140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

Embed Size (px)

Citation preview

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    1/71

    HIGIENE Y SEGURIDAD ALIMENTARIA

    PARTE GENÉRICA

    1

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    2/71

    1. INTRODUCCIÓN2. MANIPULACIÓN DE ALIMENTOS

    3. LOS ALIMENTOS3.1 CONCEPTO3.2 TIPOS DE ALIMENTOS3.3 TIPOS DE CONTAMINACIÓN3.4 FUENTES DE CONTAMINACIÓN

    4. ENFERMEDADES CAUSADAS POR LOS ALIMENTOS4.1 TIPOS DE MICROORGANISMOS: BACTERIAS4.2 FACTORES QUE INFLUYEN EN EL CRECIMIENTO DE LAS

    BACTERIAS4.3 TIPOS DE ENFERMEDADES DE TRANSMISIÓN ALIMENTARIA 4.4 PRINCIPALES ENFERMEDADES DE TRANSMISIÓN ALIMENTARIA 4.5 ¿CÓMO PREVENIR LA CONTAMINACION DE LOS ALIMENTOS4.! ALIMENTOS Y SU MANIPULACIÓN

    5. HIGIENE PERSONAL DEL MANIPULADOR DE

    ALIMENTOS5.1 DEFINICIONES5.2 BUENAS COSTUMBRES. LIMPIE"A PERSONAL

    6. REQUISITOS HIGIÉNICO-SANITARIOS DE LASINSTALACIONES

    !.1 REQUISITOS GENERALES DE LOS LOCALES DESTINADOS A PRODUCTOS ALIMENTICIOS #$%& '( )&*' *+,%-*' &) ( /0( ) ('*-&) :

    !.2 REQUISITOS ESPEC FICOS DE LAS SALAS DONDE SE PREPARANTRATAN O TRANSFORMAN LOS PRODUCTOS ALIMENTICIOS #&67-% 8() -()7(+&8(0&) 9 -() -(7*-&) *+,%-*' &)

    !.3 REQUISITOS DEL EQUIPO!.4 TRANSPORTE

    7. LIMPIE A Y DESINFECCIÓN DE LAS INSTALACIONES.1 FASES DE LAS OPERACIONES DE LIMPIE"A Y DESINFECCIÓN.2 PROGRAMAS DE LIMPIE"A Y DESINFECCIÓN.3 ALMACENAMIENTO Y ELIMINACIÓN DE DESEC;OS

    2

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    3/71

    !. CONTROL DE PLAGAS". CONTROL DE CALIDAD# TRA A$ILIDAD Y APPCC

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    4/71

    1. INTRODUCCIÓNE' -* I'8%) 0 * *- +&' *0 * -* ; > &'& &) %'* 8& -*) *0+*) ?%'8*+&' *-&) /*0* *)&>%0*0-* 7*- 8*8 8& -() *- +&' (). E- 7(')%+ 8(0 &'& 8&0&7@( * *77&8&0 * *- +&' () )&>%0()$%& '( )&*' &@ 7%-() 8& &'?&0+&8*8 ( ' (6 7*7 ' *- +&' *0 *. L* '8%) 0 *7(')7 &' & 8& )% /*/&- /%&8& '7(0/(0*0 *$%&--() *)/&7 () 8& -* /0(8%77 ' $%&/&0+ *' 7(')&>% 0 %'* +& (0* 8& -*) 7('8 7 ('&) @ > ' 7*) 8& ?(0+* *' )&'7 --*7(+( *8(/ *'8( %' +*'%*- 8& B%&'*) P0 7 7*) ; > ' 7*) 9 8& +*' /%-*7 '.L*) 0&/&07%) ('&) $%& -*) /() ,-&) ' (6 7*7 ('&) *- +&' *0 *) /0(8%7 8*) /(0 &) *+*-* +*' /%-*7 ' &'&' /*0* -* S*-%8 P ,- 7* )(' 8& %'* +/(0 *'7 * *- /(0 &--()& @*7& '( ) -( '&7&)*0 ( ) '( +/0&)7 '8 ,-& $%& -() 0*,* *8(0&) $%& +*' /%-*' -()*- +&' () 0&7 ,*' %'* ?(0+*7 ' *7 %*- 9 /0&7 )* &' +* &0 * 8& *- +&' *7 ' & @ > &'&*- +&' *0 * 7(') >% &'8( * 0* ) 8& &) * ?(0+*7 ' $%& -() *- +&' () $%& --&>*' *-7(')%+ 8(0 7(')&0 &' )% '(7% 8*8 & *'8( *) -* */*0 7 ' 8& ' (6 7*7 ('&) &

    '?&77 ('&) *- +&' *0 *).L() *- +&' () 8%0*' & )% /0(8%77 ' 0*')/(0 & &-*,(0*7 ' 9 +*' /%-*7 ' )(' %'

    +/(0 *' & &@ 7%-( 8& *>&' &) 7*/*7&) 8& /0( (7*0 &'?&0+&8*8&) &' &- @(+,0&.L*) ,%&'*) /0 7 7*) 7(+ &' *' 7(' %'* *8&7%*8* ?(0+*7 ' $%& /&0+ * -**8$% ) 7 ' 8& -() 7('(7 + &' () $%& 7*+, &' -* ) ' @*7 * -* +&' *- *7 '

    @ > ' 7* *8&7%*8* /*0* /0(8%7 0 *- +&' () ) ' 0 &)>(.

    A7 %*-+&' & &- +*07( -&>*- 8& */- 7*7 ' &' 0&-*7 ' 7(' -() +*' /%-*8(0&) 8&*- +&' () )& ,*)* &' 8() 0&>-*+&' (). P(0 %' -*8( &- R&>-*+&' ( #CE H52 2JJ4 8&-P*0-*+&' ( E%0(/&( 9 8&- C(')& ( 8& 2< 8& *,0 - 8& 2JJ4 0&-* ( * -* @ > &'& 8& -()/0(8%7 () *- +&' 7 () #7('70& *+&' & &' &- C*/ %-( VIII 8&- A'&6( II &) *,-&7& -*)7('8 7 ('&) 8& @ > &'& /&0)('*- 8& -() 0*,* *8(0&) 9 &' &- C*/ %-( KII 8&- + )+( A'&6( II @*7& 0&?&0&'7 * * -* ?(0+*7 ' $%& 8&,&' 0&7 , 0 -() +*' /%-*8(0&) 8&

    /0(8%7 () *- +&' 7 () 9 /(0 ( 0( &- R&>-*+&' ( #CE HH2 2JJ4 8&- P*0-*+&' (E%0(/&( 9 8&- C(')& ( 8& 2< 8& *,0 - 8& 2JJ4 )(,0& -() 7(' 0(-&) (? 7 *-&) &?&7 %*8()/*0* >*0*' *0 -* &0 ? 7*7 ' 8&- 7%+/- + &' ( 8& -* -&> )-*7 ' &' +* &0 * 8& / &') 9 *- +&' () 9 -* '(0+* * )(,0& )*-%8 *' +*- 9 , &'&) *0 *' +*-. E' 0& ( 0() 7(' 0(-&)(? 7 *-&) )& '7-%9&': -* ')/&77 ' 8& &+/0&)*) *- +&' *0 *) 9 8& /0(8%7 ()*- +&' 7 () ) &'8( '&7&)*0 ( 7(+/0(,*0 -*) 7('8 7 ('&) 8& @ > &'& 9 & *-%*0 -()/0(7&8 + &' () 8& ,%&'*) /0 7 7*) 8& ?*,0 7*7 ' 9 +*' /%-*7 ' *- (, & ( 8&>*0*' *0 &- (, & ( 8& &) & 0&>-*+&' ( # /0& &' 0 &- + '*0 ( 0&8%7 0 * '

    *7&/ *,-&) 7%*-$% &0 0 &)>( &' -* )&>%0 8*8 *- +&' *0 * .

    4

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    5/71

    E- 1< 8& ?&,0&0( 8& 2J1J )& /%,- 7 &- R&*- D&70& ( 1J< 2J1J 8& 5 8& ?&,0&0( por el que se modifican diversos reales decretos en materia sanitaria. E) * '(0+* 8&0(>*&6/0&)*+&' & &- R&*- D&70& ( 2J2 2JJJ 8& 11 8& ?&,0&0( por el que se establecen lasnormas relativas a los manipuladores de alimentos.

    L* 8&0(>*7 ' 8& 8 7@( R&*- D&70& ( '( 8 )+ '%9& &- 7(' 0(- (? 7 *- &' -* +*' /%-*7 '8& -() *- +&' () ) '( $%& -( *0+(' * 7(' &- 0&) ( 8& -*) *7 8*8&) 8& 7(' 0(- 9 -&8( * 8& +*9(0 7(@&0&'7 * 7(' -* -&> )-*7 ' 7(+%' *0 * &' >(0. P(0 &--( -* +&8 8*0& &0 & &' ,&'&? 7 ( 8& %'* +*9(0 &? 7 &'7 * 9 &? 7*7 * &' -* )&>%0 8*8 8& -*) /00&-* *) * -* 7(+&07 *- *7 ' 8& *- +&' (). E' &) & R&*- D&70& ( -* ?(0+*7 ' /(0/*0 & 8& -() (/&0*8(0&) &7(' + 7() &) 7(') 8&0*8* %' ') 0%+&' ( +/(0 *' & 8&>*0*' * /*0* 8( *0 * -() 0*,* *8(0&) 8& -* '8%) 0 * *- +&' *0 * 8& -* 7*/*7 8*8 8&*/- 7*0 8& ?(0+* &?&7 * -*) /0 7 7*) 7(00&7 *) 8& @ > &'& 7%+/- &'8( 7(' -*-&> )-*7 ' >&' & &' +* &0 * 8& ?(0+*7 ' 9 +& (0*'8( @ , () &' -* +*' /%-*7 ' 8&*- +&' () $%& 8&0 &' &' -* /() , - 8*8 8& 8*0 %'* 0&)/%&) * * -*) '&7&) 8*8&)7('70& *) 8& 7*8* &+/0&)* *- +&' *0 * 9 * )% & >&'&0*0 *- +&' () )&>%0() 9 8&7*- 8*8.

    5

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    6/71

    2. MANIPULACIÓN DE ALIMENTOSL* )&>%0 8*8 *- +&' *0 * &) &- 7(' %' ( 8& +&8 8*) $%& >*0*' *' $%& -() *- +&' ()$%& 7(')%+ +() )&*' '(7%() 9 7(')&0 &' )%) /0(/ &8*8&) '% 0 *). P*0*>*0*' *0-* 9 & *0 &'?&0+&8*8&) 8& (0 >&' *- +&' *0 ( &) 8& *- +/(0 *'77('(7&0 9 7%+/- 0 7(' -* '(0+* * &' +* &0 * 8& @ > &'& * -( -*0>( 8& -* 7*8&'**- +&' *0 * @*7 &'8( &)/&7 *- @ '7*/ &' *$%&--*) & */*) ( /0(7&)() $%& 0&$% &0*' +*' /%-*7 ' 8& -() *- +&' ().

    P(0 -( *' ( ) >% &'8( (8*) -*) ?*)&) 8& -* 7*8&'* *- +&' *0 * )& /%&8& *? 0+*0 $%&)(' &'()*+,' /0 0 ',)&0( (8*) *$%&--*) /&0)('*) $%& /(0 )% *7 8*8-*,(0*- &'&' 7(' *7 ( 8 0&7 ( 7(' -() *- +&' () 8%0*' & )% /0&/*0*7 ' ?*,0 7*7 '

    0*')?(0+*7 ' &-*,(0*7 ' &' *)*8( *-+*7&'*+ &' ( 0*')/(0 & 8 ) 0 ,%7 ' &' * )%+ ' ) 0( 9 )&0 7 ( .

    6

    1 La producción primaria es el primer eslabón de la cadena y proporciona lamateria prima: agricultura, ganadería, pesca

    y caza

    2 La industria alimentaria prepara yelabora los alimentos usando esas

    materias primas

    3 Las tiendas, supermercados ehipermercados o establecimientos similares

    se encargan de la distribución y la venta.

    4 l !ltimo eslabón de la cadena son losconsumidores sobre los "ue recae la

    responsabilidad #inal de una buenamanipulación.

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    7/71

    A8&+ ) )& 7(') 8&0*' +*' /%-*8(0&) 8& +*9(0 0 &)>( * *$%&--() 7%9*) /0 7 7*) 8&+*' /%-*7 ' /%&8&' )&0 8& &0+ '*' &) &' 0&-*7 ' 7(' -* )&>%0 8*8 8& -() *- +&' ()&' &) & >0%/( )& '7-%9&' -() +*' /%-*8(0&) 8&8 7*8() * -* &-*,(0*7 ' 9 +*' /%-*7 '8& 7(+ 8*) /0&/*0*8*) /*0* &' * )%+ ' ) 0( 9 ( )&0 7 ( 8 0&7 ( *- 7(')%+ 8(0 (7(-&7 8*8&).

    E- +*' /%-*8(0 8& -() *- +&' () &) %' 0*,* *8(0 $%& @* 8& &'&0 %'() @ , ()@ > ' 7() + ) &) 0 7 () $%& ( 0() 0*,* *8(0&) 8&, 8( * -* >0*' 0&)/(')*, - 8*8 8&70&*0 *- +&' () '(7%(). P(0 &--( 8&,& *8(/ *0 %' ) ) &+* 8& *% (7(' 0(- @ > ' 7( &')% 0*,* ( 9 7('(7&0 &- /0(7&)( 8& /0&/*0*7 ' 9 7(')&0 *7 ' 8& *- +&' () 0&)/& *'8(-*) &6 >&'7 *) 7%- '*0 *) )*' *0 *) 9 '% 0 *) $%& /&0+ *' $%& &- *- +&' ( --&>7(')%+ 8(0 &' -*) +& (0&) 7('8 7 ('&) 8& 7*- 8*8 & *'8( $%& &' +%7@() 7*)() )&* &-+*' /%-*8(0 &- $%& ' &0 &'& 7(+( &@ 7%-( 8& 0*')+ ) ' &' -* 7(' *+ '*7 ' 8&*- +&' () /(0 *7 %*7 ('&) '7(00&7 *) 9 +*-*) /0 7 7*) @ > ' 7*).

    3. LOS ALIMENTOS

    3.1 CONCEPTO

    D%0*' & +%7@() * () &- C 8 >( A- +&' *0 ( E)/* (- #CAE @* ) 8( -* '(0+* &)/* (-*$%& @* &' 8( /(0 ? '*- 8*8 8&? ' 0 &' 0& ( 0() 7('7&/ () -( $%& 8&, * &' &'8&0)& /(0*- +&' (. P&0( 8&)8& &- 1 8& ?&,0&0( 8& 2JJ2 -() /* )&) + &+,0() 8& -* U' ' E%0(/&*)& @*' 8( *8( 8& %' 7('7&/ ( %0 8 7( 7(+ ' /*0* 8&) >'*0 * -() *- +&' () *-/%,- 7*0)& &- R&>-*+&' ( CE ' 1 H 2JJ2 8&- P*0-*+&' ( E%0(/&( 9 8&- C(')& ( 8&2H 8& &'&0( 8& 2JJ2. M&8 *' & &) & 0&>-*+&' ( )& &) *,-&7&' -() /0 '7 / () 9 -()0&$% ) () 8& -* -&> )-*7 ' *- +&' *0 * 9 )& 70&*,* -* A% (0 8*8 A- +&' *0 * E%0(/&

    E) &) & (0>*' )+( -* A% (0 8*8 A- +&' *0 * E%0(/&* &- $%& 8* %'* 8&? ' 7 ' 8&*- +&' ( 7(+ ' /*0* (8() -() &) *8() + &+,0() 7(' -() ) >% &' &) (, & ():

    • >*0*' *0 -* )&>%0 8*8 *- +&' *0 * 9 -* )*-%8 8& -() 7(')%+ 8(0&)• ?*7 - *0 9 *)&>%0*0 &- ?%'7 ('*+ &' ( 8&- +&07*8( ' &0 (0• & *0 7('8 7 ('&) 8&) >%*-&) 8& 7(+/& &'7 *• &- + '*0 -* ')&>%0 8*8 %0 8 7* *' ( /*0* 7(')%+ 8(0&) 7(+( /*0*

    (/&0*8(0&) &7(' + 7() #/0(8%7 (0&) 8 ) 0 ,% 8(0&) +/(0 *8(0&) & 7. .

    7

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    8/71

    E- 7('7&/ ( 8& *- +&' ( @* $%&8*8( 0&)&0 *8( 8& ?(0+* 7(+ ' *+', +)0/+ '( )' */ + 0 )(' ' 0/ )( 0/) * / , 0/0 +&'(

    ( */ 8'8),) ' 0 0/, 9 '( ) '( ) */ 0 ' 0( 0/' *'/ )',&0( 09 & ) ( : .E- R&>-*+&' ( &6 &'8& /(0 *' ( &- 7('7&/ ( 8& *- +&' ( * (8*) *$%&--*) )%) *'7 *)

    '>0&8 &' &) +* &0 *) /0 +*) *8 () 9 '% 0 &' &) '>&0 8() /(0 &- )&0 @%+*'( 0* ) 8&- 0*7 ( >*) 0( ' &) '*-. E' -* '%& * 8&? ' 7 ' 7(+ ' *8(/ *8* )& 7(') 8&0*'

    *- +&' () * -*) ,&, 8*) -* >(+* 8& +*)7*0 9 &- *>%* *) 7(+( 7%*-$% &0 )%) *'7 *'7(0/(0*8* (-%' *0 *+&' & *- *- +&' ( 8%0*' & )% ?*,0 7*7 ' /0&/*0*7 ' (0* *+ &' ( /(0 & &+/-( *8 () >0*)*) 9 *+ '*) 9 -() 0&) 8%() 8&0 *8() 8& -

    /0(8%77 ' 9 &- /0(7&)*+ &' ( 8& *- +&' () 7(+( )(' -() 0&) 8%() 8& +&8 7*+&' () & &0 '*0 () 9 8& /-*>% 7 8*).

    S ' &+,*0>( NO )&0 ' 7(') 8&0*8() 7(+( *-&): -() / &')() -*) /-*' *) *' &) 8& -*7()&7@* -() +&8 7*+&' () -() 7()+ 7() &- *,*7( 9 -() /0(8%7 () *,*7*-&0() -*))%) *'7 *) '*07 7*) ( /) 7( 0 / 7*) 9 -() *' +*-&) () #)*- ( -() $%& &) '/0&/*0*8() &' *)*8() 9 ( )&0 8() /*0* &- 7(')%+( @%+*'( &' &)& &) *8( 7(+( &) &-7*)( 8& -*) () 0*) .

    3.2 TIPOS DE ALIMENTOSL() *- +&' () )& /%&8&' 7-*) ? 7*0 )&> ':

    a) Puedan o no causar un efecto prejudicial en la salud del consumidor:

    • N(7 (): T(8() -() *- +&' () $%& 7(')%+ 8() /%&8&' /0( (7*0 8&?(0+* *>%8* ( 70 ' 7* &?&7 () /&0 %8 7 *-&) &' &- 7(')%+ 8(0.

    I'(7%(): C(' %' ( 8& 7('8 7 ('&) $%& 0& '& %' *- +&' ( ( /0(7&)($%& >*0*' * -* *%)&'7 * 8& ?*7 (0&) 7*/*7&) 8& /0(8%7 0 &?&7 ()/&0 %8 7 *-&) /*0* &- 7(')%+ 8(0.

    b) Sus condiciones de conservación:

    • A,)&0( *0/0 0 0/ #)&> ' C 8 >( A- +&' *0 ( E)/* (- . A$%&--() $%& /(0 )%) 7*0*7 &0 ) 7*) &6 >&' 7('8 7 ('&) &)/&7 *-&

    8& 7(')&0 *7 ' &' )%) /&0 (8() 8& *-+*7&'*+ &' ( 9 0*')/(0 &. S&*- &0*' 7(' 0*/ 8& 8&, '8()& 7(')%+ 0 &' %' ,0& & /-* ( 8&

    8

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    9/71

    &+/(. E' 0& &--() ) &+/0& $%& )& /0&)&' &' ) ' /0(7&)*0 8&,&+()8& 8&) *7*0 -() @%& () -* -&7@& -* 7*0'& ( &- /&)7*8(.

    • A,)&0( 0&)*0/0 0 0/ #)&> ' C 8 >( A- +&' *0 (E)/* (- . L() $%& @*' ) 8( 7(')&0 *8() ( /0(7&)*8() /(0 8 ?&0&' &)/0(7&8 + &' () $%& -&) /&0+ &' %'* 8%0*7 ' + ) /0(-('>*8* &'7('8 7 ('&) *8&7%*8*). L* 7('>&-*7 ' -* 8&)@ 80* *7 ' &- )*-* '&- *@%+*8( &- &'-* *8( ( -* %/&0 )*7 ' #&' &- 7*)( 8& -* -&7@& )('*->%'() & &+/-() 8& -() + (8() ( /0(7&)() % - *8().

    • A,)&0( ( *0/0 0 0/ &) *$% - $%& '( 0&$% &0& 7('8 7 ('&)&)/&7 *-&) 8& 7(')&0 *7 ' /(0 & &+/-(: -&>%+,0&) 7&0&*-&) ?0% ())&7(). A%'$%& '( 0&$% &0*' *-+*7&'*+ &' ( &' ?0 ( &) () *- +&' ()@*9 $%& /0&)&0 *0-() 8& -* @%+&8*8 9 8& -* )%7 &8*8.

    c) La presencia de alteraciones o contaminaciones que lo hagan inadecuado

    para su consumo :

    L* *- &0*7 ' 8& -() *- +&' () /%&8& 8&,&0)& * ?*7 (0&) *+, &' *-&) ? ) 7() 7(+( -*

    &+/&0* %0* -* -% ( &- * 0& $%& +(8 ? 7*' -*) 7*0*7 &0 ) 7*) 8& -() /0(8%7 (). /() , - 8*8 &) $%& ,* ( 8& &0+ '*8*) 7('8 7 ('&) 9 8&, 8( * -() /0(/ () 7(+/('&' &)8& -() *- +&' () ( * )% 7(' *7 ( 7(' ( 0() 8& )% &' (0'( )& 8&)&'7*8&'&' 0&*77 ('&)$% + 7*) $%& 7(' 0 ,%9&' * -* *- &0*7 ' 8&- /0(8%7 (.

    • A,)&0( A, 0/' # E) &- *- +&' ( $%& /(0 7*%)*) '* %0*-&) ? ) 7*)$% + 7*) , (- > 7*) ( /0( &' &' &) 8& 0* *+ &' () '*8&7%*8() @* )%?0 8(%' 8& &0 (0( &' )%) 7*0*7 &0 ) 7*) (0>*'(- / 7*) 9 *-(0 '% 0 ( $%& -

    @*7&' /(7( */ ( /*0* &- 7(')%+( @%+*'(. S(' ? 7 -+&' & 8& &7 *,-&) /(0 )%7(-(0 (-(0 )*,(0 9 ( *)/&7 (.L*) *- &0*7 ('&) +*) 7(+%'&) $%& /%&8&' */*0&7&0 &' -() *- +&' () )&8&,&' * 8 ?&0&' &) ?*7 (0&) *-&) 7(+(:

    F0 (: /%&8& /0( (7*0 /(0 & &+/-( )(- 8 ? 7*7 ' 8&- *7& & (8& -* + &-V &' (: /%&8& /0( (7*0 8&)&7*7 ' 8& *- +&' ()C*-(0: /0( (7* -* /&08 8* 8& *+ '*)

    F(0+*7 ' 8& >*)&): $%& /%&8& /0( (7*0 *,(+,*+ &' ( &'-* *) 8& 7(')&0 * ( &' &' *)&)

    9

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    10/71

    O6 8*7 ' 8& -*) >0*)*) $%& /0( (7* &'0*'7 *+&' ( 8& -()/0(8%7 ()T &+/(: /%&8& /0( (7*0 &- *,-*'8*+ &' ( ( -* /% 0&?*77 '

    8& -() *- +&' ()A7 8 ? 7*7 ('&) 8& 8& &0+ '*8() *- +&' () 7(+( -()

    - 7 &().

    • A,)&0( 0 0/) /' : E) &' &- 7%*- )& /0(8% ( &' & &7 + &' ( 7*+, ( 8&7(-(0 *,(--*8%0* 0( %0* +*- 7&00*8( 8& -() &' *)&) & ' %0 *) &6 &0'*) *-&' (- (0 ( 8&- /0(8%7 ( &' *)*8(. E) () 8& &0 (0() /%&8&' /0(8%7 0/() &0 (0 7(' *+ '*7 '.

    • A,)&0( C ( '&)(' : E) *$% - $%& 7(' &'& > 0+&'&) /* >&'())%) *'7 *) $% + 7*) ( 0*8 *7 *) (6 '*) /*0 ) () ( 7%*-$% &0 7%&0/(&6 0* ( * -* 7(+/() 7 ' 8&- *- +&' ( $%& /&0+ & -* 0*')+ ) ' 8&&'?&0+&8*8&) *- @(+,0& ( * -() *' +*-&). T*+, ' ) 7(' &'&'7(+/('&' &) '* %0*-&) 6 7() &' 7('7&' 0*7 ('&) +*9(0&) * -*) /&0+ 8*).

    3.3 TIPOS DE CONTAMINACIÓN

    L* 7(' *+ '*7 ' 8& -() *- +&' () )& /0(8%7& 7%*'8( ) () &' 0*' &' 7(' *7 ( 7('8& &0+ '*8() &-&+&' () ( )%) *'7 *) $%& -() @*7&' /&- >0()() /*0* &- 7(')%+(.S&> ' )% '* %0*-& * -() *>&' &) 7(' *+ '*' &) )& 7-*) ? 7*' &' *>&' &) ? ) 7()$% + 7() 9 , (- > 7().

    10

    CONTAMINACIÓN POR AGENTES F;SICOS#E) ' 7(') % 8() /(0 /*0 7%-*) 9 7%&0/() &6 0* () $%& --&>*' *- *- +&' (>&'&0*-+&' & 8%0*' & )% +*' /%-*7 ' ( 0*')/(0 &.

    . P*0 7%-*) 8& 80 (.

    . M*8&0*.

    . P- ) 7(.

    . T0( () 8& @%&)( /-%+*) 7(' &' 8( ' &) '*-.

    . R&) () (0> ' 7() #/&-() % *) 0&) () 8& 7(+ 8*... .

    . A0 7%-() 8& %)( /&0)('*- #0&-( &) *' --()... .

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    11/71

    3.4 FUENTES DE CONTAMINACIÓNC-*) ? 7*+() -*) ?%&' &) 8& 7(' *+ '*7 ' )&> ' )% (0 >&':

    • D& (0 >&'0( < 0( &) 8&7 0 7%*'8( &- + 70((0>*' )+( &) 9* /0&)&' &&' &- *- +&' ( *' &) 8& )% (, &'7 ' 9 $%& /0( (7* -* (('() ) #&'?&0+&8*8

    '?&77 ()* 0*')+ 8* *- @(+,0& * 0* ) 8& -() *' +*-&) . D& &)7*)*+/(0 *'7 * &' &- &+* $%& '() (7%/* 9* $%& )(' 0& 0*8() 8&- 7(')%+(

    # *7*) 7&08()... 8&7(+ )*8() &' &- +* *8&0( ( '*7 *8() #-&7@&/*) &0 *8* *' &) 8& )% --&>*8* *- 7(')%+ 8(0.

    11

    CONTAMINACIÓN POR AGENTES QU;MICOS# A->%'() 6 7() 8& (0 >&' $% + 7( /%&8&' &) *0 /0&)&' &) &' -() *- +&' () 8& ?(0+*'* %0*- ) & &) &- 7*)( 8& *->%'*) (6 '*) &>& *-&) 9 *' +*-&) ( -*) (6 '*) /0&)&' &&' 8& &0+ '*8() @('>().O 0() *>&' &) $% + 7() )& /%&8&' '7(0/(0*0 * -() *- +&' () 8& ?(0+* *77 8&' *-:. A8 () /*0* *- +&' ().. ;&0, 7 8*) /&) 7 8*) 0&) () 8& +&8 7*+&' ().. P0(8%7 () 8&) '*8() * - +/ & * 9 8&) '?&77 '.. P0(8%7 () % - *8() 8%0*' & &- ?%'7 ('*+ &' ( ( +*' &' + &' ( 8& -*) + $% '*) 9&$% /() #*7& &) -%,0 7*' &)... .

    CONTAMINACIÓN POR AGENTES $IOLÓGICOS#

    E) & /( 8& 7(' *+ '*' &) )(' -() + ) ?0&7%&' &) 9 *0 *8(). E' 0& &--() )&&'7%&' 0*' 8& &0+ '*8() + 70((0>*' )+() ( > 0+&'&) #,*7 &0 *) 9 0%) -()/*0 ) () -() ')&7 () ( -*) 0* *) 9 0* ('&).

    L() + 70((0>*' )+() )& 7-*) ? 7*' * )% & &' ?%'7 ' 8& )%) &?&7 () &':. A- &0*' &) 0&)/(')*,-&) 8&- 8& &0 (0( 9 8& -() 7*+, () &' -*) 7*0*7 &0 ) 7*)(,)&0 *,-&) 8& -() *- +&' ().. P* >&'() 7*%)*' &) 8& '?&77 ('&) & ' (6 7*7 ('&) *- +&' *0 *).

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    12/71

    • D& (0 >&'0=< 0( --&>*' * -() *- +&' () 8%0*' & )% (, &'7 '0*')/(0 & 0*')?(0+*7 ' &-*,(0*7 ' 7(')&0 *7 ' 8 ) 0 ,%7 '

    7(+&07 *- *7 ' ( 0* *+ &' ( 7%- '*0 (.

    L*) /0 '7 /*-&) ?%&' &) 8& 7(' *+ '*7 ' &6 >&'* /%&8&' )&0:

    - E, &0 ) '&8)0( 0 : *>%* #7(' *+ '*8* ( '( /( *,-& /(- ( &00* * 0& * 0* )8& (8() &--() )& 0*')+ &' + 70((0>*' )+() $%& /%&8&' 7(' *+ '*0 &- *- +&' (.E6 ) &' >0*'8&) 7*' 8*8&) 8& > 0+&'&) &' &- /(- ( ?-( *'8( &' &- * 0& /(0 &) ( &) *'

    +/(0 *' & */*0 -() *- +&' () &)/&7 *-+&' & 7%*'8( )& &) - +/ *'8( ( ,*00 &'8(.

    P,' ' : )&0&) () 7 *8() *' &0 (0+&' & 7(+( ')&7 () 0(&8(0&) * &) ( /*0 ) ()

    $ L*) +()7*) /%&8&' 0*')/(0 *0 &' )%) /* *) > 0+&'&) *8@&0 8() *- /()*0)&)(,0& @&7&) ,*)%0*)...

    $ L*) 7%7*0*7@*) * +&'%8( &' &' -() 8&)*> &) 9 )& *- +&' *' 8&8&)/&08 7 () 7(' *+ '*8().

    $ L*) 0* *) 9 -() 0* ('&) /%&8&' 7(' *+ '*0 7(' > 0+&'&) /0(7&8&' &) 8& )%)&670&+&' () (0 '* /&-() & 7. P%&8&' 0*)+ 0 > 0+&'&) +%9 /* >&'()7(+( -* salmonella .

    12

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    13/71

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    14/71

    '( -* *0)& -*) +*'(). U' *- +&' ( 70%8( &' /0 '7 / ( @*9 $%& 7(') 8&0*0-(7(+( %' *- +&' ( 7(' *+ '*' &.

    $ P(0 -*) 0(/*) )%7 *) ( 7(' *+ '*8*).$ M&8 *' & -*) @&0 8*) 8& -* / &- >0*'() (0 %&-().

    C ( '&)(' )&'*) 7(' ( 0() *- +&' () &-*,(0*8() 9 - ) () /*0* )%7(')%+(. #L*) ,*7 &0 *) /%&8&' 0*')+ 0)& * 0* ) 8& -*) +*'() 8&- +*' /%-*8(0

    0*/() 7%7@ --() *,-*) 8& 7(0 & )%/&0? 7 &) 8& 0*,* ( & 7. .L* 7(' *+ '*7 ' 70% *8* /%&8& 8&,&0)& /0 '7 /*-+&' & * 0&) /0(7&)():

    • C(' *7 ( &' 0& +* &0 * /0 +* 70%8* 7(' *+ '*8* 7(' *- +&' () 9* 7(7 '*8()

    - ,0&) 8& 7(' *+ '*7 ' /%&8& 8&,&0)& * %' +*- *-+*7&'*8( 8& -() /0(8%7 ().

    14

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    15/71

    • M*' /%-*7 ' 8& +* &0 * /0 +* 70%8* 7(' *+ '*8* 9 ) ' -* 7(00&)/('8 &' &@ > &'& +*' /%-*7 ' 8& /0(8%7 () - ) () /*0* &- 7(')%+(.

    • U)( 8& -() + )+() % &') - () 8& 7(7 '* /*0* +*' /%-*0 /0(8%7 ( ?0&)7( 9 *- +&' () - ) () /*0* &- 7(')%+( ) ' @*,&0 %'* - +/ & * 9 8&) '?&77 ' &' 0&8 7@() /0(7&)().

    15

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    16/71

    4 ENFERMEDADES CAUSADAS POR LOS ALIMENTOS

    4.1 TIPOS DE MICROORGANISMOS: BACTERIAS

    @D080& 0&0/ ' , &) / / '() &L() + 70((0>*' )+() *+, ' --*+*8() > 0+&'&) ( + 70(, () )(' )&0&) ()+ 70()7 / 7() 8& ?(0+*) +%9 *0 *8*) 9 7(' %' *+* ( +%9 /&$%& ( #8& 2 * 1J+ - ) +*) 8& + - +& 0( $%& ' 7*+&' & )(' ) ,-&) *- + 70()7(/ (. S& 7-*) ? 7*' &' 0%) ,*7 &0 *) 9 @('>() #+(@() 9 -& *8%0*) .

    L*) ,*7 &0 *) )(' -() /0 '7 /*-&) *>&' &) 7*%)*' &) 8& -* 7(' *+ '*7 ' 8& -()/0(8%7 () *- +&' 7 (). S& &'7%&' 0*' &' 7%*-$% &0 -%>*0 #*>%* * 0& )%&-(... & '&' -*) /&0)('*) 9 *' +*-&).E6 ) &' *->%'*) ,*7 &0 *) '(?&') *) 8&'(+ '*8*) ,*'*-&) $%& (0 > '*' *- &0*7 ('&)&' -* 7*- 8*8 8& -() *- +&' () * ) '8('() 8& )% /0&)&'7 * /(0 & &+/-(/%80 '8(-() ( 7*+, *'8( )% 7(-(0 (-(0 )*,(0 ( &6 %0* #-* -&7@& )& 7(0 * ( -* '* * )&/ 7* 9 ( 0*) ,*7 &0 *) ,&'&? 7 ()*) ) ' -*) 7%*-&) )&0 *' +/() ,-&) 8& 0*- *0 +%7@() 8&-() /0(7&)() &7'(- > 7() *- +&' *0 (). U' & &+/-( &) &- 7*)( 8& -*) ,*7 &0 *) - 7 7*)$%& /() , - *' -* ?*,0 7*7 ' 8&- 9(>%0 ( 8&- $%&)(. O 0( & &+/-( &) &- 8& -* ,*7 &0*7 7* $%& /&0+ & -* ?*,0 7*7 ' 8&- '*>0& '( 7&0 & * ( /*'.

    S ' &+,*0>( -* +*9(0 * 8& -*) ,*7 &0 *) )(' /&0 %8 7 *-&) 9 /0(8%7&' *- &0*7 ('&) &'-() *- +&' () ( -() 7(' *+ '*' 8& ?(0+* $%& /%&8&' /0(8%7 0 &'?&0+&8*8&). E) *) )('-*) ,*7 &0 *) /* >&'*) $%& )(' -() + ) /&- >0()*) /(0$%& * ) +/-& ) * '( /0(8%7&'7*+, () &' &- *- +&' (.

    4.2 FACTORES QUE INFLUYEN EN EL CRECIMIENTO DE LAS BACTERIAS

    L() &?&7 () 8& -*) ,*7 &0 *) /* >&'*) )(,0& &- (0>*' )+( 8& -() )&0&) @%+*'() /%&8&'8&,&0)& /(0 %' -*8( * $%& )% /0(/ * /0&)&'7 * &' &- *- +&' ( 0&)%- & '(7 * ( * $%&

    &) *) ,*7 &0 *) /0(8% 7*' (6 '*) $%& )&*' -*) $%& (0 > '&' -* &'?&0+&8*8.

    16

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    17/71

    E' 7%*-$% &0* 8& -() 7*)() -() ?*7 (0&) 8& &0+ '*' &) &' -* 8* 8& -*) ,*7 &0 *) )(' -()) >% &' &):

    A FACTOR TEMPERATURA L() > 0+&'&) 7*/*7&) 8& /0(8%7 0 &'?&0+&8*8&) &' &- @(+,0& 70&7&' 8& ?(0+* / +** -* &+/&0* %0* 8&- 7%&0/( @%+*'( &) 8&7 0 *-0&8&8(0 8& 3 C. A +&8 8* $%& -*)

    &+/&0* %0*) )& 8&) *' 8& &) & / +( *' ( ) *%+&' * -* &+/&0* %0* 7(+( )8 )+ '%9& -* 8* 8& -() + 70((0>*' )+() )& & *- &0*8*.

    • L*) ,*7 &0 *) )(' 7*/*7&) 8& 8&)*00(--*0)& &' %' 0*'>( 8& &+/&0* %0*)7(+/0&'8 8( &' 0& 5 9 !5 C

    • A &+/&0* %0*) 8& 0&?0 >&0*7 ' #8& J * 5 C -*) ,*7 &0 *) )& +%- /- 7*' +%-&' *+&' &. A &+/&0* %0*) 8& 7('>&-*7 ' # '?&0 (0&) * J C -*) ,*7 &0 *) '(/%&8&' +%- /- 7*0)& 9 )& /*0*- * )% *7 8*8 /&0( '( +%&0&'.

    • P(0 &'7 +* 8& !5 C -* +*9(0 * 8& -*) ,*7 &0 *) )& 8& &0 (0* 9 * /*0 0 8& J C#7(7 '*8( 7(+ &' *' * +(0 0. C%*' ( +*9(0 &) -* &+/&0* %0* +&'(0 &) &-

    &+/( '&7&)*0 ( /*0* 8&) 0% 0-*).

    E- @&7@( 8& $%& -*) &+/&0* %0*) 8& 7('>&-*7 ' '( /0( ($%&' -* +%&0 & 8& -*) ,*7 &0 *) ) '( )% '*7 *7 ' *9%8* * 7(+/0&'8&0 $%& %' *- +&' ( 7('>&-*8( '( &) %'*- +&' ( &) 0 - 9* $%& ) &6 ) * 7(' *+ '*7 ' + 70(, *'* /0& * *- /0(7&)( 8&7('>&-*7 ' *->%'*) ,*7 &0 *) /%&8&' (- &0 * 0&/0(8%7 0)& &' 7%*' ( )& &'7%&' 0&' *%'* *8&7%*8* /*0* &--(.

    17

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    18/71

    P(0 &- 7(' 0*0 ( 7%*'8( '() +( &+() &' &+/&0* %0*) )%/&0 (0&) * !5 C -* +*9(0 *8& -*) ,*7 &0 *) /* >&'*) 7(+ &' *' * +(0 0 9 &) * 1JJ C 7%*'8( -* +*9(0 * 8& -()> 0+&'&) /* >&'() '( /%&8&' )%,) ) 0 8%0*' & + ) 8& 1 2 + '% () #&' &) & &?&7 ()& ,*)*' +%7@*) 7' 7*) 8& 7(')&0 *7 ' 8& *- +&' () . E- 7*-(0 * )% & 8&) 0%9&+%7@*) 8& -*) (6 '*) $%& >&'&0*' -() + 70((0>*' )+() /* >&'() #/(0 & &+/-( -*

    (6 '* ,( %- ' 7* )& 8&) 0%9& * 1JJ C 8%0*' & 1J + '% () . O 0*) ,*7 &0 *) 7%*'8( -*)7('8 7 ('&) 8&- +&8 ( $%& @*, *' '( -&) )(' ?* (0*,-&) )(' 7*/*7&) 8& >&'&0*0 %'*)?(0+*) 8& 0&) ) &'7 * --*+*8*) &)/(0*) /*0* /(8&0 )(,0& 0. C%*'8( -*) 7('8 7 ('&)8& &+/&0* %0* @%+&8*8 9 *- +&' *7 ' %&- &' * )&0 /0(/ 7 *) >&0+ '*' 9 %&- &0&/0(8%7 0)& &' &- *- +&' (.

    B FACTOR ;UMEDADE- *>%* &) %' &-&+&' ( '8 )/&')*,-& /*0* -* 8* /(0 -( $%& )% *%)&'7 * 8 ? 7%- *&- 8&)*00(--( 8& -() + 70((0>*' )+().L* 8&)@ 80* *7 ' &) %' + (8( 8& 7(')&0 *7 ' 8& *- +&' () ,*)*8( &' -*0&8%77 ' 8& -* 7*' 8*8 8& *>%* 8 )/(' ,-& 8& %' *- +&' ( /*0* $%& /%&8*' 70&7&0-() + 70((0>*' )+(). C(' &- 7%0*8( )* ('*8( ( 7(' -* *8 7 ' 8& * 7*0 #*-+ ,*0

    *+, ' )& 0&8%7& -* 7*' 8*8 8& *>%* 8 )/(' ,-& 8& %' *- +&' (.P(0 & &+/-( -* + &- &) %' *- +&' ( +%9 &) *,-& 8&)8& &- /%' ( 8& ) *

    + 70(, (- > 7( 8&, 8( * $%& )% *- ( 7(' &' 8( &' * 7*0 7*/ * (8( &- *>%*8 )/(' ,-& 9 '( /&0+ & $%& -* %)&' -*) ,*7 &0 *) /(0 &- 7(' 0*0 ( &- $%&)( ?0&)7( &)%' *- +&' ( 7(' *- ( 7(' &' 8( &' @%+&8*8 $%& &'8& * 8& &0 (0*0)& &' +%9 /(7(

    &+/(.

    C FACTOR TIEMPOE- 70&7 + &' ( ,*7 &0 *'( * 7('8 7 ('&) (/ +*) 8& &+/&0* %0* 9 @%+&8*8 &)+%9 0 / 8( 9* $%& &' %' ' &0 *-( 8& 15 ( 2J + '% () -*) ,*7 &0 *) 8%/- 7*' )%' +&0( 8&, 8( * )% 70&7 + &' ( &6/('&'7 *-.E' 8(7& @(0*) %'* ,*7 &0 * /%&8& 8*0 -%>*0 * 15 + --('&) 8& &--*).

    18

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    19/71

    D FACTOR ACIDE"L* +*9(0 * 8& -*) ,*7 &0 *) &'& 8 ? 7%- *8&) /*0* 8&)*00(--*0)& &' +&8 () 7 8() 9 &/(0 &--( $%& %'( 8& -() + (8() 8& 7(')&0 *7 ' +*) %)*8( * -( -*0>( 8& -* @ ) (0 *

    @*9* ) 8( &- 8& *7 8 ? 7*0 &- +&8 ( 7(' 7 8() 8 , -&) 7(+( &- '*>0& ( &- - + '.L* *7 8& )& + 8& 7(' -* &)7*-* /; $%& * 8& 1 #+%9 7 8( * 14 #+%9 , ) 7( ( *-7*- '( .M%7@() 8& -() + 70((0>*' )+() /* >&'() )& 8&)*00(--*' * /; &' 0& ! 5 9 5 #/;'&% 0( /%8 &'8( *0 *0 )% )%/&0 &'7 * ) )& *8 7 ('&' *- *- +&' ( )%) *'7 *) 7 8*( *-7*- '*).

    19

    12 ;(0*): 1 ,*7 &0 *

    14 ;(0*): !4 ,*7 &0 *)

    1 ;(0*): 32 !H ,*7 &0 *)

    1< ;(0*): 2J< 152 ,*7 &0 *)

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    20/71

    E FACTOR PRESENCIA AUSENCIA DE OKIGENOL* +*9(0 * 8& -*) ,*7 &0 *) /0&7 )*' * 0& /*0* 70&7&0 *7 *+&' & 9 &- 70&7 + &'+%7@*) )& /%&8& '@ , 0 7(' &- 8 6 8( 8& 7*0,('(. A->%'*) ,*7 &0 *) -*) *'*&0(, *)70&7&0 ' )(-*+&' & &' *%)&'7 * 8& (6 >&'(. E' 0& *+,() &6 0&+() &6 ) &' 8 &0)*)7('8 7 ('&) * +()? 0 7*) /*0* -*) '&7&) 8*8&) / +*) 8& 8 ?&0&' &) ,*7 &0 *).

    L*) '&7&) 8*8&) 8& -() + 70((0>*' )+() *0 *' &' 7%*' ( *- (6 >&'( &6 ) &'8( &' -*'* %0*-& * 8 ) ' () /():

    o AERO$IOS# M 70((0>*' )+() $%& '&7&) *' (6 >&'( /*0* 8&)*00(--*0)&o ANAERO$IOS# M 70((0>*' )+() $%& '&7&) *' -* *%)&'7 * 8& (6 >&'( &' )%

    8&)*00(--(o ANAERO$IOS FACULTATIBOS# M 70((0>*' )+() $%& )& *8*/ *' * -*) 8()

    7('8 7 ('&)

    F FACTOR COMPOSICION DEL ALIMENTOL* 7*' 8*8 8& )%) *'7 *) '% 0 *) $%& 7(' &'& %' *- +&' ( '?-%9& &' &- 8&)*00(-8& -*) ,*7 &0 *).L() + 70((0>*' )+() '&7&) *' /0( & '*) @ 80* () 8& 7*0,('( 9 >0*)*) /*0* /(8&0 0. E) () 7(+/('&' &) -() &'&' &' +*9(0 ( +&'(0 +&8 8* &' (8() -() *- +&' ().C%*' *) + ) )%) *'7 *) '% 0 *) &'7%&' 0&' &' &- *- +&' ( + ) )& 8&)*00(--*0 ' 9

    +& (0 70&7&0 '.P0 7 7*+&' & (8() -() *- +&' () 7(')%+ 8() /(0 &- @(+,0& /%&8&' 0&)%- *07(' *+ '*8() /(0 ,*7 &0 *) /&0( &) &' -() *- +&' () 0 7() &' /0( & '*) 8('8& +& (0 )&8&)*00(--*' #7*0'&) /&)7*8() /0(8%7 () - 7 &() )*-)*) 9 @%& () .

    4.3 TIPOS DE ENFERMEDADES DE TRANSMISIÓN ALIMENTARIA A 0* ) 8& -() *- +&' () )& /%&8&' 0*')+ 0 + - /-&) &'?&0+&8*8&) /%8 &'8(7(') % 0 %' /0(,-&+* 8& )*-%8 / ,- 7*.

    L() *- +&' () /%&8&' 0*')+ 0 &'?&0+&8*8&) 8&, 8( * 7(' *+ '*7 ('&) ? ) 7*)#/0&)&'7 * 8& 70 ) *-&) 7(+/('&' &) , (- > 7() & 7 $% + 7*) #0&) () 8& 8& &0>&'

    20

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    21/71

    8&) '?&7 *' &) 8 (6 '*) ( , (- > 7*) #/0&)&'7 * 8& + 70((0>*' )+() /* >&'() *)7(+( * -* /0&)&'7 * 8& &'&'() '* %0*-&) #)& *) &'&'()*) .

    L() &?&7 () >&'&0*8() /(0 -*) ,*7 &0 *) /* >&'*) )(':

    o I( 0 ) (0 : -* /0(/ * /0&)&'7 * &' &- *- +&' ( 0&)%- * '(7 * /*0* -* )*-%8%'* & '>&0 8(

    o I( =) ' ) (0 # 7*%)*8*) /(0 &- 7(')%+( 8& *- +&' () $%& 7(' &'&')%) *'7 *) 6 7*) 7(+( 0&) () 8& /&) 7 8*) &' &>& *-&) ( /0(8%7 () 6 7()?(0+*8() /(0 -* 8&)7(+/() 7 ' 8&- /0(/ ( *- +&' (. A->%'() + 70((0>*' )+()

    *+, ' /0(8%7&' (6 '*).o T =))( 0 ) (0 ',)&0( '/)' # (0 > '*8*) /(0 -* /0&)&'7 * &' -() *- +&' ()

    8& > 0+&'&) /* >&'() $%& *8&+ ) 8& 0&/0(8%7 0)& /0(8%7&' (6 '*).

    E' -*) '?&77 ('&) ( ' (6 7*7 ('&) *- +&' *0 *) @*9 $%& &'&0 &' 7%&' * 0&) *)/&7 ()?%'8*+&' *-&):

    T)* 0 ' 0( 0 +0,' 0(0/'

    E6 ) &' > 0+&'&) 6 7() 9 '(7 () /*0* &- )&0@%+*'(

    D ) )( 0/) ' 0,0/&0( +0 ( )0(0

    0, ',)&0( 0 ,' + '( )'

    0+&'&) &' &-*- +&' ( *%'$%& *->%'*) (6 '?&77 ('&))& 8&)*00(--*' 7(' /&$%& *)

    7*' 8*8&) 8& + 70(, () ( (6 '*)

    C'/' 0/ ) '*'/ ) +,'/0 0,

    )( ) ) + ' 0 '

    I'?-%9&' ?*7 (0&) 7(+( -* &8*8 &- @ , * -* 0* * -*0&) ) &'7 * -*) 7('8 7 ('&) 8&- ) ) &+* '+%'&

    4.4 PRINCIPALES ENFERMEDADES DE TRANSMISIÓN ALIMENTARIA

    21

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    22/71

    E6 ) &' 8 ) ' () /() 8& + 70((0>*' )+() 7*/*7&) 8& /0( (7*0 &'?&0+&8*8&)0&-*7 ('*8*) 7(' -* '>&) * 8& *- +&' (): Salmonella, Clostridium botulinum Staph lococus aureus, Listeria monoc togenes !scherichia coli )(' -() '(+,0&) 8&-() @*, %*-+&' & +/- 7*8() &' 8(-&'7 *) 8& &) & /(.

    L*) '?&77 ('&) ( (6 '?&77 ('&) + ) 7(+%'&) )(': Salmonella spp #

    ORIGENCAUSA DE LA ENFERMEDAD

    SINTOMATOLOG;A

    A- +&' () 8& (0 >&'*' +*-: ) &- *' +*- &0*/(0 *8(0 9 *8&+ ) )&

    '> &0& -* 7*0'& 70%8* (/(7( 7(7 '*8*. V&08%0*) 0&>*8*) 7('*>%* 7(' *+ '*8*. V * ?&7*- (0*- #& . '(-* *0)& -*) +*'()8&)/% ) 8& 0 *- )&0 7 (C(' *+ '*7 ' 70% *8*:)%/&0? 7 &) % &') - (+*' /%-*8(0&) ( 0()*- +&' () & 7.C(' *+ '*7 ' &' &-+* *8&0( /(0 0( %0*

    ' &) '*- 8%0*' & &-)*70 ? 7 ( & )7&0*8(.

    E) '&7&)*0 ( %' ' +&0(&-& *8( 8& + 70((0>*' )+()/*0* $%& )& /0(8% 7* -*&'?&0+&8*8: & *0 -*)7('8 7 ('&) 8 '&*) 8&+%- /- 7*7 '.S& 8&) 0%9& * !5 C.

    N( /0(8%7& (6 '*.

    N( /0(8%7& &)/(0*).

    P&0 (8( 8& '7%,*7 ': !2 @.

    D%0*7 ': 11 1H 8 *).

    S ' (+*):

    $ 8 *00&*)>0* &)

    $ ? &,0&$ 8(-(0 8&

    7*,& * 9 *,8(+ '*-E' /&0)('*) 8 , -&)/%&8& /0(8%7 0 -*+%&0 &.

    Escherichia coli

    22

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    23/71

    ORIGEN CAUSA DE LA ENFERMEDAD

    SINTOMATOLOG;A

    V * ?&7*- (0*-.

    V * /&0)('* /&0)('*.

    V * *' +*- /&0)('*.

    C(' *+ '*7 ' 70% *8*.

    M ) ?0&7%&' & &' 7*0'&)70%8*) *>%*) ) ' 0* *0 9-&7@& 70%8*.

    L*) ,*7 &0 *) *) 7*%)*'-* &'?&0+&8*8.E) )%? 7 &' & %'* 8() )0&8%7 8* 8& ,*7 &0 *).C*)() &)/(0 8 7() 9 ,0( &).

    P&0 (8( 8& '7%,*7 ': 3 58 *).D%0*7 ': 1 5 1J 8 *).

    S ' (+*): 8 *00&*) 8(-(0*,8(+ '*- ? &,0& 9' %)&*).

    Listeria monocytogenes

    ORIGEN CAUSA DE LA ENFERMEDAD

    SINTOMATOLOG;A

    S& &'7%&' 0* 7('?0&7%&'7 * &': &>& *-&) &'

    8&)7(+/() 7 ' @&7&)*' +*-&) *>%*) 0&) 8%*-&))%&-( / &')() & 7.

    V *) 8& 0*')+ ) ':7(' *7 ( 7(' *' +*-&)

    '?&77 ' 70% *8* &' 0&0&7 ' '*7 8() 0*')+ ) '/(0 *- +&' () #-* + )@*, %*- .

    S& /%&8&' 8*0 ,0( &)&/ 8 + 7() 9 7*)()

    &)/(0 8 7().L* *>0&) 8*8 8& -*

    &'?&0+&8*8 8&/&'8& 8&: 0%-&'7 * 8& -* 7&/* &) *8( '+%' *0 ( 7*' 8*8 8& ,*7 &0 *.

    A &+/&0* %0* 8&0&?0 >&0*7 ' 70&7& +& (0$%& ( 0*) ,*7 &0 *).

    L* ,*7 &0 * 7(-(' * &- 0*7 (>*) 0( ' &) '*- 9 /*)* * -*

    )*'>0&.S ' (+*): /%8& /0(8%7 0

    '?&77 ' 8& &0()&/ 7&+ * +&' '> ) + () 8 *00&* & 7.

    L*) ' (6 7*7 ('&) + ) 7(+%'&) )(':

    23

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    24/71

    Clostridium perfringens

    ORIGEN CAUSA DE LA ENFERMEDAD

    SINTOMATOLOG;A

    S& &'7%&' 0* &' ' &) '(8& @%+*'() 9 *' +*-&))%&-( /(- ( +()7*) 9 ( 0()

    ')&7 (). A- +&' () 7(' *+ '*8()

    ?0&7%&' &+&' & 7('&)/(0*): 7*0'& 8&+*+ ?&0() 9 * &) 8& 7(00*-/0(8%7 () 8&)@ 80* *8().N(0+*-+&' & &- (0 >&' &)&' /-* () 7(7 '*8() 7('7*0'& 8& +*+ ?&0( $%& )&8& *' &'?0 *0 -&' *+&' &.C0&7& ) ' (6 >&'(.

    F(0+* &)/(0*) $%&0&) ) &' &- 7(7 '*8(# '7-%)( 5 @ * 1JJ C 9 */*0 0 8& &) *) 70&7& >0*'

    7*' 8*8 8& ,*7 &0 *).T(6 '* - ,&0*8* &' &-' &) '( /(0 -* ,*7 &0 *'>&0 8*.

    P&0 (8( 8& '7%,*7 ': 2 [email protected]%0*7 ' 8& -* &'?&0+&8*8:+&'() 8& 24 @.S ' (+*): ' %)&*) + ()

    8 *00&*) &)/*)+()' &) '*-&) &)7*-(?0 () 9

    +*0&() &' *->%'*)(7*) ('&). S ' ? &,0&.

    24

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    25/71

    Clostridium botulinum (BOTULISMO

    ORIGEN CAUSA DE LA ENFERMEDAD

    SINTOMATOLOG;A

    M%9 8 ) 0 ,% 8( &' -*'* %0*-& *.R&) ) & -*0>() /&0 (8()7(+( &)/(0* &' /(- ( 9

    &00*. A- +&' () 7(' +*9(00 &)>(:

    7(')&0 *) 7*)&0*)&08%0*) 70&7 8*) &'

    )%&-() 7(' *+ '*8()&+,% 8().

    N&7&) * *+, &' &) 7('/(7( (6 >&'( /*0*+%- /- 7*0)&.E)/(0*) 0&) ) &' &) #7(7&0 *

    12J C 8%0*' & *- +&'() !+ '.

    L* ,*7 &0 * 70&7& &'&- *- +&' ( 9 /0(8%7& -*

    (6 '* 7*%)*' & 8& -*&'?&0+&8*8.

    E'?&0+&8*8 '?0&7%&' &/&0( >0* & 9 * &7&) ?* *-.P&0 (8( 8& '7%,*7 ': 120&) * ) ' (+*)'&%0(- > 7().S '( )& *8+ ' ) 0* /0(' (-* *' (6 '* )& )%&-&/0(8%7 0 -* +%&0 & &' H8 *).

    Staphylococcus aureus

    25

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    26/71

    ORIGEN CAUSA DE LA ENFERMEDAD

    SINTOMATOLOG;A

    S& &'7%&' 0* 8& ?(0+*'* %0*- &' / &- '*0 ,(7* 9 +*'().F(7() 8& '?&77 ': @&0 8*)

    '?&7 *8*) 7(0 &) &'+*'() ?-&+('&) >0*'().M%9 ?0&7%&' & &' *' +*-&)8(+ ) 7(). V *) 8& 7(' *+ '*7 ':+*' /%-*8(0&) *- +&' ()8&)8& )% (0 >&'.M ) ?0&7%&' & &':/0(8%7 () 8& /*) &-&0 *@&-*8() 7*0'& 8& * &? *+,0&) 7(7 8() & 7.

    T(6 '* /0(8%7 8* /(0 -* ,*7 &0 * &' *- +&' ()+*' /%-*8() 8&)/% ) 8&)% 7(7 '*8(.E- + 70((0>*' )+( )&8&) 0%9& 7(' 7*-(0 /&0(-* (6 '* /%&8& )(/(0 *01JJ C 8%0*' & 3J + '.

    P&0 (8( 8& '7%,*7 ': 2 [email protected]%0*7 ' 8& -* &'?&0+&8*8:+&'() 8& 24 @.S ' (+*): ' %)&*) + ()8 *00&*) &)/*)+()

    ' &) '*-&) &)7*-(?0 () 9+*0&() &' *->%'*)(7*) ('&). S ' ? &,0&.

    E6 ) &' ( 0*) 7(' *+ '*7 ('&) , (- > 7*) 8& -() *- +&' () $%& '( &) ' /0( (7*8*) /(0 ,*7 &0 *) ) '( /(0 /*0 ) (). E) () /%&8&' &0)& * ) +/-& ) * 9 (7*) ('*' /0(,-&+*)8& )*-%8 / ,- 7* (7*) ('*8() /(0 )% '>&) '. L() + ) 0&-& *' &) )(':

    • "richinella spiralis # 0 $% '() ) $%& /%&8& (7*) ('*0 /0(,-&+*) ) '( @*9 %'*)%/&0 ) ' & &0 '*0 * &- /0(,-&+* )& 8&0 * 8& %' 7(')%+( 8& 7*0'& 70%8* (/(7( 7(7 8* 8& 7 &0 ( 7&08( ( *,*- $%& &) '?&7 *8* 7(' 0 $% '*) 9 '( @*9*'/*)*8( -() 7(' 0(-&) )*' *0 (). E) ( /%&8& 8*0)& 7(' -* 7* * ?%0 *.

    • #nisa$is %anisaquiosis): &) %' >%)*'( /0&)&' & &' +%7@*) &)/&7 &) +*0 '*). E-@(+,0& &) %' @% )/&8 *77 8&' *-. S% 7(')%+( /%&8& /0( (7*0 ?%&0 &) 8(-(0&)*,8(+ '*-&) + () 8 *00&*) & '?-*+*7 ' ' &) '*-. A8&+ ) /%&8&/0( (7*0 *-&0> *) &' &- )&0 @%+*'( 8&, 8( *- >0*' 8&)*00(--( 8& *' 7%&0/()$%& )& >&'&0*' /*0* 7(+,* 0 *- /*0 ) ( $%& )& +*' &'&' *7 () '7-%)(8&)/% ) 8& @*,&0 &- + '*8( &- >%)*'( -( $%& @*7& $%& 7(+&0 /&)7*8( /(0 *8(08& *' )* ) )&* *00 &)>*8( 9 /%&8* /0( (7*0 %' 7@($%& *'*? - 7 7(.

    4.5 ¿CÓMO PREVENIR LA CONTAMINACION DE LOS ALIMENTOS

    26

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    27/71

    E6 ) &' 7%* 0( +&8 8*) $%& /%&8*' ?* (0&7&0 -* /0& &'7 ' 8& -* /0(- ?&0*7 ' 8& -(+ 70((0>*' )+() &' -() *- +&' ():

    1. LIMPIE"A• L* *0)& , &' -*) +*'() 7(' *>%* 7*- &' & 9 *, ' 7*8* & $%& )&*

    '&7&)*0 ( #*' &) 8& /0&/*0*0 *- +&' () 8&)/% ) 8& % - *0 -() )&0 7 ()@ > ' 7() @*,&0 (7*8( *- +&' () 70%8() *' +*-&) ,*)%0*) % ( 0()(, & () 7(' *+ '*8() .

    • L* *0 , &' (8*) -*) )%/&0? 7 &) 9 -() -&) 8& 0*,* ( #7%7@ --() 7* ()7* %&-*) ,* 8(0*) 7(' *>%* 7*- &' & 9 *, ' 8&)/% ) 8& 7*8* %)( 9 *' &) 8& /*)*0 * -* ) >% &' & & */*.

    • U - *0 *,-*) 8& 7(0 *0 8& +* &0 *- '( /(0()( 9 -* *0-*) &' &--* * * --*) ( , &' 7(' *>%* 7*- &' & 9 *, ' 8&)/% ) 8& 7*8* %)(.

    27

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    28/71

    • U - *0 /* () 8& %' )(-( %)( /*0* -* *0 9 )&7*0 -*) )%/&0? 7 &) 8& -*7(7 '* $%& *' * &) *0 &' 7(' *7 ( 7(' *- +&' ().

    2. SEPARAR E) 8& *- +/(0 *'7 * )&/*0*0 7(00&7 *+&' & -() *- +&' () 9* - ) () /*0* &- 7(')%+(8& *$%&--*) +* &0 *) /0 +*) ( )%/&0? 7 &) ( -&) 8& 0*,* ( $%& /%&8*' &)7(' *+ '*8() 7(' -* /0&)&'7 * 8& + 70((0>*' )+(). P*0* &--( )& 0&7(+ &'8*:

    • D%0*' & (8*) -*) & */*) 8& +*' /%-*7 ' 9 *-+*7&'*+ &' ( 8& -() *- +&' ()70%8() &) '&7&)*0 ( +*' &'&0-() )&/*0*8() 8&- 0&) ( 8& /0(8%7 () /0&/*0*8()7(-(7 '8(-() &' -* /*0 & ,* * 8&- ?0 >(0 ? 7( /*0* & *0 $%& -() %>() $%&8&)/0&'8&' /%&8*' 7(' *+ '*0 ( 0() *- +&' ().

    • U - *0 *,-*) 8& 7(0 *0 7%7@ --() 9 % &') - () 8 ?&0&' &) /*0* +*' /%-**- +&' () 70%8() 9 /0(8%7 () - ) () /*0* 7(')%+ 0 9 '( 7(-(7*0 '%'7* %'*- +&' ( 7(7 '*8( )(,0& %' 0&7 / &' & $%& @* &) *8( &' 7(' *7 ( 7(' *- +&' ()70%8() ) ' -* *0)& /0& *+&' &.

    • L* *0 ) &+/0& -*) +*'() *,-*) 8& 7(0 *0 7%7@ --() 9 8&+ ) % &') - () 7(' *>%* *,('()* 7*- &' & 8&)/% ) 8& $%& @*9*' &) *8( &' 7(' *7 ( 7(' *- +&' ()70%8().

    3. COCINAR P*0* 7(')&>% 0 &- + '*0 -*) ,*7 &0 *) /0&)&' &) &' -() *- +&' () @*9 $%& 7(7 '*0-()8%0*' & %' &+/( *8&7%*8( 9 * %'* &+/&0* %0* $%& -( 7(') >*. P*0* &--( &)'&7&)*0 (:

    • A-7*' *0 %'* &+/&0* %0* 8& 7(77 ' 8& *- +&'() !5 C &' &- 7&' 0( 8&-/0(8%7 (.

    • S &- /0(8%7 ( )& 7*- &' * *- + 70(('8*) @*9 $%& *)&>%0*0)& $%& '( $%&8&'('*) ?0 *) &- 7*-(0 8&,& )&0 %' ?(0+&.

    • S )& 0&7*- &' *' -() *- +&' () &) '&7&)*0 ( *-7*' *0 !5

    28

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    29/71

    4. ENFRIAR Y CONSERVAR L*) &+/&0* %0*) 8& 0&?0 >&0*7 ' +/ 8&' ( 0*-&' *' &- 70&7 + &' ( 8& -(+ 70((0>*' )+() /(0 -( $%& %'* & 7(7 '*8( &- *- +&' ( @*9 $%& &'?0 *0-( -( + )0 / 8( /() ,-& /(0 -( $%&:

    • ;*,0 $%& )(+& &0 * 0&?0 >&0*7 ' -() *- +&' () 9* - ) () /*0* &- 7(')%+( *' &)8& $%& 0*')7%00*' 8() @(0*) 8&)/% ) 8&- 7(7 '*8(.

    • N( )& 8&,&' 8&)7('>&-*0 -() *- +&' () * &+/&0* %0* *+, &' & ) &+/0& &'0&?0 >&0*7 '.

    • C(-(7*0 -() *- +&' () &' -* 7 +*0( ( '& &0* 8& *- +*'&0* $%& )& 7(') >* $%& &-

    ?-% ( 8& * 0& ?0 ( 7 07%-& &' 0& &--().• C(+/0(,*0 &- 7(00&7 ( ?%'7 ('*+ &' ( 8& -() &$% /() 8& 0&?0 >&0*7 '

    /&0 8 7*+&' &.

    4.! ALIMENTOS Y SU MANIPULACIÓN

    1. RECEPCIÓN DE MATERIA PRIMA#E */* 8& >0*' +/(0 *'7 * &' &- /0(7&)( 8& ?*,0 7*7 ' 9 +*' /%-*7 ' 8& *- +&' ()$%& 7(+/0&'8& &- /&0 (8( 8& &+/( &' 0& -* 8&)7*0>* 8& -() '>0&8 &' &) ( -* +* &0 *

    /0 +* 9 )% 7(00&7 ( *-+*7&'* & &' -() *-+*7&'&) ( 7 +*0*) 8& -* '8%) 0 *.

    29

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    30/71

    E' &- 7*)( 8& $%& -*) +* &0 *) /0 +*) &) ' 7(') % 8*) /(0 +* &0 * /0 +* 0&?0 >&0*8*( 7('>&-*8* 8&,&0 &0 ? 7*0)& $%& &' )% 0*')/(0 & '( )& @*9* 0( ( -* 7*8&'* 8& ?0 ( 98&,&0 ' *-+*7&'*0)& 0 / 8*+&' & ) ' */(9*0)& 8 0&7 *+&' & )(,0& &- )%&-( ( )(,0&)%/&0? 7 &) $%& /%&8*' &) *0 7(' *+ '*8*). E' 7*)( 8& $%& &) *) +* &0 *) --&>%&' &'+*- &) *8( ( )& @*9* 0( ( -* 7*8&'* 8& ?0 ( )& 8& (- &0 ' *- /0( &&8(0.S& 0&--&'*0* %' 0&> ) 0( 8& -() /0(8%7 () $%& --&>*' *'( *'8( 7(+( + ' +( 8 * 8&--&>*8* /0( &&8(0 -( & 7*' 8*8. E' 7*)( 8& 0* *0)& 8& /0(8%7 () &' ?0 ( *+, '8&,& *'( *0)& -* &+/&0* %0* * -* $%& --&>*'.

    2. CONSERBACIÓN#L* 8* - &) &- &+/( + 6 +( &' &- $%& %' *- +&' ( 7(')&0 * (8*) )%) /0(/ &8*8&)(0>*'(- / 7*) '% 0 7 ('*-&) 9 )*' *0 *).L* 7(')&0 *7 ' %' ( 7(' %' 7(00&7 ( *-+*7&'*+ &' ( &'& 7(+( (, & ( *%+&' *0-* 8* - 8& -() *- +&' ().L* */- 7*7 ' 8& ?0 ( 9 8& 7*-(0 )(,0& &- *- +&' ( )(' 8() 8& -() /0 '7 /*-&) + (8() 8&7(')&0 *7 ' *%'$%& &6 ) &' +%7@() ( 0() $%& @*7&' 8 )+ '% 0 -* 7*' 8*8 8&+ 70((0>*' )+() /0&)&' &) &' &- *- +&' (:

    • APLICACIÓN DE FR O

    '. R0 /) 0/' )% &'8( %'* 8* - +*9(0.

    8. C ( 0,' )&-*7 ' )(+& &+() *- *- +&' ( * &+/&0* %0*) +&'(0&) * 1H C. A) -()+ 70((0>*' )+() +%&0&' /&0( )& /*0*- * ( *-+&' & )% *7 8*8 /&0+ &'8(7(')&0 *0 &- /0(8%7 ( +&)&).

    30

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    31/71

    APLICACIÓN DE FR;O

    M 0 ( 0/ ' )&0*7 ' J ! C

    C('>&-*7 ' 1H C #7(')&0 *7 '

    3J C # '*7 *7 ' + 70(, *'*

    E' &) & /%' ( &) +%9 +/(0 *' & 8&? ' 0 -*' 0(' 0 / 9 )% +/(0 *'7 * &' -()*- +&' (). ;*9 $%& +*' &'&0 &- ?0 ( #0&?0 >&0*7 ' ( 7('>&-*7 ' * %'* &+/&0* %0**8&7%*8* 8%0*' & (8* -* 7*8&'* *- +&' *0 * &) 8&7 0 &' (8*) -*) & */*) /(0 -*) $%&/*)& &- *- +&' ( @*) * $%& --&>%& *- 7(')%+ 8(0. S &) * &+/&0* %0* '( )& +*' &'& &*- +&' ( /%&8& )%?0 0 7*+, () $%& @*0 ' 8 )+ '% 0 -* 8* - 9 $%& /%&8* /('&0)& &/&- >0( *- 7(')%+ 8(0.

    • APLICACIÓN DE CALOR

    31

    ZZZZZ

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    32/71

    L*) *- *) &+/&0* %0*) )(' -*) ' 7*) $%& 8&) 0%9&' * -() + 70((0>*' )+(). ;*9 8 ?&0&' &) +*'&0*) 8& */- 7*0 &- 7*-(0 * -() /0(8%7 ():

    '. P' 0+/)?' )&0*7 ' /*0* $%& -() /() ,-&)+ 70((0>*' )+() $%& @*9*' )(,0& 8( '( /0(- ?&0&'. L* 8* - 8&- *- +&' ()(+& 8( * &) & 0* *+ &' ( 0+ 7( &) ,* *. E : -&7@& /*) &0 *8*.

    8. C )0*'/*0 & 8& -() + 70((0>*' )+() /&0( '( )%) &)/(0*). E- *- +&' ( )(+& 8( * &) &

    0* *+ &' ( +(8 ? 7* )%) /0(/ &8*8&) (0>*'(- / 7*).

    . E 0/),)?' )*' )+() $%& @*9* &' &- *- +&' ( '7-%)( )%) &)/(0*).

    . U*0/)?' )

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    33/71

    APLICACIÓN DE CALOR

    M 0 ( 0/ ' )

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    34/71

    C(') ) & &' 0* *0 -() *- +&' () 7(' )*- 7(+&) ,-& 9 * &7&) ( 0() 7('8 +&' () /*0*7('7&' 0*0-() 9 $%& &- + '& -( + 6 +( -* 7*' 8*8 8& *>%*. P%&8& @*7&0)& )*-* ' &')&7( #& : ,*7*-*( )*-*8( ( &' )*-+%&0* #7(' - $% 8( .

    . C+/'S& )(+& &' -() *- +&' () * )*- 9 ' 0 () ' 0* () @*7 &'8( $%& )& 8 )+ '%9* &- *>%* 9$%& &- *- +&' ( 7*+, & )% 7(+/() 7 '. E : *+ '

    . A?+ '/'C(' &) & + (8( * *8 +() * 7*0 *- *- +&' ( @*7 &'8( $%& )& 7('7&' 0& + ) 9 '(

    &'>* *' * *>%* 8 )/(' ,-&. E &+/-(: M&0+&-*8*)

    0. A +&'S& )(+& & * -() *- +&' () * *77 ' 8&- @%+(. E &+/-(): )*-+ ' *@%+*8(

    . E '80 ' 0( +/ )C(') ) & &' )(+& &0 * -() *- +&' () * -* *77 ' 8& '*>0& 9 /%&8& * *8 0)& *+, ')*- 9 ( 0() 7('8 +&' (). C(' &) & ) ) &+* &- *- +&' ( )& %&- & + ) 7 8( ) &'8( %'+&8 ( /(7( */0(/ *8( /*0* -* +%- /- 7*7 ' 8& ,*7 &0 *). E : /&)7*8() 9 7*0'&) &'&)7*,&7@& /&/ ' --() 7&,(--& *)

    . A ' )/ ( 0/ '( 0P(8&+() * *8 0 7(')&0 *' &) /*0* 7(')&>% 0 *%+&' *0 -* 8* - 8& *- +&' (. E) ()7(')&0 *' &) /%&8&' )&0 8& (0 >&' '* %0*- 7(+( &- * ( 9 -*) &)/&7 *) ( /(0 &- 7(' 0*0 ()&0 7(')&0 *' &) *0 ? 7 *-&).

    . T () ' )( + /)',0E) *) 7' 7*) 7(+/0&'8&' ?%'8*+&' *-+&' & *$%&--*) $%& *7 *' )(,0& -* * +()?&0** -* $%& )& &' )(+& 8() -() *- +&' () , &' +(8 ? 7*'8( )% 7('7&' 0*7 ' 9 7(' &' 8(&' >*)&) #* +()?&0* /0( &7 (0* ( &- + '*'8( &- (6 >&'( $%& &) &+/-&*8( /(0 -*+*9(0 * 8& -*) ,*7 &0 *) /*0* )(,0& 0 #&' *)*8( *- *7 (

    3. ALMACENAMIENTO#S& 8&,& *-+*7&'*0 7(00&7 *+&' & -*) +* &0 *) /0 +*) ( -() /0(8%7 () *7*,*8() /*0*

    & *0 $%& )& 7(' *+ '&'. P*0* &--( @*9 $%& 7%+/- 0 %'* )&0 & 8& 0&$% ) () &)&'7 *• N( 8& *0 -() *- +&' () &' 7(' *7 ( 8 0&7 ( 7(' &- )%&-( ' /*0&8&).

    34

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    35/71

    • N( *-+*7&'*0 /0(8%7 () *- +&' 7 () %' ( 7(' /0(8%7 () $%& /%&8&'7(' *+ '*0-() 7(+( /0(8%7 () 8& - +/ & * & 7 ' *-+*7&'*0 /0(8%7 ( ?0&)7(7(' /0(8%7 ( 9* &0+ '*8( /*0* & *0 7(' *+ '*7 ('&) 70% *8*).

    • N( )(,0&/*)*0 -* 7*/*7 8*8 8&- *-+*7 ' ' 8& -*) 7 +*0*) /(0$%& '( )&&'?0 *0 *' -() /0(8%7 () 7(00&7 *+&' &

    • ;*7&0 $%& -() /0(8%7 () $%& --&>*' /0 +&0( *- *-+*7 ' )*->*' /0 +&0( /*0*$%& -* 0( *7 ' 8& -() + )+() )&* *8&7%*8* 9 & &+() $%& )& '() /%&8*'7*8%7*0.

    • C(' 0(-*0 *- +&'() %'* & *- 8 * -*) &+/&0* %0*) 8& -*) 7 +*0*) 8&*-+*7&'*+ &' ( 9 *)&>%0*0)& 8& $%& )& 7%+/-&' -() - + &) 8& -*)

    &+/&0* %0*) *8&7%*8*) #0&?0 >&0*7 ' J 5 C 7('>&-*7 ' 1H C .• D& *0 &)/*7 ( )%? 7 &' & &' 0& -() /0(8%7 () /*0* /&0+ 0 -* 7 07%-*7 ' 8&- *

    &' 0& &--().• N( 8& *0 *- +&' () */ () 7&07* 8& -* ('* 8& ,*)%0*) ( 8& (-%7 ('&).

    A8&+ ) *,0* $%& 0&)/& *0 -*) ?&7@*) 8& 7*8%7 8*8 7(')%+( /0&?&0&' & $%& 0&$%7*8* /0(8%7 ( 9 &'& '8 7*8( /(0 &- ?*,0 7*' & #'( 0&% - *0 -() /0(8%7 () %'* &$%& &) ' 7*8%7*8() 9 '( >%*08*0 /0(8%7 () ?%&0* 8&- &+,*-* & (0 > '*-.

    5 HIGIENE PERSONAL DEL MANIPULADOR DE ALIMENTOS

    5.1 DEFINICIONESC &* / '&)0( H) ) ()L() 7(+/(0 *+ &' () @ > ' 7() )(' *$%&--*) *7 %8&) - +/ *) $%& 8&,&' )&00&7(08*8*) 9 /0*7 7*8*) &' (8*) -*) ) %*7 ('&).S& 0&? &0&' * *$%&--() @ , () $%& /() , - *' %'* +&'(0 7(' *+ '*7 ' 8& -*) +* &0 *)/0 +*) /0(/ 7 *8() *' ( /(0 *7 %8&) 7(00&7 *) 8&- 0*,* *8(0 7(+( 8& - +/ & * 9 8&) '?&77 ' 8& ') *-*7 ('&) 9 +*$% '*0 *) 8& 7(' 0(- 8& *>%*) /-*>*) 9 - +/ & * 8&-* '8%) 0 *. L* @ > &'& 8&,& 0&)/& *0)& &' (8*) )%) ?*7& *).

    M'()*+,' ) (0T(8() *$%&--() /0(7&)() /(0 -() $%& &'& $%& /*)*0 -* +* &0 * /0 +* 7(') %9&' & 8&-() *- +&' () /*0* --&>*0 * 7(' &0 0)& &' %' /0(8%7 ( /0&/*0*8( /*0* )&0 % - *8( /(0&- 7(')%+ 8(0.

    35

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    36/71

    N(0+*-+&' & )& @*,-* 8& -* +*' /%-*7 ' 7%*'8( &) @&7@* /(0 &- (/&0*0 (+*' /%-*8(0 8& -() *- +&' () /&0( 8& >%*- ?(0+* )(' +*' /%-*7 ('&) *$%&--*)*77 ('&) &' -*) $%& -* 7*0'& 0&7 ,& %' 0* *+ &' ( )&* 7(77 ' / 7*8( ( &+,% 8(.

    $+0(' P/J ) ' 0 M'()*+,' )-(,*0 (8*) *$%&--*) /0 7 7*) $%& 8& +*'&0* /0& &' *8 )+ '%9&' &- 0 &)>( /*0* -* )*-%8 7(+( )(' -*) 7(' *+ '*7 ('&) /(0 > 0+&'&) 9 )%) *'7 *) '(7 *).

    H) )0(0L* @ > &'& 8& -() /0(8%7 () *- +&' 7 () &)0, (K+( 0 &0 ) ' (0 0 '/)'*'/' '/'( )?'/ ,' 0 +/) ' > ',+8/) ' 0 , */ + ',)&0( ) ) .D 7@*) +&8 8*) *,*07*' (8*) -*) ?*)&) 8& -* /0(8%77 ' @*) * -* &' * *- 7(')%+ 8(0.E) ( ) >' ? 7* $%& -* @ > &'& 8&,& /0&) 8 0 7%*-$% &0 *7 8*8 0&-*7 ('*8* 7?*,0 7*7 ' 9 &' * 8& *- +&' ().

    5.2 BUENAS COSTUMBRES. LIMPIE"A PERSONALL* - +/ & * 8& %'* ? ,0 7* 8&/&'8& &' >0*' +&8 8* 8& -* @ > &'& 8& -() $%& 0*,* *' &&--*. P(0 *' ( -() &+/-&*8() 8& %'* ? ,0 7* 8&- )&7 (0 *- +&' *0 ( 8&,&' )&07(')7 &' &) 8& -* '&7&) 8*8 8& --& *0 * 7*,( %'*) 7(00&7 *) /0 7 7*) @ > ' 7*).L* 7(')&0 *7 ' *8&7%*8* 8&- /0(8%7 ( -* - +/ & * 8& -(7*-&) 9 % &') - () & 7. '(

    &'80 8&+*) *8* % - 8*8 ) -() /0(?&) ('*-&) $%& +*' /%-*' *- +&' () -()7(' *+ '*' /(0 '( &'&0 &' 7%&' * 8& &0+ '*8() 7(+/(0 *+ &' () 9 *7 %8&).E- +*' /%-*8(0 8& *- +&' () &'& -* 0&)/(')*, - 8*8 8& /0&) *0 %' 7% 8*8(&)70%/%-()( /*0* '( * *8 0 * -() *- +&' () ,*7 &0 *) /&0)('*-&). B*7 &0 *) 7(' (0 >&'&' -*) ?%&' &) ) >% &' &) /%&8&' /*)*0 * -() *- +&' () * 0* ) 8& -*) +*'():* S&70&7 ('&) 8& '*0 >*0>*' * 9 / &- /(- ( 7*)/* 9 /&-() )%&- () /0(7&8&' &) 8&-

    7%&0( 7*,&--%8(. , E670&+&' () ' &) '*-&).

    7 O 0*) )&70&7 ('&) 9 &670& *) /0(7&8&' &) 8& -*) /&0)('*).

    36

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    37/71

    8 L $% 8() /0(7&8&' &) 8& 7*0'&) 9 * &) 70%8*) 9 8& ( 0() *- +&' () /0(8%7 ()8&)@ 80* *8() &' /(- (.

    & U &') - () 9 &$% /().? P* () 0*/() 8& 7(7 '* /* () /*0* )&7*0 7%, &0 ().

    P*0* & *0 -* 7(' *+ '*7 ' )& 8&,&' +/('&0 %'*) +&8 8*) *8&7%*8*) 9 %' 7(' 0(-&? 7* .

    BUENAS COSTUMBRES. LIMPIE"A PERSONAL

    Manos

    L*) +*'() )(' &- /0 '7 /*- *>&' & 9 &@ 7%-( 0*')+ )(08& ,*7 &0 *) -*) +*'() 8&,&' &) *0 *' @ > ' 7*) 7(+()&* /() ,-& &' (8( +(+&' ( 9 -*) % *) 8&,&'+*' &'&0)& 7(0 *) - +/ *) 9 ) ' / ' *0.

    Origen de la contaminaci!n

    L* +*9(0 7(' *+ '*7 ' 8& '%&) 0*) +*'() /(0 + 70((0>*' )+() /* >&'() )&/0(8%7& , ) 7*+&' & /(0:

    • L* 7(' *+ '*7 ' ?&7*- /0(8%7 8* 0*) % - *0 &- ,* ( ( +*' /%-*0 ,*)%0*. E' &-@(>*0 *8&+ ) )& 8&,& '7-% 0 -* 7(' *+ '*7 ' /0(8%7 8* *- 7*+, *0 /* *-&) (*- (7*0 *' +*-&) 8(+ ) 7() ( )%) @&7&).

    • L* +*' /%-*7 ' 8& /0(8%7 () 70%8() '(0+*-+&' & 7(' %'* &-& *8*7(' *+ '*7 ' )%/&0? 7 *- 7(+( 7*0'& /(--( ?0% *) 9 &08%0*).

    • L* 7(' *+ '*7 ' /(0 &- 7(' *7 ( 7(' (, & () 8& % - *7 ' 7(+ ' /*0* +%7@*)/&0)('*) 7(+( &- &- ?('( &- 8 '&0( +*'& *) 8& /%&0 *) ,*0*'8 --*)...

    • L* 7(' *+ '*7 ' 7(' )&70&7 ('&) /0(8%7 8*) *- &) (0'%8*0 ( ()&0 ( *- (7*08 &0)*) ('*) 7(0/(0*-&) 7(' *+ '*8*) 7(+( -* ,(7* '*0 ( 7*,&--(.

    E- -* *8( 8& +*'() &) %' *7 ( ) +/-& /&0( $%& '( ) &+/0& )& &?&7 * *8&7%*8*+&' &.E' -* '(0+* * 0&-* * * -() +*' /%-*8(0&) 8& *- +&' () ) +/-&+&' & )& *-* $%&8&,& % - *0)& *>%* 7*- &' & 9 *, ' ( %' 8&) '?&7 *' & *8&7%*8(. E- (, & ( &

    &- + '*7 ' 8& -* + 70(, ( * 0*') (0 *. E--( 8&/&'8& &' >0*' +&8 8* 8& -*)7*0*7 &0 ) 7*) '8 8%*-&) 8& 7*8* /&0)('*. S ' &+,*0>( @*9 %'* -(7*- *7 ' &' -*)

    37

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    38/71

    +*'() &' -* $%& )& 70&*' %'*) 7('8 7 ('&) + 70(*+, &' *-&) /0(/ 7 *) /*0* &-+*' &' + &' ( 9 8&)*00(--( + 70(, *'(: *-0&8&8(0 9 ,* ( -*) % *). A8&+ ) &' &- *7 (+&7 ' 7( 8& -* *8( 8& +*'() 8 &0)*) 0&*) )%&-&' $%&8*0 ')%? 7 &' &+&' & -* *8*)7(+( -() &)/*7 () ' &08 > *-&) 9 &- 8(0)(.E- -* *8( 8&/&'8& *+, ' 8&- /( 8& 7(' *+ '*7 ' ( 8& )% (0 >&'. S -*7(' *+ '*7 ' &) +/(0 *' & /(0 & &+/-( 0*) )*- 0 8&- ,* ( &- /0(7&8 + &' ( 8&0&8%77 ' 8&,& )&0 + ) *>0&) ( $%& &' ( 0*) 7 07%') *'7 *) /%8 &'8( 0&*- *0 %-* *8( ) +/-& ( 8(,-& 7(' %' 7&/ --( /*0* -*) % *). L* % - *7 ' 8& %' 7&/ --( /*0* -*)% *) &'& %' &?&7 ( +&7 ' 7( +/(0 *' & /*0* -* &- + '*7 ' 8& -* + 70(, ( *

    0*') (0 *.E' 7%*-$% &0 7 07%') *'7 * &) , ) 7( % - *0 *, ' *' ( ) '7(0/(0* *7 8*8 ,*7 &0 7 8* 7(+( ) '(. S &- -* *8( )& 0&*- * *8&7%*8*+&' & '( )&0 * '&7&)*0 * -% - *7 ' 8& *,('&) 7(' 8&) '?&7 *' &) /%&) 7(+( 7(')&7%&'7 * 8& -* *77 '+&7 ' 7* )& /%&8&' 7(')&>% 0 +/(0 *' &) 0&8%77 ('&) 8& + 70((0>*' )+()/* >&'().

    @C%* , * #2J 3 C . E- *>%* &- + '*0 -()

    + 70((0>*' )+() + ) )%/&0? 7 *-&).2. C&/ --*8( 8& -() 8&8() 9 % *). E' %' 7&/ --( 8& % *) * *8 0 %' /(7( 8& *, '

    /*0* -%&>( 7&/ --*0 9 &' *,('*0 /0 '7 /*-+&' & 8&8() 9 % *) 8%0*' & %' &+/(&' 0& 12 15 )&>%'8() + &' 0*) &- *>%* 7(00&0 )(,0& -() 8&8() ? '*- *'8( &-/0(7&)( 7%*'8( &- 7&/ --( 9 -() 8&8() / &08*' -* &)/%+*.

    3. P*0* &- -* *8( /0(/ *+&' & 8 7@( )& * *8& *, ' )(,0& -*) /*-+*) 8& -*) +*'() 9 )& ?0( *' , &' 0&*- *'8( ?0 77 ' +&7 ' 7* &' -*) /*-+*) 8(0)( 9 &)/*7 (

    ' &08 > *- & '7-%)( &' ,0* (). E- &+/( */0(6 +*8( '&7&)*0 ( &) 8& %'() 2J)&>%'8(). P() &0 (0+&' & )& 8&,& 0&*- *0 &- &' %*>*8( 7(' *>%* , * &' -()8&8() +*'() 9 ,0* ().

    4. F '*-+&' & &) '&7&)*0 ( )&7*0)& -*) +*'() %)*'8( (*--*) 8& /*/&- 8& %' )(-(%)(. C(' &--( )& & * -* 0&7(' *+ '*7 ' 8& -*) +*'() '( ) &'8( *7(')& *,-& -*% - *7 ' 8& */*0* () )&7*8(0&) /(0 * 0& 7*- &' &. E- )&7*8( 8& -*) +*'() &)?%'8*+&' *- /%&) &'& &?&7 ( -& *- )(,0& -() + 70((0>*' )+() /0(8%7 &'8(%'* 0&8%77 ' */0(6 +*8* &' &- 0&7%&' ( + 70(, *'( 8& %'* 8 7 +* /*0 &.

    @C+J( '> +0 ,' '/ 0 ,' &'(

    38

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    39/71

    A' &) 8& 7(+&' *0 &- 0*,* ( &) 8&7 0 *' &) 8& 7(+&' *0 -* +*' /%-*7 ' 8&*- +&' (). A- 0& ' 7 *0 &- 0*,* ( 7%*'8( )& @* ' &00%+/ 8( /(0 7%*-$% &0 7*%)* 9 @*,&0 &'$%& (7*0 (, & () '( 0 >%0()*+&' & - +/ () 7(+( 8 '&0( &- ?('( ( --* &).C*8* & $%& )& %)*' -() )&0 7 ().

    D&)/% ) 8& (7*0 *- +&' () 70%8().

    D&)/% ) 8& &0 &0 -* ,*)%0* ( (7*0 8&)/&08 7 ().

    D&)/% ) 8& @*,&0 (7*8( 7%*-$% &0 % &') - ( 8& - +/ & * #?0&>('* 7%,() & 7. .

    S&>% 8*+&' & 8& (7*0)& -() ( () ( 8() /&-( ( '*0 .

    D&)/% ) 8& %)*0 %' /* %&-(.

    ;*9 $%& 0&)*- *0 $%& %'* & -* *8*) 7(00&7 *+&' & -*) +*'() &) *) '( $%&8*'&) 0 -&) /(0 -( $%& @*,0 $%& 0&/& 0 &- /0(7&)( -*) &7&) $%& )&* '&7&)*0 ( /+*' &'&0 -* @ > &'& *8&7%*8* 9 & *0 *) 7(' *+ '*0 &- *- +&' (.

    "elo

    U' +*' /%-*8(0 8&,& &'&0 &- /&-( - +/ ( 9 0&7(> 8( &' %'* 0&8&7 --* ( 7%,0&7*,& *)/*0* & *0 -* 7(' *+ '*7 ' 8& -() *- +&' () 7(' /&-() ( 7*)/* 9* $%& &- /&-( &) * &'

    7(' '%* 0&'( *7 ' 9 7*/ * -* )%7 &8*8 *+, &' *-. A8&+ ) &) *7(')& *,-& '( % - *0@(0$% --*) /*0* )% & *0 -() >(00() ( 0&8&7 --*) 9* $%& /%&8&' 7*&0 &' &- *- +&' ( /0( (7*0 %'* 7(' *+ '*7 ' ? ) 7* 8&- + )+(.

    O#os$ nari% y boca

    E- + 70((0>*' )+( Staph lococcus aureus &) 7*%)*' & 8& ' (6 7*7 ('&) *- +&' *0 *) 9 &) * /0&)&' & &' -* '*0 9 &' -* ,(7* 8& */0(6 +*8*+&' & &- 5J 8& -* (,-*7 '. E) ()+ 70((0>*' )+() )& 8 )&+ '*' 7(' ?*7 - 8*8 *- @*,-*0 ()&0 ( &) (0'%8*0 /(0 -( $%&@*9 $%& & *0 &) () 7(+/(0 *+ &' () * -* @(0* 8& +*' /%-*0 &- *- +&' (.

    39

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    40/71

    Cuerpo

    L() +*' /%-*8(0&) '( /%&8&' 0 7(' &- /&-( 8&)*- *8( -* ,*0,* 8&)7% 8*8* ( 7(' ?*- *8& - +/ & * /&0)('*-.

    E) 7(' &' &' & $%& )& 8%7@& 8 *0 *+&' & 9 +*' &'&0 )% / &- -( + ) - +/ * /() ,-&& *'8( -* /0&)&'7 * 8& % &0() ( /*'*8 () 9 7%*-$% &0 /( 8& '?&77 ' $%& /%8 &))&0 /&- >0()* /*0* -() *- +&' () 9 /*0* &- 7(')%+ 8(0.

    &opa

    L* 0(/* 8&- 0*,* ( ) -( &) /*0* &- 0*,* (. T(8() -() 8 *) 8&,& /('&0)& - +/ * 9 8&7(-(0 7-*0(. E' &- 7*)( 8& %)*0 0(/* &)/&7 ? 7* 7(+( 8&-*' *-&) ) ) &+*) 8& /0( &77 '7(+( -() >%*' &) 8& +*--* ( -() /0( &7 (0&) 8& *' &,0* () )& -* *0 ' *' *) &7&) 7(+()&* '&7&)*0 ( &' -%>*0&) @*, - *8() /*0* &--( 7(+( 7*, '*) ( 8%7@*) *- &?&7 (.

    A )&0 /() ,-& '( 8&,& --& *0 -* 0(/* ,(-) --() &6 &0'() 9 -() 7 &00&) 8&,&' & *0 &- %)(8& ,( ('&). S& 8&,& 8& *0 -* 0(/* 8& 0*,* ( &67-%) *+&' & &' -*) *$% --*) $%& &) *0 ' 8 8

    &' 8() /*0 &) /*0* '( +& 7-*0-* 7(' -* 8& 7*--&. L*) ,( *) %)*8*) /*0* &- 0*,* ( )& -* *0 ' ?%&0* 8& -*) ('*) 8& 0*,* (. S& *) >'*0

    %' ) ( *- &?&7 ( * )&0 /() ,-& 7(' + $% '*) -* *,( *).

    N( &) *7(')& *,-& &- %)( 8& >%*' &) 8& >(+* /*0* +*' /%-*0 *- +&' () 9* $%& -*) ,*7 &0 *) /%&8&' 7(-(' *0 &- ' &0 (0 8& -() >%*' &). E' *->%'*) 7 07%') *'7 *) /%&8&'--& *0)& >%*' &) 8& %' )(-( %)( *%'$%& 8&,&' )&0 &- + '*8() '+&8 * *+&' & 8&)/% )8& )% %)(.

    40

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    41/71

    Cortes y heridas

    L*) @&0 8*) ( 7(0 &) &' -* / &- )(' *+, &' &) 8&*-&) /*0* &- 8&)*00(--( 8& ,*7 &0 *) /(0-( $%& )&0 '&7&)*0 ( +*' &'&0-() 7%, &0 () 7(' &'8* &) *8&7%*8() #>*)*) 0 *)

    $%& * )% & &) ' +/&0+&*, - *8() +&8 *' & >%* &) ( 8&8 -&) 9 ) &+/0& - +/ ().

    'oyas y ob#etos personales

    E) 0&7(+&'8*,-& '( %)*0 7%*'8( )& *9*' * +*' /%-*0 *- +&' () (9*) % (, & ()/&0)('*-&) #0&-( &) *' --() /&'8 &' &)< 9* $%& *8&+ ) 8& )&0 -%>*0&) 8('8& &'8& **7%+%-*0)& * )%7 &8*8 /%&8&' (7*) ('*0 /0(,-&+*) 8& 7(' *+ '*7 ' ? ) 7* ) )&8&)/0&'8&' )(,0& &- *- +&' (.

    P(0 *' ( &- +*' /%-*8(0 &) 7-* & &' &- +*' &' + &' ( 8& %'* 7(00&7 * @ > &'& 9 7(' 0 ,%9& 7(' )%) @ , () * -* /%&) * &' &- +&07*8( 8& *- +&' () '(7%() )&>%0() 9 8&7*- 8*8. L() @ , () + ) +/(0 *' &) $%& 8&,&0 7%+/- 0 )(':

    • M*' &'&0 )% /%&) ( 8& 0*,* ( -&) 9 &$% /() - +/ () 9 (08&'*8().

    41

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    42/71

    • S )%?0& *->%'* &'?&0+&8*8 # + () 8 *00&*) 0&)?0 *8() 8&,&0 * )*0 * 0&)/(')*,-&.

    • M*' &'&0 %'* @ > &'& /&0)('*- *8&7%*8*• C%+/- 0 7(' -*) '(0+*) 8& @ > &'& &' +* &0 * 8& &) +&' * 9 *)&( /&0)('*-• E *0 *$%&--() @ , () 7(' -() $%& )& /%&8* /0( (7*0 %'* 7(' *+ '*7 ' 8&-

    *- +&' (. P(0 *' ( '( 8&,&0 ()&0 ' &) (0'%8*0 @*,-*0 7(+&0 +*) 7*07@ 7-& ?%+*0 *00*)7*0)& /&-( ( '*0 ' --& *0 (9*) ( 70&+*) $%& /%&8*'

    0*')+ 0 (-(0 ( )*,(0 *- *- +&' (.

    6 REQUISITOS HIGIÉNICO-SANITARIOS DE LAS

    INSTALACIONES

    !.1 REQUISITOS GENERALES DE LOS LOCALES DESTINADOS A PRODUCTOS ALIMENTICIOS #$%& '( )&*' *+,%-*' &) ( /0( ) ('*-&) :S&> ' &- R&>-*+&' ( N H52 2JJ4 8&- P*0-*+&' ( E%0(/&( 9 8&- C(')& (:1. L() -(7*-&) 8&) '*8() * -() /0(8%7 () *- +&' 7 () 8&,&0 ' 7(')&0 *0)& - +/ () 9 &' ,%&' &) *8( 8& +*' &' + &' (.

    2.L* 8 )/() 7 ' &- 8 )& ( -* 7(') 0%77 ' &- &+/-* *+ &' ( 9 &- *+* ( 8& -() -(7*-&)8&) '*8() * -() /0(8%7 () *- +&' 7 ():

    * /&0+ 0 ' %' +*' &' + &' ( - +/ & * 9 ( 8&) '?&77 ' *8&7%*8() & *0 '( 0&8%7 0 ' *- + ' +( -* 7(' *+ '*7 ' 0*')+ 8* /(0 &- * 0& 9 8 )/('80 ' 8& %'&)/*7 ( 8& 0*,* ( )%? 7 &' & $%& /&0+ * %'* 0&*- *7 ' @ > ' 7* 8& (8*)(/&0*7 ('&)

    , & *0 ' -* *7%+%-*7 ' 8& )%7 &8*8 &- 7(' *7 ( 7(' +* &0 *-&) 6 7() &8&/ ) ( 8& /*0 7%-*) &' -() /0(8%7 () *- +&' 7 () 9 -* ?(0+*7 ' 8& 7('8&')*7 ' (+(@( '8&)&*,-& &' -*) )%/&0? 7 &)

    7 /&0+ 0 ' %'*) /0 7 7*) 8& @ > &'& *- +&' *0 * 7(00&7 *) '7-% 8* /0( &77 ' 7(' 0* -* 7(' *+ '*7 ' 9 &' /*0 7%-*0 &- 7(' 0(- 8& -*) /-*>*) 9

    8 7%*'8( )&* '&7&)*0 ( (?0&7&0 ' %'*) 7('8 7 ('&) *8&7%*8*) 8&+*' /%-*7 ' 9 *-+*7&'*+ &' ( * &+/&0* %0* 7(' 0(-*8* 9 7*/*7 8*8 )%? 7 &' & /*0*/(8&0 +*' &'&0 -() /0(8%7 () *- +&' 7 () * %'* &+/&0* %0* */0(/ *8* $%& )& /%&8*7(+/0(,*0 9 ) &) /0&7 )( 0&> ) 0*0.

    42

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    43/71

    3. D&,&0 @*,&0 %' ' +&0( )%? 7 &' & 8&)( / 8& 7 ) &0'* 7('&7 *8() * %'* 0&88& & *7%*7 ' &? 7* . L() '(8(0() '( 8&,&0 ' 7(+%' 7*0 8 0&7 *+&' & 7(' -*) )*-*) &'-*) $%& )& +*' /%-&' -() /0(8%7 () *- +&' 7 ().4. D&,&0 @*,&0 %' ' +&0( )%? 7 &' & 8&,' '8 ) %*8() 7(' &' &' &+&' & 9 8&) '*8() * -* - +/ & * 8& -*) +*'(). L() -* *,() /*0* -* - +/ & * 8& -*) +*'()8&,&0 ' 8 )/('&0 8& *>%* 7(00 &' & 7*- &' & 9 ?0 * *) 7(+( 8& +* &0 *- 8& - +/ &)&7*8( @ > ' 7( 8& *$%&--*). E' 7*)( '&7&)*0 ( -*) ') *-*7 ('&) 8&) '*8*) *- -* *8(8& -() /0(8%7 () *- +&' 7 () 8&,&0 ' &) *0 )&/*0*8*) 8& -*) 8&) '*8*) * -* *0)& -*)+*'().

    5. D&,&0 8 )/('&0)& 8& +&8 () *8&7%*8() 9 )%? 7 &' &) 8& 0( ),' ) & &) ' ( *- (/*07 *-+&' & *, &0 () 8&,&0 ' &) *0 8 )& *8() 8& *- +(8( $%& )& >*0*' 7& $%& -(0&) 8%() '( *' 8& %'* ('* 7(' *+ '*8* * ( 0* - +/ * &' /*0 7%-*0 * %'* ('* &' -*$%& )& +*' /%-&' /0(8%7 () *- +&' 7 () $%& /%&8*' 0&/0&)&' *0 %' *- ( 0 &)>( /*0* &-7(')%+ 8(0 ? '*-.

    ". C%*'8( )&* '&7&)*0 ( &- /&0)('*- 8&,&0 8 )/('&0 8& 0 +'/) *8&7%*8().

    1%. L() */ + 0 ,)&*)0?' > 0 )( 0 )

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    44/71

    !.2 REQUISITOS ESPEC FICOS DE LAS SALAS DONDE SE PREPARAN TRATAN OTRANSFORMAN LOS PRODUCTOS ALIMENTICIOS #&67-% 8() -() 7(+&8(0&) 9 -()-(7*-&) *+,%-*' &)

    1. E- ) 0 > ) * ) )

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    45/71

    ? -*) +*0/ ) )0 )( ,+) ' ,' 0, 0 +)* 8& -*) ('*) &' $%& )& +*' /%-&' -()/0(8%7 () *- +&' 7 () 9 &' /*0 7%-*0 -*) $%& &) ' &' 7(' *7 ( 7(' ) () 8&,&0 '+*' &'&0)& &' ,%&' &) *8( )&0 ? 7 -&) 8& - +/ *0 9 &' 7*)( '&7&)*0 ( 8& 8&) '?&7 *-( $%& 0&$%&0 0 $%& &) ' 7(') 0% 8*) 7(' +* &0 *-&) - )() -* *,-&) 0&) ) &' &)7(00() ' 9 '( 6 7().

    2. S& 8 )/('80 &' 7*)( '&7&)*0 ( 8&)( ',' ) (0 ' 0 +' ' *'/' ,' ,)&*)0?'90 )( 0 ) ',&' 0('&)0( 8&- &$% /( 9 -() % &') - () 8& 0*,* (. D 7@*)') *-*7 ('&) 8&,&0 ' &) *0 7(') 0% 8*) 7(' +* &0 *-&) 0&) ) &' &) * -* 7(00() ' )&0

    ? 7 -&) 8& - +/ *0 9 &'&0 %' )%+ ' ) 0( )%? 7 &' & 8& *>%* 7*- &' & 9 ?0 *.

    3. S& (+*0 ' -*) +&8 8*) *8&7%*8*) 7%*'8( )&* '&7&)*0 ( /*0* &- -* *8( 8& -()/0(8%7 () *- +&' 7 (). T(8() -() /0 ' 0/ )( ',' ) (0 )&),'/0

    0 )(' ' ', ,' ' 0 , */ + ',)&0( ) ) 8&,&0 ' &'&0 %' )%+ ' ) 0()%? 7 &' & 8& *>%* /( *,-& 7*- &' & ?0 * ( *+,*) 9 8&,&0 ' +*' &'&0)& - +/ () 9 &7*)( '&7&)*0 ( 8&) '?&7 *8().

    !.3 REQUISITOS DEL EQUIPO

    1. T(8() -() *0 7%-() ') *-*7 ('&) 9 &$% /() $%& &) ' &' 7(' *7 ( 7(' -() /0(8%7 ()*- +&' 7 ():

    * 8&,&0 ' - +/ *0)& /&0?&7 *+&' & 9 &' 7*)( '&7&)*0 ( 8&) '?&7 *0)&. L* - +/ & *8&) '?&77 ' )& 0&*- *0 ' 7(' -* ?0&7%&'7 * '&7&)*0 * /*0* & *0 7%*-$% &0 0 &)7(' *+ '*7 '

    , )% 7(') 0%77 ' 7(+/() 7 ' 9 &) *8( 8& 7(')&0 *7 ' 9 +*' &' + &' ( 8&,&0 '0&8%7 0 *- + ' +( &- 0 &)>( 8& 7(' *+ '*7 ' 9 /&0+ 0 $%& )& - +/ &' /&0?&7 *+&' & 9 &' 7*)( '&7&)*0 ( )& 8&) '?&7 &'

    7 )% ') *-*7 ' /&0+ 0 -* - +/ & * *8&7%*8* 8&- &$% /( 9 8& -* ('* 7 07%'8*' &.

    2. S ?%&)& '&7&)*0 ( -() &$% /() 8&,&0 ' &) *0 /0( ) () 8& (8() -() 8 )/() () 8&7(' 0(- *8&7%*8() /*0* >*0*' *0 &- 7%+/- + &' ( 8& -() (, & () 8&- /0&)&' &

    R&>-*+&' (.

    45

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    46/71

    3. S /*0* +/&8 0 -* 7(00() ' 8& -() &$% /() 9 0&7 / &' &) ?%&)& '&7&)*0 ( % -*8 () $% + 7() &--( 8&,&0 @*7&0)& 7('?(0+& * -*) /0 7 7*) 7(00&7 *) & *'8

    0*')+ 0 )%) *'7 *) (6 7*) (-(0&) 9 )*,(0&) * -() *- +&' ().

    !.4 TRANSPORTE

    1. L() 0&7&/ 7%-() 8& &@ 7%-() ( 7(' &'&8(0&) % - *8() /*0* 0*')/(0 *0 -()/0(8%7 () *- +&' 7 () 8&,&0 ' +*' &'&0)& - +/ () 9 &' ,%&' &) *8( * ? ' 8& /0( &>&0-() /0(8%7 () *- +&' 7 () 8& -* 7(' *+ '*7 ' 9 8&,&0 ' 8 )& *0)& 9 7(') 0% 0)& &'7*)( '&7&)*0 ( 8& ?(0+* $%& /&0+ *' %'* - +/ & * ( 8&) '?&77 ' *8&7%*8*).

    2. L() 0&7&/ 7%-() 8& &@ 7%-() ( 7(' &'&8(0&) '( 8&,&0 ' % - *0)& /*0* 0*')/(0 *0+ ) $%& /0(8%7 () *- +&' 7 () 7%*'8( ) () /%&8*' )&0 7(' *+ '*8() /(0 ( 0( /(8& 7*0>*.

    3. C%*'8( )& %)&' &@ 7%-() ( 7(' &'&8(0&) /*0* &- 0*')/(0 & 8& 7%*-$% &0 ( 0* 7()**8&+ ) 8& /0(8%7 () *- +&' 7 () ( /*0* &- 0*')/(0 & 8& 8 ) ' () /() 8& /0(8%7 ()*- +&' 7 () * -* & 8&,&0 &6 ) 0 &' 7*)( '&7&)*0 ( %'* )&/*0*7 ' &?&7 * 8/0(8%7 ().

    4. L() /0(8%7 () *- +&' 7 () * >0*'&- &' &) *8( - $% 8( >0*'%-*8( ( &' /(- ( 8&,&0 '0*')/(0 *0)& &' 0&7&/ 7%-() 7(' &'&8(0&) ( 7 ) &0'*) 0&)&0 *8() /*0* )% 0*')/(0 &.

    E' -() 7(' &'&8(0&) ? >%0*0 %'* '8 7*7 ' 7-*0*+&' & ) ,-& & '8&-&,-& 9 &' %'* ( *0 *) -&'>%*) 7(+%' *0 *) )(,0& )% % - *7 ' /*0* &- 0*')/(0 & 8& /0(8%7 ()*- +&' 7 () ( , &' -* '8 7*7 ' W&67-%) *+&' & /*0* /0(8%7 () *- +&' 7 ()X.

    5. C%*'8( )& @*9*' % - *8( 0&7&/ 7%-() 8& &@ 7%-() ( 7(' &'&8(0&) /*0* &-0*')/(0 & 8& ( 0() /0(8%7 () $%& '( )&*' /0(8%7 () *- +&' 7 () ( /*0* &- 0*')/(0 &

    8& /0(8%7 () *- +&' 7 () 8 ) ' () 8&,&0 0&*- *0)& %'* - +/ & * &? 7* &' 0&7*0>*) /*0* & *0 &- 0 &)>( 8& 7(' *+ '*7 '.

    6. L() /0(8%7 () *- +&' 7 () 7*0>*8() &' 0&7&/ 7%-() 8& &@ 7%-() ( &' 7(' &'&8(0&)8&,&0 ' 7(-(7*0)& 9 /0( &>&0)& 8& ?(0+* $%& )& 0&8% 7* *- + ' +( &- 0 &)>( 8&7(' *+ '*7 '.

    46

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    47/71

    7. C%*'8( )&* '&7&)*0 ( -() 0&7&/ 7%-() 8& &@ 7%-() ( 7(' &'&8(0&) % - *8() /*0* &0*')/(0 & 8& /0(8%7 () *- +&' 7 () 8&,&0 ' )&0 7*/*7&) 8& +*' &'&0 -() /0(8%7 ()

    *- +&' 7 () * -* &+/&0* %0* *8&7%*8* 9 8& ?(0+* $%& )& /%&8* 7(' 0(-*0 8 7@*&+/&0* %0*

    7 LIMPIE A Y DESINFECCIÓN DE LAS INSTALACIONES

    L)&*)0?' : E- + '*7 ' 8& -* )%7 &8*8 9 0&) () (0> ' 7() +&8 *' & *>%* 9 8& &0>&' &).C(' &--* )& 0&8%7&' *->%'() + 70((0>*' )+() /&0( ?%'8*+&' *-+&' & )& &- + '*'>0*)*) 9 0&) 8%() ) ,-&).S& 0&*- * &+/-&*'8( 8& &0>&' &) 9 * -* @(0* 8& &-&> 0-() &) +/(0 *' & &'&0 &' 7%&&- +* &0 *- 8&- *0 7%-( ( )%/&0? 7 & $%& )& $% &0* - +/ *0 9 -* '* %0*-& * 8& -* )$%& )& $% &0* &- + '*0. L* &+/&0* %0* 0&7(+&'8*8* 8&- *>%* &) 8& 4J C.

    A8&+ ) -() /0(8%7 () 8&,&' >%*08*0)& &' &' *)&) (0 > '*-&) 7&00*8() 9 , &'& $%& *8() &' -%>*0&) &67-%) () 9 -& () 8& 0&*) 8& *-+*7&'*+ &' ( 9 &-*,(0*7 ' 8/0(8%7 ().

    D0 )( 0 )%& -* &- + '*7 ' 8& -* +*9(0 * 8& -()+ 70((0>*' )+() 8& -*) )%/&0? 7 &) /&0( '( 8& )%) ?(0+*) 8& 0&) ) &'7 * ( &)/(0*).P*0* 0&*- *0-* )& &+/-&*' 8&) '?&7 *' &) $% + 7() $%& & &07&' %'* *77 ' -& *- )(,0-() + 70(, (). E6 ) & %'* *+/- * >*+* 8& 8&) '?&7 *' &) 9 )% &-&77 ' 8&/&'8&0 8&:

    o

    C*0*7 &0 ) 7*) 8& -() +* &0 *-&) * 8&) '?&7 *0.o G 0+&'&) $%& )& 8&)&&' &- + '*0.

    47

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    48/71

    o C('7&' 0*7 ' 8&- 8&) '?&7 *' &: * *8 0 %'* 7('7&' 0*7 ' )%/&0 (0 * -*'8 7*8* &' -* ? 7@* 7' 7* 8&- /0(8%7 ( '( )%/('80 %'* +*9(0

    8&) '?&77 ' 9 %'* 7('7&' 0*7 ' '?&0 (0 * -* 0&7(+&'8*8* '( +* *0 *(8() -() > 0+&'&) 9 /%&8& ?*7 - *0 $%& */*0& 7*' 0&) ) &'7 *). P*0* & *

    &) ( - +( &) 0&7(+&'8*,-& -* 0( *7 ' 8& 8&) '?&7 *' &).o T &+/( 8& *7 %*7 ': &) +/0&)7 '8 ,-& 0&)/& *0 -( '8 7*8( &' -* ? 7@*

    7' 7*.o T&+/&0* %0* 8&- *>%*: ) % - *+() 7(+/%&) () 7-(0*8() -* &+/&0* %0*

    0&7(+&'8*8* )(' 1J C.o /; 8& -* )(-%7 '.

    .1 FASES DE LAS OPERACIONES DE LIMPIE"A Y DESINFECCIÓN

    E' (8() -() &) *,-&7 + &' () 8('8& )& +*' /%-*' *- +&' () 8&,& &6 ) 0 %' /-*' 8&- +/ & * 9 8&) '?&77 ' &' &- $%& $%&8&' 8&? ' 8( 7-*0*+&' & -* ?0&7%&'7 * 8& - +/ 9 8&) '?&77 ' -() -&) ( )%/&0? 7 &) $%& )& *' * )(+& &0 * &) () /0(7&)() -'* %0*-& * 8& -*) )%) *'7 *) * &- + '*0 -* 8() ) 8&- /0(8%7 ( * &+/-&*0 -* +*'&0* 8&0&*- *0 &) *) (/&0*7 ('&) #+*'%*- ( +&7 ' 7* 9 &- 0&)/(')*,-& 8& -*) + )+*).

    L* 0* ' /(0 -* $%& )& - +/ *' -*) )%/&0? 7 &) 9 % &') - () $%& 7(' *7 *' 7(' -()*- +&' () 9 &- *+, &' & &) /*0* 0&8%7 0 ( +/&8 0 &- 0 &)>( 8& 7(' *+ '*7 '+ 70(, (- > 7* ( ? ) 7* 9 /&0+ 0 9 ?*7 - *0 -* 8&) '?&77 '.

    P*0* 7(')&>% 0 &) () (, & () )& 8&,&' 0&*- *0 %'* )&0 & 8& ?*)&):

    1. P/0,)&*)0?' : &- + '*7 ' 8& -* )%7 &8*8 ) ,-& 0&) () 8& *- +&' () 8&)/&08 7 () 9>0*)* '(0+*-+&' & )& 0&*- *0 &' )&7( #7&/ --() 9 /*-*) /*0* '( 8 )&+ '*0 -*)%7 &8*8 ) )& 0&*- * %'* - +/ & * @ +&8* &) 7(' &' &' & $%& )& % - 7& *>%* ?0

    48

  • 8/18/2019 140221-Manual de Manipulador Alimentos - Sector Panaderia Pasteleria

    49/71

    2. P/0,' ' # /0(9&77 ' 8& *>%* * ,* * /0&) ' /*0* &- + '*0 -() 0&) () $%& $%&8*')(,0& -() &$% /() -* &+/&0* %0* 8&- *>%* 8&,&0 )&0 )%/&0 (0 * 35 4J C /*0* $%& ))(-%, - 7&' -*) >0*)*) & '?&0 (0 * !J C /*0* & *0 -* 7(*>%-*7 ' 8& -*) /0( & '*).

    3. L)&*)0?' : 7(') ) & &' -* */- 7*7 ' 8& %' 8& &0>&' & $%& &- + '& -* )%7 &8*80&) *' &. C(' &'& 0&*- *0 %'* *77 ' +&7 ' 7* *8 7 ('*- 7(+( &- 7&/ --*8( /*0* -*&- + '*7 ' 8& -* )%7 &8*8.

    4. E(K+' ' # &) -* &- + '*7 ' 8&- 8& &0>&' & 9 -*) )%) *'7 *) 8 )%&- *) +&8 *' &*>%* * /0&) '. E) +/(0 *' & -* ?(0+* 8&- 7@(00( 8& *>%* 9