130 GLAUBER: Vera ac Perfecta Descriptio qua ratione ex Vini ... 1655 (4 di 5)

7/28/2019 130 GLAUBER: Vera ac Perfecta Descriptio qua ratione ex Vini ... 1655 (4 di 5)

1/32


2/32


3/32

Vera ac pcrfeSia

DESCRIPTIO.Qua ratione exVINI FECIBUSBonum flurmumqueTARTARUM

iit extrahendum.I In gratiam dulciflimx Patri^e

publicijurisfaftaFer Tnventorem

J O H. RU D OL F H UM Gl.AUBERU

ftAMSTLLOTKtAMIxroftant apud Joannem Janssonium,

w > -"' "


4/32


5/32

Mdxime-reyerendoPrincipiacDomino,

DominojOANNIPHILIPPd,Oathedrae Moguntinse Archi-EpiTcopo, S.R.Impcrii Archi.Can.cellano, & EleaorijEpifcopo Herbi-

polenfi, Duci Franconisc&c.

T>ominomeo clemeniifftmo.Lurimum-reyerende ^r-chi-Epifcope is" Eleclor^Domine Cleme?itifime :

hod ante hiennium dehita cum fuh-lij^ione Eleclorale priVde^tumex vi-lfecibu6 tartarum lihere extrahendi^tierim, . Qlftt, impe^A 2 tra-


6/32

D E t) I C A T 1 O.trayeYtm , memoria tua yiondum exci-*dijje arhttror: J^ quo labore^ cum mehaclenus alia rerum agendarum mo-les detinuerit y ingenfque in EleSloratuMoguntino 5 nec non Epifcopatu Her-hipoknjt fecum ex i^norantia pro-feSia perditio me quotidie male ha-heat 5 operi^ pretium duxl lucrofanihanc tartari ex yini crajfamine extra-Bionem Elecloralt Tu^ ^yerenti^,fuh cujm patrocijiio mihi incglumi ejflicet^ dedicare , hac pr^ferti?n ratiomadduSiuS) quodnutlus Germajm (Prin-cipum jnajore yini pro^entu gaudea.quam T. ^y, Celftudoy cuinon modchona traclus ^enani pars ^ yerur?etiamtotapropemodum Mmi dttio um

cum


7/32

D E D I C A T I O.^^m Franconia diyina proyidentia oh^

gerity yimrum feracifsima , uhi etiamlusfecumcumfuoînfigm patricthonoîcimdo tartaro^ ex ignorantia abjictîXyquihus honm vinijpiritus iefiiUatioîs beneficioprim detrahipoterit^tartaroc isio crajfamento prodituro , quodinefic^fmtdo manens ah omnibus , ut in-^

^^^ tile quid rejicitur^ exceptis paucis ^qui^m: eOy magno lahoreficcato^cineres quos'^^cant cUyetlatos pararefatagunt.Qu^^|cw;;i perditio cum incredihilem tarta-^Hjacluram quotannis faciat , iequifii^fum cenfuij hujus mjfierii notitiampa-t 'ce hono ommum ocuUs exponere , quau us yel alter i?if}ru8us tartarum ma-mo qucefiu aggrediatur extrahereÂ 3 nuMlV


8/32

D E D I C A r I o.mtlus duhkms^ qumphires ^fihtmc la-horem alns fruciuofum ammadyerterint 5 idem molientes exhauft^ patriamagmm emdumentum fintaHaturi.

Eoq. hmc opetlam T. ^y. Celjttu-dimgratam fore^ umque cumfuo auto-re, impojlerum commendatam iri confi-do, fuiafummo bmiorum datore cun)f!^[ctaammtcoYporrfque hona awmtusap^nprecoryquiJlHdeoeJJe:

tili

tioi

([ui

Coillii

f((

(jllC

taiii

!xii

hC

fium

T.RXeifit.

humillimus cliens

J. R U D, G L AU B E R U ijf")ue

uar

ior[

iiirit


9/32

7Rincipio quid fint F


10/32

grum potiilentorum paratura vidcrc fJicer. Ufus iftarum fecum haaenusnuUus fuit , quam quod ignis vi aftxvinum aduftum cxfudarent redduaforasmiflbjCumquomukum boni fi.mul interiit , quod inibi delitefcerehomincs non crediderant. Verumcnim vero, non omnia inutilia efle,qu^ vulgus inutilia pronunciat , fcdfirequcnt^r in rebus vilibus infigniabona laterc hocce vini excremento;demonftratum ibo.Cum torculari prefTus uvor doliiSinfertur^ ut ibidem fervefcens, fecibusdeorfum miflis clarumvinqmcvadat,fuperfluummufti fal,dumex uvisex-'nrgebatur, eadem opera fecernitur,partim vafis lateribus agglutinata,quod tartarinomine venit, major vc-rohujus falisvel tartari pars turbidisfecibusimpligatainftar arena fundumpetit, Pra^terca , falium hoc eft pro-?prium quod calido humore foluta a-qua fiantjiumor refLigcfccns univcr-fumincalorediflblutum fal continercnon valcns , cogitur illud dimittere,quod


11/32

îinlquod vehiculo cxclufum novasfcdes^feilpoftulat. Si folutioni tranfvcrfim baîîlcillas immittas , funiculofve $ fal illudftliilchryftallinum cubica vel angulari

,

'oniilfuai natar& convcnienti,figura adh^-tcfaJrebiti fi nullos, ad vafis latera fali-l^crijlnum, fibi confoime corpus acquiret.acB Extra controverfix aleam pofitumc, liBcft, uvorcm prx omnibus Vegctabili-ilijiilbus plurimum habere falis, non fenfi-iiciMbilis , nifi cum innato calore fermen-ltatur,quo eftervefcente a natura fepa-

doi Tationcm molitur , dum purior ac li-quidior pars tantum falis retinet ,quantum ad vini gratiam necefle ha-bctj craftiore fale exturbato, cujusparsvafis latera incruftar, pars multicraflitiei adhserere, cumque iifdcmfubfidens fecum appellationem nan-cifcitur, ex quibus vulgus fpiritum

jiB ifive vinumaduftumhquarefolet. Suncvcroiltefeces nonres inanis, qualeshadenus credebantur, quippe quxmagnam tartari exillis extrahendi co-piam in feconcliifam habent, plurisconftantem quam ipfae fcces conftitc-A j vant.

f


12/32

! o 1,rant, quia tum acetum, tumbonumjfcdltartarum ex illiscxiguis fumptibuspa-rari poteft.Qui vero rcm penitius rimabitur,facile viam inveniet, qua exinde prcf-fumvinum refocillatum inoptimumvinum redeat.

Nonnullibi, putain Franconia, AUfatia, Auftria, traduque Rhenano vi-ni proventu uberrimis , nihili fere fithocvini craffamcn, fed pailimpecu-dibus fuibufque in potu praebctur, un-de proptar latens tartarum bcne pur-gata, cito pinguefcunt ; fpiritum indeproliciendi operam haud raro dedi'*gnantur. Ahbi, ubi vinum non nafci-tur, maxime quibus vinum e longin-quo advehitur, plris fiunt, non fo*lum utvinum ex iliis eliquetur,verametiam exiguis cannabinis faccis inclu-fas,huic operiadar>tP,tis prxlis decuf**fatim fubjiciuntur,promanans indc vi-numahibono miftumfuo pretioven-ditur: veruntamen cum hoc pociusvilkim fit quam vinum, accto, cuioptime congruit a multis deftinatur,fcd


13/32

fed fi quis ei rcdderc norit quod in cx-preffionc perdidii , vinum gratum acgenerofum fiet , non minus atque inprincipio exftiterat : fed conficiendilecretum aliorfum pertinet,hic tan-tumaceti & fpiritus viai mentionemfacere decrevi.

InHollandia, Gallia, Italia hujuf-xnodi fccum expreflio 6c aceti prsepa-^atioin frequentifllmo ulu efl ,multisvalde quxftuofa, quinil aliud agunt,quam quod feces ab oenopolis co-emtas torculari urgent , vinumquein acetum convertunt : craffamentumin facculis refiduum eximunt, in doliisard:e compadum Pileonibus venua-dant, aquse incoquendum , qua pileosrudescondenfant, quia lanaaquaca-lida in anguftum cogitur , &: qvio eaferventior,Ii6carliuspilei conftipatidenfefcunt. Cui i cnim ha^e fit tartarinatura , quod aquam qua dilutum eftmulto reddat ferventiorcm , quamignis, cumquein fecibus mulcum in-fit tartari, cu}us virtute,aqua intenfio-rrem caloris f^radum acquirit, quod"" Pileo-


14/32

tzPilconcs ignorantes fecum limofitattadfcribunt, tartaro inhaerenti potiustribuendum,hinc finguHs ahenistan-tumindunt fecum, quantum ad lanceconftipationem opus cffe fciunt.

Atquc hocopus elt, cui expreffbfeeesconveniunt, flncrsmajor fitea-rum copia , quam pileones abfumerenequeunt, corrumpuntur interdum,pars in vermes abit , tandem in fceti-diffimam terram nulli ufui idoneammutatur. Cum cas pileonibus ven^dunt, tunc acctum ex expreflo vinofaftum ipfis minoris conftat , unde eispiufculum qua^ftus accrefcit 5 ahasnon multum ex fua arte Uicraturis,(i apileonibus tcfidui emptione non fub-leventur. Hac ratione Belg^, cumGalhs feccs cogunt, acetum confi-ciunt, craflTamine itipanda; lan^ pi-*leonibus rehl:o.Quo vero modo acctum confiat,pauciscxpediam. Oxopxi multa do-lia fuper cantheriis pedis altitudinede terra, quibus urna acetum exci-'piens fupponipQiTiccreSa Iqco ca^hdo

10,11


15/32

ido difponnnt, fupcriori fundofubla-o, in medio doiio ligna decuffatim:onftituunc, aliud foraminofum fun-lum fuftinens , cui vinacea vino exutaidfumma ufque labra infternunt, fucrM.mdo,aliove bene quadrante oper-:ulo y ne mulcum aeris fubintrct opc-riunt :cum intrabiduum vcl triduumnferta manu calor fufficiens percipi-:ur, vinum quod antea fecibus ex-iteffum erat, afFunditur, ut ipfa vina^:ea bene fuperet, probe coopertuniloliumficrelinquitur, donec ex op-3ofita ferie aliud dolium vinaceisii-militcr replecum incaluerit, tunc vi-lum primo dolio dctradum huic ia-amditur,donec vinacca inprimo do-io iterum incalefcant, primo vinolenuo maceranda. Ha^c mutua vini.ifFuGo ac depletio repctenda ufqueium juftam aciditatem confequatar>.]uod duarum triumvc hebdomadumpacio, proaeris caliditate fieri po-:eft: ad extremum aliidolio infufumDro emptore reponitur, bonu ac per-nanens acetumredditum. Mox pri-mis


16/32

14mis calentibus vinaccis rccensvinumafFundicur, prorfus rationemodddi-tsLy donec & hoc vinum bonum acc-tum evaferit. Si multa habeas dolia,totam aeftatem poteris aceto operamdare , quod fi & hyemen impendercanimusfit, locus fornacis beneficiacalefacienduscrit.Hoc pado in Gallia Belgioquc crfecibus vinum preflTum, &: in acetumconverfum , multis unicum familias^alendse ditandaeque adminiculum eft.Jam & meum inventum communiufwi producam, bonis bonum ut putoDei donum futurum, certas quodmulti in viniferis regionibus, ubi ma-*gnafecum copia parvo emitur, fibicommodum haud afpernandum fintquasfitun , quod cumprimis Deo,tum mihi quoque, qui hanc fcientiamindefeflb labore eruerim, acceptumferent, fuamque gratitudinem ergajcgenos alacri animo facient teftatam,ni offenfim D e i incurrere , fibiquehanc benediaionem in maledidio-nem degenerare velint,

Prinio

Foni

ipl

S.ri

ackiun

ion

acc

ioE

monefr

fir

m.Itc

ii

iic


17/32

icci

Primo bonum prselum habcarur,^ngatrabe, aqua pondera pendenr,gatur, exiguis faccis ad minimumvel 6, amphora:fecum eademope-exprimantur , modo in adjundo

;hemate dehneato. Proleftum vi-.um vel vinaceorum opc vel alia ra-one in acetum mutabis , craflaminisccis excuffi cum fua aqu^e propor-

edia one tantum vefica: infunde , quan-^m capere poteft, ne inter deftillan-um ebulliat, impoflto alembico aptami pfrigeratoriii, urgeopus, utaliasvini)iritus igni eliquari folet, prodeun-pm fpiritum ferva. (donecejusbonat copia, quam ex vefica una vice rc-ificare , live claram reddere debes,lic fpiritus licet e ficcis fecibus nonmultuSjfufficienstamen eftimpcn-

s aceti tartariqueconfedioni neccf-inis penfandis ) cum infipida aquajcfudatjignem fubtrahe, vefica tu-um foris prominentem aperi, aquamumfecibusper canalcm in capacemrseloimpofiium faccum deriva,beneonftdtlum urgc ut humidumi fic-co


18/32

1(Jco feccrnatur.Liqnor in pcculiari vafcffitrefrigefceiis acin tarcarum concretuslatcribus adhaerebit, reliquum inftaiarenas fidit : fccem irt faCco rcma-nentem eximc, in folario ficca, fubvefica juxta lignacrcma, &: accipie*cineres acerrimos, quos vulgus cla-vellatos vocitat, tindoribus utilesquorum pretium ad minitnum hanccxpreflionem tartarique prseparatio.nem indemnempraeflabit.Cumuna'mdeftillationcmpr^lo fatigas , vacuunjdeftillatorium reccnti aqua fccibuTique uc antea replebis, 6c dumindcfpiritum evocas, primae feces exprefla'crunt, &continu6 deftillationem ei|caldem prxlo fubjicies, aquam caUdanpromanantem cave priori jungas, fecjiii]fmgulis deftillationibus fua vafa tridabue : poftridie primam aquam ex qui Doitartarum adfundum fecelfit , loco reuliccntis aqu^e deftillationi tertias adhi qmbe, fciHcecin ea novas feces dilTolag^vendo ac deftillando,ut docui : quat- fpiit^e deftillationisfecesfccundl aqud,e3(lUitartaro dgmilTo reliqua diluantur, &iiiij


19/32

^74l,fic dcinceps,quo compcndio nuUam

* tartari jaduram facies , fed quod iaaqua reraanfit, ex novis fecibus qui-bus afFunditur incrementa fumet, 6Cfuum lucrum dabit. Quod fi vclis;acidam iftam aquam exquatartarumfecretum eft,animare, paucifquc impenfis ex frumento arborumque fruiStibus vitam five animamreddere po-teris, ut iterum vinum fiat , primo cxfecibus preflTo haud diflimile , eademtncthodo in acetum mutandum ( quiaicorcmjamhabet, folavita feu ani-iia> & a corruptione prasfervatoriumiipfum deficit) procedendi modum:allenti infignelucrum accrcicet: Siidmiaiftrationem nefcis, fac quodufli, & loco communis aqusc hac aci*laduras feces liqua, & tartarum bo-lumhabebis. Poteftvero etiamaliisifibus illa languida aqua adhiberi,liios in libelli calce indigitabo. Hocige , ne nimio igne feces adurantur,piritus fseteat, Sc vefica pcrdatur,|uod prascavebis, fi fundum lardoin-mgasprius,quamaquam fccibusgra-B vem


20/32

ISvem infundas, /piritumque cliciasuPoflcm hic ctiam compcndium indi^care,ncfeccs , fi vcl ficcas immiferiiaduftionepericlitcntur ,fcd prolixuntforct, ledori tsedium pariturum: fimodo qnx fcripfi gnaviter cures , rc*bus tuisnon malcconfulueris.Cum bonam tartari quantitatcmcx fecibus coUegifti , cxtema fpecicnon clcgans, fed caeno vclarcnae fimili-limum, ultcrius pergendum,ut veiiachryftallos pulcherrimas vel in ma*-gna fragmcnta ad vafis latcraredig^itur, quod fcquenti rationc cfficics;Veficam limpidaaqua replc ad fum*mumfere, probe bullicnti aquae pa^jjprum de granulato tartaro folvendumimmitte , bacillo ad fundum demifloLcxploresnum coUiquerit,adde pervi*fr3cespkis, donecinaqua nil amplius K-jfjqueat ,quod fic deprehendcs : Scutel'lam ftanneam hoc liquamine implc-jj^j,ro , fi actutum cuticulam vcl cremoirem contrahlt , indicio fit quod ^riS|habeac tartari ad producendas crjrftallos^ finminus^piustartari immio

ci

rto


21/32

tCy doncc hocfignumin patcllaanim-advertas. Diim bullit,fpumam per-forataicnea radicula fublatam iiccocrafTanTento adde, quod ob adhasrenstartaru iifdemciavellatis cineribu5,ficrematur,conducit : Cum coftura lactartari haufic, per cupreu canale ex ve-Gcx cubo in mundam excipulumdefc-iratur, ubi ,dum^quainfrigefcit, cry-(lillilateraincruftabunt; Aquam re-[Iduam iifdem rebus'appUca , melius'a(3:urus, fi c^txi in vinum acctumvcTiiitaTeris , cryftallcnm tedorium initSc maneat , nam fi novam cofturamiddideris , majorcs &: eleg^ntiotesient cryftalii pluris venales, quia qu6zraffiUs hoc carius quoque tartarum:enfetur, &: fic quamvis cryftallis tuis:rafliciem conciliabis. Cum fttis vi-lebitut, reliquas (blutiones aiii vafi in-lirides jprimumin quo tarcarurp con-Tcvit,;fnafpc>ritc ficcefcat, mox ejusatera gravi iftu focis percute, 6^ fra-;menta tartari magna deciderlt, quodjfo lubitudivcndes, vas cidem labpridhibito.


22/32

Hxc cft cxa(9:a defcriptio cx vilrbusfecibus probum acctum, multis arti-bus, neceflarium tartarum produccn-di, bonumquc tibi facili negotio the^fiurum jufte comparandi. ..^Jam vinum quod nonnullis adu-11um vocare libec , five fpiritum vinicx yini fecibus abfque ullis impenfisclicicndum aggredior. .tPpftquam vinum defaecatum ctttransfufum,fecesyefica cxcipe ,addQ:aquse quantuminhaerentis tartari dif*folutio exigit, fucccnde ignem^feccsinfundo lignea fpatha diligenter agi-ta,ne adurantur,cum manus aqu^ fer-fvoremdiutius nonferunt, fpirirufqupprprumpunt, tolle fpatham, alembicqappJicato deftilla, donec nuUum fpi-ritum, fed merum phlegma percipias;Jiquamenin faccum proelo fubjacen?tcm per canaleiu deriva, ar


23/32

priurquam tc operi accingas certuslis,quantum inde lucri fit fpcrandum,ne fruflra operam 6c oleum pcrdas

,

(ed praemifla fupputatione quid fadufit confultius mature decernas.

Excmpli gratia. Si 5. fecum am-phoras commcrcer , fmgulas dimi-dio thalero, quinqueamphoras duosimperiales cum dimrdio conficientj

Â cx his 2. amphoras vini cxprimoî.^ amphorae in faccis remanent , una am-i^ phora tranfvafando perirc creditur,m cum tamcn raro 4. quarrarii vafis ad-tf ha^refccntes pereant : duas vini am-tffi? phorasinacetumredigo> 2. craflami-f(tl nis amphoris aqua dilutis,fpiritum vi-m nievoco,tartarumexprimo : Hocvi-^f num igne liquatum, una cum fccibus'f^ lartaro exutis, crematione in cinc-îi res clavellacos redadis , fumptus ace-\.^ ti tartarique prseparandi ex.^quant;Ifiii bin^ vero fecum amphor^ a 40. u(-

quc ad 100. hbras tartari reddunt ,;ica^ prout vinum dulcius auft:criufquci^ Fuerit, ( fiquidem aufl:era plus tartarijii;< pri^bent quam matura. ) quod fi tan-\i ' B 3 tum


24/32

9"tum 40. libras fuppeditcnt, fingulas 2.albis vcnales, hoc tarcarum fecumprctium refundit, liquamen fpirituo^ J"fum nec non cincres clavellati, lignaredimunt,& 2. exprefri vini amphoraspro additamento habebis in acetumredigendas.

Vel^fi 2. fecum amphoras uno im-pcriali rcdimas, primo detrahes fpiri-tum,mox fere lo.librastartari cxpri-xncs^ jimaim uno thalero venalis>quantum pro fecibus expenderasjomnis fpiritus liquor qua^ftui eritVcgregio brevi ditefcendi labore. De-mus, amphoram cpnftare thalero,&non plus quam i?. pondo tarrari pras-bere, qiias fmgula 2. bazcniis five 4.albis veneant : licet fex feci plurimumpra^ftet, raro tamen taminanes repcri.-untur feces , quac non tantum tartaricontineant quantum ipfae valebant;imo in Rhenanis , Franconicis , Au-ftriacis , una amphora uno thalerocomparata, faepenumero 5 o. vei plu-ra tartaripondo fundit. Notandumpra^terca, (i feces magno veneant,ipfum


25/32

jpfum acctum, tartarum , aidcfltem*quevini fpiritum vilia eflenonpofle,quia iUarum caritas ex vini inopia de.pen4cc : fi vero feces finccarse , acc-|um fpiritus, tartarumque vilia,(quodtamen ncc faftum, nec unquamaudi-tum fuit ) ut exprefll tartari copia fe-cum pretium non redimat , ncqucctiam acetum vinumque fpirituofumnon plane gratis haberi poffinc, hoctamen commodi pr:e aliis.cx folo acc^tovinoque ardente viditantibus, ha-b^bis , quod tartarum cinerefque cla-vcllati ex vini eliquati quifquiliisuftione collecki, ab aliis vcro rcjedi, ci-

.

bifubfidioveniant, uc /piritus vini ti-biminoris conftanspluris quamaliasvenundaripofllt. Si ergoille ex folavini cxpreflione fpiritufve deftillacio-nequaiftumfacit, quaato magis cu,qui& acetum & fpiritum ex iifdem fc-cibus gratuito acquiris ?Adhuc unum, confirmationis locofubjiciam : Si S. fecum amphor


26/32

24illud acctum fpiritufve lo. vd 12imperialibus divenditur : preflas veldcftillatse feces fi 50. vcl 60. tartarilibras dent, pretium quo feces primcmercatus eram, refundunt : fin minoifelit tartari quanritas , nihilo minus acc- io^tum vel fpiritus parvo conftabit,qu3Bmeliora fada communi pretio , velcommuni bonitate fada vilius ven-dens emptores prse aliis allicies,

Penfita rem, & tam qu^eftuofam^efcientiam nufpiam vifam vci auditamcfifeanimadvertes. Ea utcre, ut infigni iicDe I dono, cujushonori, ncc nonilgentis proximi utilitati fi candido^pcdorc litaveris, hanc benedidio-nem majori tuo tuorumque commo-do ccflfuram experieris.

Excipiat non nemo , artcm quideminaudi am & quxftuofam elfe^fed nonomni aetati acconditioni convenire,quia non omncs negotiandi peritiapollent,vei ab ea multi abhorrent,cum pcccatum inter cmptorem 6:venditorcm, utclavuminter parietislapideshaercrc, fcriptura difertc teftc-turj

m

iuiati

l


27/32

T 25eur, cm refpondeo, quod cuivis Chri-[liano honefta occupatio ad fui fuo-rumque fuftentationem divinitus fis

r"^|permifla, ne proximum uUain rc gra-^^ srare necefle habeat. Nemini enim vi-iisa iovcrtendum, fiuna vel aliarationc'^^ iridum quaerat, veteres in veterijuxta^ va 4cnovo Codice laudabili cxemplo te-^^latum fecerunt.Hxc eft vera vini ex fecibus expri-uofaa nendi & in acetum redigendi, fpiritusfa lc tartari proliciendi , quifquiliafquciBlijifticinerandi doftrina.

Reftat ut ufus quibus aqua de tar-aro reliqua cum fruftu adhibetur re-enfeam. Prsefciendum vero eft , aco-cm in ifta aqua nil eflTe ah*ud quam>hitum tartarum,quodad vafislateraryftaUinam formamnon fufceperat:uicquid crgo vulgari tartaro aquiiluto efficitur > idem hac acida aquaroeftaripoteft,Aquam tartarifatam cum vel abf-ue faUs additamento cuprum diiTol-crenemonefcitjUtinviliorum mo-ctarum, vaforumque argenteorumB y dc-

:cno3

iidioo

iidi(y

iJra

enirc,

)cri:;j

miirietii

tefc'


28/32

dcalbationc apud argyropa?05 viderccft, qui in monetas vaforumve argentcorum fuperficie haerens cuprum co-

, i3:ione auferunt, argento , qua(i nihilqupri miftum habeat, apparentc. Huicopcri prxdi(3a aqua commodiffirn^applicanda effets veriim cum cjusmagna quantitas in fequrp elabora-tione rcmaneat , vix melius quam fctqucnti modo impcnditur. Hasc aqua,fi ei viliores cupri marcafitae pamnaobvi2e,nec cum fruclu alias fvmdcnda^jvel ctiam rejedane^e fcoyi^ incotjjilquantui: , cuprum carum intra fe abfprbcbit, immittcferramqnta, & iqcoprum exaltabuntur , vel cupruniper aquam extraaum ferri adjedionCj^jpraeeipitat^r, perada hac ferri grada^tionc in ses, qupd lutofum coenum externa fpecie referet, limpida aqu^cdulcoratur , pulchcrrimum cuprumj jj^^vel optimOjignis vi eliquato,asri bonitatenoncedcns cxcoquitur. Qui labor valde fruduofus eft , quia aquatartarifata cx hoc labore pUirima prpivenit, fed c|u6 facilius in ae^ agat , illu^ \^2


29/32

27IJJ^Ifcx pyritc cxtrahcndo", falis tnomcn."" tumdum bullit,afpcrgendum.J Scd fi aeris pyritas nimio fulphurc^'i abundcnt , quod tamen in ignobilio-

JJ^^ribus marcafitis raro evcnit , torrcndirius funt, ut fulphur comburarur,

, ^'^tum terendi, dcmum cum aqua tart^**rifata coquendi,fcrroquc prsecipitao-di ; quo pado plus cupri acquiritucatqueinipfopyritc fucrat, quia dun^ipr.xcipitatur, fcrri pars in xs exaltatur,_ ars in vitriolumabit, nativo duritic

'.^^lixliflimilc 5 manetenim viridis folutio,^^Tqua telaspannique a:quc denigrantur^fatque vulgari vitriolo: futoribusetiampLcorio nigrore inficiendo optimum'^'^^y'atramentum pra:bet : 6l cum querci-

no ligno atrum coloreim lignis conci-liare , aptum natum cft.

Si ha^c vitriolata aqua in ferreoahenoad ficcitatem dccoquatur, rc-fiduumque forti ignc fundatur , tcnar-ciffimum ferrum nancifccris mirabi-lium virtutum, bono cupro fi nonprxfcrendunisad minimum confercn-dum. Sic & communis pyritcs ferri,mclius


30/32

iticlius fquamae vcl Hmatata , fi cumvini fecibus fpiritu orbis in globulosrcdigatur, dum fundis , ferrum maxi-mcdudile purumque prodibit, pluri-bus ufibus quam vulgarc fcrrum con-Vcnicns : quos laborcs fi quis aggrc-dictur,nonfpcrnendos frudusex iilispcrcipiet.Non pr^tcr rcm fuiffet, modum an-ncftere , quo tam tartaro quam cinc-ribus intra tuos parietes utaris, nccforis venum cxponcre cogaris,fcd rcsforctprolixior, pr^/enti ncgotio ma-gis noxia quam proficua. Hic fubfi-fto, meliora, fi bono D e o vifum

fuerir, cum tcmpore da-turus.

F I N I S.


31/32

,J ^. Y/-t--5"-.

loi


32/32

Documents

130 GLAUBER: Vera ac Perfecta Descriptio qua ratione ex Vini ... 1655 (4 di 5)