Upload
others
View
16
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
स�ृंतम ्स�ृंतम ्स�ृंतम ्स�ृंतम ्����
का�का�का�का�––––����नवमी�दशमी�च�नवमी�दशमी�च�नवमी�दशमी�च�नवमी�दशमी�च�((((2020202020202020----21212121))))����
कोडस�ा�कोडस�ा�कोडस�ा�कोडस�ा�----122122122122��������
भा�त�े �वहारािदष�ु ूय'ुत�े इित� भाषा,� मानवः� +मनिस� िव,मानान ्� � िवचारान ्� भावनाः� अनभु/ूत� च� अथ 1य2ैुः�
4िनिभः� िलिखतस7ेतःै� च� अिभ�2यित� सा� भाषा।� भाषा� अिभूायूकटन:� साधनम।्� व�ेपर@रम ्�अवबोधनाय,�भावमहणाय,�भाविविनमयाय�च�भाषया�िवना�न�अDत ्�साधन�ंिव,त।े�भाषया�
एव� मानवः� मानवः� इित� कFत।े� लोके� बह�ः� भाषाः� सिG� यास�ु स�ृंतभाषा� ूाचीनतमा� समHृा� च� अि
�स�ृंत�ेस�ृंितSUया�स�ृंत�ेसकलाः�कलाः।�स�ृंत�ेसकलं�Sान�ंस�ृंत�ेिक�न�िव,त॥े�������एव�ंस�ृंतभाषा�पिरिनिZता,�दोषरिहता,�सरला,�गीरा,�यथाथा 1�वSैािनकी�च�अिमने�भाविविनमयम ्�।����∗ स�ृंतसािहh:�अ>यनने�SानानP:�अनभुिूतः।����∗ मानवजीवन:�िवकासपवू 1कं�काणम।्����∗ स�ृंतभाषया�छाऽाणा�ंसव 1िवधिवकासः।�����
����
िशणूिवधयः�िशणूिवधयः�िशणूिवधयः�िशणूिवधयः�----����
∗ स�ृंतमा>मने�साषणिविधना�शनःै�शनःै�सिव�ित।�गितवध 1नाय�स�ृंता>ापकाना�ंधयैUण�+कीया>ापन-काय 1बमाणा�ंिनयोजनम ्�।�Nिचकरभाषाासने�भािषकोपलिः।�भािषकाासाय�वाता 1लाप-कथाौवण-वादिववाद-सवंाद-वण 1नपरकूितयोिगतािभः�भाषािशण�ंकारियत ु�ंश]त।े����
∗ िविभ`ूामािणकसंाना�ंकाय 1बमाः�सािहhसाम�ूय'ु�उeमिशण�ंकत ु_�श]त।े����∗ स�ृंतभाषया�उपल-ँय-ौ�-साममी-मा>मने�भाषाासः।����∗ िविभ`पासाममी=ारा�िशकः�+कीय�ंिशणकाय_�Nिचकरं�कत ु_�शोित�।����∗ भाषािशकः�छाऽान ्�हेपवू 1कम ्�(आ[ीयभावने)�पाठयते ्�।����∗ अ,तनपवू 1कं�सािहhकोश-शfकोश-सPभ1मXाना�ंसहायतया�छाऽाणा�ंतdरतावध 1नम।्����∗ ूाचीनावा 1चीनयोम 1>�ेसाापन=ारा�नतूनिशणिविधिभ�स�ृंतिशणम।्����
����कौशलािनकौशलािनकौशलािनकौशलािन----�
∗ Sाना[क-अवगाहना[क-अन ुू योगा[क-िवषेणा[क-संषेणा[क-मूा7ना[क-लितािधगमनिवशषेाः।�
∗ ौवणकौशलम ्�–�भावािधमहणाय�4Dा[कं�भाषायाः�ूथम�ंकौशलम ्�इदम ्��अ:�साधनािन-�गNुमखुम ्,�आकाशवाणी,�रवाणी,�पिरवारसद:ाः,�4िनमिुणयuम ्,�रदश1नम ्�इhादयः।�
∗ भाषणकौशलम-्�भावािभ�2य�े4Dा[कं�भाषायाः�इद�ंि=तीय�ंकौशलम ्,�वाग-्lप�ंभावूकटनम ्�एव�भाषणम ्,�पिरसरूभावणे�आधारणे�वा�भाषणशि2ः�जायत।े�
∗ पठनकौशलम ्�–�भावािधमहणाय�िलmा[कं�भाषायाः�ततृीय�ंकौशलम ्�इदम ्�(अथ 1महणपवू 1कं�@^lप-वाचनम ्�इhथ 1ः)��
∗ लेखनकौशलम-्�भावािभ�2य�ेिलmा[कं�भाषायाः�चतथु_�कौशलम ्�इदम ्�(4िनlप�ेिव,मान�ंभाषाशं�ंिलिपlप�ेअवतारण�ंलेखनम ्�इित�उत)े�
���������������������������
����
Sanskrit�Sanskrit�Sanskrit�Sanskrit�����
ClassClassClassClass----IIIIX�(20X�(20X�(20X�(2020202020----21212121))))����
(Code�(Code�(Code�(Code�----����122)122)122)122)����
����TimeTimeTimeTime����::::����3�Hrs3�Hrs3�Hrs3�Hrs���� ���� ���� ���� ���� ���� ���� ���� NoNoNoNo....����of�Periodsof�Periodsof�Periodsof�Periods����:�195�:�195�:�195�:�195�����
���� ���� ���� ���� ���� ���� ���� ���� ���� ����Total�MarksTotal�MarksTotal�MarksTotal�Marks����������������::::����80808080����
��������
COURSE�STRUCTURECOURSE�STRUCTURECOURSE�STRUCTURECOURSE�STRUCTURE��������
The�Question�paper�will�be�divided�into�Four�Sections�The�Question�paper�will�be�divided�into�Four�Sections�The�Question�paper�will�be�divided�into�Four�Sections�The�Question�paper�will�be�divided�into�Four�Sections�����
Section�Section�Section�Section�––––����AAAA� �-�Reading�Comprehension�� 10�Marks�� � 25�Periods��
Section�Section�Section�Section�––––����BBBB� �-�Writing�Skills�� � � 15�Marks�� � 35�Periods�� �
Section�Section�Section�Section�––––����CCCC� �-�Applied�Grammar�� � 25�Marks�� � 55�Periods��
Section�Section�Section�Section�––––����DDDD� �-�Literature�� � � � 30�Marks�� � 80�Periods�����
Design�of�Question�PaperDesign�of�Question�PaperDesign�of�Question�PaperDesign�of�Question�Paper��������
NoNoNoNo....����of�Questionsof�Questionsof�Questionsof�Questions���� NoNoNoNo....����of�Marks�of�Marks�of�Marks�of�Marks�
Per�QuestionPer�QuestionPer�QuestionPer�Question����
Total�No.�of�Total�No.�of�Total�No.�of�Total�No.�of�
MarksMarksMarksMarks����
Section�Section�Section�Section�----����A�A�A�A�����
Q.�No.�I��Q.�No.�I��Q.�No.�I��Q.�No.�I������������������������������ApathitaApathitaApathitaApathita����GadyanshahGadyanshahGadyanshahGadyanshah����
VSA������2�Q��
LA��������2�Q��
Title������1�Q�
MCQ����3�Q��
�1��2�=2�
2��2�=�4�
1��1�=1�
1��3�=3�
�
�
����
11110�Marks0�Marks0�Marks0�Marks����
SectionSectionSectionSection����----����B�B�B�B�����
Q.�No.�IIQ.�No.�IIQ.�No.�IIQ.�No.�II��������������������������������Patra�Patra�Patra�Patra�----LekhanamLekhanamLekhanamLekhanam����
LA�(10�Blanks)���
Q.�No.�IQ.�No.�IQ.�No.�IQ.�No.�IIIIIIIII����������������������������Chitravarnam�/Chitravarnam�/Chitravarnam�/Chitravarnam�/����������������������������������������������������������������������������������������������������AnuchchhedAnuchchhedAnuchchhedAnuchchhed----LekhanamLekhanamLekhanamLekhanam����LA�(5�Sentences�to�write)��
�
½×�10�=�5��
�
1×5�=�5�
��
�
�
����
11115�Mark5�Mark5�Mark5�Markssss����
Q.�No.�Q.�No.�Q.�No.�Q.�No.�IIIIV��V��V��V����������������������Hindi/English�toHindi/English�toHindi/English�toHindi/English�to����Sanskrit�TranslationSanskrit�TranslationSanskrit�TranslationSanskrit�Translation����
LA�(5easy�sentences�to�be�translated�from�
Hindi/English�to�Sanskrit�)�
1��5�=�5�
SectionSectionSectionSection����----����C�C�C�C�����
Q.�No.�Q.�No.�Q.�No.�Q.�No.�VVVV��������������������������������SandhiSandhiSandhiSandhihhhh����
SA�1�of�4���
Q.�No.�VQ.�No.�VQ.�No.�VQ.�No.�VIIII����������������������������SSSSabdroopaniabdroopaniabdroopaniabdroopani����
MCQ�1�of�4��
Q.�No.�Q.�No.�Q.�No.�Q.�No.�VIIVIIVIIVII������������������������DhaturoopaniDhaturoopaniDhaturoopaniDhaturoopani����
MCQ�1�of�4�����
Q.�No.Q.�No.Q.�No.Q.�No.VIIIVIIIVIIIVIII��������������������KarakKarakKarakKarak����––––����upapadupapadupapadupapad����----����vibhaktayahvibhaktayahvibhaktayahvibhaktayah����
MCQ�1�of�4��
Q.�No.�Q.�No.�Q.�No.�Q.�No.�IXIXIXIX����������������������������PratyayahPratyayahPratyayahPratyayah����
MCQ�1�of�4���
Q.�No.�X�Q.�No.�X�Q.�No.�X�Q.�No.�X�����������������������������SanSanSanSankhyaahkhyaahkhyaahkhyaah����
SA�1�of�3��
Q.�No.�Q.�No.�Q.�No.�Q.�No.�XIXIXIXI����������������������������UpasargaahUpasargaahUpasargaahUpasargaah����
SA�1�of�4��
�
1��4�=�4��
�
1��4�=�4�
�1��4�=�4�
�
�
�
1��4�=�4�
�1��4�=�4�
�1��3�=�3�
�½�×4�=�2�
�
�
�
�
�
�
����
����
����
22225555����MarksMarksMarksMarks����
����
Section�Section�Section�Section�����----D�D�D�D�����
Q.�No.�XQ.�No.�XQ.�No.�XQ.�No.�XIIIIIIII������������������������GadyamshaGadyamshaGadyamshaGadyamshahhhh�
VSAQ������(Ekapadena)��
LAQ��������(PoornaVakyena)��
SA�����������(BhashikaKaryam)���
Q.�No.�XQ.�No.�XQ.�No.�XQ.�No.�XIIIIIIIIIIII����������������PadyamshahPadyamshahPadyamshahPadyamshah����
VSAQ�����(Ekapadena)��
LAQ��������(PoornaVakyena)��
SA�����������(BhashikaKaryam)���
����
�
�
½×2�=1�
1�×1�=�1�
1×3�=�3��
�
½�×�2�=�1�
1��1�=�1�
1��3�=�3��
�
�
�
�
�
�
�
�
�
�
����
����
Q.�No.�XQ.�No.�XQ.�No.�XQ.�No.�XIIIIVVVV����������������NatyamshahNatyamshahNatyamshahNatyamshah����
VSAQ����(Ekapadena)��
LAQ�������(PoornaVakyena)��
SA����������(BhashikaKaryam)���
Q.�No.�XQ.�No.�XQ.�No.�XQ.�No.�XVVVV��������������������PrashnaPrashnaPrashnaPrashna����NirmanamNirmanamNirmanamNirmanam����
LAQ�1�of�4��
Q.�No.�XVI�Q.�No.�XVI�Q.�No.�XVI�Q.�No.�XVI�����������������Shloka�AnvayahShloka�AnvayahShloka�AnvayahShloka�Anvayah����
कककक����LAQ�(4�Blanks)�
खखखख����LAQ�(4�Blanks)��
������������������������������������Or�
������������������������������������������������������������������������������������������������BhavarthaBhavarthaBhavarthaBhavartha----LekhanamLekhanamLekhanamLekhanam����
LAQ�1�of�1�(4�Blanks)��
Q.No.�XVIIQ.No.�XVIIQ.No.�XVIIQ.No.�XVII����������������GhatanakramanusarGhatanakramanusarGhatanakramanusarGhatanakramanusar����VakyalekhanamVakyalekhanamVakyalekhanamVakyalekhanam�
LAQ�1�of�8��
Q.�No.�XQ.�No.�XQ.�No.�XQ.�No.�XVIVIVIVIII�II�II�II�����MelanamMelanamMelanamMelanam����
(Paryaya/(Paryaya/(Paryaya/(Paryaya/VisheshyaVisheshyaVisheshyaVisheshya----VisheshanVisheshanVisheshanVisheshan))))����
SAQ�1�of�3�
�
½�×�2�=�1�
1��1�=�1�
1��3�=�3��
1×4�=�4�
��
½�×�4�=2�
½�×�4�=2�
��
4×1�=4��
�
½�×�8�=4��
1��3�=3�
����
30303030����MarksMarksMarksMarks����
����
����
����
����
����
����
����
����
����
����
स�ृंतम ्�स�ृंतम ्�स�ृंतम ्�स�ृंतम ्�((((कोड़�न ंकोड़�न ंकोड़�न ंकोड़�न.ं�.�.�.�122122122122))))����का�का�का�का�––––नवनवनवनवमी�मी�मी�मी�((((2020202020202020----21212121))))����
वा}षकवा}षकवा}षकवा}षकमूा7मूा7मूा7मूा7नाय�नाय�नाय�नाय�िन}मत�ेूÏपऽेिन}मत�ेूÏपऽेिन}मत�ेूÏपऽेिन}मत�ेूÏपऽ�े���चMारः�चMारः�चMारः�चMारः�खडाः�भिव�िG�खडाः�भिव�िG�खडाः�भिव�िG�खडाः�भिव�िG�----��������� ‘क’�खडः�� अपिठत�–�अवबोधनम ्� � � � � 10�अ7ाः�� ‘ख’�खडः�� रचना[क–�काय 1म ्� � � � � 15�अ7ाः�� ‘ग’�खडः�� अन ुू य2ु�–��ाकरणम ्� � � � � 25�अ7ाः�� ‘घ’�खडः�� पिठत�–�अवबोधनम ्� � � � � 30�अ7ाः�
खडानसुारं�िवषयाः�मूभारः�चखडानसुारं�िवषयाः�मूभारः�चखडानसुारं�िवषयाः�मूभारः�चखडानसुारं�िवषयाः�मूभारः�च����
खडःखडःखडःखडः���� िवषयाः�िवषयाः�िवषयाः�िवषयाः����� ूÏूकाराःूÏूकाराःूÏूकाराःूÏूकाराः���� मूभारःमूभारःमूभारःमूभारः����
‘‘‘‘कककक’’’’���� अपिठत�अपिठत�अपिठत�अपिठत�––––����अवबोधनम ्अवबोधनम ्अवबोधनम ्अवबोधनम ्����
1.� एकः�ग,ाशंः�(80-100��शfपिरिमतः)� अित-लघeूरा[काः�पणू 1वा]ा[काः�बz-िवकQा[काः�(भािषककाय 1म)्�
10�
� � पणू 1भारःपणू 1भारःपणू 1भारःपणू 1भारः���� 10101010�
‘‘‘‘खखखख’’’’���� रचना[क�रचना[क�रचना[क�रचना[क�––––����काय 1म ्काय 1म ्काय 1म ्काय 1म ्����
2.� औपचािरकम ्�अथवा�अनौपचािरकं�पऽम ्�
(मÔषूायाः�सहायतया�पणू_�पऽ�ंलेखनीयम)्�
िनबsा[कः� 5�
3.� िचऽवण 1नम ्�अथवा�अनÕुदेलेखनम ्� पणू 1वा]ा[काः/िनबsा[कः� 5�
4.� िहPी/आÖJलभाषातः�स�ृंतने�अनवुादः� पणू 1वा]ा[कः� 5�
���� � पणू 1भारःपणू 1भारःपणू 1भारःपणू 1भारः���� 15151515�
‘‘‘‘गगगग’’’’���� ���� अन ुू य2ु�अन ुू य2ु�अन ुू य2ु�अन ुू य2ु�––––�����ाकरणम ्�ाकरणम ्�ाकरणम ्�ाकरणम ्���� ����
5.� सिsः� लघeूरा[काः�� 4�
6.� शflपािण� बzिवकQा[काः� 4�
7.� धातlुपािण� बzिवकQा[काः� 4�
8.� कारक-उपपदिवभ2यः� बzिवकQा[काः� 4�
9.� ूhयाः� बzिवकQा[काः� 4�10.� स�ाः�� लघeूरा[काः�� 3�11.� उपसगा 1ः� लघeूरा[काः� 2�
� � पणू 1भारःपणू 1भारःपणू 1भारःपणू 1भारः� 25252525�
‘‘‘‘घघघघ’’’’���� पिठत�पिठत�पिठत�पिठत�––––����अवबोधनम ्अवबोधनम ्अवबोधनम ्अवबोधनम ्����
12.� ग,ाशंः� अित-लघeूरा[काः��
पणू 1वा]ा[काः�
लघeूरा[काः�
(भािषककाय 1म)्�
5�
13.� प,ाशंः� अित-लघeूरा[काः��
पणू 1वा]ा[काः�
लघeूरा[काः�
(भािषककाय 1म)्�
5�
14.� नाÙाशंः� अित-लघeूरा[काः��
पणू 1वा]ा[काः�
लघeूरा[काः�
(भािषककाय 1म)्�
5�
15.� ूÏिनमा 1णम ्� पणू 1वा]ा[काः� 4�
16.� अÚयःअथवाभावाथ 1ः� पणू 1वा]ा[काः� 4�
17.� घटनाबमानसुारं�वा]लेखनम ्� पणू 1वा]ा[काः� 4�
18.� पया 1यमलेनम ्�/िवश�े-िवशषेणमलेनम ्� लघeूरा[काः� 3�� � पणू 1भारःपणू 1भारःपणू 1भारःपणू 1भारः���� 30303030����
����
सÛणू 1भारः�सÛणू 1भारः�सÛणू 1भारः�सÛणू 1भारः�80808080����अ7ाःअ7ाःअ7ाःअ7ाः����
����
����
����
����
����
����
����
����
����
����
Examination�Structure�2020Examination�Structure�2020Examination�Structure�2020Examination�Structure�2020����----����21212121����
SANSKRIT�(CodeSANSKRIT�(CodeSANSKRIT�(CodeSANSKRIT�(Code----122122122122))))��������
CLASSCLASSCLASSCLASS����----����IXIXIXIX�����
����
����
����
����
����
����
����
����
����
����
����
����
����
����
����
����
����
����
����
����
����
Type�of�Question� No.�of�Question� No.�of�
Division�
Mark�per�
Question�
Total�
Marks�
MCQ�1�Mark� 3+4+4+4+4=19� 5� 1� 19�
VSA�½�Mark� �2�+�2�+�2�=�6� 3� ½� 3�
VSA�1�Mark�� 2�=�2� 1� 1� 2�
LA�½�Mark�
(Fill�in�the�Blanks)�
10+4+4�=�18� 3� ½� 9�
LA�½�Mark� 8=8� 1� ½� 4�
LA�1�Mark� 5�+�5+1+1+1+4=17� 6� 1� 17�
LA�2�Marks� 2�=�2� 1� 2� 4�
Title�Q�2�Marks� 1�=�1� 1� 1� 1�
SAQ�1Marks� 4+3+3+3+3+3� 6� 1� 19�
SAQ½�Mark� 4=4� 1� ½� 2�
� � � Total� 80�
स�ृंतस�ृंतस�ृंतस�ृंतपाबमःपाबमःपाबमःपाबमः����((((कोड़�न ंकोड़�न ंकोड़�न ंकोड़�न.ं�.�.�.�122122122122))))����का�का�का�का�––––नवनवनवनवमी�मी�मी�मी�((((2020202020202020����----����21212121))))����
���� ���� ���� ���� ���� वा}षकंवा}षकंवा}षकंवा}षकं����मूा7मूा7मूा7मूा7नम ्नम ्नम ्नम ्�������� ���� ���� ���� 80�80�80�80�अ7ाःअ7ाःअ7ाःअ7ाः����
����
���� ���� ���� ���� ������������������������������������������������‘‘‘‘कककक’’’’����खडः�खडः�खडः�खडः����� ���� ��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������11110000����अ7ाःअ7ाःअ7ाःअ7ाः����
अपिठत�अपिठत�अपिठत�अपिठत�––––����अवबोधनम ्अवबोधनम ्अवबोधनम ्अवबोधनम ्����एकः�ग,ा[कः�खडःएकः�ग,ा[कः�खडःएकः�ग,ा[कः�खडःएकः�ग,ा[कः�खडः����80-100�शfपिरिमतः�ग,ाशंः,�सरलकथा,�वण 1न�ंवा� � � � � � 2+4+1�
� एकपदने�पणू 1वा]ने�च�अवबोधना[कं�काय 1म ्� �� शीष 1कलेखनम�्� अनÕुदे�–�आधािरत�ंभािषकं�काय 1म ्� � � � � �
भािषककाया 1य�तcािन�-� � � � � � � � � 3�� वा]�ेकतृ 1�–�िबया�पदचयनम ्��� कतृ 1�-�िबया�–�अिÚितः�� िवशषेण�–�िवश�े�चयनम ्�� पया 1य�–�िवलोमपद�–�चयनम ्�
�
���� ���� ���� ���� ���� ������������‘‘‘‘खखखख’’’’����खखखखडःडःडःडः����������������
रचना[कं�काय 1म ्��रचना[कं�काय 1म ्��रचना[कं�काय 1म ्��रचना[कं�काय 1म ्������ ���� ���� ����������������������������������������11115555����अ7ाःअ7ाःअ7ाःअ7ाः����
1. स7ेताधािरतम ्�औपचािरकम ्�अथवा�अनौपचािरकं�पऽलेखनम ्� � � � 5555�(मÔषूायाः�सहायतया�पणू_�पऽ�ंलेखनीयम)्� � � � �
2. िचऽाधािरत�ंवण 1नम ्�अथवा�अनÕुदेलेखनम ्� � � � � � 5555�
3. िहPीभाषायाम ्�आÖJलभाषाया�ंवा�िलिखताना�ंपYसरलवा]ाना�ंस�ृंतभाषायाम ्�अनवुादः� 5555�����
‘‘‘‘गगगग’’’’����खडः�खडः�खडः�खडः�����अन ुू य2ु�ाअन ुू य2ु�ाअन ुू य2ु�ाअन ुू य2ु�ाकरणम ्��करणम ्��करणम ्��करणम ्������ ���� ���� ����������������22225555����अ7ाःअ7ाःअ7ाःअ7ाः����
शमेषुी�–�प
2�2�2�2����� शflपािणशflपािणशflपािणशflपािण����� � � � � � � � � 4444�� अकाराG-प ुिँßRशfाः-�बालकवत�्� उकाराG-प ुिँßRशfाः-साधवुत ्�� आकाराG-WीिलRशfाः-�लतावत�्� ईकाराG-WीिलRशfाः–�नदीवत ्�
� ऋकाराGशfाः�–�मात-ृिपतवृत ्��� सव1नामशfाः�–�अ|द,्�यáुद�् � � � � �
3�3�3�3����� धातlुपािणधातlुपािणधातlुपािणधातlुपािण���� ���� ���� ���� ���� ���� ���� ���� ���� 4444����� पठ,्�गम ्,�वद,्�भ�ू,�बीड,्�नी,�श ्,�अस ्,�कृ,�पा(िपब)्�(पYस�ुलकारषे)ु�� सवे ्,�लभ ्��(लâलकार�ेलृâलकार�ेच)�
4�4�4�4����� कारककारककारककारक----उपपदउपपदउपपदउपपद----िवभ2यःिवभ2यःिवभ2यःिवभ2यः���� ���� ���� ���� ���� ���� ���� ���� 4444����� ि=तीया�ि=तीया�ि=तीया�ि=तीया�––––पिरतः,�समया,�िनकषा,�ूित,�िवना����� ततृीया�ततृीया�ततृीया�ततृीया�––––����सह/साकम ्�/�समम/्�साध 1म ्,�िवना,�अलम ्,�सश,�हीन����� चतथुy�चतथुy�चतथुy�चतथुy�––––����Nच ्,�दा�(यÕ)्,�नमः,�कुप�्���� पYमी�पYमी�पYमी�पYमी�––––����िवना,�बिहः�,�भी,�र ्�� षZी�षZी�षZी�षZी�––––����उपिर,�अधः,�परुतः,�पZृतः����� समीसमीसमीसमी----����िह,्�िनपणुः,�िवbस ्�
5555���� ूhयाःूhयाःूhयाःूhयाः���� ���� ���� ���� ���� � � � � � 4444�� ã�Mा,�तमुनु ्,�प ्,�ã�तवत,ु�शत,ृ�शानच ्�
6666���� सÖä�यासÖä�यासÖä�यासÖä�या����––––����1111----100100100100������������������������((((1111----4444����केवलं�ूथमाकेवलं�ूथमाकेवलं�ूथमाकेवलं�ूथमा----िवभ2ौिवभ2ौिवभ2ौिवभ2ौ))))���� ���� ���� ���� ���� 3333�7777���� उपसगा 1ः�उपसगा 1ः�उपसगा 1ः�उपसगा 1ः����� ���� ���� ���� ���� ���� ���� ���� ���� 2222����
� आ,�िव,�ूित,�उप,�अन,ु��िनर,्�ू,�अिध,��अप,�िन,�अव�����
���� ���� ���� ‘‘‘‘घघघघ’��’��’��’��खडःखडःखडःखडः����
����������������������������पिठत�पिठत�पिठत�पिठत�----����अवबोधनम ्अवबोधनम ्अवबोधनम ्अवबोधनम ्���� ���� ���� ���� 30303030����अ7ाःअ7ाःअ7ाःअ7ाः����
��� � (शमेषुी-पाप
ूÏूकाराः�–�एकपदने�पणू 1वा]ने�च�ूÏोeरािण�,�भािषककाय_�च�।�
4444.... वा]षे�ुरखेाि7तपदािन�अिधकृh��चतणुा_�ूÏाना�ंिनमा 1णम ्वा]षे�ुरखेाि7तपदािन�अिधकृh��चतणुा_�ूÏाना�ंिनमा 1णम ्वा]षे�ुरखेाि7तपदािन�अिधकृh��चतणुा_�ूÏाना�ंिनमा 1णम ्वा]षे�ुरखेाि7तपदािन�अिधकृh��चतणुा_�ूÏाना�ंिनमा 1णम ्���� ���� ���� ���� 4444����
5555.... ोकाÚयःोकाÚयःोकाÚयःोकाÚयः((((=योः�ोकयोः=योः�ोकयोः=योः�ोकयोः=योः�ोकयोः)�/�)�/�)�/�)�/�एक:�ोक:�एक:�ोक:�एक:�ोक:�एक:�ोक:�स�ृंतने�स�ृंतने�स�ृंतने�स�ृंतने�भावाथ 1ःभावाथ 1ःभावाथ 1ःभावाथ 1ः����((((मÔषूायाः�सहायतयामÔषूायाः�सहायतयामÔषूायाः�सहायतयामÔषूायाः�सहायतया))))���� 4444����
6666.... घटनाबमानसुारं�कथालेखनम ्घटनाबमानसुारं�कथालेखनम ्घटनाबमानसुारं�कथालेखनम ्घटनाबमानसुारं�कथालेखनम ्���� ���� ���� ���� ���� ���� ���� 4444����
7777.... पया 1यपदाना�ंपया 1यपदाना�ंपया 1यपदाना�ंपया 1यपदाना�ंिवश�ेिवश�ेिवश�ेिवश�े----िवशषेणिवशषेणिवशषेणिवशषेणपदाना�ंवा�मलेनम ्पदाना�ंवा�मलेनम ्पदाना�ंवा�मलेनम ्पदाना�ंवा�मलेनम ्���� ���� ���� ���� ���� 3333����
(पाठान ्�आधhृ�लघeूरा[काः�ूÏाः�)�
����
प
Sanskrit�Sanskrit�Sanskrit�Sanskrit�����
ClassClassClassClass----X�(2020X�(2020X�(2020X�(2020����----����21)21)21)21)����
(Code�(Code�(Code�(Code�----����122)122)122)122)����
����
TTTTime�3�Hrsime�3�Hrsime�3�Hrsime�3�Hrs���� ���� ���� ���� ���� ���� ���� ���� No.�of�Periods:�195�No.�of�Periods:�195�No.�of�Periods:�195�No.�of�Periods:�195�����
���� ���� ���� ���� ���� ���� ���� ���� ���� ����Total�Marks�����:�80Total�Marks�����:�80Total�Marks�����:�80Total�Marks�����:�80����
����
COURSE�STRUCTURECOURSE�STRUCTURECOURSE�STRUCTURECOURSE�STRUCTURE��������
The�Question�paper�will�be�divided�into�Four�Sections�The�Question�paper�will�be�divided�into�Four�Sections�The�Question�paper�will�be�divided�into�Four�Sections�The�Question�paper�will�be�divided�into�Four�Sections�����
Section�Section�Section�Section�––––����AAAA� �-�Reading�Comprehension�� 10�Marks�� � 25�Periods��
Section�Section�Section�Section�––––����BBBB� �-�Writing�Skills�� � � 15�Marks�� � 35�Periods�� �
Section�Section�Section�Section�––––����CCCC� �-�Applied�Grammar�� � 25�Marks�� � 55�Periods��
Section�Section�Section�Section�––––����DDDD� �-�Literature�� � � � 30�Marks�� � 80�Periods������
����
Design�of�Question�PaperDesign�of�Question�PaperDesign�of�Question�PaperDesign�of�Question�Paper��������
No.�of�QuestionsNo.�of�QuestionsNo.�of�QuestionsNo.�of�Questions���� No.�of�Marks�No.�of�Marks�No.�of�Marks�No.�of�Marks�
Per�QuestionPer�QuestionPer�QuestionPer�Question����
Total�No.�of�Total�No.�of�Total�No.�of�Total�No.�of�
MarksMarksMarksMarks����
Section�Section�Section�Section�----����A�A�A�A�����
Q.�No.�I��Q.�No.�I��Q.�No.�I��Q.�No.�I������������������������������������������ApathitaGadyanshahApathitaGadyanshahApathitaGadyanshahApathitaGadyanshah����
VSA������2�Q��
LA��������2�Q��
Title������1�Q�
MCQ����3�Q��
�
�
1��2�=2�
2��2�=�4�
1��1�=1�
1��3�=3�
�
�
10�Marks10�Marks10�Marks10�Marks����
����
Section�Section�Section�Section�----����B�B�B�B�����
Q.�No.�II��Q.�No.�II��Q.�No.�II��Q.�No.�II����������������������������������PatraPatraPatraPatra----LekhanamLekhanamLekhanamLekhanam����
LA�(10�Blanks)���
Q.�No.�III��Q.�No.�III��Q.�No.�III��Q.�No.�III������������������������������Chitravarnam�/�AnuchchhedChitravarnam�/�AnuchchhedChitravarnam�/�AnuchchhedChitravarnam�/�Anuchchhed----LekhanamLekhanamLekhanamLekhanam����
LA�(5�Sentences�to�write)��
�
½�×�10�=�5��
�1��5�=�5�
�
�
����
15�Marks15�Marks15�Marks15�Marks����
Q.Q.Q.Q.����No.�IV��No.�IV��No.�IV��No.�IV������������������������������Hindi/English�to�Sanskrit�TranslationHindi/English�to�Sanskrit�TranslationHindi/English�to�Sanskrit�TranslationHindi/English�to�Sanskrit�Translation����
LA�(5�easy�sentences�to�be�translated�from�
Hindi/English�to�Sanskrit�)�
1��5�=�5�
Section�C�Section�C�Section�C�Section�C�����
Q.�No.�VQ.�No.�VQ.�No.�VQ.�No.�V����������������������������������������SandhihSandhihSandhihSandhih����
SA�1�of�4���
Q.�No.�VIQ.�No.�VIQ.�No.�VIQ.�No.�VI������������������������������������SamasahSamasahSamasahSamasah����
MCQ�1�of�4���
Q.�No.�VIIQ.�No.�VIIQ.�No.�VIIQ.�No.�VII��������������������������������PratyayahPratyayahPratyayahPratyayah����
MCQ�1�of�4���
Q.�No.�Q.�No.�Q.�No.�Q.�No.�VIIIVIIIVIIIVIII������������������������VachyaVachyaVachyaVachya����ParivarthanamParivarthanamParivarthanamParivarthanam����
MCQ�1�of�3���
Q.�No.�Q.�No.�Q.�No.�Q.�No.�IIIIX�X�X�X���������������������������������SamayahahSamayahahSamayahahSamayahah����
SA�1�of�4���
Q.�No.�XQ.�No.�XQ.�No.�XQ.�No.�X����������������������������������������AvyayayaniAvyayayaniAvyayayaniAvyayayani����
VSA�1�of�6���
Q.�No.�XI��Q.�No.�XI��Q.�No.�XI��Q.�No.�XI��������������������������AshuddhiAshuddhiAshuddhiAshuddhi��������SamshodhanamSamshodhanamSamshodhanamSamshodhanam�
MCQ�1�of�3�
�
�
1��4�=�4�
�1��4�=�4�
�
�
1��4�=�4��
�
1��3�=�3��
�
1��4�=�4��
�
½�×�6�=3��
�
1��3�=�3�
�
�
�
�
�
�
�
����
����25�Marks25�Marks25�Marks25�Marks����
Section��Section��Section��Section��----����D�D�D�D�����
Q.�No.�XIIQ.�No.�XIIQ.�No.�XIIQ.�No.�XII������������������������GadyamshahGadyamshahGadyamshahGadyamshah�
VSAQ����(Ekapadena)��
LAQ�������(PoornaVakyena)��
SA����������(BhashikaKaryam)���
Q.�No.�XIIIQ.�No.�XIIIQ.�No.�XIIIQ.�No.�XIII����������������PadyamshahPadyamshahPadyamshahPadyamshah����
VSAQ����(Ekapadena)��
LAQ�������(PoornaVakyena)��
SA����������(BhashikaKaryam)���
Q.�No.�XIVQ.�No.�XIVQ.�No.�XIVQ.�No.�XIV����������������NatyamshahNatyamshahNatyamshahNatyamshah����
VSAQ����(Ekapadena)��
LAQ�������(PoornaVakyena)��
SA����������(BhashikaKaryam)���
�
�
½�×�2�=1�
1�×1�=�1�
1��3�=�3��
��
½�×2�=1�
1��1�=�1�
1��3�=�3��
½�×�2�=1�
1��1�=�1�
1��3�=�3��
�
�
�
�
�
�
�
30�Marks30�Marks30�Marks30�Marks����
Q.�No.�XV�����Q.�No.�XV�����Q.�No.�XV�����Q.�No.�XV�����PrashnaPrashnaPrashnaPrashna����NirmanamNirmanamNirmanamNirmanam����
LAQ�1�of�4���
Q.�No.�XVI�Q.�No.�XVI�Q.�No.�XVI�Q.�No.�XVI�������������Shloka�AnvayahShloka�AnvayahShloka�AnvayahShloka�Anvayah����
कककक��LAQ�(4�Blanks)�
खखखख��LAQ�(4�Blanks)��
�����������������������������������Or�
������������������������������������������������������������������������������������������������BhavarthaBhavarthaBhavarthaBhavartha����----����LekhanamLekhanamLekhanamLekhanam����
LAQ��Q�1�of�1�(4�Blanks)��
Q.No.�XVII��Q.No.�XVII��Q.No.�XVII��Q.No.�XVII����������GhatanakramanusarGhatanakramanusarGhatanakramanusarGhatanakramanusar����VakyalekhanamVakyalekhanamVakyalekhanamVakyalekhanam�
LA��Q�1�of�8��
Q.�No.�XVIII��MelanamQ.�No.�XVIII��MelanamQ.�No.�XVIII��MelanamQ.�No.�XVIII��Melanam����
(Paryaya/Visheshya(Paryaya/Visheshya(Paryaya/Visheshya(Paryaya/Visheshya����----Visheshana)Visheshana)Visheshana)Visheshana)����
SAQ�1�of�3�
1��4�=�4�
��
½�×�4�=2�
½�×�4�=2�
�
4��1�=4��
�
½�×8�=4��
�
�
1��3�=3�
����
स�ृंतम ्�स�ृंतम ्�स�ृंतम ्�स�ृंतम ्�((((कोड़�न ंकोड़�न ंकोड़�न ंकोड़�न.ं�.�.�.�122122122122))))����
का�का�का�का�––––����दशमी�दशमी�दशमी�दशमी�((((2020202020202020----21212121))))����
वा}षकमूा7नाय�िन}मत�ेूÏपऽ�ेचMारः�खडाः�भवा}षकमूा7नाय�िन}मत�ेूÏपऽ�ेचMारः�खडाः�भवा}षकमूा7नाय�िन}मत�ेूÏपऽ�ेचMारः�खडाः�भवा}षकमूा7नाय�िन}मत�ेूÏपऽ�ेचMारः�खडाः�भिव�िG�िव�िG�िव�िG�िव�िG�----��������
� ‘क’�खडः�अपिठत�–�अवबोधनम ्� � � � � 10�अ7ाः�� ‘ख’�खडः�रचना[क–�काय 1म ्� � � � � 15�अ7ाः�
� ‘ग’�खडः�अन ुू य2ु�–��ाकरणम ्� � � � � 25�अ7ाः�
� ‘घ’�खडः�पिठत�–�अवबोधनम ्� � � � � 30�अ7ाः�
खडानसुारं�िवषयाः�मूभारः�चखडानसुारं�िवषयाः�मूभारः�चखडानसुारं�िवषयाः�मूभारः�चखडानसुारं�िवषयाः�मूभारः�च����
खडःखडःखडःखडः���� िवषयाःिवषयाःिवषयाःिवषयाः���� ूÏूकाराःूÏूकाराःूÏूकाराःूÏूकाराः���� मूभारःमूभारःमूभारःमूभारः����
‘‘‘‘कककक’’’’���� अपिठत�अपिठत�अपिठत�अपिठत�––––����अवबोधनम ्अवबोधनम ्अवबोधनम ्अवबोधनम ्����
1� एकः�ग,ाशंः��
80-100��शfपिरिमतः�
अित-लघeूरा[काः�
पणू 1वा]ा[काः�
लघeूरा[काः�
(भािषककाय 1म)्�
10�
� � सÛणू 1भारःसÛणू 1भारःसÛणू 1भारःसÛणू 1भारः���� 10�
‘‘‘‘खखखख’’’’���� रचना[क�रचना[क�रचना[क�रचना[क�––––����काय 1म ्काय 1म ्काय 1म ्काय 1म ्����
2.� औपचािरकम ्�अथवा�अनौपचािरकं�पऽम ्�
(मÔषूायाः�सहायतया�पणू_�पऽ�ंलेखनीयम)्�
िनबsा[कः� 5�
3.� िचऽवण 1नम ्�अथवा�अनÕुदेलेखनम ्� िनबsा[कः� 5�
4.� िहPी/आÖJलभाषातः�स�ृंतने�अनवुादः� पणू 1वा]ा[कः� 5�
���� � सÛणू 1भारःसÛणू 1भारःसÛणू 1भारःसÛणू 1भारः���� 11115555�
‘‘‘‘गगगग’’’’���� ���� अन ुू य2ु�अन ुू य2ु�अन ुू य2ु�अन ुू य2ु�––––�����ाकरणम ्�ाकरणम ्�ाकरणम ्�ाकरणम ्���� ����
5.� सिsः� लघeूरा[काः�� 4�
6.� समासः� बzिवकQा[काः�� 4�
7.� ूhयाः� बzिवकQा[काः� 4�
8.� वाूकरणम ्� बzिवकQा[काः�� 3�
9.� समयः� लघeूरा[काः�� 4�
10.� अ�यपदािन� लघeूरा[काः�� 3�
11.� सशंोधनकाय 1म ्� बzिवकQा[काः� 3�
� � सÛणू 1भारःसÛणू 1भारःसÛणू 1भारःसÛणू 1भारः� 22225555����
‘‘‘‘घघघघ’’’’���� पिठत�पिठत�पिठत�पिठत�––––����अवबोधनम ्अवबोधनम ्अवबोधनम ्अवबोधनम ्����
12.� ग,ाशंः� अित-लघeूरा[काः�
पणू 1वा]ा[काः�
लघeूरा[काः�
(भािषककाय 1म)्�
5�
13.� प,ाशंः� अित-लघeूरा[काः�
पणू 1वा]ा[काः�
लघeूरा[काः�
(भािषककाय 1म ्�
5�
14.� नाÙाशंः� अित-लघeूरा[काः�
पणू 1वा]ा[काः�
लघeूरा[काः�
(भािषककाय 1म ्�
5�
15.� ूÏिनमा 1णम ्� पणू 1वा]ा[काः� 4�
16.� अÚयः�अथवा�भावाथ 1ः� पणू 1वा]ा[काः� 4�
17.� घटनाबमानसुारं�वा]लेखनम ्� पणू 1वा]ा[काः� 4�
18.� पया 1यमलेनम ्�/िवश�े-िवशषेण-मलेनम ्� लघeूरा[काः� 3�� � पणू 1भारःपणू 1भारःपणू 1भारःपणू 1भारः���� 30303030����
�
������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������सÛणू 1भारः��सÛणू 1भारः��सÛणू 1भारः��सÛणू 1भारः��80808080����अ7ाःअ7ाःअ7ाःअ7ाः����
����
����
Examination�Structure�2020Examination�Structure�2020Examination�Structure�2020Examination�Structure�2020----21212121����
SANSKRIT�SANSKRIT�SANSKRIT�SANSKRIT�����((((Code�No.122Code�No.122Code�No.122Code�No.122))))����
CLASS�XCLASS�XCLASS�XCLASS�X��������
��������
�
����
����
����
����
����
����
����
����
����
����
����
����
Type�of�QuestionType�of�QuestionType�of�QuestionType�of�Question���� No.�of�QuestionNo.�of�QuestionNo.�of�QuestionNo.�of�Question���� No.�ofNo.�ofNo.�ofNo.�of����
DivisionDivisionDivisionDivision����
Mark�perMark�perMark�perMark�per����
QuestionQuestionQuestionQuestion����
TotalTotalTotalTotal����
MarksMarksMarksMarks����
MCQ�1�MarkMCQ�1�MarkMCQ�1�MarkMCQ�1�Mark���� 3333+4�+4�+4�+4�+4+�3�+�3��=�17+4+�3�+�3��=�17+4+�3�+�3��=�17+4+�3�+�3��=�17���� 5555���� 1111���� 17171717����
VSA�½�MarkVSA�½�MarkVSA�½�MarkVSA�½�Mark���� 6�+�2�+�2�+�2��=�126�+�2�+�2�+�2��=�126�+�2�+�2�+�2��=�126�+�2�+�2�+�2��=�12���� 4444���� ½½½½���� 6666����
VSA�1�Mark�VSA�1�Mark�VSA�1�Mark�VSA�1�Mark����� 2�=�22�=�22�=�22�=�2���� 1111���� 1111���� 2222����
LA�½�MarLA�½�MarLA�½�MarLA�½�Markkkk����
(Fill�in�the�Blanks)(Fill�in�the�Blanks)(Fill�in�the�Blanks)(Fill�in�the�Blanks)����
10+4+4�=�1810+4+4�=�1810+4+4�=�1810+4+4�=�18���� 3333���� ½½½½���� 9999����
LA�½�MarkLA�½�MarkLA�½�MarkLA�½�Mark���� 8=88=88=88=8���� 1111���� ½½½½���� 4444����
LA�1�MarkLA�1�MarkLA�1�MarkLA�1�Mark���� 5+5+1+1+1+4�=�175+5+1+1+1+4�=�175+5+1+1+1+4�=�175+5+1+1+1+4�=�17���� 6666���� 1111���� 17171717����
LA�2�MarksLA�2�MarksLA�2�MarksLA�2�Marks���� 2=22=22=22=2���� 1111���� 2222���� 4444����
Title�Q�1�MarksTitle�Q�1�MarksTitle�Q�1�MarksTitle�Q�1�Marks���� 1�=�11�=�11�=�11�=�1���� 1111���� 1111���� 1111����
SAQ�1MarksSAQ�1MarksSAQ�1MarksSAQ�1Marks���� 4+4+3+3+3+3�=204+4+3+3+3+3�=204+4+3+3+3+3�=204+4+3+3+3+3�=20���� 6666���� 1111���� 20202020����
���� ���� ���� TotalTotalTotalTotal���� 80808080����
स�ृंतपाबमः�स�ृंतपाबमः�स�ृंतपाबमः�स�ृंतपाबमः�((((कोड़�न ंकोड़�न ंकोड़�न ंकोड़�न.ं�.�.�.�122122122122))))����
का�का�का�का�––––����दशमीदशमीदशमीदशमी����((((2020202020202020----21212121))))����
���� ���� ���� ���� ���� वा}षकं�मूा7नम ्वा}षकं�मूा7नम ्वा}षकं�मूा7नम ्वा}षकं�मूा7नम ्���� ���� ���� �������������������������������� 80�80�80�80�अ7ाःअ7ाःअ7ाःअ7ाः����
����
‘‘‘‘कककक’’’’����खडःखडःखडःखडः����
अपिठत�अपिठत�अपिठत�अपिठत�––––����अवबोधनम ्अवबोधनम ्अवबोधनम ्अवबोधनम ्���� 10�10�10�10�अ7ाःअ7ाःअ7ाःअ7ाः����एकः�ग,ा[कः�खडःएकः�ग,ा[कः�खडःएकः�ग,ा[कः�खडःएकः�ग,ा[कः�खडः����80-100�शfपिरिमतः�ग,ाशंः,�सरलकथा,�वण 1न�ंवा� � � � � � 2+4+1��
� एकपदने�पणू 1वा]ने�च�अवबोधना[कं�काय 1म ्� �� शीष 1कलेखनम�्� अनÕुदे�–�आधािरत�ंभािषकं�काय 1म ्��
भािषककाया 1य�तcािन�-� � � � � � � � � 3�� वा]�ेकतृ 1�–�िबया�पदचयनम ्��� कतृ 1�-�िबया�–�अिÚितः�� िवशषेण�–�िवश�े�चयनम ्�� पया 1य�–�िवलोमपद�–�चयनम ्�
�
���� ���� ���� ���� ���� ��������������������‘‘‘‘खखखख’�’�’�’�खडः����खडः����खडः����खडः��������
रचना[कं�काय 1म ्��रचना[कं�काय 1म ्��रचना[कं�काय 1म ्��रचना[कं�काय 1म ्������ ���� ���� ���� 11115�5�5�5�अ7ाःअ7ाःअ7ाःअ7ाः��������
4. स7ेताधािरतम ्�औपचािरकम ्�अथवा�अनौपचािरकं�पऽलेखनम ्� � � � 5555�
5. िचऽाधािरत�ंवण 1नम ्�अथवा�अनÕुदेलेखनम ्� � � � � � 5555�
6. िहPीभाषायाम ्�आÖJलभाषाया�ंवा�िलिखताना�ंपYसरलवा]ाना�ंस�ृंतभाषायाम ्�अनवुादः� 5555�����
����
����
‘‘‘‘गगगग’���’���’���’���खडःखडःखडःखडः����
����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������अन ुू य2ु�ाकरणम ्�����������������अन ुू य2ु�ाकरणम ्�����������������अन ुू य2ु�ाकरणम ्�����������������अन ुू य2ु�ाकरणम ्�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������22225555����अ7ाःअ7ाःअ7ाःअ7ाः��������
शमेषुी�–�प
� तdNुषः�–�िवभि2ः��
� बzोीिहः��
� अ�यीभावः�(अन,ु�उप,�सह,�िनर,्�ूित,�यथा)�
� =çः� � � � �
3�3�3�3����� ूhयाःूhयाःूhयाःूhयाः���� ���� ���� ���� ���� ���� ���� ���� ���� ���� 4444����
� तिHताः�–�मतपु ्,��ठक,्��M,�तल�् � � � � � � 3�
� Wीूhयौ�–�टाप ्�,�ङीप ्� � � � � � � � 1�
4�4�4�4����� वापिरवत 1नम ्�वापिरवत 1नम ्�वापिरवत 1नम ्�वापिरवत 1नम ्�����----����केवलं�लâलकारेकेवलं�लâलकारेकेवलं�लâलकारेकेवलं�लâलकार�े���((((����कतृ 1कतृ 1कतृ 1कतृ 1----कम 1कम 1कम 1कम 1----िबयािबयािबयािबया))))���� ���� ���� ���� ���� 3333����
5555���� समयःसमयःसमयःसमयः�-��अ7ाना�ंान�ेशfषे�ुसमयलेखनम ्� � � � � � 4444�
� � (सामाD�–�सपाद�–�साध 1�–�पादोन)� � � � � � � �
6666���� अ�यपदािनअ�यपदािनअ�यपदािनअ�यपदािन���� ���� ���� ���� ���� ���� ���� ���� ���� 3333����
� �उtःै,�च,�bः,�éः�,�अ,,��अऽ-तऽ,�यऽ-कुऽ,��इदानीम ्,�(अधनुा,�सnित,�साnतम)्��
यदा,�तदा,�कदा,�सहसा,�वथृा,�शनःै,��अिप,�कुतः,�इत
����
पाठस�ापाठस�ापाठस�ापाठस�ा���� पाठनामपाठनामपाठनामपाठनाम����
ूथमः�पाठः� शिुचपया 1वरणम ्�
ि=तीयः�पाठः� बिुHब 1लवती�सदा�
ततृीयः�पाठः� �ायामः�सदा�पFः�
चतथु 1ः�पाठः� िशशलुालनम ्�
पYमः�पाठः� जननी�तुवëला�
षZः�पाठः� सभुािषतािन�
समः�पाठः� सौहाद_�ूकृतःे�शोभा�
अ^मः�पाठः� िविचऽः�साी�
नवमः�पाठः� स2ूयः�
एकादशः�पाठः� ूाणेोऽिप�िूयः�सìुत ्�
����
पाप
नवमीनवमीनवमीनवमी////दशमीदशमीदशमीदशमी����आGिरकआGिरकआGिरकआGिरक----मूा7नम ्मूा7नम ्मूा7नम ्मूा7नम ्������������
(20(20(20(20����अ7ाःअ7ाःअ7ाःअ7ाः))))�����
उेँ यािनउेँ यािनउेँ यािनउेँ यािन����
❖ छाऽाणा�ंसजृना[कमतायाः�िवकासः।�
❖ ौवण-भाषण-पठन-लेखनकौशलाना�ंिवकासः।�
❖ िचGनमतायाः�आ[िवbास:�सवंध 1नम।्�
बबबब.�.�.�.�संसंसंस.ं...����
गितिवधयःगितिवधयःगितिवधयःगितिवधयः���� उदाहरणािनउदाहरणािनउदाहरणािनउदाहरणािन���� अ7ाःअ7ाःअ7ाःअ7ाः���� िनदUशाःिनदUशाःिनदUशाःिनदUशाः���� मूा7निबPवःमूा7निबPवःमूा7निबPवःमूा7निबPवः����
1.1.1.1.���� आविधकआविधकआविधकआविधक----परीाःपरीाःपरीाःपरीाः����((((पीिरयोिडक ्पीिरयोिडक ्पीिरयोिडक ्पीिरयोिडक-्---अस|ैíटअस|ैíटअस|ैíटअस|ैíट))))����
िलिखतपरीा��
05� िव,ालयने�समय�ेसमय�ेिलिखतपरीाणाम ्�आयोजन�ंकरणीय�ंभवित।�
परीास�ुयऽ�िव,ा}थनः�ौZेाः�अ7ाः�:ःु�तयोः�=योः�परीयोः�एव�अिधभारः�महीत�ः।�अिप�च�आविधकपरीास�ुअिप�ूÏषे�ुआGिरकिवकQाः�दयेाः।�मूा7नसमय�ेयिद�छाऽः�सवा 1न ्�ूÏान ्�उeरित�त}ह�छाऽिहताय�यऽ�अिधकाः�अ7ाः�सिG�तषेाम ्�एव�मूा7न�ंकरणीयम।्�
2222���� बzिवधमूा7नम ्बzिवधमूा7नम ्बzिवधमूा7नम ्बzिवधमूा7नम ्���� � काया�ंपािठत:�पाठ:�लघमुूा7नम ्�
� िनग 1तपऽािण�� ूÏोeरी�� मौिखकी�परीा�❖ ��ूितयोिगताः�❖ ���ूँ�नमY:�आयोजनम ्�
05� काया�ंपािठत-पाठ:�िवषय:��वा�बzिवध�ंमूा7नम ्�अपिेतम ्�अि
4.�4.�4.�4.����� भाषाभाषाभाषाभाषा----सवंध 1नाय�सवंध 1नाय�सवंध 1नाय�सवंध 1नाय�गितिवधयःगितिवधयःगितिवधयःगितिवधयः����((((कककक))))����ौवणौवणौवणौवण----भाषणभाषणभाषणभाषण----कौशलम ्कौशलम ्कौशलम ्कौशलम ्����
❖ कथा�❖ सवंादः/�वाता 1लापः�❖ भाषणम ्�❖ नाटकम ्�❖ वाता 1ः�❖ आशभुाषणम ्�❖ स�ृंतगीतािन�❖ ोकोtारणम ्���
05� � छाऽाः�कामिप�कथा�ंौावियत ु�ंशुविG�।�
� िशकः�कमिप�िवषय�ंसचूियMा�पर@रं�सवंाद�ंकारियत ु�ंशोित।�
� रदश1न�ेवाता 1वली�इhाwः�स�ृंत-काय 1बमः�ूसािरतः�भवित�त�ंि^ु�ंछाऽाः�ूरेणीयाः।�
� ौवण-कौशल-मूा7नाय�िशकः�+यम ्�अिप�कथा�ंौावियMा�ततः�सrH-ूÏान ्�ू^ु�ंशोित�।�
� उtारणम ्�� शHुता�� समयबHता�� ू