55 (3112) 2014-05-22

55 22

+17°..+15°+9°.. +7°

–

–

Қазақстан Президенті түрлі салада уағдаластықтарға қол жеткізілген бұл сапардың маңыздылығын атап өтті. Ол екі мемлекет басшысының қатысумен өңдеуші өнеркәсіп саласында да бірлескен өндірістер ашуды қарастырған бірқатар құжаттарға қол қойылғанын айтты.

– Қытай өз инвестициясы есебінен Таразда глифосат өндіретін жобаны жүзеге асыруымызға көмектеседі. Алматы облысында мұнай-газ құбырларын шығаратын зауыт құрылысы жоспарланып отыр. Сондай-ақ, Қостанай облысындағы Торғай көмір кеніші маңында жылу электр стансасын салу мәселесі мұқият пысықталды. Қарағандыда көмір өңдеу, одан газ, бен-зин, дизельді отын және карбамид өндіру жөніндегі инновациялық компания жұмыс істейтін болады. Ақтөбе және Маңғыстау облыс тарында жоспарланып отырған азот тыңайтқыштары өндірісі де ғылымды және мол капиталды қажетсінеді. Қытай Шымкент мұнай өңдеу зауытын қайта құруға қатысатын болады. Бұдан бөлек, біз Қазақстаннан жеткізілетін мұнай мен газ көлемін ұлғайту жұмысын жүргіземіз, – деді Нұрсұлтан Назарбаев.

Сондай-ақ, Мемлекет басшысы Тынық мұхиттағы Ляньюньган портында Қазақстанның терминалын ашудың маңызы жоғары екенін атап айтты.

– Ол контейнерлерді Қытай мен Қазақстан арқылы Еуропаға жеткізуге мүмкіндік береді. Терминалдың бастапқы қуаты жылына 3 млн тонна болып, болашақта екі есе ұлғайтылады. Осылайша, еліміздің транзиттік әлеуеті толық пайдаланылатын болады, – деді Қазақстан Президенті.

Нұрсұлтан Назарбаев Қазақстанға келетін қытай инвестицияларының жалпы көлемі 10 миллиард дол-лардан асатынын атап өтті.

– Индустриялық-инновациялық даму бағдарламасы ҚХР тарапынан қолдау табады. Жаңа жобалардың барлығы Қазақстан экономикасын нығайтуға, халқымыздың әл-ауқатын жақсартуға қызмет ететін болады, – деді Мемлекет басшысы.4-5

3www.astana-akshamy.kzE-mail: [email protected]

– Аталмыш акция аясын-да қандай шаралар ұйымдас-ты ры лады?

– «Назар аударыңыз! Ба-лалар!» жедел-алдын алу іс-шарасы аясында Астана қала сын дағы Ішкі істер депар -та менті әкімшілік поли ция бас қар ма сы ның қызмет -кер лері білім беру меке ме-ле рін дегі жас жол қоз ғалыс инс пек тор ларымен бір ле сіп мектеп оқушыларына кәме -лет ке толмаған балалар дың қаты суымен болатын жол-көлік оқиғаларының алдын алу, олардың өмірі мен ден сау лы-ғын сақтау, қала жолдарындағы жағдайды тұрақтандыру бой-ынша кең ауқымды түсіндіру жұмыс тарын жүргізеді. Жол ереже лерін бұзған балалардың ата-аналары әкімшілік жауап-кер шілікке тартылады.

Астанада 72 мектеп болса, барлық білім беру мекеме-

ле рін де соншалықты жас жол қоз ға лыс инспекторла-ры бар. Бала лар жарақат-танушылығын алдын алу мақ-са тын да олардың қатысуымен слет тер ұйым дас ты рылып тұра ды. Маусым айында ба-лалар Өске мен де өтетін осын-дай шараға қаты сып қайтуды жоспарлап отыр.

Осы акция аясында біз Аста-на дағы №2 қалалық балалар ауруханасында болып, ондағы жол апатынан зардап шек-кен балаларға жарқылдауық білезіктер сыйға тарттық. Жар қылдауық элементтері бар киімдерді киіп, заттарды қол дан ған жаяу жүргіншіні жүргі зуші тәуліктің қараңғы мезгі лінде де жолда жылдам байқай алады. Олар 300-400 метрден көрінеді.

– Қазіргі таңда жол апа-ты салдарынан зардап шек-кен балалар саны қанша?

– Бүгінде Астанадағы №2 қа ла лық балалар ауру ха на-сы ның трав матологиялық пунк ті не түскен балалардың саны 100-ден 150-ге дейін көбейген. Қазіргі уақытта жол апаты сал да рынан зардап шеккен 27 бала осы емдеу мекемесінде ем қабылдауда.

Жалпы, жақында тіркелген 28 жол-көлік оқиғасының салдарынан бір бала қайтыс болса, 27 бала түрлі жарақат алған. Олардың басым бөлігі, нақтырақ айтсақ, 23-і жол-ды белгіленбеген жерлерден өткен. Сондай-ақ, кейбір ата-аналар кәмелетке толмаған бала лар ды көлікте ұстап оты-ра тын құрылғыларсыз тасы-мал дайды. Осындай жол апа-ты ның бірінде автокрес ло сыз тасымалданған 10 жасар қыз оқиға болған жерде қай тыс болды. Акция аясында ұйым-дас ты рылатын шаралар бары-

сында мұндай оқиғалардың алдын алу үшін қауіпсіздік ереже ле рінің қатаң сақталуын ескертеміз.

– Акция қаншалықты жиі өткізіліп тұрады?

– Жыл сайын екі рет: кезекті оқу жылының аяқталар ал-дында және жаңа оқу жылы қарсаңында өткіземіз. Мұн-да ғы басты мақсат – кәме лет ке толмағандардың қатысуы мен болатын жол-көлік оқи ға ла-ры ның алдын алу, көшелер мен жолдарда қауіпсіз мінез-құлық машықтарын бекіту.

Биыл мамырдың 20-сы күні басталған акция осы айдың 30-ына дейін жалғасады. Акция аяқ тал ғанға дейін елордадағы әрбір оқушыға 4 ай мерзімге жарамды сақтандыру полисін сыйға тартпақшымыз.

Гүлбаршын ӨКЕШҚЫЗЫ

Бетт

і дай

ынд

аған

: Ғал

ым

ҚО

ЖАБ

ЕКО

В. Д

ерек

көз

дері

: ww

w.a

stan

a.kz

, ww

w.in

form

.kz,

ww

w.ba

q.kz

, ww

w.24

.kz

Мектеп-интернаттың құрылыс жұмыстары нау-рыз айында басталған. Қазіргі уақытта діңгектер қағылып, құрылыс-монтаждау жұмыстары жүргізіліп жатыр. Жаңа ғимарат 2015 жылғы желтоқсанда пайдалануға берілмек.

Жоспар бойынша ғимарат түрлі мақсаттағы 8 блок тан тұрады. Көру және есту қабілеті нашар, тірек-қимыл аппараты бұзылған және кемшіліктері бар балаларға арналған әрқайсысы 125 орындық үш жеке блок болады. Екі ғимарат оқу-әкімшілік блок қа арналады. 40-қа жуық оқу сыныбы, зертханалар, акт залы, қызығушылықтар бойынша үйір мелерге арналған кабинеттер ашы-лады. Мектептің келесі блоктарында спорт залы мен бассейн, оқу-өндірістік шеберханалар, балалар шығармашылығына арналған бөлмелер болады. Тұрмыстық жайлар мен қонақ бөлмелерге жеке блок бөлінген. Алдағы уақытта салынатын мектепті асхана мен медициналық блок біріктірмек.

Елордалық түлектер үшін Ұлттық бірыңғай тестілеу 2, 4 және 6 маусым күндері өтетін болды.Тест тапсыру сағат 9.00-де бастала-ды. Сұрақтарға жауап беру үшін 3,5 сағат уақыт бөлінеді. Ал, тест нәтижелері тест тапсырған күні сағат 18.00-ден соң белгілі болады.

3,5,7 маусым апел-ляция өткізетін күндер болып белгіленді.

Биыл Астана қаласы бойынша 3588 түлек ҰБТ тапсыруға өтінім беріп отыр.

Серік Сәпиев – соңынан ерген із ба сар ларына үлгі боларлықтай тұлға, ел мақтанышы. Талай байрақты бәсе кеде жеңіс тұғырынан көрініп, ту көтер ген толағайдың табысты еңбегі – өрен дер ге өнеге. Батырмен дидарласып, сұрақ тарына тұшымды жауап алған балалардың мерейі та-сыды. «Өмірдегі бойтұмарыңыз не?» деген жеткіншек сауалына: «Менің

бойтұмарым – өзіме сенімділік, белгілі бір затты тұмар етіп, оған байланған емеспін» деп Серік өзін-өзі тану арқылы болашаққа деген сенімнің қалыптасатынын ұқтырды. Кездесу соңында атақты боксшыға мұражай директоры алғыс хатын та-быстады. Балалар боксшымен естелік суретке түсті.

Орынбек ӨТЕМҰРАТ

- Сыбайлас жемқорлық – мемлекеттің тұрақ-ты лығы мен қауіпсіздігіне қатер төн ді ріп, елімізде атқарылып жатқан экономикалық және әлеуметтік реформаларға кедергі кел ті-ретін қоғамдық дерт. Көптеген салада орын алып жатқан жемқорлық әрекеттер Қазақстан Республикасының ішкі жағдайына ғана емес, оның халықаралық беделіне де нұқсан келтіреді. Кез келген өркениетті қоғам үшін сыбайлас жемқорлықпен күрес өзекті болып табылады. Сол себепті де мем ле кетіміздің экономикалық және саяси тұрақ ты лығын азаматтардың құқықтары бос тан дық тарын қамтамасыз ету ісіне бел сенді түрде ат салысуымыз қажет, - деп атап өтті «Нұр Отан» партиясы Аста-на қалалық филиалы төрағасының бірінші орынбасары Сапар Ахметов салтанатты рәсім алдында сөйлеген сөзінде. Одан кейін «Нұр Отан» партиясы Астана қалалық филиалы Эко-но микалық қылмысқа және сыбайлас жем қор-лық қа қарсы күрес департаментімен, Қаржы лық бақылау инспекциясымен, Ұлттық кәсіп кер-лер палатасының қалалық филиалымен және Халыққа қызмет көрсету орталығы астаналық филиалымен ынтымақтастық меморандумдарға қол қойылды.

Айгүл УАЙСОВА

4www.astana-akshamy.kz

E-mail: [email protected]

VІІ Астана экономикалық фо-рум аясында 70-тен аса шара ұйымдастырылған. Соның ең бас-тысы – «Астана Инвест – 2014» халықаралық инвестициялық фору-мы. Осымен бесінші рет өткізілген жиын бүгінде халықаралық іскерлік ынтымақтастықты дамытатын ірі бизнес алаңына айналып отыр. Бұл ірі шараға Премьер-министр Кәрім Мәсімов және Астана қаласының әкімі Иманғали Тасмағамбетов қатысты.

Жиналған қауымды ірі шараның ашылуымен құттықтаған Үкімет бас-шысы еліміздің даму бағдарын Елбасы «Қазақстан – 2050» стратегиясын-да айқын көрсеткенін атап өтіп, бұл құжат халықтың өмір сүру сапасы

арттыруға, жаңа жетістіктерге жетуге, Қазақстанды әлемдегі экономикасы қарқынды дамыған алдыңғы қатарлы мемлекетке айналдыруға бағытталып отырғанын жеткізді. Премьер-министрдің айтуынша, алға қойған мақсатқа жету үшін алдымен елдің экономикасын алға сүйрейтін жаңа жобаларға қол жеткізіп, инвестиция-ларды көптеп тарту қажет. Бұл жағынан Қазақстанның қадамы осал емес. Атап айтқанда, соңғы бес жылдың ішінде ел экономикасына 160 млрд доллар инвес-тиция құйылған. Бұған инвесторларға жасалған қолайлы орта септігін тигізіп отыр. «Елімізде инвестициялық тартымды орта қалыптастырудағы қадамдарын Дүниежүзілік банк те оң бағалап отыр. Біз әлем бойынша бәсекеге қабілеттілік және инвести-цияны қорғау рейтингтерінде жақсы

көрсеткішге қол жеткіздік. Бұл саладағы жұмыстарымыз әсте толастамақ емес. Жақында инвестиция тарту бой-ынша тағы бір кешенді бағдарлама әзірледік. Заң жобасы жақында Пар-ламент қарауына жіберілетін бола-ды» деді Премьер-министр. Осы

құжат инвесторларға қолайлы орта қалыптастыру, бизнесті дамытуға қолбайлау болатын кедергілерді жою, салық тұрақтылығын қамтамасыз ету мәселелерін шешуге бағытталған әрі заң жобасы елімізге шетелдік жұмыс күшін тартуды да жеңілдетпек.

Ал форумда сөйлеген елорда әкімі Иманғали Тасмағамбетов бұл шара әлем елдерінің сан саладағы маңдайалды мамандарының басын қосатын әмбебап жиын екендігін айта келе, диалог алаңында озық ойлар мен жасампаз жобалар ұсынылып, инве-стиция саласындағы түйінді мәселелер тарқатылатынына сенім білдірді.

Бұдан кейін қала әкімі елорданың

бүгінгі жетістіктеріне тоқталды. Оның айтуынша, Елбасының айрықша көңіл бөлуінің арқасында Астанаға инвестиция тарту ең бірінші кезектегі басымдыққа айналып отыр. Соның нәтижесінде қысқа мерзім ішінде елор-да дамудың даңғыл жолына түсіп, өзін-өзі қамтамасыз ете алатын деңгейге жетті. «Осы уақыт аралығында қала халқы шамамен 3 есеге, ішкі жалпы өнімі 54 есеге артты. Ал Астананың ЖІӨ-дегі үлесі 6 есеге, инвестиция 28 есеге ұлғайды. 16 жылдың ішінде

Астанаға 4 трлн 780 млн теңге құйылды» деді әкім.

Қалада құрылыс саласы да қарқынды жүргізіліп келеді. Астана елордаға айналғалы мұнда 12 млн шаршы метр тұрғын үй салынды. Оның шама-мен 6 млн шаршы метрі соңғы төрт жыл ішінде бой көтерген. Шаһарға салынған инвестицияның арқасында елордалық индустриалдық даму деңгейі де жақсы сақталып отыр. «Әлемдік деңгейдегі танымал өндіріс ошақтарының елордамызда жұмыс істеуі – біз үшін өте маңызды. Олардың ішінде локомотивтер шығаратын «Дженерал Электрик», «Тальго» жолаушы вагондары зауыты, «Аль-стом» электровоздары, «Еврокоп-тер» тікұшақтары өндірістерінің тек былтырғы өнімі 500 млрд АҚШ

долларын құрады» деді Иманғали Нұрғалиұлы.

Е л і м і з д е г і и н в е с т и ц и я л ы қ саясаттың белсенділігі арқасында соңғы төрт жылдың ішінде елор-дада қолға алынған жобалардағы жекеменшік инвестицияның үлесі үш есеге ұлғайғанын атап өткен қала әкімі бүгінгі форум аясында жалпы со-масы 500 млн долларды құрайтын 11 меморандумға қол қою жоспарланып отырғанын жеткізді.

Е л о р д а д а и н в е с т о р л а р д ы ң жұмыс істеуіне қандай қолайлы орта қалыптасып отырғанына жеке тоқталған Иманғали Нұрғалиұлы еліміздің «Инвестиция туралы» заңы бойынша инвестициялық стратегиялық жобаларды жүзеге асыру барысында кеден баждары салынбайтынын, салық жеңілдігі қарастырылатынын, тарифтік реттеу шаралары қолданылмайтынын айтты. Сондай-ақ, әкімнің айту-ынша, кәсіпкерлер Кедендік одақ ауқымындағы нарықта баж салығынсыз жұмыс істей алады.

Жиын қатысушыларына «Астана – жаңа қала» арнайы экономикалық аймағы туралы да түсіндіре кеткен Астана қаласының әкімі 1 мың га

аумақты алып жатқан Индустриялық паркте де жерге, мүлікке салық салын-байтынын, әкімшілік рұқсаттамаларды алу уақыты қысқартылғанын, мұнда да еркін кедендік режим қалыптасқанын атап өтті.

Мемлекеттік инвестициялық саясаттың басты мақсаты – нақты бизнес-бастамаларды қолдау , іскерлік ахуалды одан әрі жақсарту, мемлекеттік-жекеменшіктік әріптестікті кеңейту екендігі белгілі. Осы орайда қала әкімі бизнес саласына қатысты ынтымақтастыққа дайын екендіктерін, бірлесе жұмыс істеу инвесторларға да, қала үшін де тиімді болатынына сенім білдірді.

Дайындаған Қымбат

ТОҚТАМҰРАТ

Өндіріс саласын дамытпайынша, экономиканың да өрге баспайтыны белгілі. Ал өндірістердің көбеюі қоршаған ортаға өзіндік зиянын тигізіп жатыр. Сондықтан, эколо-гияны да сақтап, экономиканы да алға жылжытудың ең тиімді жолы – «жасыл экономиканы» дамыту.

Жиынға қатысушыларды ал-дымен ҚР қоршаған орта және су ресурстары министрі Нұрлан

Қаппаров құттықтап, еліміздің жа-сыл экономикаға көшу негіздеріне тоқталды. Былтыр Елбасының Жарлығымен «жасыл экономикаға» көшуі жөніндегі тұжырымдама бекітілген. Бұған «Қазақстан – 2050» стратегиясындағы міндеттер негіз болған көрінеді. Бұл құжаттың ба-сты міндеті – су, жер ресурстарын пайдалану және оларды басқару тиімділігін арттыру, қолда бар инфрақұрылымды жаңғыртып, жаңаларын салу, қоршаған ортаға

қысымды жұмсартудың рентабельдік жолы арқылы халықтың әл-ауқаты мен қоршаған ортаның сапасын арттыру, ұлттық қауіпсіздікті, соның ішінде су қауіпсіздігін сақтау. Қазір бүкіл әлем осы салаға айрықша мән бере бастады. Қазақстан да жасыл экономиканы дамытуға айрықша мүдделілік таны-тып отыр.

Бизнес-форумда сөз алған Нобель сыйлығының лауреаты, ресейлік ғалым Святослав Тимашев «жасыл экономикамен» ұлттық деңгейде

алғаш рет айналыса бастаған Қазақстан екендігін айта келе, бұл мәселеге салмақты қарайтын кез жеткенін атап өтті. Оның айтуынша, қазір климат өзгеріп, әлемге жылымық кезеңі келе жатыр. Енді 10-15 жылдан соң климаттың өзгеруінен жыл сайын әлемдік жалпы ішкі өнім мөлшері 5 пайызға дейін кемуі мүмкін. Ал, жасыл технологияны дамыту –бұл жағдайдың алдын алады.

Б и з н е с - ф о р у м д а ғ а л ы м -зерттеушілер жасыл бизнесті дамыту табиғи капиталды тұтынуды азайтып, оның пайдалану тиімділігін арттыра-тынына назар аударды.

«Smart Green» бизнес фору-мы алаңында «жасыл көпір» әріптестік бағдарламасын ілгерілету тетіктері, климат өзгеруінің зар-даптарын жеңілдетудің нарықтық құралдары, таза суға қол жеткізу жолындағы бизнес-шешімдер мәселесі де талқыланды. Сондай-ақ, «жасыл» реформаларды өткізу мен «жасыл» бизнесті ынталандыру қажеттігі айтылды.

Бұл панельдік сессияға 160-тан аса адам қатысты. Жиынның соңында қатысушылар жасыл экономиканың сан-салалы бағыты бойынша арнаулы ұсынымдар қабылдады. Бұлар Дүниежүзілік дағдарысқа қарсы жоспарға енгізіледі.


«Бреттон Вуд келісімінің 70 жылдығы: дүниежүзілік қаржы жүйесіне деген сенімді қайта жаңғырту» де-ген тақырыпта ұйымдастырылған негізгі жиынды «Pramerica Investment Management» ұйымының басқарма директоры Усмен Жак Манденг мырза жүргізіп отырды. Конференцияның басты мақсаты БҰҰ-ға мүше елдер арасындағы ғаламдық дағдарысқа қарсы концепцияның жоспарын құру болып табылады.

Конференцияда бірінші болып сөз алған ҚР Премьер министрінің орынбасары – Қаржы министрі Бақыт Сұлтанов: «Дағдарыс салдарынан қарқынды даму үстіндегі көптеген елдердің экономикасы едәуір тұралап қалды. Өйткені, нарықтағы барлық өнімге сұраныс төмендеп, өндіріс қарқыны айтарлықтай бәсеңдеді. Осы жағдайды ескерген дүниежүзінің сарап-шылар қауымдастығы жаһандық валю-та жүйесін талқыға салып, қаржылық экономикалық дағдарысты айналып өту мақсатында осы секілді халықаралық деңгейдегі кездесулер өткізіп тұрудың үлкен маңызға ие екенін мойындады. Сол себепті, бүгінгі күні адамзаттың жарқын болашағы үшін жаһандық ре-форма жасайтын кез келді» деді.

Бұдан кейін Бреттон-Вудсты жаңғырту комитетінің атқарушы ди-ректоры Марк Узан баяндама жасап, әлемдік сарапшылардың басын бір үстелдің басында қосып, кез келген экономикалық құлдыраудың алдын алу мақсатында ұйымдастырылатын осындай жиындарды жиі өткізіп тұру біздің басты міндеттеріміздің біріне айналуы қажет екенін айтты.

С о н д а й - а қ , М а р к У з а н : «Дүниежүзінің бас ауруына айналған сол бір экономикалық дағдарыстың етек алуы, ең алдымен, мемлекеттердің ішкі құрылымына байланысты. Ал, дағдарысқа ұрынған кез келген мемле-кет басқалармен де біте байланысатын болғандықтан, оның кері әсері өздеріне ғана тиеді деп ойламауымыз керек. Мысалы, ЖІӨ-нен түскен пайда көп бола тұра, экономикалық дағдарысты басынан өткерген бірнеше елдер де бар. Солардың қатарында деп Еуропа мемлекеттері мен АҚШ-ты атауға әбден болады. Олар сыртпен қатынас орнату арқылы өз экономикасының теңселуін тежеп қала алмады» деген сөзін сеніммен жалғап, алдағы жиыр-ма жыл ішінде барлық қиындықтарды толықтай жеңуімізге болатынын айтты.

Кейін модератор Усмен Жак Манденг баяндама жасаған Бақыт Сұлтановтың жақсы ой тастағанын айтып, жаһандық реформаға қарсы еместігін білдірді. Қатысушыларға ол «Осы дағдарыс барлық елге тән бе?» және «Дамушы елдердің бәріне бірдей әсер етті ме?» деген ортақ сауал тастап, осыларға жауап іздеуге шақырды.

К о н ф е р е н ц и я Ж а п о н и я н ы ң э к о н о м и к а л ы қ з е р т т е у л е р орталығының президенті, Жапон банкі басшысының орынбасары Ка-зумаса Иватаның баяндамасымен жалғасты. Оның айтуынша, жапон халқы әлемдік қаржы дағдарысынан көп нәрсе жоғалтқан екен.

« Д а ғ д а р ы с к е з е ң і н д е е л

-

-

экономикасының тұралап қалғаны соншалық, Жапония үкіметі аяқ асты-нан шетелдік қаржы орталықтарынан көмек сұрауға мәжбүр болып қалды. Жапония зерттеу орталығының болжамына сенсек, біз қазіргі қарқынымызбен 15 жыл ішінде ғана экономикамызды дағдарыстың дағынан біржола тазартамыз» деп, дүниежүзілік сол бір ауыр жағдайдың кесірінен әлі де болса әлсіз күй кешіп жатқанын айтты.

Жапония елінің өкілі сөзін аяқтай салысымен мінберге Йель у н и в е р с и т е т і н д е г і ж а һ а н д ы қ мәселелер жөніндегі институттың аға ғылыми жетекшісі, Аргентинаның бұрынғы экономика министрі әрі

Аргентина орталық банкінің бұрынғы президенті Домиго Кавалло көтерілді.

«2008 жылы басталған қаржылық дағдарыстың елесі бүгінгі әлемнің ішін әлі кезіп жүр. Экономика саласының кейбір сарапшыларына сенсек, бұл тоқырау әлі де бірнеше жылдарға созылады. Өзімнің пайымдауым-

ша, бұның басты себебі адамзаттың дамуға деген құштарлығының шапшаңдығында жатқан секілді. Бірақ, әрине, одан қорқып, алға басу-дан үрікпеуіміз керек. Керісінше, кез-келген дағдарыстың алдын алуды жан-жақты ойластыра отырып, жарқын болашаққа ұмтыла түсейік» деген Доминго Кавалло ішкі валютаның құлдырауы да ел экономикасының тежелуіне ықпал ететінін тарихи мысалдармен өзінше дәлелдеп бақты.

Оның сөзіне салсақ, Аргентинаның 2002 жылғы жағдайы, сондай-ақ, Уругвай мен Грекияның тоқырауды басынан өткергені – бәрі-бәрі аталған мемлекеттер валюталарының бағасы тым төмендеп кеткендігінен.

Фуад Синиора да өзінің ойын ортаға салып, баяндамасында қашанда әлемдік дағдарыстың алдын алу мүмкіндігі болатынын сөз етті. Ол – Ливан Республикасының 2005-2009 жылдардағы премьер-министрі.

«Шыны керек, әлемдік экономика үлкен шығынға ұшыраған соң, қайтерін білмей дағдарып қалған елді көрдік. Оның себептері де жоқ емес. Өз ба-сым соңғы уақыттарда пайда болған стандартқа сай келмейтін АҚШ-тағы несиелеу жүйесін кінәлаймын. Ол ал-дымен Еуропаға, іле-шала қарт құрлық

арқылы бүкіл әлемге кері әсерін тигізді. Барлық мемлекеттердің даму жо-

лына түскені бізді қуантады. Бірақ болуы мүмкін әрбір қауіптен сақтануды да ұмытпауымыз керек. Қаласақ та,

қаламасақ та, экономикалық дағдарыс қайта айналып соғу мүмкін» де-ген Фуад Синиора Батыс елдерінің Таяу Шығыстағы саяси шиеленіске немқұрайлы қарап отырғанын ашық сынға алды.

«Бүгінгі күні батыстық біраз елдер Таяу Шығысқа тек қана ашкөздікпен қ а р а п о т ы р . Ж е р а с т ы қ а з б а байлықтары үшін көз алартқандар осы әдетінен арылса, тұралап жатқан ғаламдық экономиканың тұрақты қалпына енуіне өзім-ақ кепілдік бере аламын. Өйткені, Израиль мемлекетінің Палестинаға әлсін-әлсін әлімжеттік жасауы бүкіл араб әлемінің дамуына сәл болса да салқынын тигізіп жатыр. Бірақ, соған қарамастан Таяу Шығыстағы көптеген елдерден өркениет жолында алға ұмтылысты байқаймыз. Ешкім ешқашан бүтін бір қоғамды ашса – алақанында, жұмса – жұдырығында ұстауға тиісті емес. Сол сияқты Палестина тұрғындары да бөтен бір елдің боданында болуды қаламайды. Міне, осыған байланы-сты Батыс елдерінің құлағына алтын сырға: жаһандық қаржы дағдарысына Таяу Шығыстағы жағдай да әсер етеді. 300 млн халқы бар жерге бейбіт

көзқараспен қарасаңыздар ғана күллі адамзат болып кез-келген қиындықты жеңе аламыз» деді ол.

Баяндамалар легін одан әрі Халықаралық валюта қорының атқарушы директоры Даниэль Хэллер жалғады. Ол АҚШ тұрмыс-тіршілігінің қазіргі жағдайы туралы аз-кем мағлұмат беріп өтті. Хэллердің айтуынша, Обама елінің экономикалық дамуы бұрынғыға қарағанда 2006-2013 жылдары өз қарқынын бәсеңдетіп алған. Қазіргі уақытта бұл тығырықтан шығу үшін олар белгілі бір негізде құрылған қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді жоспар-ларды қолға алған. Инфрақұрылым мен экономикалық таза өнімдерге көңіл бөле отырып, дағдарыстың күшін біржола жоюды мақсат еткен екен.

Соңғы баяндаманың кезегі ҚР Ұлттық банкі төрағасының орынба-сары Данияр Ақышевке бұйырды. Ол еліміздің алға қойған айқын мақсаттарын баяндап, экономикаға әзірге келіп-кетер қауіптің жоқтығын айтты және Қазақстан, Белоруссия, Ресей мемлекеттерінің арасындағы ықпалдастықта құрылған Кедендік Одақтың ел экономикасына оң әсері бар екенін түсіндірді. Ақышевтің айту-ынша, бұл Одақ кез келген дағдарыстың алдын орауға көмектеседі. Сонымен қатар, ол Қазақстанның қашанда халықаралық стандарттардан үлгі ала-тынын айтып өтті.

Жиын соңында қатысушы тарап-тардан сұрақтар қойылып, өз ісіне жа-уапты сарапшылардың жауабы естілді.

Нұрислам ҚҰСПАНҒАЛИ



Бетт

і дай

ынд

аған

: Әді

лбек

ЖАП

АҚ

,

*

,

*

Cәуір айында Лермонтов көшесі, 55-үйде тұратын көр-шіміз жекеменшік аума ғынан тыс, яғни шарба ғының алды-на контейнер қойып, ішіне жарық өткізіп пәтершілерге жалға берді. Ол аздай, жанын автотұрақ ретінде пайдаланады. Контейнердің «тұрғындары»

айналасын ұқыпты ұстамайды. Қоқыс, жуындысын есіктен шыға төге салады. Кеңсірікті жарған сасық иістің зарда-бын біз тартамыз. Меніңше, көршімнің өзіне тиесілі емес жерге контейнер қойғаны заңға томпақ.

Гүлнәр ЖАЙМИНА

Үйіміз Мирзоян көшесінің тұйықталар тұсында орналасқан, бізден әрі қарай Оңтүстік-Шығыс тұрғын алабы басталады. Осыдан екі жыл бұрын көшемізді кеңейтті де, сонымен жұмысты доғарып қойды. Жол бойына белгі де, авто-бус аялдамасы да орнатылған жоқ.

Әрі-бері жөңкілген көлік бір-бірін кес-кестеп, салдарынан жол-көлік оқиғасы жиі орын алады. Әсіресе, бала жетектегендерге қиын. Авто-бус аялдамаған соң, жолдың орта-сына қол бұлғап жүгіріп шығуға тура келеді.

Жанна БАЙҒАБАТОВА

Мен балабақшаның жұмыс тәртібі туралы мәселені көтергім келіп тұр. Тәрбиешілер бала-ларды кешкі алтыға дейін алып кетуді талап етеді. Қай ата-ана күн жарықта жұмыстан шығушы еді? Ертеңнен қара кешке дейін қызметтеміз. Кей-де қашып-пысып, кейде сұранып баланы бақшадан алып, қайта жұмысқа ке-луге тура келеді. Бірақ қа шанға дейін созылмақ? Бұлай жалғаса берсе, жұ-мыссыз қалуымыз әбден мүмкін. Сіздерден, бұл мәселені біржақты қы-луыңызды сұраймын. Не тәрбиешілердің жұмысын 18:30-ға дейін созу керек немесе кезекші топ ұйым-дастырған абзал.

Әсем

«Социал» тұрғын үй кешеніне қарайтын ПИК қысастық көрсете бастады. Айтпағым, барлық ком-муналдық қызмет ақыларын, оның ішінде ПИК-ке де уақтылы төлеп отырмыз. Бірақ ішінара осы мәселеге немқұрайды қарайтын бірнеше тұрғындар бар. Әлгі жа-уапсыз пәтер иелерін қарызын төлеуге мәжбүрлеу үшін ПИК бүкіл үйді ыстық судан тыйып тастады. Осы дұрыс па? Бұл қай сасқаны?

Гүлнәр ЦОЙ

«Демеу» отбасылық-дәрігерлер амбулаториясындағы жұмысты са-уатты ұйымдастыру керек немесе мекемені жауып тыну керек.

Бұлайша қатты кетуіме себеп жоқ емес. Көз алдымызда сыр-қатынан сүйретіліп зорға келіп отырған қариялармен, күннің ыстығында борша-боршасы

шығып бала көтерген аналармен санас пай, учаскелік мейірбикеміз: «Компьютер істемей жатса, маған не қыл дейсіздер? Техника болған соң, бұзылмай тұрмайды. Отырыңдар, күтіңдер!» деп айғайлап тастады. IT-маман ша қыруды айтып едік, «Оның ақысын сіз төлейсіз бе?» деп

шапылдаса кетті. «Госпиталдау кезінде қандай талдау түрін тап-сыру керек?» деген сұрағымызға да мардымды жауап бере алмады. Амал жоқ, ақпаратты интернеттен іздеп таптық. Нанбасаңыздар, қарапайым адам ретінде келіп кезекке тұрып көріңіз.

Айжан

Өтініш 13 мамырда тіркеліп, 1 аптада жауап берілді.

Өтініш 20 мамырда түсіп, 2 күнде жауап берілді.

Өтініш 15 мамырда түсіп, 4 күнде жауап берілді

Сауал 14 мамырда жолданып, 3 күнде жауап берілді

Өтініш 3 сәуірде түсіп, 2 аптада жауап берілді



– Алдымен эндокринология са-ласына түсініктеме бере кетсеңіз...

– Эндокринология бұрын ішкі аурулар саласына жататын. Ол кезде ішкі ауруларды терапевтер қарайтын. Жалпы, эндокринология дегеніміз – ішкі секреция бездерінің қызметін, сол бездердің бұзылуынан болатын ауруларды зерттейтін медицинаның ауқымды бір саласы. Эндокриндік бездер жүйесі бірнеше безді қамтиды. Олар бірімен-бірі тығыз байланыс-ты. Без гармондарының бөлетін сөлдері басқа жүйелерге әсер етеді. Сондықтан да бұл медицинаның өте күрделі саласы болып саналады.

– Э н д о к р и н о л о г и я л ы қ ауруларға қандай сырқат түрлері жатады?

– Кең тараған түрі – қант диабеті. Әлем бойынша миллиондаған адам ауырады. Бұл аурудың кең таралуы біздің елімізде де байқалады. Жал-пы, қант диабетінің 2 түрі болады десек, бірінші түрі көбіне жастарда генетикалық өзгерістерге байланыс-ты пайда болады. Бірақ, бұл жиі кездесетін түріне жатпайды. Ең белең алған, бүгінде күрт өсіп келе жатқаны – екінші түрі.

Жаңа айтып өткенімдей, бірінші түрі – жаңа туған нәрестеден 30-35 жас аралығындағы жастарда кездеседі. Ал екінші түрі 35 жас-тан асқандарда басым. Дегенмен, осы соңғы түрі қазір жас балалар-да да кездесіп жүр. Сырқаттың бірінші түрінде инсулиннің нағыз ж е т і с п е у ш і л і г і б а й қ а л с а , е к і н ш і түрінде соншалықты жетіспеушілік бол-майды. Алайда, оның қауіптілігі – аурудың алғашқы белгілері бас-талып, оған диагноз қойылғанға дейін 5-10 жылдай уақыт өтуі мүмкін. Сол кезде қайта оралмайтын асқынулар пайда болады. Ол – сонысымен қауіпті.

– Неден пайда болады? – Пайда болу себептері әртүрлі. Ең

алдымен, дұрыс тамақтанбау. Қазір адамдар шамадан тыс тамақтанады. Оның ішінде, әсіресе, тәттілер, көшеде, фастфудта сатылатын дай-ын тағамдардың ақыры семіздікке ұшыратады. Сол сияқты қазір сала-уатты өмір салтын ұстанып, спорт-пен шұғылданып жүргендер сирек.

///////// /////////////////////////////////////////////////////

-

-

-

--

-

--

-

-

-

-

МЕДИЦИНАҒА КЕЛГЕНІМНҰТЫЛҒАНЫМ ЖОҚ

Қоршаған ортаның өзгерістері де ауру тудырушы фактор. Сондай-ақ, бұл ауру тұқым қуалауға бейімділік танытады. Әрине, егер анасы диа-бетпен ауырса, нәресте дүниеге келісімен оған анасынан бұл сырқат берілмейді. Егер баласы өзін-өзі күтінбей, дұрыс тамақтанбаған жағдайда диабетке шалдығу деңгейі жоғары болады. Негізі, әрбір он жылда 30 бен 40 жас аралығындағы адамдардың саны мен 40-тан 50-ге дейінгі диабетпен ауыратын адамның саны екі есе ұлғайып оты-рады. Демек, дерттің жас ұлғайған сайын пайда болу қаупі жоғары.

– Қант диабетінің алғашқы белгілерін қалай білуге болады?

– Аурудың екінші түрі біртіндеп б а с т а л а д ы . С о н д ы қ т а н о н ы науқастың өзі бірден байқай қоймайды. Жиі-жиі шөлдеп, әлсіреп, көп шаршайды. Бірақ оны науқас диабетпен байланыстырмай, «жұмыстан қажып жүрмін» деп ойлауы мүмкін. Ересек адамдар аузы құрғап, жиі шөлдейді. Кіші дәреті жиілеп, түнде дәретханаға бірнеше рет барады. Аздап жүдей бастайды. Аяқ-қолы сырқырап, денесіне қаптап шиқан шығады. Көзіне теріскен шығып, тісі түседі. Ал, бірінші түрі күрт басталады. Сырқат шөлдесе тәулігіне 10-15 литр су ішеді. Қатты жүдеп кетеді. Егер 10-15 күннің ішінде дәрігерге көрініп, диагноз қойылмаса, комаға түсуі әбден мүмкін.

– Мұндай дертке шалдыққан н а у қ а с т а р ғ а қ а н д а й д и е т а ұсынылады?

– Сырқат адам ғана емес, сау адамның өзі тамақтың құрамында үш компонент бар екенін ескергені жөн. Олар: ақуыз, көмірсу, май мен дәрумендер. Сондықтан науқастар ғана емес, сау адамның өзінде де мұның ағзадағы тепе-тең қарым-қатынасы 50-55%-ы көмірсулар, 16-20%-ы майлар, 15-20%-ы ақуыздар болуы керек. Тек

қант диабетімен ауырғанда жылдам сіңетін көмірсулар болмауы тиіс. Өйткені, олар жылдам сіңіп, қандағы глюкозаның деңгейін көтереді. Олар тәттілерде: қант, бал, кәмпит, тосап пен тәтті тоқаштарда, сол сияқты шырындар мен жүзім, ба-

нанда кездеседі. Негізі, қанның құрамындағы қант мөлшері – аш қарында 3,5-тен 5,5-ке дейін, ал тамақ ішкеннен кейін 5,6-дан 7,8-дің аралығында болуы керек. Бұдан жоғары болса, онда көмірсу алмасуының өзгергендігін білдіреді.

Ж а л п ы а й т а р ы м , а ғ з а ғ а көкөністің барлығы қажет. Сәбіз, қырыққабат секілді көкөніс түрлері шикі қалпында да, сонымен қатар, б ұ қ т ы р ы л ы п п і с к е н к ү й і н д е де аса пайдалы. Майлы емес ет

тағамдары мен жұмыртқа, ірімшік, сүт тағамдарын күнделікті ішіп оты-ру керек. Ал, диабетпен ауыра-тындар қандағы глюкоза деңгейін қалыпты жағдайда ұстап, уақтылы емін қабылдаса, олардың да сау адам сияқты тіршілігін жалғастыруына

мүмкіндігі мол. – Е л і м і з д е

д и а б е т т і ң б і р і н ш і т ү р і м е н ауырғандарға транс-плантация жасау қаншалықты сәтті жүзеге асып жатыр деп айтуға болады?

– Медицинада ешбір транспланта-цияны 100 пайыз сәтті өтті деп айтуға болмайды. Өйткені, әр адамның ағзасының өзіне тән ерекшелігі бола-ды. Әрине, «сәтті болды» дейтіндер де кездеседі. Мен бұл жерде оны жоққа шығарайын деп отырғаным жоқ. Кез келген трансплантация кезінде ағзаның соны қабылдап-қабылдамайтын иммун жүйесінің реакциясы болады. Бәрі соған бай-ланысты. Негізі әрбір емдік жолды іздестіру ғылымда, ауруды емдеуде


////////////////////////

НЕНілгері басатын қадам сияқты. Ізденіс болмаса, алға қарай адымдамасақ, ғылым бір деңгейде қалып қояды. Бәлкім, алдағы уақытта иммундық жүйенің әсерін басатын керемет жаңалықтар ашылатын болар.

– Э н д о к р и н о л о г и я л ы қ сырқаттардың тағы бір түрі – жемсау (зоб). Бұл дерт неден пай-да болады? Қалай сақтану керек?

– Мұның диффузды-токсикалық, эндемиялық зоб деген түрлері бар. Біріншісіне күйзелістер әсер етуі мүмкін. Ал, эндемиялық зоб қоршаған ортада, топырақта, суда йодтың жетіспеушілігінен бастала-ды. Бұлар да туа бітетін ауру емес. Әртүрлі жағдайларға байланысты кейін пайда болады. Негізі, зоб – қалқанша без қызметінің өзгеруіне қарай әртүрлі болады. Гиперфунк-ция, гипофункция дейміз, бұларды көлденең адам диагноз қойып, ем-деуге тиісті емес. Дәрігер маманға барып, зобтың қандай түрі, нешінші дәрежесі, қызметі, гармон бөлуі қандай екенін білуі қажет. Соған байланысты әрбір науқастың емі болады. Өйткені, екі адамға да екінші дәрежелі жемсау диагнозы қойылғанымен, бірінде гипофунк-ция, ал екіншісінде гиперфункция болуы мүмкін. Яғни, бірінде гар-мондар көп бөлініп, екіншісінде аз бөлінсе, зобтың дәрежесі бір болғанымен, екеуіне қарама-қарсы ем беріледі. Сол себепті әр науқастың емдеу ерекшелігін тек қана маман дәрігерлер белгілейді. Одан сақтану үшін, дұрыс тамақтану қажет. Құрамында йоды бар теңіз тағамдарын көбірек жеу керек. Ал балаларда алғашқы белгілері біліне бастаса, йод препараттарын беру қажет. Дегенмен, мұны тек қана йод жетіспеушілігінен болады деп, йодты шамадан тыс арттырып алса, тағы зиян.

– Жемсауды халықтық медици-намен емдеуге бола ма?

– Көп жылдық тәжірибемде д ә р і г е р л е р д і ң б е р г е н е м і н қабылдамай, халық емшісінен ем алып, ақырында содан қайтыс болған науқастарды білемін. Кезінде Павлодарда бір емші кісі болды. Сол кісіге риза болғаным, ол алдына барған науқастарға міндетті түрде: «Алдымен дәрігеріңнің емін ал, со-дан кейінгі менің емім қосымша» дейтін. Алайда, адамның барлығы бірдей емес қой. Кейбір халық емшілері медициналық емді мойын-дамай, өзіне жүгінген науқастарға халықтық емді ғана ұсынады.

Міне, сондай жағдайда бұл сырқат асқынады. Әрине, халықтық емді жоққа шығара алмаймын, әйткенмен, «халықтың емшілерге бара ғой» деп айтуға да әуес емеспін...

– Болашақ дәрігерлерді даярлауға үлес қосып отырған тәжірибелі ұстаз ретінде бүгінгі студенттер жайында пікіріңізді білгіміз келеді?

– Негізі, белгілі бір мамандыққа білім алуға келдің бе, онда сен оған адал болуың керек. Өзім де медицинаға кездейсоқ келген адам-мын. Бірақ, медицинаға келгенімнен ұтылғаным жоқ, менің осы салаға келгенімнен медицина да ұтылған жоқ деп ойлаймын. Бар күшімді салып, беріліп жұмыс істегендердің бірімін. Кезінде медициналық оқу орнына түсу кәдімгідей бедел бо-латын. Түлектер конкурспен қатаң іріктелетін. Ал соңғы 20 жылда беделді мамандықтар – заңгерлер, экономистердің еншісіне өтті. Сондықтан бұл мамандыққа жүрек қалауымен емес, амалсыз келіп түскендер де бар. Мен қатаң да талапшыл ұстаз болдым. Әсіресе, жас кезімде қатты талап қоятынмын. Өйткені, болашақ дәрігерлерді оқыттым. Мен студенттеріме: «Егер ауыл шаруашылығы немесе педагогикалық инс-т и т у т т а с а б а қ б е р с е м , мұндай талап қоймаған бо-лар едім» дейтінмін. Қазіргі жас дәрігерлерге көпшіліктің көңілі тола бермейтіні олардың әлеуметтік жағдайына да бай-ланысты. Мысалы, бүгінде е м х а н а д а ғ ы д ә р і г е р л е р жалақысының аздығын ай-тып шағымданады. Жұмысына деген немқұрайлық содан басталады. Егер жағдайы жақсы, жалақысы жоғары бол-са, дәрігерлер де алаңдамай жұмыс істейді. Әрине, олардың ә л е у м е т т і к ж а ғ д а й ы н ы ң төмендігіне науқас кінәлі емес қой. Дегенмен, дәрігерлердің науқасты қабылдау кезінде екінші бір қосымша жұмысын ойлап отыруы пациентке кәдімгідей әсер етеді.

– Ш ә к і р т т е р і ң і з т у -р а л ы а й т а о т ы р с а ң ы з . Олар отандық медицина саласының дамуына қандай үлес қосуда?

– М е н ө з і м м е д и ц и н а ғылымдарының кандидаты, доцент дәрежесімен шектелдім. Әрі қарай ғылым қуып, тереңірек қаузамадым. Ғылыми еңбегімді Новосибирскіден қорғап келгеннен кейін, 11 жыл меди-цина институтының қазақ бөлімінде декан болдым. Көп уақытым ма-ман даярлауға кетті. Кандидаттық қорғаған студенттерімнің ғылыми жұмыстарына байланысты, ақыл-кеңес беруге біраз көмегім тиді. Өзім тәрбиелеген шәкірттерімнің а р а с ы н а н , А с т а н а м е д и ц и н а университетінің эндокринология кафедрасының меңгерушісі Гүлмира

Түксейітованы, сол сияқты Варвара Зеленская, Жанар Әлібековалармен бірге жас маман Гүлнәр Шахманова-ны айрықша атауға болады.

– Елімізде эндокринолог маман-дар жеткілікті ме?

– Жалпы елімізде эндокрино-логия саласының дамуы бойынша Алматы қаласы бірінші орында. Онда көптеген мықты эндокринологтар шоғырланған. Әріптестеріміз Бүркіт Айдарханов, Михаил Зельцер, Римма Базарбековалардың еліміздегі эн-докринология саласының дамуына сіңірген еңбегі – орасан, зор. Астана қаласында да эндокринолог мамандар аз деп айту қиын. Өзім 2003 жылдан 2009 жылға дейін елорданың бас эн-докринологы болғанымда, жыл сайын кадрлар жөнінде есеп беретінбіз.

2008 жылдың соңында қала бойынша 27 эндокринолог болған еді. Ал қазір елордада 60-тан аса эндокринолог маман еңбек етеді. Қазір шаһардағы ж е к е м е н ш і к к л и н и к а л а р д ы ң барлығында эндокринологтар бар. Дегенмен, мамандар ауыл-аймақта жетімсіз . Ауылдық жерлерде дәрігерлік амбулаториялар жұмыс істейді. Ал ол жерде эндокринологқа штат қарастырылмаған. Өйткені, ондағы дәрігер жан-жақты болуы керек. Педиатрияны, хирургия мен гинекологияны да білуі тиіс. Тіпті, аудан орталықтарының өзінде бір ғана ставкаға істеп, тек қана эндокри-нолог болып отырған дәрігерлер аз.

Өйткені, халықтың санына байланыс-ты олардың ставкалары жетпейді. Сондықтан аймақтарда қазір бас дәрігердің орынбасары немесе тера-певтер жарты ставкаға эндокринолог болып жүр.

– Сіз эндокринолог дәрігерлердің біліктілігін көтеруге арналған түрлі ғылыми-практикалық кон-ференцияларды ұйымдастыруға ұйытқы болып жүрсіз. Жалпы, мұндай жиындардың тиімділігі неде?

– Ай сайын, болмаса үш ай сай-ын конференция өткізу – біздің міндетіміз. Әсіресе, жаңа препа-раттар шыққанда жастарға соны жан-жақты таныстырып, пайдасы немесе зияны туралы баяндама-лар жасаймыз. Оны өткізуге қазір

көптеген фирмалар көмектесіп жүр. Өйткені, олар өз пре-параттарын жарнамалағысы келеді. Ал біздікі – соның ішінен тек емге пайдалысын алып, жастарға көрсету. Бүгінде ондай ғылыми-практикалық конференцияларға шетелден арнайы мамандар шақыртып, солардың тәжірибесімен бөлісеміз. Алматыда жылына бір мәрте республикалық конфе-ренция болады. Оны Қазақстан э н д о к р и н о л о г т а р ы н ы ң қауымдастығы ұйымдастырады. М і н е , о с ы ж и ы н д а р д ы ң әріптестерімізге, әсіресе, жас мамандарға пайдасы зор.

– М е д и ц и н а т а қ ы р ы б ы н д а , о н ы ң ішінде эндокринологиялық ауруларға қатысты қазақ т і л і н д е о қ у л ы қ т а р м е н бірнеше монографиялық еңбек жаздыңыз. Дегенмен, медициналық оқу орында-рында қазақ тілінде жазылған оқулықтар жетіспейді деп естиміз...

– Иә, қазақша оқулықтар жетіспейді. Оның себебіне келсек, орыс тілінде жазылған оқулықтардың барлығы бір мезгілде, яғни, тек ХХ ғасырда шығарылған жоқ. XVIII-XIX ғасырдан бері жазылып келе жатқан әдебиеттер мен шетел тілінен аударылған еңбектердің барлығы ондаған жыл бойы жиналған дүниелер. Ал біз

тәуелсіздік алған 20 жылдың ішінде сол еңбектердің барлығын түгел ау-дарып, қалыпты деңгейде барлығына жеткілікті етіп жеткіздік деп айта ал-маймыз. Ол – үлкен проблема. Сонан кейінгі мәселе, аудармашылардың қандай деңгейде екендігі. Бұдан бұрын жазылған еңбектерімді оқып отырып кейде ойланамын. Егер мен оны қайта жазар болсам, ішінен біраз нәрсені өзгертіп, басқаша жазар едім.

– Әңгімеңізге көп рахмет. Деніңізге саулық, еңбегіңізге жеміс тілеймін.

Әңгімелескен Ләззат КЕМЕЛБАЕВА

50-55%16-20% 15-20%

Сонау 1974 жылы Қарағанды м е д и ц и н а и н с т и т у т ы н ойдағыдай тәмәмдаған жас маман еңбек жолын жаңадан ашылған Торғай облысының орталығы Арқалық қаласында эндокринолог дәрігер болып бастаған еді. Осы уақыт ішінде оның шипалы емінің арқасында қатарға қосылып, алғысын жаудырып жүрген жандар қаншама десеңізші! Эндокри-нолог дәрігерге қаралатын н а у қ а с т а р д ы ң і ш і н д е г і ең бір күрделі емді қажет ететін аурудың түрі – қант диабеті. Жаратылысы нәзік болғанымен, қайсар мінезі, қажымай-талмай жинаған мол тәжірибесі бар Алтынгүл осы қант диабетіне шалдыққан талай науқасты ажал аузынан аман алып қалды.

А б ы р о й - а т а қ , ж е м і с т і еңбек өздігінен оңайлықпен келмейтіні – белгілі.

Біздің де кейіпкеріміз көп ізденді, оқыды. Әр жылдары Қазақстан, Ресей, Украина елдерінде білігін жетілдіру курстарында білімін шыңдады. Аурухана мен емхана жұмысын қатар атқара жүріп, көп жылдар бойы диабет ауруымен ауы-ратын жандардың Торғай об-лысы бойынша ерікті қоғамын басқарды.

Еңбегі де еленбей қалған жоқ. Жиырма жылдан бері жоғары білікті дәрігер атағына ие. Бірнеше мәрте қалалық, облыстық, республикалық д ә р е ж е д е г і м а қ т а у қағаздарымен, алғыс хаттармен, «Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне – 20 жыл» медалімен марапатталды.

Алтынгүл Әмірқызы Аста-на қаласының №7 қалалық емханасында 2008 жылдан бері еңбек етіп келеді. Тумы-сынан кішіпейіл, қарапайым, өз кәсібінің маманы Алтынгүл адам жанының тереңіне үңіліп, көмекке зәру сырқаттарға қол ұшын беруден жалыққан емес. Әріптестері арасында да зор құрметке ие.

Қолы жеңіл, емі шипалы, ақ желеңді абзал жанға әрдайым халқыңның алғысына бөленіп, көп сенімінен шыға бер, еңбегің жемісті бола берсін демекпіз.

А. ШАЛДЫБАЕВА,№7 қалалық емхана

арнайы мамандандырылған

-

-



Түркі академиясының негізі 2009 жылдың 3 қазанында қ а л а н ғ а н . О л у а қ ы т т а Әзербайжан Республи ка сының Нахичыван қаласында өткен түркітілдес мемлекеттер басшыларының тоғызыншы саммиті өтіп, Қазақстан президенті Нұрсұлтан Назар-баев елімізде түркілер дүниесін зерттей тін халықаралық ғылыми орталық құру тура-лы ұсыныс жасаған болатын. Осы игі бас та маны іске асы-ру мақсатында 2010 жылдың 25 мамырында елорданың «Бейбітшілік және келісім

сарайында» ҚР Білім және ғылым министрлігі ұйым дас-тыр ған «Түркі өркениеті: дәуірлер жалғас тығы» атты халықаралық еуразиялық кон-гресс өтті. Оның жұмысына Түркия президенті А.Гүлмен қатар Қазақстан, АҚШ, Ресей, Татарстан, Башқұртстан, Ч у в а ш , Я к у т и я , Т ү р к и я , Өзбекстан, Қырғызстан, Украи-на елдерінен танымал түр ко лог ғалымдар қатысты. Конгресте Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлының өзі бірегей ғылыми орталық, я ғ н и , х а л ы қ а р а л ы қ Т ү р к і академия сы құрыл ғандығын

– «Ресей түркологиясы сонау Радловтардан басталады. Соған қарамастан, бұл – әлі зерттеуді қажет ететін тың сала. Мысалы, Америка жерін мекендеген үндістердің негізгі тегі Алтай өңірінен тараған түркі халықтары екенін таяуда ғана шетелдік ғалымдар дәлелдеп шықты. Тіпті, әлі күнге дейін олармен арадағы тілдік ұқсастықтардың жойылмағаны анықталды. Соған қарағанда, біз, түркі халықтары, өткенімізді әлі де зерттеп-зерделеуіміз қажет»

Алғашқы күнгі жиынға Тү ркия, Әзербайжан, Қ ы р ғ ы з с т а н , Р е с е й

және өзге де түркі тілдес елдер-ден көрнекті ғалымдар мен қоғам қайраткерлері, депутаттар мен дип-ломаттар қатысты. Бас қосудың негізгі мақсаты – биыл алғаш рет мерекеленіп отырған осы айтулы күннің мәнін арттыру.

Форумға қатысқан Премьер-министрдің орынбасары Гүлшара Әбдіқалықова: «Осынау атау-лы мерекені біз Түркі академия-сының ұйытқы болуымен алғаш рет халықаралық форум дең гейін де атап өткелі отырмыз. Біз Қазақстанның түркі жазуы күнін белгілеу туралы бастамасын қолдап, оны барша түркі дүниесінің мере ке сіне айналдыруды ұсынған Түркі кеңесі басшылығына зор риза шы лы ғымызды білдіреміз» деді.

Түркі кеңесі бас хатшысы Халил Акынжының айтуынша, Қазақстан тарихи әрі тағылымды шараның бастамашысы болып отыр. Ол Қазақстанда, жалпы, түркі әлемінде алғаш рет тойланып отырған мерекенің болашақта күллі түркі жұртының мейрамына айналарына сенімді.

Ғалымдар Л.Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық университетінде «Тү ркі жазуы: өткені, бүгіні және болашағы», «Ортақ тарих: теориялық-әдістемелік мәселелері» секциялары бойынша баяндамалар жасап, пікір алмасты.

«Түркі жазуы күні» атты екі күндік халықаралық форумның екінші күнінде Түркі академиясы мен Ресей Ғылым академиясының Уфа ғылыми-зерттеу орталығы ара-сында өзара ынтымақтастық ме-морандумына қол қойылды. Оны Түркі академиясының президенті

атты кітабы оқырмандарға жол тартты. Кітаптарда эпиграфиялық е с ке р т к і ш т е рд і ң с у р е т т е р і , ежелгі түркі тілдес халықтардың графикалық туындылары, қытай жазба дереккөздеріндегі түркі тари-хы, көне түркі ономастикасы және морфонологиясының мәселелері, бірнеше ғасыр бұрынғы түркі ой-шылдары туралы жазбалар және тағы да басқа көне түркі дүниесіне қатысты деректер мол қамтылған.

Жарық көрген кітаптардың сыртқы көрінісі көз тартарлықтай. Мұқабасына қара және сұр түстерді пайдалана отырып, әріптерді ал-тынмен әдіптеген. Кітапты жасап шығарушылар бұның сырын: қара мен сұр – тастың белгісі болса, әріптердің алтындай жарқырауы – алтын қорға лайықты кітаптар болғандықтан деп түсіндіреді.

Ш а р а б а р ы с ы н д а с ы й л ы қонақтардың бірі – Мирфатых Закиевтің иығына шапан жабылып, жоғары құрмет көрсетілді.

Сондай-ақ, түркітану саласында ізденіп жүрген жас ғалымдарды ын-таландыру үшін алдағы уақытта үш арнаулы шәкіртақы тағайындалатын болды. Ғалымдар бұл жаңалықты Тү р к і а к а д е м и я с ы н ы ң т а ғ ы бір жақсы жаңа лығы ретінде қабылдап, бастамаға ақжол тіледі. Шәкіртақылар түркі әлемі үшін өзіндік қолтаңбасы бар белгілі түрколог ғалымдар атында болады. Атап айтсақ, тарих саласындағы шәкіртақы көрнекті шығыстанушы-ғалым әрі тарихшы Василий Бартольд атында, тіл саласындағы шәкіртақы шығыстанушы-ғалым, лингвист Сергей Малов атында болады. Ал,

қытайтанушы, тарих ғылымының докторы Бақыт Еженханұлының «Түркі тарихына қатысты көне қ ы т а й д е р е к к ө з д е р і » ж ә н е қазақстандық тарихшы-археолог Зейнолла Самашевтің «Көне түркі графикасы» кітаптары бар. Сонымен қатар, РФ профессоры, филология ғылымының докторы Анна Дыбоның «Этимологический словарь тюрк-ских языков» еңбегі, Ресей-Түркия ғылыми-зерттеу орталығының ди-ректоры, тарих ғылымының докторы,

профессор Дмитрий Васильевтің «Корпус тюркских рунических надписей Южной Сибири» кітабы және Татарстан Республикасы Ғылым академиясы Тіл, әдебиет және тарих институтының бөлім меңгерушісі, академик Мирфа-тых Закиевтің «Древнетюркская ономастика и ее морфонология»

Дархан Қыдырәлі мен Уфа ғылыми зерттеу орталығының Тіл, әдебиет және Тарих институты директоры, профессор Фирдаус Хисамитди-нова «Бейбітшілік және келісім сарайында» жүзеге асырды. Ака-демия президенті достық қарым-қатынастың нышаны ретінде Фир-даус ханымға «Астана-Бәйтерек»

мону мен тінің шағын үлгісін сыйға тартты, сондай-ақ, бәріміз «қонақ-кәдеге» де куә болдық. Уфа тара-пынан он томдық «Башқұрт тілінің академиялық сөздігі» тарту етілді.

Қол қойылған құжат екі жақтың бірлесе жұмыс істеуіне, ғылыми жобаларды қосыла қолға алып, жи-ындар өткізуге жол ашады. Шараға қатысқан Мырзатай Жолдасбеков те Фирдаус Гильмитдинқызына «Батыс түрік қағанатының атласы» кітабын сыйлады.

Бұдан кейін Түркі академиясы шығарған Ресей және Қазақстан ғалымдарының бірқатар ғылыми еңбектерінің тұсауы кесілді. Олардың ішінде философия ғылымының док-торы, профессор Ғарифолла Есімнің «Түркі әлемінің ойшылдары кітабы» атты еңбегі, Р.Б.Сүлейменов атындағы Шығыстану институтының ғалымы,

әдебиет саласындағы шәкіртақыға әдебиеттанушы, түркітанушы Вик-тор Жирмунскийдің аты берілді.

Естеріңізге сала кетейік, 18 мамыр – «Түркі жазуы күні» деп жарияла-нып, Үкімет шешімімен бекітілген болатын. Ендігі уақытта бұл күн Қазақстанның маңызды мерекелері қатарынан орын алады.

Нұрислам ҚҰСПАНҒАЛИ

жария лап, ғалым дар мен зиялы қауым өкілдерін құттықтады.

А к а д е м и я б ү г і н г і т а ң д а дүние жүзін дегі түркілерге қатысты мәліметтер мен ғылыми зерттеу лерді қазіргі электрондық ақпа рат тар жүйесіне топтастырып, түркі халықтары арасында ынты мақ идеясын ұстанып, тіл, әдебиет, тарих, мәдениет ортақ ты-ғын ғылыми ізденістің өзегіне айналдыру арқылы түркілер мұрасын қазіргі жас ұрпақтың дүниетанымына сіңіруді жолға қойған.


Осы орайда Астана қаласы мен Ақмола облысы бой-ынша заңсыз қуғын-сүргін

құрбандарының қауымдастығы мен «Мемориал» Халықаралық қоғамы 2003 жылы Мәскеу қаласының «Звенья» баспасынан шыққан «Узницы АЛЖИРа» кітабы негізге алынып отыр. Онда 1938-1940 жыл-дары Ақмола және Карлагтың басқа да бөлімшелерінде отырған 7259 әйел туралы қысқаша анықтамалар берілген. Осы кітап бойынша 2007 жылы мұражай аумағында тұрғызылған Зерде қабырғасында жазықсыз зардап шеккен 7270 әйелдің есімдері мәңгіге жазылған.

З е р д е қ а б ы р ғ а с ы н а 2 0 1 2 жылы 15 әйелдің есімі қосылды. Олар: Л.В.Головня-Бабицкая, Л.В.Домбровская, Т.П.Ивинг-Афонина, М.Ильясова, Л.А. Крю-кова-Русланова, А.М.Ларина-Б у х а р и н а , Е . И . Л о р б е р г -Калинина, Е.Д.Найдис, Т.К. Окуневская, Р.М.Плисецкая, Г . И . Р у д е н к о , Н . И . С а ц , Г.И.Серебрякова, А.В.Тимирева, Т.П.Шугаевская. Бұл қаралы тізім-нің одан әрі жалғасары түсінікті және осы бағытта жұмыс жүргізілуде.

«АЛЖИР» тұтқындары жайлы жаңа деректер үнемі табылуда. Қыр-ғыз Орталық Атқару коми те тінің төрағасы Сейітқали Меңдешевтің әйелі Рәзия Меңдешева, ҚАКСР тұңғыш прокуроры Сүлеймен Е с қ а р а е в т ы ң ә й е л і М а р и я м Есқараева, қазақтың тұңғыш режис сері Жұмат Шаниннің әйелі, алғашқы қазақ актриссаларының бірі – Жанбике Шаниналар туралы ма-териалдар соңғы уақытта келіп түсті.

Мұражай ғылыми қызмет кер-ле рінің зерттеулері нәтижесінде Астана қаласындағы көзі тірі жалғыз «АЛЖИР» тұтқыны Анна Ен-дановамен тығыз байланыс ор-натылды. Бүгінде ол кісінің жасы – тоқсан жетіде. Жыл сайын Анна Григорьевнаның туған күні 5 нау-рыз да мұражай қызметкерлеріне оның үйіне барып, сұхбаттасып, мате риал дық көмек көрсету дәстүрге айналды.

Сол сияқты 2012 жылы мұражай қорына «АЛЖИР» тұтқыны А.Н.Медяникованың лагерьде туған қызы Галина Ивановна Медя ни-ко ваның туу туралы куәлігі біздің қорымызға тіркелді. Анна Несте-ровна Медяникова 1907 жылы Амур облысының Тамбов ауданы Крестово-Воздвиженка селосын-да туған, ұлты орыс, үй шаруа-сымен айналысқан. 1937 жылы 5 қарашада «Отанын сатқанның отбасы мүшесі ретінде» Свобод-ный қаласының түрмесіне қамауға алынып, 1938 жылы 8 наурызда Ақмола лагеріне жіберіледі. Лагерь-ден 1946 жылдың 14 қаңтарында бо-сатылады. А.Н.Медяникова түрмеге қамалғанда, үш баласы болған және қызы Галина Медяникова, туу ту-ралы куәлігіне сәйкес, 1944 жылы 3 қазанда Ақмола лагерінде дүниеге

ризм дәуірінің Кеңес Одағындағы ең үлкен әйелдер лагері «АЛЖИР»-де қамауда болған Одаққа танымал әнші Лидия Русланова, ақындар мен жазушылардың жұбайлары, оның ішінде: Гүлжамал Майли-на, мемлекет қайраткерлерінің жұбайлары: Әзиза Рысқұлова, Дәмеш Жүргенова, Гүләндам Қожанова, Анна Каган, Зұфнұн Нұрмақова, Фатима Османова, Елизавета Сәдуақасоваларға және актриссалар: Рахиль Мессерер-Пли сецкая, Татьяна Окуневская, Наталья Сац, Лидия Френкель, белгілі жазушы Галина Сереб-ря ко ваға қатысты фотосурет тер, құжат тар, хаттар, олар тұтынған жеке заттары қойылды.

Әсіресе, «АЛЖИР» мемориалды мұра жайының аумағында кезіндегі лагерь дегі барактың шағын үлгіде са-лынып, жәдігерлермен жабдықталуы

келген. Галина Ивановна қазіргі күнде Қарағанды қаласында тұрады, оның айтқанына сүйенсек, ол ана-сымен лагерьде 1946 жылдың 14 қаңтарына дейін болған. Сол себеп-тен ол саяси қуғын-сүргіннен зардап шеккен деп танылып отыр.

Мұражай қоры 2013 жылы «АЛЖИР»-де отырған ленинград-тық әйелдер О.И.Истомина, Е . Е . К р а м е р , Р . Х . Ж у р б и н а , Р.И.Муравская, Эсфирь Бенсман -Кульджанова, Ядвига-Ирена Иоси фов на Верженскаялардың архив тік материалдары мен фото-сурет те рімен толықтырылды.

Ольга Игнатьева Истомина КСРО НКВД Ерекше Кеңесінің шеші мі мен Отанын сатқандардың отбасы мүшесі ретінде 8 жылға бас бостандығынан айырылып, 1943 жылдың 8 қыркүйегінде босатыл-ды. Оның күйеуі Сергей Иванович Истомин тұтқындалғанға дейін Орман халық комиссариатының ағаш өңдеу бас басқармасының басшысы болды. 1938 жылдың 3 ақ-па нында КСРО Жоғарғы соты ның әскери коллегиясының шеші мі мен революцияға қарсы террор лық ұйымға қатысқаны үшін тұт қын-далып, Мәскеу қаласында сол жылғы 25 сәуірде атылды.

Евгения Ефимовна Крамер КСРО НКВД Ерекше Кеңесінің шешімімен Отанын сатқандардың отбасы мүшесі ретінде 5 жылға бас бостандығынан айырылып, 1943 жылдың 21 ақпанында босатылды. Оның қүйеуі Яков Исаакович Кра-мер Қатынас жолдары халық ко-миссариаты басшысының көмекшісі болды. 1937 жылдың 16 қарашасында оңтроцкисшіл революцияға қарсы террорлық ұйымының мүшесі ретінде тұтқындалып, 1938 жылдың 15 ақпанында ату жазасына кесілген.

«АЛЖИР» тұтқыны Ревекка Хаимовна Журбинаның немересі Алексей Журбин бізге арнайы келіп, мұражай ұжымына әжесі жайлы естелік жазып, ол кісіге қатысты материалдар тапсырды. Немересінің мұражай қорына тапсырған түп-нұсқа материалдарының ішінде Ревекка Хаимовнаның лагерьде отыр ғанда, 1941 жылғы 8 наурызда құр бы ла рына арнап жазған өлеңдері құнды жәдігер болып табылады. Оның күйеуі Авраам Алексеевич Жур бин тұтқындалғанға дейін Одес-са облыстық тұтынушылар одағы прези диу мы ның төрағасы болады.

Ғылыми қызметкерлердің ізденіс-те рі нің нәтижесінде 2013 жылдың шіл десінде мұражайдың әкімшілік қабатында «Біз куәлік етеміз» тақы ры бындағы жаңа экспозиция ашылды. Экспозицияда тоталита-

елеулі оқиғаға айналды. Осындай барак тарда 1938-1953 жылдары тұтқын әйелдер тұрды. Әрбір барак шама мен 200-300 адамға есептел-ген. Келушілердің назарларына барактың ішіне орналастырылған «АЛЖИР» тұтқындарын ба-лаларынан айыру» диорамасы ұсынылады. Барак пен диораманың авторы – Қазақстан Рес публикасы Сурет шілер одағының мүшесі Игорь Баграмов.

Биыл мұражай қорына «АЛЖИР» тұтқыны Мария Владимиров на Минкинаның лагерьге бара жат-қанда 1938 жылы туыстарына жаз ған

хаты келіп түсті. Хатты осы күн ге дейін оның қызы Инна Бронш тейн сақтаған. Бүгінде Инна Беларусь Республи касының астанасы Минс-кіде тұрады. Беларусь Респуб ли -ка сының Қазақстандағы бұрынғы елшісі Валерий Брылевтің жұбайы Мария Брылеваның көмегімен құн-ды хат біздің мұражайға да жетті.

Мария Минкина 1937 жылғы 28 қарашада КСРО НКВД Ерек-ше Кеңесінің шешімімен Отанын сатқандардың отбасы мүшесі ретінде 8 жылға бас бостандығынан айы рыл-ған. 1938 жылғы 24 қаңтарда Орша қала сы нан Ақмола лагеріне әкелінді. Оның күйеуі Яков Анатольевич Бронштейн Белорусь жазушылар Одағының жауапты хатшысы бола-ды. Ол халық жауы ретінде айыпта-лып, 1937 жылы Минск қаласында атылады. Қазір әбден сарғайған хат «АЛЖИР» мемориалды-мұра-

жай кешенінің экспозициясында ұмытылмас, қаралы қасіретті күн дер-ді еске алатын, құнды мұра ретінде сақталуда.

Мұражайда жылдан-жылға зерттеу жұмыстары дами түсуде. Атап айтсақ, мұражай қорының материалдары бойынша «АЛЖИР» тұтқындары мен олардың балаларының «Қор-қы ныш ты түстей» атты естелік тер жинағы баспаға әзірленді. Мұра-жай дың аумағында «АЛЖИР» тұт қын дарының рухына арналған Қазақстан Республикасындағы ше-тел елшіліктері ескерткіш белгілерін орнатуда.

Мұражайдың www. аlzhir.kz веб-сайты мен виртуалдық туры ашылды.

Мұражай қызметкерлері ТМД елдерінде тұратын саяси қуғын-сүргін құрбандарының ұрпақтарымен және Қазақстанға жер аударылғандармен бірігіп, тығыз жұмыс атқаруда, жылда ғылыми іссапарлар ұйымдас тырылып тұрады.

Биыл «АЛЖИР» тұтқыны Т.П.Афо нина тұрған Астана қала сын дағы Есенберлин көшесі, 15-үйде ескерткіш тақта ашуды және 31 мамыр – саяси қуғын-сүргін және ашар шы лық құрбандарын еске алу күні қарсаңында мұражай ұжымы Та-тьяна Павловнаның үйінде тұрған, оны өмірінің соңғы кезде-рін де бағып-қаққан, бүгінде сол үйде тұрып жатқан, шәкірті Валентина Алексеевна Быковская мен кездесу ұйым дас ты руды жоспарлап отырмыз.

Лауренсия ӘБДІРАХМАНОВА, «АЛЖИР» мемориалды-мұражай кешені директорының

ғылым жөніндегі орынбасары

P.S



Әсіресе, осы бағытта үлгілі білім ордасы саналатын №65 мектеп-гимназияның оң тәжірибесіне айрықша тоқталсақ болады. Атал-мыш мектепте оқушының жағдайына қарай екі бағытта қолдау білдіріледі. Оның біріншісі – тьюторлық қолдау, яғни, ғимарат, бөлме ішінде еркін қозғалуына көмек көрсетіледі. Сондай-ақ, кейбір мүмкіндігі шек-теулі оқушыларға физикалықтан тыс арнайы коррекциялық демеу мен түсіністік-төзім ауадай қажет. Сондықтан, мұндай сыныптарға сабақ беретін педагог маманның ар-найы білім-білігі болғанына аса қатты мән беріледі.

Жалпы, инклюзивті білім беру кеңіс тігін құруда «кедергісіз орта» бала лардың қамы үшін жасалатын негізгі жағдайлардың бірі болып са-налады. Осы тұрғыда алғанда, әлгінде айтқан 49 мектеп пен 38 мемлекеттік балабақшаның барлығында дерлік кіреберісіндегі пандустар талап етіл-ген нормаға сай. Ал, тек тірек-қоз -ғалт қы жүйесінің сырқатынан запа шек кен балалар оқитын 8 мем лекет тік мектепте пандус, лифт, адами қол дау кешенді түрде қарастырылып отыр.

Тірек-қозғалтқы жүйесінде ақау-лығы бар балаларға қажетсін генде көмекке келетін инватаксиден тыс қалалық №1 автобус паркінің екі автобусы белгіленген маршрут бой-ынша балаларды үйінен мектепке, мектептен үйіне дейін тасиды.

2013-2014 оқу жылында 6-7 жас ара лағындағы нашар еститін және есті мейтін, сөйлей алмайтын оқу-шы ларға, мектепалды даярлығы жоқ бала ларға арналған даярлық тобы ашылды.

Алдағы 2014-2015 оқу жылында инклюзивті бағыттағы сыныптар

IЕсте ғой сол жылдар,Қолымда шоқ гүлім. Сыныптас құрбылар, Ұстазым – киелім.

Қайырмасы: Арманым қол бұлғап,Шақырды биікке.Бүгін біз қоштастықМектеппен қоштастық, Мінгізген тілекке, тілекке.

Бұл күні барлық мектептер-де дәстүрлі соңғы қоңырау рәсімі ұйымдастырылады. Со-нымен қатар, түлектер үшін сағат 12.00-14.00 аралығында «Арай» және «Студенттік» саябақтарында, Қаржы ми-нистр лігі алдындағы алаңда

мере келік шаралар ұсынылады. Осы күні сағат 17.00-21.00 аралығында Оқушылар са-райында халықаралық және республикалық олим пиа да-лардың жеңімпаздарына ар-налған «Триумф-Бал» шарасы жоспарланған.

Алматы ауданы бойынша – №63 орта мектеп базасында, Сарыарқа ауданы бойынша – Сейфуллин кө-шесінің бас жағында ашылатын жаңа мектеп базасында, Есіл ауданы бойынша – 2014 жылы пайдалануға берілетін жаңа мектеп базасында пайда болады.

Айта кетерлігі, Білім басқармасы өткен жылдан бастап инклюзивті мек тептерде негізгі штатқа 13 педа-гог бірлігін қосып берді. Мүмкіндігі шек теулі балаларға инклюзивті білім беру ді ұйымдастыруда маман тап-шы лығы туындайтыны жасырын емес. Кез келген ұстаз өзіне тән күтімі керек балаларға сабақ беруге батылы мен білігі жете бермеуі мүмкін. Сол себепті, Білім басқармасы мәселенің түйт кілін шешуді кадр дайындаудан бастады.

2012-2013 оқу жылдарында «Ин-клюзивті білім беру және оның болашағы» атты біліктілігін жетіл -діру курстарынан 155 мұғалім мен маман өтті. Қазір әр мектептің штат-тық кестесінде психологтар бірлігі қарастырылған және барлық мек-тептерде психолог мамандар оқу-шы лармен, ата-аналармен арнайы тақырыптарда тренингтерді жоспар-лы түрде өткізіп отырады. Ал, құлағы шалыс еститін, тілі мүкіс балалар үшін мектеп штатында сурдопедагог және дефектологтар жұмыс істейді.

Жарымжан балаларға жағдай жа-сауда тек мемлекеттің мүмкіншілігі жете бермейді. Сондықтан бұл мә-се лені ақпарат құралдары арқылы

кеңірек насихаттап, демеушілерді қолдан табудың жөні бөлек. Осы рет-те, көмек қолын созған демеушілерге қашанда алғысымыз шексіз.

Мәселен, «ДАРА» қоғамдық қоры ерекше жағдайдағы балаларға тех никалық, арнайы құрал жаб-дық тар орнатып, педагогтардың, логопед, сурдолог, тифлопедагог сияқты арнайы мамандардың білік-тілігін көтеруде көп жұмыстар ат-қаруда. Олар алыс-жақын шетел-дік ғалымдардың қатысуымен бір-лескен семинарлар, конференция-лар ұйымдастырады. 2013-2014 оқу жылында №1 психологилық-педагогикалық түзету кабинетіне «Дельфа-142.1» нұсқалы жеке компьютерімен және «Мультикид» жеке компьютерімен жабдықталған муль тимедиялық білім кешені, логопедиялық транежерді осын-дай қорлар тарту етті. №65 мек-теп-гимназиясына есту қабілетін арттыратын, кедергі дыбыстарды өшіретін «Amigo» fm-жүйесі төрт кабинетке бірдей орнатылды. Ал осындай жеткіншектерден құрылған «Томирис» би тобы демеушілердің қаржысына тігілген костюмдерімен көп сахнада ұялмай өнер көрсетеді. Арт-студия, театр студиясы толықтай демеушілік көрсетудің арқасында оқушыларды кәсіпке баулиды. Мүм-кіндігі шектеулі балаларды оқу құ-ралдарымен, киім-кешектермен қамтуда «Мейірімділік-М» қо-ғамдық қо рының атқарған іс-теріне көңіл толады. Осындай қол-даушыларымыз қатары жыл өткен сайын арта берсе екен дейміз.

Гүлнәр КАМАШЕВА, Астана қаласы Білім басқармасы

инклюзивті білім беру жүйесінің әдіскері

Хош енді, мектебім!Сөзі мен әні: Б.Сүгірәлімовтікі

IIБи билеп дөңгелеп,Қоштасу сазына.Аттанды сан түлек,Арманға, қияға. IIIХош енді, мектебім,Ұшырған қияға.Бұлағын білімнің,Сағынбас жан бар ма?!

,


6264 13.09.20106265 13.09.2010

6266 13.09.2010

6267 13.09.2010

6268 13.09.2010

6269 13.09.20106270 13.09.2010

6271 14.09.2010

6272 14.09.2010

6273 14.09.2010

6274 14.09.2010

6275 14.09.2010

6276 14.09.2010

6277 14.09.2010

6278 14.09.2010

6279 15.09.2010

6280 15.09.2010

6281 15.09.2010

6282 15.09.2010

6283 15.09.2010

6284 15.09.2010

6285 15.09.20106286 15.09.2010

6287 15.09.2010

6288 16.09.20106289 16.09.2010

6290 16.09.2010

6291 16.09.2010

6292 16.09.2010

6293 16.09.2010

6294 16.09.20106295 16.09.20106296 16.09.20106297 16.09.2010

6298 16.09.20106299 16.09.20106300 16.09.2010

6301 17.09.2010

6302 17.09.2010

6303 17.09.2010

6304 17.09.2010

6305 17.09.2010

6306 17.09.2010

6307 17.09.2010

6308 17.09.2010

6309 17.09.20106310 17.09.2010

6311 17.09.2010

6312 17.09.2010

6313 17.09.2010

6314 17.09.20106315 17.09.20106316 17.09.2010

6317 20.09.2010

6318 20.09.2010

6319 20.09.2010

6320 20.09.2010

6321 20.09.20106322 20.09.2010

6323 20.09.2010

6324 20.09.2010

6325 20.09.2010

6326 20.09.2010

6327 20.09.2010

6328 20.09.2010

6329 20.09.2010

6330 20.09.20106331 21.09.2010

6332 21.09.2010

6333 21.09.20106334 21.09.2010

6335 21.09.2010

6336 21.09.2010

6337 21.09.20106338 21.09.2010

6339 22.09.20106340 22.09.2010

6341 22.09.2010

6342 22.09.2010

6343 22.09.2010

6344 22.09.2010

6345 23.09.2010

6346 23.09.2010

6347 23.09.2010

6348 23.09.2010

6349 23.09.2010

6350 23.09.2010

6351 23.09.2010

6352 23.09.2010

6353 24.09.2010

6354 24.09.2010

6355 24.09.2010

6356 24.09.2010

6357 24.09.2010

6358 24.09.2010

6359 24.09.2010

6360 24.09.2010

6361 24.09.2010

6362 24.09.2010

6363 24.09.2010

6364 24.09.2010

6365 27.09.2010

6366 27.09.2010

6367 27.09.2010

6368 27.09.2010

6369 27.09.2010

6370 27.09.2010

6371 27.09.2010

6372 27.09.2010

6373 27.09.2010

6374 27.09.2010

6375 27.09.2010

6376 27.09.2010

6377 27.09.2010

6378 27.09.2010

6379 27.09.2010

6380 28.09.2010

6381 28.09.20106382 28.09.2010

6383 28.09.2010

6384 28.09.2010

6385 28.09.2010

6386 28.09.2010

6387 28.09.2010

6388 28.09.2010

6389 28.09.2010

6390 29.09.2010

6391 29.09.2010

6392 29.09.20106393 29.09.20106394 29.09.20106395 29.09.2010

6396 29.09.2010

6397 29.09.2010

6398 29.09.2010

6399 29.09.2010

6400 30.09.2010

6401 30.09.2010

6402 30.09.2010

6403 30.09.2010

6404 30.09.2010

6405 30.09.2010

6406 30.09.2010

6407 30.09.2010

6408 30.09.2010

6409 30.09.2010

6410 30.09.2010

6411 30.09.2010

6412 30.09.2010

6413 30.09.2010

6414 30.09.2010

6415 30.09.2010

6416 30.09.2010

6417 30.09.2010

6418 30.09.2010

6419 01.10.2010

6420 01.10.2010

6421 01.10.2010

6422 01.10.2010

6423 01.10.2010

6424 01.10.2010

6425 04.10.2010

6426 04.10.2010

6427 04.10.2010

6428 04.10.2010

6429 04.10.2010

6430 04.10.20106431 04.10.2010

6432 04.10.2010

6433 04.10.2010

6434 04.10.2010

6435 05.10.2010

6436 05.10.2010

6437 05.10.2010

6438 05.10.2010

6439 05.10.2010

6440 05.10.2010

6441 06.10.2010

6442 06.10.2010

6443 06.10.2010

6444 06.10.2010

6445 07.10.2010

6446 07.10.2010

6447 07.10.2010

6448 07.10.2010

6449 07.10.2010

6450 07.10.2010

6451 07.10.2010

6452 07.10.2010

6453 07.10.20106454 08.10.2010

6455 08.10.20106456 08.10.2010

6457 08.10.2010

6458 08.10.2010

6459 08.10.2010

6460 08.10.2010

6461 08.10.2010

6462 08.10.2010

6463 08.10.2010

6464 08.10.2010

6465 11.10.2010

6466 11.10.2010

6467 11.10.2010

6468 11.10.2010

6469 11.10.2010

6470 11.10.2010

6471 11.10.2010

6472 11.10.2010

6473 11.10.2010

6474 11.10.2010

6475 11.10.20106476 11.10.2010

6477 11.10.2010

6478 12.10.2010

6479 12.10.2010

6480 12.10.2010

6481 12.10.2010

6482 12.10.2010

6483 12.10.2010

6484 12.10.2010

6485 12.10.2010

6486 12.10.2010

6487 12.10.2010

6488 12.10.20106489 12.10.2010

6490 13.10.2010

6491 13.10.2010

6492 13.10.2010

6493 13.10.2010

6494 13.10.2010

6495 13.10.2010

6496 13.10.2010

6497 13.10.2010

6498 13.10.2010

6499 13.10.2010

6500 13.10.2010

6501 14.10.2010

6502 14.10.2010

6503 14.10.20106504 14.10.2010

6505 14.10.2010

6506 14.10.2010

6507 14.10.2010

6508 15.10.2010

6509 15.10.2010

6510 15.10.2010

6511 15.10.2010

6512 15.10.20106513 15.10.2010

Т.А.Ж Кезекке қою күні Санаты

(Жалғасы. Басы газетіміздің №54 (3111) санында)



Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 20 маусымдағы Жер кодексіне, Қазақ стан Рес публикасының «Қазақстан Респуб лика-сындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы» 2001 жылғы 23 қаңтардағы, «Қазақстан Республикасы астана сының мәртебесі туралы» 2007 жылғы 21 шілдедегі, «Мемлекеттік мүлік туралы» 2011 жылғы 1 наурыздағы заңдарына сәйкес, Қазақ стан Республикасы Үкіметінің 2001 жылғы 15 тамыздағы № 1064 қаулысымен бекітілген Астана қаласының бас жоспарын іске асыру мақсатында Астана қаласының әкімдігі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. «Нұрлы Астана» корпоративтік қорына (бұдан әрі - құрылыс салушы) қоса беріліп отырған сызбаға және қосымшаға сәйкес зерттеу, іздестіру жұмыстарын жүргізу және «Жас тар» жастар сарайын жобалау мен салу үшін берілген, Республика даңғылы, №34 үй ауданында орналасқан жалпы ауданы 1-по-лигон 4,0359 және 2-полигон 0,5113 га жер учаскелері 2015 жылғы 2 қыркүйекте мемлекет мұқтажы үшін, соның ішінде сатып алу жолы-мен мәжбүрлеп иеліктен шығарылсын.

2. Құрылыс салушы, осы қаулы бұқаралық ақпарат құралдарында жарияланғаннан кейін үш күнтізбелік күннен кешіктірмей, меншік

иелеріне және жер пайда лану шыларға мемлекет мұқтажы үшін жер учаскесі және басқа жылжымайтын мүлік алдағы уақытта мәжбүрлеп иеліктен шығарылатындығы т у р а л ы ж а з б а ш а х а б а рл а м а жол д а п , «Мемлекеттік мүлік туралы» Қазақстан Респу бликасының Заңында көзделген, сондай-ақ осы қаулыдан туындайтын басқа да әрекеттерді орындасын.

3. Қаржыландыру және осы қаулының орын-далуына жауапкершілік құрылыс салушыға жүктелсін.

4. Меншік иелері мен жер пайдаланушы-лар алдағы уақытта жүргізілетін мәжбүрлеп иеліктен шығару туралы хабарлама алған сәттен бастап бір ай ішінде Астана қаласының әкімдігіне тиісті өтініш беру жолымен келісім тәріптемелеріне бастама жасауға құқылы.

5. «Астана қаласының Ішкі саясат басқар-масы» мемлекеттік мекемесі осы қаулы қабыл-данған сәттен бастап үш жұмыс күні ішінде оны бұқаралық ақпарат құралдарында жариялауды қамтамасыз етсін.

6. Осы қаулының орындалуын бақылау Астана қаласы әкімінің бірінші орынбасары С.М.Хорошунға жүктелсін.

Әкiм И. Тасмағамбетов

Астана қаласы әкімдігінің2014 жылғы «20» мамырдағы

№ 197-808 қаулысына қосымша

№ 197-808Астана қаласы 20.05.2014

Газетіміздің 2014 жылғы 6 мамырдағы №49 (3106) санында жарияланған Астана қаласының 2014 жылғы бюджетінің («Астана қаласының 2014-2016 жылдарға арналған бюджеті туралы» Астана қаласы мәслихатының 2013 жылғы 13 жел-тоқсандағы №194/28-V шешіміне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы Астана қаласы мәслихатының 2014 жылғы 9 сәуірдегі №231/32-V шешімі) 14-беттегі 1-қосымшасына мынадай түзетулер енгізіледі:

Сол жақ бағанның төмен жағындағы № 352 бюджет бағдарламасы әкімшісінің сол жақ қатарындағы «3» саны және дәл осы беттің екінші бағанының жоғарғы жағындағы №373 бюджет бағдарламасы әкімшісінің сол жақ қатарындағы «3» саны қате қойылған деп есептелсін.

ТҮЗЕТУ


[email protected]

15100Ò

ÄÈÐÅÊÒÎÐ-ÁÀÑ ÐÅÄÀÊÒÎÐ

ÀÑ ÄÈÇÀÉÍÅÐ

Ò

—

15100Ò

ÄÈÐÅÊÒÎÐ-ÁÀÑ ÐÅÄÀÊÒÎÐ

Ò

—

«Астана қаласы мәслихатының аппараты» ММ Астана қаласы

мәс ли хаты аппаратының мемлекет тік қызметшілері

сыбайлас жемқор лық қа қарсы күрес заңнамасын, «Мем ле кет-

тік қызмет туралы» Қазақ-стан Республикасының Заңы мен

Ар-намыс кодексі нормаларын бұзу мәселелері бойынша хабарлау

үшін сенім телефоны нөмірін хабарлайды: 55-66-35

і

[email protected],

1 18.30 /

5 18.30

18.30

18.3018.30 .

18.30

18.30 / /

18.3018.30 .

18.30

18.30 - 18.3018.30

Documents

55 (3112) 2014-05-22