دانلود متن کامل در

download-thesis.com

دانشکده منابع طبيعي ساري

پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مهندسی جنگلداری

عنوان:

بررسی وضعیت تغذیهای درختان، تنوعزیستی زیرآشکوب، ویژگیهای خاک سطحی

و ترسیب کربن آندر تودههای دستکاشت پهنبرگ و سوزنیبرگ منطقه مخمل کوه خرمآباد

جهت اخذ درجه کارشناسي ارشد رشته مهندسي منابع طبيعي (گرايش جنگلداري)

استاد راهنما:

دکتر سید محمد حجتی

اساتید مشاور:

دکتر حمید جلیلوند

مهندس حامد نقوی

نگارش:

................................

زمستان1391

چکیده:

با توجه به اهمیت جنگلکاری در مناطق نیمهخشک جهت دستیابی به اکوسیستم پایدار نیاز به در نظر گرفتن معیارهای مختلفی برای جنگلکاری میباشد. هدف از این مطالعه بررسی وضعیت تغذیهای درختان، تنوعزیستی زیرآشکوب، ویژگیهای خاک سطحی و ترسیب کربن آن در تودههای دستکاشت پهنبرگ و سوزنیبرگ منطقه مخمل کوه واقع در شهرستان خرمآباد مورد میباشد. به همین منظور اقدام به آمار برداری صد درصد برای اندازهگیری خصوصیات کمی و کیفی تودهها شد. و از روش نمونهبرداری انتخابی (10 درخت سالم از اشکوب غالب و در قسمت مرکزی توده) برای تهیه نمونه برگ جهت بررسی وضعیت عناصر غذایی و بازجذب ، تهیه نمونه خاک (از عمق سطحی 10-0 سانتیمتر) و بررسی تنوع زیستی زیر آشکوب (از پلاتهای 1×1 متر در چهار جهت تحت تاج پوشش و در جهت شمالی در فضای باز) استفاده گردید. جهت محاسبه شاخصهای تنوع زیستی از نرم افزار Past، برای تجزیه تحلیل دادهها از نرم افزارExcelو Spss18و در نهایت برای وزن دهی و انتخاب بهترین گونه از روش سلسله مراتبی AHPتحت نرم افزار expertchoiceاستفاده گردید. مطابق نتایج گونههای سوزنیبرگ از نظر خصوصیات کمی و کیفی بهترین حالت، و ون بدترین حالت را نسبت گونههای مورد مطالعه داشت. در مجموع سوزنی برگان اثر منفی قابل توجهی در خصوصیات کمی و کیفی خاک نداشتند، این گونهها همچنین (سوزنی برگان) از بیشترین ترسیب کربن خاک و ارزش اقتصادی حاصله از آن برخوردار بودند، در حالی که زیتون کمترین مقدار ترسیب کربن و ارزش اقتصادی را داشت. نتایج مقایسه میانگین شاخصهای تنوع نشان داد که مقدار تنوع زیستی در توده سوزنیبرگ کاج با مقدار تنوع زیستی در تودههای پهنبرگ مشابه بود (بیشترین مقدار)، در حالی که کمترین مقدار تنوع زیستی در توده سرو نقرهای وجود داشت. روند بازجذب عناصر غذایی در گونههای کاجبروسیا و سرو نقرهایبه صورتK> P >N ، ون و ارغوان به صورت K>N>P و زیتون به صورت P>N>K بود. مقدار بازجذب عناصر غذایی در هر کدام از گونههای مورد مطالعه متفاوت بود، ارغوان بیشترین بازجذب در سه عنصر(نیتروژن، فسفر و پتاسیم) مورد مطالعه و سرو نقرهای کمترین باز جذب عناصر فسفر و پتاسیم را دارا بود و از نظر عنصر نیتروژن با گونههای دیگر در یک گروه بودند و کمتر از ارغوان بودند. نتایج نهایی به دست آمده از روش سلسله مراتبی نیز نشان داد به ترتیب گونههای کاج بروسیا و ارغوان بهترین و ون بدترین گونه برای جنگلکاری در منطقه میباشند.

کلمات کلیدی: جنگلکاری، ترسیب کربن خاک، بازجذب، تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، مخمل کوه

(فصل اولمقدمه و کلیات)مقدمه و کلیات:

1-1-مقدمه

جنگلها به لحاظ ذخیره بومشناختی حدود 90 درصد زیتوده کره زمین را تشکیل میدهند، زندگی موجودات کره خاکی بهطور مستقیم و غیر مستقیم به پوشش گیاهی و جنگل وابسته است (مهدویراد، 1387). آمار و اطلاعات موجود در کشور نشان میدهد از کل سطح جنگلهای کشورمان بیشتر از 90 درصد آن (غرب 2/73 درصد، جنوب 5/12 درصد، شمال 5/4 درصد)مورد تخریب قرار گرفته است (فتاحی، 1373).

حدود 30 درصد از مساحت جهان را منطقه خشک و نیمهخشک تشکیل میدهد(2001Lal,). رويشگاهزاگرس دربخشغربيوكوهستانيناحيهرويشيبزرگايرانوتورانيواقع شده است، کهجنگلها این منطقه جزوجنگلهاينيمهخشكمحسوبمیشوند. مساحت جنگلهای زاگرس در گذشته بیش از 10 میلیون هکتار بوده است،که به علت افزایش روز افزون جمعیت فشار تخریب انسان روی طبیعت وبهرهبرداری بیرویه سالیان دور تاکنون سبب کاهش فزاینده مساحت این جنگلها شده است. مساحت فعلی این جنگلها 5 میلیون هکتار است که بیشتر به صورت شاخهزادمیباشد، و حدود 40 درصد مساحت کشور ایران را تشکیل میدهند (مهاجر، 1384؛ ثاقب طالبی، 1391).

با تخریب جنگلها و کاهش مساحت آنها انقراض گونههای گیاهی وجانوری و در نتیجه کاهش تنوع زیستی در دنیا مشاهده میشود. اگر سرعت تخریب جنگل بیش از احیای آن باشد،علاوه بر اینکه پوشش گیاهی و ساختار جنگل دستخوش تغییر میشود،خصوصیات خاک جنگل نیز تغییر کرده و ممکن است این تغییرات موجب فرسایش شدید خاک گردد (اسداللهی،1370).

جنگلکاریها موجب تامین تولیدات محسوس (از طریق افزایش تولید چوب و چوب سوخت، علوفه و محصولات دیگر) و نامحسوس (ترسیبکربن، تعادل هیدرولوژیکی، احیاء جنگل و حاصلخیزی خاک و پایداری اراضی) میشوند، و بعنوان راهکاری برای احیاءجنگلهای مخروبه بوده که 10 درصداز جنگلهای دنیا را به خود اختصاص داده اند (2003Piotto et al.,). افزایش روز افزون جمعیت وبالا رفتن نیاز چوب و فرآوردههای آن از یک طرف و تخریب و تجاوز به عرصههای جنگلی وخارج کردن آن از چرخه تولید چوب، اهمیت جنگلکاری را دو چندان میکند (مهدویراد، 1387).به طوری که امروزه اهمیت جنگلکاری از چنان جایگاهی برخوردار شده است که میزان سطح جنگلکاری سالیانه در هر کشوری را معیاری برای ارزیابی توسعه یافتگی آن کشور تلقی مینمایند (عبدالله پور،1376).

رشد و تولید گونههای جنگلکاری شده به مواد مغذی خاک وابسته است(2000Binkley & et al.,).بسیاری از ابزارهای جنگلشناسی از قبیل انتخاب گونه، تعیین حاصلخیزیرویشگاه، نرخ رویش توده، تعیین میزان سطح ذخیرهگاه لازم در جنگل، پیشبینی درصد زندهمانی و رشد نهالها تحت تأثیر خاک قرار میگیرد (1979Daniel et al.,). کیفیت خاک (خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک) معیاری است که توانایی خاک در تولید زیتوده گیاهی، چرخه عناصر غذایی، ذخیره کربن و تبدیل انرژی در بومنظامهای جنگلی را توصیف میکند(1997Khanna.,) و میتواند تحت تأثیر، فعالیتهای مدیریتی و نوع گونههای درختی تغییر کند )2000Binkley et al.,). هر گونه درختی در بومسازگان جنگلی نیازهای تغذیهای مشخص دارد. گونههای درختی موجود در اشکوب بالا با انباشت عناصر متعدد غذایی و تولید اسیدهای آلی در برگ و دیگر اندامها، و تعیین میزان ورودی-خروجی عناصر روی خصوصیات فیزیکی وشیمیایی خاکها اثر میگذارند (2002 Augusto et al.,). در فرآیند چرخه عناصر غذایی، باز جذب عناصر غذایی (نیتروژن، فسفر و پتاسیم) قبل از افتادن برگ یکی از فرآیندهای اصلی حفظ عناصر غذایی بوسیله گیاه است (2003Van Heerwaarden et al.,)، از این طریق عناصر پس گرفته شده را به بافتهای جدید، منتقل یا برای استفاده در آینده ذخیره میکنند (1994Vitousek et al.,).

زیراشکوب یک جز جدای ناپذیر از اکوسیستم جنگل است، که به طور کلی بخش زیادی از تنوع زیستی جامعه فلورستیک را تشکیل میدهد (2006Tchouto et al.,)،با توجه به تاکید بر حفظ تنوع زیستی در زیستگاهها و اکوسیستمهای در معرض خطر شناسایی اثرات جنگلکاری بر روی تنوع زیستی و کارکرد اکوسیستمها مهم میباشد (2008Elmarsdottir et al., )، با بررسی تأثیر جنگلکاریها بر تنوع زیستی پوشش گیاهی کف جنگل میتوان وضعیت و ذخایر ژنتیکی،روند توالی و گونههای در حال انقراض را مورد ارزیابی قرار داد (2004Cusack.,)، در واقعپوشش گیاهی هر رویشگاه به عنوان برآیندی از شرایط بومشناختی و عوامل زیست محیطی حاکم برآن میباشد و هدف انسان از جنگلکاری دستیابی به یک بومنظام جدید و نسبتا پایدار و سازگار با شرایط حاکم در منطقه میباشد.

در نهایت میتوان گفت درمناطقخشکونیمهخشکمسائلمختلفوگوناگونی درامرجنگلکاري در نظر گرفته میشود،یکیازمهم-ترینآنهامسئلهانتخابگونهجهتکاشتمیباشد. انتخابگونهیاگونههادریکطرحجنگلکاريازاهممسائلیاستکهدرموفقیتیاشکستطرحنقشاساسیرابازيمیکندازاینرولازماستتاعواملمختلفیکهدراینزمینهمؤثرندبطوردقیقموردبررسیقرارگیرند.نظربهاینکهعملیاتجنگلکاريدرمناطقخشکونیمهخشکپرهزینهمیباشد،اهمیتموضوع رادوچندانمیکند.درکشورماباتوجهبهوجودعواملمختلفازجمله: فاصلهزیادبینشمالوجنوب،دامنهزیادعرضجغرافیایی،جبهههايمختلفآبوهوایی،سازندهايمختلفزمینشناسیو... ازشرایطاکولوژیکیمتنوعیبرخوردارمیباشدکهاینامرمشکلاتزیاديرادرمناطقمختلفجهتانتخابگونهیاگونههايمناسببرايجنگلکاريبوجودمیآورد) آزادی نجات و همکاران،1388). انتخابگونهبرايجنگلکاريقبلازمطالعهوشناختدقیقرویشگاه،مانندعواملآبوهواییوخاکی،سرشت اکولوژیکگونهوسایرفاکتورهايموردنیازنتیجهمطلوبیبهبارنخواهدآورد.هدفهایجنگلکاریاولینفاکتور تعیینکنندهدرانتخابگونهمحسوبمیشوند(اسداللهی،1372) بطورکلیجنگلکاريدرمناطقخشکونیمهخشک،یکیاچندینهدفراباهمتعقیبمیکند.مهمترینایناهدافشاملجنگلکاريبهمنظورحفاظتخاك، تولیدچوب،احداثپارکهايجنگلیوگردشگاههايعمومی،ایجادکمربندسبزو... میباشد(کنشلو،1380). در چنینفضاییازتصمیمگیريباقابلیتهايفنونتصمیمگیريچندمعیاره (MCDM[footnoteRef:1]) مطابقت دارد. ازروش AHP بهعنوانمعروفترینو مناسبترین روش MCDM براياولویتبنديگونههايدرختی جهت جنگلکاري یاد میشود (کوچ و نجفی، 1389؛ آزادی نجات و همکاران، 1388;2004Herath,)، در واقعتحلیلسلسلهمراتبییکیازجامعترینسیستمهايطراحیشدهبرايتصمیمگیريبامعیارهايچندگانهمیباشد،زیرااینتکنیک امکانفرمولهکردنمسئلهرابصورتسلسلهمراتبیفراهممیکندوامکاندرنظرگرفتنمعیارهاي مختلفکمیوکیفیرا فراهم میآورد(قدسیپور،1385). در این مطالعه جهت دستیابی به هدف مورد نظر از این روش استفاده میشود، ازطرفی نظر به اینکه فهم ارزش اقتصادی بسیاری از تولیدات و خدمات که عرصههای جنگلی در سایهی مجموعهی پیچیدهای از فرآیندهای اکولوژیک و کارکردهای اکوسیستمی به رایگان در اختیار جوامع انسانی قرار میدهد، موجب شفافیت و تسهیل فرآیندهای تصمیمگیری در زمینهی کاربری اراضی، و کارآمدتر شدن اقدامات حافظتی میگردد (پناهی و همکاران، 1386). در این مطالعه به ارزش اقتصادی ترسیب کربن خاک نیز به عنوان یک معیار پرداخته شده است، در این مطالعه و در نظر داریم به سوالات زیر پاسخ دهیم. [1: Multi Criteria Decision Making]

1. آیا همه گونهها با شرایط منطقه سازگار هستند؟

2. آیا گونههای پهنبرگ بیشتر از سوزنیبرگان در بهبود کیفیت خاک مؤثر هستند؟

3. آیا وضعیت تغذیهای و بازجذب عناصر غذایی در تک کشتی، گونههای درختی مختلف متفاوت است؟

4. وضعیت شاخصهای مختلف تنوع پوشش گیاهی در زیر آشکوب تودههای پهنبرگ نسبت به تودههای سوزنیبرگ چگونه است؟

5. ترسیب کربن خاک در کدام یک از گونه بیشتر است؟

6. آیا روش سلسله مراتبی جهت انتخاب گونه مناسب مؤثر است؟

1-2-کلیات:1-2-1-جنگلکاری:

جنگلکاری اصطلاحاً به ایجاد جنگل در زمین باز، یا زمینی که سابقا در آن به زراعت میپرداختند و اینک به جنگلکاری و درختکاری تخصیص داده شده، یا عرصهای که پیش از این در آن جنگلی وجود نداشته و یا اگر وجود داشته است به دلایل گوناگون (از قبیل برش یکسره) یا عوامل مختلف (مثلاً حریق) به کلی از بین رفته شده باشد اطلاق میشود (جزیرهای، 1381). پروژههای جنگلکاری در مناطق نیمهخشک به طور گستردهای توسط بسیاری از ایالتها برای بازگرداندن اکوسیستم تخریب و کنترل فرسایش آغاز شده است (2007Zhao et al.,).

1-2-2-تغذیه درختان جنگلی:

به طور معمول از 21 عنصر در ارتباط با نیاز گیاه به عناصر غذایی نام برده میشود، که از این عده کربن، اکسیژن و هیدروژن معمولا از هوا تامین میشوند، 6 عنصر به مقدار خیلی زیاد مورد نیاز گیاه هستند، که عبارتند از: ازت، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و گوگرد. این عناصر را به زبان اروپایی ماکروالمنت (عناصر اصلی، عناصر پرمصرف) میگویند. عناصر دیگر برای رشد و نمو گیاه ضرورت کامل دارند ولی مقدار نیاز گیاه به آنها کمتر است. این عناصر را میکروالمنت (عناصر کوچک یا عناصر کم مصرف) مینامند، از نظر نقش عناصر باید گفت که عناصر پر مصرف به طور کلی در ساختمان سلول و اندام گیاهی مورد استفاده قرار میگیرند، در حالی که عناصر کم مصرف اصولا در نظامهای حیاتی گیاه، در آنزیم و کوآنزیم فعالیت میکنند (سالاردینی،1387). هرقدر میزان مواد مغذی در خاک بیشتر باشد، به همان نسبت مقدار این مواد در گیاه بیشتر خواهد بود (جزیرهای، 1381). تولید موفقیتآمیز گیاهان مستلزم خاک مناسب و وجود مقدار کافی از عناصر غذایی و قابل استفاده گیاه است، عناصر غذایی نه تنها باید به صورت ترکیباتی باشند که به سهولت مورد استفاده گیاهان قرار میگیرند، بلکه تعادل بین مقدار آنها نیز حائز اهمیت است (1989Tandon.,). عناصر نیتروژن، فسفر و پتاسیم جز اصلیترین و ضروریترین عناصر غذایی گیاه میباشد که رشد گیاه را محدود میکنند(2003Lodhiyal andLodhiyal,)، در جدول 1-1 به کاربرد وعلائم کمبود آنها اشاره شده است.

جدول 1-1: عناصر غذایی مهم و کاربرد آنها(حقیقی، 1382؛ سالاردینی، 1387؛ هاشمی، 1390)

عنصرهای مهم

کاربرد

علائم کمبود

نیتروژن

برای نمو و تولید مثل گیاه ضروری است و در قسمتی از تمام ترکیبات پروتیئنی، تمام آنزیمها، ترکیبات حد فاصل متابولیسمی، ترکیباتی که در ساخت مواد و انتقال انرژی و حتی در ساختمان دیاکسید ریبونوکلئیک اسید که انتقال خواص ارثی را بر عهده دارد، موجود است.

ازت در ساختمان کلرفیل گیاه نقش اساسی بازی میکند. به گونهای که کمبود ازت در گیاه باعث زرد شدن برگهای مسن میگردد.

فسفر

در ساختمان سلولی نقش قابل توجهی دارد و به منزلهی منبع انرژی در کلیهی فعل و انفعلات بیوشیمیایی داخل سلولهای زنده نقش ضروری را ایفاء میکند.

رشدکم، بنفش شدن رنگ نوک برگها، تاخیر در رسیده شدن محصول، رشد کم ریشه و ساقه، ضعیف در ایجاد گل و دانه و در نتیجه عملکرد کم میباشد.

پتاسیم

با بسیاری از آنزیمهای درگیر در فتوسنتز و ساخت و انتقال ترکیبات آلی همراه میباشد، و در باز و بسته کردن روزنههای هوایی، فتوسنتز و رشد سلولی مؤثر است.

کمبود آن در خاک باعث توقف متابولیسم پروتئین در گیاه شده و قندهای مختلف نیز در گیاه تولید نشده و در اطراف برگها ایجاد سوختگی میگردد.

1-2-3- اکوسیستم جنگلی و تأثیر متقابل درختان جنگلی و خاک:

اکوسیستم شامل موجودات زنده و غیر زنده موجود در محیط میباشد. گیاه تنها یک جز از این اکوسیستم است، که نقش بسیار حیاتی در زندگی دیگر ارگانیسمها به عنوان تولید اولیه بازی میکند. گیاهان برای حفظ تعادل اکوسیستم ضروری هستند(1998Zahedi,). درختان به عنوان اجزای اصلی اکوسیستم، از چرخه و عملکرد اکوسیستم (به عنوان مثال میکرو کلیما و مواد مغذی در دسترس) حمایت میکنند (2011Uddin, ).خصوصیات تودهها برای جنگل مهم میباشد و با تخریب آنها تعادل بین قسمتهای مختلف از بین میرود (1998Zahedi.,). برنامهریزی و مدیریت به دادهای حجم چوب و بایومس درختان بستگی دارد با این حال این ویژگیها نیز از اهمیت زیست محیطی است(2011Uddin.,)، در واقع پوشش گیاهی هر رویشگاه به عنوان برآیندی از شرایط اکولوژیک و عوامل زیست محیطی حاکم بر آن بوده و به منزله آینه تمام نمای ویژگیهای اکولوژیکی و نیروی رویشی آن منطقه محسوب میشود، از طرفی پوشش گیاهی فصل مشترک خصوصیات فیزوگرافی و خاک بوده که همواره از آنها تأثیر میپذیرد (اسماعیل زاده و حسینی، 1386). فیتوسوسیولوژی رابطه بین گیاه و محیط است که ما را قادر میسازد، روابط پیچیده قسمتهای اکوسیستم را به وسیله مطالعه منابع و محیط را کشف کنیم(1954; Poor,1994Asri,)،از اینرو شناخت ویژگیهای خاکی یکی از پایههای مدیریت اصولی جنگل است که از گزینههای جنگلشناسی از جمله انتخاب گونه، تعیین حاصلخیزی رویشگاه، نرخ رویش توده، میزان سطح ذخیرهگاه لازم در جنگل، پیشبینی درصد زندهمانی و رشد نهالها تحت تأثیرآن قرار دارند (علی عرب و همکاران، 1384). نظرهای مختلفی در رابطه با اثر گیاهان اشکوب بالا بر خصوصیات خاک بیان شده است(2002; Augusto et al., 1995Binkley., )، که تغییر در خصوصیات فیزیکی و شیمیایی سطح خاک و بخصوص فلور کف جنگل که تحت گونههای مختلف توسعه یافتهاند گزارش شده است (2012; Cuesta et al., 2010; Paul et al.,1954; Raulund-Ovington.,1995;Rasmussen and Vejre.,1991Binkley and Valentine.,).

کیفیت لاشبرگ وضعیت مواد غذایی، دریافت مواد غذایی و حرکت ریشه، دریافت رسوبات جو، اثر تاج پوشش و آبشویی باعث تغییر میکروکلیما و جامعه بیواوژیکی خاک میشود، که میتواند سبب تغییر در خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک تحت گونههای مختلف شود )2004Hagen –Thorn et al.,). اثر جنگلکاری بر خاک به عواملی مانند: شرایط زیست محیطی، گونهگیاهی، پوشش گیاهی قبل از جنگلکاری و مدت زمان جنگلکاری بستگیدارد، اثر سن نیز در چندین مطالعه نشان داده شده است(Turner 2004Farley and Kell,;1998; Jaiyeoba,1985and Kelly,)، از طرفی خاک به عنوان بخشی مهمی از اکوسیستمها شناخته شده و نقش مهمی در توسعه پوشش گیاهی جنگلی دارد (مصدق، 1378). کیفیت خاک معیاری است که بر حسب توانایی خاک در تولید بیوماس گیاهی، چرخه عناصر، ذخیره کربن و تبدیل انرژی در اکوسیستمهای جنگلی توصیف میگردد(2000Fisher,). مهمترین عامل در جذب عناصر غذایی توسط درختان، شرایط و خصوصیات خاک میباشد. عواملی از قبیل بافت، رطوبت، اسیدیته، میزان مواد آلی، نوع و میزان رس موجود در خاک و حتی عوامل فیزیکی موجود نظیر شیب زمین، ارتفاع محل و غیره در تغذیه درختان مؤثر میباشد، به عبارتی پراکنش پوشش گیاهی تابعی از اقلیم و خاک میباشد (2002Jin- Tun., ). گونههای درختی در خاک حاصلخیز تولید برگ و لاشبرگ با نیتروژن بالا، غلظت کم کربن در ترکیبات حفاظتی گیاه مانندتانن و لیگنین که به طور عمده همرا با بافت آوندی هستند میکنند. لاشبرگ با کیفیت بالا به سرعت تجزیه شده و تولید بالای از گیاه را از طریق برگشت سریع منبع مواد غذایی حمایت میکند. درختان در خاکهای ناپایدارحاصلخیز معمولا لاشبرگ با تجزیه آهستهتر، با نرخ کمتر برگشت مواد غذایی تولید میکنند، زیرا نیتروژن کم و غلظت تانن و پلی فنول بالا است که باعث چوبی شدن بافت برگ میشود (2005Sariyildiz and Anderson,)، در نهایت میتوان گفت جهت ارزیابی حاصلخیزی رویشگاه و طبقهبندی آن، اطلاع از خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژی خاک ضروری میباشد (2000Schoenholtz,).

1-2-3-ترسیب کربن خاکو ارزش اقتصادی آن:

تغييراقليميکيازمهمترينچالشهادرتوسعهپايدارميباشدکهتأثيرمنفيبراکوسيستمهاي خشکيودرياييدارد (2000UNDP., )، که سببوقوعبحرانهايشديدزيستمحيطيازجملهتخريباکوسيستمهايطبيعي،کاهشتنوعزيستي، وقوعسيل، خشکسالي،بيابانزاييو... ميگردد (2003Cannell., ). فرآيندترسيبكربن،باعثبهبودكيفيتآبوخاك،افزايش حاصلخيزي،بهبودسيستمهيدرولوژيخاك، جلوگيريازفرسايشوكاهشهدر رفتعناصرغذاييميشود،بنابراين مديريتبهينهیاكوسيستمهايمختلفبايددرجهتافزايشپتانسيلترسيبكربن باشد. اراضيبايرومديريتبهينهیآنتأثیرزياديبرافزايشترسيبكربنخاكدارد،بهنحویكهخاكاكوسيستمجنگلدرتعادلباپوششدرختيوگياهيمخزناصليكربنآلياست (ورامش و همکاران، 1389). بهطوركليجنگلکاری به عنوان یکی از روشهای با سازی اراضی تخریب شده (2003Cannell., )،و از مناسبترین راهکارهای کاهش کربن اتمسفری میباشد(2011Abiyu et al., )، که در نتیجه آن علاوه بر افزایش کیفیت آب و خاک، و بهبود حاصلخیزی اراضی زراعی(ورامش و همکاران، 1389؛2009Busse et al.,)، اثرات گازهای گلخانهای نیز تعدیل مییابد. در نهایت میتوان گفت ایجاد پوشش گیاهی از طریق جنگلکاری به طور گسترده به عنوان اقدام برای حفاظت از خاک، آب، مبارزه با بیابانزایی، تهیه چوب و افزایش ذخیره کربن و نیتروژن شناخته شده است(2010; Chen et al., 2003Grünzweig et al.,).

از طرفی پالایش کربن به روش مصنوعی مثل فیلتر و... هزینههای سنگینی را در بر دارد و این هزینه در آمریکا حدود 100 تا 300 دلار برای هر تن کربن تخمین زده شده است(1996Finer., )، در حالی ترسیب کربن در زیتوده گیاهی و خاکهایی که تحت این زیتودهها سادهترین و به لحاظ اقتصادی عملیترین راهکار ممکن جهت کاهش دیاکسید کربن اتمسفری میباشد )روستا و حجتی، 1389(.

1-2-4-بازجذب:

در جنگلکاریها رابطه تولید و چرخه مواد غذایی از ویژگی گونه، منطقه و فاصلهی که جنگلکاری صورت گرفته اثر میپذیرد (2003Lodhiyal and Lodhiyal, ).مهمترین عامل در جذب عناصر غذایی توسط درختان، شرایط و خصوصیات خاک میباشد. عواملی از قبیل بافت، رطوبت، اسیدیته، میزان مواد آلی، نوع و میزان رس موجود در خاک و حتی عوامل فیزیکی موجود نظیر شیب زمین، ارتفاع محل و غیره در تغذیه درختان مؤثر میباشد (2002Jin- Tun.,). بازجذب مؤثر از برگهای پیر و حفظ زندگی برگهای سبز یک استراتژی مهم و متداول در حفظ مواد غذایی گیاهان میباشد; Hagen-Thorn, 1999; Hemminga,2000Aerts and Chapin.,)2006).بازجذب بهطور قابلتوجهی بسته به فاکتورهای مختلف در بین گونهها متفاوت میباشد. حاصلخیزی خاک و وضعیت مواد غذایی برگ، بارش سالانه، مدت زمان پیری و دمای تابستانه در بازجذب اثر میگذارند. در تحقیقاتی اختلاف بین گونهها نیز گزارش شده است)1995; Nordell and Karlsson, 2006Hagen-Thorn.,).ارتباط بین حاصلخیزی خاک با وضعیت غذایی برگ و درصد باز جذب پیش از پیر شدن برگ بحثهای ویژهای صورت گرفته است و نظرهای مختلفی در این این رابطه بیان شده است (Nambiar and Fife, 1991; Fisher and Binkely, 2000) معمولا برگهای پیر بزرگترین مخزن برای مواد غذایی میباشند، بنابراین انتظار میرود در گیاهانی که دارای ترکیب کم برای باز جذب موادغذایی هستند و طول عمر برگشان کم است زمان باز جذب مواد غذایی کاهش یابد. موادغذایی عاملی محدود کننده گیاه میباشد و باز جذب مواد غذایی برای ادامه حیات گیاه ضروری است. استفاده بهینه از مواد غذایی در دسترس بستگی به ویژگی گیاه دارد (1999 Hemminga,).جلوگیری از باز جذب اثر منفی در سازگاری گیاه به وجود میآورد(2006Hagen-Thorn.,). در واقع بازجذب عملکرد گیاهان در سازگار شدن با محیطشان میباشد. همچنین تنظیم مصرف مواد غذایی نسبت به مواد غذایی در دسترس را بر عهده دارد. باز جذب مواد غذایی از برگهای پیر یک استراتژی مهم ومتداول در گیاهان است، که در نتیجه ای این استراژی نیاز به جذب مواد غذایی از محیط را کاهش میدهد و این عمل اهمیت ویژهای برای رشد در گیاهان در محیط فقیر از مواد غذایی را دارد (1990;Aerts,1999;Hemminga et al, 2012Huang et al,)،به عبارتی برای حفظ تعادل انتظار میرود از دست دادن مواد غذایی در زیستگاههای که مواد غذایی محدود است نرخ پایینی داشته باشد(Aerts and 1993van der Peijl.,)، که باعث جایگزینی آن با گونهای که نرخ بالاتری عناصر غذایی را از دست میدهد میشود (1994Berendse., ).میزان باز جذب عناصر غذایی با اندازه گیاه و طول عمر برگ در ارتباط است(1999Hemminga et al.,). با توجه به طول عمر بیشتر گیاهان همیشه سبز به منظور حفظ مواد غذایی باز جذب بیشتری دارند (کوچکی و همکاران، 1384؛ 1992.(Escudero et al.,

راندمان بازجذب مواد غذایی به عنوان مقدار از مواد مغذی جذب شده در طی پیری تعریف شده است و به عنوان درصد کاهش مواد مغذی بین برگهای سبز و پیر بیان شده است(1999Hemminga et al.,). یا به عبارتی باز جذب مواد غذایی به عنوان یک عملکرد مؤثر در اختلاف مؤثر غلظت مواد غذایی در بین برگ جوان و پیر یا مقدار مواد غذایی در برگ پیر بیان شده است. فرآیند بازجذب مواد غذایی ممکن است عملکرد مهمی در اکوسیستمهای خشک باشد(2006Richards.,Drenovsky and)همانطور که گفته شد بازجذب خروج مواد غذایی از بافتهای پیر گیاه، و حفظ منابع میباشد که در غیر این صورت به صورت لاشبرگ از درخت جدا میشود(2012Housman et al., ). بازجذب مواد غذایی برگ، گیاهان را قادر میکند منابعی را که ممکن است بار دیگر غیر قابل دسترسی شوند را ذخیره کنند. تقاضا مواد غذایی و بازجذب مواد غذایی منجر به کاهش کیفیت لاشبرگ میشود. دو عامل اصلی که میتواند در کمیت این فرآیند استفاده شود.

1. توانایی در بازجذب (غلظتی از مواد غذایی که در دوره پیری از برگ پیر کاهش مییابدRP[footnoteRef:2]) [2: resorption proficiency]

2. راندمان در بازجذب (متناسب با خروج مواد غذایی از برگهای پیر قبل از خزان میباشد RE[footnoteRef:3]) [3: resorption efficiency]

به طور کلی باز جذب رابطه منفی با مواد غذایی در دسترس دارد. در حالی که راندمان بازجذب رابطه مثبتی را نسبت به دسترس بودن مواد غذایی خاک نشان میدهد (2012Huang et al., ). به عبارتی به منظور کاهش وابستگی به جذب مواد غذایی موجود، گیاهان میتوانند مواد غذایی را از برگهای پیر قبل از ریزش بازجذب و در بافتهای دیگری برای استفاده مجدد ذخیره نماید. بازجذب مؤثر به عنوان درصدی از مواد غذایی کاهش یافته بین برگهای جوان و پیر است که این مقدار مصرفی ظرفیت بازجذب گیاه میباشد (2011Tao Lü et al.,).میتوان گفت روابط خاک و گیاه در غلظت مواد غذایی و ترکیبات بیوشیمی برگ و لاشبرگ که بر گیاه، کیفیت لاشبرگ، فرآیند تجزیه منعکس میشود، از این جهت توسعه خصوصیات خاک به عملکرد گیاه از طریق مواد غذایی دردسترس بر میگردد(Sariyildiz and2005; Anderson., 2000Aerts and Chapin., ). مکانیسم بازگشت عناصر غذایی و مقدار بازجذب مواد غذایی از برگ قبل از ریزش بسیار مهم است (2005Sariyildiz and Anderson., ).در سراسر طیف گستردهای از شکلهای زندگی گیاهان چند ساله و گیاهان به طور میانگین 50% از N وPدر برگهای جوانرا قبل از خزان مورد استفاده مجدد قرار میدهند هر چند این مقدار متغییر میباشد (Aerts and 2000; Chpin.,2012Jiang et al.,)،و بر روی کیفیت لاشبرگ اثر میگذارد درنتیجه نرخ تجزیه را کاهش میدهد (2005Sariyildiz and Anderson., ).جایی که به طور طبیعی نرخ تجزیه لاشبرگ پایین باشددسترسی به مواد غذایی خاک محدود میشود (2012Housman., ).

2005Kobe et al., و 2008 Ratnam et al.,دریافتند که باز جذب مؤثر نیتروژن و فسفر با افزایش غلظت P و N برگهای جوان کاهش مییابد.2008Ratnam et al., افزایش باز جذب و سرعت بیشتر برای P و N از برگ که به عنوان کاهش منابع دسترس هستند نرخ جذب از خاک را کاهش میدهد.Renteria andJaramilloدز سال (2011) الگوی کسب N و Pرا در جنگلهای تروپیکال در مکزیکو به این نتیجه رسیدند که در سالهای خشک کسب P مشکلتر از N است.

مواد غذایی در دسترس مهمترین فاکتور در توزیع گونههای گیاهی میباشد، اگرچه عملکرد محصول یا گیاه به وسیله عناصر ماکرو N,P,K محدود میشود (2003Lodhiyal and Lodhiyal, ).اکثر مطالعات بازجذب مواد غذایی در درختان روی N, P متمرکز شده به دلیل اینکه اغلب در اکوسیستمهای جنگلی محدود کننده رشد گیاه هستند و اندازهگیری بازجذب در دیگر عناصر مشکل است و بازجذب در گیاهان به روشهای مختلف (واحد سطح برگ، وزن یا هر یک سوزن یا برگ) بین مقدار مواد غذایی در برگ سبز و برگ پیر اندازهگیری میشود برای عناصر P وNاین اندازهگیری کافی است ولی برای K که بهطور قابلتوجهی آبشویی میشود اندازهگیری تاج بارش نیاز است، و به دلیل سخت بودن اندازهگیری تاج بارش معمولا تخمینزده میشود یا به وسیله آبشویی نمونهها درشرایط آزمایشگاه شبیه سازی میشود (b2004Hagen- Thorn et al., )، به عبارتی بازجذبN و P در اندامهای پیر یک مکانیسم مهم در حفظ مواد غذایی در گیاه است. با این حال بازجذب مواد غذایی میتواند سازگاری گیاهان باقیمانده از رقابت در محیطهای فقیر از مواد غذایی را نشان میدهد. بررسی غلظت مواد غذایی برگ و باز جذب میتواند اطلاعاتی را که نشان دهنده سازگاری گیاهان برای خاکهای فقیر از مواد غذایی در تمام اکوسیستمها فراهم آورد. P و N مهمترین مواد غذایی در فرآیند متابولیکی گیاه است. Nمهمترین ترکیب پروتیین است و P یک عنصر کلیدی در انتقال انرژی سلولی و عنصر تشکیل اسیدهای نوکلئیک است. N وP همچنین مواد اولیه که رشد گیاه را در محیطهای طبیعی محدود میکنند (; 2012Jianget al., 2000Aerts and Chapin, ).

1-2-5-تنوع زیستی:

اصطلاح تنوع زیستی، با وجود بحثهای شدید به طور قابلتوجهی مبهم است و اندازهگیری آن نیز به همان اندازه متغییر(2011B.Uddin et al.,) میباشد. تنوع زیستی (Biodiversity) از دو واژه Bioological(زیستی) وDiversity (تنوع) گرفته شده است. کاربرد عمومی این واژه باعث شده که اغلب معنای تعداد گونه در یک مکان طبیعی را که مفهوم واژه غنا (Richness) است به جای تنوعریستی به کار ببرند، اما پژوهشگران متعقدند که تنوع زیستی یک مفهوم سلسله مراتبی است و باید در سطوح مختلف در نظر گر فته شود و عموما شامل سه سطح ژنتیکی، گونهای و بوم سازگان میباشد. با اندازهگیری تنوع میتوان توزیع گونهها را در محیط بررسی کرد و با تاکید بر پویایی بومسازگان، توصیههای مدیریتی مناسب ارائه نمود (اجتهادی و همکاران،1388). با افزایش روز افزون جمعیت دنیا، پیشرفت علم، توسعه تکنولوژی و افزایش سطح اراضی کشاورزی و مناطق مسکونی فشار تخریب انسان روی طبیعت بیشتر میشود و سیمای طبیعت روز بروز، حالت طبیعی و اولیه خود را از دست میدهد، با تخریب جنگلها و کاهش مساحت آنها شاهد انقراض گونههای گیاهی و جانوری و در نتیجه کاهش تنوع زیستی در دنیا خواهیم بود. هریک از گونهها نقش اساسی و حیاتی در زنجیرههای غذایی اکوسیستمها دارند، از این رو با نابودی یگ گونه، تعادل حیاتی در طبیعت به هم میخورد. در یک اکوسیستم هر چه تنوع گونهای بیشتر باشد زنجیرههای غذایی طولانیتر و شبکههای حیاتی پیچیدهتر گردیده و در نتیجه محیط پایدارتر و از شرایط خود تنظیمی بیشتری برخوردار میگردد. بنابراین تنوع زیستی در هر منطقه را باید کلید پایداری و سلامت محیطزیست طبیعی آن به حساب آورد (وطنی و همکاران، 1386). براساس گزارش کمیته بینالملل حفاظت از طبیعت در حال حاضر از هر هشت گونه گیاهی، یکی در معرض انقراض قرار دارد (اجتهادی و همکاران، 1388).

تجزیه تحلیل پیشگامان در فضای تخریبتحت تأثیر دو عامل زیر است:

الف)تخریب در اثر همانند سازی محیط با فضا ( به عنوان مثال: شیب و آب و هوا)، قابلیت سازگاری با تغییرات محیط

ب) محدودیت پراکندگی به دلیل موانع و فیلترهای زیست محیطی، تبادل حیاتی در فضا (مثل انتقال و مهاجرت دانه) محدود میکند (2011B.Uddin et al., ).

1-2-5-1-تنوع گونهای:

تنوع گونهای دارای دو مولفه به هم پیوسته، که مولفه اول مربوط به تعداد حاضر در واحد نمونهبرداری است که به آن غنای گونهای اطلاق میشود و دومین مولفه، یکنواختی است که به توزیع افراد گونهها در محیط مربوط میگردد (اجتهادی و همکاران، 1388).

1-2-5-2-تنوع گونهای غنا گونهای:

غنا گونهای مبین حضور انواع گونههاست و از شمارش تعداد گونههای گیاهی در یک رولوه و یا یک منطقه به دست میآید و یکی از معیارهای اساسی تنوع منطقهای بوده و زمینهساز بسیاری از مدلهای بومشناختی و راهبردی حفظ محیط است، در واقع حفظ بیشترین غنا گونهای یکی از اهداف اساسی حفظ محیط زیست است (اجتهادی و همکاران،1388).

1-2-5-3-تنوع زیستی زیرآشکوب:

حفاظت از تنوع زیستی جنگل، یک نگرانی جهانی است زیرا، 80درصد تنوع زیستی محیط زیست زمین در این محلهاست(2012Orellana and Raffaele.,).زیرآشکوب یک جز جدای ناپذیر از اکوسیستم جنگل است، که به طور کلی بخش زیادی از تنوع زیستی جامعه فلورستیک را تشکیل میدهد (2006Tchouto et al.,)،که زیستگاه و منابع غذایی را برای انواع حیوانات فراهم میکند. پوشش گیاهی زیرآشکوب بر پویایی جامعه و الگوی جایگزینی نیز اثر میگذارد و به چرخه مواد غذایی کمک میکند (Tao Lü, 2011). با توجه به تاکید بر حفظ تنوع زیستی در زیستگاهها و اکوسیستمهای در معرض خطر شناسایی اثرات جنگلکاری بر روی تنوع زیستی و عملکرد اکوسیستمها مهم میباشد (2008Elmarsdottir et al., ).با بررسی تأثیر جنگلکاریها بر تنوع زیستی گیاهان کفپوشش بومی و غیربومی میتوان وضعیت ذخایر ژنتیکی، روند توالی و گونههای در حال تهدید و انقراض را مورد ارزیابی قرار داد(2004Cusack & Montagnini,).با توجه به اینکه عوامل متفاوتی مانند ساختار و ترکیب آشکوب بالا(2011Tao Lü,)، انتقال نور و ویژگی بستر (لاشبرگ) آشکوب بالا جنگل، مقدار ساقاب و خصوصیات شیمیایی آن (Barbier et al, 2008)،خصوصیات تاج پوشش، اقلیم، میکروسایت خاک(2001Antos, ) و مواد غذایی خاک و رطوبت دردسترس، تاریخ جانشینی، استراتژی مدیریتی جنگل و پراکندگی (تکه تکه شدن) (2011Tao Lü,) همه باهم باعث تفاوت در تنوع زیستی و ترکیب گونههای زیرآشکوب میشوند در نتیجه ترکیب زیرآشکوب معمولا در جنگلهای مختلف متفاوت است(2011Tao Lü, ).جنگلکاری از طریق تغییر در سایه، میکروکلیما، تولید، چرخه مواد غذایی و تعادل آب و همه عواملی که بر تنوع زیستی اثر میگذارد سبب تغییر در ساختار و عملکرد اکوسیستمها میشود (2008Elmarsdottir et al.,). باتوجه به عوامل ذکر شده مؤثر در تغییر پوشش گیاهی میتوان نشان داد که گونههای سوزنیبرگ و پهنبرگ در منطقه مجاور هم اغلب ترکیب خیلی متفاوتی از گونههای زیرآشکوب را دارند، در حالی که جنگلهای که در مجاورت هم نیستند اما تاج پوشش و اقلیم مشابه دارند ممکن ترکیب گونههای زیرآشکوب نسبتا مشابهی را داشته باشند(2001Antos,).با توجه به موقعیت درختان غالب در جنگلها و تأثیر آنها در شیب(درجههای) مختلف زیست محیطی، میتوان انتظار داشت هویت و ترکیب گونههای درختی در تنوع زیستی گیاهان و پوشش و ترکیب زیرآشکوب اثر بگذارد (2008Barbier et al., )،به عنوان مثال در جنگلکاری گونههای که تحمل سایه را دارند جایگزین جامعههای اصلی میشوند. دلایل علمی وجود دارد که جنگلکاری در تبدیل مناطقی با درختان کم اثر منفی در موجودات زنده سازگار با فضای باززیستگاه دارد (2008Elmarsdottir et al., )، از طرفی جنگلکاری پراکنده اثر ترکیب گونهها آشکوب بالا بر تغییر و غنا گونه کاهش مییابد و حساسیت گونههای علفی به پراکندگی جنگل و تهاجم بیولوژیکی بیشتر از گونههای چوبی است (2011Tao Lü, ). در تعدادی از فرضیات گونه پهنبرگ یا مخلوط را مؤثرتر بر تنوع زیستی دانستهاند، اگر چه همیشه این فرضیه درست نیست، علاوه بر این مکانیسمهای مؤثر در اثر گونههای درختی در پوشش گیاهی به طور کامل درک نشده است، نیاز به درک چگونگی اثر گونه درختی بر تنوعپوشش گیاهیمیباشد (2008Barbier et al,). به طور کلی عملکرد مدیریتی و ویژگی مختلف منطقه تعمیم دادن نتایج را مشکل میکند. تحقیقات آینده احتیاج به درک درستی از ارتباط بین اشکوب بالا و تنوع زیراشکوب و ایجاد قوانین عمومی دارد.

(منابع)

منابع

اجتهادی، ح. سپهری، ع و عکافی، ح.، 1388. روشهای اندازهگیری تنوع زیستی. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد. شماره 53.228ص.

احمدی، ت. زرین کفش، م. سردابی، ح. 1379. بررسی ارتباط خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک و تغذیه عناصر معدنی آن توسط درخت سرخدار در جنگل تحقیقاتی واز ( غرب مازندران).

آزاد فر، د. 1383. مقایسه عکسالعملهای فیزیولوژیک و نیازهای تغذیهای گونه راش شرقی به تغییرات نوری، فصلی و ارتفاعی در مراحل مختلف رشد و نمو. رساله دکتری رشته جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی نور، 199ص.

آزادی نجات، س. 1387. کاربرد تصمیمگیری چند معیاره در ارزیابی جنگلکاریهای انجام شده در پارک جنگلی چیتگر، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، دانشکده منابع طبیعی، 145 ص.

آزادی نجات، س.، جلالی، س و قدسی پور، س. 1388. کاربرد فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در ارزیابی جنگلکاریهای شهری به منظور انتخاب گونه درختی مناسب در مناطق خشک و نیمهخشک. انجمن جنگلبانی ایران، سومین همایش ملی جنگل، 24-22.

اسپهبدی،ك.،محمدنژادكیاسری،ش.،بریمانیورندی،ح.وقبادیان،ح،.1382. بررسیمناسبترینتراكموتركیب افراووندرجنگلكاری.تحقیقاتجنگلوصنوبرایران، 11(1):35-19.

اسداللهی،ف.1372.اصولانتخابگونه. مجلهجنگلومرتع،شمارههجدهم،صفحه17-14.

اسدالهی، ف. 1370. جنگلکاری و نهالستان جنگلی، سازمان جنگلها و مراتع کشور، جنگلکاری و پارکها، 55 صفحه.

اسدیان، م، حجتی، س. م. پورمجیدیان، م. ر. اصغر، ف. 1390. بررسی تنوع زيستی در دو توده دست كاشت كاج سياه و زبان گنجشك (مطالعه موردی: سري الندان طرح جنگلداری چوب و كاغذ مازندران، شهرستان ساری)، همايش منطقه اي جنگلها و محيط زيست ضامن توسعهپايدار، 16.

اسماعیل زاده، ا. و حسینی، س. م. 1386. رابطه بین گروههایاکولوژیک گیاهی با شاخصهای تنوع زیستی گیاهی در ذخیرهگاه سرخدار افرا تخته. محیط شناسی. 43: 30-21.

اشرفی، م. ح. صانعی شریعت پناهی، م. عادلی، ا. 1386. بررسی پوشش علفی جنگل در جنگلکاریهای سوزنیبرگ و پهنبرگ در منطقه جواهرده. مجله علمی-پژوهشی علوم کشاورزی. سال سیزدهم، شماره 2. 365-355.

اشرفی، م. ح.، صانعی شریعت پناهی، م.، عادلی، ا.، 1386. بررسی پوشش علفی جنگل در جنگلکاریهای سوزنیبرگ و پهنبرگ در منطقه جواهرده. مجله علمی-پژوهشی علوم کشاورزی، 2(13): 365-355.

امانی، ع. 1375. روشهای تجزیه گیاه. وزارت کشاورزی سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورز موسسه تحقیقات آب و خاک. جلد اول، نشریه شماره 982. 125ص.

امینپور، م. اعتماد، و. نمیرانیان، م. معروفی، ح.، 1386. بررسی جنگلکاریهای پارک جنگلی حسنآباد سنندج. پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی. 197:75-193.

امینی نسب، س. 1382. مدیریت بهینه خاک: راهی در کاهش گرم شدن جهانی هوا. سومین کنفرانس منطقهای و اولین کنفرانس ملی تغییر اقلیم. 431-458.

بردبار، س. ک. جهرمی، س. م. 1385. بررسی پتانسیل ذخیره کربن در جنگلکاریهای اکالیپتوس و آکاسیا در مناطق غربی استان فارس، پایان نامه دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم تحقیقات. 153ص.

پناهی، م. سعید، ا. کوپاهی، م. مخدوم، م. زاهدی، ق. 1386. برآورد ارزش اقتصادی کارکرد حفاظت خاک جنگلهای خزری: مطالعات موردی طرحهای جنگلداری خیرود کنار چوب و کاغذ مازندران و شفارود.پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی.شماره 76: 1-9ص.

پوربابایی ح.،1377: بررسی تنوع گیاهان چوبی در استان گیلان، پایان نامه دکتری جنگلداری دانشگاه تربیت مدرس. 255صفحه.

پوربابایی، ح. شادرام. س. خراسانی، م. 1383. مقایسه تنوعزیستی گیاهی جنگلکاری توسکای ییلاقی با جنگلکاری ون-پلت در منطقه تنیان صومعه سرای گیلان. مجله زیست شناسی ایران، 17(4): 357-368.

پورهاشمی،مهدی.،1376. بررسیكمیوكیفیپارك جنگلیچیتگر.پایان نامهكارشناسیارشد،دانشكده منابعطبیعیدانشگاهتهران،104صفحه

تیری مشهدسر، ا. حسینپور، ع. کیادلیری، ه. قاضی، ص. تقیپور گل سفیدی، ع. علیپور، ب. 1390. مقایسهپایداريتودههايدستکاشت گونهزربینمطابقمعیاربورشلو هاس درشهرستانبابل. فصلنامه علوم و فنون منابع طبیعی، سال ششم، شماره دوم. 40-27ص.

ثابتی، ح. 1381. جنگلها، درختان و درختچههای ایران، انتشارات دانشگاه یزد، 806 ص.

ثاقب طالبی، خ.، 1391. چالشهايجنگلشناسيمنطقهرويشيزاگرس. انجمنجنگلبانيايران،همايشمليجنگلهايزاگرس،چالشها،تهديدهاوفرصتها، مجموعه مقالات سخنرانی کلیدی.

جزیرهای، م.، 1381. جنگلکاری در خشکبوم. موسسه و انتشارات دانشگاه تهران. 458ص.

حسینی، س. م. و پوربابایی، ح. 1388. بررسی تنوع زیستی گونههای گیاهی در جنگلهای طبیعی و دست کاشت منطقه سراوان رشت. دومین سمپوزیوم بین المللی مهندسی محیط زیست.12ص.

حقیقی، م. 1382. روشهای تجزیه خاک نمونهبرداری و تجزیههای مهم فیزیکی و شیمیایی. انتشارات ندای ضحی، 236 ص.

حمزهپور،م.و نگهدارصابر، م. ر.،1380.نتايج آزمايشگونههايمختلفپهنبرگوسوزنيبرگدراستان فارس (كامفيروز)،فصلنامهتحقيقاتجنگلوصنوبرايران، 6 (259): 157-125.

خان حسنی، م.، شریفی، م. و توکلی، ا.، 1388. تغییراتتركیبگونهایپوششعلفیدرجنگلهایدستكاشتكاجتهرانباسنینمتفاوتدركرمانشاه. فصلنامه علمی – پژوهشی تحقیقات جنگل و صنوبر ایران، 17(2): 199-188.

خانمیرزائی، ع. و ثامنی، ع.1384. تاثيربرخيازگونههايدرختاكاليپتوسبرفرمهايمختلففسفرآليومعدنيخاكهايدشت گربايگانشهرستانفسا. نهمین کنگره علوم خاک ایران.3ص.

خورنکه، س.، سردابی، ح.، موسیزاده، ع.، بریمانی، ح. و دهبندی، ع.، 1385. آزمایش مرحله دوم سازگاری سه گونه کاج در شبه جزیره میانکاله مازندران. فصلنامه علمی – پژوهشی تحقیقات جنگل و صصنوبر ایران، 14(1): 59-66.

دستمالچي،م.، 1374.كاجبروسيا (ترجمه)،انتشارات مؤسسهتحقيقاتجنگلهاومراتعكشور،شماره130، 139صفحه.

دستمالچي،م.، قيسي، س.وثاقبطالبي، خ.،1377.بررسيآزمايشهايسازگاريگونههايغيربوميو پيشاهنگدرختيدراستانآذربايجانغربي. فصلنامه تحقيقاتجنگلوصنوبرايران،203: 68-1.

رادمنش، ه. و جلیلوند، ح. 1387. خصوصیات کمی و کیفی رویشی جنگلکاریهای افرا پلت، بلند مازو و کاج بروسیا در جنگل آموزشی – پژوهشی دانشکده منابع طبیعی ساری (دارابکلا). همایش بین المللی تغییر و اقلیم و گاهشناسی درختی در اکوسیستمهای خزری. 8ص.

رادمنش،ه.1386.اثر گونههای درختی جنگل طبیعی،سوزنی برگ و پهن برگ جنگلکاری شده روی برخی از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک (مطالعه موردی جنگل داراابکلاء). پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جنگلداری دانشگاه ساری.81ص.

رادیی،م. 1377. تأثیر جنگل کاری نوئل برروی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جنگلداری دانشگاه گرگان.120ص.

رستمآبادی، ع. طبری، م. صالحی، ع. صیاد، ا. صالحی، آ. 1389. مقایسه تغذیه، بازگشت و باز جذب عناصر غذایی در رویشگاههای توسکای ییلاقی و دارتالاب در منطقه تشبندان آمل-مازندران. مجله پژوهشهای علوم و فناوری چوب و جنگل. 1(17). 14ص.

رضائی پور، م. اکبرنیا، م. صالحی، ع. سهرابی، ه. جعفری، ق. 1390. بررسی اکولوژیکیدرخت ارغوان در غرب ایران. مجله زیست شناسی ایران، جلد24، شماره 3. 420-412.

رضایی، ع. ا. و موسوی،ع، ر. 1381. بررسی مقدماتی استقرار درختان مقاوم به خشکی در منطقه پیسوما.مجله منابع طبعی ایران، 55(4): 521-530.

رضایی، ع.، 1379. بررسی رشد ومحصول picea abies در منطقه لاجیم. پژوهش و سازندگی، شماره 48. 59-56.

رضوی، س. ع. 1389. مقایسهخصوصیاتخاكوتنوعزیستیجنگلکاريهایدارتالابوتوسکاییلاقی (مطالعهموردي: کلوده- استانمازندران). مجلهپژوهشهايعلوموفناوريچوبوجنگل. 17(2).56-41ص.

روحانی، غ. 1388. درختان زینتی در فضای سبز، چاپ دوم.200ص.

روحی مقدم، ع. حسینی، س. م. ابراهیمی، ع. رحمانی، ا. طبری، م. مهدوی، ر. 1390. بررسی برخی از ویژگیهای خاک در جنگلکاریهای خالص و آمیخته بلندمازو. مجله پژوهشهای خاک (علوم خاک و آب)، 1 (25): 48-39.

روستا، ط. حجتی، س. 1389. مدیریت خاکهای جنگلی در ارتباط با ترسیب کربن. انجمن مهندسی محیط زیست ایران. 11ص.

زارع، ح. 1380. معرفی گونههای سوزنیبرگ بومی و غیر بومی ایران، موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور. 350ص.

زبیری، محمود.، 1384. آماربرداری در جنگل. انتشارات دانشگاه تهران، تهران. 238صفحه.

زرین کفش، م. 1380. خاک شناسی جنگل. موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، شماره 292: 361 ص.

زینیوندزاده، م. 1390. اثر جنگل كاري با گونههاي سوزني برگ و پهن برگ بر تنوع گونه هاي گياهي و برخي خصوصيات فيزيكي و شيميايي خاك (مطالعه موردي: جنگل كاري دوشان سنندج). پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه کردستان.

سالاردینی،ع.، 1387: حاصلخیزی خاک، اتشارات دانشگاه تهران:434 ص.

سردابی، ح. رحمانی، ا. ح، ب. عصاره، م. و قرآنی، م. 1389. اثرگونههایاکالیپتوسبرخصوصیاتخاکدراستانگیلان.فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات جنگل وصنوبر ایران 18(1):131-116.

شاهنظری، آ.، 1389. بررسی موفقعیت جنگلکاری با گونههای توت سفید ( Morus alba L) و کاج تهران (Pinus eldarica Medw) در اصفهان و تأثیر برخی از مشخصههای خاک بر رویش این گونهها، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه منابعطبیعیساری.

شعبانیان، ن. حیدری، م. زینیوند، م. 1389. اثر جنگلکاری با گونههای سوزنیبرگ و پهنبرگ بر تنوع گونههای گیاهی و برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک( مطالعه موردی: جنگلکاری دوشان سنندج)، 3 (18): 446-437.

صادقزاده حلاج، م. ح. و رستاقی، ع.، 1390. بررسی عملکرد رویش کاج بروسیا ( مطالعه موردی: طرح جنگلکاری عرب داغ، استان گلستان). مجله جنگل ایران، جنگلبانی ایران، 3(3): 212- 201.

صیاد، ا. حسینی، س. م. 1384. مقایسه و بازگشت عناصر غذایی در جنگلکاریهای خالص و آمیخته صنوبر دلتوییدس و توسکا ییلاقی. محیط شناسی، 102:38-93.

صیاد، ا. حسینی، س. م. اکبرینیا، م. غلامی، ش. 1386. مقایسه خواص خاک جنگلکاریهای اورامریکن Populuseurmaericana (Dode) Guinierخالص و آمیخته با توسکای ییلاقی Alnus subcordata C.A.Mey. مجله محیط شناسی.41،76-69.

صیاد، ا. حسینی، م. مختاری، ج. و مهدوی، ر. 1383. مقایسه رویش و ویژگیهای کیفی جنگلکاریهای خالص و آمیخته صنوبر دلتوییدس(کلن 51/77) و توسکا ییلاقی. مجله پژوهشی سازندگی. 71:10-2.

عاقلی کهنهشهری، ل. 1382. محاسبهGNP سبز و درجه پایداری درآمد ملی ایران. رساله دوره دکتری علوم اقتصادی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، 225 ص.

عبادی نهاری،ع. علیخانی، ح. ع. 1390. سقفی مرادخانلو، د. بررسی توان انحلال فسفات های نامحلول معدنی و آلی توسط باکتری های سودوموناس فلورسنس. اولین همایش ملی مباحث نوین کشاورزی. 5ص.

عبدالله پور، م.، 1376. جنگلها و نگرشهای تازه و ضرورت توجه به آنها. جنگل و مرتع، 45:34-38.

عبدی، ن. مداح عارفی، ح. و زاهدی امیری، ق. 1387. برآوردظرفيتترسيبكربندرگونزارهاياستانمركزي (مطالعهمورديمنطقهمالميرشهرستانشازند). فصلنامةعلمي-پژوهشيتحقيقاتمرتعوبيابانايران. جلد15،شماره2،صفحه269-282.

عبدی، نوراله. 1384. برآورد ظرفیت ترسیب کربن توسط جنس گون در استان های مرکزی و اصفهان، رساله دکتری علوم مرتع، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، 194 ص.

علی احیائی، م. بهبهانیزاده، ع. ا. 1372. شرح روشهای تجزیه شیمیایی خاک. وزارت کشاورزی سازمان تحقیقات. جلد اول. نشریه شماره 893. 128ص.

علی عرب،ع. حسینی،س.م. و جلالی،س.غ.1384.اثر گونههای افرا پلت،اقاقیا،صنوبر آمریکا و زربین برخی خصوصیات فیزیک وشیمیایی خاک در جنگل کاری شرق هراز. مجله علوم خاک و آب. 105:1-96.

فاطمی، ا. ملکوتی، م. ج. بازرگان، ک. راهنمائی، ر. افتخاری، ک. 1390. بررسی همبستگی کانیهای غالب و پارامترهای منحنی کمیت-شدت با میزان پتاسیم قابل جذب در خاکهای آهکی. مجله پژوهش حفاظت آب و خاک. 2(18). 43-23.

فتاحی، م. 1373. بررسی جنگلهای بلوط زاگرس و مهمترین عوامل تخریب آن،موسسه تحقیقات و مراتع کشور، 135 ص.

فرخ نیا همدانی، ع. ا.، اسدیان، ق. و زارعی لطفیان، م.، 1385.مطالعهسازگاريچندگونهسوزنيبرگدراستانهمدان. فصلنامه علمی – پژوهشی تحقیقات جنگل وصنوبر، 14(2): 168-178.

فروزش سوتگوابری، ر. احمدی، م. ت. اعتماد، و. و سعیدی، ح. ر. 1388. بررسی کمی و کیفی توده دست کاشت توسکای ییلاقی 19 ساله در منطقه سیاهکل. مجله جنگل ایران. انجکن جنگلبانی ایران. 1(2): 150-137.

قدسی پور، ح. 1385. فرآیند تحلیل سلسله مراتبی AHP. تهران: دانشگاه صنعتی امیر کبیر. 220ص.

کاظمی، س.م.، جلیلوند، ح.، آقایی، م.، خاکدامن، ح. 1385. بررسی گونههای چویده دست کاشت در کوهپایه حضرت خضر (قم). پژوهشنامه علوم کشاورزی و منابع طبیعی، 4(3): 42-61.

کرمی، م. بندک، ع. فرج الهی، ا. 1389. بررسی و برآورد میزان ترسیب کربن و کاهش گازهای گلخانهای در گیاه درمنه و خاک رویشگاه آن. همایش ملی منابع طبیعی، آسیبها، چالشها، پژوهشهای کاربردی و راهکارهای علمی، دانشگاه ایلام.

کنشلو،هاشم؛1380.جنگلکاريدرمناطقخشک. جلداول،انتشاراتموسسهتحقیقاتجنگلهاومراتع،چاپ اول،516ص.

کوچ، ی. نجفی، ا.1389. بررسی چگونگی بکارگیری AHP در ارزیابی توان اکولوژیکی تودههای جنگلی موجود در منطقه دارابکلا. نشریه جنگل و فرآوردههای چوب، دانشکده منابع طبیعی، شماره 2: 161-175.

کوچ، ی. 1386. تعیین و تفکیک واحدهای اکولوژیک گیاهی و ارتباط آنها با برخی ویژگیهای خاک در جنگل های پایین بند خانیکان چالوس. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته جنگلداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری.

کوچ، ی. حسینی، س. م. جلیلوند، ح. فلاح، ا. 1389. تنوع زیستی واحدهای زیست محیطی در ارتباط با برخی خصوصیات خاک در اکوسیستم جنگلی ممرز. مجله علوم محیطی، سال هشتم، شماره اول. 150-135.

کوچکی، ع. زند، ا. بنایان اول، م. رضوانی مقدم، پ. مهدوی دامغانی، ع. جامی الاحمی، م. و وصال، ر (ترجمه). 1384. اکوفیزیولوژی گیاهی. جلد2. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد. 951ص.

گرجی بحری، ی. شهسواری، ا. کیادلیری، ش. فرجی، ر. و عباسی، ا. 1377. پژوهشی در رویش و تولید چوب توسسکا ییلاقی در منطقه جلگهای مازندران. مجله جنگل و مرتع. جلد4: 23-1.

گلی گنجی،م. 1390. بررسی برخی مشخصات رویشی و رویشگاهی تودههای جنگلکاری شده خالص و آمیخته توسکای ییلاقی و افرا پلت در سری 3 گرو- بابلرو. پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری. 126ص.

گلی گنجی،م. 1390. بررسی برخی مشخصات رویشی و رویشگاهی تودههای جنگلکاری شده خالص و آمیخته توسکای ییلاقی و افرا پلت در سری 3 گرو- بابلرو. پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری. 126ص.

گودرزی، م، 1388. خواص خاک و تنوع زیستی گونههای چوبی زیراشکوب در جنگلکاری خالص و آمیخته پهنبرگ پایان نامه کارشناسی ارشد تربیت مدرس، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی.

مجد طاهری ح.، جلیلی ع.، 1375. بررسی مقایسهای اثرات جنگلکاری با کاج الداریکا و اقاقیا روی برخی از خصوصیات فیزیکی شیمیایی خاک و پوشش گیاهی زیر اشکوب، پژوهش و سازندگی، 32: 6-15.

محمدنژاد کیاسری، ش. اکبرزاده، م. و جعفری، ب. 1386. بررسی تنوع زیستی پوشش گیاهی در جنگلکاریهای دست کاشت سوزنی برگ. علوم فنون کشاورزی و منابع طبیعی. 42: 625-611.

محمودی طالقانی،ع. زاهدی امیری، ق. عادلی، ا و ثافب طالبی،خ. 1386. برآورد میزان ترسیب کربن خاک در جنگلهای تحت مدیریت( مطالعه موردی جنگل گلبند در شمال کشور). فصلنامه جنگل و صنوبر ایران، 15(3): 252-241.

مسیبنژاد،ا.،رستمیشاهراجی،ت.، كهنه، ا. وپوربابایی،ح.،1386. ارزیابیوضعیت موجود جنگلكاریهایپهنبرگبومیدرشرقگیلان،مجله تحقیات جنگل وصنوبر ایران، 15(4): 311-319.

مشکی، ع. 1384. بررسی تأثیر گونههای درختی جنگلکاری شده در پارک جنگلی سوکان بر روی برخی از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه منابعطبیعیساری.

مصباح، س. طیبی خرمی، م. انصاری، م. دیانت طلب، ق و سامانیان، ر. 1387. برآورد ترسیب کربن خاک و گونههای گیاهی غالب در پارک ملی بمو. اداره کل حفاظت محیط زیست فارس. 47ص.

مصدق، ا. 1387. جغرافیای جنگلهای جهان، انتشارات دانشگاه تهران، 454ص.

معماریان، ف. طبری، م. حسینی، س. م. بانج شفیعی، ع. 1386. مقايسةتنوعزيستیتودهآميختهسوزنیبرگباتودهآميختهپهنبرگدرمنطقهكلاردشت. محيطشناسيسالسيوسوم،شماره42تابستان. 108-103 ص.

مهاجر، م. 1384. جنگل شناسی و پرورش جنگل. موسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 9: 387-270.

مهدویراد، ح. 1387. بررسی وضعیت کمی و کیفی و تنوع زیستی تودههای دستکاشت زبان گنجشک، افرا پلت، شیردار و توسکا ییلاقی در حوضه آبخیز تالار، پایاننامه کارشناسی ارشد تربیت مدرس، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، 102ص.

میرزایی گودرزی، م. 1376. طرح جامعه پارک جنگلی مخمل کوه خرم آباد.140ص.

میرزایی، ج. اکبرنیا، م. حسینی، س. م. کهزادی، م. 1387. مقایسه عکس العمل تنوع زیستی گونههای علفی و چوبی به عوامل محیطی در جهتهای مختلف جغرافیایی جنگلهای زاگزس.علوم محیطی 5(3): 85-94.

نوبخت، ع. 1389. ارزیابی تودههای ذستکاشت سوزنیبرگ و پهنبرگ (مطالعه موردی: سری یک طرح جنگلداری دهمیان، جنگلهای فریم)، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه منابع طبیعی ساری.

نوبخت، ع. پور مجیدیان، م. ر. حجتی، س. م. فلاح، ا. 1390. مقايسهمقدارترسيبكربنخاكدرجنگلكاريهایخالصسوزنیبرگوپهنبرگ (مطالعةموردی: طرحجنگلداریدهميان،مازندران). مجلةجنگلايران،انجمنجنگلبانيايران،سالسوم،شمارة1:صفحة13-23.

هاشمی، س. ف. حجتی، س. م. حسینی نصر، س. م. جلیلوند، ح. 1391. مقایسه عناصر غذایی و بازجذب آنها در گونههای جنگلکاری شده آزاد، افرا پلت و کاجبروسیا (مطالعه موردی: جنگلدارابکلا-مازندران). مجله جنگل ایران.4(2): 185-175.

هاشمی، س.ف. 1390. مقایسه تغذیه درختان، چرخه عناصر غذایی و خصوصیات خاک در گونههای دست کاشت جنگل داربکلا- ساری. پایان نامه کارشناسی ارشد جنگلداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کشاورزی و منایع طبیعی ساری. 93ص.

همتي،ا.، 1376.نتايجآزمايشهايسازگاريگونههاي درختيودرختچههايدرشرايطديماستانلرستان، انتشاراتمؤسسهتحقيقاتجنگلهاومراتعكشور،تهران، 88 صفحه.

واردی کولائی، س، م. 1390. مقایسه زادآوری، تنوع پوشش گیاهی کف و برخی عوامل خاکی در منطق جنگلکاری شده و لغزشی تودههای توسکا با جنگل مجاور. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی ساری.113ص.

ورامش، س. حسینی، س. م وعبدی، ن. آ1390. تأثيرجنگلكاریباگونههایپهنبرگبرترسيبكربندرخاكپاركجنگلیچيتگر. مجله پژوهشی خاک (علوم خاک و آب). 25(3): 196-188.

ورامش، س. حسینی، س. م وعبدی، ن. ب1390. برآوردنيرويجنگلشهریدرترسيبكربناتمسفری. محیط شناسی، سال سی و هفتم، شماره 57. 120-113.

ورامش،س.حسینی،س.عبدی،ن واکبرینیا،م. 1389. اثرهایجنگلكاریدرافزايشترسيبكربنوبهبودبرخيويژگیهایخاك. مجله جنگلايران،انجمنجنگلبانیايران،سالدوم،شماره1،صفحه35-25.

وطنی، ل. اکبرنیا، م. جلالی، غ. اسپهبدی، ک. 1386. بررسی تنوع زادآوری طبیعی گونههای چوبی در جنگلکاری 15 ساله توسکا در مناطق پایینبند جنگلهای چوبی و کاغذ مازندران. پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی، شماره 77. 121-115.

یکتاش ل،. 1382: تأثیر جنگلکاری بر روی تنوع پوشش گیاهی مناطق جنگلی شرق گیلان (حوزه 25). پایان نامه کار شناسی ارشد، دانشگاه گیلان.

A.E. Richards, R.C. Dalal, S. Schmidt. 2007.Soil carbon turnover in native subtropical tree plantations.Soil Biology & Biochemistry, 39: 2078-2090.

Abiyu A., Lemenih M.,Gratzer G., Aerts R., Teketay D.,and Glatzal G., 2011. Status of Native Woody Species Diversity and Soil Characteristics in an Exclosure and in Plantations of Eucalyptus globulus and Cupressus lusitanica in Northern Ethiopia. Mountain Research and Development, 31(2):144-152.

Adger, W. N., Brown, K., Shiel, R. S. andWhitby, M. C., 1992: Carbon dynamicsof land use in Great Britain. Journal of Environmental Management 36, 117–133.

Aerts R. and van der Peijl,M.J. A., 1993. simple model to explain the dominance of low-productive perennials in nutrient-poor habitats. Oikos,  66 , 144–147 pp.

Aerts, R. 1990.Nutrient use efficiency in evergreen and deciduous species from heathlands.Oecol.,  84 , 391–397pp.

Aerts, R., Chapin III, F.S., 2000. The mineral nutrition of wild plantsrevisited: a re-evaluation of processes and patterns. Adv. Ecol. Res. 30, 1–67.

Andrew Scott, D. Messina, M. G. 2010. Soil Properties in 35 y old Pine and Hardwood Plantations after Conversion from Mixed Pine-hardwood Forest. The American Midland Naturalist 163(1):197-211.

Antos, J.A. 2001. Understory Plants in temperate Forests. Forests & Forest Plants – Vol. 1-6 p.

Asri J (1994). PHytosociology. Forests and Rangelands Institute, Tehran: pp. 1-134.

Augusto L.,Ranger J.,Binkley D.,Rothe A.,2002.Impact of several common tree species of temperate forest on soil fertility,Annals of Foreast Science,59:233-254.

Augusto L.,Ranger J.,Binkley D.,Rothe A.,2002.Impact of several common tree species of temperate forest on soil fertility,Annals of Foreast Science,59:233-254.

B. Uddin , M., J. Steinbauer, M and Beierkuhnlein, C., 2011. Diversity, Stand Characteristics and Spatial Aggregation of Tree Species in a Bangladesh Forest Ecosystem. Diversity, 3, 453-465.

Baldock, J. A., & Oades, N., 1992. Aspects of the Chemical Structure of soil Organic Materials as Revealed by Soil- state. Biogeochemistry. 16: 1-42pp.

Banfield, G.E., Bhatti, J.S., Jiang. H., Apps, M. J., Karjalainen, T., 2002. Variability in regional scale estimate of carbon stocks in boreal forest ecosystems: results from west-central Alberta. Forest Ecol. Manag. 169,15-27.

Barbier, S., Gosselin, F& Balandier, P. 2008. Influence of tree species on understory vegetation diversity and mechanisms involved—A critical review for temperate and boreal forests. Forest Ecology and Management. 254: 1–15.

Berendse, F. 1994. Competition between plant populations at low and high nutrient supply. Oikos,  71., 253–260 pp.

Bing, K. Shi-rong, L. Dao-xiong, C. Li-hua, L. Ri-ming, H. Yan-xia, G. & Wei-zhil, D. 2010. Soil pHysical and chemical characteristics under different vegetation restoration patterns in China south subtropical area. Chinese Journal of Applied Ecology. 2479-86p.

Binkley, D., 1995. The influence of tree species on forest soils: processes and patterns. In: Mead, D. J., Conrnforth, I. S. (Eds.), Proceedings of the trees and Soil Workshop 1994. Lincoln University Press, Canterbury. NZ, PP. 1-33.

Binkley,D.,Giardian,ch.,Bashkin,M.A. 2000.Soil pHospHorus pools and supply under the influence of Ecalyptus saligna and nitrogen-fixing Albizia falcataria. Forest Ecology and management. 128:241-247.

Binkley. D., Valentine, D., 1991. Fifty-year biogeochemical effects of green ash, White pine, and Norway spruse in a replicated experiment. For. Ecol. Manager. 40, 13-25.

Borchers, J. G., Perry, D. A., 1992. The influence of soil texture and aggregation on carbon and nitrogen dynamics in southwest Oregon forests and clear cust. Can. J. Forest Res. J. Can. Rech. Forest 22,298-305.

Bowen, G.D., and E.K.S., Nambiar. 1984. Nutrition of plantation forests. AcademicPress, New York, p. 516.

Brakenhielm, S. 2000. Plant succession on afforested farmland. IAVS; Opulus Press Uppsala. Printed in the UK Proccedings IAVS Symposium,pp. 63-66.

Busse, M.D., F.G. Sanchez, A.W. Ratcliff, J.R.Butnor, E.A. Carter, R.F. Powers, 2009. Soil carbonsequestration and changes in fungal and bacterialbiomass following incorporation of forest residuesq.

C. Neff, J., R. Townsend, A., Gleixner, G., J. Lehman, S., Turnbull, J., Bowman, W. D. 2002. Variable effects of nitrogen additions on the stability and turnover of soil carbon Nature, 419: 915-917.

Campello, A.A. Franco.2008. Changes in soil C and N stocks and nutrient dynamics 13 years after recovery of degraded land using leguminous nitrogen-fixing trees. Forest Ecology and Management, 255: 1516-1524.

Cannell. R., 2003: carbon sequestration and biomass energy offset: theoretical, potential and achievable capacities globally, in Europe and UK. Biomass and Bioenergy. 24: 97-116.

Cheifets, A. Double, C. Barnard.& Imwold, D.1999. Botanica´s Pocket trees & shrubs.Gordon cheers. Margaret Olds. 1008PP.

Chen, F.S., Zeng, D.H., Fahey, T.J., Liao, P.F., 2010. Organic carbon in soil pHysical fractions under different-aged plantations of Mongolian pine in semi-arid regionof Northeast China. Appl. Soil Ecol. 44, 42–48.

Chen. X, Li. B. L. 2003. Change in soil carbon and nutrient storage after human disturbance of a primary Korean pine forest in Northeast China. Forest Ecology and Management, 186: 197-206.

Chengzhang , L. Yiqi , L. Changming , F. Jiakuan , C. Bo, L. 2012. The effects of plantation practice on soil properties based on the comparison between natural and planted forests: a meta-analysis. Global Ecology & BiogeograpHy; 21 ( 3), 318-327 p, 10p.

Chirino, I. Condron, L. McLenaghen, R. Davis, M. 2010.Effects of plantation forest species on soil properties. Brisbane, Australia. 1-6 P.

Cromack, K.., E. Miller, R., T. Helgerson, O., B. Smith, R., W. Anderson, H. 1999.Soil Carbon and Nutrients in a Coastal Oregon Douglas-Fir Plantation with Red Alder. Soil ScienceSociety of America Journal, 63: 232-239.

Cuesta, B. Rey Benayasa, J.M. Gallardo, A. Villar-Salvador, P & González-Espinosa, M. 2012.Soil chemical properties in abandoned Mediterranean cropland after succession and oak reforestation. Acta Oecologica 38.58-65.

Cusack, D., Montagnini, F., 2004. The role of native species plantations in recoveryof understory woody diversity in degraded pasturelands of Costa Rica. Forest Ecology and Management , 188:1-15.

D. Nsabimana, L. Klemedtson, B.A. Kaplin, G. Wallin. 2008. Soil carbon and nutrient accumulation under forest plantations in southern Rwanda. African Journal of Environmental Science and Technology, , 2, 6, 142-149.

Danial T.W.,Helms J.A.,Baker F.B.,1979. Principles of silviculture,Mc Grew-Hill,500pp.

Debell, D.S., Keyes, C.R. & Gartner, B.L., 2001. Wood density of Eucalyptus saligna grown in Hawaiian plantations: effects of silvicultural practices and relation to growth rate, Australian Forest, 64: 106-110.

Demessie, A. Singh, B. R. Lal, R. Børresen, T. 2012. Effects of eucalyptus and coniferous plantations on soil properties in Gambo District, southern Ethiopia. Soil and plant science, 455-466.

Dijkstra, F. A., 2001. Effects of trees species on soil properties in a forest of the northeastern United states, Wageningen university. 120p.

Dodson, E. K. Peterson, D. W. 2010. Dry coniferous forest restoration and understory plant diversity: The importance of community heterogeneity and the scale of observant. Forest Ecology and Management 260, 1702–1707.

Drenovsky, R.E., Richards, J.H., 2006. Low leaf N and P resorption contributes to nutrient limitation in two desert shrubs. Plant Ecology 183, 305e314.

Elmarsdottir, A. Fjellberg, A. Halldorsson, G. Ingimarsdottir, M. Nielsen, K. O. Nygaard, P. Oddsdottir, E. S. Sigurdsson, B.D. 2008. Effects of afforestation on biodiversity. 37-47p.

Erkan, N. (2003). Growth performance of Turkish red pine (Pinus brutia Ten.) in natural forest and plantation in turkey. IUFRO meeting: managementof forest growing plantations, Ismit, Turkey, 9 p.

Erkan, N., 2003. Growth performance of Turkish red pine (Pinus brutia Ten.) in natural forest and plantation in turkey. IUFRO meeting: managementof forest growing plantations, Ismit, Turkey, 9 p.

Escudero, A., del Arco, J.M., Sanz, I.C. and Ayala, J., 1992. Effects of leaf longevity and retranslocation efficiency on the retention time of nutrients in the leaf biomass of different woody species. Oecol.,  90,. 80–87 pp.

Ewald,j.2003. Acritique eor pHytosociology.journalMountain Research and Development, 31(2):144-152.

F. Stuart, C and Lori, M. 1991. Nutritional Controls Over Nitrogen and PHospHorus Resorption From Alaskan Birch Leaves. Ecology 72:709–715.

Farahat, E. W. Linderholm, H. 2012. Ecological impacts of desert plantation forests on biodiversity. Article first published online. 3(50): 308–318.

Farley, K, A.,& Kelly, E.f., 2004. Effects of aforestation of a paramo grassland on soil nutrient statuse. Forest Ecology and management. 195: 281-290pp.

Finer, L., 1996. Variation in the amount and quality of litterfal in a Pinus sylvestries L., stand growing on a bog. Forest Ecology and management. 80:1-11.

Fisher, R. F., Binkly, D., 2000. Ecology and Management of forest soils, thirded. John Wiley & Sons, New York.

Fitz patrik, M. h., 1960. Planting for profit in Ireland. Educational Building Society Westmoreland ST. Dublin. 187p.

Folorunso, O. A. Olatunji, K. & Joshua, K.2009. Variation in soil properties in a transformedecosystem in Southwestern Nigeria. Journal of Agricultural Science and Technology. (3): 30-35p.

Gharachorlou , A., Kiadaliri, H., Adeli, E. and Alijanpoor , A., 2010. Studying Quantity and Quality of Coniferous Species in Arasbaran Forests (Case Study: Heresar and Kalaleh Regions). World Applied Sciences Journal 8 (3): 334-338.

Groenendijk, F. M. 1997.Effects of radiata pine on soil fertility. Lincoln University

Grünzweig, J.M., Lin, T., Rotenberg, E., Schwartz, A., Yakir, D., 2003. Carbon sequestration in arid-land forest. Glob. Change Biol. 9, 791–799.

Guller, B., Isik, K., Cetinay, S., 2011. Genetic variation in P. brutia, BioResources 6(4), 4012-4027.

Hagen-Thorn, A. Varnagirte, I. Nihlgard, B. Armolaitis, K. 2006. Autumn nutrient resorption and losses in four deciduous forest tree species. Forest Ecology and Management. 228, 33-39.

Hagen-thorn.A,Armolaitis.k,Callesen.I and Stjernquist. I.,2004b. Macronutrients in tree stems and foiage:acomparative study of six temperate forest species planted at the same sites.Ann.For.Sci.61:489-498.

Hagen-Thorn. A., Callesen. I., Armolaitis. K., Nihlgard. B., 2004a. The impact of Six European tree species on the chemistry of mineral topsoil in forest plantation on former agricultural land. Forestry Ecology and Management.195, 373- 384.

Haghdoost, N. Akbarinia, M. Hosseini, S. M. Kooch, Y. 2011. Conversion of Hyrcanian degraded forests to plantations: Effects on soil C and N stocks. Annals of Biological Research. 2(5): 385-399.

Hansen K., Vesterdal L., Kappel Schmidt I., Gundersen P., Sevel L., Bastrup-Birk A., Pedersen L. B., Bille – Hansen J., 2009: Litterfall and nutrient return in five tree species in a common garden experiment, Forest and Ecology Management, 257: 2133-2144.

Hemminga. M.A., Marbà. N., Stapel. J. 1999. Leaf nutrient resorption, leaf lifespan and the retention of nutrients in seagrass systems.

Herath، G, 2004. Incorporating community objectives in improved wetland management: theuse of the analytic hierarchy process. Envi