Upload
others
View
1
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
WJEC
Certificate in Latin Literature
Unit 9542Latin Literature Narratives
Section B Ovid, Metamorphoses
Student Study Book (without notes)
2 WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses
152 votum, voti - vow, votive offeringIuppiter, Iovis - JupiterMinos, Minois - Minostaurus, tauri - bullcorpus, corporis - bodycentum - a hundred
153 solvo, solvere, solvi, solutus - fulfil, perform, discharge
ut - when, as soon asegredior, egredi, egressus sum - come to
land, disembark fromratis, ratis - boatCuretis, Curetidis - Cretanterra, terrae - land, ground, country
154 contingo, contingere, contigi, contactus - touch, reach
et - andspolium, spolii - booty, spoildecoro, decorare, decoravi, decoratus -
adorn, decorateregia, regiae - palacefigo, figere, fixi, fixus - fix, fasten
Ovid, MetamorphosesIn his Metamorphoses, Ovid fitted together into a continuous poem of around 12,000 lines an enormous range of myths and folk-tales, beginning with the creation of the world and ending in Ovid’s own day. Almost all the stories it contains involve a change of shape (in Greek, a ‘metamorphosis’) of one sort or another - humans, for example, being transformed into animals, trees, and even mountains!
Section I - The building of the labyrinth (Met. 8.152-168)The first passage tells how, Minos, king of Crete, returned from a successful war against Athens to find that, in his absence, his wife Pasiphae had fallen in love with a bull and, as the result of their appalling union, had given birth to the Minotaur. In order to remove this blot on his family, Minos employed the famous inventor Daedalus to construct a building in which the hideous creature could be hidden away.
The building of the labyrinth - Section IaLines 152-154
vota Iovi Minos taurorum corpora centum solvit, ut egressus ratibus Curetida terram contigit, et spoliis decorata est regia fixis.
WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses 3
Notes
Crete and the Greek Islands
4 WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses
155 cresco, crescere, crevi, cretus - grow, increase
opprobrium, opprobrii - scandal, disgracegenus, generis - familyfoedus, foeda, foedum - disgusting, vile,
abominablepateo, patere, patui - be exposed, be
evident, come to light156 mater, matris - mother
adulterium, adulterii - adulterymonstrum, monstri - monstrosity, monsternovitas, novitatis - phenomenon, novelty,
strangenessbiformis, biformis, biforme - two-formed (i.e.
man and bull)
157 destino, destinare, destinavi, destinatus - determine, decide
hic, haec, hoc - thisMinos, Minois - Minosthalamus, thalami - bedroom, marriageremoveo, removere, removi, remotus -
removepudor, pudoris - shame, dishonour
158 multiplex, multiplicis - having many windings, complex
domus, domi - house, homecaecus, caeca, caecum - dark, obscure, secretincludo, includere, inclusi, inclusus - shut up,
enclosetectum, tecti - house, dwelling, building
The building of the labyrinth - Section IbLines 155-158
creverat opprobrium generis, foedumque patebat matris adulterium monstri novitate biformis; destinat hunc Minos thalamo removere pudorem multiplicique domo caecisque includere tectis.
155
WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses 5
Notes
6 WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses
159 Daedalus, Daedali - Daedalusingenium, ingenii - talent, gift, geniusfaber, fabra, fabrum - of the craftsmanceleber, celebris, celebre - renowned, famousars, artis - skill, art, artifice
160 pono, ponere, posui, positus - put, place, set upopus, operis - work, structureturbo, turbare, turbavi, turbatus - confuse,
mix up, make muddlednota, notae - sign, mark, markeret - andlumen, luminis - eye, lightflexus, flexa, flexum - tortuous, bending, twisting
161 duco, ducere, duxi, ductus - lead, draw, deceive
in - intoerror, erroris - uncertainty, error, deceptionvarius, varia, varium - various, uncertain,
diverseambages, ambagis - twisting around, twists
and turnsvia, viae - way, path, passage
The building of the labyrinth - Section IcLines 159-161
Daedalus ingenio fabrae celeberrimus artis ponit opus turbatque notas et lumina flexa ducit in errorem variarum ambage viarum.
160
WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses 7
Notes
8 WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses
162 non - notsecus - otherwise, differentlyac - and, and besides; thanliquidus, liquida, liquidum - liquid, fluidPhrygius, Phrygia, Phrygium - PhrygianMaeandrus, Maeandri - Maeander, a riverin - in, amongunda, undae - wave, water
163 ludo, ludere, lusi, lusus - playet - andambiguus, ambigua, ambiguum -
changeable, varying, uncertainlapsus, lapsus - gliding, moving, courserefluo, refluere - flow backfluo, fluere, fluxi - flow
164 occurro, occurrere, occurri - [with dat] run towards, meet, encounter
se - himself, herself, itself, themselvesvenio, venire, veni - comeaspicio, aspicere, aspexi, aspectus - see,
look at, beholdunda, undae - wave, water
165 et - andnunc - now, at this momentad - to, towardsfons, fontis - spring, sourcenunc - now, at this momentad - to, towardsmare, maris - seaverto, vertere, verti, versus - turnapertus, aperta, apertum - open
166 incertus, incerta, incertum - uncertain, inconstant
exerceo, exercere, exercui, exercitus - keep in motion, ply
aqua, aquae - water
The building of the labyrinth - Section IdLines 162-166 (... aquas)
non secus ac liquidis Phrygiis Maeandrus in undis ludit et ambiguo lapsu refluitque fluitque occurrensque sibi venturas aspicit undas et nunc ad fontes, nunc ad mare versus apertum incertas exercet aquas:
165
WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses 9
Notes
10 WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses
166 ita - so, in this way, just like thisDaedalus, Daedali - Daedalusimpleo, implere, implevi, impletus - fill
167 innumerus, innumera, innumerum - numberless
error, erroris - uncertainty, error, deceptionvia, viae - way, path, passagevix - hardly, scarcely, not easilyipse, ipsa, ipsum - he himselfrevertor, reverti, reversus sum - come back,
return
168 ad - to, towardslimen, liminis - threshold, entrancepossum, posse, potui - be able, cantantus, tanta, tantum - so greatsum, esse, fui - befallacia, fallaciae - deceptiveness, trickerytectum, tecti - house, dwelling, building
The building of the labyrinth - Section IeLines 166-168 (ita ... tecti)
ita Daedalus implet innumeras errore vias, vixque ipse reverti ad limen potuit: tanta est fallacia tecti.
WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses 11
Notes
12 WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses
183 Daedalus, Daedali - Daedalusinterea - meanwhileCrete, Cretes - Cretelongus, longa, longum - longperodi, perodisse, perosus sum - hate
greatly, detest184 exilium, exilii - exile
tango, tangere, tetigi, tactus - touch, affect, movelocus, loci - placenatalis, natalis, natale - of birth, nativeamor, amoris - love, desire
185 claudo, claudere, clausi, clausus - shut in, imprisonpelagus, pelagi - seaterra, terrae - landlicet - although (+ subjunctive)inquit - he sayset - andunda, undae - wave
186 obstruo, obstruere, obstruxi, obstructus - close off, block
at - but, yet, at leastcaelum, caeli - skycerte - certainly, surelypateo, patere, patui - be open, be accessible,
be availableeo, ire, ii - goillac - by that route
187 omnis, omnis, omne - all, everypossideo, possidere, possedi, possessus -
possess, controlnon - notpossideo, possidere, possedi, possessus -
possess, haveaer, aeris - air, atmosphere, skyMinos, Minois - Minos
Section II - Daedalus and Icarus (Met. 8.183-235)For many years the Minotaur - fed on the flesh of Athenian youths - remained hidden but secure, until the secret of the labyrinth was penetrated by the young Athenian prince Theseus. Helped by the king’s daughter Ariadne, he succeeded in killing the Minotaur and then escaped with her. Daedalus was blamed for all this, and he and his son now became Minos’ prisoners.
Daedalus and Icarus - Section IIaLines 183-187
Daedalus interea, Creten longumque perosus exilium, tactusque loci natalis amore, clausus erat pelago. ‘terras licet’ inquit ‘et undas obstruat, at caelum certe patet; ibimus illac!omnia possideat, non possidet aera Minos.’
185
WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses 13
Notes
14 WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses
188 dico, dicere, dixi, dictus - sayet - andignotus, ignota, ignotum - unknownanimus, animi - mind, will, purposedimitto, dimittere, dimisi, dimissus - direct, applyin - to, intoars, artis - skill, art
189 natura, naturae - naturenovo, novare, novavi, novatus - make new,
change, alternam - forpono, ponere, posui, positus - put, place, layin - inordo, ordinis - order, row, linepenna, pennae - feather
191 ut - so thatclivus, clivi - slopecresco, crescere, crevi, cretus - grow,
increaseputo, putare, putavi - think, suppose, believesic - in this manner, so, thusrusticus, rustica, rusticum - rustic, countryquondam - once, sometimes
192 fistula, fistulae - pipe, shepherd’s pipe, pan-pipe
dispar, disparis - unequal, of different lengthspaulatim - graduallysurgo, surgere, surrexi - rise, grow talleravena, avenae - reed
Daedalus and Icarus - Section IIbLines 188-189 and 191-192
dixit et ignotas animum dimittit in artes, naturamque novat. nam ponit in ordine pennas, ut clivo crevisse putes; sic rustica quondam fistula disparibus paulatim surgit avenis.
189191
WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses 15
Notes
16 WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses
193 tum - thenlinum, lini - thread, cordmedius, media, medium - middle, in the middleet - andcera, cerae - waxadligo, adligare, adligavi, adligatus - bind, tieimus, ima, imum - at the bottom, at the base
194 atque - and, and alsoita - so, in this way, thuscompono, componere, composui, compositus
- put together, arrange, constructparvus, parva, parvum - small, gentlecurvamen, curvaminis - curve, arcflecto, flectere, flexi, flexus - bend
195 ut - so that, to, in order toverus, vera, verum - true, real, genuineimitor, imitari, imitatus sum - imitate,
simulate, copyavis, avis - bird
Daedalus and Icarus - Section IIcLines 193-195 (... aves)
tum lino medias et ceris adligat imas, atque ita compositas parvo curvamine flectit, ut veras imitetur aves. 195
WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses 17
Notes
18 WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses
195 puer, pueri - boy, sonIcarus, Icari - Icarusuna - together with him, beside him
196 sto, stare, steti - standet - andignarus, ignara, ignarum - ignorant, unawaresuus, sua, suum - his, his ownse - himself, herself, itself, themselvestracto, tractare, tractavi, tractatus - handlepericlum, pericli - danger, peril
197 os, oris - mouth, facerenideo, renidere - smilemodo - sometimesqui, quae, quod - who, which, thatvagus, vaga, vagum - wandering, moving at
randommoveo, movere, movi, motus - move, stiraura, aurae - air, gentle breeze
198 capto, captare, captavi, captatus - snatch, try to catch, grab
pluma, plumae - featherflavus, flava, flavum - yellow, goldenmodo - sometimespollex, pollicis - thumbcera, cerae - wax
199 mollio, mollire, mollivi, mollitus - soften, make soft
lusus, lusus - play, gamesuus, sua, suum - his, his ownmirabilis, mirabilis, mirabile - wonderful,
marvellous, extraordinarypater, patris - father
200 impedio, impedire, impedivi, impeditus - hamper, hinder
opus, operis - work
Daedalus and Icarus - Section IIdLines 195-200 (puer ... opus)
puer Icarus una stabat et, ignarus sua se tractare pericla, ore renidenti modo, quas vaga moverat aura, captabat plumas, flavam modo pollice ceram mollibat, lusuque suo mirabile patris impediebat opus.
195
200
WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses 19
Notes
20 WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses
200 postquam - after, whenmanus, manus - handultimus, ultima, ultimum - last, finalcoeptum, coepti - undertaking, task
201 impono, imponere, imposui, impositus - put ongeminus, gemina, geminum - double, twinopifex, opificis - craftsmanlibro, librare, libravi, libratus - balance, poisein, on - in, onala, alae - wing
202 ipse, ipsa, ipsum - he, she, it; himself, herself, itself
suus, sua, suum - his, his owncorpus, corporis - bodymoveo, movere, movi, motus - move, stirpendeo, pendere, pependi - hang, hoverin - in, onaura, aurae - air, gentle breeze
203 instruo, instruere, instruxi, instructus - instruct, teach
et - and, alsonatus, nati - sonmedius, media, medium - middleque - andut - to, thatlimes, limitis - track, routecurro, currere, cucurri - run, hasten
204 Icarus, Icari - Icarusaio - saymoneo, monere, monui, monitus - warn,
advisene - so that not, in order that not, lestsi - ifdemissus, demissa, demissum - low, by a
lower courseeo, ire, ii - go
205 unda, undae - wave, water, seagravo, gravare, gravavi, gravatus - weigh
downpenna, pennae - feather, wingsi - ifcelsus, celsa, celsum - high, on a higher
courseignis, ignis - fire, heat (of the sun)aduro, adurere, adussi, adustus - burn,
scorch
Daedalus and Icarus - Section IIeLines 200-205 (postquam ... adurat)
postquam manus ultima coepto imposita est, geminas opifex libravit in alas ipse suum corpus motaque pependit in aura. instruit et natum, ‘medio’que ‘ut limite curras, Icare’, ait ‘moneo, ne, si demissior ibis, unda gravet pennas, si celsior, ignis adurat.
200
205
WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses 21
Notes
22 WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses
206 inter - betweenuterque, utraque, utrumque - each of the twovolo, volare, volavi - flynec - nor, and nottu - you (sing)specto, spectare, spectavi, spectatus - look
at, face towardsBootes, Bootae - Bootes, a constellation (the
Ox-driver)207 aut - or
Helice, Helices - Helice, a constellation (the Great Bear)
iubeo, iubere, iussi, iussus - order, command, tell
stringo, stringere, strinxi, strictus - draw, unsheathe
Orion, Orionis - Orion, a constellation (the Hunter)
ensis, ensis - sword
208 ego, mei - I, medux, ducis - leader, guidecarpo, carpere, carpsi, carptus - take, seizevia, viae - way, path, roadpariter - at the same time, simultaneouslypraeceptum, praecepti - rule, guidancevolo, volare, volavi - fly
209 trado, tradere, tradidi, traditus - hand over, give
et - andignotus, ignota, ignotum - unknown, new-
fangledumerus, umeri - shoulderaccommodo, accommodare, accommodavi,
accommodatus - adjust, fitala, alae - wing
Daedalus and Icarus - Section IIfLines 206-209
inter utrumque vola! nec te spectare Booten aut Helicen iubeo strictumque Orionis ensem: me duce carpe viam!’ pariter praecepta volandi tradit et ignotas umeris accommodat alas.
WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses 23
Notes
24 WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses
210 inter - betweenopus, operis - workmonitus, monitus - warning, advicegena, genae - cheekmadesco, madescere, madui - become
moist, become wetsenilis, senilis, senile - aged, of an old man
211 et - andpatrius, patria, patrium - of a father, paternaltremo, tremere, tremui - tremble, shakemanus, manus - handdo, dare, dedi, datus - giveosculum, osculi - kissnatus, nati - son, child
212 non - notiterum - again, for the second timerepeto, repetere, repetivi, repetitus - seek
again, repeatsuus, sua, suum - his, his ownpenna, pennae - feather, winglevo, levare, levavi, levatus - lift, support, raise
213 ante - in front, beforevolo, volare, volavi - flycomes, comitis - companiontimeo, timere, timui - fear, be afraidvelut - just as, just likeales, alitis - birdab - fromaltus, alta, altum - high
214 qui, quae, quod - who, which, thattener, tenera, tenerum - delicate, immature,
youngproles, prolis - offspringproduco, producere, produxi, productus -
lead forth, bring forthin - intoaer, aeris - airnidus, nidi - nest
215 hortor, hortari, hortatus sum - encourage, urge
sequor, sequi, secutus sum - followdamnosus, damnosa, damnosum -
destructive, fatalerudio, erudire, erudivi, eruditus - instruct,
teachars, artis - skill, art
216 et - andmoveo, movere, movi, motus - move, stir,
agitate, set in motionipse, ipsa, ipsum - he, she, it; self, very,
identicalsuus, sua, suum - his, his ownet - andnatus, nati - son, childrespicio, respicere, respexi - look back at,
watchala, alae - wing
Daedalus and Icarus - Section IIgLines 210-216
inter opus monitusque genae maduere seniles, et patriae tremuere manus. dedit oscula nato non iterum repetenda suo, pennisque levatus ante volat comitique timet, velut ales, ab alto quae teneram prolem produxit in aera nido; hortaturque sequi, damnosasque erudit artes, et movet ipse suas et nati respicit alas.
210
215
WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses 25
Notes
26 WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses
217 hic, haec, hoc - thisaliquis, aliquid - someonetremulus, tremula, tremulum - trembling,
quiveringdum - whilecapto, captare, captavi, captatus - try to
catchharundo, harundinis - fishing rodpiscis, piscis - fish
218 aut - orpastor, pastoris - shepherdbaculum, baculi - stick, staffstiva, stivae - plough-handleinnitor, inniti, innixus sum - lean onarator, aratoris - ploughman, farmer
219 video, videre, vidi, visus - see, look at, behold, observe
et - andobstipesco, obstipescere, obstipui - gape
wide, be amazed, be astoundedqui, quae, quod - who, which, thataether, aetheris - upper air, heaven, skycarpo, carpere, carpsi, carptus - take, usepossum, posse, potui - be able, can
220 credo, credere, credidi - believe, thinksum, esse, fui - bedeus, dei - god
Daedalus and Icarus - Section IIhLines 217-220 (... deos)
hos aliquis tremula dum captat harundine pisces, aut pastor baculo stivave innixus arator vidit et obstipuit, quique aethera carpere possent credidit esse deos. 220
WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses 27
Notes
28 WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses
220 et - andiam - now, alreadyIunonius, Iunonia, Iunonium - belonging to Junolaevus, laeva, laevum - left, left hand
221 pars, partis - part, sideSamos, Sami - Samos, an island in the
eastern Aegean SeaDelos, Deli - Delos, an island of the CycladesParos, Pari - Paros, an island in the Cycladesrelinquo, relinquere, reliqui, relictus - leave
behind, leave222 dexter, dextra, dextrum - on the right hand
side, to the rightLebinthos, Lebinthi - Lebinthos, an island in
the Sporadessum, esse, fui - befecundus, fecunda, fecundum - fruitful, abundantmel, mellis - honeyCalymne, Calymnes - Calymne, an island in
the Aegean Sea
223 cum - whenpuer, pueri - boy, sonaudax, audacis - bold, daring, audaciouscoepio, coepere, coepi - begingaudeo, gaudere, gavisus sum - be pleased
with, revel in, enjoyvolatus, volatus - flying, flight
224 desero, deserere, deserui, desertus - abandon, desert, leave
dux, ducis - leader, guidecaelum, caeli - heaven, skycupido, cupidinis - love, desiretraho, trahere, traxi, tractus - draw, attract
225 altus, alta, altum - highago, agere, egi, actus - drive, takeiter, itineris - journey, route
Daedalus and Icarus - Section IIiLines 220-225 (et iam ... iter)
et iam Iunonia laeva parte Samos (fuerant Delosque Parosque relictae), dextra Lebinthos erat fecundaque melle Calymne, cum puer audaci coepit gaudere volatu deseruitque ducem, caelique cupidine tractusaltius egit iter.
220
225
WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses 29
Notes
30 WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses
225 rapidus, rapida, rapidum - scorching, consuming
vicinia, viciniae - nearness, proximitysol, solis - sun
226 mollio, mollire, mollivi, mollitus - soften, make soft, weaken
odoratus, odorata, odoratum - sweet-smelling, fragrant
penna, pennae - feather, wingvinculum, vinculi - bond, linkcera, cerae - wax
227 tabesco, tabescere, tabui - melt, melt awaycera, cerae - waxnudus, nuda, nudum - barequatio, quatere, -, quassus - shake, flap,
beatille, illa, illud - he, she; it; that; the well-
known; the formerlacertus, lacerti - arm
228 remigium, remigii - oarage, propulsion, (here) wings
careo, carere, carui - be without, miss, lack (+ abl.)
non - notullus, ulla, ullum - anypercipio, percipere, percepi, perceptus -
catch, get a purchase onaura, aurae - air, breeze
229 os, oris - mouth, facecaeruleus, caerulea, caeruleum - dark bluepatrius, patria, patrium - of a father, paternalclamo, clamare, clamavi - shout, callnomen, nominis - name
230 excipio, excipere, excepi, exceptus - catch, receive, take
aqua, aquae - water, seaqui, quae, quod - who, which, thatnomen, nominis - nametraho, trahere, traxi, tractus - draw, takeab - fromille, illa, illud - he, she, it; that
Daedalus and Icarus - Section IIjLines 225-230 (rapidi ... illo)
rapidi vicinia solis mollit odoratas, pennarum vincula, ceras. tabuerant cerae; nudos quatit ille lacertos, remigioque carens non ullas percipit auras. oraque caerulea patrium clamantia nomen excipiuntur aqua, quae nomen traxit ab illo.
225
230
WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses 31
Notes
32 WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses
231 at - but, yetpater, patris - fatherinfelix, infelicis - unfortunate, unhappynec - nor, and notiam - now, any longerpater, patris - fatherIcarus, Icari - Icarusdico, dicere, dixi, dictus - say, call
232 Icarus, Icari - Icarusdico, dicere, dixi, dictus - say, callubi - where?sum, esse, fui - bequis, quid - who? which? what?tu - you (sing.)regio, regionis - place, locality, locationrequiro, requirere, requisii, requisitus - seek,
search for
233 Icarus, Icari - Icarusdico, dicere, dixi, dictus - say, callpenna, pennae - feather, wingaspicio, aspicere, aspexi, aspectus - see,
catch sight ofin - in, onunda, undae - wave, sea
234 devoveo, devovere, devovi, devotus - cursesuus, sua, suum - his, his ownars, artis - skill, art, cunning, artificecorpus, corporis - body, corpsesepulcrum, sepulcri - grave, tomb
235 condo, condere, condidi, conditus - lay to rest, place, bury
et - andtellus, telluris - land, countrya - fromnomen, nominis - namedico, dicere, dixi, dictus - say, callsepelio, sepelire, sepelivi, sepultus - bury
Daedalus and Icarus - Section IIkLines 231-235
at pater infelix nec iam pater ‘Icare’, dixit, ‘Icare’, dixit ‘ubi es? qua te regione requiram? Icare’, dicebat; pennas aspexit in undis, devovitque suas artes corpusque sepulcro condidit, et tellus a nomine dicta sepulti. 235
WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses 33
Notes
34 WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses
243 qui, quae, quod - who, which, thatquia - becausePygmalion, Pygmalionis - Pygmalionaevum, aevi - time, lifeper - through, for, for the sake ofcrimen, criminis - crime, scandal, immoralityago, agere, egi, actus - act, do, spend (time)
244 video, videre, vidi, visus - see, observe, understand
offendo, offendere, offendi, offensus - offend, upset, disgust
vitium, vitii - fault, vice, wickednessqui, quae, quod - who, which, thatplurimus, plurima, plurimum - very much,
very manymens, mentis - mind, thought
245 femineus, feminea, femineum - of a woman, feminine
natura, naturae - naturedo, dare, dedi, datus - givesine - withoutconiunx, coniugis - wife, spousecaelebs, caelibis - unmarried, single,
bachelor246 vivo, vivere, vixi - live
thalamus, thalami - marriage, marriage-beddiu - for a long whileconsors, consortis - partnercareo, carere, carui - be without, lack (+ abl.)
Section III - Pygmalion (Met. 10.243-297)In this story, Pygmalion is king of Cyprus. Some of the women of this island had become the first to sell their services as prostitutes. Disgusted by their immoral behaviour, Pygmalion made up his mind to have nothing to do with any women.
Pygmalion - Section IIIaLines 243-246
quas quia Pygmalion aevum per crimen agentes viderat, offensus vitiis, quae plurima menti femineae natura dedit, sine coniuge caelebs vivebat thalamique diu consorte carebat.
245
WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses 35
Notes
36 WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses
247 interea - meanwhileniveus, nivea, niveum - snow-whitemirus, mira, mirum - wonderful, astonishingfeliciter - fortunately, luckily, happilyars, artis - skill, art
248 sculpo, sculpere, sculpsi, sculptus - carve, sculpt
ebur, eboris - ivoryforma, formae - form, figure, shape, beautydo, dare, dedi, datus - givequi, quae, quod - who, which, thatfemina, feminae - female, womannascor, nasci, natus sum - be born
249 nullus, nulla, nullum - not any, nopossum, posse, potui - be able, canopus, operis - work, work of artsuus, sua, suum - his, his ownconcipio, concipere, concepi, conceptus -
conceive, developamor, amoris - love, desire
250 virgo, virginis - girlsum, esse, fui - beverus, vera, verum - true, real, genuinefacies, faciei - look, appearancequi, quae, quod - who, which, thatvivo, vivere, vixi - live, be alivecredo, credere, credidi - believe, think
251 et - andsi - ifnon - notobsto, obstare, obstiti - stand in the way, hold
back, hinderreverentia, reverentiae - respect, deference,
modestyvolo, velle, volui - want, wish, desiremoveo, movere, movi, motus - move, rouse,
wake up252 ars, artis - skill, art
adeo - so much, so far, to such a degreelateo, latere, latui - lie hidden, escape noticears, artis - skill, artsuus, sua, suum - his, his own
Pygmalion - Section IIIbLines 247-252 (… sua)
interea niveum mira feliciter arte sculpsit ebur formamque dedit, qua femina nasci nulla potest, operisque sui concepit amorem. virginis est verae facies, quam vivere credas et, si non obstet reverentia, velle moveri: ars adeo latet arte sua.
250
WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses 37
Notes
38 WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses
252 miror, mirari, miratus sum - wonder at, be amazed at, admire
et - andhaurio, haurire, hausi, haustus - drink in,
take in, absorb253 pectus, pectoris - breast, soul, heart
Pygmalion, Pygmalionis - Pygmalionsimulo, simulare, simulavi, simulatus -
imitate, copy, pretendcorpus, corporis - bodyignis, ignis - fire, passion, passionate feeling (for)
254 saepe - often, frequentlymanus, manus - handopus, operis - work, work of arttempto, temptare, temptavi, temptatus - try,
attempt, try out, testadmoveo, admovere, admovi, admotus -
move, bring near, lay onan - whether, orsum, esse, fui - be
255 corpus, corporis - bodyan - whether, orille, illa, illud - thatebur, eboris - ivory, ivory statuenec - nor, and notadhuc - still, yetebur, eboris - ivory, ivory statuesum, esse, fui - befateor, fateri, fassus sum - admit, acknowledge
256 osculum, osculi - kissdo, dare, dedi, datus - givereddo, reddere, reddidi, redditus - give back,
returnputo, putare, putavi - think, believeloquor, loqui, locutus sum - speak, talkteneo, tenere, tenui, tentus - hold, embrace
257 et - andcredo, credere, credidi, creditus - believe,
think, be of the opiniontango, tangere, tetigi, tactus - touchdigitus, digiti - fingerinsido, insidere, insedi, insessus - sink intomembrum, membri - limb
258 et - andmetuo, metuere, metui - be afraid, fearpremo, premere, pressi, pressus - pressvenio, venire, veni - come, arisene - that not, lestlivor, livoris - bruise, bruisingin - to, intoartus, artus - limb
Pygmalion - Section IIIcLines 252-258 (miratur ... artus)
miratur et haurit pectore Pygmalion simulati corporis ignes. saepe manus operi temptantes admovet, an sit corpus an illud ebur, nec adhuc ebur esse fatetur. oscula dat reddique putat loquiturque tenetque, et credit tactis digitos insidere membris, et metuit pressos veniat ne livor in artus.
255
WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses 39
Notes
40 WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses
Pygmalion - Section IIIdLines 259-265
et modo blanditias adhibet, modo grata puellis munera fert illi - conchas teretesque lapillos et parvas volucres et flores mille colorum, liliaque pictasque pilas et ab arbore lapsas Heliadum lacrimas. ornat quoque vestibus artus, dat digitis gemmas, dat longa monilia collo; aure leves bacae, redimicula pectore pendent.
259 et - andmodo - now, sometimesblanditia, blanditiae - flattery, charmadhibeo, adhibere, adhibui, adhibitus - offer, usemodo - now, sometimesgratus, grata, gratum - agreeable, pleasingpuella, puellae - girl
260 munus, muneris - giftfero, ferre, tuli, latus - bring, carryille, illa, illud - he, she, it, thatconcha, conchae - shellteres, teretis - smooth, roundedlapillus, lapilli - little stone, pebble
261 et - andparvus, parva, parvum - little, smallvolucris, volucris - birdet - andflos, floris - blossom, flowermille - thousand, thousands, innumerablecolor, coloris - colour
262 lilium, lilii - lilypictus, picta, pictum - painted, decoratedpila, pilae - ballet - andab - fromarbor, arboris - treelabor, labi, lapsus sum - fall down, drop
263 Heliades, Heliadum - the Heliades, daughters of Helios, who were changed into trees and shed tears of amber
lacrima, lacrimae - tearorno, ornare, ornavi, ornatus - adorn, dress,
decoratequoque - also, toovestis, vestis - garments, clothesartus, artus - limb
264 do, dare, dedi, datus - givedigitus, digiti - fingergemma, gemmae - jewel, gemdo, dare, dedi, datus - givelongus, longa, longum - longmonile, monilis - necklacecollum, colli - neck
265 auris, auris - earlevis, levis, leve - smooth, polishedbaca, bacae - pearlredimiculum, redimiculi - headband with
ribbons falling downpectus, pectoris - breast, chestpendeo, pendere, pependi - hang down
260
265
WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses 41
Notes
42 WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses
266 cunctus, cuncta, cunctum - all together, total, complete
decet, decere, decuit - look right, be becoming, be fitting
nec - nor, and notnudus, nuda, nudum - naked, bareminus - lessformosus, formosa, formosum - beautifulvideo, videre, vidi, visus - see; (in passive)
appear, seem267 colloco, collocare, collocavi, collocatus - place
hic, haec, hoc - thisstratum, strati - couch, bed, beddingconcha, conchae - shell-fish (producing a
rich purple dye)Sidonis, Sidonidis - Sidonian, Phoeniciantingo, tingere, tinxi, tinctus - dye, tint
268 appello, appellare, appellavi, appellatus - call, address, name
torus, tori - marriage-bedsocia, sociae - partner, companionadclino, adclinare, adclinavi, adclinatus - lay
down, lean, reclinecollum, colli - neck
269 mollis, mollis, molle - soft, tenderin - on, amongpluma, plumae - feather, downtamquam - just as, just as ifsentio, sentire, sensi, sensus - feel, perceiverepono, reponere, reposui, repositus - lay
back, place
Pygmalion - Section IIIeLines 266-269
cuncta decent, nec nuda minus formosa videtur. collocat hanc stratis concha Sidonide tinctis appellatque tori sociam, adclinataque colla mollibus in plumis, tamquam sensura, reponit.
WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses 43
Notes
44 WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses
270 festus, festa, festum - festal, of a festivaldies, diei - dayVenus, Veneris - Venus, goddess of lovetotus, tota, totum - all, the whole of, entireceleber, celebris, celebre - famous, crowdedCyprus, Cypri - Cyprus
271 venio, venire, veni - come, arriveet - andpandus, panda, pandum - curvedinduco, inducere, induxi, inductus - spread,
cover with (+ acc.)cornu, cornus - hornaurum, auri - gold
272 concido, concidere, concidi - fall down, be killed, die
icio, icere, ici, ictus - hit, strikeniveus, nivea, niveum - snow-whitecervix, cervicis - neckiuvenca, iuvencae - young cow, heifer
273 tus, turis - incensefumo, fumare, fumavi - smokecum - when, as soon asmunus, muneris - duty, functionfungor, fungi, functus sum - perform, carry
out, discharge a duty (+ abl.)ad - towards, near, atara, arae - altar
274 consisto, consistere, constiti - standet - andtimide - fearfully, timidly, nervouslysi - ifdeus, dei - goddo, dare, dedi, datus - givecunctus, cuncta, cunctum - all, everypossum, posse, potui - be able, have power,
can275 sum, esse, fui - be
coniunx, coniugis - wifeopto, optare, optavi, optatus - choose, wish
for, desirenon - notaudeo, audere, ausus sum - dareeburneus, eburnea, eburneum - made of
ivoryvirgo, virginis - girl
276 dico, dicere, dixi, dictus - say, declare, express
Pygmalion, Pygmalionis - Pygmalionsimilis, similis, simile - like, resembling,
similar tomeus, mea, meum - my, minedico, dicere, dixi, dictus - sayeburnus, eburna, eburnum - made of ivory
Pygmalion - Section IIIfLines 270-276
festa dies Veneris tota celeberrima Cypro venerat, et pandis inductae cornibus aurum conciderant ictae nivea cervice iuvencae, turaque fumabant, cum munere functus ad aras constitit et timide ‘si, di, dare cuncta potestis, sit coniunx, opto’ - non ausus ‘eburnea virgo’ dicere, Pygmalion ‘similis mea’ dixit ‘eburnae.’
270
275
WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses 45
Notes
46 WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses
277 sentio, sentire, sensi, sensus - feel, hear, perceive, notice
ut - as, sinceipse, ipsa, ipsum - herselfsuus, sua, suum - her, her ownadsum, adesse, adfui - be present atVenus, Veneris - Venus, goddess of loveaureus, aurea, aureum - golden, shining like
gold, beautifulfestum, festi - holiday, festival, feast-day
278 votum, voti - prayer, desire, hopequis, quid - whatille, illa, illud - thatvolo, velle, volui - wish, desire, want, mean, signifyet - andamicus, amica, amicum - friendly, favourablenumen, numinis - god, spirit, divine poweromen, ominis - augury, sign, token
279 flamma, flammae - flameter - three timesaccendo, accendere, accendi, accensus -
set on fire, lightapex, apicis - point, top, tongue (of flame)per - throughaer, aeris - airduco, ducere, duxi, ductus - lead, extend
Pygmalion - Section IIIgLines 277-279
sensit, ut ipsa suis aderat Venus aurea festis, vota quid illa velint et, amici numinis omen, flamma ter accensa est apicemque per aera duxit.
WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses 47
Notes
48 WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses
280 ut - when, as soon asredeo, redire, redii - go back, returnsimulacrum, simulacri - likeness, image, statuesuus, sua, suum - his, his ownpeto, petere, petii, petitus - make for, seekille, illa, illud - he, she, it; thatpuella, puellae - girl
281 incumbo, incumbere, incubui - lie on, recline ontorus, tori - couch, beddo, dare, dedi, datus - giveosculum, osculi - kissvideo, videre, vidi, visus - see; (in passive)
appear, seemtepeo, tepere, tepui - be warm
282 admoveo, admovere, admovi, admotus - move, bring near
os, oris - mouth, faceiterum - again, for the second timemanus, manus - handquoque - also, toopectus, pectoris - breast, chesttempto, temptare, temptavi, temptatus -
handle, feel, test
283 tempto, temptare, temptavi, temptatus - handle, feel, test
mollesco, mollescere - soften, become softebur, eboris - ivory, ivory statuepono, ponere, posui, positus - lay aside, put
asiderigor, rigoris - stiffness, hardness
284 subsido, subsidere, subsedi - give way todigitus, digiti - fingercedo, cedere, cessi - yieldut - as, just asHymettius, Hymettia, Hymettium - of
Hymettus, a mountain famed for its honeysol, solis - sun, sunlight, heat of the sun
285 cera, cerae - waxremollesco, remollescere - grow soft, softentracto, tractare, tractavi, tractatus - handle,
manipulatepollex, pollicis - thumbmultus, multa, multum - much, many
286 flecto, flectere, flexi, flexus - bend, curve, mouldin - intofacies, faciei - form, shape, appearanceipse, ipsa, ipsum - selfsame, very, that veryfio, fieri, factus sum - becomeutilis, utilis, utile - useful, usableusus, usus - use
Pygmalion - Section IIIhLines 280-286
ut rediit, simulacra suae petit ille puellae incumbensque toro dedit oscula: visa tepere est. admovet os iterum, manibus quoque pectora temptat: temptatum mollescit ebur, positoque rigore subsidit digitis ceditque, ut Hymettia sole cera remollescit tractataque pollice multas flectitur in facies, ipsoque fit utilis usu.
280
285
WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses 49
Notes
50 WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses
287 dum - while, as long asstupeo, stupere, stupui - be stunned, be
astonishedet - anddubie - hesitantly, uncertainly, doubtfullygaudeo, gaudere, gavisus sum - rejoice, be
glad, be pleasedfallo, fallere, fefelli, falsus - cheat, deceive,
disappointvereor, vereri, veritus sum - fear, be afraid
288 rursus - again, once moreamo, amare, amavi, amatus - loverursus - again, once moremanus, manus - handsuus, sua, suum - his, his ownvotum, voti - prayer, object of prayer, desire,
hoperetracto, retractare, retractavi, retractatus -
touch again289 corpus, corporis - body
sum, esse, fui - besalio, salire, salii - throb, pulsetempto, temptare, temptavi, temptatus -
handle, feelpollex, pollicis - thumbvena, venae - vein
Pygmalion - Section IIIiLines 287-289
dum stupet et dubie gaudet fallique veretur, rursus amans rursusque manu sua vota retractat: corpus erat! saliunt temptatae pollice venae.
WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses 51
Notes
52 WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses
290 tum - then, at that momentvero - in fact, certainly, indeedPaphius, Paphia, Paphium - Paphian, of
Paphos (Cyprus)plenus, plena, plenum - plenteous, full,
fulsomeconcipio, concipere, concepi, conceptus -
produce, formheros, herois - hero
291 verbum, verbi - word, speechqui, quae, quod - who, which, thatVenus, Veneris - Venus, goddess of lovegrates, gratium - thanksago, agere, egi, actus - act, do, offeros, oris - mouth, facetandem - at last
292 os, oris - mouth, facesuus, sua, suum - his, his ownnon - notfalsus, falsa, falsum - false, unrealpremo, premere, pressi, pressus - pressdo, dare, dedi, datus - giveosculum, osculi - kissvirgo, virginis - girl
293 sentio, sentire, sensi, sensus - feel, perceiveet - anderubesco, erubescere, erubui - redden, blushtimidus, timida, timidum - fearful, timidad - to, towardslumen, luminis - light, daylight; eyelumen, luminis - light, daylight; eye
294 adtollo, adtollere - lift up, raisepariter - equally, simultaneouslycum - with, along withcaelum, caeli - skyvideo, videre, vidi, visus - see, behold, observeamo, amare, amavi, amatus - love
Pygmalion - Section IIIjLines 290-294
tum vero Paphius plenissima concipit heros verba, quibus Veneri grates agat, oraque tandem ore suo non falsa premit; dataque oscula virgo sensit et erubuit timidumque ad lumina lumen adtollens pariter cum caelo vidit amantem.
290
WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses 53
Notes
54 WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses
295 coniugium, coniugii - marriage, weddingqui, quae, quod - who, which, thatfacio, facere, feci, factus - make, do, causeadsum, adesse, adfui - be near, be present atdea, deae - goddessiam - now, alreadycogo, cogere, coegi, coactus - contract,
come together296 cornu, cornus - horn, horn of the moon
in - intoplenus, plena, plenum - full, wholenoviens - nine timeslunaris, lunaris, lunare - lunar, of the moonorbis, orbis - disc, circle, orb
297 ille, illa, illud - he, she, it; thatPaphos, Paphi - Paphos, daughter of
Pygmaliongigno, gignere, genui, genitus - bear, bring
forth, producede - from, afterqui, quae, quod - who, which, thatteneo, tenere, tenui, tentus - hold, keep,
possessinsula, insulae - islandnomen, nominis - name
Pygmalion - Section IIIkLines 295-297
coniugio, quod fecit, adest dea, iamque coactis cornibus in plenum noviens lunaribus orbem illa Paphon genuit, de qua tenet insula nomen.
295
WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses 55
Notes
56 WJEC Latin Literature Unit 9542 B Metamorphoses