ÁÎËÎÂÑÐÎË, ÑΨË, ØÈÍÆËÝÕ ÓÕÀÀÍÛ ßÀÌ ÕÀÐÚßÀ ÀËÁÀÍ ÁÓÑ ÁÎËÎÂÑÐÎË, ÇÀÉÍÛ ÑÓÐÃÀËÒÛÍ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÒªÂ

2004 ÎÍÛ ¯ÉË ÀÆÈËËÀÃÀÀÍÛ ÒÀÉËÀÍ

1

ÓËÀÀÍÁÀÀÒÀÐ 2005.01.10

ÁÎËÎÂÑÐÎË, ÑΨË, ØÈÍÆËÝÕ ÓÕÀÀÍÛ ßÀÌÍÛ ÕÀÐÚßÀ ÀËÁÀÍ ÁÓÑ ÁÎËÎÂÑÐÎË, ÇÀÉÍÛ ÑÓÐÃÀËÒÛÍ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÒªÂÈÉÍ 2004

ÎÍÛ ¯ÉË ÀÆÈËËÀÃÀÀÍÛ ÒÀÉËÀÍ

2005.01.10 Íýã. Á¿òýö çîõèîí áàéãóóëàëò 2004 îíä ñóðãàëò-ñóäàëãààíû àæèë ýðõýëäýã 4 õ¿í, õýâëýë, òåõíèêèéí 3-4 õ¿í, òºñëèéí áàãèéí 5 õ¿í, íàðèéí áè÷èã, íÿ-áî, çàõèðàë ãýñýí ¿íäñýí îðîí òîîòîéãîîð àæëàà ÿâóóëñàí áà 2001 îíîîñ ÞÍÅÑÊÎ-ãèéí òóñëàìæòàéãààð õýðýãæèæ áàéñàí “ªñâºð ¿å” òºñëèéí ¿éë àæèëëàãàà 2004 îíû 4 ä¿ãýýð ñàðä àëáàí ¸ñîîð äóóññàí òóë òºñëèéí ñàéí äóðûí àæèëòàí Enteng 2004 îíû 2 äóãààð ñàðä ãýðýýãýý äóóñãàí íóòàã áóöàæ, ¿íäñýí áàãèéí 5 õ¿íòýé õºäºëìºðèéí ãýðýýã öóöàëñàí áîëíî. Áè÷èã õýðýã áà íÿðàâ õàâñðàí ã¿éöýòãýæ áàéñàí Á.Äîðæíàìæèí øèíæëýõ óõààíû ìàãèñòðûí çýðãèéã àìæèëòòàé õàìãààëñàí òóë äýä àæèëòíû îðîí äýýð íÿðàâûí àæëàà õàâñðàí õèéæ áàéíà. 2004 îíû 11 ñàðûí 1-íýýñ ýõëýí Ç.Òîãòîõìàà áè÷èã õýðýã ýðõëýõ òóñëàõ àæèëòíààð àæèëëàæ áàéíà. Õî¸ð. Ýðäýì øèíæèëãýý, òóðøèëò, çîõèîí á¿òýýõ àæèë 2004 îíä òóñ òºâººñ õèéæ ã¿éöýòãýñýí àæèë íü àëáàí áóñ áîëîâñðîë, çàéíû ñóðãàëòûí ÷èãëýëýýð 1) òóðøèëò ñóäàëãàà, ýðäýì øèíæèëãýýíèé àæèë õèéõ, 2) òºðºë á¿ðèéí òºñºë õýðýãæ¿¿ëýõ, 3) ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëàõ, 4) ñóðãàëòûí ìàòåðèàë áýëòãýõ, 5) áîäëîãûí ÷àíàðòàé áàðèìò áè÷èã áîëîí òºñºë áîëîâñðóóëàõ ãýñýí 5 òºðºëä õàìààð÷ áàéãààã òóñ á¿ðýýð íü àâ÷ ¿çüå. ¯¿íä: 1. Òóðøèëò ñóäàëãàà, ýðäýì øèíæèëãýýíèé àæëûí òàëààð:

Øèíæëýõ óõààí, òåõíîëîãèéí ñàíãààñ 2002 îíû 10 ñàðààñ ýõëýí ñàíõ¿¿æ¿¿ëæ èðñýí “Àëáàí áà àëáàí áóñ áîëîâñðîëä çàéíû ñóðãàëòûã õýðýãëýõ îíîë-àðãà ç¿é” ñýäýâò ýðäýì øèíæèëãýýíèé òºñëèéí õ¿ðýýíä òºëºâëºñºí ñóäàëãààíû àæëûã ¿ðãýëæë¿¿ëýí ÿâóóëæ äóóñëàà. Ýíý ñóäàëãààíû ¿íäñýí ¿ð ä¿íã òºñëèéí òàéëàíä äýëãýðýíã¿é òóñãàæ ØÓÒÑ-ä õ¿ðã¿¿ëýýä áàéíà. ̺í ñóäàëãààíû àæëûí ¿ð ä¿íã íýãòãýí “Çàéíû ñóðãàëòûí îíîë àðãà ç¿é” íýã ñýäýâò á¿òýýë áîëãîí õýâëýëä áýëòãýýä áàéíà. Õýâëýõ ñàíõ¿¿æèëò îëäâîë 2005 îíû ýõíèé õàãàñò áàãòààí ãàðãàæ íèéòèéí õ¿ðòýýë áîëãîõ þì. Òóñ òºñëèéí óäèðäàã÷ Å.Áàò÷óëóóí, àæèëòàí Õàíòóëãà íàð çàéíû ñóðãàëòûí õýëáýð, õºãæëèéí ¿å øàòóóä, ìàíàéä ÿìàð áàéæ áîëîõ õóâèëáàð, Ä.ÿíäýãìàà çàéíû ñóðãàëòûí ìàòåðèàë áýëòãýõ, àðãà ç¿é, äèäàêòèê áîëîâñðóóëàëò õèéõ, Ä.Ãàíáààòàð ðàäèî õè÷ýýë áýëòãýõ îíîë, àðãà ç¿é, Ñ.Óíäðàë òåëå õè÷ýýë

2

áýëòãýõ îíîë àðãà ç¿é, òóñëàõ àæèëòàí Á.Äîðæíàìæèí Ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéã õýðýãëýõ àðãà ç¿éí (Ñîëîíãîñ óëñûí æèøýýí äýýð) òàëààð äàãíàí àæèëëàñàí áàéíà.

Çàéíû ñóðãàëòûí îíîë àðãà ç¿éã àâ÷ ¿çñýí ñóäàëãàà, îëîí íèéòýä õýðýãëýãäýõ ìàòåðèàë ìîíãîëä õîâîð áàéäãààñ ¿¿äýí áèä ÀÍÓ-ûí ªìíºä Ôëîðèäàãèéí Èõ Ñóðãóóëèéí çàéíû ñóðãàëòûí òºâèéí çàõèðàë ïðîô.Ì.×óðòîíòàé õîëáîî òîãòîîñîí áºãººä òýðýýð òóñ òºâèéí óðèëãààð, Ôóëáðàéòûí òýòãýëýãò õºòºëáºðò õàìðàãäàí èðæ ìàíàé òºâ äýýð 10 õîíîã àæèëëàâ. Ýíý õóãàöààíäàà Ìîíãîëûí ºíººãèéí íºõöºë äýõ çàéíû ñóðãàëòûí íºõöºë áàéäàëòàé òàíèëöàí, ØÓÒÈÑ, ÌÓÁÈÑÌ-ûí çàõèðëóóä, ÁÑØÓß-íû õîëáîãäîõ õ¿ì¿¿ñòýé óóëçàæ, ÌÓÁÈÑ-èéí Êîìïüþòåð-ìýäýýëýë ç¿éí ñóðãóóëèéí ëàáîðàòîðèéã ò¿øèãëýí 5 õîíîãèéí ñóðãàëò ÿâóóëæ õè÷ýýë çààâ. ̺í çàéíû ñóðãàëòûí ãîë ãîë àñóóäëààð çºâëºãºº ºã÷, õîëáîãäîõ ìàòåðèàëààð õàíãàí äýýð äóðäñàí íîìûí çàðèì õýñãèéã áîëîâñðóóëàõàä õàìòðàí àæèëëàâ (Çóðàã 1 à, á).

Çóðàã 1. à. Ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí ¿íäýñíèé á. Àéìãóóäòàé õèéñýí âèäåî óóëçàëò ïàðêòàé òàíèëöàâ

3

Çóðàã.2. “Çàéíû ñóðãàëòûí òóðøèëò àðãà ç¿é” õóðàë ̺í çàéíû ñóðãàëò ýðõýëæ áóé èõ, äýýä ñóðãóóëü, áóñàä áàéãóóëëàãóóäûí ¿éë àæèëëàãààòàé òàíèëöàõ, õîîðîíäîî õàðèëöàí ñóðàëöàõ áîëîìæèéã õàíãàõ ¿¿äíýýñ “Çàéíû ñóðãàëòûí òóðøèëò-àðãàç¿é” ñýäýâò õóðëûã 2004.10.11-íä çîõèîí áàéãóóëàâ. Ýíý õóðàëä ØÓÒÈÑ, ÝÌØÓÈÑ, ÌÓÁÈÑ, ÌÓÈÑ, Ìýäýýëëèéí òåõíîëîãèéí ¿íäýñíèé ïàðê, ïðîãðàìì õàíãàìæèéí “Ñòàð ôîðä” ÕÕÊ çýðýã ãàçðóóäààñ òºëººëºã÷ îðîëöîí ººðñäèéí õèéæ áóé ¿éë àæèëëàãààíû òàëààð èëòãýë òàâüæ õýëýëö¿¿ëñýí áà ÁÑØÓß-íû ØÓÒ-èéí ãàçðûí äàðãà Áààñàíæàâ îðîëöîâ. Ýíý õóðàëä ìºí òóñ òºâèéí ñóðãàëò ñóäàëãàà ýðõýëñýí àæèëòíóóäààñ ãàäíà ïðîô.×óðòîí çàéíû ñóðàãëòûí îíîë àðãà ç¿éí ¿íäñýí èëòãýëèéã òàâüñàí þì (Çóðàã 2). 2. Òºñºë õýðýãæ¿¿ëýõ òàëààð: Òàéëàíãèéí õóãàöààíä íèéò 8 òºñºë õýðýãæ¿¿ëëýý (çàðèì íü ºìíºõ îíû ¿ðãýëæëýë). ¯¿íä:

1. ”Çàéíû ñóðãàëòààð àíãëè õýëíèé áàãø íàðûí ìýðãýæëèéã äýýøë¿¿ëýõ íü” (Ñàíõ¿¿æ¿¿ëýã÷ áàéãóóëëàãà: ÞÍÅÑÊÎ, 2004 îíû 2 ñàðä äóóññàí)

2. “Ä¿éöñýí õºòºëáºðººð ñóóðü áîëîâñðîë íºõºí îëãîõ ñóðãàëòûí ÷àíàðûã ñàéæðóóëàõ íü” (Ñàíõ¿¿æ¿¿ëýã÷ áàéãóóëëàãà: Îëîí óëñûí õºäºëìºðèéí áàéãóóëëàãûí ÀÉÏÅÊ õºòºëáºð, 2005 îíû 1 ñàðä äóóñàæ áàéãàà)

3. “Õîëèìîã á¿ëãèéí ñóðãàëò” äýä òºñºë (Ñàíõ¿¿æ¿¿ëýã÷ áàéãóóëëàãà:ͯÁ-ûí Õ¿¿õäèéí ñàí)

4. “ªñâºð ¿åèéí îðîëöîî” òºñºë (Ñàíõ¿¿æ¿¿ëýã÷ áàéãóóëëàãà: ÞÍÅÑÊÎ, 2004 îíû 4 ñàðä äóóññàí)

5. “ÀÁÁ-ûí áàãø íàðûí ìýðãýæëèéí óð ÷àäâàðûã äýýøë¿¿ëýõ ¿íäýñíèé ñóðãàëò-ñåìèíàð“ òºñºë (Ñàíõ¿¿æ¿¿ëýã÷ áàéãóóëëàãà: Áàíãêîê äàõü ÞÍÅÑÊÎ)

6. “Ýð¿¿ë ìýíäèéí ñóðãàëòàíä ñóðãóóëèéí óäèðäëàãóóäûí îðîëöîîã íýìýãä¿¿ëýõ íü” òºñºë (Ñàíõ¿¿æ¿¿ëýã÷ áàéãóóëëàãà: ͯÁ-ûí Õ¿í àìûí ñàí)

7. “Îõèä, ýìýãòýé÷¿¿äèéí àëáàí áóñ áîëîâñðîë” òºñºë (Ñàíõ¿¿æ¿¿ëýã÷ áàéãóóëëãà: ÞÍÅÑÊÎ, 2004 îíû 2 ñàðä äóóññàí)

8. “Àëáàí áà ÀÁÁ-ä çàéíû ñóðãàëòûã àøèãëàõ ñóäàëãàà” òºñºë (Ñàíõ¿¿æ¿¿ëýã÷ áàéãóóëëàãà: Øèíæëýõ óõààí, òåõíîëîãèéí ñàí)

Òºñºë òóñ á¿ðèéí òàéëàí òóñäàà áè÷èãäñýí áà ìºí ýíý òàéëàíãèéí áóñàä õýñýãò äóðäàæ áóé ñóðãàëòûí ìàòåðèàë, ñóðãàëòóóäààñ ÷ õàðæ áîëîõûã àíõààðíà óó. ªºðººð õýëáýë, ìàíàé èõýíõ àæëóóä ¿íäñýíäýý ýäãýýð òºñë¿¿äèéí õ¿ðýýíä õèéãäñýí ãýæ ¿çýæ áîëíî. 3. Ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëàõ òàëààð:

4

2004 îíä òºðºë á¿ðèéí òºñºë, îëîí óëñûí áîëîí òºðèéí áóñ áàéãóóëàãóóäòàé õàìòðàí äàðààõ ñóðãàëòóóäûã çîõèîí áàéãóóëàâ. ¯¿íä:

“Ä¿éöñýí õºòºëáºðººð áàãà, ñóóðü áîëîâñðîë íºõºí îëãîõ ñóðãàëòûí ÷àíàðûã ñàéæðóóëàõ íü” ñóðãàëò (Óëààíáààòàð, 2004.4.26-ààñ 4.29)

5 õîíîãèéí ýíý ñóðãàëòàíä àéìàã, íèéñëýëèéí ä¿¿ðãèéí àðãà ç¿é÷ íèéò 31 õ¿í õàìðàãäëàà. Óã ñóðãàëòàíä îðîëöîã÷èä áàãø íàðûí á¿ñèéí ñóðãàëòûí ñóðãàã÷ áàãøààð áýëòãýãäñýí áà 1) Ä¿éöñýí õºòºëáºðººð áîëîâñðîë íºõºí îëãîõ, 2) õîëèìîã á¿ëãèéí àðãà ç¿é, 3) Ãýãýýðëèéí òºâèéí óäèðäëàãà, òºëºâëºëò ãýñýí 3 á¿ëýã ñýäâèéí äîð àãóóëãûã ñóäàëæ, ëåêö, äàäëàãà àæèë, ÿðèëöëàãûí õýëáýðèéã ºðãºí àøèãëàñàí áîëíî.

”ÀÁÁ-ûí áàãø íàðûí ìýðãýæëèéí óð ÷àäâàðûã äýýøë¿¿ëýõ íü” ñóðãàëò-ñåìèíàð (7 á¿ñýýð, òóñ á¿ð 3 õîíîã, 2004.6.20-îîñ 9.23)

ÀÁÁ-ûí Ãýãýýðëèéí òºâèéí àðãàç¿é÷ áàãø íàðò çîðèóëñàí óã ñóðãàëòûã 7 á¿ñ áîëãîí çîõèîí áàéãóóëæ, íèéò 420 õ¿íèéã õàìðóóëàí, àìæèëòòàé ñóðàëöñàí áàãø íàðò ãýð÷èëãýý îëãîâ. Ñóðãàëò-ñåìèíàðûí ãîë çîðèëãî íü ÀÁÁ-ûí “Ãýãýýðýë” òºâèéí ¿éë àæèëëàãààã ñàéæðóóëàõ, ñóðãàëòûí ÷àíàðûã ñàéæðóóëàõ, ¿¿íèé òóëä áàãø íàðûí óð ÷àäâàðûã äýýøë¿¿ëýõ ÿâäàë áàéâ (Ñóðãàëòûí òàéëàíã á¿ñ òóñ á¿ðýýð ãàðãàñàí, Çóðàã 3). Çóðàã.3. Á¿ñèéí ñóðãàëòûí òàéëàíãóóä

Õ¿ñíýãò 1. Á¿ñ÷èëñýí áàéäàë, õóãàöàà, îðîëöîã÷äûí òîî (*Çóðààñòàé íü áîëñîí ãàçàð)

¹ Ñóðãàëòûã çîõèîí áàéãóóëñàí

ãàçàð, õàìðàãäñàí àéìãóóä* Õóãàöàà Õàìðàãäñàí

õ¿íèé òîî Ñóðãàëòûã

çîõèîí áàéãóóëàã÷èä

1 Òºâèéí á¿ñ–1: Äàðõàí, Òºâ, ÓÁ 2004.06.20-24 75 Á¿õ àæèëòàí

2 Òºâèéí á¿ñ- 2: ªâºðõàíãàé, Àðõàíãàé, Áàÿíõîíãîð

2004.07.06-10 60 Áàò÷óëóóí, ÿíäýãìàà Õîñáàÿð

3 Òºâèéí á¿ñ – 3: Áóëãàí, Ñýëýíãý, Îðõîí

2004.07.16-19 60 Óíäðàë Ï¿ðýâñ¿ðýí Áàòáÿìáà

4 Ãîâèéí á¿ñ: Äóíäãîâü, Äîðíîãîâü, 2004.09.22-25 60 Áàò÷óëóóí

5

ªìíºãîâü Õàíòóëãà À.Õàêåì

5 Ç¿¿í á¿ñ: Ñ¿õáààòàð, Õýíòèé, Äîðíîä

2004.09.12-15 60 ÿíäýãìàà Õàíòóëãà

6 Áàðóóí á¿ñ: Óâñ, Õîâä, Áàÿí-ªëãèé

2004.07.16-19 60 Ãàíáààòàð Óíäðàë Áàòáÿìáà

7 Õîéä á¿ñ: Çàâõàí, Õºâñãºë, Ãîâü-Àëòàé

2004.08.23-26 52 Ãàíáààòàð Äîðæíàìæèí

Íèéò 420

Ñóðãàëò-ñåìèíàðûí ÿâöàä “Á¿õ íèéòèéí áîëîâñðîë” áà “Í¯Á-ûí Áè÷èãòýí áîëîõ 10 æèë”-èéí çîðèëòûã õýðýãæ¿¿ëýõýä ÀÁÁ ÿìàð ¿¿ðýã ã¿éöýòãýõ, îðîí íóòãèéí èðãýäèéí áîëîâñðîëûã ò¿âøèí, õýðýãöýýã õýðõýí ñóäëàõ, Ãýãýýðëèéí òºâèéí ¿éë àæèëëàãàà óäèðäàí çîõèîí áàéãóóëàõàä þóã àíõààðàõ òàëààð íèéò 24 öàãèéí õè÷ýýë îðîâ. ̺í áàãà, ñóóðü áîëîâñðîëûí ä¿éöñýí õºòºëáºðººð çààõ áîëîí õîëèìîã á¿ëãèéí ñóðãàëòûí àðãà ç¿éã àøèãëàõàä àíõààð÷ ¿ç¿¿ëýõ õè÷ýýë çààõ, ººðñäèéí òóðøëàãààñ õóâààëöàí, ¿éë àæèëëàãààíû áè÷èë ¿çýñãýëýí ãàðãàæ áàéëàà. Çóðàã 4. Ñóðãàëòûí ÿâöààñ

6

Çóðàã.5. À. Õàêåì (Àçè, Íîìõîí äàëàéí á¿ñèéí ÁÍÁ-ûí õºòºëáºðèéí çîõèöóóëàã÷) ñóðãàëòàíä îðîëöîâ.

Ýíý ñóðãàëò íü ÀÁÁ-ûí õàìãèéí ¿íäñýí íýãæèä àæèëëàäàã áàãø áîëîâñîí õ¿÷íèé ìýðãýæëèéí óð ÷àäâàðûã äýýøë¿¿ëýõýä ÷èãëýñýí àíõíû ñóðãàëò áîëæ áàéãààãààðàà îíöëîã áàéâ. Ñóðãàëòûã áýëòãýëä çîðèóëæ Àçè Íîìõîí äàëàéí á¿ñèéí áîëîâñðîëûí òîâ÷îî (ÞÍÅÑÊÎ-Áàíãêîê)-íîîñ èð¿¿ëñýí “ÀÁÁ-ûí Ãýãýýðëèéí òºâèéí óäèðäëàãà, çîõèîí áàéãóóëàëò” íîìûã îð÷óóëæ, ººðèéí îíöëîãò òîõèðóóëàí õýâëýæ, ñóðãàëòûí ¿åýð ¿íäñýí ìàòåðèàë áîëãîí àøèãëàñàí þì (Çóðàã 6).

“Èíòåðíåòýä ñóóðèëñàí çàéíû ñóðãàëòûí ïðîãðàììûã àøèãëàõ íü” ñóðãàëò (Óëààíáààòàð, 2004.10.08-ààñ 10.12)

ÌÓÁÈÑ-èéí Êîìüþïòåð, ìåíåæìåíòèéí ñóðãóóëèéí ëàáîðàòîðûã ò¿øèãëýæ çàéíû ñóðãàëòûã ÿâóóëàõàä èíòåðíåò õýðõýí àøèãëàõ, “Blackboard” ïðîãðàììûã õýðýãëýõýä ÷èãëýñýí ñóðãàëòûã ïðîô.Ì.×óðòîí óäèðäàí ÿâóóëàâ. Ýíý ñóðãàëòàíä òóñ òºâèéí àæëòíóóäààñ ãàäíà íèéñëýëèéí ÀÁÁ-ûí Ãýãýýðëèéí òºâ¿¿äèéí áàãø, àðãà ç¿é÷èä, ÌÓÁÈÑ-èéí äèäàêòèêèéí áàãø íàð, íèéò 25 õ¿í õàìðàãäàâ. Õàðèí èõýíõ îðîëöîã÷äûí êîìüþïòåðèéí ìýäëýã òóéëûí õàíãàëòã¿é áàéñàí íü ñóðãàëòàä áýðõøýýë ó÷ðóóëæ áàéâ.

Õîëèìîã á¿ëãèéí áàãø íàðò çîðèóëñàí ñóðãàëò (Óëààíáààòàð, Äîðíîãîâü, ªìíºãîâü, Õýíòèé, Óâñ òóñ á¿ð 2 õîíîã, 2004.10-11 ñàðä)

Îðîëöîã÷äûí òîî Õàðèóöñàí õ¿í

1 Äîðíîãîâü 18 Óíäðàë

2 ªìíºãîâü 18 ÿíäýãìàà

3 Õýíòèé 18 Õàíòóëãà

4 Óâñ 21 Ò.Îþóí

5 Óëààíáààòàð 65 Ãàíáààòàð

Çóðàã 6. “ÀÁÁ-ûí Ãýãýýðëèéí òºâèéí óäèðäëàãà, çîõèîí áàéãóóëàëò” íîìûí ìîíãîë õóâèëáàð

7

Áè÷èã ¿ñãèéí çóíû ñóðãàëò (Óëààíáààòàðààñ áóñàä àéìàã õîòîä 2004.6-10 ñàð)

Ýíý ñóðãàëò íü 2003 îíîîñ ýõëýí æèë äàðààëàí ÿâàãäàæ áàéãàà áà òóñ òºâººñ øóóä áóñ çàìààð, àðãà ç¿éí çºâëºãºº ºãºõ, ñóðãàëòûí õýðýãöýýò ìàòåðèàë íèéë¿¿ëýõ, óäèðäëàãààð õàíãàõ çàìààð îðîëöîæ èðëýý. Ýíý æèëèéí çóíû ñóðãàëòààð áè÷èã ¿ñãèéí ñóðãàëòàíä óëñûí õýìæýýãýýð 7361 õ¿í õàìðàãäñàí áàéíà. Õàðèí Óëààíáààòàð õîòûí Áîëîâñðîëûí ãàçðààñ “ýíý ñóðãàëòûã çîõèîí áàéãóóëààã¿é” ãýñýí õàðèó ºãñºí áà “õè÷ýýë çààõ áàãøèä òºëºõ ìºí㺠áàéõã¿é, ñàíõ¿¿ãèéí ýõ ¿¿ñâýðã¿éãýýñ øàëòãààëñàí” õýìýýí òàéëáàðëàñàí áîëíî.

“Ýð¿¿ë ìýíäèéí ñóðãàëòàíä ñóðãóóëèéí óäèðäëàãóóäûí îðîëöîîã íýìýãä¿¿ëýõ íü” ñóðãàëò (Óëààíáààòàð, 2004.5.10-ààñ 11.20)

Ýíýõ¿¿ ñóðãàëò íü ͯÁ-ûí Õ¿í Àìûí Ñàíãààñ õýðýãæ¿¿ëñýí òºñëèéí ¿íäñýí ¿éë àæèëëàãàà áàéñàí áºãººä ýíý ñóðãàëòàíä Óëààíáààòàð õîòûí 9 ä¿¿ðãèéí ñóðãóóëèóäûí 100 îð÷èì õè÷ýýëèéí ýðõëýã÷, 100-ààä çàõèðàë, íèéò 200 õ¿í õàìðàãäëàà. Ñóðãàëòûí ãîë àãóóëãà íü: Ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîâñðîëûí àãóóëãà, ñòàíäàðò, ͺõºí ¿ðæèõ¿éí ýð¿¿ë ìýíä, ÄÎÕ, ÁÇÕª-ººñ ñýðãèéëýõ, Ñóðãóóëü äàõü ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîâñðîëûí çàðèì òóëãàìäñàí àñóóäëóóä çýðãèéã áàãòààæ áàéâ. Ñóðãàëòûí ¿ð ä¿íä ãîë ìýäýýëë¿¿äýä òóëãóóðëàí, çºâëºìæ íîìûã áîëîâñðóóëàí ãàðãàëàà.

Ìýäýýëýë õàðèëöààíû òåõíîëîãèä ñóóðèëàí ÀÁÁ-ûí ñóðãàëòûí ìàòåðèàë áîëîâñðóóëàõ” ñóðãàëò (Óëààíáààòàð, 2004 îíû 10.19-21 )

Ìýäýýëýë õàðèëöààíû òåõíîëîãèéí øèíý÷ëýëèéã õºäººãèéí ñóðãóóëüä íýâòð¿¿ëýõ-ÈÐÝÌ òºñëèéí áàãòàé õàìòðàí çîõèîí áàéãóóëñàí ýíý ñóðãàëòàíä Áàÿíõîíãîð, Ãîâü-Àëòàé, Òºâ àéìãèéí ÀÁÁ-ûí áàãø, àðãà ç¿é÷èä îðîëöîæ, ÀÁÁ-ûí ñóðãàëòûí õºòºëáºð áîëîâñðóóëàõ, ìàòåðèàë áýëòãýõ òàëààð àæèëëàâ. Ñóðãàëòûí ¿ð ä¿íä ºðõèéí îðëîãî íýìýãä¿¿ëýõ, ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîí õóóëü ç¿éí áîëîâñðîë ãýñýí ¿íäñýí 3 ÷èãëýëèéí ñóðãàëòûí õºòºëáºð áýëòãýâ. 4. Ñóðãàëòûí ìàòåðèàë áýëòãýõ òàëààð: 2004 îíä äýýð äóðäñàí òºñºë, õºòºëáºð¿¿ä áîëîí áóñàä ÷èãëýëýýð íèéò 20 òºðëèéí íîì, ñóðàõ áè÷èã, ãàðûí àâëàãà, ñóðãàëòûí ìàòåðèàë ãàðãàí îðîí íóòàãò õ¿ðã¿¿ëñýí áàéíà (Õ¿ñíýãò 2, Çóðàã 7). Ýäãýýðèéã áè÷èæ áîëîâñðóóëæ ýìõýòãýõýä òóñ òºâèéí àæèëòíóóäààñ ãàäíà ÌÓÁÈÑ-èéí áàãø íàð, áóñàä ñóäëàà÷èä, ÀÁÁ-ûí áàãø, àðãà ç¿é÷èä îðîëöñîí áîëíî. Õ¿ñíýãò 2. 2004 îíä ãàðãàñàí ñóðãàëòûí ìàòåðèàëóóä

¹ Ìàòåðèàëûí íýð Õýëáýð Çîðèóëàëò

1 ÀÁÁ-ûí áè÷èã áàðèìòûí ýìõýòãýë ýìõýòãýë ÀÁÁ-ûí áîëîí ñóðãóóëèéí

8

áàãø íàð, èðãýäýä

2 Áèëãèéí í¿ä (2003 îíä ãàðãàñíûã äàõèí õýâëýñýí)

Áè÷èã ¿ñãèéí ñóðàõ áè÷èã ÀÁÁ-ûí áàãø íàð áîëîí íàñàíä õ¿ðñýí ñóðàëöàã÷äàä

3 “Àìüäðàõ óõààí” (ñóðãàëòûí õºòºëáºðèéí õàìò)

5 öóâðàë ñóðàõ áè÷èã ÀÁÁ-ûí áîëîí ñóðãóóëèéí áàãø íàðò

4 Õîëèìîã á¿ëãèéí ñóðãàëòûí àðãàç¿é

Ãàðûí àâëàãà ÀÁÁ-ûí áîëîí ñóðãóóëèéí áàãø íàðò

5 Õîëèìîã á¿ëãèéí ñóðãàëò Ìîíãîëä

Òîâõèìîë

6 Õîëèìîã á¿ëãèéí ñóðãàëòûã çîõèîí áàéãóóëàõ àðãà÷ëàë

Ǻâëºìæ (30 ìèíóòûí âèäåî êàññåòèéí õàìò)

7 Õîëèìîã á¿ëãèéí ñóðãàëòûí ìîäóëü

10 ñóðãàëòûí ìîäóëü

8 Çàéíû ñóðãàëòûí îíîë àðãà ç¿é Ñóäàëãààíû ìîíîãðàô (õýâëýëä áýëòãýæ áóé)

Àëáàí áîëîí ÀÁÁ-ûí àæèëòíóóäàä

9 Àíãëè õýë çààõ àðãà ç¿é Çàéíû ñóðãàëòûí ìàòåðèàë, 40 ìèíóòûí âèäåî êàññåòèéí õàìò

Àíãëè õýëíèé áàãø íàðò

10 Áàãà, ñóóðü áîëîâñðîëûí ä¿éöñýí õºòºëáºðèéí ñòàíäàðò

Ñòàíäàðò ÀÁÁ-ûí áîëîí ñóðãóóëèéí áàãø íàð, ÀÁÁ-ûí ñóðãàëòûí õºòºëáºðººð õè÷ýýëëýã÷èä, òýäíèé ýöýã ýõýä

11 Ä¿éöñýí áîëîâñðîëûí õºòºëáºðèéí ñòàíäàðòûí çºâëºìæ

Ǻâëºìæ

12 Ìàòåìàòèê Ñóðàõ áè÷èã Ñóðãóóëü çàâñàðäñàí áîëîí áàãà áîëîâñðîë ýçýìøèõ õ¿ì¿¿ñò

13 Ìîíãîë õýë Ñóðàõ áè÷èã

14 Ä¿éöñýí õºòºëáºðèéí 7 áàãö ñóðàõ áè÷èã (Ìîíãîë õýë-óðàí çîõèîë, ìàòåìàòèê-ìýäýýëýë ç¿é, áàéãàëèéí óõààí, íèéãìèéí óõààí, çóðàã òºñºë óðëàí á¿òýýõ àæèë, àíãëè õýë, îðîñ õýë)

7 ñóðàõ áè÷èã Ñóðãóóëü çàâñàðäñàí áîëîí ñóóðü áîëîâñðîë ýçýìøèõ õ¿ì¿¿ñò

15 ÀÁÁ-ûí ëàâëàõ Ëàâëàõ Îëîí íèéòýä

16 Áàãèéí ñóðãóóëèóäûí õîëèìîã á¿ëãèéí ñóðãàëòûí ¿íýëãýý

Ñóäàëãààíû òàéëàí

17 ÀÁÁ-ûí ãýãýýðýë òºâèéí òºëºâëºëò, óäèðäëàãà

Îð÷óóëãûí íîì Àðãàç¿é÷, áàãø íàðò

18 Ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîâñðîë Ǻâëºìæ Àëáàí áà ÀÁÁ-ûí óäèðäëàãóóä, ýöýã ýõ÷¿¿äýä

19 ÀÁÁ-ûí íîì, ñóðàõ áè÷ãèéí ëàâëàãàà

Òîâõèìîë ÀÁÁ-ûí áàãø íàð áîëîí òºðèéí áà ÒÁÁ

20 Ñóðãàëò õýðõýí çîõèîí áàéãóóëàõ âý?

Îð÷óóëñàí çºâëºìæ (ãàðààã¿é áàéãàà)

Íýìæ òàéëáàðëàõàä: -Ñóóðü áîëîâñðîëûí ä¿éöñýí õºòºëáºðèéí 7 áàãö ñóðàõ áè÷èã íü 2001 îíä áýëòãýãäýæ òóðøèãäñàí, ýíý îíä ÀÉÏÅÊ-èéí òºñëèéí ñàíõ¿¿æèëòýýð òóñ á¿ðèéã 8100 øèðõýã øèíýýð õýâëýí Ãýãýýðëèéí òºâ áîëãîíä òàðààí áîëîâñðîë íºõºí îëãîõ ñóðãàëòàíä õýðýãëýæ áàéãàà þì.

9

-̺í òóñ òºâèéí äýðãýä õýðýãæèæ áàéñàí “ªñâºð ¿å” òºñëèéí õ¿ðýýíä 2004 îíä 5 íîì ãàðãàñíûã ýíä äóðäñàíã¿é. Ó÷èð íü ýíý òºñëèéí òàéëàíã àíãëè õýë äýýð òóñãàéëàí ãàðãàñàí áèëýý (Çóðàã 7). Çóðàã 7. “ªñâºð ¿å” òºñëèéí òàéëàí áà ãàðãàñàí íîì, ãàðûí àâëàãóóä

-Õîëèìîã á¿ëãèéí ñóðãàëòòàé õîëáîîòîé á¿õ ìàòåðèàëóóäûã ͯÁ-ûí Õ¿¿õäèéí Ñàíãèéí äýä òºñ뺺ð õèéñýí áà ýäãýýð íü ”Õîëèìîã á¿ëãèéí ñóðãàëòûí àðãà ç¿é”, “Õîëèìîã á¿ëãèéí ñóðãàëò Ìîíãîëä”, “Õîëèìîã á¿ëãèéí ñóðãàëòûã çîõèîí áàéãóóëàõ àðãà÷ëàë” (âèäåî õè÷ýýëèéí õàìò), “Õîëèìîã á¿ëãèéí ñóðãàëòûí ìîäóëü” ãýñýí áàãöóóäààñ á¿ðäýæ áàéíà. Çóðàã 8. 2004 îíä ãàðãàñàí ñóðãàëòûí çàðèì ìàòåðèàëóóä

5. Áîäëîãûí ÷àíàðòàé áàðèìò áè÷èã áîëîí òºñºë áîëîâñðóóëàõ òàëààð:

10

2004 îíû 12 ñàðä Çàñãèéí Ãàçðààñ áàòëàí ãàðãàñàí “Áè÷èã ¿ñãèéí ¿íäýñíèé õºòºëáºð”-èéí ýõíèé õóâèëáàðûã òóñ òºâººñ áîëîâñðóóëàí ÁÑØÓß-íä õ¿ðã¿¿ëæ, 2003 îíä ñàéäûí çºâëºëººð õýëýëö¿¿ëýí äàõèí øèíý÷èëñýí áîëíî. (ÁÑØÓß-íààñ äàõèí áîëîâñðóóëàëò õèéñýí)

Àëáàí áóñ áîëîâñðîëûí ýðõ ç¿éí òîãòîëöîîã áýõæ¿¿ëýõ, ò¿¿íèé òîãòâîðòîé áàéäëûã õàíãàõ çîðèëãîîð “ÀÁÁ-ûí ñóðãàëò çîõèîí áàéãóóëàõ æóðàì” áîëîâñðóóëæ 2004 îíû 5 ñàðä ÁÑØÓß äýýð õýëýëöýõ óóëçàëò çîõèîí áàéãóóëñàí áà çàðèì òîäîðõîé øàëòãààíû óëìààñ îäîî õ¿ëýýãäýæ áàéíà.

“Áè÷èã ¿ñãèéí áîëîâñðîëûã çàéíû ñóðãàëòààð äàìæóóëàí îëãîõ íü” òºñºë áîëîâñðóóëæ ÞÍÅÑÊÎ-ãèéí Áýýæèí äýõ òºâä õ¿ðã¿¿ëñýí áà ¿éë àæèëëàãàà íü 2005 îíû 1-ð ñàðààñ ýõýëæ áàéíà.

“ÀÁÁ-ûí Ãýãýýðëèéí òºâ¿¿äèéí ÷àäàâõèéã áýõæ¿¿ëýõ íü” òºñëèéã ÞÍÅÑÊÎ-ãèéí îðîëöîîíû õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä áîëîâñðóóëñàí áà ìºí 2005 îíä õýðýãæ¿¿ëýõýýð áîëîîä áàéíà.

“Áè÷èã ¿ñãèéí íººöèéí òºâèéí ÷àäàâõèéã äýýøë¿¿ëýõ íü” òºñëèéã ÞÍÅÑÊÎ-ãèéí Àçè Íîìõîí äàëàéí á¿ñèéí òºâ (ACCU)-ä õ¿ðã¿¿ëñýí, 2005 îíä õýðýãæèíý.

6. Áóñàä àæëóóä:

Ìîíãîëûí Áè÷èã ¯ñãèéí ͺºöèéí Òºâ-èéã áàéãóóëàõ õýëýëöýõ óóëçàëò 2001 îíû 11 ä¿ãýýð ñàðä áîëñîí áîëîâ÷ ºíººã õ¿ðòýë ¿éë àæèëëàãààíû õóâüä òîãòâîðæîîã¿é, óã áàéãóóëëàãûí ñòàòóñ íü òîäîðõîéã¿é áàéñàí áèëýý. Íýãýíò ÞÍÅÑÊÎ-ãèéí Àçè Íîìõîí äàëàéí á¿ñèéí òºâººñ ñîíãîãäñîí ò¿íø áàéãóóëëàãûí õóâüä ¿¿íèéã öýãöëýõýä àíõààð÷ àæèëëàëàà. Ýíý çîðèëãîî𠓪ñâºð ¿å” òºñëèéí áàã àøèãëàæ áàéñàí ºðººã “Ãýãýýðýë” òàíõèì áîëãîí ººð÷èëæ, ÀÁÁ-ûã äýìæèõ, áàéãóóëëàãà, õàìò îëîí, õóâü õ¿ì¿¿ñò ýíý òàëààð ìýäýýëýë, îéëãîëò õ¿ðãýõ ìýäýýëëèéí ñàí, íººö òºâ áîëãîí òîõèæóóëàõ àæëûã õèéãýýä áàéíà (Çóðàã 9). Îäîîãîîð òóñ òàíõèì íü ìýäýýëýë ºãºõ, ñóðãàëò ÿâóóëàõàä àøèãëàãäàæ áàéíà.

Çóðàã 9.”Ãýãýýðýë” òàíõèì

11

Òåëå ñòóäè äýýð ÁÑØÓß-íû 3 êèíî, “Ìîíãîëûí ÀÁÁ-ûí áàéäàë” 10 ìèíóòûí âèäå áýëäýæ Áàíãêîêò õ¿ðã¿¿ëñýí áà òºñë¿¿äèéí õ¿ðýýíä 10 òºðëèéí âèäåî, 2 õè÷ýýë õèéæýý.

ͯÁ-ûí Áè÷èãòýí áîëîõ 10 æèëèéí õ¿ðýýíä ÞÍÅÑÊÎ-ãèéí Ìîíãîëûí ¯íäýñíèé êîìèññ, ÁÑØÓß-òàé õàìòðàí “Áè÷èã ¿ñãèéí äîëîî õîíîã”-èéã 2004 îíû 4 ä¿ãýýð ñàðä òýìäýãëýí ýíý õ¿ðýýíä “Ñóðãóóëü çàâñàðäñàí õ¿¿õä¿¿äèéí áàéðøèëò òîäîðõîéëîõ çóðàãëàë” õèéõ àæëûã 2004 îíû VI-IX ñàðä çîõèîí áàéãóóëàâ.

Çóíû ñóðãàëòàíä õýðýãëýõ çîðèëãîîð 2003 îíä òóñ òºâººñ áîëîâñðóóëæ ãàðãàñàí “Áèëãèéí í¿ä” íîìûã äàõèí õýâëýí ãàðãàâ.

Òºâèéí âåá õóóäñûã á¿òýýæ, àæèëëóóëæ áàéíà (http://www.nfde.mn)

ÀÁÁ-ûí ÷èãëýëýýð ¿éë àæèëëàãàà ýðõýëäýã áóñàä òºðèéí áîëîí ÒÁÁ-äàä òºâèéí àæèëòíóóä ëåêö óíøèæ, õè÷ýýë çààõ, çºâëºãºº ºãºõ çýðãýýð àæèëëàñàí íü íèéòäýý 32 öàã áîëæ áàéíà.

Ìÿíãàíû õºãæëèéí çîðèëòûã ñóðòàë÷ëàõ àæëûã Ñ¿õáààòàðûí òàëáàé äýýð çîõèîí áàéãóóëàõàä îðîëöîâ.

ÀÁÁ-ûí ¿íäýñíèé õºòºëáºðèéí ¿íýëãýýã õèéæ õýðýãæèëòèéí òàéëàíã áè÷èæ áàéíà.

Ãóðàâ. Áîëîâñîí õ¿÷èí Àëáàí áóñ áîëîâñðîë, çàéíû ñóðãàëòûí ¿íäýñíèé òºâä çàõèðàë, íàðèéí áè÷ãèéí äàðãà áîëîí ýðäýì øèíæèëãýýíèé 4 àæèëòàí, äýä àæèëòàí (íÿðàâ õàâñðàí ã¿éöýòãýäýã) 4 òåõíèêèéí àæèëòàí, íÿãòëàí áîäîã÷ (á¿ðýí áóñ îðîí òîîãîîð) íèéò 11 õ¿íèé îðîí òîîòîéãîîð ¿éë àæèëëàãààãàà ÿâóóëæ áàéíà. Áîëîâñîí õ¿÷íèé áîëîâñðîëûí öîë çýðãèéã àâ÷ ¿çâýë äîêòîð (Ph.D) 2, (íýã íü äýä ïðîôåññîð), äîêòîðàíò 1, ìàãèñòð 2, áàêëàâð 4, äèïëîìûí äýýä áîëîâñðîëòîé 1 õ¿í áàéíà. Àæèëòíóóäûí êîìüïþòåðèéí áîëîâñðîëûã äýýøë¿¿ëýõ, ìýäýýëëèéí òåõíîëîãè ýçýìøèõ áîëîöîîãîîð õàíãàõ çîðèëãîîð Ì.×óðòîíû óäèðäñàí 5 õîíîãèéí ñóðãàëòàä õàìðóóëæ, 2 õóó÷èí êîìüïþòåðèéã øèíý÷ëýâ. ̺í õýâëýëèéí ýõ áýëòãýõýä çîðèóëñàí øèíý ïðîãðàììóóäûã íýìæ ñóóëãàâ. Ñîëîíãîñ óëñàä ìýäýýëýë õàðèëöààíû òåõíîëîãèéí ÷èãëýëýýð òºâèéí äýä àæèëòàí Á.Äîðæíàìæèí ñóðãàëòàíä õàìðàãäàâ.

ĺðºâ. Ãàäààä õàìòûí àæèëëàãàà

Òàéëàíãèéí õóãàöààíä ãàäààä õàðèëöàà, õàìòûí àæèëëàãààíû õ¿ðýýãýý òýëæ, îëîí óëñûí áîëîí ͯÁ-ûí òºðºëæñºí áàéãóóëëàãóóä, ÞÍÅÑÊÎ-ãèéí Àçè Íîìõîí Äàëàéí Ñî¸ëûí òºâ (ACCU), Áàíãêîê äàõü ÞÍÅÑÊÎ-ãèéí Áîëîâñðîëûí òîâ÷îî, ÞÍÅÑÊÎ-ãèéí Áýýæèí äýõ òºâòýé áàéíãûí õàðèëöààòàé àæèëëàëàà. Òóõàéëáàë,

12

Áàíãêîê äàõü ÞÍÅÑÊÎ-ãèéí Áîëîâñðîëûí òîâ÷îîíîîñ ñàíõ¿¿ãèéí äýìæëýã àâ÷, “Àëáàí áóñ áîëîâñðîëûí áàãøèéí óð ÷àäâàðûã äýýøë¿¿ëýõ” ¿íäýñíèé ñóðãàëò-ñåìèíàð,

ÞÍÅÑÊÎ-ãèéí Áýýæèí äýõ òºâä õàíäàí “Áè÷èã ¿ñãèéí áîëîâñðîëûã çàéíû ñóðãàëòààð äàìæóóëàí îëãîõ íü” òºñºë áè÷èæ õ¿ðã¿¿ëñýí íü áàòëàãäààä áàéíà.

Àçè Íîìõîí Äàëàéí Ñî¸ëûí òºâ (ACCU)-ä õàíäàí “Áè÷èã ¿ñãèéí íººöèéí òºâèéí ÷àäàâõèéã áýõæ¿¿ëýõ íü” òºñºë áè÷èæ õ¿ðã¿¿ëñýí íü îäîî õýëýëöýãäýæ áàéãàà áà ¿éë àæèëëàãàà íü 2005 îíû 2 äóãààð ñàðààñ ýõëýõýýð áîëæ áàéíà.

ÞÍÅÑÊÎ-ãèéí îðîëöîîíû õºòºëáºðèéí õ¿ðýýíä “Àëáàí áóñ áîëîâñðîëûí Ãýãýýðëèéí òºâ¿¿äèéí ÷àäàâõèéã áýõæ¿¿ëýõ íü” òºñºë áîëîâñðóóëæ õ¿ðã¿¿ëëýý.

2004 îíä À.Õàêåì (APPEAL), ïðîô.Ì.×óðòîí (ÀÍÓ) íàð ñóðãàëòàíä îðîëöîæ, ÞÍÅÑÊÎ-ãèéí Ïàðèñ, Áýýæèí, Áàíãêîê äàõü òºëººëºã÷äèéí ãàçðóóä, APIED-ààñ èðñýí 40-ààä õ¿í òóñ òºâèéí ¿éë àæèëëàãààòàé èðæ òàíèëöàí ñàíàë áîäëîî ñîëèëöæýý. ̺í äýýðõ ãàçðóóäààñ çîõèîí áàéãóóëæ áóé õóðàë, ñåìèíàð ñóðãàëòàä ìàíàé òºâººñ òºëººëºã÷ îðîëöîæ èðëýý. Òóõàéëáàë, CLC-èéí á¿ñèéí ñåìèíàð (Òàéëàíä), LRC-èéí ÿâóóëûí ñóðãàëò (Áàíãëàäåø-Òàéëàíä-Êàìïó÷è), LRC-CBW (Õÿòàä), Õîëèìîã á¿ëãèéí ñóðãàëòûí îëîí óëñûí áàãà õóðàë (Òàéëàíä), Àìüäðàõ óõààíû á¿ñèéí ñåìèíàð (Èíäîíåç), ÌÕÒ-èéí ñóðãàëò (Ñîëîíãîñ) çýðýãò òóñ òºâèéí çàõèðàë Å.Áàò÷óëóóí 2 óäàà, ÿíäýãìàà, Óíäðàë, Õàíòóëãà, Ãàíñ¿õ, Äîðæíàìæèí íàð òóñ á¿ð íýã óäàà îðîëöñîí áàéíà. Òàâ. Ñàíõ¿¿, ýäèéí çàñàã.

Òóñ òºâèéí 2004 îíû ñàíõ¿¿ãèéí òºñºâ íü 22.0 ñàÿ òºãðºã áàéñàí áà ººðèéí ¿éë àæèëëàãààíû îðëîãîîð 15990.0 ñàÿ òºãðºã îëñîí áàéíà. Òºñâèéí ýíýõ¿¿ ñàíõ¿¿æèëò íü áàéðíû ò¿ðýýñ (10320.2 ñàÿ òºãðºã), öàëèí (11865.1 ñàÿòºãðºã), íèéãìèéí äààòãàëûí øèìòãýë (3132.4 ñàÿ òºãðºã), õîëáîî õàðèëöàà (293151.8 ñàÿ òºãðºã), áè÷èã õýðãèéí çàðäàë (832.1 òºãðºã) -ä òóñ òóñ çàðöóóëàãääàã. ØÓÒÑ-èéí òºñ뺺ñ îëãîñîí ìºíãºíººñ àæèëòíóóäàä 20 õóâèéí íýìýãäýë îëãîæ èðñýí áà ýíý íü 2004 îíû 12.30-íààð äóóñãàâàð áîëîîä áàéíà.

Óëñûí ìýðãýæëèéí õÿíàëòûí ãàçðààñ 2004 îíû 10-ð ñàðä ñàíõ¿¿ãèéí ýýëæèò øàëãàëò õèéæ áàéöààã÷ í.×îãñîì 20 õîíîã àæèëëàæ, øàëãàëòûí ä¿íã ÓÌÕÃ-ûí çºâëºëèéí õóðëààð õýëýëö¿¿ëæ, àøãèéí òàòâàðò 291.900 òºã äóòóó òºëñºí çºð÷èë èëýðñíèéã àðèëãàñàí áà ãàðñàí øèéäâýðò òóõàéí ¿åä íü õàðèó ºãñºí.

ªìíºõ îíóóäàä õýðýãæèæ áàéãààä ¿éë àæèëëàãàà íü äóóñãàâàð áîëñîí “Ñóð÷ àìüäàðüÿ”, “ªñâºð ¿å” òºñë¿¿äèéí ñàíõ¿¿ãèéí ¿éë àæèëëàãààíä “Äàëàé âàí” àóäèòèéí ãàçðààð àóäèò õèéëãýñýí.

2004 îíû 11 -ð ñàðä ÞÍÅÑÊÎ-ãîîñ õýðýãæ¿¿ëñýí òºñë¿¿äýä àóäèò õèéãäñýí Çóðãàà. Öààøäûí çîðèëò.

13

2005 îíä ìàíàé òºâººñ õèéæ ã¿éöýòãýõ ãîë àæëóóä äàðààõ ç¿éëä ÷èãëýãäýæ áàéíà. ¯¿íä:

“Çàéíû ñóðãàëòûí ¿íäýñíèé õºòºëáºð”-èéí õî¸ð äàõü ¿å øàò, “Áè÷èã ¿ñãèéí áîëîâñðîëûí ¿íäýñíèé õºòºëáºð”-èéí ýõíèé ¿å øàòíû òºëºâëºãºº áîëîí “Áè÷èã ¿ñãèéí áîëîâñðîëûã çàéíû ñóðãàëòààð äàìæóóëàí îëãîõ íü” òºñëèéã õýðýãæ¿¿ëýõ

ͯÁ-ûí õýðýãæèõ Õîëèìîã á¿ëãèéí ñóðãàëòûã õýðýãëýõ òºñëèéí õ¿ðýýíä ÀÁÁ-ûí ñóðãàëòààð áîëîâñðîë íºõºí ýçýìøèõ õ¿¿õýä çàëóóñ, áàãø íàðò çîðèóëñàí ñóðãàëòûí ìàòåðèàëóóäûã ãàðãàæ, õ¿ðòýýìæèéã äýýøë¿¿ëýõ,

Îëîí íèéòèéí äóíä ò¿ãýýìýë áàéäàã àëáàí áóñ áîëîâñðîë íü çºâõºí ñóðãóóëü çàâñàðäàã÷èä þì óó áè÷èã ¿ñãèéí ñóðãàëò ÿâóóëäàã òîãòîëöîî ãýñýí îéëãîëòûã ººð÷èëæ, õ¿í àìûí áîëîâñðîëä àëáàí áóñ áîëîâñðîëûí à÷ õîëáîãäîë, ò¿¿íèé ã¿éöýòãýõ ¿¿ðãèéí òàëààðõ ìýäëýã, ìýäýýëëèéã îëîí íèéòýä õ¿ðãýõ, äýýøë¿¿ëýõ, ò¿¿íèé àãóóëãûã óëàì áàÿæóóëæ, ÀÁÁ-ûí ¿íäýñíèé õºòºëáºðèéí ¿ð ä¿íã òîãòâîðòîé õàäãàëàõ,

Òºâèéí âèäåî ñòóäèéã ò¿øèãëýí èðãýäèéí àëáàí áóñ áîëîâñðîëä çîðèóëñàí çàéíû ñóðãàëòûí íýâòð¿¿ëãèéã ñàðä 2 óäàà 15 ìèíóòààð òîãòìîë ÿâóóëäàã áîëîõ, óëìààð èíòåðíåòýä ñóóðèëñàí çàéíû ñóðãàëò ÿâóóëàõ áîëîìæ á¿ðä¿¿ëýõ,

“Ìÿíãàíû õºãæëèéí çîðèëò”, Äàêàðûí “Á¿õ íèéòèéí áîëîâñðîë”-ûí çîðèëò, “Áè÷èãòýí áîëîõ ͯÁ-ûí 10 æèë”, ýäãýýðèéí õ¿ðýýíä äýâø¿¿ëæ áóé ¿íäýñíèé õýìæýýíèé çîðèëòûã õýðýãæ¿¿ëýõýä àëáàí áóñ áîëîâñðîëûí ¿éë àæèëëàãààã ÷èãë¿¿ëýõ, òîãòîëöîîã óëàì á¿ð áîëîâñðîíãóé áîëãîõ áîäëîãî áàðèìòàëæ àæèëëàõ. ¯¿íèé òóëä ñóìäûí Ãýãýýðëèéí òºâèéí ¿éë àæèëëàãààã òîãòìîëæóóëàõ, ñóðãàëòûí õºòºëáºð, õýðýãñëýýð õàíãàõ, ÀÁÁ-ûí áàãøèéã ÷àäâàðæóóëàõ, ìºí òºâèéí õ¿íèé íººöèéã ñàéæðóóëàõàä àíõààðàõ øààðäëàãàòàé ãýæ ¿çýæ áàéíà.

Òºâèéí âåá õóóäñûã áàÿæóóëæ, õºäºë㺺íòýé áîëãîõ, àíãëè õýë äýýð áîëãîõ Äîëîî. Ä¿ãíýëò, ñàíàë

Òåëå áîëîí ðàäèî ñòóäè äýýð áîëîâñîí õ¿÷èí õàíãàëòã¿é áàéãààãààñ ¿éë àæèëëàãàà íü æèãäýð÷ ÷àäààã¿éä ä¿ãíýëò õèéæ áàéíà.

Òóñ òºâèéí õ¿íèé íººö õ¿ðýëöýýã¿é, çºâõºí 4 õ¿í ñóðãàëò, ñóäàëãàà, ñóðãàëòûí ìàòåðèàë áýëòãýõ á¿õ àæëàà õàðèóöäàã íü àæëûí ¿ð ä¿íä íºëººëæ áàéãàà áîëîâ÷ õ¿í á¿ð öàã ¿å, íèéãìèéí ººð÷ëºëòýéãýý óÿëäàí äàñàí çîõèöîõ, áîëîâñðîëîî àõèóëàõ, ººðñ人 õºãæèæ òàë äýýð ñàíàà÷ëàãàã¿é áàéãààã äóðäàõ õýðýãòýé.

ÀÁÁ-ûí íýãæèéí àæèëä òºâ áàéãóóëëàãà áîëîí àéìàã îðîí íóòãààñ óäèðäëàãà, àðãà ç¿éí äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõ ÿâäàë õàíãàëòòàé áèø áàéíà. ßëàíãóÿà Óëààíáààòàð õîòûí Áîëîâñðîëûí Ãàçàð, Àðõàíãàé àéìãèéí ÁÑÃ-ûã íýðëýæ áîëíî. ßëàíãóÿà Ãýãýýðëèéí òºâèéí áàãø íàðò ººð ¿¿ðýã äàâõàð õàðèóöóóëäàã, ãîëäóó òýòãýâýðò ãàðñàí õ¿íä “¿¿ð¿¿ëýõ”, ÀÁÁ íü çºâõºí ñóðãóóëü çàâñàðäàã÷äàä þìóó áè÷èã ¿ñýã ¿ë ìýäýã÷äèéã ñóðãàõ ë ¿¿ðýãòýé ìýòýýð îéëãîõ õàíäëàãà ò¿ãýýìýë (õàðàìñàëòàé íü áîëîâñðîëûí áàéãóóëëàãà óäèðäàæ áóé

14

çàðèì õ¿íä) áàéäàã íü ÀÁÁ-ûí òîãòîëöîîíû íýð õ¿íäèéã óíàãàæ, áîëîâñðîëûí õ¿ðòýýìæèéã èðãýäýä õ¿ðãýõ æèíõýíý ¿¿ðãýýñýý õàçàéõàä õ¿ðãýæ áàéãààã áèä àíõààðàõ õýðýãòýé áàéíà.

“Ä¿éöñýí áîëîâñðîëûí (ãýæ áèä îäîîãîîð íýðëýýä áàéãàà) ñòàíäàðòûã äàõèí õÿíàí ¿çýæ öýãöëýõ, öààøèä áîëîâñðîë íºõºí îëãîõ ñóðãàëòàíä ÷ ãýñýí ÿìàð íýãýí øàëãóóð, øààðäëàãà, ò¿âøèí áàéõ ¸ñòîé ãýñýí ¿¿äíýýñ íü õàíäàæ øèéäâýðëýõ íü ç¿éòýé ãýæ ¿çýæ áàéíà.

Ñóðãóóëü çàâñàðäñàí, ýìçýã á¿ëãèéí õ¿¿õä¿¿äýä òóñëàìæ ¿ç¿¿ëýõ, òýäýíä çîðèóëàí ñóðãàëò ÿâóóëàõ íü ñàéí ¿éëñ ìºí áîëîâ÷ çàðèì òàëààð àëü íýãýí õ¿ì¿¿ñ, áàéãóóëëàãûí äóðûí õýðýã ìýò áàéäàë ãàçàð àâëàà. ¯¿íèéã íýã ìºð áîëãîí öýãöëýõ, ¿éë àæèëëàãààã çîõèõ ò¿âøèíä õ¿ðãýõ, àëáàí áóñ áà àëáàí áîëîâñðîëûí õîîðîíäîõ óÿëäàà õîëáîîã ñàéæðóóëàõ ¿¿äíýýñ “ÀÁÁ-ûí ñóðãàëòûí æóðàì” ãàðãàæ ìºðäºõ øààðäëàãà ç¿é ¸ñîîð òàâèãäàæ áàéíà.

Òàéëàí áè÷ñýí

ÀÁÁÇѯÒ-èéí çàõèðàë Å.Áàò÷óëóóí