42430_2462014162646gtquanhekinhtequocte

8/18/2019 42430_2462014162646gtquanhekinhtequocte

1/10

SỞ GIẢO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘI

GIÁO TRÌNH


2/10

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HÀ NỘ I

NGUYỄN ĐÌNH QUANG(Chủ biên)

GIÁO TRÌNH

Q U A N HỆ K IN H T Ê Q U(Dùng Irong các trường THCN)

NHÀ XUẤT BẢN HÀ NỘI - 2007


3/10

Lời giới thiêu

A 7ước ta đang bước vào thời kỳ công nghiệp hóa, hiện1 V đại hóa nhằm đưa Việt Nam trở thành nước công

nghiệp văn minh, hiện đại.

Trong sự nghiệp cách mạng to lớn đó, công tác đào tạo nhân lực luôn giữ vai trò quan trọng. Báo cáo Chính trị của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việ t Nam tại Đại hộ i Đáng toàn quốc lần thứ IX đã chỉ rõ: “Phát triểngiáo dục và đào tạo là một trong những động lực quan trọngthúc đẩy sự nghiệpcông nghiệp hóa, hiện đại hóa, là điềukiện để phát triển nguồn lực con người - yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững”.

Quán triệt chủ trương, Nghị quyết của Đảng và Nh à nước và nhận thức đúng đắn vê tấm quan trọng của chương trình,

giáo trình đố i với việc nâng cao chất lượng đào tạo, theo đề nghị của Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội, ngày 231912003, ủ y ban nhân dân thành phô' Hà Nội đã ra Quyết định số

5620/QĐ-ƯB cho phép Sở Giáo dục và Đào tạo thực hiện đề án biên soạn chương trình, giáo trình trong các trường Trung học chuyên nghiệp (THCN) Hà Nội. Quyết định này thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Thành ủy, ƯBND thành p hố trong việc nâng cao chất lượng đào tạo và phát triển nguồn nhân lực Thủ đô.

Trên cơ sở chương trình khung của Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành và những kinh nghiệm rút ra từ thực tể đào tạo Sở Giáo dục và Đào tạo đã chỉ đạo các trường THC N tổ chức biên soạn chương trình, giáo trình một cách khoa học, hệ

3


4/10

thống và cập nhật những kiến thức thực tiễn phù hợp với đối tượng học sinh THCN Hà Nội.

Bộ giáo trình này là tài liệu giảng dạy và học tập trong các trường THCN ở Hà Nội, đổng thời là tài liệu tham khảo hữu ích cho các trường có đào tạo các ngành kỹ thuậ t - nghiệp vụ và đông đảo bạn đọc quan tâm đến vấn đê hướng nghiệp, dạy nghề.

Việc tổ chức biên soạn bộ chương trình, giáo trình này là một trong nhiều hoạt động thiết thực của ngành giáo dục

và đào tạo Thủ đô để kỷ niệm “50 năm giải phó ng Thủ đ ô”, ‘ã50 năm thành lập ngành ” và hướng tới kỷ niệm “1000 năm Thăng Long - Hà Nội

Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nộ i chân thành cảm ơn Thành ủy, UBND, các sở, ban, ngành của Thành phô', Vụ Giáo dục chuyên nghiệp Bộ Giáo dục và Đào tạo, các nhà khoa học, các chuyên gia đầu ngành, các giảng viên, các nhà quản lý, các nhà doanh nghiệp đã tạo điều kiện giúp đỡ, đóng góp ý kiến, tham gia Hội đồng phản biện, Hội đồng thẩm định và Hội đồng nghiệm thu các chương trình, giáo trình.

Đây là lần đầu tiên Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội tổ chức biên soạn chương trình, giáo trình. Dù đã hết sức cố gắng nhưng chắc chắn không tránh khỏ i thiếu sót, bấ t cập. Chúng tôi mong nhận được những ý kiến đóng góp của bạn đọc để từng bước hoàn thiện bộ giáo trình trong các lần tái bản sau.

G I Á M ĐỐC SỞ G IÁ O DỤ C V À Đ À O TẠO


5/10

Lời nói đầu

ĩ ĩ iện nay nước ta đang trong tiến trình xây dựng và phát triển nền kinh tế í Ẳ thị trường theo đinh hướng xã hội chủ nghĩa và chủ động hội nhập kinh tế khu vực và thế giới. Để tham gia có hiệu quả vào sự phản công và hợp tác kinh tế quốc tế đòi hỏi những người làm công tác xuấ t nhập khẩu không những phải

giỏ i về chuyên môn nghiệp vụ mà còn phả i có được những kiến thức cơ bản nhất, cũng như những cơ sở khoa học của hội nhập, các rào cản trong thương mại quốc tế.

Cuốn giáo trình Quan hệ kinh tế quốc tếđược biên soạn nhảm giúp cho các thày, cô giáo và các em học sinh học chuyên ngành kinh doanh xuất nhập khẩu của Trường Trung học Thương mại và Du lịch Hà Nội cũng như của các trường trung học chuyên nghiệp tụi Hà Nội có được tài liệu để phục vụ cho

giảng dạy và học tập. Giáo trình Quan hệ kinh tế quốc tếcung cấp cho học sinh những kiến thức cơ bân về quá trình hình thành và phút triển của nền kinh tế thế giới và các quan hệ kinh tế quốc tế; thị trường thế giới vù giá quốc tế; hoạt động đầu tư và các chính sách, các biện pháp mà các nước úp dụng trong hoạt động thương mại quốc tể...

Trong quá trình biên soạn giáo trình rác giả đã nhận được những Vkiến

đóng góp quý bâu của các đổng chí trong Hội đồng khoa học Trường Trung học Thương mại và Du lịch Hà Nội; của các nhà khoa học: Tiến sĩ Nguyễn Văn Minh, Tiến sĩ Phùng Xuân Nhạ, Tiến sĩ Nguyễn Quốc Thịnh, Tiến sĩ Đào Thị Bích Hoù, Thạc sĩ Hoàng Văn Kình, Thạc sĩ Bùi Đức Dũng và các bạn đồng nghiệp trong khoa Nghiệp vụ thương mại. Tác già xin chân thành cảm ơn những ý kiến dóng góp quỷ giá đó.

Do trình độ vù kinh nghiệm của bản thân có hạn lại lủ lần đầu tiên biên soạn qiúo trình nền không tránh khỏ i những hạn chế, tác giả mong nhận được những ỷ kiến góp Vcủa cúc bạn đồng nghiệp cùng các em học sinh để cuốn ỳ áo trình ngày càng được hoàn thiện.

TÁC GIẢ

5


6/10

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Viết tắt Tiếng Anh Tiếng Việt

ADB Asia Development Bank Ngân hàng phát triển châu ÁAFT A ASEAN Free Trade Area Khu vực Mậu dịch tự do

ASEANAPEC Asia - Pacific Economic Diễn đàn hợp tác châu Á - Thái

Co-operation Bình DươngASEAN Association o f Southeast Asian Hiệp hội các quốc gia Đông

Nations Nam ÁATC Agreement o f Textile & Clothing Hiệp định hàng dệt mayCEPT Common Effective Preferencial Chương trình cắt giảm thuế

on Tariffs quan có hiệu lực chungCFR Cost + Freight Tiền hàng cộng cước phíCIF Cost + Insurance + Freight Tiền hàng cộng phí bảo hiểm

cộng cước phíDES Delivered ex Ship Ọiao tại tàuEEC European Economic Communityủy ban châu ÂuEU European Union Liên minh châu ÂuFAS Free Alongside Ship Giao dọc mạn tàuFDI Foreign Direct Investment Đầu tư trực tiếp nước ngoài

FOB Free on Board Giao lên tàuEMU Economic Monetary Union Liên minh kinh tế tiền tệGATT General Agreement on Tariffs Hiệp định chung về Mậu dịch

and Trade và Thuế quanGDP Gross Domestic Product Tổng sản phẩm quốc nộiGSP Generalized System of

Preferences

Chế độ thuế quan ưu đãi phổ cập

IMF Internationa! M onetary Fund Quỹ tiền tệ quốc tếMFN Most Favored Nation Quy chế tối huệ quốc NAFTA North American Free Trade AreaKhu vực Mậu dịch tự do Bắc Mỹ NP Nationa l Parity Ngang bằng dân tộc

7


7/10

NT National Treatment Đãi ngộ quốc giaOECD Organization for Economic Tổ chức hợp tác và phát triển

Co-operation and Development kinh tế

UNDP United Nations Development Chương trình phát triển cùa Programme Liên hợp quốc

UNIDO United Nations Industrial Tổ chức Liên hợp quốc về phát Development Organization triển công nghiệp

VER Voluntary Export Restrains Hạn chế xuất khẩu tự nguyệnWB World Bank Ngân hàng thế giới

WTO World Trade Organization Tổ chức thương mại thế giới

8


8/10

B ài m ỏ đ ầ u

ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN cứ uCỦA MÔN QUAN HỆ KINH TẾ QUỐC TẾ

Mục tiêu:

- Hiểu được tính tất yếu khách quan của các quan hệ kinh tế quốc tế; đối tượng, nộidung và phương pháp nghiên cứu của môn học quan hệ kinh tế quốc tế.

- Biết vận dụng các phương pháp nghiên cứu trong quá trình học tập.- Xác định thái độ học tập đúng đắn, nghiêm túc.Nội dung:

1. Quan hệ kinh tế quốc tế là mối quan hệ kinh tế lẫn nhau giữa các chủ thể khôngcùng một quốc gia; là tổng thể các mối quan hệ đối ngoại của các nước, bao gồm: ngoạithương, dịch vụ quốc tế, đầu tư quốc tế, tài chính quốc tế, chuyển giao còng nghệ - kỹthuật quốc tế...

2. Sự hình thành các mối quan hệ quốc tế là một tất yếu khách quan gắn với các điềukiện: Sư tổn tại của các quốc gia độc lập có chủ quyền và quan hệ hàng hoá - tiền tệ.

3. Đối tượng nghiên cứu là các quá trình kinh tế diễn ra trong mối quan hệ giữa cácquốc gia với nhau và giữa các quốc gia với các tổ chức kinh tế quốc tế. Phương phápnghiên cứu là phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch sử.

I. TẨM QUAN TRỌNG CỦA VIỆC NGHIÊN cú u QUAN HỆ KINH TÊ

QUỐC TÊ

1. Những khái niệm

l ẵl. Q uan hệ kỉnh tê đôi ngoạiQuan hệ kinh tế đối ngoại là tổng thể các mối quan hệ về vật chất, về tài chính,

các mối quan hệ kinh tế và khoa học công nghệ của một quốc gia vói các quốc giakhác trên thế giới và với các tổ chức kinh tế, tài chính quốc tế.

9


9/10

Kinh tế đối ngoại là một lĩnh vực kinh tế, một bộ phận của nền kinh tế mỏiquốc gia. Nội dung của lĩnh vực kinh tế đối ngoại rất rộng, bao gồm:

- Lĩnh vực thương mại quốc tế.

- Lĩnh vực dịch vụ quốc tế- Lĩnh vực đầu tư quốc tế.- Lĩnh vực tài chính quốc tế.- Lĩnh vực chuyển giao công nghệ - kỹ thuật quốc tế...Khi một quốc gia thực hiện chính sách “mởcửa kình tể' và hội nhập thì

hầu như tất cả các lĩnh vực trên đều tham gia vào hoạt động kinh tế đối ngoại.

Ngược lại, nếu một quốc gia thực hiện chiến lược“đóng cửa kinh tể' thì chỉ có mộtsố ngành, một'số lĩnh vực nhất định tham gia vào hoạt động kinh tế đối ngoại.l ẵ2. Quan hệ kinh tê quốc tếQuan hệ kinh tế quốc tế là mối quan hệ lẫn nhau giữa hai hay nhiều nước,

là tổng thể các mối quan hệ đối ngoại cùa các nước.Quan hệ kinh tế quốc tế phản ánh yêu cầu khách quan của sự phát triển lực

lượng sản xuất trong nền kinh tế thế giới, nó tạo nên sự liên kết nén kinh tế củacác quốc gia lại với nhau để hình thành một thể thống nhất.

Quan hệ kinh tế quốc tế không hoàn toàn giống với các quan hệ kinh tế cùaquốc gia. Vì vậy, nó vừa phù hợp với quan hệ kinh tế của mỗi quốc gia nhưngđồng thời lai khác với các quan hệ ấy.

2. Tính tất yếu khách quan của quan hệ kinh tê quốc tế

Lịch sử phát triển của những mối quan hệ kinh tế quốc tế cho thấy, ở thờikỳ đầu các mối quan hệ kinh tế giữa các nước được hình thành trên cơ sở sựkhác biệt vé điều kiện tự nhiên là chủ yếu, các nước cung cấp cho nhau nhữngnguyên liệu, những sản phẩm đặc thù do các lợi thế về khoáng sản, đất đai, khíhậu đem lại. Trong quá trình phát triển của lực lượng sản xuất và sự phán côn2lao động quốc tế đã nảy sinh những sự khác biệt về trình độ kỹ thuật và cóngnghệ, sự chênh lệch về năng xuất lao động, về chất lượng và giá thành sản

phẩm do đó đã xuất hiện lợi thế mới cua mỗi nước. Trong bối cảnh đó. mỗiquốc gia khai thác những lợi thế của mình để sản xuất nhiều hàng hoá có chấtlượng cao, giá thành hạ, đem đổi lấy các mặt hàng mà họ không sản xuất đượchoặc sản xuất với chi phí cao và chất lượng kém hơn.

Các quan hệ kinh tế quốc tê ban đầu diễn ra trong lĩnh vực lưu thôns sản phẩm và dần dần phát triển sang các lĩnh vực sản xuất, nghiên cứu thử nshiệm.

1 0


10/10

trong đầu tư và trao đổi công nghệ, trong giao thông vận tải, thông tin liên lạcvà các hoạt động dịch vụ khác.

Quan hệ kinh tế quốc tế tồn tại khách quan do các nguyên nhân:

- Sự tồn tại của các quốc gia độc lập, có chủ quyền do đó mỗi quốc gia cóquyền quản lý, khai thác các tiềm năng của mình để phát triển kinh tế và đápứng nhu cầu của người dân.

- Do sự khác biệt về điều kiện tự nhiên, về trình độ văn hoá, trình độ khoahọc - kỹ thuật... đã thúc đẩy các quốc gia tham gia vào quá trình phân công laođộng quốc tế trên cơ sở khai thác các lợi thế của mình để sản xuất và trao đổisản phẩm với quốc gia khác.

3. Tẩm quan trọng của việc nghiên cứu quan hệ kinh tế quốc tế

Không thể có một quốc gia nào trên thế giới tổn tại độc lập và phát triển cóhiệu quả mà không có một mối quan hệ nào với các quốc gia khác, đặc biệttrong lĩnh vực kinh tế. Thực tế cho chúng ta thấy quá trình hình thành và pháttriển của các mối quan hệ kinh tế quốc tế luôn gắn liền vói quá trình phát triểncủa nền kinh tế thế giới. Sự phát triển của các mối quan hệ kinh tế quốc tế làđộng lực quan trọng thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế thế giới cũng như nềnkinh tế của mỗi quốc gia.

Ngày nay, chính phủ các nước ngày càng quan tâm hơn đến việc mở rộngquan hệ kinh tế với các nước, các khu vực. Việc nghiên cứu quan hệ kinh tế quốctê giúp chính phủ các nước có chiến lược phát triển lĩnh vực kinh tế đối ngoạimột cách có hiệu quả. Trong quá trình thực hiện quan hệ kinh tế đối ngoại, các

nước sẽ khai thác hiệu quả hơn các tiềm năng của đất nước mình và tận dụngđược những thế mạnh của thị trường ngoài nước để phát triển kinh tế và tham giacó hiệu quả vào quá trình phân công lao động quốc tế.

II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊNcứuCỦA MÔN QUANHỆ KINH TÊ QUỐC TÊ

1. Đối tượng và nội dung nghiên cứu của môn quan hệ kinh tê quốc tế

1.1. Đối tượng nghiên cứuMôn quan hệ kinh tế quốc tế là một môn học thuộc lĩnh vực khoa học kinh

tế, nghiên cứu các mối quan hệ kinh tế quốc tế, sự vận động của các mối quan

11

Documents

42430_2462014162646gtquanhekinhtequocte