکرآنیان فککی تفسکیکوجهکع البطبیلال ،لفضلللجلنلرسلن،ل .17لش.1372،ل ر هن لرهبیلظسر ،لتهی

لر ،یللج،ل،ل نل یفللعر القککرآنیان فککی تفسککیککجککاوع البل،یحللرض فیل ح للگلجللنلض جللول،طبللیى .18ل .1412

ل،ل مللله الیةصلللقل ر لللگل ةلللح ت،لر القکککرآنیان فکککی تفسکککیکککالتبل،طولاللل ،ل ح لللگلجلللنلرسلللن .19ل ر لته.لجیلجیر ،،ل رجیهءل ی تلة ن

اهشملنلاو ل حاتل ،لطه صهرلعلگةقللاة،لتح ریکتاب التفسهش ،ل ح گلجنل س و ،لةم .21ل .1380،للل ل لطهتهی ،ل،للعةما

.1420ر ،لی،لجهءل ی تل رجیة،ل نل ربیح الغیوفاتفصیلن ػى،ل جومبگ للهل ح گلجنلم ی،ل .21

وقککککالات و ،ل«پیورللللگنلثیلللله ل نللاللللونهل ةه للللتلتللللی ا ل نلام»ف هلللل لػ ه،لمبللللگ هه ن،ل .22لش.1377،ل63شل،ل ر کگهل هةه ل ر گههلتهی ،لها بررسی

کبیلگلما ةلال، یش .23 لش.1377لتهی ،،له لب ثتة،لبم یسن الحدر احیتفسل، طله لتهلی ،ل،ل ر لهن لرهبلیلظسلر ،لالجکاوع لأحةکام القکرآن یطب ،ل ح گلجنل ر لگ،ل .24

لش.1364،لل ل،ل،ل نل کتلهبنیحل ل ولالوىلضر ةلگلطةق:للالةلح ت،لر قهکییتفسل،مة ،لما لجنل جی ا .25

لش.1367 م،ل

کبلللیلغفلللهنىل ل ح لللگلل ،لتح ةلللقل لتصلللحة لمالللیالةکککاف،ل لللوبی ح لللگلجلللنللمللل ،ةکا .26 لل .1407،لطه لطههنحلع،لتهی ،لة نل کت ل لؤلاا ثظورگى،ل

.1404جیر ،ل وفهء،لل ،ل ؤلاسن اربحار الأبه ی،ل ساس ،ل ح گ .27

ل .1419لتهی ،،للنة ل حس،ل نل حب للون هدى القرآن،للت گل ح گةلا ،للا گن ل .28کتلهبل،لبمگههالتحقیق فی کلهات القرآن الةرینل، صقفون،لرسن .29 لتهلی ،،لتیض لعل لر لیل

ش.1360

،لطله ل ح لم،للاا ،ل م یل لؤل ،ل ؤلاسالتههید فی عل م القرآناه ن،ل،ل ح گ یفت .311415.

لالونهل ةه لتل لر لگلریریلعلل19-16 صهطل ل لػ له لظقلهبلثیله »ػ گله ،لفل ل لله،لرسهر .31حللی ،ل،ل رس للنل للهن ل لاللا ل فصککلناوه انجهککن وعککارع اسککلاوی،ل« للغحینل رلل لرسللةه

ش.1385،ل7ش

لم،ل،ل ؤلاسلعلب ثلت،لن فی تفسکیر القکرآنانفحات الرحهرهه رگن،ل ح گلجنلمبگ یرةم،ل .32 .1425،لطه ل ل


‏ها‏بررسی‏وفهوم‏توکل‏و‏آثار‏آن‏بر‏زندگی‏اجتهاعی‏انسان

________________________ 2ریحانه نودهی _1مرضیه بهشتی ________________________

چکیدهینمیرده‏دیمن‏اسمام‏ونم امزء‏‏ ال‏همه‏خداونمدله‏توکمل‏اسمت.‏توکمل‏ ما‏اتکم کی‏از‏اهااد‏

کممه‏هنممیارپا ممه‏ ثیر‏عهیقممی‏هممن‏هممر‏أکیممد‏اممده‏و‏تممأهممن‏هممر‏هم‏ت‏و‏اسمما‏اممر ات‏اسممام‏اسممت‏کمه‏ر یمار‏اننمام‏وم‏ رسد‏توکل‏انبه‏اعیقادی‏دارد‏هه‏نظر‏ویزندیی‏وا‏دارد.‏ ون‏ؤاوا‏از‏هنجما‏

کمه‏دارایتنها‏دارای‏هد‏‏ییرد ‏توکل‏هه‏خداوند‏نه‏ فهه‏ویوی‏سرهاورهای‏از‏ امد‏هد‏‏اد‏ذهنی‏ها‏وراااه‏هه‏ه ا ‏و‏روا ا ‏هرای‏رسیدم‏هه‏هثار‏وقاله‏حاضر ‏عینی‏و‏هثار‏هیرونی‏نیز‏هنت.‏

کرده‏است.‏اهیدا‏همه‏هررسمی‏وفهموم‏و‏تار مف‏توکمل‏پرداخیمه‏ توکل‏از‏روش‏اسنادی‏اسیفاده‏امده‏و‏سممپس‏هثمار‏اایهمماعی‏هم‏از‏اهلمه‏هرقممراری‏اونیمت‏اایهمماعی ‏ا جماد‏هراوممش‏و‏اونیممت‏

‏است.‏‏ادهتقو ت‏اعیهاد‏در‏ویام‏اع ای‏ااواه‏هررسی‏‏و‏روانیتوکمممل ‏اونیمممت‏اایهممماعی ‏هراومممش‏و‏اونیمممت‏روانمممی ‏اعیهممماد‏اایهممماعی ‏‏هدددا:‏کلیدددد‏واژه

‏پذیری ‏تاهد‏اایهاعی.‏اننجام‏و‏ههبنیری ‏ههدلی ‏ون ولیت

وقدوهله نل س لرةرلاعلر شل لابهبل لػرگگ لظلویشرةرلمو لل لا هرملگلالیل لیل،ر شل رسه ل ن

______________________ للللللل.کهنشمهلا لپژ ا گین.ل1کهنشمهلا ل نشگل گحریتلتولا ع،لرویسمگهل سهول2 ل[email protected] للل..ل

یهفت:ل ل.3/3/1396_ل غحیش:لل23/8/1395 ر



لتفریط گیف عل لات.لجیظ ل هرمگلمل یگین،ل فی طل که لللله نفهاهحیلبون ل بوف لبلعلطلونللتلاشل رسلهر ل لبلهطم ل کال ل نلتح لقلالیلل مکیلر شل لابهبلظلهاینل شلورگل لث لن لبلعل

ل،(.ل ػللاونل یگیلجیظل ل رگی ل مگ ل ض لهم 162:ل1368 رمگ.ل)ضهح،لثةیل یتلطةرنلجیکمت،ل ونکةم گولاتل ل هنک ل هرمگل کلعللبعل رسه ل لضه لعلطمله لجهلهل ل رػشل ل، املگل

ل :ل1378)کلوزن،للشلورگلگغ ننلظگ رگلبعلطونل سل ةملیلهلغةلیل سل ةمل ل مکیلتهثةیلل ب نکعلظگ رگلن لتمههل نلر شلثفریگگهننل لظله قل(.200 کسهر ل ل ةه ل لجلو ل حنلتفکیلبعلوحژهل ن

علبلعلر للشلپرون گللهننل لرجوجیللتلظگ رللگن،لتوضلللکممللگلبللعلشللگ لر حل ن ل لجیلتسسلمل ل(.205:ل1384ل)کهرت،ل امگلا علطةرلن لبعل لابهبلرسبتل

گسل ی هل حلنل لالاحل سل ل ب له ل ضلرءلل،اعلتوکللل لالت.لتوکلللیلهل تکلهللبلعلظگ رلگهیک ل ػکعلبسةهن هیعل ل لاهسلشری تل لاا کةگلشگهل لجیل لاهسلر یله ل وضلو لیاملجیلث لتلحل لاتل

لملجیلػرگگ ل هل ن .لثةیلم ة لایتل لاهجلل ل لابهبلپیروػن کعل رسه ل ػ لل مهنلتوکلل حنلرةستل کلعلظگ رلگل نل ظ ةلهن نل

گغ ش عل لات،لبی کملگل لبلعل لالتل ل (.ل183:ل1362)ری ل ،لبلگوػ ط لملاهنلظلگ للرییل ػل قآل ل رسه لظلگ لغهفلللبهشلگل لبلعلضلهنلتوکلللجلیللکعلتمههلبعل لابهبلتوضعلر و ه،یهل یم

ل مر تلظو لتکةعلػرگ.لظگ ر گلبعلطةراهحیل هرمگل گن ،لثر ل

ل ل لیث لتکلی نلشلگهل70لالونهل لل27ثیلعل ػلل48 ه لتوکلل ن :ل1371ل)تفاةسل ،ل یتبلعل نکتلللل لتفسلللل(ل308 کللللهنحل)؛ل(119/ل5:ل1376ل،حی)طبهطبللللهل عةه لشللللةلللل بللللیل نل لینة ل:ل1413ه ،لةلللللر) جو؛ل(179/ل16ل:تلللللهلی،لجن) لاللللل یثبه ل (ل للالللللم ل434/ل3:ل1379ل،نی ػةشلللللگو لبعل سلاهنل؛ل ػلضمبع(2/266 نلالگل رسله ل نلا لعلل.لبعلریلیل رگ لهاعلتوکللپی ظ عگوره

گی رلگل لونل کملگل لظگ رلگلن ل کةللللظلو ل لبلعلبللون لل؛تو رلگلبلعلظللگ لتوکللل لهلجیظلل ل لونکعل کی هل لیهلظگ رگل ػل ؤ صصلبعلممو ل وننل لالتل مله لظو لال عل ؤ مه لبگ لتوکلل

کممللگلجیلله لشللگهل لاللت.لبللعل لالل مه لتفهلاللةیلشللة ل للاللم ل لث ل للو ن لتوکلللل لکللعل ن ل حللنل للونلور /حل]ل)ةل،لتبا(108ل/7:ل1378)طةل ،لل(88ل/)او لرگل ػ:ل باره ل ض هم لمبهن

لجی جللللیلف للللهناهل ل102ل/10:ل1363طبهطبللللهحی،ل؛428/ل6ا لللله ،ل)ل(71 (،لبللللبیل لتح لللللل ن


لناهلنیةگلمة(،لتصل 474ل/7:ل1379ل) کهنحلشةی ػن،ل(12ل_9/مةتحریکه ل ش نل) جی ال:1404()رسللةم لا للگ ر ،ل159ل/م للی ل)ثلل تل ض للهمیرحرسللهسل ل هللمل ل م للهلل للگ

کتةکل254ل/3 للته ) کلهنحلل(12-9ل جلی اةم/ل؛81/ل)رسهءلاهنلضمگ ل ش نل(،ل فعلتوطهعل ل/9ل:1382) صللقفون،لل(122ل/م للی ل)ثلل(،لضهلله لبللهل شلل مه 474ل/7ل:1379لشللةی ػن،

(،ل72:ل1383)عکله ت ،لل(123ل-122ل/م ی ل)ثلل ش مه لنلاهػل عی لشهل ،لضمملر رل(91) کللهنحلل(57ل-55ل/)اللو لنرةلالل لک(،لشی1/97لتلله:ل) لالل یثبه ن،لجیل(3_2ل/)طللا لنروػ

(ل ل49ل/12:ل1378،ل)طةل ل(85ل_84/ل؛لحلور 4/ل) حملعل(،ل مه3/8:ل1379لشةی ػن،ل(.61ل/) رفهلل ربهنهلثلینةگلمةبا ل لتص

ل لیث لبلعلبلی رتل ربلهنهل ضلوبلتوکلللجلیلظگ رلگلالهحیللر ورعمههلی کلعل ن لثرهلهل لالتل نلیللبللعلممللو لجاللهللر ورللعنلحلل ل للل، ن لشللگهل لاللتلحی قه لل ل ل لالل وناه ه لظلله ل لاللتل

لا عل کا ل رسه ل ن کملگیتو رگل لبهل ونلظی ل ل ل،لر ل ل نلبلون لجلروػلگلبعلظگ رلگلتوکلللل للونل هللمل لرسللهسلبللعلطللونلطبل. هرمللگل للقی ب رسهلاللهت ل کللعل ن لةللنلرحلل ل للةایطمللگل هػ

لهبگ.یل شگ ل گیف للعل لاللتفی رلل ل حللنلث للوػهل یملل ل قه لله ل لتح ة لله لبللهنهل ر ػلض اللع:لل؛بللون ل

لرةکول اکوت ر ل ػل میلیل لیث لرلثةیلتوکللل نل ن له لی(لبعلطگورگ لت1393یلروزجههر )حرةهل ثةیلث لجلیلی(لبهلجرنلا لر لشلتوکللل لتل1392فی)لػ هل ل حگث لمةا لا هل. رگل لرگیالپی ظ ع

ل نلالللتلگةی ،لتوکلللللن ل نل لاللل ةهجیلبلللعلتصللل ة ه للکم لللیلل ةیالللهنلنف لللهننلتصللل ةمل یگةی لتل مق لتص ةم ل رمگ.للثةیگغ ن

گیف لللع کلللعل نلرلللوػهلتوکللللل رسلللهحل ل حلللنللر للله ل ل، لللرونل قه لللهت ل کلللعلالللیلیلللکل ػ الللگلل حنل فهوحلن ل قه ه لتمههلبل کلعل،ل رلگلکی هجرنلال ل گنل ػ ه لعلره لیل نبلگ ل نلبلونت لکللعلبللهل للجهللیه حللنلجللو هل کتلل ل یملل لگةللینل ػ لثیلله ل یثرلل ،ل للو ل ل بللعلجرنلالل لت للهحل ب لله ل حللنل

گس ی هلجپی ػ ل ب لعلیتهلب و رگلبعلتل، فهوحل کلعل وضلو نل ض لهم ل ثةیلث لجلیلػرلگگ ل رسله للپیشةگهل ل .پیلجبی لات،لبسةهن


تعریف توکل در ونظووه فکری دینیل فهاةملبامگل ل ه گور ل ن :ل یم لت ریآلتوکللبعلممو لیک ل ػ گوره لاهنل

کتهبل ل ل ن نله نل لتلبلعل مل»لکمگ:لگورعلت ریآل ل،لتوکللن ل حنلسان الاب جنل میونکهنلظویشلبعل یگینل لاتل ل نل بقاحل یث ل ل ظا لبلعل مل گغ ن ل کلی لنل م له له

لل لتفللویضل للونلظللو لبللعلظگ رللگل لله نل ل للهلل لاللت.لتوکللللبللعل ل مللهنل یت للغحینل کی لبعل یگینل ل.(817:ل1377ظی ها ،«)کهنلنف عل لاتبعلل]رةر[ م ه ل

لت ریف ل یگیل توکللا ه ل م ه لجیلظگ رگلت ه ل نلض ةلعل لونل لتکةلعلجلیل ن هل ل ل» نل ػل19:ل1386لػ ه،ل)بلله ل«ظگ رللگل لاللتلجللو لاللبهبلل م لله لبللعل سب ل ل للعل میللون (ل ن

کع کهنالهلن لبلعلرضلی ل»لتوکللث ل لاتل رسه ل م ه ل اب لبعلظگ رلگل شل علبهشلگل لا لعلکال لر گلی لبهشلگرقل ل ل ػلغةیل لبعلطون لر هیگل گغ ن کهشلهر ،«ل ل(1/397:ل1354ل)فلةضل

لر للو گللغ ن کللهنلظللویشلبللعل لله نلمالل توکللللبللعلظللگ ،ل م لله ل لتکةللعلبللعلظللگ ل ل طا ل لل لل(.551ل/1:ل1379ل)رسةم ل ش ،ل ط ةمه لبعلتگجییل لات

لت للهریآل کللعلل یه شللگهل ػ گیفللتل فللی لبللهلظگ رللگلللن بقللعللتوکللللرللوم تللو لطمللةنلر ةسللعللث للکعلل لات کعللبعللبهلتوضعل،ل ن لل،ظگ رلگل ن لل لشلف تللنأفلتل،ل گن ،لرک تللبعللبهوننل نلت للهحل،ل للاللکمه للریکلله ا للعل گیف للع،ل ل ن لریللیل لل وف ةللتللجللی نلل حیلله للرضللونلظللگ لن ل ن

ل ل ل لالبهبلل لال فه هلل ل نلل.لفلی ل وکللطابگلیهننل ظو ل ػ ل،ل لغةلیل له نلل له نلل لمالللل ػل تفه لله للل رسلل ع،ل ل نلل هل لل لةتللبلعللن ل للر طللر ةسلعللبلعللنلالةگ للتوفةلق ل لللالمه ل لونلل ل ط ةمله للکملگل ل للظلگ لتکةلعللبلعللر ةسلع لال ةهجیلبلعلللظگ رلگن،لجلی نللظو لالتللبعللضهه کع ل لات.للظةیل لباحللظگ رگل نلضهتللظو لاتلل ن ل

آثار توکل به خدا ل للو ل یملل لر لله ل لیهف للع کللعل رسلله ل وکللللشصصلل ل لاللتللاهنلپژ ا لل ل ن اللگل

ل لثن لا علبعل کهنحل ظا ،ل ةنل ل ون ل م ه ،لظوی ن ل؛اهلالهل ل ملگهل هحبمگلبلعلپی له ل نکللعل گ للهر ل ل م لله للبللعل یللگهلظوشل، م لله لبللعلظگ رللگلاللب لاهلبللعللیل رسلله یگللبللعلفللی نل

لرگ ن .لبعلریلیل ل کهن لر ةسعل لتیلا ل ػ لثرسلهلل،نلالگلتوکلللضمبلعل م له نل ن لرگی ل لهل ػ


ل رسه ل لؤکعلنف هن لگلتمهلهل ن نلبللگلرلعگةی ،لتوکللبعلظگ رلط عل نللایبهوناهنل نل ػکعل ن نلبل لجیر ر لرةرلاست.عام ل لثثهن ل گلمةم ل

گیف لللاهنلبللهلتوضللعلبللعلجرنلالل ل للو ل یملل ،لبللون ل تللو لثثللهنل ض للهم لتوکللللن لل عل نکی :ل لا عگورعللبگحن لبمگنل

پذیری و تعهد اجتهاعی وسئولیت -1اللوبل لاللت.لجللی نلنف هناللهنل ض للهم ل قللػ ةمللعل فهللو ل رسللهسل سللهو ةتلپیش

کمش کللعلظللو لمه لللل بللا للاللهنلمللهطف ل لرسللبتل ل سللهو ةتل وضلل لجللروػل شللو لل(.229:ل1387نف هناهنل ض هم ل ثبتل لات)جییلاو ،

لػرللللگگ ل لنفللللههل یگللللی ل ن سللللهو ةتل ض للللهم ل ل مللللهل ن :لرصللللولل ط ةملللله ل ػ لره یلگهلاهنلفلی نلبلگ لروػ یه)بصشلتوضعلبعل یگلی (ل لپی لر نلبلعللالونلرةلللبلعلالگ

ل گغ ش نل ر یهن لجیلرق لزحیل هل یگلی )بصشلا لهامگ لجلینلفلی ن(.لبصلشل لللگیف نل ل نتبلهطل لالت.لا لگ لل نلره ل، رجوطلبعلا گ ل لات گمههل ن کعلبصشل حلبهل رسهسل

گمهه ل.(304،لاهنل ثبتل ض هم لاس مگ)ا ه لضوایل ل لاهسل رگةرهل، ل رسهسلکللعلفللی لیللهلضه للعل ػلنشللگل ػحلل ل که للغحیشلایگورللعل سللهو ة ل نلبللونت للغحیل لاللتل

لبللعل رسلله لبهشللمگ.) طنجللی نل للغحیشل سللهو ةتل ل/1387 لاللت،لحلنلاللهرگ لث لجیظللون نل.(71

ی لللعل سلللهو ةتل ض لللهم لن لشلللهیگلب لللو ل نلپیش ل یسللله ل لنشلللگللر شلللیطلجلللو لث ل نکلعللکلعل حلنل کله لن لجلی نلشلصصلفلی امل ل؛ل لین لا اللفلی نل رسلت بلعل ن کلکملگل

کلعل ن نل لال اللفلی نل رف ل لظو شمهلا ل لاتلیهبگ.ل نلیلکلضه لعلپیشةلگهل فلی نلکللعل ػللاللهظ هنلعاملل لثرلله ل ربللهنهل ةلله للایط لل عللاسلل مگل ل اللگ ف لن ل ربللهلل کممللگل

کلعلبلعللاله گ لظلو لن لبلعل لالتلشلی یطل لگةی ،ل وفلقل کسلهر لاسل مگل ل للتیل ػ لالشهنرگ.ل نگیلشصص لجیل لا کمگ،ل عل کم یللرف ل ل سهو ةتلم لل الهنللتو رلگل هباةتلهسلریهحل

ل گةی ؤظو لن لجه یل کهنل ل.(227:ل1387)جییلاو ،لثیتیلبعللجی جللیلظگ رللگل رسللهسل سللهو ةتل کللعلتمهللهل ن لثرسللهل گللیلجللی نلل،کمللگل رسلله ل وکلللل ػ


ل هلل لباکللعلبللعلممللو لیللکل لالل ول،جللی ن لرللعلبللعلممللو لیللکل ظةفللعل ظا لل ل یگللی ل للگ ل نل یگگههل لالاحلالیل رسله لالمل سلهوللظلو ل لالمل سلهولل یگلی ل لالت» لات.لا شمةن ل؛ ػ

کهنلظو ل رػشل لث لن لظلوب_لزحی لبعل ل حلنلر ل یگلی لن لرةلرلبلعلل_ل لجهمسلهنل الگل ل ػ رلگل ل لللعلالللیلفلللی نل نلضهللله ل رسلللهحلث ل ملللو ل ل« سلللهوللظلللو ل ل یگلللی ل لالللتل،کملللگ.ل ن

گةللیل لطمگ کتلل ل لاللاحل سلل(.101:ل1363) قهلین، رللگ:لاللملللالویعل هو ةتل رسلله لن لفی هلل ل لالللمل رسلللهر _طعلفلللی نل لطلللعل ض لللهم _ل لر للل ل ػل سلللهو ةتل رسللله لرسلللبتلبلللعل

ل(.1/71:ل1387 لات،ل) طنلطبة تلرةرلغهفللرةستکلعلظگ رلگلجلی نل رسله ل لل سهو ةت ل لن لبلعلنمهیلتلثرهلهلؤاهحیل نل ل وکللل لی نل هل

گلههل ض لهم عل ش اهنلالگ ی ) یللتلو لبلعل سلهو ةتل ػلض العل ؛لگههلفی نل لاتل لبلظ للل ل لػکللله ل لری لللتل) ضلللول للله ل ل صللله نل،بلللعل لللر ل لرهللل ل ػل مکلللیل ل...(

کللللم ل ل گسلللل یشلماللللم،لل ر کللللهن فر شلللل ل لربللللهل ل...(لفکین) للللرون لت اللللةمل لترجیللللتل لکللعلجی لل یلضمبللعل ا ل ل...(ل ل سللهو ةتل للون )رسللنلل ض للهم ل لا گللهر ل ن لاهحیل

لجی للهن ل ل حر لله ل هشللی ،ل ر للی حلبللعلر للو ل یگللی ،ل م لله ،لمةلله ل للایک لل ل ػکی ل(.79،)ا ه لضه عل ل...(ل شهنهل

لرههیللتل کللعلل ن گفللتل للیکلل ل ػلوحژگ »تللو ل ل للیث ل کللعل ن اللهنلنف للهننل رسلله ل وکلللللث لرللللللهحلجللللللی هلشللللللگهل لاللللللتل فللللللهنلبللللللعلمهللللللگل ل سلللللل ل« غحینل لاللللللتلهو ةتر یلللللله ل ػ

گللیل رسلله لف ه ةتل.(88:ل1387)بلله ةه ، ل رسللهحل اللگل ظةفللعلجی لاللهسلاللهنلظللو لن لل گغ ن ،لظگ رلگل لن لتحلتلر هیلتلظلو ل لی نل کهناهنلظو لن لبعلظگ رگل ر ةسلعلل الگ.ل

تللاشل فللی لضه للعلل،،لتوکلللل ل م لله لجللیلظگ لاللتل لر ةسللعل ض للهم لث بللهون حللنلفللی نلللاهیعلممهیتل لتوکللل نللاهظ نلضه عجی نلل لاا کوشلشلل لاتلظگ رگجیلجه یل ن ل حلنل

لث لن هلرگ ن .لجیظهلا عل ػلتکةع کعلاةرلشکس ل ن لگههل لا و ننل لاتل

جلار اونی اجتهاعی_ 2لرةهػاهنلرصسلتل لظو لال ع لل مةتل ػ طلی للثیلگ؛لشل هنل ضه لعلب لینلبلعللاهنلبلعلرلق

للاهیعل مةلت،لشلکوفهحیل لال لتاهللالهل لنشلگل لبه ملگگ لت لگ لظا ةتلاه،گ کعل ن قلح


لیهبگلل ل ن گی یگ.لجی نلثرکلعلبلگ رةمل مةلتل ض لهم لطگورلعللاهلبعلز لل لث لت گ ربو ل ل مةللتللل ب للگ لبهیللگلت ریفلل ل ةللقل لما لل ل،ثیللگلثةیلتوکللللجللیلظگ رللگلبللعل ضللو ل یتحللتلتلل ػ

ل ش علبهشةم.ل للی لظقللیلربللو لیلله ػلظقللیل حهفیللتلشللگ .ل مةللتلا شمللةنلل مةللتلی ملل ل ن

ل لتی یگ،لثػ نل ػ لناهحیل ػ ک ،ل شل نل م له ل ل ط ةمله ل مبهن ل لاتل ػ قی بل لجی ملهل للع28:ل1386ل وضللعل ل س ی)گر لالل ، مةللتلف للگ لاللی سل ػلوحی رلل ل لتهگیللگلل،(.ل ن

گللیل مةللتل ض للهم لن لشلله للت هةللگ ت لجللی نلرفللظلػرللگگ ل رػش لاللهنلضه للعل لاللت.ل تلو ل مةلتل ض لهم للبملهجی حنل ل، مضهنلضه عل للاش لن هل لر شلػرگگ لثره لبلگ رةم

گیفللللت لریللللیل لن لنفللللعلتهگیللللگل ػلممصللللیل تصللللهلل امللللگهل مضللللهنلضه للللعلبللللعلیکللللگیگیل نل(139:ل1382)کااشةه ،

کعلبهملالبل لشلو ل ی له ل ل ضلو لث لگ ل مةلتل ض لهم ل نلضه لعل علیک ل ػلمو ا للتوکللللبللعلظگ لاللت.لث ل فللی ل نلضه للعل ی للهر ل لالل و ن گةللیلشللو ل کللعل ی لله لر ة لل لفی رگللههل

کهشلهر ،ل، ػ عل ی ه ل لا و نل- ش علبهشمگ رلعلل-(470:ل1342توکللجیلظگ رگل لات)فةضلشو ل لرعل مةتلفیامگ ل ل ض لهم ل ل صله نلل مةتلفی نل لشصص ل ی حلتهگیگل

لل نلر ة لل ل لالت،ؤزحلی ل للل؛ ف للگل ی له لبللعلظقلیل لله،لزبله ،لشللکمل لشلهو لظللو لن ل هللهنللایل لکمگ.لرعل رگی عل کهنالهحیلظلا ل رػشل نلظا ل ن لرلعلتصل ةملبلعل للپرون رلگل الهل

للامسهناللهنل یملل ل ل ض للهم لضه للعلظللویشل گةللی .لطمللةنل رسللهر لا للو نهلظللو لن ل ن؛ل79/ رگ)رسلللهءلجیملللگل لظگ رلللگلن لرلللهظیل لشلللهاگل م للله شل لپی لللگههل هللل لره لللیل

ل لالت55/ رر ب ل مةتلر ر لجیظون ن لثن شل زحلی لظگ رلگل لن لل؛(.لطمةنل رسهر لامل ػلاللللیلبللللگنل ل شلللل م ل حفللللو ل لل ػ کمللللگل لاللللملبللللهلیللللهننلظگ رللللگلجللللیلا للللعل للللکا ل

لاهنلللاص ل صه ن،ل ض هم ،لظهرو گ ل ل...لپیروػ ل.شو ل ػرگگ ل ممل ػ

اخجا انسجام و ههبستگی ر جاواه _3گور لن لجلی نل یسله ل لرفلظل رسلسهحللشمهلاه لط للاهللضه ع گورله اهنل ه نل حلل

کی ه بللعلممللو ل ثللهلل ونکللةمل ضللگ ل ض للهم لیللهلیکشللهنطگ ل ظا لل لل، رللگل ض للهم لعکللیل


ل مضهنلضه علن لر ه ل املگهللالا تل ض لهم ل ل ل آل ضلگ لض ل لهة رةر مگلل، نل هرمللگل للهنک ل رللگ.لمللگهلگ لضه للعل ک بللو لبللعلاللملپیولالل گ ل لیکشللهنطر للهرعلن ل

تکله ةآل هجللل مضلهنلضه لعلن لل، نل هرملگل ه ةموفسلک للا ةرهلن لبهمال رسسهحل لملگهل(.75:ل1378ل رمگ)کوزن،ل ةللا بس گ ل ض هم ل

لل حلللنل لالللاحل لمه لللللفقلللینلجلللو لض لللع ل رسللله ل لرةلللهػ گی حیل لػرلللگگ ل ض لللهم ل نکلعل رلگلیلن لمه للل رسلسهحل لا بسل گ ل ض لهم ل اهلبعلیکلگیگل هجلل رسه ؛لملو ا ل

کلهنل ل لال گ اهنل گور لظو ل بس علبعلت سلةمل کلعلظگ رلگلجلی نلب لیل لی نل هلگورله لالتللیلللکلضه لللعل لالللا 90:ل1384ل لاللت.)رونن، نل ل وکلللللؤکعل مضلللهنلث لن ل فلللی ل لللل(ل ن

زحلی لل؛شلو لجی یل فلی لضه لعل لمه لل ی ه لبعلظگ لبهمالپیورگلایلطعل، امگلت کةلل نلمللا هلجللیلر بللطل رسلله لبللهل رسلله ،لر بللطل رسلله لبللهلظگ رللگلرةللرل قللیحلل نلطمللةنلضه للع

تللللو لزحربمللللهنلفکللللینل ل مق لللل ل فللللی لضه للللعللن بقللللعل رسلللله لبللللهلظگ رللللگلن ل »ل لاللللت.کللعل ل لاللا ل ن هل رسلله ل ل ح للو نلبللهطم ل لاللتل ه للعلن لتو رللگلروبمللهنلضلره ةگل لفکللیل ل(292،ل)ا ه ل«بسهػ

لظلهرو هلجلهنگل لالا لهةل روم لجی ننلل، لفیاممل یثر لا شمةنل نلضه عل لاا لجللیل هیللعل للو ل ی للهر ل ل بللولل م لله نل ل لجللی ننلظللور ل کللعلغةللیل ػ ل لاللتل للجی للی ن بهشللگل

کلعلجیظلون ل ل مهلالبه لل مله ل یسلهبل ؤ ل هةل نتبهطل ه ل لکله ا ل لرةلرله ملؤ ل هةل کملگلل حنلجی ننل ی هر کلعلبلعل لر و ل ل ظهیف لجیلمهگهلل،وحژهل لظه لبهشگ.ل ن طی ل لالتل

ک کل ل.(192:ل1378ل) بفههر ،لکمگ.ل رگ ل ل رسسهحلایلضعلجی یلضه علکللعلزحربمللهنلفکللینل ل مق لل لث لالله للبللگحن ن بقللعل رسلله لبللهلظگ رللگلل، نلضه للعل یملل ل

لن بقعلفی لفی لضه علجیل لاه ل ی له ل لتوکللللسل و ل ی هر لت ریآل لاتل شلو ،لالیل لگنزحربملهنلفکلینلضه لعل سل حکملتلیل لپیورلگل فلی لضه لعلبلعلالملل، فی لضه علجی ل یلبهشلگ

ل حنل یلبهمال رسسهحل لا بس گ لروػ فه لضه علظو اگلشگ. لرر یکلتیلظو اگلجو ل

تقوخ ارا ه و افزاخش استقاو ر جاج وشکلت _4علمکل لالهلرةسلت،لباکلعلبللاهل لتاشلاه،لریکتلمه ا ل نلضهتلرف ل سهو ةتتوکلل


ل کللعلجللیمل ل ةللگل ل الل ل لػ ل ل ر للتلیلمو لللللاسلل گللی بللگحنلماللتل ملله ل لؤثفرحنلن ل ػلثیمگهلػ یگل لط مل وکا ل ل ةگل ػ ل ػ گ لهیگ،لثرله لن لبلهل تکلهلل نلپیلروػل ل رگ ػنللایشهن

ل هلبللعل مب لل ل گیگو تیلبللعللتیل ل للهطعلبص للگل ل صلل ملیللگ ن،ل لالل و ننل ل هجیضللهحیل ره للغحیل لػرگگ لفی نل ل ض هم ل ل ل.(29:ل1368ل) مغن،ل ن لتاشل س یل ن

للت ویتل ن هل فی لضه عل وض ل فر یشل لا ه تلثره ل لن ه»شو ل الهنل هلمللیکل ل ػلجی ل،الللهنلفلللی نل ل ض لللهم لنلالللةگ لبلللعل الللگ ل ل وف ةت للجلللیللالللص لاللل ه تل ن اهل

کسلل للزحللی لاللةرل صللو ل لاللگ لل؛اهلاللتل صه فت پللیل رػشلل لبللگ لتح للللنرللذلرصللة لل ن هل ه حلبهشگلطو ر لجو لن هلنلاةگ لبلعلالگ للر کعل ن نلر رةعل ونل کس ل شو .ل

شلو لل لا ه تل وض ل (»46:ل1377)بگن،ل«کمگل لظقی ل ل ه لن هلن لتح لل ل(.397:ل1381ل)ث گن،ل« تل ل ن هلشصصلن لتض ةآلرکمگ وننلن هل ل و رعلجهنگ،لا

ل هلر ةسعلره تلر ر ل هلات کعلنف هن لثرسهل کلعلر رةلعل، ػ ل لو ل یلملل ن نلرةر ملگل رل للعل فللی نل نل ض للهحل وفللقل ل نتبللهطل للهل فلله ل لشللةوۀنف للهنل ل کللعللشللو .ل ن شللورگل

کلعلثل ل املگل لل لره لتلبلعلثرهلهل لگن ل ل گی ل تو رمگلظو لن ل نلطمه لره تلر رل ل لی نل ابل ل لبلهون تو رلگللظگ رلگل لتوکلللجلیل ل بلعلبگاگلتلهلبلعل الگ لظلو ل لالتلیهبملگ.ل ی له ل

لبعل لهلشلهه تل کلعللالی رسهحلجی شل نل لگحلر رةعل هلن لت ویتللاهػ ل لهلن لبلعللاهحیلن لبگالگلل للللعل نلػ 443_ل441/ل14:ل1377شللللهین،لر ةسللللعلجیلاللللهرگ) ح گنلنن ل(.ل ن ةمللللعلنف للللهن

ل ی له ل ابل ل لتوکلللجلیلل لونل، رسهر لاةرلرةروحیلجی نلاگ یتل رسه لبعللالونل وف ةلت تیل ػلظگ رگلرةست.

گیر لاطای و لدرت ر تصهین_ 5ل ةلللله ل سللللا هره لتوکلللللل هیگللللها ل م لللله نلبللللعلوحللللژهل ن ل لب ضلللل ل للللگحی ل نل ن

لبگ لت سکل لاهنلظو لگةینلتص ةم ل غال للبسةهن لل له لتصل ةمضویملگ.ل ن گةیرگهل نک کل لر قعل تکهحیلرةهػل ن لتهلبگ لای سلتص ةمل ػحلن ل ظلغل ن هل ظغلتص ةملبعل گ ل ل

ل لو ل ال لن لجلی نل لگحی لفلی امل کملگ.لتوکلللبلعلظگ رلگلبلعللکمگ.لتوکلل حنلر قلعل تکلهل ل ی للله لفلللی ،لبهملللال لر لللهرع»مملللو ل ل لللگحی ل ونلشلللول نل ػ کلللعلتلللیسل ل للل آل ػ «ل شلللو ل


ل(.14:ل1382)کهویهر ،ل؛ الگلجیم لظهبل لبلعل رسله ل ل فر یلگل لر شلنلتوکللجیلظگ ،لاوشل ل لگن لتفکلیلن ل

لجیکه ل مونل حنلفضلةاتل ظا ل ،لتوکللللالب ل ضگ نلزحی ل لجی جلیلل ػ کلعل رسله ل ن شلو لل للللگن لجللللیلتصلللل ةمل للللکا ل لالللل شهطعل ل ر للللت کمللللگل للػ هلر للللو ل گةینلن لرفللللظل

لترحنلن هللرر یک ل کللن لجیهبگ.ل ن ه ل لرل ل حللن ل ةیل ػ کمللگلتللهریک ل»ظللو رةم:لل ملله ل ؤ ر ل نلرللگیث ل ػ کللعلجللیلظللگ لتوکلللل کسلل ل

لر شنل ل لالبهبلپیلروػنل لفلی امل لشبهه لجی نل گلی ل ل ػل لکا لنالهحیللشلو ،ل ل(.414ل/5:ل1381ل)ث گن،ل«یهبگل

فقی ر جاواهاخجا زوینه انگیزش و پیشف و ستیاج حه وو_ 6کوشلشل«لرةللن لهیتلبصلشلبلعلالگ » وف ةتلن للحست فهنگ و کلی هل لالت.ل ت ریلآل

کللعلبللعل رةهػاللهنل رسهلالل ،لثرز اللهل ل لالل گ اهی ه للاللب لظلا لجللی نلنلاللةگ لبللعلاللگف للل؛ثون لجللی نل للهل ا ةللتل ن ،لبللهلظللو لظوشللبص ل ل وف ةللتلبللعل ربللهلل لل زحللی لطبللقل ر یللهن

کللی هل لاللت.ل رسلله ل وحژگلل للاللتل لطللو لبللهل حللنلضولظللو ل وضللو نلاگ لبة للتلطبللعلم لللللجلی نلث للالهظ عللر ل،ثفریگهلشگه کلعل لی نل لالتل ل تو رگلظوشبصتلبهشگل گیلثرکلعلث لطلون

کمگ.لبگحنلل_لضوحیلاگ _للشگه وف ةتل لظوشبص ل لرلعلتمهلهلبلعل تفله للاه لم للل(.20:ل1379ل) ه ر،ل فر یمگلکممگ،لباکعلجیل یگینل لریکتل

للجیره للعبللهلتوضللعلبللعل ةللر ل وف ةللتلاللیلشللصصلن لبهیللگل ل رحرن،لتللاش،لتللگجیی،ل لل کهنکللی شللشللکةبهحی لریللیللػرللگگ للکا لی ملل ل رسلله ل نلرلللل لفصللللل؛جرنلالل ل شلبللهل ن

ل هللبهیگلرةر نلفکینل لضس ل ل ػل لالهحلل ػحلرةلرللگیف نل ن هل ه ن گةلی ل ل کلهن ظلو لن لبلعلگههگةی للجهیه لبهل فی لث کمگل لتوکلللجلیلظگ رلگلن ل لی لکملگللالش لم لللل، ون ل جلیل حلنل

لتوفةقلظو ،لظگ لن ل ل س ومعل رس ع، ل(.430:ل1384ل)رونن،لثیلبگ رگؤ نکمگل لبعلظلگ لرةلرلظه صلهرعللاه للبگحن ل ل نلاتلریکتشلن لثغهػ کهن ل کس لبهل رگی عل گیل

کی ه ک للةنل لن اللشل کللعل ن ل لله لظو اللگل هرللگ رللگللتوکلللل شلل علبهشللگل ػلشللرونلشللةهطةم ل ل نکعل رسله لتلاشل100_ل99/ل)رحل لل ل (.ل نلطمةنل یگگها ل لن لت لهحللایروشلتلظلو لکملگل ن


لل؛مللةنلپیللروػنل لاللتاللملشکسللتلجیمللگ،لل لل یللگل لله نل للهلل زحللی لظگ رللگلجه للرحنل کةلللل لجی نلبمگگه لظویشل لات ل.کهنگر ن

حاه رفتن سأح ههدلی اجتهاعی_ 7کللریملبللهػ حب ل ل للیث ل کللعل ن لللگولشللگهل ل ل تل ل بسلل گ لبللعلظگ رللگل لگورللعل لاللت:ل حب

لتل ل بس گ لبعل رةه. حب لللاهلن ل لتل لما عل رسه حب ل ل بسل گ لبلعلظگ رلگل رسلتتو لضلرءل حب ل؛لزحلی تل

ل ل لاهسل حب لل ه ل لات.ل حنل یل ضهنلر ل بلل للتلا له لرل ل هل ل لالتل لرل لل ل ػلط رسللهر لا لله ل حب ل فللتل ل للو ل لتل رجللوطلبللعلظللگ ل کللعلمبللهن ل ػ رحللقل لاللتل

کللللللع(358:ل1363)شللللللی ه ن،لبهشللللللگلنر للللللتل لثیلللللله ل للللللیث ل؛لطملللللله ل لظگ رللللللگل نل هل لات.کی(لث لن لجی نل سا هره لتبةینل7/؛لرسی 39/؛لطع3/ر حل؛103/م ی ل)ثل

لل لاللا تلتللی ةنلمبللهن ل ػلغملل للاللهظ نلر بللطل رسللهر ل لللتلبللهلطمللةنل فهللو حب ل لی حل ل لو ل لهة ةهنن،لباحل لرةک ل ل فتل لجی ننل ل م ه لضه عل لت ه ل لا ل ةللله ل ل لللعل 358:ل1363)شلللی ه ن،للالللتاهلهرو ه لظظوی للله لنر لللتل ن تلللو لل(.ل ن

ل کعل حب گفتل لبمةله نلتلیلکلالگ لطمةنل الهنلل ظا ل ل لالتل لملا هلجلیلث لیکل ل ػللل یملل لبللعلشلل هنل کللعلجللی نللر لتوضةعتل لما للعلن لالل ةنلتمهللهلػ للهثیللگ.ل حب للغحیل لاللتل

لبلعل لگ ل لبهشلگ.لطملةنلرل ل لما لع ل لرهرةعل ل ػ نلل حبوبلر ة )ظگ رگل هل(ل لث کعل ةگ،ل مةت،ل م ه ل لثن شلن ل ن لکمگ.لػرگهل لل لاتل

ل ل رلل ل ل لالل لظللگ نل للهلل ل بسلل گ لبللعلظگ رللگلن الل ل لاللتلبللعلطللی ل یثللهنلگغنگها ل لاتلبعللاونل رسه ل ل تل ل هلیلبص شل ل م ه ل ل سةینل لاتلفی لاونل حب

کللعل ا أ لن ل ی لله ل لتوکلللللیهبللگل لرفلل ل نل سللةیلث للالله ه ل ل ه مللؤاللهنل لفللتل اللهلبللهلرللونل.شو للایشهنل

اخجا آراوش و اونی روانی ر جاواه_ 8.ل لاللللتللاللللهػلکهناللللهنل هللللمل للایروشتل،یکلللل ل ػلمو لللللل للللقی بل لرگی رلللل ل رسلللله


کهنل کعلشصصل لامگه لػرلگگ لنظو اگلبعل کلعل ن ن ،ل لگ حللل هلمل شلضهیگلهالوحلژهللػرگگ للر هیگ،لطو ل رسهحلث لث ی ل ثب ل ن شل ن ل ل ػللاونل یگیل رسلهحلرلگ رشل لرن

لتی یلگل ل هلیهل ل، هجللتوضه ل ن ل رسهحلث ل طهن ل حلنل و لعلبلعل ربلهلل.ل رسله لشلو ل ن نکهن،لیهنل ل ل ةبه لبهشلگ.لبلهل حلنلل ون ل م ه ل لاتلتهل ل گهالتکةع ل رسهحلنلاهرگ لث ل ن ل ن

ل ػلرگی ر للطمگ لپیگ ل ،لرةروحیل گةی لکهنل ابشلثن حل لشو .لل ناهلکمگل لث وػه کلعلتللتوکلل ػ ثةیلشلگیف لجلیللالا تلر ل رسله ل ن .لتوکلللبلعل رسله لیالهحیل لالتل

لبهػ نرگهلضیجتل گ حل لم لل ل ةله لجلیل ل اهنلنف هننلنل اگل لفی هیلگ:ل ن .ل لیث ل ل ل ػکلللهنلظلللو لن ل ربلللهللر للله» ل کلللنل گیف للل ،لبلللعلظلللگ لتوکللللل کلللی نل لتصللل ةمل کلللعلملللرحل ل«ثرگلللههل

لتلاشل رسله لجیل حلنل لالهس،لالمل(ل159م ی /لل)ثل کلعل لالتل ل ػحلریکلتل لثرسلهل جلیلالمل ػلن لگکملظگ ل م ه ل .لل اگلبهل ط ةمه لجی ینل رسهحل لکهن

ل لن ل کةلللظلو ل لی نلشهیس عل لال کملگل لػرلگگ لبلعلظلگ لتکةلعل لا لعل لون تلبملگهلظلگ ل نگی رلگ.لتوکللل ػلرةلالیظلهطیلتللاهیشلبلگ لالةرل لقی بل لت لویشلل اگلتهلظو لا ع ةنل

ل ةنلی للکا ل لاللت.لاللیلفللی نلجللی نلتلللر رلل ،ل لل ةبه ل گنت مللگنلجللی نل رسلله ل نلرللل لپللیشل ن :لتمهللهلبللعلر کمللگرةهػاللهنلظللو لطمللگلن هل ن بللعل یگللی لل؛ةللر نلظوی لل نل م لله ل

ک کلثره لط ملبگوػ ؛ م لبعل کمگل ل ػلغةلیلل ه ل ر قعل تکهنلظلویشلن لظگ رلگل لی نل الگل لط ملجپوشگ.

کللعل رسلله ل یگللی لن لجللی نلظللو لبللعلممللو لتکةللعل لن ههةلل ػل ل گهالاللهنل هجللون،لن هل ح،لل یلللگگههل حلللنل لللغ وحل ل یلللگلر لباکلللع لالللت،ل ق لللهنلجیگهیملللگ،لرلللعلتمهلللهل ػ شلللمهظ لرةلللرلل ػ

ل ل رگللضه لعلبلهنل بهشگ؛للرهبصی رعل ره سمگل لل نلشةوه گلیللطعلثرکعل رسه للاربهن ل ثیلگل ل للاا ل ل لبلعل رسلهسلجیلشلو ل حنلر شل علیهبگلبعلتگریذل لا اللفی نل ػ لل الوی ل

کهننل لطعلبسهلبعل ن هرگگ لث وظ علشگهلرةرلتبگحلرهتو ر ل ل رسهحلایل لگی .ل ػکه للل نللاةیهل للامتلپیله بیل ل الللجیلتتوکللث وػهل لرههیلتل نضلعل ل ترحنل ضلعلل ن

یکلل ل ػلماجللمل ی لله لبللعلظللگ ل حللنلل. للاللی ورعل مللو لپیلله بی لجللو هل لاللت ضلو ل شلل علث لگلیلبلعلرجوجیلتل کمگل.ل رسه ل کعل رسه لجیل لتوکلل کلعلل هل لاتل عمله ل ن ل ل لگل لالتل


حللیللاللةقیهلرکو للتل لرجوجیللتل ل للی نل ن ل لتمهللهل بللو لشهیسلل عل س ومللعلضهلله لاسلل لزل ل لال گ لضویلگ،للپیلا ش،ل لات،لایگرلبعلظو ل ضهػهلر ل ػ اگلبعل ربهلل یگینلجلر ل

ک کل ل ل نظو لاتل کی ه،لف طل ػ گلیلجی لهنل لالتللباکعلا و نهلبعلظگ رگل م ه ل کمگ.ل ل ل ن ه ل گیف هنل ػ گیل ل لثلال ه لرجلوجیل ل ةلگلبلعلنفلعلث لتمهلهلکا ل ن ل ل لنظو اگل ػ

ل(25:ل1374ل ن ) صبهحلحر ن،لجی هنن لره ةلللگنل لتوفةلللقللیکللل ل ػ الللهنلر رللل ل لر رللل ل رسللله لرهشللل ل ػل ن هرلللگگ ل

کللعلجللرگ شلل نل کهناللهحیل لاللتل ل گلی ن لتللو ل رسللهحلثرهللهلن لرللگ ن ،مهللگهل یللهلبللعلماللتللیف للعل کهننل لشکست ل گ حلبعل رسهسل هیهل ن .لا ةنل یل وض ل گیلگ نلشلگ لاهنل گ ل ػل ػل لالتل لرل ل م له لبلعلتو رهحیلجی هنن ل رسله ل لاهنلر رل ل شلو .ل رسلهر للالهل ن

کلهننلرکملگ ل لگ حلبلعل کملگل یلهلجلی نل رسلهحلالیلل،کعل ه لرةمگی گلیلهلبهیلگل حلنل ن لن لتح لللکلعلبلع بسل عل لظلو لن ل ةلگل یگلی للکهننلبعلیهننل یگلی ل ةلگل شل علبهشلگ.لطملةنلفلی نل

ل یس ه هل کهنل لتاشلبهػ ل ل ػ ل یمکلعللجیمگ،لامل ػل ن لجیکهننلنرذل لبهػر س عل جی ل لالمل ػکعل هرمگلظو شلاس مگل ل حنل ن الهل لرگی ر ک کل یگی ر لبهشگل الهلبلعللبهیگلط شلبعل

کملللهنه ک یلتلللگریذل لن لبلللعل رللله ل ل هطللله ل ض لللهم لرلللملشلللگ ل نتبگةینل ػل ض لللهحل لرةلللرللجلینل ک هرل نل هجلل،لشلو .للجلی ل لفلی ل فسلی هل ل ن هرلگهل لگل للاا تلر ر لفی لن ل ػ

کعل کهناهتوکللجیلظگ حیل ل لتو رهلجیل رسهحلا عل رةلهػلللات،ل رسه لن ل ػلتکةعلبعلغةیلظلگ لجی ه ن لللگل لبصل الللهنلظلللگ نلظلللو ل ةلللگللگل ل رسللله لن لبلللعلتلللاشل لتوضلللعلبلللعلتو رهحیکملللل للل

کعل ةگل لط ک کل یگینلجی یمسهلاتل لشو .ل مهل لگ شتلبعلکعل نللاه للبگحن لظلو لبلعلظگ رلگل لهللتکةلعل ا علفی نل کهنالهنلل ون کملگل لا لعل

ل حللنل مةللتلر رلل ،لل،گللغ ن لظللو لن لبللعل ل لثن للشل ر رلل ل لاللتل ن نل مةللتلظللهطیل لل،ن ل ل نللاللهیعلث ثولگ للهر لن ل ةلله ل فللی لضه للعلبللعل ضللو ل لل لظوش م لله ل ض للهم ل ن

گس یشل لیهبگ.لضه عل

تقوخ اعتها ر ویان اعضا جاواه_ 9لبللگ لث لایگللرلفیامللملبللعلممللو للاهللاللممل نتبللهطل رسلله بمهنلضه للعل رسللهر ل لاللتل


کلعل رسله لضه عل رسهر ل گیگلر وحژگ ل لتلهلػ لهر ل کملگهلجو رلگلبللث لگل ن لال لالةرللعالهلپی کس لرکی رگ.ل نتبهطل رسهر للیل نت هنیکل ػلممهب ملو لفیاململبلعلمظهلال گههلفیامملن ل

ل نت للهن للػ ةمللعل ل بمللهنلریکللتل رسللهر ل لاللت.لف للگ ل نتبللهطلبللعل مللهنللاللکو لرسللب ل نلن هلایلروحلت ه ل ض هحل لات.لجی نل یسه ل نتبهطله ل ض لهم ل ل هر ل ن رةه ل رسهر ل

کمگهل ػل م کمگ.شصصلبهیگلب و رگلفضهحیلث ل ه لن ل یسه لل للروبللعکللعلضو للعل للروػنلبللهلث ل سللهجلل لاهلالل لیکلل ل ػ اسلل مگ،ل م لله ل ض للهم لر

ل ب له لبسلةهنل هلملػرلگگ لب لینلن لت لکةلل لات.لبعلمبهن ل یگیل م ه ل ض هم لیکل ل ػلبلعلرةله للبعلطوننل، اگل یله نل له ن کلعلب لیل لروزحنلبلگ ل م له ل ض لهم لتلهلرلگلز

کللعللبلگحنلتیتةلل لرةله ل ض للهم لػ لهر لب للهل ل حل ض لهم لرةسللت.ل کللملل لالتیهبلگللبهشگ.لفی لیک ل ػلپیش لاهنل لاهلا لث لی م ل م ه ل ض هم لجی ی ن

لاهلجیلرسنلظنل لال و نل لالت؛ل بللبمةه حنل نلت ه لل رسه ل،اهنل لااحلجیل لاهسلث وػهل نتبللهطل فللی ل لضو للعلب للینلره یللگهل رگهشلل عل تللو للشللگهلبهشللگ.ل اللیلطمللگل حللنل بلللل ن

کللی لرسللنلظللنلن ل حللن گف للهنلرةک:ل»گورللعلت ریللآل ل رسلله ل رگللهننل ربللهنهل مللگ ن،ل کللی ن ل«اللهل لل(.1/259:ل1387 لات،ل) طن

ل هیلعل،جیل حنل لاهس لر بلطل ض لهم ل لالت.للرسلنلظلنلیکل ل ػ اهنل لاهلال ل م له ل نگللهحلجللی نل یسلله لرسللنلظللنل لرفللظلث لبللعلممللو لیکلل ل ػلفضللةات ل، ض للهم اهنلل للةنل

لتوکللبعل لات ل ی ه ل گ له لرةکلولبلعلبملگگه لل؛پیلا شلظگ ل گ ه لرةکولبلعلپرون گلهن،ل زحی للپیل ن .ل رسه ل وکلللبلعل ةللل ی لهرشل یگلی لن ل هرملگلظلو ل لبلگلن ل ن ل ػ رگهننلل رلگل

گلویشل یگلی لن لبلعل ضهل ل نلالتلتفسلةیلل ربهنهلثره لظو ننل کلمشل ل ل حلنلر ل کمگ.ل ػکللعل حلنلجی شلتلرللعلتمهلهلبلعللاله ه لت ه للللضه لعلثلالة لر لگورلعلعبلل،کملگل ل،نلاللهرگل نل

لپیل ن . ل لا و ننلث لن ل ن لباکعل هیهحی،لپویهحیل

نتیجهکلعل نلث کلعلبلعل لگن ،لبلهوننلفلی لبلهلتوضلعلبلعلل،توکللروم لن بقلعلفلی لبلهلظگ رلگل لالتل

لت للهحلریکلله ل للاللکل،رک للت،لنأفللتل لشللف تلظگ رللگل ن مه لرضللونلظگ رللگلن ل نل ن


ل ل لت للهحل حیلله لجللی نل وف ةللتلظللو ل ػ .لفللی ل وکلللل لل نلطابللگل یللهننلریللیل ن ل ل نل لالللبهبل لماللللل للله نل لغةلللیل للله ن توفةلللقلنلالللةگ لبلللعلر ةسلللعلن ل لللر طلبلللعلل، لاللل فه هل ػ

ل تفه لللله لضهللله لبلللعلظو لاللللتللظو لالللتل ل لللةتل هللل ل رسلللل ع،ل للل نل ل لالللمه ل لللونکلعلظو لالتلظگ رلگللکملگل ةسعلبعلظگ لتکةعلظگ رگن،لجی نلرصوللر ل ط ةمله ل ن ل

ل نلضهتلظةیل لباحل لات.لکلعلتوکللل للالو مگل لالتلکملگللتوکللبعلظگ لیهل م ه لبعلیهننلظگ رگلجی نل رسلهر ل

لػرگگ ل جلیلر بلطلفلی ل لضه لعلل کمگ.لربو لتوکلل نلضه عل لاال نل یفهلر شل ثب ل نل لات.ل ثی لرةر نلفو لر ر ل ل مونلبعل رسه ل توکلگغ ن ل ط ةمه ل کلعللللثن شل بص گل

ل رسلله ل یسلله لشللهه تلزحللی لل؛ نل و ضهللعلبللهل للکا ل ثللیلمیة لل لظو اللگل شللت توکلللل نلبللعلث لره للتلط لر حلن لت ویللتل لر للو ه، لثن للشل یکمللگل لجللیمللرةمللعل لتللیسل ػلبص للگل

کلله ل لشکسللتلن ل ػل للجیللر ل لن رللگ.ل رسلللره گللههللنر للتل هلل لاللةره ل نللاللهیعلتوکلللل ػلل،کمللگ.لمللا هلجللیل حللنلشللو ل لظللو لن ل نللاللهیعل للنل هلل ل رسللهسل لرو ةللگلر شللسهمتل

کهاشل لال یسل لتی یلگل ل لقی بل ػل یگلیلثثلهنلماجلمل و ل ا ،لثبه ل گحل لشکةبهحی،لرسللسهحل ل غحینل لت هللگل ض للهم ،ل لتوکللللبهمللال یسلله ل سللهو ةتل حللنلث للوػهل هلل ل لاللت.

لتص ةم شلو ل للالق لا لگ ل ض لهم لن لبله للگةینل لا بس گ ،ل هط ةتل ل گن ل نل م ه لن لل لکمگ.لل ل مضهنلضه علت ویتل هة جی ل

ونابعمله لل ر لگلمبلگ وضو ،لتصلحة لل،تفسکیرالبحر الهحکیط،لجنلحولالآل ح گل جورةه ، .1

.1413ةع،جیر ،للاسعل ن کت ل ا ؤما ل ح گل و ،ل

ػ ه،ل ر لهن للآی لگبه یلشلر حتصلحة ل،لات الاحةکامیکآ،ل ،ل ح گلجنلمالن لا یثبه .2لته.ل،لتهی ،لجی کتب ل ی ض

گی هر ن،ل ح گ،ل .3 تهلی ،ل،ل یکلرلر لیلفیامگل لنضله،لهکایی از تربیکت اسکلاوی درس لاگنللش.1369طه ل ح،ل

لتللل»فلللی،لل حلللگث ل ل هیرلللهػلػ ه،لمبلللهسل لاللل همةا .4 ةیالللهنلنف لللهننلثةیلث لجلللیلیتوکللللل لش.1392،ل118ل،لشوشة ،ل«گةینل گحی ل ػل مییل یث لتص ةم

لش.1378 م،لل ر هن لرهه رگن،ل،اخلاق دینی در اندیشه شیعی،ل بفههر ،ل ح گ .5


،ل لی ن ل ،لتیض لعل صلقفف غکرر الحةکن و دررالةلکنیتصکن،لمبگل و رگجنل ح گ،لنث گ .6لش.1381 لثف هب،ل هگ،لی ر

لش.1386تهی ،لل،ل ر هن ل ن ام،بلرگانوز و فقیت رن ه،للػ ه،لبه .7 للعل،لتیضشناسککی اجتهککاعی رفتارهککای اجتهککاعی وبلکک ب از دیککدگاه روان،لاللهر لاللو ،جیی .8

گللن و لبگ لش.1387ثعحن،لتهی ،للرژ ،ل ر هن لنشککریه ،ل«توکلللل لپیورللگلث لبللهل یفللتل هلل ل ػل میللیل للهحلرسللةن»ماةی لله،للتهضةللک، .9

لش.1383،ل81ل،لشوعرفت،لتیض لعل هلگنل صلح ،ل ر لهن ل ر لگههلوجک ه قکرآنربةشلجنل جلی اةم،للتفاةس ، .11

لش.1371تهی ،للتهی ،لش.1368علما لفه ل،ل ر هن لتوس،لتهی ،ل،لتیض انیس التاجبینل ر گ،لضهح، .11للاسلعلفیامگل لثن یلع،ؤ،ل الهعکارع جکاوع اسکلاوی دایکر رسةم ل ش ،للاةگ صلقف ،ل .12

لش.1379تهی ،ل ر لهن ل قفل ،لتهلی ،ل،لتفسکیر انک ار درخشکانللاةگل ح گرسلةن،لةم لا گ ر ،رس .13

ل .1404کهنکی اهنلترجی لتوکللل لر لشلث ل نل»،ل هج ل سةگل_ل ظگ لظگ یهن، .14 رگها ل یثر لبعل

لش.1391،ل22ش م،لشل،للاهللفصلناوه اخلاق پزشةی،ل«لاا تل مونلش.1377تهی ،لل لا ه ل لرهاةگ،،ل ر هن ل دانشناوه قرآنظی ها ،لجههء گحن،ل .15گر و،ماةی ه،ل .16 لش.1383،لر یلر ،لتهی ،لاسباب نلو عکه ت ل ی ل ما ل ل ل قبومله ،لؤلاسل ل،الهفردات فی غریکب القکرآن ح گ،للن غ ل بفههر ، .17

لش.1430جیر ،لبه یل،لتیض للعللاللةگل ح للگگککاوی فراسککوی روان شناسککی اسککلاویشللی ه ن،لرسللنل ح للگ،ل .18

لش.1363یاممل لاا ،لتهی ،ل ،ل ف یلر یلفرس ،ل ر للهن لضه لل ل صللقف لبهداشککت روان در آثککار شککهید وبهککریبلله ةه ،ل ر للگ،ل .19

لش.1387 ه ةع،ل م،لکتهب،ل م،ل،ل ر استقاوتلاةگن ه،للبگن، .21 ش.1377 هن لجولا ه ل

گل ح لللگبه یلة،لتیض لللعللالللر القکککرآنیزان فکککی تفسکککیکککالهن،لةرسلللگل ح گةی،للالللحطبهطبللله .21 ف للیل ر للهن ل لاللا ،ل؛ل1363،لکللهرو ل ر للهن ل ح للگى،لتهللی ا للگ ر ،للل ولاللوىلش.1376،لتهی

طه لتهی ،ل،ل ر هن ل لااح،لاطیب البیان فی تفسیر القرآنلاةگلمبگ حسةن،للطة ، .22لش.1391،ل1شل ح،ل

ثفریمل لتوکللل نلتح لللل ن جلعل گلونل فهلو لر لش»،لمهبگنلض فین،لرسنل لا کهن .23کهنثفریمه ل سا جیسل م،لل،للالهلدو فصلناوه علهی پژوهشی وکدیریت اسکلاوی،ل« ه جههحل

لش.1391ل،ل1لش


گان قرآنبه ،للمیة ع، .24 لش.1380،ل ر هن لبعلر ی،ل هگ،لوعناشناسی واژجرنلاللل لن بقلللعلتوکلللللبلللعلظلللگ ل للالللا تلر ل»ل،ماللل لبص للل ،للالللةگهلػالللی ل لا کلللهن .25

،ل1ل،لش لللهرر املالللهللل،وعرفکککت در دانشکککگاه اسکککلاوی،ل« ر لللسویه ل ر لللگههلپیلللهحلرلللون ش.1390

کهشلللهرةفلل .26 ن ل،ل ف لللیل ر لللهلاءیککب الاحیتهکککب ضککاء فکککیی البالهحجککک،ل للال حسلللن،ل ضل لش.1342طه ل ح،ل م،ل،ل لاا

ر لللهن لشللل ،للبه یللالللهمگنلظی لالللهر ،،لتیض لللعل ح لللگحقکککایق_______________ل،ل .27لضه.لجی

لش.1347ضه،للجیل،وصباح الهنیر ر گجنل ح گ،للفةو ، .28ک .29 ش.1381تهی ،لل ن،للاهػ ه لتباة ه ل لاا ،ل ه ل عم،لتیض عل هگنل یر یث ل

ش.1366ضه،لل ر هن لبمةه ،لجیل،فرهن لغات قرآن،ل ح گل ری ، .31

لل ،ل ر للهن لرللون ث اةن،ل للهلنرءشللهل،لتیض للعل نقککد عقککل عهلککیکهرللت،ل ی هروجللل،ل .31لش.1384تهی ،ل

ل بازدارنکده رفتکاری در ثیر آن بکر ع اوکثتک های رفتاری ت ککل و شاخصکهویهر ،ل ح گکهظم،ل .32کهنشمهلالل ل نشللگ،لبللعلن ام للهحیلرسللنلل،ل هیه گیککری وککدیران تصککهین ػ نملل ل للةن،لره للعل

لش.1382 ر گههلفی لا ل هگ،لم ل ل نشلله ل،ل ه رللتل ض للهراهةارهککای تحقککق اونیککت اجتهککاعی ح للو ،للکااشةلله ، .33

لش.1382رةر نل ر یه ،لتهی ،لیض لعلفیاململ نشله ،ل،لتشناسکی های بنیادی جاوعکه هنظریروػربیگ،للهن کوزن،ل وجة ل لجیر .34

لش.1378ر یلر ،لتهی ،لفصککلناوه ،ل«جرنلالل لن بقللعل ض للهم ل ل رسللهسل مةللت»لالل ةگهل لا کللهن ،للگر لالل ، .35

لش.1386،ل2ل،للاهللرهم.لشدانش انتظاوی ل لالی نل غل ،ل ر لهن ل،لتیض لعل هلگنل ی طلعشناسی تصویر ذهنی روان ه ر،ل هکسول،ل .36

لش.1379 رش،لتهی ،لل .1403جیر ،لل وفهء،ل لاسؤ،ل بحارالان ار،ل ح گبه یل ساس ، .37ر لللهن ل ل،ةص ن لللهلشلللگة،لتیض لللعلر ویکککزان الحةهکککهلشلللهین،ل ح لللگ،ل ح لللگنلنن .38

لش.1377 م،للا،ی حگ نککککوی دوسکککتت ،ل صلللبهحلحلللر ن،ل ح لللگ .39 سلللعلث وػشللل لپژ ا للل ل لللهحللاؤ،ل راهیکککان

لش.1374،ل م،لظ ةم کلهات القرآن الةرین،لفون،رسن صق .41 کتلهب،لتهلی ،لل،التحقیق فی بمگههلتیض عل لر یل

لش.1382بلعل ل ة علالگ لػرلگگ ،ل ر لهن لبلگن ،للتةاوکل اجتهکاعی انسکان قهین،ل یتضل ،ل .41

لش.1363تهی ،ل


لش.1371تهی ،لطه للاوح،ل ر هن لپیتو،لل،الهنجد،ل او ، وجة .42،ل«طلله لاسللگام»تهللی ،لن کتلل ل لاللا ةع،ل،ل تفسککیر نه نککه کللهنحلشللةی ػن،لرهبللی،ل .43

لش.1379رسةنلرسةم ،ل،لتیض عللاةگیةصد و ضوع اخلاقی در قرآن و حدی ل_______________ل، .44

ل کت ل لاا ةع لش.1381تهی ،لطه ل ل،لل، نیملل للالله لرةلله،لمالل ل لل اکوت .45 ثةیلتوکلللل نل ن لله لیطگللورگ لتلل»رةکللوحیلروزجهللهر ،لز

لش.1393،ل205ل،لش23لاهللل،وعرفت،ل«ارر ل ػل مییل یث ل لرگیلش.1368حر ،لل،ل ر هن لضو یع،خاستگاه ت کلما ،لل مغن، .46لش.1362،لتهی ،لنگة،ل ر هن لنشهوعراح السعاد،ل،ل ال ر گری .47 ش.1384،ل ر هن ل ف ،لتهی ،لبهداشت در قرآن،لرونن،للاةگ ح گن ه .48

،ل ر لهن لدر آوکوزه هکای اسکلاوی فرهن روابط اجتهکاعی،ل لات،لن هل ل یگی ل طن .49 ش.1387 هگ،لن ونل،ل لاا ل ر گههلماوحل

ل


‏به‏ورو‏ها‏در‏دعوت‏از‏اوام‏رضا‏هیفرض ____________________________________ 1دوست رضا وطن ________________________________

دهیچکدر‏وقا نممه‏همما‏د رممر‏اواوممام‏از‏‏الرضمما‏ووقایممت‏پممیش‏هوممده‏هممرای‏اوممام‏علممی‏هممن‏ووسممی

تنهمما‏هممرای‏هم‏‏هاممد‏از‏اوممام‏علممیویژیممی‏خاصممی‏هرخمموردار‏اسممتر‏زیممرا‏در‏ویممام‏ایممن‏خانممدام‏کمه‏همن‏ووقایمت‏ که‏ارا ۀ‏ورود‏هه‏دسیراه‏خا ت‏پیش‏هود ‏ههمین‏عاومل‏همود‏ ح ر ‏هود‏

کمرد‏و‏همن‏پرسمش ها‏ایمن‏‏های‏هنمیاری‏را‏سمبب‏امد.‏ کمی‏از‏ایمن‏پرسمش‏‏هم‏ح مر ‏را‏وهیماز‏که‏ه ا‏عاول‏دعو ‏هم‏ح ر ‏هه‏ایرام ‏اخص‏وأووم‏هود‏ ا‏ ل‏هن‏سمهل ر‏ی‏و‏در‏هماست‏

ت‏ رهنگ‏ایای‏هود ‏ ا‏اقدام‏ و‏تقودین‏ا‏هدف‏هنها‏از‏این‏اقدام ‏خدوت‏هه‏ دو‏صور ‏هکه‏هر‏‏یواهار‏هه‏وزورانه‏ای‏‏هنها‏نقفه دم‏هه‏وقاصد‏خود ‏هم‏را‏طراحی‏یهرای‏رس‏ رهود‏

یذاایندی ‏کردند‏و‏هه‏اارا‏کمه‏در‏ا‏ها‏تواه‏هه‏ رضیه هم‏اسمت ‏‏ن‏پمژوهش‏همریمهماره‏وامود‏دارد ‏ا‏نیهای‏ویفماو ‏

سممپس‏هن ممه‏نقدپممذیر‏‏و‏همما‏ذکممر‏د یممل‏تبیممین‏نها ممد ‏و ممر وواممود‏را‏‏یها‏نخنممت‏ رضممیهکه‏هودم‏اوام‏رضا کند‏و‏این‏احیهال‏را‏ هه‏ورو‏ها‏دعو ‏اخص‏وأووم‏هموده‏‏است‏نقد‏

‏د. اثبا ‏نها‏یخ ن‏تاریل‏وحکن‏و‏قرایها‏ذکر‏د ‏و‏وی‏اهداف‏سیاسی‏در‏سر‏داایه‏است همه‏‏ رای ‏هوردم‏اوام ‏وأووم ‏ ل‏هن‏سهل ‏اوام‏رضاو ‏دع‏‏:ها‏هد‏واژیکل‏ی. ‏حکووت‏عباسورو

______________________

لل.سلروػهل ل ر گههههنل لاا ل ل گن ل.لپژ ا گیلبمةه لپژ ا [email protected]ل

یهفت:ل ل.3/3/1396 غحیش:ل_ل30/11/1395 ر




وقدوهل یمکعل هحلما کلی هلل ی هل جنل ولال ن لبعل حی لث گل لث گ لث لرضی لبهل ل ضبلهن

لجلیلحل لا گههلظافتلمبهلا لجلو ،لریفل لرةسلت،ل لهل کلعلثیلهل بلی ن نلپیلالشل قلیحل لالتل نلفضللجنللالهل؟لوزحیل می ش،لیلشصصل ی و لجو لیهلفکیلگ لث لرضی لبعل حی ،لفک ث

ل ةطهلهنلفی ل حنلبهنهل کلعل ن للبلهلثرهلهلثشلمهلظلو اةملشلگ،نلپلژ اشلحلعل ضلو ل ن ل لهلپلیشل ػکللعلایطمللگلبسللاهل لر للگلیللهلتیحیللگلثرهللهلشللهیه لیلله ثوننللعکللیل حللنلفی للةع ل لنهنة لاللتل نلحلل ػ

لروش علاهلفی ةع کمگهل ن نلپلژ اشلتو رسل علت لهحلحل،ل گهل لالتث لگلی لی لناهلبعلبون لپی ل لعةفی لل ل للی ل وننللکیبللهنهلن للنحاهل ن کمللگل لثرهللهلن ل ن ضللهل لا للی هلبللهلر للگل لریللیلبحللال

ل اگ. لظو رمگگه ل ح یحل ی ن

احتهال نخست: ابتکار فضل بن سهلل ر هلی کعل رلک ل ػ نل لل مو ل هحلن هلبهنۀاهنلضگ بهشلگ،ل حلنلل قلیحل بعل لر

کعلجیظ ل یمکلعل ربلهنۀلگویمگ:ل حنل گ حلبهل ب کهنلفضلللجلنللالهللجلو هل لالت،ل لهلل لاتلل ب کهن ل ن فله للفی لةۀنللایل ش عل لات،ل ل ،لبه لجو هلیهلفکینلشةقهر لظو لثیهل

ل کعلبعل ظ صهن لگی .ل تحاةلل للاش لر گل ن جعلشگهل

الف: احتکار توللهم حا صدال کعل مو ل هحلن ه کسهر ل ل ب کهناهنلفضللجنللاهلل رسل علنل ػلض اعل لالت،ل ل ػ

یللگ ،ل ر لل مگل ل بمللهر ل لاللت.ل لم ةللگهلو لله ضیضلل لز کللعلن فضللللجللنللاللهل،لفللی نل ن لکللعلبللعل للهحلن لله ل لل ،لرللر ل للی و ل لل لاللتل شلل علشللة لجللو هل لر نل م لله نل ل ػ ر ل

کلعلبللهلثللمال لبلگنف هننل ل ػلض اللعلل ماویله لکی رلگ،لبلهللظو الگلجلیلظلا ل لگن لظلو لکمگل لث لرضی لن لبعل حلی لل ی هلما لجنل ولا ل لگلبعل ای تلنف هن لظافلتلفی ظو ر

لشلن لبعل نل رهگ.لییهل ی هگنلظوکعل ی و ،لایطمگل نل ل،ةنلم ح ه لجیل ی لربلو ،ل لهلطلو ل گهل لاتل کلهن ن ل لبلعل حلنل


لجلن للن لمهه ل یجلو ،لپل ی رلحتحتلتیثةیل گحریتلفضللل لم للللیلطبلقلظو لال ۀ لغحیفتل ل(.798ل:1373ل)زیگ ،لی ک

لر للشةزلبگ لطمةنل کعل ل لجی شت ػ کلی هل لیشو ل ه لرةلرل حلنل ر لهللن لتیحیلگللنلثون هل لات:لةبعلر لل ػلظو لفضللجنللاهللطم

ل لپیلللروػنل لللی و لجلللیلجلللی نشل لللةنل ل لاللل ی نلرکو لللتل ل نلظی لاللله ،لیکللل ل ػ للل ل ػل شلهنهلبلعل ل ل ر لهلل لگن ،ل لا ه لفضلل ن لتلیثةیل ل ن گفلت:للنگن ل کلی ل ل ن لتحسلةنل

کعل جو ساملتو رستل گن لن ل ػلظهرگ لبم لا ه ل ةعلبعلمبهلالةه ل ر لهلل الگ،لشل هللطونل کلهن ل ل جلی ػلشله هر ل ػ ل یگلیل ر لهلل اةلگ.لفضللل ن لجلی ننلبلعلجلی ن رةرلتو رس ةگل گن لن ل ػ

گفت:ل رسهح لشگهل لتو ر مگنلظو للل» هللهل للنل بل إر و لةالل لإ لل ل بة ر لماللی لإ لل ل للی و لبللی للالل ؛لثللملأشللهن للل لس جللنل ولالل لل ل للل ی لله ل بةاللعل؛« للعی لمهللگهلفبهل نل یگللیل ر للهلل ح؛لل نلبللعل بةاللعل للنلرکو للتلن ل ػ

کللعل لمالل لجللنل ولا کللی ل للن ل ة هللگلظللو ل للی نل ی للهللاللش لبللعل للی و ل شللهنهل لبللهل ل ل.(176ل/1ل:1404لبهجویع،ل جن)لکی جی تل

کللعلفضللللجللنللاللهل،ل نلپی للمهه لظافللتلبللعل للهحلن لله لجیظلل ل نلتیحیللگل حللنلفی للةعلکلعل لبگ تل ش علتهلثرسلهلپلیشلنف ع شلگ للگویملگ:ل لللفضلللتولالطل لی و ،لبلعل ةللل رلگل

تل نلبعلظهرگ لمص تل لطههن لجو هل کی هر ،للات) حب ل.(18ل:1364 م ل

ن احتهالحنقد اکللعلثون ل للهحلن للهلایطمللگ بللعل حللی ل ل ن للاللهظ نلث لرضللی لبللعلل حللنل ر للهلل

لجیظ لرةرلجلی نلث ل یال ،لبعلممو لیکلف لا گههلظافتلمبهلا لی ،ل هجللطیحل لاتل کعلبحتل لننل لشو اگح رگ،ل هل ی لکی هیه ل :کمگل نل ر هللن ل صگ شل ح ضو ل ن ل

لشل یملنخس لیل علجلو لفضلل،لتی ةکلعل ن لتلهرلنگلضلگ نل و لوحلحلز،ل ی ضلو ل ن ل ل نلنبلو ل ر علة،لش ةللشة یمکعل نل مهبعل ب فه لجیل علجو هلثهبتلر گهل لات.لةکعل لش

کتلهبلةللزل فةگللی .لشللل گل حیلتی ل کللعل لل للاهرشهها گل ن بللعلر لللل ػلرسلنلجللنل ح للگلثون هللرر ل ی و لج لرهن ر ل ػلپی مهه لظایفضللجنللاهلل ػ لفتلبعل هحلن لهر لث گ،لبهل جی ػ


لگفت:لللتلیف هلنأ» لةکهرتلأ لظاف ل ط لینلةیل ؤ مةأ لعل مهه،لإ ی لههلمال لی ل مهلهل ل فص لما لجنل ولا ل لمال کمو لظافتلن لبلعل حلنل رلگ ػهلجلل؛«یجیییفضههل لحجنل ولا لل لل رػشلیتهلل] ی لهل[للکلی ل لبلعلمال لجلنل ولال ل نلظافلتلن ل ػلظلو ل ونل ةیل ؤ مةگهلجو ح.ل یرگ

ل للغحیشلث لظللو ننل ل] ی للهل[ شللتل لمالل لجللنل ولالل ل می للعل ل ػ کللی للث لن لن ل ل(.لل260ل/2ل:1414) فةگ،ل

لبهنۀ ل ۀل حنلضریه ل ن لسگ:لیرول ل هحلن هلن هگی لشةزل فةگل نگیفتل ةطو ل ی و لتص رهگ،لفضلللجلنللالهللن للظو لن لبعل هحلن هلن هگیمل

لتص گل لةطاب لن ل ػ کی ،ل لبعل ل لا ونل لتهلبهلجی نشلرسنلجنللالهللرة گههل لةلملظو لث رل نگفتلنح ل لگ ه ل ر لهللظافلتلبلعلث لرضلی لن لفلی املثونرلگ.لفضلللرلر للبهنهل کملگل گول

گغ شللت لرللر لل؛جللی نشلرسللنلنفللتل ل و للوحلن لبللهل ل ن ةلله ل کللعلاللیل للهلطللو لرک للةگلگفلت:لحظقةیلجو ل ل ی و لجیگ مگ.لرسنلجنللاهل، لبلعل ل لن لبعل ی و لا لگ نل ل کهن نل

کعلبهل لر لظو اگلنفت.لی علظافتل ػلظهرگ لش هلجةا لننل گ ح،لجی حبگ رةگلل گف علر شنل لاتل حلنل کلی ه،لثهبلتل یلگلث لن لر ةلزل فةکلعلشل لهضی لره کلعللتل کملگل

گغ ن تلهلطلعلل، شل عل لالتطملگ لت هحلللرگلظافلتلبلعل لهحلن لهلنفضللجنللاهللبعل لور لث لرضی لبلعل لال گههلظافلتلمبهلالحبعل لمکعل مو ل هحلن هی لعنلاگلب ل ی ل ل مهه ل لجو هلبهشگ.لیبعلپ

کلعلفضلللجلنللالهللشلة علجلو هل ل لهحلن له ن لبلعللشهةگل قهلینلرةلرل حلنل ر لهللن لل عل رس ع،ل ل ػ لگویگ:لممو ل هحل بولل ش عل لات،لفی ل ون

کللعلفضللللجللنل حللنلرللی » لل هجلللل بللوللرةسللتل ر نل ػللاللهللع ریهلالل ةنلشللة لجللو هل کعلبعل هحلن ه ل ن ت ل کلهننل ظا ل لالتلػ هلبهشلگ؛لزحلی للل شل عل لالت،لبلعلطملةنلگیلفضللطمه لب ة ل ل حنلفی لبهلتهریزلتقبةقلر علن للجو ل ل لکمگ.ل ظو لاتلت لة

کمگ،لمک جیلتسم ل ل کلعلجلو ،لل هجلل ی هگنل حنلل نل لل هحلن هلنلپیروػ لربلو ل ضونلر یلله لشللة ع،ل کللعل للهحلن للهحللباکللعل ن لثرکللعلبللهل للی و للنل قالل لث للگهل لاللتل جی لل یل ػ


گللها لبللعلل صلله آلجللو ،لبللهلفضلللل صلله آلجللو هل لاللتل ل نلن لظقللینلضللگنل رسللتل لل لب یس،ل ل لجی نشلبسةهنلظقیرلهکل ل ل ل ی و لرةرلا گ نل ،لن) قهلیلرلگ لگفت:ل ػ

ل(.لل121ل/18ل:1378ی لبلعلحلبعل ل علبهشگل ل مو ل هحلن هةکعلفضللجنللاهللشللهل حنلفی بلل وم:ی ل

لجو ه،لبهیلگلث لرضلی لجلی نل ر لهللظافلتل ػلظهرلگ لمبهلال لبلعلماویپ اله،لبلهللن مهه ل کلللی ل لپی لللمهه ل لللی و لن ل بمللل لجلللیلتفلللویضلظافلللتلرةلللرللفضلللللجلللنللالللهللا کلللهننل

اللملبللهلتهگیللگل ػللت.ل یمکللعلث لرضللی ،لظافللتلن ل بللوللرکللی ل ل ی هللگنلن لث للغحیفل ل لونلرکو لتل ظه لتلرکملگ،ل لغحیفت،لظلو ،ل ةال لجلیللنلاو ی و ل ل ر طلجیل یمکلعل ن

ل حنل ر هلل لات.ره نلا لل للهحلن للهل سههومیهه ل گللیل مللو ل ػ ی ل لتفللویضلظافللتلبللعلث لرضللی ،لبللعلحللبللعل ل:ل

نل ظهلهنل لال لبلهلگیفلتل للهشگ،لبهیگلث لرضلی لضهرل لفضلللن ل ب کهنلفضللجو هلبلل کلعلتمفلیل لهحلن لهللکعلتهریزل لر یه للره لکی ،ل ن ل حلنل لالتل ک ل ػ رسلبتلبلعللرله

لتمفیلث لرضلی لبلعللفضللجیش ل حلنجلو ل لی و ػ کلعل ةله لفضللل ل لی و لل.ل ػ ل لو ن ىل ر ،ل نل حلنل.لتهلفضللگیفتل طی ل ی و لن لث لرضی لث گ،لل ظ ا لپیشل ر ورۀلزحلیلیکل ل ػ

کعلطمةنلث گه:لر ورع لاهلاتلللروػنلفضللجنللاهلل لا هحلجنل جی اةملرر ل هحلن ه ث گرگل لبلعلث لرضلی ل ظهلهن

گف ملگ:لظافلت کی رلگل ل لش هلالت،لمبهلاللل لا ل کی هل رلق لشل هلن لغصل ل رلگ.للاهلرلق گیل و فقلب کمةم.للبلعلمملو لظاةفلعلجی لتل ل للالش لبلهلشل هلک لةم،لهشةگ،ل لهل لی و لن ل

کلی .ل ل لثرله لبلهل صه فلتل لهحلروبلع لپی مهه لثرهلهلن لن ل لتلیسلل هحلجیثشفتل ر لشلگرگ،ل ػلجلی نلل یمکعل ضةعل ولجر ،لجی گف مگ:ل هلرر لما لجنل ولا لنف لةمل نرملرر ل ی و لنف مگل ل

گغ شلل ةملتلهلجبةمللةمل ل ةله ل بلعلشلل هلرسلنلرةللتلللرسلبتل حله ل ل حلنل و للوحلن لبلهل ل نکعل لرسنلرةتل ن ل(.ل177ل/1ل:1404،ل جنلبهجویع)ل ن لیهلرع.ل یگیملل

کلعل ملو ل لهحلن لهیللح لث ل لالتل ک ل ػ ی ل لور لث لرضلی لحلبلعل له شگهلرهگلیل ل رتو رگلبهل ب کل ،لر بعل لا گههلظافتلمبهلا ل ث لگ للۀبلهنهنلفضللجنللالهللبهشلگ،ل


لپ للالیلث لرضی لبعل ر ل ػ حبلتلبلعلظهرلگ لمصل تلربلو هللی مهه نل ش ع،لبه هرعل لبللهل للگن للاةهلالل ل للهحلی فلله لجللیل لاللت.ل کللعل لث ل لاللتل ک ل ػ مکللعل للی حنل لشللو اگلرلله

ل لتفویضلظافتلبعلث لرضی ل و فقلربو هل لات.لن ه

ب: احتکار توللهم حا خیان ل یمسللهللةۀفی لل کللعل ن کللعلکللی طللیحللتللو ل یگللینل فضللللجللنلگف للعلشللو ،ل،ل حللنل لاللتل

ل هحلن ه لرعلطیفگ ن سلا ه لبلهللن،لباکعل لایطمگلبلعلمملو لفلی لاهل،لرعلشة علجو هل به لجلو .ل لثحینل سوسلکی ،ل لجیلم هیگل با لظو ،لی م لل لنا کهنل ظافتلمبهلا

لظافلتلبلعل رعلجی نلن هنلظگ ل لرعلجلی نلرفلظل ر لی حلبلعلظهرلگ لمالونل لجیگی رلگ لرلق کللعلبللعلممللو لرکللو للظهرللگ ،لباکللعلجللی نلتضلل ةآل هیللع حللنل اهنلرکو للتلمبهلالل ل

لشگ،لبعلطمةنل گ ل لاتلػ هل لات.ل لاا ل لمرجیلشمهظ عل ل رگی للۀل ل قالل ةتو لل لثرکللعل ن ک ةللتل للهحللثرکللعلفضللل،لپللیشل ػ ت ویللتل لاللاحل لره

ل رگی للللن للله ک لللونلظلللو ،ل حلللی لجلللو هثحلللینل سولاللل للنرفلللظلبهونالللهلۀبهشلللگ،ل ن ل، لک ةلتل ػل لالتللحظو لاتل حلی لن ل ػل رةلهنل لالال کملگل لره ی لن ل وبلهنهلبلعلحل لنف ۀلضلگ ل

ل حللنک للون گللیلر للۀلشلبهػگی رللگ.ل ػ شللگ،لظقللیشلجی لل یل ػلظافللتلظللو لل لم الل ل لل لر ،ل کلللعل للی و لایطللعلجلللو لیللک للزبللله لجللو ل ل ل سللا ه لمیبل للی و لجللو ؛لطی ظو لاللتل لللگ ن

ک ةتل لااحلن ل کمگ.مرجیتل لره لرفظلکعل ػلام للفضللبهلشمهظ ل کلعل ن طمه ل سا ه لظو ل شت،لبعل حنلر ةسعلنلاةگهلجو ل

ل بلهرػهلجلیل لگلرکو لتل لالا لن لجیر ل تهبملگ،ل للرهللره ی،ل حی رةه ،ل صه فتلثشلکهنل ل بهرػهلبهل لالاحل لرکو لتل لالا لبلعلزبله لثون ،لبلهل ل لا ل ػ گیل کعل ظوبلفه ةگهلجو ل

کللعللاللصتل نلرکو لتلمبهلالل لرفلوعل شللتل ل نلتصلل ةمل امللگل صه فلتلظو اهنللکلی .ل لکللعلبله لجلو ،لبلهلظلو ل رگی لةگل جیکمللهننللتیفملگنلرلیحل لریکتل لظررلگه،لػ ةملۀل لی و لتیثةیگلغ ن

کللعلرللر ل للی و ل ضهللع لل للی و لن لفللی املثون ل لتولاللطل للی نل کمللگ.ل ػ ل لن لت للهحل کللهن ىل شللت،لکلی .ل ل لحلن هتفویضلظافتلبعل هلۀر ،لر ل حن قلظلو لحلظو لالتل ػلطرلن لطی رل ل

ل ر لهلل لگن ،ل ػل ظللل لظلهنح،ل لکات لثون ل ل ل ل ػ کهن ن لل ی و ،لث لرضی لن لر ىل


کمگل لرکو لتل لهحلن لبل ل لکا ل و ضلعللالهػ لتلهلػ ةملۀلبهػگ لتل حلی لبلعل ونۀللهلث فی املل لااح،لی م ل.(18/120ل:1378،لگیىلفی املثیگ) قهینل ونۀلزن ش لپیشل ػ

احتهال وم: احتکار وأوونی ل لور لث لرضلللی لبلللعل لاللل گههلحلللبلللعل ل ملللو ل لللهحلن لللهل، ػل ر للله ل کلللی

گللیل حللنلفی للةعل ظافللتلمبهلالل ،لبللعل ب کللهنلظللو ل للی و لجللو هل لاللت،لرللعلفضللللجللنللاللهل.ل ل نلاتلبهشگ،لبهیگل یگلثیهل ی و ل نلطیحل حنل ب کهنل ل ضلی نلث ،لبلگ تل لرةلتلظلگ ت

للیهل یمکعلفکینلشةقهر ل نللایل ل، ش علبعلثللما پرون رگهل لات.لجلیل حلنل لالهس،ل کعل گهرعل ر هلل فه ل جی ػلشگهل لجیه ل ضگ لگی :ل لبعل ظ صهن

الف: صدال احتداح وأوون ک لله لمبهلالل ،ل للی نل رللهل ل هکلجیظلل ل لایشللتللگویمللگ:ل للی و ،لجللیظا ل یگللیلره

ل حللنلجللو هل لاللةرل بسلل گ لبللع ل حللنلل للگن ل لرکو للتلرگ شلل عل لاللت.ل ػ ر ،ل لا للو نهل نکعلظافتلن لبعلبهر ل با لظو ،لی م لظهرگ لبم لپلیلل رگی علجو ل اهشلملجیگی رلگ.ل ن

ک کشل گن ل ل نل صه لبهلجی نشل ةن،لفلهحقلثیلگل گیل نل کی ،ل کعلرغنل حنل رگی علجو لکللعل نتل للگنشلاللهر لجللو ،ل نل ظ لةلل لظافللتلن ل ن لبللعلل هلاللةی ،لظافللتل ل للگن للاةللبگهن

لث لػ ه ل لهحلن لهل فضللبم کعل ن لجلو للاهشمل جلو ،ل رهلگ.ل ل ل ػلتح لقل فله ل حلنلرلغنل هحلن ه ن لبعل حی لفی ظو رگل لظافلتلن لبلعلث لرضلی لپی لمهه ل ،ل ل لطلو للکعل

کی ،ل ی هگنلظو لن لبعلث لرضی ل ر لهه .ل هح،ل ػل غحیشلظافتلظو ننل_لل261ل/2ل:1414) فةللللگ،لگةزل فةجللللهنگل ل للللصصلا شللللو :لشلللللحیاهلشصصللللةت

ل جو فیحل بفههر (262 کسهر (375ل:1385) بفههر ،ل،ل کعل حلنل ر لهللل،ل ػلض اعل رگلکللی ه،ل صللگللاوءلگویمللگ:ل للی و ل ػلا لله ل ب للگ نل لی،لرسللبتلبللعل للهحلن للهلن ل قلیحل

ل ب للگ لبلله لجللو ل لر ل للع،لت ةیللیلرگ شللت،لباکللعل ل ن ة لل لظگ سللمگ رعل شللت،ل لل ل نگیف للللعلجللللو ،ل لللل کللللعل کللللی ل للللگن ،ل ػلتصلللل ة ل لبللللعل حلللله ل بضللللعل ه لةم ةللللگهل ل

ل.لل(18/119ل:1378،ل) قهینشگ


لروشللل ۀ ) جنل ثةلللی،لیةللل،ل جلللنل ث(188ل/7ل:1352)طبلللین،لن ونظللله ل هرملللگلطبیل جیظلللل ػل(333ل:تللهلی)لاللةوط ،لج وطة للال(417ل/3ل:1404) سلل و ن،لن،ل س و (6/326ل:1386کعل ل گهل ةنلفه ةرةرلطم لحیگی ل لرلقل ةشلالهنللگلی یش ػلل مل ی و لرهشلةنلتص حشو ل

لجو هل لات.ل یمه ل ل یکعل ی و لبعلرکو تل لاتللمگ:لا ةنیگول ه لفرػرلگ لةلهفلت،ل نلثللما لشهیسل علمبهلاةه ل للکس لن لجیتلی،لپیاةرکلهنتی،ل رلهتیل تیلبلعل لیلرکو لتل ػ

ل حنلر لگ.لیرگل ی هل جنل ولاللما گیفلتلرکو لتلن لبلعلبلهر ل بلاةتصل ػ ث لل مللبهػگی رگ.

کعل یه لجنل صاتلتیحیگنلجیل حنل قا ل لاتل لگویگ:للظبیلرلثرکللعل للی و ،ل ی هللگنلظللو لن لبللعل للهحلن لله کللی ،ل ل لل ل ػ لحللتفللویضل نل سللهاعل نکعل ی و لتحتلتیثةیل فکهنلوزحیشل فضللجنللاهلل علشلگهل لالتل ل ةه ل ی حل هونلشگل

کللعل للی و لن لجللیلث ل شلل علتللهلظافللتلیللهل ی هللگنلظللو لن لبللعلث لرضللی لتفللویضل لاللتللکمگ.ل

گلوشل لی و لنلالةگ،ل نلرة ع کعل حنلظبیلبعل کلی ل ل ػل لنلپیلالةگ:ل حلنللثرگههل شلب ل لی ل رضلهنلکلعللالیلزبله ل لی حل ف له هل ل لری لطع بلعلل ی لهل گویملگ:لثون لمال لجلنل ولالاهحیل لاتلطمللةنللفضللللجللو هل لاللت لبللعلظللگ ل حنلتفللویضل ی هللگنلبللعلث لرضللی لر للۀلی ل حلل

کعل ی حل گههل لرةستل لث لث کعل یمکلتولن ل ػ للاهػح.لگویمگل ل ةتلطةرنل یگیل لاتلکعلجی نحل ةنل لی لبلعل ن ل هلاهر لرگغش علجو ل ل یگل گن کلی ،لللطةرنل ػ ل صافلعل رضلهن

ل لنفلل نلبللعل ن لل ل للنل لالل ون ل ػ للا ةنکللی ح.ل صافللعل مللهحللل لن ل ضهبللتلرکللی حل ل ػ کللعل گههلشگ،لجی لل مهحل نلث نرملبعلما لجنلمةس لجلنل هاله ل لال ونل لتلهلبلعلظی لاله لثیلگل

ت ک لبس علبعلب گ لجبی ل لبعل لتحوحلل اگ.لل ی لگلههلشلگح،لجلی نل فلهحل ػلظلو ،لبلعلالی ل لةنلث ل حنل لا ون کعل ػ جلنل ملةن،ل ل للثمة ثرگههل

کللعلمالل ل گی یللگل ل حللنل وضلل ل ک للکلظو لالل مل ل ل ل ػ کی لله ل ولاللللشللگحل جللنللاةسلل ه ل لل ضی نلرةتل ةنل ربهنۀ کهحلب هرگل لم لمةس ل ن کمگ.ل نلره لر ةم ل

ل حلنلر لۀ سلرحی،لل لةنل لرننلبلعل لنلریلالةگ،ل ل ل ػلطلی ل یگلی،لبلهر للایطملگل ػ


ل ل نلجی فی شتل ملط ةه لجیل گ ا غال لشلهیاهنلظی لاله لن لبلعلتصلی لظلو ل نثون .ل حلنلم لتلو ل رسلهر لتلهلب لو رملبلهل شل مه لظلو ،ل لرلعلرةلر ل کعلرعل لگنت ل له ل شل مل نلره لجو ل

لبللگتیل ػلا للعلثرکللعللاللشها کللمم،ل لنملل ل ل ر للتل ضللهمف هباللعل گیف للهن شللگهللةه ل للن،للجو رگ.

ل لنلر هضی اهل نلظالل حنل کلی کعل هحللاةهلال لجلیل لگ لریلیحلتةیهلهنل لل ل رةلهل ن تلهنکعلتصلتل نلطمه لن تة ل،گ علجو لجو ل کهجلل مهاملگهلشلوح،ل ةبهن گیف ملبعل ه شههل مل

گف م،لبعل هلبهلظو ل کلهفیل لالت،لجلیلل ة کهجل،ل ی نلغةلیل ورلگل ل کمل ر لل ملث ل لیمکعلرهللالو ل بلهلل رة للنکعل نل ػ نلتحوحللل الگ.لطلو لالهل لی لبلعل لةل هف ینلتق ةلعلشلو ل ل ل ن

ک لکلظو لال مل لمهلگللت هحلن ه ل ل ل ػ کلی حل اهلن لجیلر نلظو لبس عل یگح،لبعل نگههلظگ لتوبعلگیلظگ لره ای کعل ث گهلن ل ػلپیشل هنل لنلجلی ن ل لریهلالتل لظافلتلن للاهنلپیشلکی حل

لفی و هل لا کعلظو ل ل رن لت.بعل نلبهػگی رگ،ل یلظافتلن لبعل و لجیگی رملکللی حل لطللهایلجللنلرسللةنلجللنل کللعل نلظللو ،ل للو ل ابلل ل رسللهسل ل حللنلپی لله لجللو ل لل ل ػ

ر لبعلع ة ةمةنلن لبهللاشها لفی ل ش ملتهلبعللاونلمال لجلنلمةسل لجلنلل، ص کی ل لجیللالشههل ل ل ی ل طهمتل لبعل هباعلجپی ػ .ل ل لا ون لبهل کمگل نلر العلة هاه لریکتل

لجیلثره لفهحقل لث ،لالی(1/62ل:1406)مقهن ن،لث گثون ل جلنل ملةنلن لبلعللال تللثمة .ل ل ػلجلیللالشهاشلپیلروػلشلگ.للالش ل نلن ل ل لهنل نثون ل کلعل لرةلرل نلن ل ػ ن فعلجنل ةلالفیلال ه حل

لفر ر هرگ ل غ هشه ل ظا لبلعلنابلینلبلهر ل ل حلنلمیبلعلل ی ون کلعل ل ن کلی حل سلرحیلگی یگ. لرةرل وفقل

کهنحل و ل لضبهۀگیفل لطو لپیولا عل لبهلیهننلظگ ل ن ظا ل ل بهرػهلبهل لةنلپیلروػللتل کعلبلهلظلگ کی حل ل ةثه لن ل گ م،ل نلرةرلبعلمهگلظو ل فهل لجیل هحل ساطل ملبسل علیشگحل

ل حللن گللیف ملتللهل للهحلظافللتل نلضه لللجللو ح،ل ػحلشلل ی ح.ل ػ سللا هره لن لبللعللۀر ،لتصلل ةملکمل ی هلل جو حسنلما لجنل ولا رضی ل ػل بوللظافلتلللم،ل ةکنلطو لث پی مهه ل

گهکی مهحل ل_ل1/162ل:1404لبلهجنلبهجویلع،)لیل ی هگنلظو حلن لبعلث لرضلی ل رهله حح،لرهل.(86_ل84ل:تهلی؛لمبگل ه ن،لج164


گللغ ن ل للیل کللعل ن کسللهر ل ل هلاللزلبللعل ل حللنلپی لله ،ل ن للگن لبللعل للهحللن للی و ل نل فللهحل ػلگفت:لکی رگ،لل صه فتل لنبهل لن همللل» لأر فلللی لبللله صاوحل إرللل لمهالللگ ل لله لإ للل لأفضلللللثللأجلللل1إ لظ ضلللتل صافللل لیأظی

ضلللمال ل ضلعل لأن لأفضلل لنلالغ ل ی ملأرگ ل هلأما کلی ه«طه ،ل حلل؛ل لنلبلهلظلگ لمهلگلکعل نلظهرگ ل جی گیلجیل ةنلظفیلیهبم،لظافتلن لبعلفی نل طه لجه لرحنل لالت،ل رهلم،للکعل

کللعلملله ملللره للیل نلر نلػ للةن،لاللةر ل نلرلله ل حللنل للی لک لن ل [لبهشللگ،ل] للهحلن للهلتیل ػل.ل(375ل:1385؛ل بفههر ،ل2/16ته:لل ةن،لجی)لشمهلاملر

ن احتهالحنقد الر گل کعلح ن لکمگ:لث لن لثهبتل ره نلا لنل ر هل،لشو اگنل ضو ل ن ل

ل للی و ل لظ للورت1 کللعلتللهریزل ػ کللعلجللی نل نلاهنل نللاللی ل ل.لبللهلشللمهظ ل ن لتللهلثرسللهلل کلعل ل ػلا له لثغلهػ گیف نل گن ،لبعل لللجلی نشل لةنلن لهیتل ،ل حلنل ر لهلل ل ظ ةهن

لنلاگ.ل رهگ،لب ةگلبعلرییل ل تص ةمل شتل ػل گن ل لاتلجی ن ل لث لن لبعلثللمال حللنل للگ ح،لبللگ تل شللتل ل صلل ملجللو لجللی 2 گللیل للی و ل ن م للللبللعلرللغنلظللو ،للن.ل

کملگ،ل ل علفرػرلگ لمالظافتلن لب ل گلغ ن لپیلروػنلجلیلجلی نشل لةن،ل ػلا له لل بهیلگل ل ل ػلللکلی ،ل نرله لثغهػ،لبعلرغنلظو لم للل لػ له ل للل لةنلتلهلػ له لپی لمهه لظافلتل کلعل ػ

ل رلگنللالشینلتفویضل ی هلگنلبلعل لهحلن له ل حلنلل،لرلگ ل للالهلل شلگهلجلو ل ل ل نلرغنلظو ،للاصم لبعل ةه هرةلتلظهرلگ لمالونل لشهیسل گ لل گ ،ل ػ لبلعلر رةلهون هلجلو ل

لػ هر لبعل حنل سلهاعل لنلػ ل لث لن للالیل لرکی هلجو .ل نلظافتل ی ن الهللزبه لثرههلجی نلتصگ کعلبعل ةلل صه فتللای لاینل ی حلبعلو که لل ی نل شلتلةژهلمبهلاح رگ ظتل ل ره نل ه ،ل ن

لثیمگ ل ػ لرکو تلظو ،لجی مهکلجو .لۀ گلللی3 کلللعل للل ل ػل.ل کلللی هلجلللو ل ل پیلللروػنلجلللیل لللةن،لظافلللتلن لبلللعلل لللی و لبلللعلن لاللل لرلللغن

ل لبعلرغنلما لثل کی هلجو ،لبعلممو لیکلرکمل ه ل م ه ل شلت،لبهیلگللن رهگل کعل ______________________ ل ػل صاوح،ل ةنلفرػرگلاهر ل لات.1 .ل میون


ل حللنلیللثل:گةپیلالل کللی ل هل للی و لبللهلتفللویضل ی هللگنلبللعلضللهنلظافللت،لبللعلرللغنلظللو لم للللگی ل کهنلتکاحکعلبهل لاه طلشگ؟ل اوحل لاتللنتکاةآل ػل گلی ل لی و للاله طلةلنل ل آل ػ

گیفلت،لل ر کی هلجو ،لبعل رسهحلریلاةگل لثرشعل نلظهایلبلون ل ل کعلثرشعل ی و لرغن شو ؛لطی ل لربو .ل ل میون

هگان هب: نقشه حیلل یگیل ر هل کعل ػ ل ری لبعل تفه لتهریزلاهل ر ل ر ه ل ره لشة علجیل حلنللتیلجو هل

ل ن کعل ر هلل بی ن هل لفی نلبسلایطمگل ی و لبعلت ةعلت هحلل ش عرگ،ل حنل لاتل لة،ل هنل للهحلن للهلعرةاللل طا ل ل رسللهرل للگن للگللیلجللو هل لاللت.ل یمکللعل کللی ل ن لبللعل للر ل مللو ل

.ل نلبللعلهلاللتلجللو ةهللهلر للعل للاۀلثرشلن لبللعلث لرضللی ل رهلله ،لا للی للهحل ی هللگنلظللولتثبةلللتل هیلللعل کلللی ل لث لن لبلللعل ضلللی للر لللعرکو لللتلظلللو ،لطملللةنللاهنل میلللون نلن لطی رللل ل

ل ع،ل هملکمیگغ شت.ل کمگ،لبلعلل تل ینل ر هللن لت وحکعل لنلل لشو اگحنل حترل نل ل ی ظ صهن لم.یشول ه ثون

کاهش تنش1 ها حا حکوو . ک یشی گورعرکو شل ی و ل نلطمگللاهللرصستللتةطلره کلعلضلرلرر یلکللبعل نلجلو ل

گ کلعلل فه لجیلبهػ هرگگه ل لونل لطیفلگ نلزحی نلرگ شت؛لیحهشگ لبعلظهرگ لماونل لةنلگر هل ل ی و للاصتلبه کلعلا لو نهلبلهل لال گههلله یماوبعلرهحلرةرللنگیی صه آلجو رگ،ل جو رگل

ل.مگلا ةرل ش لظافتللایلکعلن ا لجیگهیمگلتهل ػل صه فتلماو ل ةلر لیل ی و ل نلبگ ل حنلجو ل ل ػ ه ل صلو لب هرلگل

ل حنلر لکملشو .للنبهل ش م لثرههل گیفتل هحلن هةتص ػ فی ظو رلگه،لن لبعلظی لاه للملکهلال عل کملگلتلهلبلعل حلنل لالةاعل ػل شل م لماویله ل ل لال گههلظافلتل ظللل ث لرضی لن ل ن

لترحنلرگلجیلاگ.لشو ل لتضه لثره لبهل لا گههلظافتلبعل هحینکلللعلبلللعلتفلللویضلظافلللتلبلللعلظهرلللگ لمالللونل ل نلعره لللل نل للی و م لللی لبلللعلمبهلالللةه ل

کللعلایگللرلظافللتلن لبللعلثللمالل ل لل ر للهل شلل مگ،لبللعلثرلله ل ط ةملله ل ل رصو اللگل .ل ل ن


لره ۀ لنلثون هل لات:ةظو ،لطملبص ل ػکلله لاللغ » للگمول للگل للهلی لمم تی ضلللل سلل لل ی لمهللگرهل ةکللو للعل لل ا س إ لل لرفسللعلفین رللهلأ لر

ل مهل للالونلظلو ل؛ل حلنل لی لبلعلبلون ل مهله ل لی حلن لبع«مه ی لبه اكل صاف ل لة ل مهنهل لبللعلظللو لظو رللگ،ل ل للنلظو لالل مل نلن ل ة هللگللفی للی نل اللملتللهل مللوتشلجللی نل للهلبهشللگل

کمگ ل للل.(96ل/1ل:1406)مقهن ن،للااقمتل لظافتل هل ی ن

. تر ر شخصی اوام 2ل هحلن ه ل مو ل ػ ل اگ ل ی و ل ن ث لرضلی لبلعللبعل حلی ل ل ن للالهظ نلیک ل ػ

کعل کلی لتله لا گههلظافت،ل حنلجو ل کمو لتلهنکللتاشل گلیلث لرضلی لتله بلعل لی حلب بو رلگ،ل گیف لعل لالت ل ػلرکو تلفهباعل کلعل لالتل، رةهلجو هل ػلرکو لتلل لهحلبلعل حلنل ةلللجلو هل

کعل کمو ل کمةلگلل لبعل لا گههلظافلتلن هلیهف لع،ل اریلعل ػ ةمعلفی املشگهلکوتههلجو ،ل هل لورعلغی ل نل رةهل لرکو تلشگهل لات.کعلطگ

کهلال علشلو ل لةظو لاتلبهلتح ل ل ل مر لتل ملوىل لهحل للظافلتلجلیلث لرضلی ،ل ػلرگللههل کللعلظافللتل ن گللی ؛لطی م لله ل للی حلبللعلث لرضللی ل لل ةآل ل م ه شلله للاللا ل

ا کلللهننلبلللهل لاللل گههلظافلللتللشلللگل لالللیک ل ن لمیبلللۀل لتا للل ل لللی ح،لرلللوم لث لللو گللل .ل ف ه ل ل و ةتل مونل ل ض هم لظو لن ل ػل لاتل لمل ی حل گ ت،ل ػلط ل

ل ی و ل لره ۀبص ن کی ه،ل لبعلمبهلاةه ظو لل ل ػ ل:گویگلرةتلظو لن لطمةنلثشکهنلم لفل ل اةللل ل» هل عل ة ل ف ورو لبعلأر گلفةعل ل ة لمهگرهل....ل عل ا س فین رهلأ لر

کثةللی گی رمللگل لبللهونلل ػل ىلر ىلمل لن ل ة هللگلظللو ل للی نل اللةمل...لتللهلشللةف گهرش؛لظو لالل ة« کعل ل کمل لرعلزیه لاةرلرگ ن ػلکممگل للل.(141/ل7:ل1415)بحی ر ،للثرشعل مهل شت،لرعل

گههلجو ،لظقهبلبعل نلفی و :لکعلظوبلبعل حنلر ۀل هحلن ه ل ی و لثلجللن» لمالل ل مللهسلإ راللگلفلل ل للگرةهلجللللػاللگ لل ولالل ل ی للهل ملتریللگلبللغ کلأ لی للول ح

لفل ل صافل ل هگلط ه ل ی بل کةآل ظلو ا لبلهل حلنل لگ ح،لل؛لتلول « گرةهلفةع،لأ لتر لکعل ی حلبگویمگ:ل کعلبعل رةلهلر نلرةلهون ه،لباکلعلما لجنل ولا ل ی هلطمه لبم هحیل رةستل

ل لر نلجیتهف للع،لثیللهلر کللعل ػ کمللو لطگورللعلبللعلط للعلظافللت،لجیمةللل حللنل رةهلاللتل کللعل گل


ل.(126ل:1417،ل جنلبهجویع)ل ی هگنلن ل غحیف عل لات

. وحدو ساختن اوام حا نظارت ج او3ل ػلض اعل هحلن ه کیحلپی و یه ل صوحل لرةلرلبلعللبعل حه ل ر سهبلبعلپیه بیل

ک للهللت للو ل ل و ةللتلما لل ل لفضللهحلل ظا لل ،ل ػل ح بللوجی لوحللژهل ل ةللللجیظللون ننل ػلکلعلا لو نهلظهرلگ ل لجو رگ.ل حنل و ةت،لا ه لطةرنل لالتل هیگههلم ةقل ی لجیظون ن

لػ لله ل للی و لرةللرلرفللوعل مللونل ل ض للهم ل للهحللمبللهسلن لرگللی ل ل ةللعل لبم لبم کللی .ل نل هیۀ ینللن ه کلعل جل،رگی ر ل لا گههلظافتلشگل هو لجو ل ل شلهنهلتهلثرسلهل ورلو سل نلبلعل للی و لرسللبتلبلعل و ل ةللتل ض للهم بلعل و تل للهح،لةلل ل ی ل لث لرضللی ل لا للگ ن

مبکل»گفت:للنظقهبلبعل ل للهل للهلاغل غنلبس گل نل ملی ب م حلنلبعلظگ للالوگمگل؛ل«ب کلعلضلگ ل ػلظلگ لپیلال شل لتلول لالت،لب ل ل لالتل کملهن ل کلعل ن ل:1404،ل جلنلبهجویللع)لشلو ل لی ل

ل(.2/161کلعل نلن لجللیلث ل شللتلتللهل للهحلن له حلنلرگی رلل ل للی و ن ل ػل گیمللعلبللعل للر لفی ظو رللگل لل لجللو ل

ل اگ.ل حنلبصشل ػللاصمه ل ل شهنه کعلگفت:لتحتلریهن لظو ل ی ن ل نلبعل رگةرۀل ل ن لکمههلما لتالكل حلهللأ لیم فلقلماةملهل ملعل لهل لر ل» ی ل گلظ ةمهلأ لت لیلیت لماةملهل هل سلگ

گیل ل) هحلن هل؛«رقة ع معل هل کعل ل حنلتیلاةگیمل گلغ ریم،لطمله ل ػ (لن لبلعلرلهللظلو ل کلعللنظمع کعلر و رةملث لن لجبمگیم،ل لطمله ل لکللجلی ىل لهلظالقلشلو ل ل هل گیگلثیگل کهن ل ىل ن

ل.(49/183ل:1403)ل ساس ،لتهبلتح للث لن لرگ ش علبهشةم

ک ن اوام حا تشکیل جلسات وناظه4 . وغلوب لث ر کعل ن کلهحل هرلگهلجلو ،للعل هحلن هةظو لمالناهل ػلر علنهنةبسلبص ی و ل ره

کعلظو لاحکی ،لث لر عل ل گیلطی ری لن لر ع لتلبهل لال فه هل ػل ر ل مگ لجیضسل ۀنلجو للجیگللر ننل مللهظی لما لل لبللهل للهحلن للهل کا للله ل لمه لله لیللگللیل ی تللهلرللگ نلل ن

کمللیتلث لرضللی لب للکمگل ل ػلط للمل ةشصصلل گ.للاللصنل للی و لبللعللاللاة ه لگللی للالله طلکعلظقهبلبعل روػنل ر تل ی و ل لاتل لگفت:للن،لشهاگنلػرگهلجیل حنلرة


هللتلإ » ل للل كل یف للةللإر للهل ض تللكل لل ل رللگةللن ل للی ةب و للعلمللنلرس لأ لت ق إ ل حللنلن ل ػلشلل هل لبللعلشلل هلر نلثون هبللعل حللنل ةلللل للنل؛ل«ف للط کللعلشلل هلن لظللوبلل حل ظللو املکلعلب لو ر لل ل لنلضلرل حلنلرةسلتل ل یلضگللشمهظتل نح،ل میون لبعلتو لش هل ن شمهلامل

لن لبهلجیاهر ل هطعل ناملشکم ل.(178/ل2:ل1383طبیلا ،ل)

گیری بندی و نتیجه جهعلث گ ل هحلن هیتهلپ ،ل ی ل لور لث لرضلی لبلعل لال گههلظافلتلمبهلالحبعل لشل ػ

للگرحرل لنللاةهلالللتن ل فلللی لجیظللل ل فلللی ،ل ه للله ل صلللوح مگ شللل مگل لطملللةنلتصلللونل ل کعلثره ،لتمهلهلبلعل لون لل ل لف هلل ملیکی رگل کلهن لع،ل گلیف نلت ة لپلیشل لبلهل ن پی ظ ملگل

ی ل لحلللاةهلاللتل ل للگحریتلضه للعلن لبللعل یگللی ل رهه رللگ،ل للهلبللهلث للگ لث لرضللی لبللعل کللعل نلل تاهل لتصللون ل ػللاللؤ للنهنة،لبسلل للتلمبهلاللل ی هللگنلظاةفللۀ لغحیشل ره نلاللتل

لبهنهل ضو ل شت،ل هلازل هلشگ.لنح کلعللبسةهننل ػلپیلاش،ل بهلور لبعل لا گههلظافتلمبهلالایطمگل هحلن ه اهحیلن ل

ظهرگ لمصل تلبلهلرکو لتل ضلو ل شلت،ل هلالزل رلگ،ل لهللنهلاتل لا کهنةلال ربهنۀل کمهن ل عل ضلو لث لگلگلیلبلی لناهلپیلالشل ث لرضی ،لجیظللاهب ۀلریکتللاةهلا ل لجینلح ن

ل ل کللی لاللت.للحیگوللهػ مللگلطللیحل ل هلاللزةکللعلر کللعلبللعلث للگ لث لرضللی لبللعللنلپیلاللشحلل ػ اهلکعلبهحشو ،ل ل ی ل رجوطل ح هلیل مهه لشصصل لی و لجلو لیهلث گ ل هحلبعلپیگلثیگل ینل لاتل

لای لبون لث ل ن ل لۀرةهل رگیفضللجنللاهل؟ل للنل لگ ح،لظلگ تلبلعل لهحلن لهحلثرله ل ػللایل ش مگ؟لی لن لرهةهل رگیو لجل ةفیامملش لگیل نل کلعل لنح ن ل ر لهلل ضلو ل ن ل قلتو رسل علثرهلهلن لا لی هلبلهلر لگل لریلیلةلنلتح حلبهنهلطههن

ل صیلل حکلمل لشلو اگلتلهرحلملگل لث لن لبلهل ین لجیگه یگگههل نلالتل،ل للای رسهحلکمگلنةیتبکمگل لبعلظو رمگگه لفیا لگ.یملر هیت گلحلن ه لت مگه لتهریزللاةهلا ل هص علة ثبه ل

ل

ونابع کر .1 .می یث ل


.1386،ل نلبه ن،لجیر ،لخیالتار الةاول فی جنل ثةی،لما لجنل ح گ،ل .2

ل .1417،ل ؤلاسعلب ثع،ل م،لیالاوالل،)شةزلبگ (ل ح گلجنلما جنلبهجویع،ل .3ل .4 لته.لضه ل گنلاةن،ل م،لجی،لالت حید ،لللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللضو لعاملللل ،ل للللؤ مةن،ل للللم،لل،لتیض للللعل لتح ةللللقل ح للللگعلککککل الشککککرایع،للللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل .5

ش.1386

ل .6 .1404 ما ،لجیر ،لطه ل ل،لل ؤلاسع،لعیون اخبار الرضا،لللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللللل

.1385ع،لرسآ،لیگرة،ل کتب ل حوقاتل البالبیین بفههر ،ل جو فیح،لل .7

ل هن ،لجعهیان الشیاع حسن،للاةگلن،لة .8 لته.لیر ،لجی،ل نل .1415 هن ل لاا ،ل م،لل ؤلاسع،لودین الهعاجزجنللااة ه ،للبحی ر ،للاةگلاهشم .9

کاح،لل،لتیض ۀتاریخ تهدن اسلامل،زیگ ،لضیض .11 ش.1373کبةی،لتهی ،ل ةیما لضو ایل

ته.لره،لجیر ،لجیل،لجیخ الخلفاءیتاربکی،لل یر نلجنل جیللاةوط ،لمبگ .11

.1386،ل نل م ه ،لرسآ،لالاحتجاحطبیلا ،ل ر گلجنلما ،ل .12

جو هلامل هیمگه،لبمةه لفیاململ حلی ،لتهلی ،لل،لتیض ۀیخ طبریتار ،یحطبین،ل ح گلجنلضر .13 ش.1352

ل،لتیض لۀاز تاریخ سیاسی اسکلاملزندگانی علی بن و سی الرضا ر گلحولاآ،لل، ه نمبگ .14 ته.لن هلریه ،لز ن،ل هگ،لجیلغاح

.1406،ل هگ،لضههر ل هحلن هلکمگیۀ،لوسند الؤوام الرضامقهن ن،لمهحر لله،ل .15

.1403،ل نل رةهءل ی تل رجی،لجیر ،لطه للاوح،لبحار الان ار،ل ح گبه ی،ل ساس ل .16

هبروکک سلل و ن،لمالل لجللنل حسللةن،ل .17 هسللیه،ل للم،لمللگه،لل ن ی جو هلاللمل هلتیض للۀ،لوح الککب1404.

لش.1378،لبگن ،لتهی ،لآثار وجه عه قهین،ل یتض ، .18ل .1414 نل فةگ،لجیر ،ل،لالارشاد،لجنلر ه ل فةگ،ل ح گلجنل ح گ .19کی للهر ،لرهبللی .21 للگحنلل،لتصللحة لضللالنسککاجن الأسککحار وککن لبککاجن الأخبککار گحن،لل م لل ل

لش.1364رسةم ،ل طامه ،لتهی ،ل


‏اخلاق‏پژوهش

____________________________ 1احد فرامرز قرا ملکی دکتر ____________________________

ل2 تگرتهةعل لتمیةم:لرسةنلطهاینل

چکیدهییممر همما ‏وحصممول‏ ممر‏‏اننممام‏ ‏ااواممه‏اننممانی‏اسممت.‏سممااد‏اخمما ‏ونمم له‏اول‏و‏ را

کاول‏و الهمی ‏حکیهمام‏و‏ اسمفه ‏‏اولیمای‏ترین‏دغدغه‏پیاوبرام ‏خون‏است.‏وهن‏اخا ‏وردهای‏علهمی‏اخمه‏تفکمر‏و‏دسمیاخا ‏هه‏وموازا ‏تحمول‏در‏ ر‏ز نت‏اخاقی‏اننام‏است.

امود.‏نوامیار‏پمیش‏رو ‏حاصمل‏ مر‏نفنمت‏علهمی‏‏ای‏وواامه‏ومی‏همای‏تمازه‏هما‏ مالشهفر ‏که‏اسیاد ‏اخاقی‏ورتبۀ‏ها‏ودیر ت‏پژوهش‏را‏در‏اهع‏‏دکهر‏احد‏ راورز است‏ قراولکی‏هحز

همای‏اسماوی‏در‏تما ر‏امید‏طوسمی‏هنیماد ‏و مر ‏‏هیهی‏دوسیام‏پژوهفرر‏هنیاد‏پمژوهشص‏کید‏أه‏است.‏تکرد که‏ننمبت‏نخنت ا فام‏در‏این‏نفنت ‏هر‏نقش‏انراره‏و‏ذهنییی‏است‏

را‏هما‏ه‏وما‏هموامود‏دارد‏و‏ایمن‏انرماره‏در‏واقمع‏نمو‏ع‏وواا‏هه‏ویژه‏اخا ‏در‏پژوهش‏ هه‏اخا کنمد.‏نکهمه‏همر‏هومده‏از‏وهمن‏همودم‏وقولمه‏‏وناجل‏اخاقی‏و‏هه نین‏اثرهخفی‏هم‏تایین‏ومی

کمه‏در‏ایمن‏خصموی‏همای‏ا‏اخاقیقی‏ها‏همدخورد‏اخاهودم‏هراخا ‏وراح‏ ایهماعی‏اسمت‏کا‏پژوهش کنند‏و‏هرخو‏رهردی ‏ویهای‏ کاریفای ‏ پذیر‏‏هنا‏هسیب‏ هد‏قانونی‏را‏)که‏رتوانند‏

که‏واندیار‏است ‏هه‏اهداف‏خود‏هرسد.أهااند(‏هه‏ت ‏خیر‏هیندازند‏و‏ااواه‏از‏طریق‏اخا ‏کارهردی‏اخا ‏پژوهش ‏نراره‏اخاقی ا‏ودیر ت‏پژوهش ‏:‏اخا ها‏کلید‏واژه ‏‏‏.اخا ‏

______________________ ل ر گههلتهی .ل لا ه .ل 1ل.گر هل ظا ل لترجیتل لاا _للههنل لاا بمةه لپژ ا پژ ا گیل.ل 2

یهفت:ل ل3/3/1396_ل غحیش:لل7/12/1395 ر


وقدوهل حلللنلضاسلللع، ل ػل ظلللا ل ن کلللعل میلللون ل ب لللگ ل حلللنلتلللغکیل ػحل لالللتل ظلللا ل صلللقا لل ن

یلمباکلل،رةست ل لعلیلکلر سلتلما ل ل ر لل، ػحل لالتل بللل ػلور لبلعل و لوحل.عل لهل نکمةم : سهاعلن ل ػلاملضگ ل

کللعلیللکلتللهباول.1 لل لیلکلر هشلل ل لاللت؛ل رگلهنهلیللهلبللون لظةله ل کللعل للهل ػ ی مل ل فهللو لیملاهل ل شةهل گیگه لعانل ر ل. نکللعل نل مقللقل سلله لجللی نلث لعکللیلشللگهل.2 کللعل للرنلشللگهلل، و للعلت ریللآل بللهل للو بق لل لات.ل لاللت.یثةی للهللاللصتلتل؛اللهل مهلله ل لاللتل رگللهنهل کللمشلفی لله ل وننلگللغ ن هنل للهلالللاللهل ل

کلعللجی یل یتبطلبهلا ه لر هشل لعالنل لهالهحیل لالتل لالب لبلعلا لةنللشلو .ل یسله ل ل ل نکللعل حللنل رگللهنه للتوبللةعلشللگیمل کللعل ػ کهغللغلجیهیللگ.لبللعلممللو ل ثللهلل ػلظللو لجپیلاللةمل اللهلر نللعان ل ضو ل ن ؟ل هللپژ اشلطعلتصوحینل ن

ل: ن ضو للاویعل لریفعلپژ اشل ل ظا ،ل نتبهطل هة ل:لاعل صصع.لیکللاونل نتبهط،ل ظا للپژ اشل لاتلبهل1لفی یمگلپژ اشل ظل.1 . ظا لت ه لللپژ ا لگی ل3لاسه لپژ ا .ؤ.ل ظا ل 2ا ل نلشو .للنشگل للاا تلث ل ل حنللاونل ظا للاب ل نت هنل.بهلاملتولالل عل ض للهم لبللعلپللژ اشل،.لاللونل یگللی2 کلللعلل؛اللهنل ظا لل ل لاللتلرةللهػ ظللگ ل

ل اگ.لللپژ اشلبعل ظا ل للللل


ل1تصوحیل

لل

بسللةهننل نل رةللهل رسللهحلشللو ،لاللهنللهل لاللتلپللژ اشه للعلبللعل ظللا للاللب لشللگرةللهػلضیم نللگورعلبع ل یگیلمامل ظا لرگ ر یمل،کعل هل روػ مالمللطههنرگل للل.باکعلماوحل ظا ل ر

کعلایل ل:اهنل ص اآل نرگلکلشهظعیم گهل ظا لاستل

فرا اخلاق .1ل بللهر لماللمل ظللا لی ملل لتحاةللللفللی ل ظللا فللر ل حللنل.لاللهنل مق لل ل لفاسللف لل ػ

کعلمامل ظا ل کعل کهتب ل ن نل لاتل نلر ةسعل بله نلتصلوننل لل؛نشگل ش عل لاتجو هلکعلبعلفاسفعل ظا لرةلرلت بل1فی ل ظا ن .لتصگی ل ل.شلو لةلیل ل یکل رشلفاسف ل لاتل

لکمگ.ل رةهػ مگلتحاةلل حنل به ن،ل هلن لبعلفی ل ظا ل

2. دانش اخلاق هنجاری2کللعل کالل ل ربللهنۀل ر لل لل رویکللی لفالاللفعلبللعل حللنل رللش،لل.کمللگل لل ظا لل لبحللال و مللگلگف للعل لل ل،بللعل حللنل.تحاةالل ل لاللت ل هرمللگل بهرللال فلله ل مقللقل ل؛شللو لفاسللفعل ظللا لاللمل

______________________ 1 . Meta-ethics. 2 . Normative ethics.


لبللعلزبلله ل ل و ةللتلظهبلل ل ةللگلرةسللت کللعلمللهحل لاللتل ل، هرمللگل ظللا لپللژ اشل؛ بللوللک هورػنلل، ظا لتگری ل ظا لپیلا هنن. ل ظا ل

کاربردی3 1. اخلاق کللهرجی ن،ل للی ل کللهرجی نػل ظللا ل اللهنلث لعکللیلشللگ.ل ةللگللکللعلر ورللعل لاللتلامسللهننل

گ له ل ل کهرجی کعلجیظ ل کلهرجی نل نلجی نل حنل لاتل کلعل ظلا ل ل2 ظلا لامسلهننل،کمملگلکللهرجی نل،رةسللت لن ظللا لامسللهننل لاللتل نل و ةللتل للة لل، لل لا لله ل لاللت.ل ظللا ل

گف عل.لب ض (149:ل 1389) ی اک ،ل کهرلاهل کهربستل ر ه نل ظلا ل رگ:ل ظا ل جی نلل و ةتل ة ل لن.للامسهننل لاتل ن

کهرجی نلبهلیکل ثهل ل:شو لثشکهنل لتفه ل ظا لامسهننلبهل ظا لیملبعلرهحلر ل ملعلل.کعلبهلامل فه لاسل مگل4 ن هر ل لر ل3شمهلا ل هل ل رشل ر

لر ل رشلر ر لبهیلگلبلعل سلهجللر رل ل نل ن لهلر لزحلی لشمهلال ل لالت؛ل ن هر ل لاةعلتلیل ػل حنل و ةتلظه لجپی ػ لیکل و ةتلظه ل ل؛ل لثا لشلو ل لیتبطل ل لاهنل یگیلبهل رش

للل،پلژ اشل نل ظللا ل للگحریت ل حللنل رلشل ةس گللها ل ػ لبللهل حللنلفللی ،ل؛لزحلی یلرةسللتبلگ لثگلیل سلهاعلتح ةلق،ل ظلا ل لگحریتلا شمله لل.ظلون لػ هر لپیورلگل ل ظا لبهل سهجلللاله

ل حلنل ص حلنلا له ل ظلا للشلو .لبلون لبلعل رلشل صله لالمل لیتبطل ل ه نلبهشلگ،ل نکللعل کللهرجی ن،ل رهطللعلل نل لاللتل لنشلل عل ر لل ل ةلله کللهرجی نل لاللتل ػحل لاللتلل نل ظللا ل

ل رشبه حیل ل.اهنل لاا ل ش علبهشةمل نکعلیکل رشل لات کهرجی نل ل ظا ل ةلرل هلهن لرل،ما هلجیل رشل، ن هر ل هرمگلر ل، ن

کللعلیللکلبلل،حللنل ظللا لامسللهنن لبمللهجیل. ػحل لاللت کللهرجی نل لاللتل هرمللگل مقللقل للگل ظللا ل

______________________ 1 . Applied ethics.

کعلمامل هبقعل مگن؛لهبقع .لامسهنلی م ل 2 للاتل.اهل ثلل مققل3 . Psychology. 4 . Psychotherapy.


کهرجی لث لن لثلاه ل ل گ ر ل ن ل لیکلبل کعل لکمگ.ل ههنت ل

کارج و اخلق هنجار فرق خگ ویان اخلق کللهرجی نل ضلله ل لاللت :ل ظللا ل هرمللگل؛ ظللا لامسللهننل ضلله لرةسللت؛ل للهل ظللا ل

لل ظلا لپلژ اشل، لپرشک ظالورػش، کلعل ملهنل لهفل ظلا للپیلال هنن. عل حلنل لالتلکهرجی ن گور لل ن نلشهظع،ل رشل ظا ل گوره ل لات.اهنل

1.دانش اخلاق توصیفی 4گلر ههرملگل یم ل؛ حنل رشلروم لجرنلال ل سلةم ل ظلا ل لالت الهنل ض لهم ل ن نللکلعل

ل ر لله ل طللعلظصوبللةه ل ظا لل لاسلل مگ.ل رللشلت لکمللگ.لظا لل لبحللالر لل وبللةف ل ػکسللهر گورللعل ظللا لما للعلضللهرظل ػل کللعلبللعل حللنل گللی یشلل. مللگلجللو ل لاللتل ل للعلرللوم ل ل ن

کعلشی جطل اة لطعلتللشمهلا ل ظا ل شت.ل ل لضه ع یثةینل نلظالقلظو لاتلبگ رگلل للعلیللکلرللوحلضه للعلگللغ ن .لاللهل لل ل لظللونلث ح ی فةللهحیل ظللا لن ل ربللهللشمهلالل لضل ل ن

لل.کی لل ل2تصوحیل

ل ______________________

1 . Descriptive لethics.


ل یم ل رشالسهلبعلشهظع هل ن یم.ل ل الهنل ظا ل للهنل سمللاوحل ػ ظلا لپرشلک للپلی زلریللیلبگةریللگ. گور ل ن ل حللنل ظللا لشللهظعلن ل ن گورلله ل هرمللگ:ل ظللا لث للوػشلپرشللک ،ل؛اللهنلل حلللنلل. ظلللا ل لللگحریتل ن للله ل ظلللا ل ن للله ،لالللهنلپرشلللک ،ل ظلللا لپلللژ اش اریلللکل ػ

لماوحل رجل رش کعلشهظعلوطل اهل یبل ن ل؛ثون ل ضلو ل ل لعاهنل گ نل ػلماوحلن لبللشو للپرشک .ل ظا ل رگ ل هرمگل

ل3تصوحیل

لل

لتو رس عپی هل لرةهػالهل نلمیبلعل ظلا ل هلالزلال لؤ یملبعللاللاشل نل حنل لاتل:ل هلط گنکمةگل:ل گیگهل وننلما ملهسل لیتبطللثیهل حنل گیگهلبعلرلق.لبگاةم؟لبعلیکلر ورعلتوضعل

کی هلر لث حلشو ؟لثیهلتهلبعلرهللفکیل ل ػ کعل حنل وننلبهلر و ل ه نل ل مونلط گن الهلل یگلل للون ل وننلما لل ل ظا لل لل ػل میللیل للیث ل لر یلله لطمللگلتح ةللقلما لل لل نتبللهطل ن ؟ نلشگهل لات؟

شلللهینلن لبلللهلل، لللثال کلللنل لالللتللاللو لیلللکل ونل؛ر ورللعل یگلللی،ل وننلورػشللل ل لاللتکملگ للنلروبلع کللضلگ ل ل حلنلر ورلعر للاله،لغلی ل ػ یله ثوننل ا ةلتلپلژ اشل نل ظلا ل ن

گلیللالهیتلالهنل ص الآلضهلهر لن لضسلتلمیبعلالهنل ص الآل لالت. کمةلگ لشل هل ل،ضلولشللف تلجللیلرفلل ل و ضللعللاللهلبللفحعل نل و للوحل هربللهر لبللهلظللو ل ل کللنل لاللتلبللهل ةاةللو


کهنلشگهل لاتلشویگ ل حنل و وحل لزبه لفهنلا لط گنل ن کمةگلل ن ل؟رهللجرنلا ل

در اخلاق و پژوهش نتیجه: دوسویه بودن نیازلپژ اشلبعل ظا لبسةهنل هلمل لالتل ل ظلا لرةلرلبلعلپلژ اشلرةلهػ لاهلال ل ن .لطلی للرةهػ

ل ریم؟ل لپژ اشلبعل ظا لرةهػ ل ام.للللهلازل حنلپیلاشلن لبهلیکل لاایگل نل4تصوحیل

لل

ل لعل لالتل حنل لالت کلعللالهل ن مملو ل ثلهللمضلوللبلعالهنلفلی لفلی لپژ ا لگی ل لالتلگویلله:لبمةلله لپژ ا لل .لطمللهجیلرلله یج للاللیلروشللتلا للعلپژ ا للگی لن لبللعل حلله ل1ههلاسلل مگ؛للث وػپژ ا لث ربص ل لش ،لبعلامل ظ عل لات.

لاللا تلل نت للهنل.لبلعل حلله للالا تلر رلل لالمل حللنل نتبللهطل ةله لپژ ا للگی لاسلت؛2لل لله ن، ملعلجللیکلللطملله ؛لر رلل لض لل ،للاللب ل فللر یشلبللهػ ا لا للعل لاللت ا للعلن ل طللهن

لکمگ.لثلاة ل ل.للایروشتلاس مگل. نلضهیگههل ض هم لرةرلام3لبهل صهطبه .لامل.4 ل نتبهطل مونلبهلامل للایروش ل نلریفعلامل.5 لجیرگل ل م بهن ل ن.للایروش ل نکمةلگل نلشلهیل لهگلشلهی ننلرةهػالهنلل لثا لل نث لگ.لبلعلایروش لرسلبتللامل.6 تصلونل


ههنل لاللا لطمللگلتللهنلث لن لبللعلبمةلله لپژ ا لللن ؛مللملبللعلپللژ اشل بسللةهننل نلمیبللعلفیالپی مهه ل هل لات لل

نیاز به ارتباط وستهر اخلاقیکلله ا للبلهل حللنلفللی ، لرةللهػلبللعل ظللا لپللژ اشلاللملر شللنل للروننل لاللتل نتبللهطلفللو ل للینل

ل ریللم؟ل ب للگ ل حللنلپیلاللشلن ل قللیح لاللت.لرللهللبهیللگلجبةمللةملطللعلتصللوننل ػلپللژ اشل ل ظللا ل کعلجی شتلش هل ػل ةتل ظا ل گورلهگو لبلعل حلنللضه علطةست؟ل لکممل تلو ل ػل ب له لکللهنل؛ل للثا ل لل هلاللزل ؤلالل ظللا لتو ةللگ،ل ظللا ل ل لالل گ،ل ظللا ل نن،ل ظللا لل، ظللا لبلهللنلاگل ظا لضه لعل لهلبلعلوحلژهل ظلا للالهػ هر ،لگ شت،ل ظا ل حةطلزیست.لبعلرییل جه

جلیل لالهسل گلوحیل لالت.ل هلالزتلرحنلت ریلآل ظلا ،لللاه هلو ضعلشگهل لات. کا ل لاهلا ل بلعلمملو ل ثلهللطب لعلگلوحیلبسلةهنل لهحینل لالت؛لل ه،لرلیدل هلالزل نلک ونلتح ة ه ل رسهحلشگه،

لاهنل ض هم .لگر هلگولرةس مگ.لا شمةنل یگیل هل هلازلپرشکه لتاشلزیه نل نرگ،ل ب گ نلبحالبعلث ل لۀل رگهنه و کعل ن کلی حلضلهنلبحلال نل لفلی لشهنهل یکل ل ػل ن ل لنلالللهرگ لپیلللهحل یمللل ل نللالللم للشلللةوه لالللهظ نللتل لالللا ل ل یثرللل ،الللهنلجهنگللله ل حلللنل لللهل نلبلعلربةل ل ػل نللجلی نلر له ل ل رػشل ه له ،،لبعلممو ل ثهللاهنل ثبتل لات.ل رگهنه

ظگ لت بةیلشگهل لات.

وشکل اخلاقی در سازوان ها ک ون س اعل للبعلبون لف لجیظ ل ػلشهو ل کی ل ن کعلبلعلل،تو ل مهل ػلض اعل و ن نل

لل حلنل لالت:لؤلالل لهلبلهل لکا لضلگنل ظا ل ل و ضلعلاسل ةم؛للالت، اهل یتبطلللاهػ ه لجی جللیلطمللةنلظللا ل للاللهػ ه طللی ل للگحی للهلل،ثةیگللغ ننلرگ نرللگی للللتلاللهحیلمکلل لاللهل ن

ک لفر شلرسهلاةتلر ه ل لرسبتلبعل فر یشلیهل املگ؟لا شملةنل نللالق لل هاشلتو ةگل گةلی ؟ل لهلالملبلعلمملو للکهننل رسلهحلر ل لنغمل ضا ل ل سهجلل ظا ،لبعکا ل ض هحل

کهنل کی هپژ ا گی لطعل لل ک ون ل یم؟للؤثینل نلنشگل ظا للجیل نلماتل حنللاهل لل،بعلت بةیل یگیل رم.لا ه ل رگهنهل تفه ت لن لل رگهننل مالتل ن


لنلتح ة ل ل رسلهحل حلتلهل حلنلعامةلتلن للبلعل ظلا ل لالت.ل علعامةلتل لگحی لرسلبتاللهللکللعل میللونلتحاةلللل رگللهنهل2لههها تحلیههل انگههاره ػلضللم لل1اوپرخکههالر لله لبللگام؛لتح ة لل ل

لفی ر لشر حل ل لات. لکمم.ل ػ

انگار انگاره ا ل: پندل رلگنل ل.ا ةنل رگهنهل لاتل، ظا لبه ترحنلر هش ل ػ لنبلگل لگحی ل لهرلگ لاف له ل

ل ظا ل حنل لات:ل ل مگل ل رگرػ؛ رگهنهل لعامةتلثر کلعل لنل مکلیل ملگل ل ة ل یمتولههل ػل لل حنل لات:ؤ هلا عل ظا ل حنلرةست.للال ومیعلرةس م؛

ل نل ػل ظا لط گنلجی نل صهط لضغ جیتل ن لتهلجی نلث لػ ه لبگغ ن ؟لل.طمةنل رگهنه1گیلبعلپژ ا گینلبگویمگلیکلپژ اشل ظا ل ل.2 کلعل لبلهلا لةنلر هشل ل ل رسهحلبگاگل

کهننل رسهحلبگاگ، ل ظا ل ن ل لرهبللتح ة شلجی یلرصةحتل لات.ل ػگیللعانل گحیل.3 گورلعلبهشلگ،ل لالتلرسلبتللره لیللیکللاهػ ه لرسبتلبعل ظلا ل حلنل

کمگ؟لبعل ظا للای هیع لگغ ننلکلعلیکل ل ػلمالتلرهلل مهل ک لون،الهنلنشلگلکلممل رگلهنهلا لةنل لرةهف گ ل ظلا ل نل

لل ه طةرلجلی نلنشلگللالهػل گحی لبعلفکیلا علزحی ل ػل ظا ل لات؛ره نلاتل کلهن کسل ل ل الهنلکعل نل للات.اهلعلغهی لجهنگل نل س ومعللاهػ ه اس مگلبعلضرل ظا ل

انگار انگاره وم : زحورل للگحی لبللعل ظللا ل ل حللنلر کممللگلبللعلممللو لیللکل للیلتهحیملل لرگللههل لل لجیظلل ل ػ لل؛ل ػ م للون

ل ظا لن لره نلالتلثوحررگ.ل و ونل حنل رگهنهلل لبعلبون لتهباولبعل حو ن ن ل نل ف لیلش لمل نک هرگهل لات.لل ه لم قل کی لػر لرو للاه ع،لبهلزبه لطمرلبعلطه شل للل3شوایلپیگ

______________________ 1 . empirical. 2 . Analysis of images.

ک شیللیل42 ف للیلش للم،لبصللشل،لوثنککوی وعنککوی،ل للگحنل ح للگل:ل و للون،لضللالبمگریللگلبللع.ل 3 ،ل لالل ه لث لک شیینلرو کعلشر حلث ل حنل لاتل:لج)پیرػ (ل کا ل/للپیلت مذلر نل لنرگشلػمفی ل...لو ل للاه عل


انگار هس انگاره سوم: س لتی للر ل ةلله لبهشللگ،ل لل لجیظلل ل ظللا لن للایلاللیهلل گللیل للهنل ظللا ل ن ل رمللگل ل گرللگل

لپی یفتلم ل هػ ه لبلعل ضلو ل ل لثون ل ظلا لت هلگ ت لن لجلی نللالزحلی ل هرگ؛لللاهػ ه ل ػل ا للاهػگهنلرةست.کعلبهللاو

انگاره چهارم : فص جتر رلاحتیکتلهبلل1، حویگلفون حنل رگهنهلن ل کلعلل2وهدحرخ اسهتاتکخ رویسلمگهل کلی هل لالتل قلیحل

گورعلربهشگ. رگهننل م ؛لاملبعللاو ضه لبهشگتو رگل ول له لشو ل لامل حنل

انگار انگاره پنجن : طبلث للوػه ی للعل ن ل نل بللآلپیلله بیلرضللی ل ةللیلاللهنل لاللا ل ن .ل حللنل رگللهنهلر

للع»فی هیللگ:لل لل لبقب ل لل نلضه للعل رسللهر لبللعل ربللهللل؛«طبةلل ل ن کللعل ن پیلله بیلطبةبلل لجللو للر ل رسله ل ل الهلل ن ه لر حل رلشل ظلا لبلعل مر لعل رلشل حلنلتصوحیلالهػن،ل ل نلػ .ل ون

کعل رشلت صةصل لپی ل ظا ل لات.ل گةینل کا لپرشک ل رس علشگهل لاتلل5تصوحیل

ل ______________________

1 . David Ford. ل.گل می جیه حلاةگتیض علما ل هنلاهحیه ل لل. 2


ل

سخن علن اخلاق در پژوهش لپژ اشل لطةرل لالتل:ل .پی لگةینل ػل2؛ل.لت لصةصل لکلل ل سلهاع1اگ ل ظا ل ن

لرههیت،ل لجهبو ل ةتل ظا . رحی ل ل نکل للن ل قللیحؤرللهلل حللنللالل ل حللنل رگللهنه لل ل کللگ حلیللکل ػ تو رللگلجه للیلبللعلرلللللاللهل لل لمللةم:ل

کملگ؟ل ق له لل کا ل ظا کمملگهل لکلهرجی نللزحلی ل رگلهنهل لمسمل لالت؛لک لکل ر هیلتلکمور ل نلرهللتولا عل لات.ل ل رةهنل ل لاتل ل ظا لبهل حنل رگهنهل ن

ل کلی :للاهلبعل لبون ل ل ظا بهلبگلل ب ن .ل هبالعل2.ل هبالعل لهرور .ل ل1تو ل هباعلیم؛ل هل ق ه لل ظا . للک بو ل لهرو لرلگ ر لهلا لو نهل و ضهلعل ظا ل لت لگحل ن .ل حلنل ضلعل ن

اهنلنشگل ظا ل للکعلت هحلریریع نلثرلشو ؛لبعل وحل یگهل للاةیهلشصصلپیه بیل لهلبلعی رگ،ل ل لکی ه حنلشةوهلن ل ثبه ل ک لون ل تلم لللللافهرعلل ن مکل ل حلنللالةیهل للالم

لطلی للشو ل ل لن ل ػ ؛لکملگلػرلةم.ل حلنلػ ةملعلفسله لن لجی ل یلفلی امل ل لگ له لث ل ل هلشلةپونل حنلطیظعل وض ل لطو لبهلنشوهل ل هرو لن ل لػرمگل شلو لتکمو لوؼنلنشلوهل لل ون

کمگ. لاملت ةییل

ها حا ناهنجار جاخگاه وواجهه اخللیکهرجی نل کلعلجلیل لالهسل لیث ،ل ل نل رجوطللنش عله ة حنل و ضهعلبعل رشل ظا ل لشلو ل

لل نللالهػ ه ل.لاه ن رعلبهشگلعلبهیگل ی حکمگ.ل حنل و ضهلر یه ل للاةیهلریملپیگ ل الهلغةلیل ػلل.ل مضلهنل حللنلشلون کممللگلیللکلشلون نلن ابللی نل ظلا لت ةللینل ل ک ة لعل رضلبهط ،ل اللمل ػ

لل کللعل نل ظللا لبللعلرةکلل ل ػ فللی ل وض لشللورگ.لشللو ،ل ر صللهبل لل لثرهللهلیلله ل لل لعل لپی کسللو لکلعلثیللهلفضللهاهنل ظا لل لل لل ب لعلشللهیگل حللنلپیلاللشل نلعاللنل لالل ه لبهشللگل ک بللعلبللون ل

کهربستلشةوهل ل. هلازل ثبتل لات غحیل لات؟لللامسش اهحیلظیفةلتل ل ملعللتو رةملبهللل ثا لل؛ ننل فی لن لت صةصلبگاةمل هرت بگوحیملفا لفی لجی نل سلتل سلهوللبلمگ ل ن

لجی نلریهلاتلش بعل مهلا لرةست. هلل،یکلبهرکل مهلا ل لات


ل حنلر ش ل رةهل ػ ل ن لثرهلهل ظلا لکممگ؛لاهل لا فه هل ل روػ کلعل ن کرنلاستل لالمس لل ی یهفللتل لل بلله ]ل1گةللی .لبللون ل لل کللهنل ر کللعلرللوػهلر ةسللعلثرلکممللگ.لگر فلل لاللملجللی نل حللنل

ل حللنلطمللگنل لاللتلل ظللا ،لبللعلبللون لضللگنلبللعلپللژ اشلرةللهػل ن . نلرللوػهلما ةللعل للمل نلاللة ل ف للیلا کللهننلرللوػهل ل ر للگههلی ػلض اللعلتل؛کهناللهحیل رسللهحلشللگهل لاللتلظصللو ک لکممگ.لکهنل لل ظا ل ل فهاةمل یم ل غحینلفضهحلعل نلػ ةمعللامسش لاتل

تارخف اخلق کعل ل ربهنۀل ر ل فیلاهنلت ریآ ظلو امل قلیحللنلیلکلت ریلآللاله هلن ل ل ظا لاستل

ل نتبللهط .لکللمم بللعلت بةللیلل لنمهیللتلر للو لطللی ل حللنل نتبللهط.ل ظللا لی ملل ل:للاللبکل لنف للهنلل نضللعل لاللت.ل360 ظللا لنمهیللتلر للو ل یگللی ل نل حللةطل،ل یگللی حللنلت ریللآلجیگیف للعل ػ

ل لهحل ل لظو الگلل. لالتل ح و نلنلاه ل ح لو ل لهحللالسه کسل ل ػ بلهل حلنلتو لة ل:لکمگ، لن لت ری ل کهنل لاهلا لل ظهیآل ظا ل ل: رسهحل رگن ل ی ه لطمگل

ل للبعلبون ل کتوبل هلازل رگ.لؤ حنللال.لبع1لکللعل للنل نلتصللوحیل.2 گیف مللگل کم للگیلفللی ل لاللطل حللنل حللنلفللی لن ل ل، حللنلفللی لن لبللعلممللو لیللکللبلهر لرلقلتا ل لشلگهل لالت.لالیک ل نل حلنل ةلگ لاسلت،ل حل ل نضعل لی نل هل360 ةگ ل

لبلهربه لرلقلرف ه لرةست؛لباکلعل فهلوحل لالال ب عل فهوحلغرجیلعنل. حنلیکل رگهنهل لاتل، حلیه نل حلنلل لهحلرقل لالت.ل هلعنلرفعلرةست،لبعلممو ل ثهللا سهیعل رسه لعنل؛ لات

گورع کعلبعل یل نرگ،ی نل نل رسه لتلا عل فی نلن ل ل رمگ.لرقل لبهر لثةیل لتهث ل حللنلر للو لبللعل ظللهیآلتبللگحللشلللب للگلظللو ل رسلله ل قللیحل لل ل ب للگ لر للو لظللگ ل و ل

کللعلا لعل یم.لا شمللةنلر گللی ل ل اللهنللرللوػهل سلهو ةتل رسلله لن لل نل یللعلهلله، لو ل یگللی لللالفهرعلتلهل ونهلما لعل ساسل ،ی ل حلنل لگلل ظا ل ل لهحلکمگ.ل ص اآل صصل

ک للآل لل ل للون لغفاللتلجللو هل لاللت. ل للعل تللهلکللعللححههاراهنوارل71کمللگل لضاللگلل ی لله لث لن ل ن لهلت ریلآل ظلا لن لجلیللشلو .ل ل بلهل حلنلنلاله علشلر حلل،کتهبل یهل لاتل73 لاطلضاگل

______________________ 1. Ethical assessment centers.


گاوبهل کعل گیف ةمل لاملشگهل لات.للل1 لاهسل حنل گلل ظا لل6لتصوحی

ل اخلق پکوهش

کملةم.لجیل لاهسل حلنلت ریلآل ل ل حلنللظلو اةمل ظلا لپلژ اشلن لجرنلال ل بلهنهل لرگلههل نل ضو ل ن ل:

کعلبعل ظا لپژ ا گی ل 1 ل.شو ل هتلما ل رجوطل مضهنلاةل.لرگههلفی گی یهرعلکعلل.2 ل ر گههرگیشللاةس ل کرلپژ ا ل لپی ػ .لاهل لبعل ظا ل ی

کمو ل ل حنل لرگههل ا ةتلجی ینل ن ؟للکمةمل للن ل قیحل ؤ حنللا کگ حلیکل ػ ل:للبللعلرللوم للاللاقعللاللهػ ه اللهلاسلل لاللهل نللاللهػ ه ل نل رةللهنل للروػلریفللع اللهلضهر للةنللمگل

کللعلمبللهن ی ملل لا لله لرگللیشلللاللاقعل شللصه لشللگهل لاللت؛ لاللتل ػل ظللا ل للاةسلل للثحلینل ظا گها لبگل ر گها .للاسه لپژ ا ل ؤ الهللره لعلاهنل فی للاهػ ه ،لری عل ن

ل یمل نرگ. للگلوحیمل ظلا لپرشلک ،ل ل لػرةم:لن ل ثهلل سهلف طللیکلر ورعل ن ثیلهل میلونل ظا لجی هنلا ه ل لات؟ل، ظا لپرشکه ل لات لرویکلل ق له للیهل میون ی ل حل لالت؛ل میلون

ل حللنلریفللع؛لبللعل حللنل مللهی ملل لرگللیشللاةسلل لبلل گللیلجی هنلالل ه ل ظا لل للعل ظللا ل ن کللعل ______________________

گس ی ه 1 کا لبعل مهنل ا ر لبسةهنل ل.globalجیلظا ل حا .للل،.ل بقاحل


لاملر پرشکللربهشگ، لتو رگل ظا لبهشگ.لل لپیلا هن

گانه اخلاق پژوهش های سه حوزه

.خدوات پکوهشی1کهناهلظگ ه لپژ ا ل لاتل،اهنل لاا لبمةه لپژ اشل ن ل ػلض العلل؛بصشل ه ل ػ

ل. ر ی حلبعل ح ق للن نن ػ

.ودحرخ پکوهش2لت هحل لنجة ،ل؛ گحریتلر شل لاهلا ل ن للاسه لپژ ا ،ؤ ن تل لگحیهل لهلاةل ممل ػ

ل. یگیلممهبیل ظةل

. فاخند پکوهش3ل ل لیبل ل ل حلنل سلهحل ن لاسلعل ضلو لؤ لمه للل رسلهر ل لظلو ل زحلی للشلو ؛لاریکل ػ

ل حنللاعلروػهلت کعل ن لگغ نلاس مگ.لیةثی نرگلل7صوحیلت

لل

لفی یمللگلپللژ اشلشللر حل لل کمةللگ:لکمللةم.لبحللالن ل ػ للنلجللی نلجرنلالل للبللعل حللنل ثللهلل للتلکللعلر للو لؤنللاللرصسل ةل ل ةتل ظا لل ل الة لن اللونل ملو لشللگهلجللو ح؛ لل لنل حللنلجلو ل


لاهنلضری عللاله رعلبعل ةر ل بضر و لل:گفتلهرعل فی لطگورعل لات؟ سهولل رجوط هاةگیل حنلنل:گف مل بس گ ل ن کهاشلتصه فه ل نل حوناهل کمةلگل لبعل لتبلگحلل کلهن ل حلنل ط لگنگلیل للشو ل ظا ل کلعل ل ونی ثلهللػ حل ک لةنلل ملههلپلیر لشل هلجلی نلبلةگلتصالآل ن الهل

ن رملگگه لشلهینلل هلظو رمگ؛ل نل لاتلش هلن ل لن رمگگه لریفعل ف گ؛لطعل تفه ل لکممگ،گللههلتیی للاللةهر ل کللنل لاللتلبللهل یللگ ل لل کممللگل لره ثللعلجیهفریم ون لبللعلره لل للگ؛ملل للرللپللیرل سلل یلشللورگ، للگویللهل نرللگلن ام للهحیل لل لطمهرشللعل بلللل ػ کللعل ر للهللظقللیل ن کممللگل

لرر یک لن رمگگه ل لات.کتهبصهرلعل سال لشلون نل لالا ل لالت لل. ثهلل حل ةرنل ظا ل ل له شللاله ةهرعل ن

کعلم للبعلث ، کی حلل یهلیکلجرنلا ل ماحل شلهظصلزحلی لللا ل لالت؛طه او لل وض ل فر یشلرلث لف لطلن للهیتل للگحیلجلو . لثحللینل ن شلل هلبهیللگللاللهلبسللةهنل هلمللاسلل مگ.لره لعل حللنلفی یمللگاهل

کللعلپللژ اش کمةللگل لفی یمللگاللهنلبمةلله لجرنلالل ل اهنل ص اللآلپللژ اش،ل،ل ظا لل لجللو لن ل نیهجی، ل...لثلاه ل ل ر هنل ونن،ل رز لشو .للکمگلیهل وض للاصتلشگ لث ل ل

کعلجکل نللپی مهه ل ةلرل ظلا لت ةلینللههنل لاا لیلکل لهونی نلبمةه لپژ ا ممللا لعلفی یملگشو لتهلیکل حلشلو لتلهل لصصلشلو ل رسلهلنلپلژ اشاه ونهل ةلرنل ظا ل ل ن

حلنلگلها لزحلی للکملگ؛لیلهلث لن لثلاله ل ل بملگ للالهل ل لکعل حلنلفی یملگاهلن هلن لجلیلر نلبلگ ظا گلها لالمل سل ارحل مهله کململ ةمعلن لجی نلتضةیعلر و لفی ااهلػ فی یمگ کلهننل لالتللگل ل

لکعلیکلم للغةیل ظا ل لات.

ها وهیز روشل حنبسةهننل بهرال کلعلبلعلل ن لثرهلهلک ل لفیبلتلبلعلبص للالب لظصو لاستل ل ػ

ل:کممل شهنهل

پکوهش چیس ؟گسةص عل،پژ اشلیکلف ه ةتلض ل لات پلژ اشلیلکلل،بعلمبهن ل یگی.لرعلفی نل ل

کعل نلفی یمگ کعلشکل لاتل لن لیگةینلث ،لیکلپژ اشل قالوبل لتل نل ی را ل لاتل ثةیگلغ ن


لبعل ربهللظو اگل شت.ل

خاج اخده .1گهحلپلژ اش ل یلگهلظلوبل سله نل لالتلبلهلپلژ اشلظلوب.لیلهجیل لالتل ل،ل یلگهرصس ةنل

ل رلشلبهشلگ، کس ل الللفضلةاتل نلا لةنللیلرگ شل علبهشلگ.ج لهل یلگهلظلول کنل لاتللجی هننل ظا ل ضو ل ن لگةینل یراعلل ر هللشکل ل:لل

ل یگی ل.1 گفتلضهلپژ ا گینل نلیکل ثا لل؛لای تل یگهل ػ نلن ل قلیحلل گو،ل یلگهلرس لل ه گ؛ل حنللای تل یگهل لات.لث لن ل فی ل یگینلبافهباعلل،کمگل کرلپژ ا ل.2ل ل ظهیآل ظا ل ی کلی لبلعلپژ ا لگیل، ل لاهتةگلیک ل ػ للک لکل لالتل ن

کلی ل سلهاعلپلژ اش؛لل هرمگل،یهجیل یل یگه لپیلگ ل کلی ل لال هل لن ام لهلبلعل ر لسول ن ک لکلکللعلطللو لظو شلله لفیبللتلتح ةللقلر ل للهل کللنل لاللتل فللی نلبهشللمگل گ نرللگ،ل ػل نل ظ ةللهن

لبهل رگةره،لبصللجورػرگلگغ ش نل یگه للل.اهنلظوبلبعل یگی لبعلوحژهلپژ ا گی لضو ل

تبدخل اخده حه نقشه .2الهنل ظا ل للحلنل یرالعلنظملعترحنل یراعلفی یمگلپلژ اشل لالت.ل ل همل،ر علیهلپروپر ل

کعلف ا ل لههلرةست.فیبتلطیحلثرلبسةهننل ن ل

گ آ ر ا ه3 ها . ر لاسلللل ةم؛ل ػلض اللللع:لل لللل لروبللللع حللللنل یراللللعلرةللللرل للللهلبللللهل للللکا لضللللگنل ظا ر

کلی ل هلوبلاگ ،لشل هبرلجی .ل نلالهنل یگلی لبلعلرلهحلظلو لاله،لثبلتل هلػ گل ،لض لللللکتلیللالةگلض فلیلشلهةگنل ل کملةم؛ل یرلوحل لیکلر ورعلعکلیل ل بهنهل حنل کلعلب ضل ل ػ گفلتل

کللعلث ل مبللع،کممللگل مللهب لبللعلبللون ل سلل ةمل لالل مه ل لل رویسللمگگه لبللعل یللکلل،ل نلرلله للرویسمگهل لل لات.ل حنل ضةعلجی ل ظ ةهن ظو ل نل تفه ل ف له هل لالتللنلامگل رحصهننل ن

ل مب ل ل لنلکعلفا لرویسمگهل ػ کلعلرسلصعل رحصلهننلث ل نل ظ ةلهن کی هل لالتل قا لر للل لات لللللللللل


ها حه اطلعات تبدخل ا ه .4

ها و اطلعات . تحلیل ا ه5لبگ ظا ل . ل طامه ل لاتلاهلاهنلپژ اشل رجوطلبعل سهاعلتحاةلل هلبص ل ػ

.تولید علن6لتکمةکل ،ل سلهجللل،تکلتکل حنل ی رل ل سهجللفمل ل بلعلمملو لل؛ ظا ل ل ن ضگ نل ػ

طکةللگهل ه للعلبحللال ظا لل لل ملل لبحللال ظا لل ل ن ؛ل ملل لیللهلجللر ل ثللهلل نضللهحل ر کعل کمملگتمههل ن .لجیظ لطکةگهلن لضغ بل لرویسمگل یلکلم لللل؛ل حلنظو رملگهلن لضلغبل

کللعلیللکلطکةللگهل ظا لل لل،غةللیل ظا لل ل لاللت بللعلبللون لبللری ل لشللفه لبهیللگل نلرلله لکعلبعل بللل ه لعل ی ض لعلروش علشو لتهلظو ر مگهلن ل نلیکلفی یمگلتص ةمل نلاتل ی نلبگاگل

لعلث لرگ ن لللبکمگلیهلرةهػنلل

ل8تصوحیل

ل یک ورکز پژوهشی ودل رشد اخلاقی در

یهجیلا ع ل لاتلثون ل ةتل وضو لعضهربعلجی نلبل رزل حلنل ل ل،لشمهظتاولین وحله ل ػ گلغ ن ةتلتحاةا ل لات؛لطو لنشگل ظا ل نل عل


لر للصل قاللوبل لاللتل بللعل لل ةتل هلاللت.لشللمهظتلالتاللهل ل هیللل حللنلشللمهظتل مللمل نلشو .ل ةتل و ةتل کهر للاهػ ه للرةرل تحاةا لر لشه لل

لل لغحیلبهشلگ.لکلعلتح لق لاتللاهػنل ػل ةتل ظا ل قاوبلتصوحیل، ووین وحله نل حلنلطرحلقل ل لرگلینل لالت.ل علروم ل لع گ ػنلالملتلگوحنل رللتلو لجلی نللالهػ ه لط لمل ػ

کللهنکی ل فلله ل شلل علبهشللگ؛ل حللنلبحللال لل لر للو . جللی نل نت للهنل ثللللبمةلله لل للتو رللگل لکلرلظلگ ه لتول لال ه لپژ ا لگیل ل لثهرةه لپژ ا ههنل لاا ل فةگل لات.ل رملگلبلعل یگلیل ی

کعل نل ن جعلر هیمگ.ل هونه نهه جاواهه وها نیهاز حهه خهارگیر ار اخلق ر:لبعلیه ل ش علبهشةگلکوطکلجی ش علشو .ونتقد! گهحل لگیطعلیکل

ل ػل یراللعل لوحلههه سههوم، شل نلبص نل ثللرلبللعل حل لاللتلبللهلث للوػشل ظللا لریفللعلمبللونلطرحقلبهػ ل ػ کلعلل همگلال ل ظا ل للالهػ ه . مهبعل رسهر ل ثلهللػ حلبلعلضلهنلت لگ لطمله ل

ل حوناهنلره ثع بضللضری ع،لتا کمةملتصه فه ل ن کملشل کهاشلپیگ ل لگ.ظةرلل لات.لرسهجیلا ل ظا ل،وحله چهارم

ل

ل9تصوحیل

ل گانه رشد اخلق ر سازوان ودل احانی واحل شش

لیکللگیگیلا ل: یهفلتلر هشلل ل لعامةللتل فللی ل ػ لبللعل ربللهللث ،لل، ر ململ ػل ثبللتل ل مفلل ل


لتی ةم. ل باحل کللی حل ل لاللملل ه قللعل:ل ر لهلل ةللقل طاملله ل ظا لل ؛ل للنل ظةللی ل وم ک للآل ث لن ل نلن ل

ل و رلعل ظا ل للگغ ش ملل ظغلمامل ض ه لبعلضهنلماملتفصةا . گ له ل لنل حلنلیکل ل ػ بعلل لاتلبهل حنلتو ک ون ل کع ن کلعل»ل:گلوحیمل ل لشلو ،ل:لایضهلبحال ظا ل قیحل ل ة ل یملول

لرللوحلماللمل ض لله ل لاللتل ل،« رللةمل لهل لل کللعل حللنل رسل نل للهل ػ یمل گللها لرللگ ر للهلجللی نلل للهلثیم.ل، و ضهعلبهل سهاع لبعلماملتفصةا لرةهػل ر

ل. یسه لظو رگةص گ ل ظا ل ػحل لاتل:لجی نل یسه لفیاممل ظا ،سومنف هناللهنل ظا لل لتکمةللکلل،بللعلت بةللیل یگللیلاللهنلنف للهنل ظا لل ل لاللت؛ل:ل هللهن چهههارم

کمگ.لشو ،ل لفی لظ گةنل ل ثا لل ن ؛ ل لطگورعلبهیگل حنلظ ملن ل ههنل. نلاهنلریفعلاهل لریهحل ههن همگلا لفی یمگل:لبهػلپنجنکعلششن ل ظا ل ل.لاتاهل ظا ثظرحنل یراعل و ضهعلبهلبگ:لر هیتلر و ل ػ

لرکتعل لاهلا ل ػحل لات:ل ن ل حنلفی یمگلنمهیتل لبگةی ل.1 ل؛ هرو لبهیگلل ون ل ةرنل ظا ل ی نل. هرو لامل ةرنلب و لاهنل ضی نلشةوهل.2

داری در پژوهش اوانتل لتفلله ل ن ل ظا لل ل نل ی للع_لل ننلر للو لریفللعلپللژ اشلبللهل هرللتل حللنل فهللوحل ن

لف للعل نل هجللللیللگل لل هر ل کللعل ن لیللگل للهر ل لاللتل للةمتللو رلبهشللگ.لطگورللعل لل ل لل میللون نلفی یملللگل پلللژ اشلیلللگل لللهر ل شللل علبهشلللةم؟ل لاللل فه هلجهةملللعل ػلا لللعل کهرللله لپژ ا للل ل ن

لعلطمگلشیطل ن : حنل و لبعل مهنلنمهیتلیگل هر ل لات.لتح ةق،لبهشگل)لپژ اشل.1 لن لا هنل اگ ل مهلا ل ل ون لرةهػ ل(حخشی پکوهشاراهل نلپژ اشل)ل.لنمهیتلشةوه2 ل(کاراح پکوهشاهنلما ل نلگةی .لپژ اشلشکلل ل« ر جهه»ل ػلرهبللتس ةعل حنل لشیط،ل.3لل


ل10تصوحیل

ل نکته پایانی گةللیل للکللجهللیه ل لله،لیللکل گیللگهلفی ک للون کللعلبللهلل، لاللتلوننل نل ل للیلپللژ اشل بللعلوحللژهل ن

کلعل و لعلپلژ اشلشلو ؛لالهنلکسل ل نث لگل لشل لل رسلهحل ل ل رگةره لینللالهنل لوظف لرةلرلطمله لکلعلجلپژ اشلبهیگلالگ ل ثلیلبص ل ل شل علبهشلگ.زحی لل هرکممگهل لات؛ وننللهلیه لهلبلعل رلگ ػهل نل

لیلکلنلبلعل ملهنلملهحلث ل لالت. نل هرلتل ػل ظا ل ونلاس ةمل لر لهرعل ظا ل لزیسل ن،لرگ ریم،کللمل سللهولل ل للگحیل گللیل نل یسلله لجهللیه کمللگ،لوننل کللی هللبللگ لفر شلل ل ل هرللتلظةهرللتل ت للهن ل ن

گفتلجهیل ل لات. للهتو ل ل مهسلجهنگل ل همل لات للللوننلیکلرق


‏پژوهشی‏قن‏-سسه‏علهی‏ؤگزارش‏بازدید‏از‏چند‏و (ش1316اردیبهشت 24تا 21)

ل

ل1ػ ل ح گلفیحلاللفیللمت له ل لتولالللبلعل ج للعل صلو ةنللالاحل للهلمالةهل هرتلبلعلرضلی لبللهننبلهل لال

ل حلنللالفیلپیش ل ملبعلظةلیل لرةکل لبلعل رسلهحلنلالةگ.لالگ ل ػ ثشلمهحیلل،جیم لشگهلبعلتهی ل لاسلله لما لل ل لؤپژ ا للگی ل ل ح لله لبمةلله لبللهل لالل هون اهنلما لل ل لپژ ا لل ل یگللیل

لتهی ل ل ملجو .ل لپژ ا ل نلبهل لثغهػ لالفیاهنلطلو ر للتگ جییل رسهحلشلگهلبلهل توجلوسلبلهل کهرله ل ل لالهحلل ضل ل ن

کتهبلتهی لشگیم.لروػلض عل بعلبهػ یلگل ػلر هی لگههلل1396 ن حبه تلل22مهػحلر هی گههلکتللهبل لممللگ اه حلنلاللهرع کتللهبلبللی لشللگ.للکتللهبل لظریللگل اهنل یسة للهلل نلر هی للگههل

لل نللای نل الل املره یلشلگیمل، فه لجیلث کتلهبلفصلةمل لبسلةهن ل نلر سلتلر ر لهحیل ػل لیللهفث للهلطبقههات اعههلم الشههیاهبللهل رػشل ةمل ل ػللاللصمه لما لل لره للی لجهنگلتهی رلل لرضللون

للجهیه یلگلر لیلثشمهحیلبهلفضهنل ر هن ت للاهللضگجی نل مگلشگیم.لبهػ یگل حنلبمگهل محصی ل ػلغیفللع کتللهبلم للگته اللهنللطهللهنللالله نلغیفللعلت ل ظالل لجللو .ل ػلاسلله ل ر للهن ؤ ل لاللهل ل

که للل،اهنل ظا لکتهب کتلهبل للال للاعللاله نلث لن لبلعلطلونل کلی حل لت لگ نل نللبهػ یلگلکللی ح.لبللعل ةلللل کللاحل ل رگی للعل لاللا لبمةلله لپژ ا للههنل لاللا لتهةللعل گللر هل جللی نلظللو ل ل

______________________ کاحل ل 1 گر هل رگی عل لاا ..لبمةه لپژ ا ههنل لاا ل_ل


گلیل لتلکلممالهنلرهشلی ل ظال لبهػ یلگللغیفلعلA1 ةقل تلر و رسل مل ػللالهلل .لبلعلریلیحل کتللهبل ظ صلله ل لل نلجللی نلبهجی لل ی للاللو مگنلجی لل ینلیهلػ یللگل ػلر هی للگههل فللتل ق لله

نل و لومه ل ص الآلجی ل یلثشلمهللشگل ل لا ه لبهلتموحل لال هون اهنلما ل لرهبلل کتلهبل ل هیله لر هی لگههل ػ له لل،شگرگ.ل ل نلثرکلعلبلعل ةلللمسالعلیلکللالهمتلز تلیل ػ

لملت ةینلشگهلجو .لفی ظو ر لجی نل ی ض علبعل توجوسل لمهی تلبعل یلهن لبهنگلههل اکلوت لرضلی ل صلو ع لور لبعلشلهیل لگسل لمل لز کری لعل الللل، ل ػ

ل ن حل22،لبلللب لروػل للهلماةهلللهل ل لاللل ی رتلجیلللتللالللاح ؤلاسلللعلبه لللتلملللهػحلبهػ یلللگل ػ للهلگللغ ننلرضللی لثیلل للاسللعلبللعلبمةلله ؤشللگیم.ل حللنل لپژ ا لل ل لث وػشلل ل للهحلظ ةملل

ل حلنلبهػ یلگل لالمتیلش1374تةیلل20 صبهحلحر نل نل رگی ل لما ل لللاة لشلگهل لالت.ل نلل لالللاحل سلللا ةنلشلللری ح لللیحلبمةللله لپژ ا لللههنل لالللا لرس لللگحیلمه للللل تبلللهن

تو للةحهت ل نل یفلل لبمةلله لپژ ا للههنل لاللا ل ل لالل هون اهنلما لل لث ل لپژ ا للگی لکی رگره یل ل لع ن جعل لبلعلتو لةحهت لؤ لهجمل لهحل ل،.ل ن الهنلل ربلهنهلف ه ةلتلاسلعل لغکون

لث وػش ل حنل للاسعلپی ظت.لؤما ل لپژ ا ل اللهنلث وػشلل ل نلرللوػهللوػشلل ل لل وللترجیللتل لجیگللر ننل ونهلاسللعل نلمیبللعلث ؤ حللنل

کهنشمهلال لتلهل کتلینل لالت.لجی لالهسلریلهحلث وػشل لرلوػهل ماوحل رسهر ل ل لاا ل ػل قلعللث للوػشل هل4 لل3 ل2المل نللاللق ل لف لع،شللو .ل ونل ل لتلگری ل ،ل بللوللهلالهنلث وػشلل ل ػ

یلتل لریلهحلتفکلیلالهنلثػ لطلیحل لکاحل لاا ل لمیفه ل لالا ل لث لوػشل ظا ،لفاسفع،لجی لل لث للوػشل یملل لن ل ن ل،اللهنلثػ لطللیحل یللتل لریللهحلتفکللیل یملل لگةللی .لجللی نل لالل فه هل ػل حلجو ل ملگلشلگهلکلی هل لجهلیهگغشل عل ل لتلالملشلیکتللجیظ ل ی ل لاسلعلؤنل رلگ.ل ن

کللعلت للگ للص اللآلماللوحل لاللا لطلله ل ل م للیل لل طهللهن هل ساللعل نل و للومه ل شللو لل حلنل لپژ ا ل لات.ل ن لث ل ن نل نضعلما ل یه نل ػ وحل لهن لمالؤلاسلعل یکلرل حیةز

گس ی ه کلاح،لاهنل ص اآلماوحلم ال ل نل نلروػهلم ا لبهلطیحل ،لشله للفاسلفع،لمیفله ،لکا لپی ػ .ل ػلوحژگ لث لبعلف ه ةتل لاهنل ضه ل لضرل مقق،لفاسفع طیحل حلنللاهنل حنل

کللعل ػل للث کوطللکل ل هللمل یگللیلاللملجیللر لث للگهل لاللتلطللیحل، لاللتل لل؛اللهنل ریةللیل ر للهن


کلاح،ل مقلق،ل ظلا ،لوػهاهنل و وم ل نلرلشمهلا لکتهب کاح،لتهریزل الهنللفاسلفعلاهنلکتللهبل ضلله ل لضللرلث . فیامللمل بللقاره لره للعل للاللهحیلبللهلممللو ل بللقاحلا شمللةنل

کلعلالیللما لنش ع لیهف لعل لالت.لجلی نل حلنل لگهرلعکلضگ یلاهنل یتبطلبهلمالوحلم ال ل ر لهنلثحین جلی نلاریلکللره علضگیگنلبعلتگریذلتهةعل لتصلوی لشلگ.ل حیة هن لر علضه عل

لروشللل ع لللهن ػل و لللومه ل حلللنل حیة الللهنل رجلللوطلتهةلللعل لل لیلللکلپر رلللگهل کتر رةکللل ل ػلت.لتگوحنلشگهل لا

کللعل ح لله ل لپژ ا للگی ل حللنلؤاللهنل حللنل لیکلل ل ػلوحژگلل لاسللعلپژ ا لل لث ل لاللتلللهؤ ل لالل فه هل ػللاسللعلبللعلثظللرحنل لالل هون اهنلفم کالل ل ػ لبللعل وننل طاملله ل سهللرلاسلل مگل

لجیظ لتح ة ه ل ی ض علبعلثثهنلطهپیل ل امل لر ل ن لبهل لال فه هللبهشمگلرةهػل لجیکهغغل لپی یف ع ل کهره للاصت فر نالترحنلریحل ػ لثثهنشله لل، فر ننلهل بعلتک ةللتح ة ه ل ل ر لهن

کتل ل نلال لث وػشل لجلی نلل،لاسلعؤجیمل لشلگهل لاهنلپیشلگ.ل ػل یگیلطیحپی ػرل تلی ةآللجلو هل لاللت.لیکل ل ػلطللیحلرلوػهلما ةللعل ل جییلال ه ک للون ترجیللتللع،لاسللؤاللهنل یگلیل لاللهنل

ل حلنل ا ل ث وػشل ل نلرلهلل ضلی لیلهل هیله لطلیحلتح ة لهت ل لل803لاسلعلؤمل ظلا ل لالت.ل نل حلنل لثػ لو ل ظ صهبل ل ل صلهربعلث لشلیکتلؤیهف عل لات.لجی نلضلغبل ن لاسلعلبهیلگل ن

ل حلنل کملو ل ر لگههلفیاململ ل لهن ل لالا لبلهلؤکی .ل ن نشل علتحصلةا للشلهرر هلاسلعل ل حیل لات.ل

ل کلی یم،لاسله لما ل ل لپژ ا ل لؤیک ل یگلیل ػ لث لبهػ یلگل للپژ ا لگههلفیاململکلعل ػ نشله ل لالت.ل حلنلپژ ا لگههل نلبه ل للهل گحریتل ر مگل ح یحلثی رگی عل لاا لبعل

لتیلاللة ل حللنلپژ ا للگههل1373لاللهلل تحکللةملضبهللعلل،شلتیلاللة لشللگهل لاللت.لاللگ ل ػل لاللللاحلن لالللل ةنلجللللو هل لاللللت.ل حللللنلپژ ا للللگههل ػل فیامگلللل ل ر للللابل لاللللا ل ل فللللهحل ػ

پژ ا للکگهلل،رگللهننل یملل ل ر للمه ع ل،لپژ ا للکگهپژ الل لاللهنلرک للتل ل حللنلپژ ا للکگهاللهنلضللو للاللهنل لاللا ل ل یکلرلپللژ اشلفیاململ ل قه لله ل ض للهم ،لپژ ا لکگهلریللهح

لجللیشل ػل مضللوللا لل ه ت للکةللشللگهل لاللت.لبهیللگل رسللتل حللنلپژ ا للگههلبللهلجیظللون ننل ػکهناللهنل هللمل لل قلل لفاسللفعل حللنلشللمهظ عل لل ل، للتلهحتلما لل لت للهللاة ل شللو .لیکلل ل ػ


ل ح لاسعلت یکرلاریکل ػلپژ ا گی ل نلیلکلطلیحلت حلضل لجیظلون ننل ػلؤنل لا ثمهحیل نللالهللل یض ةتلما ل نلروػه ثغلهػلشلگل لجی لالهسللش1385 نلظه ل لات.ل حلنل ونهل ػ

نلن ل نل ی رلللل ص اللآلما لل لطلل لث ،لاللیلپژ ا للگیل حللنلپژ ا للگههلبهیللگلیللکل سللةیل للة للتهلبعل یض ةتلما ل نلث لروػهلرهجللثیگ.ل،کمگ

لجیره ع لاهجیل لیلکلرلوػهل لصصل نللسلطیحلت حض،لتح ة ه ل اهنلایلپژ ا گیل نلرةرلیکلجیره کتلهب،ل لث ل لشو ل لجر لعل مذللاه علجیثون ل جیره عللاه رعل ه لع،للتو رلگل

کیلا لریریع کاسلبهشگ.لا هیش،لر ست،ل حنلروػهلت حضل لتو رلگللپی ػن،لتیض عل لک لما ل لونلشمهلاهحیل لت ةینلشو .لبهلتوضعلبعلرةهػاهنلروػ

کلعل وضل لشلگه لیک ل ػلملو ا ل الهل لل لالتلتلهل حلنلپژ ا لگههل نلمیبلعلف ه ةلت ق ه ل رسهر لبلعلجیتلینل للالیث گنلرهجللللپژ اش لتی ةف ل نلروػهلماوحل لاا ل ل،گثیلاهنلفکینل

لا ةنلمه للجو هل لات.لل رگ لمیبلعل ر لمه عپژ ا گههلفیاململ ینل ن .ل لالتلپلرگلهننلالمللی لعل لالا ل ن

اللهنل للگ لنلاللةگهل ل نل لاللتلتیض للعلبللعللپژ ا للگههلبللعلطلله ل انشههناوه اوههام علههیگیف للعل لاللت.لا شمللةنللزبلله ل ل118بللهللش1393 نللاللهللل انشههناوه فههاطهیاللهنل یگللیل للی ن

ل یگیلف ه ةتل، گظل طله لشلگهللاسلعل لالت.ل حلنل ر لمه عل نللالعل سالگلؤاهنل حلنل ل ػلتو للگلتللهلشللهه لرللگگ لرضلی لفهط للعلػاللی لالت:لضاللگلرصسللتل ربللهنهلرللو تلػ ل؛ ػ

ل اح لله لشلله للاللی رسهح،لضاللگللاللوحل للهن لفللهط لل لل؛ضالگل حللاللبکلػرللگگ لفللهط لرولاله لل30تلهلل20الهنل حلنل ر لمه عل ػلرلگ لل سهجللف ه ل لر و لػره .ل ه ع بلفحعل ن

ل لات.لل حنل ل ر مه ع لبلهلنمهیلتلا لعلؤرگهننل ن لفمل ل کله ا لال هرگ ن اهنللاسعلبلعلبلون ل

ل کهف ل ل تلما ل ل ػ ل لبلهلل ػحلجیظون نل لات.ل حنل ر مه عروػ الهلبلعلبلون ل و لوم ل لتبویلل ل لل لله لبامللگلتهةللعل نلشهیسلل عل ل هللمل نلمیبللعلاللهلشللو .لیکلل ل ػل للتل لرسللب ه

ل حلللنل ل ر لللمه ع لاسلللعل فللله لجلللیل حللله لا لللعل لاللل هرگ ن اهنل ػحل نلمیبلللعلؤرگلللهننل نره للعلجللی نلاللیل للگظلل ػللاللونلرویسللمگهلل ن جللعلطیحل، ل لالل مه نل لما لل اللهنلفملل للوحللی یش


لجللی نلل لاللت.ل حللنلطیح ره للعلبللعلامگللهحل ن جللعل للگظلل لپر رللگهلما لل لبللعلرویسللمگهل ػللاللونل گر هل رجلوطل ن جلعل شلو للتصوی لبعلشون نلما ل ر مه عل لا شمةنلشون نلتصصص ل

لتلکعل ل ػلتصلوی لشلون ل ی رلللرگلهنشل لتح ةل شلو .للگوحنل لتبویل ل ه لعلشلر حل ل قل یهجیل ل رلللگاهنلما للل ل لفمللل لالللمل هلللگلظو املللگلشلللگلت لللهحل ملللهبعل نلبحلللال صلللگر

کهناللهنلل مللهبع لریللیلشللةوهل لپی ظللتلما لل ل ل یگللیل کم للیلل لریللهن لما لل ل لرةللرل ػ یللهجیل لل ل للعلیللکل ه للعلطمللگحنل یتبللعلنفللتل رجللوطلبللعل للتلما لل ل ه للعلن ل رسللهحل امللگ.ل ن

گر هلجیگ ت لجلی نلتلگوحنلیلکل ر لمه علا لعل نگةلیللالهنلپژ ا لگههلبلعلرلوم ل ن .ل لاهلاله لتلو لملاهنل ر لمه علتو ةگل ه ع ل حلنلػ ةملعلالهلظو املگلشلگل ل ػلا لعلتلوشل ا ل لظلو ل نلکممگ.ل لا فه هل

لاسللللعل نلمیبللللعلؤاللللهنل و للللوم ل حللللنل ل یگللللیل ر للللمه عل ػل انشههههناوه علههههوم لآنههههیل حلللنل ثلللیل رجلللوطلبلللعللالللهنل ر لللمه علف ه ةلللت کمو ل ل سالللگل ػ کلللعلتللله رگلللهننلجلللو هل لالللتل

لیهف عل لات.ل نلرگلهنشل حلنلل یث الهنلل ثلیل ػلا لعلثثلهنلما ل ل ل ر لمه عشمهظتلث ل ر هنگیف لعلشلگهل لالت.لبملهجیل ملاحل لگحیل حلنلپلروؼهل یث لبلعلزبله ر لمه علل،الهنل ص الآلجهلیهل

لتح ة له ل ل نلشلگهلرگلهنشل حلنل ر لمه علتیض لعلل یث لطه لجرحللاملجلی نل لال فه هل نگیف للعل لاللت.لپللیش لالل یسل بللحهبل ل شللو ل حللنل ر للمه علبللعللجیملل ل لل لحللنل ر للمه عل للی ن

ل یگیل ر لمه عجیلاگطهلل ساگل ل حلنل ل.ل ػ بلهلل انشهناوه نبهو لاسلعلؤالهنل نل لالتل ضلی ل نل حنلپژ ا گههلیکل ه عل حیةل گظلل با ل لات.ل850 رهلهحیل هنف لتلهلبلعلتصلوی ل ن

ل لطللله لجیلالللگلبهیلللگلجللل لتلللگوحنلیشل ػ کملللگ.ل ولالللطلػ للله لتهةلللعل طهللللل یرالللعلن لطللل للپژ ا گههلپیشل هلتهل مذاهلجینلل ر مه ع لجیم لشگهل لات.لللاهلل ن

لل ن جللعل گللونل،اللهنلروػللاسللعل نلمیبللعلپللژ اشؤاللهنل حللنل ل ػل یگللیلف ه ةللت لاللا ل لت هحلنش ع گلر هلاهل لطیحل حی ر ل ن لریلیللالهنلپژ ا ل لالهنل لالت.لبلعل حلنلتیتةل لالیک ل ػ

ل حی رل ل ر کلهنلظلو شلن لالملبلعل لالتلنش عل لروػهلما لظو شل گونل لاا ل جلوطلبلعلگر هل اگ.لا شمةنلیک ل ػلطیحل کعلا عل ،لاهنلما ل نگةیلث لاسل مگلاهل لنش علاهحیل

کللعلاللیک لبللعلفی ظللونلنشلل عل لرللوػهلف لله ة شل لل وللتهةللعل للفاسللفع اللهنل ضلله ل لاللتل


کللهنلظللو شتللگ فاسللفعلمیفلله ل لضللرلث لل، ثللللفاسللفعل بللوللف للعل،وحنلفاسللفعلرللوػهلما لل لالهنل ضله لجلو هلل علتوضعلبعلا ةنل و وحلفاسفعل لات.لجیگر ننلروػلضههر لفاسفعل ن

ل لات.لل ل للملبهیللگلبللعلبهػ یللگل ػ ل للعل یللگ ناهنلما لل ل ن لر سللتلللاسللعل للهحلبلله ؤ ن

ل ی له لبلعللالهب علثشلمه للهللابحهر ل شهنما لبهلرضی لثی ل حنل یگ ن کی .ل ن حیلظلو لبلهلهلتل لللگحیهل ل لللگحیل(لمضلللولاةهللل1395ل-1304 هلظی لالللهر ل)ػل یرلللوحل لاللل ه ل ح لللگل ملللظ

گللر هل للیث لبمةلله لپی ظ للمللگل ح للیحل ل للعل ی لله لبللعلجیلله لشلل ع کهناللهنلفکللینل لل ن ل نل ػلپی ظ مگ.للم للهلماةهل لاا ل لمصیل ه ه ل صوحللااحلکا ل نل ون

ل هیه للافیلما ل لرةلهیشلل، ن لبهػ یگل ػل سسگلبهلبفهنلض کی ل مل لر لهػ یهن ل بعلزیللهن للبللهلظلله قلجی علشللهیل للملاللملپللی ظ ةم.ل بللیهل للهجیل ل للهاگل بیکللجیظلل لا للهل لز

ل ر للگلجللنل ح للگلرمفةللعل ل بیلالل ه لشللةصه ل ل بللیهلمبللگ هحرلجللنلث حل ػلر ل للهون جو ػلض العل حلنل لهاگل لل لبحنل للای نلرضی ل صلو علسذرضی لثه نل ح

ل لللغحی حیل ل ل لللملتلللاشلط للل گةینل ن لتهلللی ل لطلللعل ن لللهجیلجلللو هل لالللت.ل لاللل ه لطلللعل نل ل لله لپژ ا گی لبعلم للثون رگ.للا لا فه هلجهةمعل ػ ل ل ضیشله ل لیضون شله ل لکون

ل لیهونشه لبه .ل لتوفةقلیهنل ل هیللله لرکتلللعلماللل ل ن گلللیلطلللعللالللفیلبلللهل توجلللوسل نل نللرلللهلل ن کلللعل ن لبهیلللگل لللغکیلشلللگل

کلعللالنل للالهللل سهفت ک لیگلههل نرلگل لجی ل ینلاهنلطو ر لجلی نل شصهبل ل ن ل ل طلهنلک لل ل شللو نل ل،اللهنلظلله لظللو شلن ل ن ل لرةللرل ن لاللیاهل لره ای للت لاللتل لله ن لاسلل مگل

کهناللهل لت للر ل بسللةهنلیکل سللهم لثرلله ل لل لبللفهل لبلل ة ةتلجللینل لالل ه ل ل للهنکتل نکم لریةیلجو .للزبهرر ل ل

1316بهار 134شمارۀ 7

society. Happiness of human beings is the product of a perfect and proper ethics. The most important concern of the Prophets, Friends of Allah, and philosophers is the human ethical life. Paralleled with development in human intellectual cycle and scientific achievements, ethics has faced new challenges. The present writing is the outcome of a scholarly session, in which Dr. Ahad Faramarz Qaramaleki presented an ethical discourse in relation to research management to a gathering of researchers in Shaykh Tousi Hall of the Islamic Research Foundation. His primiray emphasis in this session was on the role of image and the mentality that exists in relation to ethics, especially ethics in research and this image determines our type of encounter with ethical issues as well as its efficacy. The point concluded from the importance of ethics is the preference of ethical encounter with social immoralities, in which case the applied researches can solve problems and postpone the legal interference (that may be vulnerable) and make the society achieve its objectives through long lasting ethics.

Keywords: ethics and research, research management, ethical image, ethics of research, applied ethics.

1316 بهار 134شمارۀ 6

the members of society, etc. Keywords: the concept of trust in God, social impacts of trust in

God, social security, psychological peace, social confidence, cohesion and solidarity, empathy, responsiveness, social commitment.

Hypotheses in Invitation of Imam Riḍā (A.S.) to Merv

RezaVatandust

The situation brought about for Imam Ali b. Mūsā al-Riḍā (A.S.) in comparison to other Imams is of special features, because after Imam Ali (A.S.) it was only for him from among this household that the entering the caliphate system was made possible. It was this very factor that both sublimated the status of the Imam and prompted some questions as well. One of these questions is that whether the person behind the invitation of the Imam to Iran was Ma‘mūn himself or Faḍl b. Sahl? In both instances, was their objective in this matter to serve the religion and reinforce the Sh‘ī culture or was their action a deceiving plot, which each one of them had planned and executed for achieving their own purposes?

Given various hypotheses in this respect, this research is intended first to introduce the existing hypotheses and explain and criticize them with reasons provided, and then by mentioning strong reasons and historical evidences, prove the possibility that the coming of the Imam to Merv was by the invitation of Ma‘mūn himself.

Keywords: invitation of the Imam Riḍā (A.S.), Ma‘mūn, Faḍl b. Sahl, the reason for bringing the Imam to Merv, the Abbasid rule.

Ethics of Research

Dr. Ahad Faramarz Qaramaleki

Transcribed and Prepared by: Hosain Taheri Vahdati

Ethics is the primary and comprehensive issue of the human


concerning the Resurrection Day. Some, however, have considered these verses to be related to the subject of Resurrection and an outline of the scene of the stations of the Resurrection. Although the interpreters and researchers have expressed reasons for all these views and sometimes have rejected the other view, it seems none of these views are well-documented despite their popularity and plurality of traditions, as they are not consistent with the external meaning, contexts, and some Qur’anic and hadith evidences. The writer believes the verses 16-19 of the blessed Sūrat al-Qiyāma are indeed recommendations to the Holy Prophet (S.A.W.) not to hasten in conveying the early 15 verses of the sūra before the completion of the sūra itself. In this article, first we state each of the widely known views and critique them and then state the new view and its explanations and evidences.

Keywords: Sūrat al-Qiyāma, verses 16-19 of Sūrat al-Qiyāma, prudential approach, contextual approach, proportion of the verses, parenthetical sentence.

Examining the Concept of Trust in God and its Impacts on

Social Lives of Human Beings

Marziyeh Beheshti

Rayhaneh Nodehi

One of the extensive dimensions of Islam is the issue of trust in God. Trust or reliance on God is a part of the foundation of Islamic religious law (sharia), which is highly emphasized and has profound impact on our lives. Although trust in God seems to have an ideological aspect, since the behavior of a believer originates from his beliefs, trust in God not only has a subjective dimension, it has an objective and external dimension, as well. By referring to verses and traditions, this article has used attributive method to figure out the impacts of trust in God. First, it has addressed the concept and definition of trust and examined its social impact including maintaining social security, creating psychological peace and security, reinforcing confidence among


pen is superior to the martyrs’ blood‛. Although the issue itself is true and well-documented, it is apparently reported otherwise in Shī‘a hadith collections. The superiority of scholars’ pen to the martyrs’ blood, which is in fact referring to the contents transfused from their pens and the statements left behind by them, is an issue that is provable by many traditions addressing the status of religious scholars and the value of their works.

The point that may be brought up as an objection is how it would be possible that the self-sacrifice in the way of the truth and in guarding the frontiers and life of the people of an Islamic society be less valued than writing and researching on religious teachings and defending them against the theoretical and practical doubts. Indeed, it is yet to be answered as to whether guarding the frontiers of beliefs is superior to guarding the frontiers of homeland? Which one is the core and which one the periphery? In this article such discourses are dealt with and the superiority of the people of pen is made clear.

There is no doubt that the religious scholars have assumed serious responsibility, which in every age and period should consider the demands of the time and this is in the present time more sensitive with the rise of soft war.

Keywords: guarding frontiers of ideology, the status of the scholars of religion, intellectual guidance of society, the status of martyrdom, martyr’s blood.

A New Viewpoint on Verses 16-19 of the Blessed Sūrat al-

Qiyāma and Critique of the three Widely Known Viewpoints

Dr. Abbas Mosallaeepour

Muhammad Barzgar

The verses 16-19 of the blessed Sūrat al-Qiyāma are among the verses on the meaning of which the interpreters and researchers are greatly divided and different views have been expressed about them. Most of the interpreters have regarded these verses as parenthetical sentences about the Qur’an among the verses


The Qur’anic Guidelines in Removing Human Illusions

Dr. Parvin Baharzadeh

Dr. Marzieh Mohasses

Zahra Quwwati

‚Faculty of imagination‛ is one of the Divine blessings and human tools of perception that if not employed and managed properly, it would have destructive impacts on man and his destiny. Illusion is regarded as one of human disorders in psychology and is a wrong perception; i.e. a perception of feeling that does not conform to reality or truth. The word ‚illusion‛ is not used in the Holy Qur’an; but it seems that such words as ẓann (qualm), ḥasab (suppose), za‘m (contention) are used to imply the concept of illusion. The research shows that the Holy Qur’an has stressed [the existence of] various types of illusion in man such as dichotomizing Lordship, nihilistic view of creation, contentment with the worldly gains, megalomania, etc. and has provided techniques for eliminating various kinds of illusion. These techniques are based on two cognitive and behavioral methods. Among the most important approaches presented on the cognitive basis are improvement of attitude, warning, emphasis on foresight, and encouragement of realism; and the behavioral method includes providing objective patterns and inflicting punishment.

Keywords: the Qur’an and removing illusions, perceptive error, improvement of attitude, realism, foresight, presenting objective patterns.

Comparison of Ink and Blood in Guarding Frontiers of

Religion

Delving into the Statement, “The Scholars’ Pen is Superior to

the Martyrs’ Blood”

Rasoul Husaynpour

Mahdi Shariatitabar

The subject of the present research is studying the concept of a hadith that is popular in the scholars’ parlance as ‚The scholars’


ABSTRACTS Semantic Components in the Field of Sunna and the

Qur’an

Dr. Mahdi Moti’

Elham Aqadousti

Fatemeh Sadat Nikzad Hosayni

Divine norms (sunan) are God’s unchangeable laws that the knowledge about them can show man the right way of living. One of the ways of finding access to this science is the semantic study of the words in the field of ‚sunna‛ in the Holy Qur’an.

In this method, the key words of this semantic field are determined and their relations examined from different aspects in order to specify the semantic system of sunna in the Holy Qur’an.

The prerequisite of uncovering these complex semantic relations is to have an atomistic look at the semantic bases of the words.

In an atomistic perspective, the semantic components of the keywords are extracted, and in a holistic perspective, through outlining the semantic fields and network, the mechanism and relations between the words are processed. Given the extensiveness of the topic, the present research would only take an atomistic glance at a number of the words of the semantic field of ‚sunan‛ in the Holy Qur’an.

Keywords: Divine norms, the Qur’an, Divine command, Divine ordinance, Divine permission.

In the Name of Allah

MISHKAT

A Scientific – Promotional Quarterly

No. 134, spring, 2017, 1438 Publisher: Islamic Research Foundation Printed by: The Printing and Publishing Institute of Astan

Quds Razavi Director: M. M. Rukni Yazdi Mishkat – A Scientific – Promotional Quarterly Journal, published by the Islamic Research Foundation in two fields of "the Qur’an and Hadith", and "Islamic History and Culture". Interested readers may deposit the related subscription rates to Ciba C/A No.(0104818275006), with Bank Melli, Shohada Intersection, Mashhad branch, sending the receipt with full address to the office of Mishkat. Subscription Rates: Per copy 40000 Rls. Yearly 160000 Rls. Address: Iran, Mashhad, P.O.Box: 91735-366 Tel: 32232501-10 Fax: 32230005 Web Site: www.islamic-rf.ir E-mail: [email protected]

Documents

هلاࣸو نࢼࣩ و هࢼه یاههارislamic-rf.ir/mishkat/mishkat134.pdf · ل وجلنگ بُلگمطلعبلعضوتلهبلن ع شنل هة ل ه هق لهژحولعبل