115
1 ZIRLÂI 1-NA JANUARY 05, 2019 |HEN 1-NA: THLÎR LÂWKNA Châng Thlan: Thupuan 1:1. Thlûr Bing Tûr: Hê zirlaiah hian, Thupuan bu thuhmahruai (Thupuan 1:1–8) zir bing deuhin, a pum pawh kan en thuâk ang. Hmâwrhmuhna: Thupuan thuhmahruai (Thupuan 1:1–8) hian \awngkam tluang tlam takin a bu tum thupui tlângpui deuh a târ lang a. Hêng chângahte hi chuan sa \ihbâiawm te, vân lam zin kawng te, leh thil chhâwng sarih angte pawh a chuâng vê rih lo. A lehkhabu lo chhuah dân (Thupuan 1:1–3) te, tûin nge kohhran pasarihte hnênah thawn (Thupuan 1:4–6) tih te, leh hê lehkhabûin a târ lan thil thlengte a tâwpa lo awm zêl dân tûr (Thupuan 1:7, 8) chungchâng chu a sawi a. Thuhmahruai hian a bu pum puiin Isua Krista chu laipui bera a neih dân a târ langin, a chhiartûte lo inbuatsaih lâwk dân tûr chu \awngkam hriat thiam awlsam takin a sawi nghâl bawk a ni. Zirlai Thupuite: Thupuan bu thuhmahruai hian hêng thupuite hi a târ lang: I. Isua chu Thupuan Laipui Ber A Ni. Ani chu a laipui a nihzia chu a bu hming hian (Thupuan 1:1), A tlinnate leh thil tihte (Thupuan 1:5, 6), leh Lo Kal Lehna tûra A chanvo pawimawhna (Thupuan 1:7) hian chiang takin a târ lang. II. Lehkhabu hian Hma lam Huna Thil thleng Tûrte A Sawi . Hêng thil thlengte hi tâwpna-huna thil thleng a ni satliah mai lo. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 1 Z IRLÂI 1- NA JANUARY 05, 2019 · 3 leh a bâk pawh a sawi zui ta ber a. Hetianga tih dân hi Daniela 2-a châng hmasa ber pawh khân a lo thlâwp

  • Upload
    others

  • View
    3

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

1

ZIRLÂI 1-NA JANUARY 05, 2019

|HEN 1-NA: THLÎR LÂWKNA

Châng Thlan: Thupuan 1:1.

Thlûr Bing Tûr: Hê zirlaiah hian, Thupuan bu thuhmahruai

(Thupuan 1:1–8) zir bing deuhin, a pum pawh kan en thuâk

ang.

Hmâwrhmuhna: Thupuan thuhmahruai (Thupuan 1:1–8) hian

\awngkam tluang tlam takin a bu tum thupui tlângpui deuh a

târ lang a. Hêng chângahte hi chuan sa \ihbâiawm te, vân lam zin

kawng te, leh thil chhâwng sarih angte pawh a chuâng vê rih

lo. A lehkhabu lo chhuah dân (Thupuan 1:1–3) te, tûin nge

kohhran pasarihte hnênah thawn (Thupuan 1:4–6) tih te, leh

hê lehkhabûin a târ lan thil thlengte a tâwpa lo awm zêl dân

tûr (Thupuan 1:7, 8) chungchâng chu a sawi a. Thuhmahruai

hian a bu pum puiin Isua Krista chu laipui bera a neih dân a târ

langin, a chhiartûte lo inbuatsaih lâwk dân tûr chu \awngkam

hriat thiam awlsam takin a sawi nghâl bawk a ni.

Zirlai Thupuite: Thupuan bu thuhmahruai hian hêng thupuite hi a

târ lang:

I. Isua chu Thupuan Laipui Ber A Ni. Ani chu a laipui a

nihzia chu a bu hming hian (Thupuan 1:1), A tlinnate leh

thil tihte (Thupuan 1:5, 6), leh Lo Kal Lehna tûra A chanvo

pawimawhna (Thupuan 1:7) hian chiang takin a târ lang.

II. Lehkhabu hian Hma lam Huna Thil thleng Tûrte A Sawi.Hêng thil thlengte hi tâwpna-huna thil thleng a ni satliah mai lo.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

2

Dik takin, thil thleng târ lan tam zâwk mah kha Johana hun lai

atâna pawimawh, hma lam hun atâna thleng tûr ni sî a ni

(Thupuan 1:1).

III. Lehkhabua Inlârnate kha Entîr Nei |awngkamHmanga Pêk A Ni. Chutiang a nihzia chu Thupuan 1:1-

a \awngkam pawimawh takte hi Daniela 2-a \awngkam

hman tawh min hriattîr nawn lehtûte an ni.

IV. Pathian Mi Pathum Nihna: Thupuan 1:4–6-ah hian,

Pathiana Mi Nung Pathum nihna, tlinna te leh thil tihte

chu sawi a ni.

V. Isuâ Lo Kal Lehna: Thupuan 1:7, 8 hian hê lehkhabu

thil thleng zawng zawngte hmâwr bâwkna tûr chu a sawi.

Nuna Bel Tûr: Sawi zâuna dawta zawhnate hian Seventh-

day Adventist-ten Thupuan an hriat thiam dân nêna a bu pum

puia Isua Krista chu a laipui a nihzia nêna inchawih taka

kalpui tûrin zirlaite chu sâwm ang che.

|HEN 2-NA: ZIR ZÂUNA

Zirlai “Thlîr Lâwkna” hian Seventh-day Adventist-ten

‘Thâwkkhum’ an ngaih dân, (chû chu hrilhlâwkna hrilhfiah dânah

hun kal tawh, tûn hun leh nakin lama tân pawh a ni tih [historicist

method] behchhana zirlai pum pui kalhmang min hrilh a, chutiang

chuan Thupuan bu pum hi fel takin a inthlun zawm a, a hrilh

fiah dân tûrah pawh Krista laipui bera nei a ni bawk. Hê

Thupuan bû hrim hrim pawh hian historicist method an tih ang

hrilh fiah dân hmang zâu tak chu a thlâwp a. A bû hian bul\an

nân kohhran pasarihte (Thupuan 1:9–3:22) a hmang a, chû

chuan Johana hun lai kohhran dinhmun târ langin, chû hrilh

lâwkna thû chuan tâwpna hun thlenga kohhran dinhmun tûr pawh

a entîr tho bawk. Chhinchhiahna leh tâwtawrâwt (pasarih)

pawhin (Thupuan 4:1–11:19) Johana hun lai a\anga tâwpna

hun thleng a huâm a ni. Tichuan, a bu chanve hnung lam

(Thupuan 12:1–22:21) hian khawvêl chanchin hun hnuhnung

3

leh a bâk pawh a sawi zui ta ber a. Hetianga tih dân hi Daniela

2-a châng hmasa ber pawh khân a lo thlâwp bawk (chutiang

chu thupui \hen 3-naah sawi zui a ni tih i hmu thei ang).

Zirlai 1-na Thupui Pawimawhte Sawi Zâuna:

1. Thupuan Thupui Ber Chu Isua A Ni (Thupuan 1:1, 5–7).

Thupuan bû hian Isuâ chungchâng hrang hrang sawinain bul

a \an nghâl a. Ani chu a bûa târ lan hmasak ber chu niin, Johana

hnêna Thupuan hlân chhâwngtu chu a ni (Thupuan 1:1).

Pathianin Isuâ hnêna a pêk chu “Isua Kristâ Thupuan” tih a ni a

(Thupuan 1:1). Isuan Johana hnêna a hlan chhâwn chu “Isuâ

hriattîrna thû” tih a ni (Thupuan 1:2). Johanan a lehkhabu

chhiartûte hnêna a hlan chhâwn pawh chu “Hrilh lâwkna thûte”

tih a ni ta zêl a (Thupuan 1:3). Chutianga Thupuan inkhâi

chhâwn dân tak chu Seventh-day Adventist-te tân a pawimawh

êm êm a ni. Chiang taka a târ lan nghâl chu heta Isuâ hriattîrna

thû tihah hian Thupuan bû ngêi pawh hi a tel a, chû bâkah,

Johanan inlârlana thilpêk a dawnte pawh a tel tho a ni (Thupuan

1:2). Thupuan 12:17-a ‘A la bâng’ a pawh hian a hnûah chuan

Isuâ hriattîrna thû, Johana thilpêk dawn ang tho, hrilh lâwkna

thilpêk chu la dawngin, chû chuan thâwkkhum thuziakte a

tichhuak dâwn a ni.

Chutichuan, thuhmahruai hian Isua târ langin Thupuan sawi

lan tum ber chu a ni. A bû hi Isuâ hnên a\anga Thupuan chhuah

a nih bâkah, Amah Isuâ chungchâng a ni bawk (Thupuan 1:1).

A thihna, thawhlehna leh vâna rorêltu a nihna vângin (Thupuan

1:5) Isua chu chutiang chanvo pawimawh bîk chang tûra mi

tling a ni. A tâwpah chuan, chhûmte nên chuan a lo la kal leh ang

(Thupuan 1:7).

II. Hma lam Thil Thleng Tûrte Sawina Bû A Ni:Thupuan 1:1 hian a lehkhabu thil tum bulpui chungchâng

min hrilh a, chû chu: “[Pathianin] thil lo awm thuai tûr a bâwihte

4

hnêna entîr atâna a pêk” a ni. Hêng thil thleng tûrte hi Johana

thlîrna a\ang chuan hma lam huna la thleng tûr a ni a. Mahse lo

thleng ‘thuai’ tûr tih chu eng tihna nge ni ang? Thupuan ziah

hunlai a\ang chuan kum 2,000 lai liam leh tâ ang hiâl a ni a!

Chuti ni se ‘thuai’ tih chu Pathian thlîrna a\angin a ni ngêi tûr a

ni, Anî ngaih chuan kum 1,000 pawh ni khat ang lek a ni thei sî

a (2 Petera 3:8). Mahse keinî thlîrna a\ang chuan Isuâ lo kal

lehna tûr chu thleng thuai tûr chu a ni vê tho mai. Keinin Isuâ lo

kal hun tûr chiah chu kan hre lo va; mahse, kan mi mal hriatna

a\anga thlîr chuan (Thuhriltu 9:5), kan thih hnû lawka lo kal

nghâl ang chu a ni dâwn tho sî a ni. Kan mi mal nuntawng \heuh

atân chuan Kristâ Lo Kal Lehna chu thih hnû lawk thil thleng

(ang) a ni dâwn. Chûvângin A lo kal lehna tâwk tûra

inbuatsaihna hun remchâng pawh ‘nakin’ ni lo vin, tûn hi a ni.

Isuâ lo kal lehna tûr chu thleng ‘thuai’ tûr ang târ lan a nih loh

chuan, mi tam tak chuan lo inpeih tûra inbuatsaihna chu ‘nakin’

atân an khêk khawtlâi ngêi ang!

III. Inlârna Chû Entîrna |awngkam Hmanga Pêk A Ni:A tlângpui thûin, Pathian Lehkha thû kan pawh dân tûr

chu, entîr nei thil atâna hman a ni tih a chiang a nih sî loh chuan,

a sawi dân ang taka pawm hi a ni phawt mai. Thupuan-ah erawh

hi chuan, châng hmasa bera sawi angin, chutiang lo zâwnga

kalpui tûr a ni thung a. Hetah hian, Johana hnêna a pêk inlârna

pum pui chu ‘entîr nei’ (Thupuan 1:1 [Grik: esêmanen] ) thil

Pathianin emaw Isuan emaw a pêk a ni tih min hrilh a. ‘Entîr

nei’ tih hrilh fiah dân ber chu chhinchhiahna te, thusawi emaw

thil tihte emaw hmanga thil hriat fiahtîr tihna a ni. Chutiang chuan,

Thupuan-a thûte hriat thiam nâna tih dân tûr \ha ber chu, thil

tluang pângngâia sawina a ni tih a chian sî loh chuan, entîr nei

anga en zêl phawt hi a ni. (Thupuan 1:1-a ‘Isua Krista’ tih

angte erawh hi chu a nih ang anga lâk tûr a ni.)

5

Hetianga hmuhtlang thiamna ang chî nên hian a bu châng

hmasa bera sawi angin, Daniela 2-a thâwitham deuha thil sawite

pawh chiang takin a hriat theih dâwn a ni. Bible hmun danga

‘entîr nei’ leh ‘Thil lo thleng thuai tûr’ (Thupuan 1:1, RSV,

NIV [Grik: a dei genesthai] ) sawi kawpna awm chhun chu

Daniela 2:45-ah chiah a ni.

Nebukadnezzara mumanga milim ropui tak hmang khân

Pathianin hun hnuhnunga thil lo thleng ngêi tûrte chu a hnênah a

‘entîr’ a (Daniela 2:45, Thupuan 1:1). Daniela bûa “tûn hnûa”

thil thleng tûr a tih kha, Thupuan-ah chuan thleng ‘thuai/lawk’

tûr tiin a sawi a. Thupuan bu bul\annah ngêi hian Daniela-a

sawi lan tâk milpui chiah kan hmû a. Chutiang chuan hêng

lehkhabu pahnihte hi thu inzâwn (bu khatna leh hnihna tih ang) a

ni. Thupuan hian zâwlnei sawi ang tam tak a sawi a, Thupuan

leh Daniela bûte hi an inthlun zawm bîk hlê a ni. Chuvâng chuan,

Thupuan-a entîrna a hman \henkhat hian zâwlnei hun a\anga

tâwpna hun thleng a kâwk thei tih pawh kan ring tûr a ni ang.

IV. Pathian Pathum Nihna:Thupuan 1:4–6 hian Pathiana Mi pathum nihna hmangin a

sawi \an a. A hmasa berin, Mimalte a sawi a: Pâ (Ani chu awm

tawh, awm mêk leh lo la awm tûr te, Thlarau Thianghlim (thlarau

pasarihin a entîr) te, leh Isua Krista chu a ni. Isua Krista sawi

lan hnuhnung ber a nihna chhan chu, a dawt leh thil sawina

pahnihin sawi lan a tum ber a nih vâng a ni. A dawt lehah Isuan

Thupuan-a chanvo a chan behchhana a tlinnate a sawi a. Ani

chu thî a (Thuhretu martar rinawm—Grik: martys), tholeh (“mi

thi zînga piang hmasa ber,” [RSV]), leh A Pâ lal\hutthlênga

\hutpuitu (“leia lalte rorêltu,” [NIV]) chu a ni. Isuâ thihna leh

thawhlehna kha vâna rorêltu a nihna lungphûm a ni. A

chungchâng sawi hnuhnung ber chu thiltih lam thû a ni. Isuan

min hmangaih a (Grik, thil kal mêk), A thisenin kan sualte lakah

min chhuah zalên, emaw “sil fâi” a, Pathian tân lalte leh

6

puithiamahte min siam ta a. Isuâ hmangaihna, a thihna leh

thawhlehna hmanga târ lan rah chhuah ropui tak chu, dinhmun

sâng theih tâwp: lalte leh puithiamtea A mîte châwisân chu a ni.

V. Isuâ Lo Kîr LehnaThupuan 1:7-a Isuâ lo kal lehna mitthlâ theih tûra sawina hi

Daniela 7 leh Zakaria 12 thu behchhana sawi a ni. Heta ‘Ani’

tih hi chiang takin Isua sawina a ni a, a châng hmasa pahnihin a

sawi lan ber pawh kha a ni bawk. “Chhûmte nêna lo kal” (NIV)

tih hian “Ngai teh, vân chhûmte nêna lo kal, mi pakhat, Mihring

Fapa ang hi ka hmû a, Hmâkhawsânga hnênah chuan a lo kal a,

a hmâah chuan ani chu an rawn hruai hnai a, rorêlna te, ropuina

te, ramte a hnêna pêk a ni a” (Daniela 7:13, 14) tih kha min

hriat chhuahtîr a. Thupuan-ah hian, Isuan lei chunga rorêl tûr

leh, A lo kal leh huna (Thupuan 1:7) rorêl tûra dikna chanvo

chu vâna a lâwn khân (Thupuan 5) a chang tawh a a ni. Zâwlnei

Zakarian hemi chungchâng a lo sawi dân hi thil ngaihnawm tak

a ni. Zakaria 12 leh Thupuan bu thu inzûl dân hi chhinchhiah

ang che.

Zakaria 12:7, 8-a lo kal chu Yahweh a ni a. Thupuan-a lo

kal chu Isua a ni. Zakaria 12:10-ah, Yahweh chu chhun a ni a;

Thupuan-ah Isua chu chhun a ni. Zakaria-ah, Pathian lo kal

hmutûte chu Jerusalema chêngte an ni a (Zakaria 12:8– 10);

Thupuan-ah, Isuâ lo kal chu lei pum puiin an hmû a ni. Zakaria

12:11, 12-ah, Jerusalem hnam/chêngten an sûn a; Thupuan-

ah, lei pum puia hnamten an sûn. Thupuan-in Thuthlung Hlui

thûte a hmang a, chuvâng chuan, a thu sawi uâr lai pawh Yahweha\angin Isua a ni ta. Chutiangin, Israel tualchhûng thil a taka

awm a\angin thlarau lam thil, khawvêl pum huapa chanchin \hâ

leh kohhran nghawng thil hman a ni ta a ni.

7

|HEN 3-NA: NUNA BEL TÛR

uuuuu Kan zirlai hianThupuan bu thu hmâwrhmuhna,thuhmahruai lam min zirpui a (Thupuan 1:1–8). Zir \an nânakan inzawh tûr chu, “Bible bu sawi hawnna eng thawnthûnge in ngainat deuh?” tiin zâwt la. |henkhat tân chuan“Nausên Mosiâ phairuâng bâwma dah” te, “Daniela 1-aDaniela leh a \hian pathumte ei leh ina fiah an nih thû” te,“Naupang berâmpû, Davida hriak thih a nih thû” te leh,“Isuâ pian lai vêla berâmpûte angelin an tlawh thû” te pawhkha a ni mai thei e. Engtin nge Bible bu sawi hawnna thûtehian a bu chhûng thu dangte man thiamna tûrah awmzia aneih \hin?

vvvvvHê zirlai hian Thupuan bu pum puia thil pawimawh ni zuizêl pahnih a târ lang a, chûng chu: a) Isua Krista chu a târlan tum ber a ni a; b) Thupuan zir dânah hian tûnhmâ, tûnleh nakina thleng a nih dân (historicist) ang zâwnga chhiar/zir a ni. Sawihona Kaihruaitu chuan a pâwlte chu hêngzawhnate hi zâwtin a sawipui thei ang: Kan tûnlai khawvêlatân hian historicist tih dân hmanga zir chuan eng hlutnatak nge a neih? Thupuan hrilh fiah nâna khawvêla a takathil thleng tawhte hriatnain engtin nge kan beiseina zawngzawng innghah nâna Isua Krista chu a châwisân? Hêngzawhnate \henkhatten an chhânna ni thei tûr chu: Historicisttih dân anga zirna hian a) finna thûa zawhna ropui pathum:“Tunge ka nih? Khawi a\anga lo chhuak nge ka nih?Khawihah nge ka kal dâwn?” tihte hi min chhânsak a. b)Khawvêl thil thlenga Pathian kut hmu tûrin min \anpui a;c) harsat-buaina kârah pawh engkim chunga thuneituPathian a awm tih rinngamna min neihtîr a; d) Khawvêl thilthlengah khân Pathian chu a lo chêt zêl \hin avângin, tâwpnahun thil thleng tûr chungchângah pawh Amahah beiseinakan nghatin, kan rinchhan thei ang.

8

INSIDE STORY

TESTIMONY THILTIHTHEIHNABy Miguel Manuel Mafugula

MOZAMBIQUE leh Malawi ram inrîna a\anga mêl hnih (KM

3) vêl leka hlâ, Milange khuaa Sunday serh chhûngkuaa

piang leh seilian ka ni a.

Seventh-day Adventist Kohhran min hmêlhriattîrtu chu

tleirâwl pakhat, Adelina a ni. Ani chu kum 16 mî niin, pâwl

sarih zirlai a ni a. Ani hian a home work tihpui tûrin min sâwm

a. Kei chu kum 21 mî, pâwl 10 zirlai ka ni.

Home work ka tihpui zawh chuan Adventist Kohhran

chanchinte min sawipui a. Sunday ni lo vin, Sabbath nî zâwk

chu Pathianin Amah chibaibûkna nî atâna A serh hran a ni tihte

min hrilh a.

A hnû deuhah, Adelina chuan Bible min pê a. Chutah chuan

Pathian thupêk palîna chuânna lai châng Exodus 20:8 leh

Ezekiela 20:20-te chu a lo rîn sâ raih a. Hei hi a thû chu a ni:

“Ka Sabbath-te vawng thianghlim ula, tichuan Kei leh nangnî

inkâra chhinchhiahna a ni ang,” tiin. Bible phêk khatah chuan,

“Marka 2:27, 28 chhiar tel ang che,” tiin a ziak bawk a.

Marka ziak chu ka’n chhiar nghâl a, chutah chuan Isuâ

thusawi: “Sabbath hi mihring tâna siam a ni a, mihring hi Sabbath

tâna siam a ni lo. Chutichuan, Mihring Fapa hi Sabbath LALPA

a ni,” tih hi a chuâng a.

Chûng thûte chu ka’n chhiar chuan, kâr khata ni dik lo chu

ka lo serh reng mai tih ka inhre chhuak ta a ni.

Pathian thu hriat chian lehzual duhin Sabbath nî chuan,

Adelina ruâlin ka inkhâwm vê ta a ni.

Chû chuan kan pâwl Sunday serh kohhranah harsatna a thlen

a, chutah chuan \halai hruaitu ka ni vê sî a. Pastor chuan ka pa

chu a lên chilh nghâl vat a, ka pâ chuan bânsan leh nghâl tûrin

thû min pê a. Ka hnial chuan, ani chuan, “I nû leh pâte thû i

9

âwih dâwn lo a nih chuan, keini hi min chhuahsan nghâl mai tûr

a ni,” a ti a. Tichuan in a\ang chuan min pêt chhuâk ta a ni.

Thil awmzia chu Adelina pâte hnênah ka hrilh a, tichuan high

sikul ka zir zawh thlenga khawsakna tûr min ngaihtuahsak a. A

hnû kum hnihah baptisma ka chang a.

Pathian \anpuina zârah high sikul leh college zir chhuakin,

chutah Milange khuaa sorkar high sikulah Chemistry zirtîrtûah

min ruâi ta zêl a. Nakin hnûah chuan Sabbath min hmêlhriattîrtu,

Adelina nên kan innei ta a ni.

Ka testimoni sawi vêl chu mak tak maiin Pathianin a hmang

\angkai a. Tûnhma lama Sunday serha ka lo kilkâwi \hin \halaite

hnênah ka testimoni chu ka hrilh \hîn a. An zînga mi pahnih

chuan Adventist an rawn zawm a. Ka nû leh pâte hnênah pawh

ka hrilh bawk a, anni pawhin baptisma an chang ta bawk.

Mi ka tawn remchân apiangte hnênah hian: “Nî tinin LALPA

rinchhan rawh u. A tân chuan eng mah tih theih loh a awm vê

lo,” tiin ka hrilh zêl mai a ni._____

Tûn kuartar Thirteenth Sabbath Thawhlawm hmang hian Miguel-ate

chênna khua Milange-ah Seventh-day Adventist elementary school

hmasa ber chu din a ni dâwn a. Thawhlawm phal taka in thawh dâwn

avângin lâwmthû kan sawi e.

1

ZIRLÂI 2-NA JANUARY 12, 2019

|HEN 1-NA: THLÎR LÂWKNA

Châng thlan: Thupuan 2:7.

Thlûr Bing Tûr: Hê zirlai hmanga kan thlûr zui tûr chukohhran pasarihte hnêna thuchah hmâwrhmuhna thû(Thupuan 1:9–2:7) a ni ang.

Hmâwrhmuhna: Thupuan 1:9–20 hian Thupuan 2, 3-akohhran pasarihte hnêna thuchah phêna thil awm min hrilhtel a. Kristâ inlârna ropui ziarâng hian thuchah pasarihtedanglam bîk \heuhna min hriattîr a. Isuan kohhran pasarihtekha a hre chiang \heuh a, an awmna hmun \heuhah a panchilh a. Efesi kohhran hnêna thuchah (Thupuan 2:1–7) chîkzuâl deuhin zirlai chu khâr a ni.

Zirlai Thupuite: Thupui sawina (Thupuan 1:9–2:7) hian hêngthupuite hi a târ lang:

I. Thupuan 1:10-a LALPÂ Ni Sawi Fiahna.Sabbath hi Johanan LALPÂ Nî a hriat thiam dâna hrilh fiahna

\ha ber chu a ni.II. Isuan Kohhrante Chu An Awmna Hmunah A Pan.

Isuan kohhran pasarihte chu an nungchang ze hrang inlârnaalo lang ang (Thupuan 1:9–20) zêlin a pawh \heuh.

III. Johanan Thupuan Thupui A |hen Dân (Thupuan 1:19

Behchhanin)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

2

Thupuan 1:19-ah Johanan thil kal mêk leh hma lam huna lo lathleng tûr chungchâng inlârna pum pui chu a tlângpui akhâikhâwm a. Thupuan 4:1 hian Thupuan thu tam tak chuhma lam huna thleng tûr a ni tih a entîr a. Chû hma lam huntih chu Johana hun a\anga in\anin, tâwpna hun a thlengphâk a ni.

IV. Kohhran Pasarihte Hnêna Thuchah Pasarih HrilhFiahin

Kohhran pasarihte hnêna thuchahte hian Asia Minor-a a takakohhran dingte chungchâng a sawi a, chutih ruâlin khawvêlhun hrang hranga Kristian sâkhaw kohhran thlarau lamdinhmun pawh a târ lang tho bawk.

Nuna Bel Tûr: Zirlaite chu Thupuan 1:12–16-a Isuâ lan dânmak tak awmzia ngaihtuah tûr leh Johanan a dawnsawn dân(Thupuan 1:17), leh Isuan lainat tak chunga Johana athlamuânna thû (Thupuan 1:17, 18) chîk taka ngaihtuah tûrinsâwm bawk ang che.

|HEN 2-NA: ZIR ZÂUNA

Thupuan inlârna hmâwrhmuhna (Thupuan 1:12–18) hianIsuâ lan dân ropui tak a sawi ber a. Ani chu “Mihring Fapaang” (Thupuan 1:13), Thî a, chatuana atâna lo nung leh ta(Thupuan 1:18) chu a ni. Daniela 10:5, 6 leh Thuthlung Hluithu dangte behchhanin, hê inlârna hian Isuâ ropuina a târ langa, chutiang chu hê leia rawng a bâwl chhûng khân HmêlDanglamna Tlângah chiah hmuh a ni.

Inlârnaa Isuâ lan dân hmang kha bung 2 leh 3-a thuchahpasarihah a lawng nawn fo va. Hê inlârna hi lemchan thawnthûalan khatna ang deuh a ni.

Isuâ inlârna (Thupuan 1:12–18) bâkah chuan, zirlai hianJohanan inlârna a hmuhna hmun leh a hun pawh a sawi tel a(Thupuan 1:9–11), inlârna hrilh fiah dân tûr (Thupuan 1:19,

20), leh Efesi kohhran hnêna thuchah (Thupuan 2:1–7) sawizâu dân tûr pawh a tel bawk.

3

Zirlai 2-na Thupui Pawimawhte Sawi Zâuna:I. Thupuan 1:10-a LALPÂ Nî Sawi Fiahna

Bible hrilh fiahtû tam berte zînga ngaih dân tlâng lâwn takchu Thupuan 1:10-a “LALPÂ Nî” tih hi, kâr khata ni hmasaber, ‘Sunday’ sawina tih hi a ni. Chutianga thlîrna chu a lo hluârtâk êm avângin kohhran hruaitu hmasâte (church fathers) khânSunday sawi nân an hmang a, Latin \awnga a tlukpuia an ngaih,dominus dies tiin, Latin Kohhran chuan Sunday hming atân anpu ta a ni.

Mahse Sunday ‘LALPÂ Nî’ sawi nâna hman chu Thupuan

bu ziah hnû deuh fêah niin, a awmzia finfiah nâna Johana thuziah chu hman theih a ni lo. Thupuan 1:10-a LALPÂ Nî sawifiahna \ha ber chu ‘nisarihna Sabbath’ sawina a ni tih hi a ni.‘LALPÂ Ni’ tih sawina (kuriakê hemêra) hi Thuthlung Tharhmun dangah leh Grik \awnga Thuthlung Hlui lama hman anih ngai loh laiin, chutiang tlukpuia sawina thu tam tak chu,ni-sarihna Sabbath sawina a ni zêl a. Ni-sarihna chu “LALPÂ iPathian tâna Sabbath [kuriô] “ a ni (Exod. 20:10, Deut. 5:14).

“LALPAN “ (kurios) ni-sarihna nî hi “ka Sabbath” (ta sabbata

mou—Exod. 31:12, 13; Lev. 19:3, 30; Lev. 26:2; Isa. 56:4–6;

Ezek. 20:12, 13, 16, 20, 21, 24; Ezek. 22:3–8; Ezek. 23:36–

38; Ezek. 44:12–24) tiin a sawi \hîn. Hebrai lehkhabu Isaia

58:13-ah, Yahweh chuan Sabbath chu “Ka ni thianghlim”(NKJV) a ti a. Chanchin |ha bu thumte (Synoptic Gospels)pawhin (Matthaia 12:8; Marka 2:27, 28; Luka 6:5) Isuan“Mihring Fapa chu Sabbath LALPA [kurios tou sabbatou].” tiaa inchhâl thû an ziak \heuh mai. Khatiang a ni chung khân,Johanan Sabbath ni lo, chawlhkâr ni dang sawi nân “LALPÂ

Nî” tih kha lo hmang ni ta se, a inhmeh lo viau ang le!

II. Isuan Kohhrante Chu An Awmna Hmunah A Pan:Isua kha Thupuan-ah hian mak danglam deuh takin a lo lang a

(Thupuan 1:12–20). Chû Isua vêk chu kohhran pasarihte nên

4

inlaichîn hnâi takin a awm a (Thupuan 1:20). An zâin a hre chianghlê hlawm a (Thupuan 2:2, 9, 13, 19; Thupuan 3:1, 8, 15). Anzâa hnênah chuan a hmâ inlârnaa târ lan tawh nunzia pakhat, pahnih,pathumin Mahni a inhmêlhriattîr a. Efesi hnêna thuchahah (Thupuan

2:1–7) chuan, entîr nân, Isua chu a kuta arsi pasarih keng angin ainlantîr a (Thupuan 1:20), chubâkah, rangkachak khâwnvârpasarih zînga a kal vêl bawk a (Thupuan 1:12, 13). Smurnahnênah thuchahah (Thupuan 2:8) chuan, Isua chu Hmasa Berleh Hnuhnung Ber, thi zet tawh a, lo nung leh ta a ni thung(Thupuan 1:17, 18). Pergamos hnêna lehkhathawnah chuan,khandaih hriam tawn, hriam tak (Thupuan 2:12, Thupuan 1:16)kengin a lo lang a. Chutiang chuan kohhran pasarihlehkhathawnte chu chutiang chuan a kal tlang a ni.

Hetah hian thil ngaihnawm tak a awm a, Isua kha kohhranpasarihte hnênah khân kawng hrang hrangin Mahni a intâr langa ni. Kohhran hrang hrangte mamawh leh dinhmun hrang angzêlin a insiamrem thei a. |awngkam dang chuan, kohhran tintekha an nihna dinhmun ang zêlin a hmû a. Eng kohhran mahinemaw, tû Kristian mahin emaw Isuâ hmêl lan dân pum pui anhmu lo a nih chuan, kan zâ hian kan inngaihtlâwm tlân hlê angai tihna a ni ang. Ani chuan thil tam tak min vûr tawhchungin, kan zâ hian zirtûte kan ni \heuh a ni.

III. Johanan Thupuan Thupui A |hen Dân (Thupuan 1:19

Bechhanin)Thupuan ziaktu The author of often embeds clues about the

organization and key ideas of the book in the transition texts.Chutiang transition texts zînga pakhat chu Thupuan 1:19 hi a ni a.Hê chângah hian, Johanan a lehkhabu pum pui tân ruâhmanna azam lâwk diam a. Hetiang hian sawi \an a ni, “ ‘I thil hmuh tâk chu... ziak rawh,’ “ tiin (a bu ziatu lehlin dân). Hê thû hi Thupuan

1:11: “ ‘I thil hmuh chu ziak rawh,” tih nên a inzêl a (a bu ziatu

lehlin dân). Thupuan 1:11 hi thil kal lai sawina niin, Thupuan

5

1:19 erawh chu thil kal tawh sawina (Grik: aorist indicative) ani. Chumi awmzia chu Thupuan-a inlârna pum pui hi Thupuan

1:11-a thupêk leh Thupuan 1:19-a thupêk inkâra pêk vek a nitihna a ni. Tûnah chuan ziak chhuak tûra tih a ni ta.

Eng thil nge Johana khân a hmuh? Thil pahnih: “Thil awmmêkte” leh “tûn hnûa thil lo la awm tûrte” (Thupuan 1:19) ani. Chutichuan Thupuan bû hian kohhran pasarihte hun laia thilawm mêk leh, anni thlîr dâna thil lo la awm tûrte a huâm tel a ni.Thupuan 4:1-ah Isuan Johana hnênah, “Hetah lo chho rawh;tichuan, hêng thilte hnûa thil lo awm ngêi tûrte chu ka entîr

ang che,” a ti a (NASB; emphasis supplied).Hê thû hi Thupuan 1:19 thû nên a inang a. Thupuan 4:1

a\anga \anin, Thupuan hian Johana hun hnûa thil lo awmtûr pawimawh deuhte a sawi ta zêl a. Kraws thû sawi lanzauh a ni a (Thupuan 5:6, Thupuan 12:11), khawvêl Siamhmâa thil thlengte pawh sawi lan a ni bawk a(Thupuan 12:4,

7, 9), a bu pumin sawi zui tâk ber chu Johana hun hnu lamathil thleng tûrte an ni ta a ni.

Chuti ni se, Thupuan 1:19-a “Thil awm mêkte leh hêhun hnûa thil lo la awm tûrte” chu eng thil nge ni ta ang le?A chhânna chu: thil engkim mai, Thupuan 1:19 leh 4:1

inkâra mî zawng kha niin, chu chu, kohhran pasarihte tânathuchah kha a ni. Zirlaiin a târ lan angin, khâng thuchahpasarihte pawh khân Kristian kum pum pui tân hrilh lâwknathilah pawimawhna a nei a, khân kohhran pasarihte dinhmuna sawi bâkah, an hnêna Isuan thuchah a hrilhte chu a fûn telbawk a ni. Fîmkhur taka châng thlan Thupuan 1:19 hi kanngaihtuah chuan, Johana rilrûa thil awm leh a Petû rilrûathil awm ziarâng chu hmu kan hmu thiam thei ang.

IV. Kohhran Pasarihte Hnêna Thuchah Pasarih Hrilh FiahinKohhran pasarihte hnêna thuchahte hi ‘hrilh lâwkna

lehkhathawnte’ an ni. Daniela 7 emaw Thupuan 13 emaw

6

âiin Matthaia 24 thû kha a ang deuh zâwk mah a. Tichuan anthuchah a tîra dawngtu pawh chu Asia Minor vêla kohhranpasarih, a taka awm ngêite an ni (Thupuan 1:4, 11). Chutahhêng thuchah lo chhiâr chhâwng zêltûte tân pawh a ni vê ta zêlbawk a (Thupuan 1:3; Thupuan 2:7, 11, 17, 29; chutiang zêlin).

A nihna takah chuan Asia Minor vêlah khân kohhran hrimhrim chu pasarih âia tam a awm a; mahse, khâng kohhrantedinhmun leh khawvêl hun hrang hranga Kristian kohhrandinhmun, Johana hun a\anga tûn thlengin a inzûl \ha hlê a ni.Chutiang a nih avâng chuan, a taka ding kohhran pasarihtehnêna thuchahah hian Kristian kohhran chanchina thil lo awmchhoh zêl dân chu a lo inphûm vê reng a ni. Hêng hunte hizirlai 2-na leh 3-naah tlêma zâwng târ lan tel a ni.

V. Efesi Kohhran Hnêna ThuchahEfesi kohhran hi Isuan a târ lan hmasak ber niin, Amah chu

rangkachak khâwnvâr dahna pasarih zînga vêi a, A kut dinglamaarsi pasarih keng angin a intâr lang a ni (Thupuan 2:1). Hetathiltih sawina ‘vei vei’ leh ‘keng’ tih hian Isuan mimal taka angaihsak leh ngaihven reng zia a entîr a. Isuan a ngaihsak rengchungin, kohhran chuan Amah a hmangaihna hmasâ a bânsantlat mai a, thil dangteah a rilrû a dah a, chû chu a sim a ngai a ni.Hê thuchah hmasa ber hi a hmasa ber chauha bel tûr bîk pawha ni lo. Kum zabi khatna hun chhûnga Kristian kohhran dinhmuntlângpui Isuan a hmuh dân chu a târ lang a ni. Zâwi zâwiin,Kristian hmasa huna hmangaihna hmasa chu a lo zuai tiâl tiâl a,chuvâng chuan a tîr lama an phûrna an lantîr ang kha antharthawh leh a ngai ta a ni (en tûr: 1 Johana 4:7–11).

|HEN 3-NA: NUNA BEL TÛR

uuuuuEngati nge ngaihdamna leh khawngaihnaa khata Isuan azirtîrte kê a silsak laha Thupuan 1:12–16 hian danglamleh hmuh nuam vak lo thei tûr ang zâwnga a târ lan thung

7

sî le? Isuâ hmêl lan dân chu Johana tân pawh a hlauhawmhlê laiin, hlauh chu Isuâ duhzâwng a ni hauh sî lo(Thupuan 1:17, 18). Naupang tê tête zirtîrtu angin, Akhawngaihna kan dawn theih hmâin Pathian zahawmnakan hriat hmasak a ngaih chângte pawh a awm thei.Pathian hriatna dik erawh chu Amah hmangaih a ni sî.Pâ chu Isua ang tho a ni (Johana 14:9).

vvvvvThupuan 1-a Isuâ chungchâng sawina eng hi nge mîzawng zawngte hîptu ni ber ang? Hê bunga Johanan Isuâinlârna a hmuh dânah, Isuâ chu “Mihring Fapa ang” tiasawi a ni a, a sam a vâr a, a mit chu mei-alh ang a ni. Ahmêl tak chu chhûn ni sat vânglai ang maia êng niin, Akut dinglamin arsi pasarih a keng a. Ani chu “HmasaBer leh Hnuhnung Ber” niin, Thihna leh Mitthi Khawchabî a nei bawk. Hetianga sawi dân hi Daniela 7:13-a“Mihring Fapa ang” tih nên khan a inzûl hlê mai a,Pathian \ihtu Juda mî, an Messia lo kal tûr nghâktûrtechuan an hre rân ngêi ang. Hrilh fiahtûte pawhin Isuâchungchâng sawina hi Gentailte pawh an pathian an ngaihdân lama hîptu tûr angin an sawi a. Isua chu mihringzawng zawngte lungkham ril ber tifamkim theitu a ni rênga. Kan awmna hmunah min rawn pan a, min châwisânga. Chû chauh ni lo vin, Thihna leh Mitthi khaw châbî ala nei lehzêl a. Engkimtithei a ni chungin, fing leh mîngaihsak tak a ni tho bawk sî a. Ani chu mihringtenghahfâk dik tak chu a ni!

_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

8

INSIDE STORY

FANÂU MALSÂWMNAAndrew McChesney

JANICE CLARK hian a sikul naupang lo ni tawh \hîn fâ, lâka awmpuia lo ngaihtuah ngai hauh lo va; mahse, March thlâ khaw vawh

nî takin telephone a dawng ta tlat mai.

Annette-i chuan, “Fapa ka hring a, mahse ka enkawl theidâwn sî lo va, neih i duh leh duh loh pawh ka hre chiah lo va,”tiin a rawn hrilh a.

Janice-i hi kum 47 mî, Canada ram Alberta biala First Nationschildren tâna Seventh-day Adventist mission school, MamawiAtosketan Native School-a physical education teacher a ni. Anichuan, “ ‘Nei” tih chu eng i tihna nge ni?” tiin a zâwt a.

Annette-i, kum 18 mî hian fâ pahnih a nei tawh a, “Amah hii fâ atâna la tûrin ka duh che a,” a ti a.

Janice-i chuan hê nû hi a fiamthû lek ni tûrah a ngai deuh a;mahse, Annette-i leh a nû leh pâte nêna inhmuhna tûrin rem a ruâtsaka tum a. Mahse hmalâk a kal tluang thei mai lo.

A hnû thla hnihah, Janice-i phone a lo ri leh a, Annette-in arawn bia a, “Naktûkah hian nautê ka nei dâwn a, min rawn \anpuithei a ngem?” tiin.

A nautê chu zai chhuahsak (Caesarean section) a ni dâwn a.

Janice-ite nûpâ hian fâ pangâ an neih bâkah, naupang enkawllai palî an nei tawh a. An nûpa chuan a tûk zîng hmâ takah hospitalan lo thleng a. Chuta nurse chuan, “E, nangni hi naute latû tûr khain ni mâw kha?” tiin chibai a lo bûk a.

Janice-i chu a meng phâwk hlê mai. Annette-i nên aninbiaknaah khân naute lâk thû a sawi vak loh avângin ruâhmannadang nei zâwk tûrah a ngai a.

Hospital chhûngah chuan, Janice-i chuan eng ruâhmanna ngea neih a zâwt a.

9

“Naute hming chu eng nge ni le?” a ti a.

Annette-i thung chuan, “I nautê a ni a. A hming chu nangini sâ ang chu,” tiin a chhâng a.

Hei hi a fa lâk tûr a ni dâwn tih a hriatin a rilrû a mangang hlêmai.

Chuta \anga dârkâr hnih emaw vêl, May 12, 2016-ah nauteduhawm tak chu a lo piang a. Janice-i chu chumi zân chuandamdâwi inah a awmpui nghâl a, a tûkah nautê chu a rawn hâwna. A hmingah ‘Huxley’ tih a sâ a.

Janice-i chuan Annette-i hian nautê a pêkna chhan chu sikulaa lo zirtîr tawh \hin avângin hmangaih lêt vê nân a nih a ring a.

Ani chuan, “Keimah vâng pawh a ni bîk chiah lo. Anchhûngkaw tân hian sikulah kum eng emaw chen ka thawhsaktawh a. Amah leh a ûnaute zawng pawh hian zirtîrtûten anhmangaih tih an inhre hlawm a. Chuvâng tak chuan an fapa nûleh pâ ni tûrin min ngên ta rêng a ni,” tiin mittui parawl \euhchungin a sawi a.

“Huxley-an amah Siamtû chanchin a hriat theih nâna zirtîrtûtûr ka ni dâwn a, hei hi hna ropui tak a ni.”

_____Kum 2018 kuartar hnihna Thirteenth Sabbath Thawhlawm hmang khân

Mamawi Atosketan Native School-a zirna program chu tihlen a ni.

1

ZIRLÂI 3-NA JANUARY 19, 2019

|HEN 1-NA: THLÎR LÂWKNA

Châng thlan: Thupuan 3:21.

Thlûr Bing Tûr: Kâr kal ta khân kohhran pasarih zînga thuchahhmasa ber kan en tlâng tawh a. Hê zirlaiah hi chuan, thuchahpahnihna a\anga pasarihna thleng (Thupuan 2:8–3:22) kanen thung dâwn a ni.

Hmâwrhmuhna: Kohhran pasarihte hnêna thuchahte hiankum za tam tak chhûnga Pathian mîte a lo fuih phûr tawh\hîn a. Pathian chuan A mîte tân \hahnemngai takin athawhsak ngêi a ni tih min hriat nawntîr a. Ani chuan harsatnaan tawh zawng zawngte hriain, a lo ngaithla duh tûr apaingtetân thurâwn leh thutiam hlu tak takte a hlui reng a ni.

Zirlai Thupuite: Zirlai leh thupui sawi hawnna hian hêngthupui hmâwrhmuhna min neihtîr:

I. Kohhran Pasarihte Lêt Zâwnga Sawina (Chiasm) ChuKohhran pasarihte hnêna thuchahte hi Hebrai mîte thil ziahdân hmanga duân chhuah a ni (Hriat chian zâwk nân Zir Zâunaen ang che).

II. Buaina Huna Fuih PhûrnaKohhran pasarihte hnêna thuchahte hian thlarau lam thilarawihna leh kohhran tinte tâna thutiam hlu tak tak pêk belhzêlna a târ lang.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

2

III. Kristianna Hmasâwnna Ropui Tak leh A NghawngteFiladelfia hnêna thuchah khân ramthim bawh kawngahmasâwnna a târ lang lâwk a. Mahse, chû hmasâwnnaahchuan tûnlaia Kristiante inhumhalhna ang chî hi a hring tel.

IV. Thuatira Hnêna Thuchah A Danglam Bîk

A tlângpuiin kohhrante khân thlarau lama hniam zêlna an entîra. Chûng chu Efesi, Pergamos, leh Sardis hnêna thuchahahtepawh a lo lang a. Mahse, Thuatira hnêna thuchah erawh hichu kawng hrang hrangin a danglam bîk deuh ta tlat mai a ni.

V. Laodikei leh Khawvêl Chanchin Tâwpna Hun

Laodikei hian Kristian chanchin tâwpna huna kohhran dinhmuna entîr tih hi bung leh châng hrang hrang a\angin a chiang a ni.

Nuna Bel Tûr: Thuatira hnêna thuchaha Jezebel sawi lan tel anihna hian, zirlaite chu Thupuan-a târ lan hmeichhe palîtechungchâng zir zui tûrin chona a siamsak a. Seventh-dayAdventist-te pawh anmahni tâna Laodikei thuchah inbel tûrasâwm an ni bawk.

|HEN 2-NA: ZIR ZÂUNA

Kohhran pasarihte hnêna thuchahte hian inan tlânna an nei a,hmânlai huna lehkhathawn ziah dân ang a ni. 1) Isuan an hminglam \heuhin thû a hrilh a. 2) Kohhran tin hnênah Mahni inhriattîrin,bung 1-a nihphung târ lan tawh kha a hmang zêl. 3) Kohhrantinte chakna emaw chaklohna lai emaw tak chu a hrilh zêl. 4)Kohhran tinte dinhmun nêna inhmeh tak thurâwn Isuan a pe zêl.5) Thlarau (âw) ngaichâng tûra ngenna kohhran hnênah a siamzêl. 6) Kohhran tina a hnehtûte tân thutiam(te) pêin thuchah akhâr zêl. Kohhran palîna (Thuatira) a\ang pasarihna thlengathuchahte, pangâna leh parukna thûte hi a lêt zâwng an ni tlatthung.

3

ZIRLAI 3-NA THUPUI PAWIMAWHTE SAWI ZÂUNA: I. Kohhran Pasarih Lêt Zâwnga Sawina (Chiasm) Chu

Kohhran pasarih hnêna thuchahte kalhmang hian Hebrai mîtetih dân a târ lang a. Khawthlang mîte ngaih dân chuan A + B = Ca ni a. Hebrai erawh chuan, A + B = A a ni vê thung a. Chutianghmanga thuziah chu ‘chiasm’ an ti a (Grik hawrawp X [“key” tialam tûr]). Thu ziak mîte chuan rîn bial pap hi ngaihtuahin, a lêtzâwnga sawiin inhnialna bul an \annaah an lo kîr leh \hîn a. Thuhmasa ber chuan a hnuhnung ber a zûl \hîn. Chutiangin a pahnihnapawhin a hnuhnung ber dawttu a zûl a, chutiang chuan a vâwrtâwpchu a tâwpah ni lo vin, a laiah zâwk an dah \hîn a ni. Biak bûkchhûnga khâwnvâr dahna pasarih hi chu chutiang thu ziak dân a lêtzâwnga sawina hmanga tih chu a ni kher lo mai thei e.

Smurna hnêna lehkhathawn (a pahnihna) leh Filadelfia hnênalehkhathawn (a parukna) hi kawng tam takin an inang a: Thuchahtehi a duhawm lam an ni vê vê. Pergamos hnêna lehkhathawn (apathumna) leh Sardis hnêna lehkhathawn (a pangâna) hi kohhrandinhmun hniam lai tak an ni. Thuatira hnêna lehkhathawn (a palîna

leh a laihâwl tak) hi a dang lêta sei niin, a dang zawngte lakah adanglam bîk tlat mai (thupui 4-na en la). Hetianga thurem dânkalhmang a\ang hian a hmasa ber leh a hnuhnung ber (Efesi leh

Laodikei) hi an inkawp bîk tihna a ni. Chû chuan Efesi ang tho vin,Laodikei hian hmangaihna tlâkchhamna a vei tihna a ni.

II. Buaina Huna Fuih PhûrnaKohhran pasarihte kan han thlîr thuâk hian, hniam lam an pan

hret hret angin a lang a, Isuâ vaulâwkna thûte pawh a khûn tial tialbawk. Khâng Efesi leh Surna kohhrante kha kohhran rinawm annia, Efesi tlin lohna awm chhun pawh hmangaihna kiam ta deuh chua ni. Mahse, kohhrante hnêna thuchahte kan han bih zui zêl hian,Pargamos a\anga Sardis thlengin, Laodikei kan thlen thlengin ahniam chak hlê a, a tâwpah phei chuan Isuan fakna tûr a hmu tangang lo a ni. Filadelfia hnêna thuchah hi a duhawm viau laiin,

4

kohhran chu Smurna âi chuan a chak lo zâwk a. Efesi hnênathuchahah, Isuan sim se a ti ngawih ngawih a. Laodikei pheichuan Isuâ luâk a tichhuak hial a ni. Hetiang \awngkam hman anih chhan chu (a nihna tak) kan mitthlâ thiam theih nân a ni.

Mahse hetiang \awngkam hmanga sawi a nih hian, kohhranpasarihte tân fuihna thuchah phûrpuiawm ber a ni thung a. Kohhranhmasa ber khân thutiam pakhat: Nunna Thing chu a tiam a.Kohhran pahnihna chuan pahnih: Nunna Lallukhum leh thih hnihnalaka chhanchhuahna chu a tiam thung a. A pathumna chuan pathum:Manna Thuhrûk te, Lung Vâr te leh Hming Thar thutiam a dawnga ni. A palîna chuan thutiam palî a dawng a; a pangâna chuanthutiam pangâ; a parukna chuan thutiam paruk a dawng a ni.Kohhran tin khân a hmâa mîte thutiam dawn bâk an dawn belh zêla; a pasarihna, Laodikei phei chuan thutiam azawnga ropui bermai: A lal\hutthlênga Isua \hutpui theihna tûr chu a dawng hiâl a ni.

Kohhrante dinhmun a lo hniam zêl a, Isuâ zilhna pawh a nattial tial laiin, Isuâ thutiam erawh a pung tial tial sî a. Dinhmunchhe ber tân khân Pathian khawngaihna leh thiltihtheihna chu aropui ber lawi sî a ni. Nangmâ nunah harsatna i neih chu thûkhlê pawh ni se, Isua Kristâ khawngaihna chuan thil a ti thei tinga ni mai. Hmânlai hun ang tho khân, tûna keinî tân pawh hêthuchah hian thil a la ti thei reng tho a ni!

III. Kristianna Hmasâwnna Ropui Tak leh A NghawngteKan zirlai hian Filadelfia hnêna thuchah hian kum zabi 18 leh

19-na lai vêla Protestant harh tharna ropui tak kha a kâwk tih atâr lang a. Hê harh tharna lo thleng zârah khawvêl puma Chanchin|hâ puang darh tûrin kohhran a chawk phûr a. A rah chhuahpawh Pentekos hnu lama Kristian sâkhaw darh zâu berna athlen hial a nih kha!

Mahse, hei hian rah chhuah duhawm lo tak a nei vê tho mai.Ramthim rawngbâwltûte (missionary) hmalâkna khân Khawthlangramten ram dang an awpna bâkah, ram sum dinhmun leh inrêlbâwlna

5

lamah rah duhawm lo tak a chhuah a. Chutiang a nih avâng chuanKristian ni lo, sâkhaw dang betu ramte chuan Kristian sâkhua hiKhawthlang ramin ram dang an thuhnuia dah leh awp an tumnahmanruâ mai angin an ngaih phah a. Inngaitlâwm, mahni-inphata midangte dinhmun châwisânpui tum ang zâwngin an hmu thei lo.Chutiang ngaih dân chu Kristian ram \henkhatah pawh a hluâr viaumai a, chuvâng chuan mahni lam lo invên kha thupuiah an nei ta hiala ni. Hetiang lamah hian, engti kawng pawha ram inrêlbâwlna lamava inhnamhnawihna hian nghawng \ha lo tak tak a neihphah \hîn ani. Chanchin |ha thuchah hlawhtlinna chu politics leh economiclama mîte thlâwpnaa innghat a ni lo. A tîra Isua ruâhmanna: “Kathiltihtheihna hi chak lohnaah asin tihfamkimin a awm” (2 Korin

12:9, NIV) tih lamah hian kan kîr leh zâwk tûr a ni.

IV. Thuatira Hnêna Thuchah A Danglam BîkA hmâa kan sawi tâk ang khân, Thupuan bûa kohhrante

hian thlarau lamah hniam lam an pan zêl a. Chutiang a nihziachu Efesi, Pergamos, Sardis hnêna thuchahahte khân chiangtakin a lang a. Mahse, Thuatira hnêna thuchah erawh chu ahmâa thil kal zêl dân kalh zâwng tak thuchah a ni vê thung a.A hmasa berin, Thuatira hnêna thuchah hi a dang parukte lêtvêl hiala sei a ni tlat mai. Chutiang taka sei a nihna pawh chuana lailum luahtu a nihna chu phur chhuakin, tihduhdahna hunrei tak chhûnga Kristian chanchin a târ lang a ni. Pahnihnaah,Thuatira kohhran chhûngah mi rinawm zui zêl an awm a,Pathian mîte tâna hun khirh lai, khâng Elija hun angahte Pathianmi rinawm ‘a la bâng’ (en tûr 1 Lalte 19:18.) an awm angdeuh kha a ni.

Pathumna, Thuatira chauh hi a ni Isuan “I thiltih hnuhnung bertechu a tîra mi kha a khûm” (Thupuan 2:19, ESV) tia a fak ni.Kohhran dang zawngte kha chu an hniam tial tial emaw, an nungchang chang emaw an nih laiin, Thuatira hi chuan hmâ a sâwn bîktlat mai. Kohhran pasarihte lai taka awm a ni bawk a, hê thuchah

6

lâwmawm hian Pathianin mîte chu kalsualna lak a\anga hruaichhuakin, Isuâ lo kal lehna atân kohhran a buatsaih tih a kâwk a ni.Setanan Pathian hnung zuitûte tizâm leh kalpêntîr tuma a hêk laiin,Isua leh Thlarau Thianghlim chuan fuih phûr leh tidam tûrin an zilhvê thung \hîn a ni.

V. Laodikei leh Khawvêl Chanchin Tâwpna HunKeini Seventh-day Adventist-te hian, Laodikei hnêna thuchah

hi keini tâwpna huna mîte tân kan bel deuh ber \hîn. Chutiang a niha chiânna pakhat chu Thupuan 3:18 leh Thupuan 16:15 thuinzawm dân hi a ni. Bible-a châng eng dangah mah a thu pawimawhpalî lai hetiang inthuhmun hi a awm vê lo. An pahnih hian Grik\awnga ‘hmû’ sawina (Grik: blepô), “silhfêna thuam” (Grik:himation), “zahna” (Grik: aischunê, aschêmosunê), leh“saruakna” (Grik: gumnotês, gumnos) thû a chuang a. Thu inzûltak an ni. A châng lai vêl takah hian Armageddon chungchângsawi a ni a (Thupuan 16:14–16), Laodikei \awnga tâwpna hunatâna invêng-fîmkhur tûra kohna pawh a tel (Thupuan 16:15 lehThupuan 3:18 khaikhin la). Hê kohna hian Laodikei hian khawvêlchanchin tâwpna âi a awh tih a tichiang a ni.

|HEN 3-NA: NUNA BEL TÛR

uuuuuThupuan bû-ah hian hmeichhe chi hrang eng zât nge târlan ni a, a bu thuchahah eng enge an târ lan \heuh? Thupuan-ah hian hmeichhe palî târ lan an ni a, pahnih chu a \ha lamzâwng niin, pahnih chu a chhe lam entîrna an ni thung. Ahmasa ber chu Jezebeli, Thuatira-a mi rinawmte dodâltuber chu a ni (Thupuan 2:20–23). A pahnihna chu Thupuan

12-a Pathian ngaihsaktu hmeichhia kha a ni (Thupuan 12:1,

2, 5, 6, 14–17). A pathumna chu nawhchizuar Baulon a ni(Thupuan 17:1–7, 16). A palîna chu Berâmno mo chu a ni(Thupuan 19:7, 8). An palî hian a \ha zâwng emaw, chhezâwng emawa kohhran nêna inzawmna nei vek an ni.Thuatira dodâltu Jezebeli khân nawhchizuar Babulon chêt

7

dân tûr angin a lo che tawh a, puithiam lal angin a inthuama (Thupuan 17:4). Thuatira hun hmasa lam khân Hun Laitâlo awh ta se, milim pahnihte chu an inkûngkaih hnâi hlêtihna a ni ang. Krista dodâlna hian Kristianhmâithinghâwng an vuah châwk a ni.

Chutiangin, Thupuan 12-a hmeichhia pawh hiankhawvêl chanchin pum puia Pathian mi rinawmte âi aawh a. Thupuan 19:7, 8-a Berâmno mo hian khawvêlchanchin tâwpna huna Pathian mi rinawmte, JerusalemThar hmanga entîr âi chu a awh vê thung. Chutiang chuanThupuan 17-a hmeichhia hian Pathian dodâltu zawngzawngte, a bîkin sâkhaw thuneihna, sorkar chakna nêna\angrual a, tâwpna huna Babulon la ni tûr chu a entîr ani. Thupuan-a “Hmeichhia” hian Krista zuitûa inchhâltea entîr a, an inchhâl ang a taka an nunpui dân chuan annihna a hril hlê sî a ni.

vvvvvEngtin nge Seventh-day Adventist-te hian Thupuan 3:18–

21-a thuchah hi mahni an inbel dân tûr ni ang? Hêngchângah hian kan zâa tân eng zirlai zir tûr nge awm?Rangkachak hian Pathian mithmuha kan hlutzia a entîra, chutiangin rinna pawh, hêng hian thlit fîm leh tihthianghlimna an paltlang a ngai \hîn. Silhfên vâr hianKristâ felna min pêk chu a entîr a. Mit na damdâwi hianKrista kan mamawhzia hriatna min neihtîrtu tûrthlaraulam mit vârna a entîr a. A \ûl angin Isuan a thununtho nâin (Thupuan 3:19), Amah zui tûrin Isuan tû mah anawrlui ngai lo. Aw nêm takin a sâwm a, thutlûkna chukeinî siam tûr a ni (Thupuan 3:20). Kan duha kan lâktheih tûrin thutiam zawng zawngte chu min hlui a. Kanthinlunga rorêl leh hnehsak tûra Isua kan sâwmchuan(Thupuan 3:21), A lal\hutthlêng kan la \âwmpuivê ang. Meia fiah tawh rangkachak angin, Pathianinkeimahnia hlutna awm chu a hmû a ni.

wwwww Hmânlai khawpui, Pathian ngaihsak lohna hmunaKristiante rinawm taka an awm tih hriatna a\angin engfuihna thû nge kan lâk chhuah theih ang?

8

INSIDE STORY

ZÎNGA HLIMNABy Gorata Obonetse

NI KHAT chu, Seventh-day Adventist lehkhabu zuar (LE) hianBotswana ram kan kawngkâ a rawn kik dat dat a. A

lehkhabu zawrhte chu ka nû chuan a tuipui viau mai a, tichuanPi White-i lehkhabu ziah pathum: |halaite Hnêna Thuchah

te, Chatuan Nghahfâk te leh, Indona Ropui leh King JamesBible chilh kawpte chu a lei a. Kâr lohah Adventist biak inainkhâwmin, baptisma a chang zui ta thuai a.

Hê thil hi pâwl riat ka zir lai, high sikul kal ka ngaihtuah vêmêk laia lo thleng a ni.

Kan khua Mahalapye, motora dârkâr hnih leh a chanvê vêltlân ngâia hlâa awm, Adventist boarding school, Eastern GateAcademy-a min luhtîr ngêi a duh avângin ka nû chuan chawngheiin min \awng\ai sak ngat ngat \hîn a. Mahse, ka pa chuana duh lo thung a, “Zirna sênso tûr sum kan nei lo,” a ti tlat a.

Ka nû chu a beidawng mai bîk chuang lo va, \awng\aiin adîl chhunzawm zêl thung a. Kei pawhin ka \awng\aipui vê \hîna. Tlâi leh zân lamahte pawh kan dîl zêl a ni.

Mahse, ka pa chuan a ngaih dân a sawh sawn mai chuânglo, tichuan khaw danga sorkar boarding sikulah chuan pâwl kuâchu ka lût a. Chû hmuna lehkha zir chu a harsa khawp mai.Sikul naupang \henkhatin ruihhlo tih an chîng a, zu ruih chîngtâwk an awm bawk a. Zirtîrtûte pawhin home work kan tih lehtih loh pawh an engto lo va, kan nû leh pâten kan sikul fee anpêk phawt hi chuan an lungâwi mai niin a lang.

Chû sikula kum hnih ka luh tâk hnû chuan, tâwk hlêin ka hreta a. Ka pâ hnênah chuan Adventist sikula min luhtîr tawh tûrinka ngên a.

Ani lah chuan, “Ni lo ve,” a ti hmiah mai sî.

9

Chû mi zân chuan \ap chungin ka \awng\ai a. Eastern GateAcademy lama luh vê ka duh êm avângin LALPÂ \anpuina kadîl a. Ka nû hnênah ka sawipui bawk a, ani chuan Sâm 30:5

thû: “|ahna hi riak tûrin tlai lamah a lo lût thei a, zîngah erawhchuan hlimna a lo thleng \hîn,” tih thû kha min hrilh a.

Chû châng chuan beiseina thar min siam a.

A hnû thla hnih, nipui chawlh a lo tâwp dâwn vêlah, ka pâhnênah Adventist sikula min luhtîr tûrin ka ngên leh a.

Ani chuan, “A \hâ a lâwm,” tiin min chhâng a.

LALPÂ hnênah lâwmthû ka sawi a! Chuta chin chu LALPA hi\awng\aina chhângtu a ni tih ka hre chho ta zêl a. Rinna kanneih a, A thû kan âwih phawt chuan, engkim mai hi Amâ minruâhmansak angin a thleng chho zêl \hîn a ni.

Tûnah chuan kum 16 mî ka lo ni vê ta a, hê sikula ka zirtâwpna tûr kum a lo ni ta. Heta ka zir chhuah hnû chuan medicaldoctor ni tûra zir zawm zêl ka tum a ni.

Ka pâ tih loh, chhûngkuain, ka û tlangvâl pahnihte bâkah,hmeihhe lamte pawhin Adventist Kohhran chu kan zawm tlângvek tawh a. Ka pa leh kan sikul tân hian min lo \awng\aipui vêzêl ang che u._____Eastern Gate Academy leh kum 2015 Thirteenth Sabbath Thawhlawm

hmanga din, kum 2017-a hawn thar, Eastern Gate Primary School hi

compound thuhmunah an awm a. Thawhlawmte phal taka in thawh \hinna

zârah khawvêl hmun hrang hrangah Adventist education kalpui theih a

nih avâng hian in chungah kan lâwm êm êm a ni.

1

ZIRLÂI 4-NA JANUARY 26, 2019

|HEN 1-NA: THLÎR LÂWKNA

Châng thlan: Thupuan 5:5, 6.

Thlûr Bing Tûr: Hê zirlaiah hian Thupuan 4 leh 5 (Thupuan

4:1–5:14) chhûnga vân inlârna hi thupui berah kan nei dâwna ni.

Hmâwrhmuhna: Hê zirlai huâm chhûng thû hi bung hniha\hen a ni a. A hmasa zâwk chu, Lal\hutphaha \hû, Pâ Pathian(Thupuan 4:1–11) chu vân mîte chibai bûk ber a ni tih sawi ani phawt a. Pahnihnaah, vân lal\hutthlêng hûnna pindanchhûngah harsatna a chhuak a; mahse, Berâmno , Isua Kristâlo lan azârah chin fel a ni leh ta a ni (Thupuan 5:1–14).

Zirlai Thupuite: Zirlai leh thupui sawi hawnna hian hêngthupui hmâwrhmuhna min neihtîr:

I. Thupuan 4 hi |um Khat Thil thleng Nge a TlângpuiaSawina Zâwk?

Hê zawhna chhânna tûr chu chiang zâwkin kan la hmu dâwna ni.

II. Bible Dawi Dâna Chibai bûkna ChuChibai bûkna hi keinî chungchâng a ni lo va, Pathian thil tih tâk

leh a inhmeh tâwka thinlung taka keinî chhânlêtna chungchâng ani.

III. Upa 24-te Chungchâng Sawi FiahnaUpâte hi vântirhkohte an ni lo; Pathian mîte âiawhtûte an ni.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

2

IV. Lehkhabu Ziâl Chhinchhiah Awmzia ChuLehkhabu zial chhinchhiah khân Pathian chhandamna ruâhmana entîr.

V. Berâmno TlinziaBerâmno chu mihring leh Pathian nih fâwm a nih avânginlehkhabu ziâl phelh tûra tlinna bîk nei a ni.

VI. Fakna Hla Pangâte Hmasâwn Chhoh Dân (Thupuan

4:8, 11; Thupuan 5:9, 10, 12, 13)

Hê hmasâwn chhoh zêl dân hian Berâmno pathianna a târ lang..

VII. Khawvêl Zâuva Inbeihna ChuHê inbeihna tak hi heta vân lam thil thleng lo lang ber chu a ni.

Nuna Bel Tûr: In pâwlte chu hê vân inlârnain hê leia chibaibûkna leh Sabbath kan man thiamnain awmzia a neih dânchîk taka ngaihtuah tûrin sâwm ang che.

|HEN 2-NA: ZIR ZÂUNA

Bung 4-na tîrah hian, Johana chu a vawi khatna atâna vânachho tûra sâwm a ni (Thupuan 4:1). Bung 4-na hi vâna chibaibûkna kal reng chungchâng sawina a ni a (Thupui 1-na en la),chutah chuan Pâ Pathian chu Siamtu a nih avânga chibai bûknadawng a ni tih a chiang a (Thupuan 4:11). Mahse, Bung 5-ahvânah buaina \um khat a chhuak a. Harsatna chhuak chu a namênloh êm avângin Pathian meuh pawhin a ching fel nghâl mai theilo a ni (Thupuan 5:1–4). Mahse, Pathian-mihring, Isua Krista,Berâmno chu a lo lan tâkah erawh chuan chin fel a ni ta (ThupuiV-na en la). Ani chu talh tawh leh min Tlantu a nih a, chumivânga khawvêl zâu chena buaina chhuak chu a chin fel (Thupuan

5:5–14) tâk avângin chibai bûk a ni vê ta.

ZIRLAI 4-NA THUPUI PAWIMAWHTE SAWI ZÂUNA:I. Thupuan 4 hi |um Khat Thil thleng Nge a Tlângpuia

Sawina Zâwk?

3

Thil pathum a\angin bung 4-na hi \um khat thil thleng mai ni lovin, a tlângpuia vâna chibai bûkna thleng \hîn sawina zâwk a ni tiha chiang. 1) Châng 2-naa lal\hutthlêng hi hûn chawp a ni lo va, diktak chuan vâna ‘lo awm reng tawh’ (NASB) a ni (Grik: keitai,imperfect tense). 2) Châng 8-naa ‘chhûn leh zân’ zâi reng \hînte hi\um khat thil thleng a ni lo. 3) Thilnung palîte pawh châwl lo vin anzâi nawn reng \hîn (“apiangin” [Thupuan 4:9, NKJV]).

II. Bible Sawi Dâna Chibai bûkna ChuThupuan 4:11-a, chibai bûkna chhan ber chu Pathianin thil

zawng zawng a siam “vâng” a ni. Thupuan 5:9-a, chibai bûknathlen chhan chu, Berâmno chu talh tawh a nih leh a tlan “vâng”(NIV) a ni. Thupuan 11:11-a, chibai bûkna thlen chhan chu,Pathianin rorêlna a \an tâk “vâng” (NIV) a ni. Hêng chângpathuma Mizo \awnga ‘sî a’ tia lehlin \hin hi (English-a ‘for,’Grik thumal hoti lehlin niin, hei hian a chhan, thil tih chhantak chu a târ lang a ni. Pathian chiobaibûk a nih ‘chhan’ pawhchu a thil tih tâk vâng a ni ber. Bible pum puia chibai bûk tihawmzia hi ‘chungchâng sawi chhuak te, chungchâng hlâa sâte, Pathian thil lo tih tâkte tih chhunzawm te pawh a ni (Deut.

26:1–11; Sâm 66:3–6; Sâm 78:5–15; Sâm 111:4). Baptismachanna hmanga Isuâ thihna leh thawhlehna te a taka chan te(Rome 6:3, 4), LALPÂ Zanriah kîl (1 Korin 11:26) te pawh a ni.Bible-a chibai bûkna hi keinî chungchâng lam a ni lo va, Pathianthil tih tâk chungchâng a ni ber zâwk.

III. Upa 24-te Chungchâng Sawi FiahnaZirlai hi dik taka kan sawi dâwn chuan, Bible-a nambar 12 hi

Pathian mîte entîrna a ni \hîn a; chutiang chuan upa 24-te pawhhian Thuthlung Hlui leh Thuthlung Thar huna Pathian mîte a entîrthei dâwn a ni. Mahse, chutianga Bible-a sawi a lo nih dânpawimawh zawng zawng chu hetah hian kan sawi sêng rih lo vang.Matthaia 19:28-ah, Isuan a zirtîrte hnênah anni chu lal\hutphah

4

12-a \hûin, Israel hnam 12-te chungchâng an la rêl dâwn tih a hrilha. Hê châng hian nambar 12, lal\hutphah te, tirhkoh te, leh hnam12-te chu a thlung khâwm a. Thupuan 21:12-ah, hnam 12-te hmingchu Jerusalem Thar kawngkapuia a chuân laiin, a lungphûm 12-aherawh chuan tirhkoh 12-te hming a chuâng thung a (Thupuan

21:14). Nambar 24 chu, Thupuan 21-a mi angin 12 leh 12 belhkhâwm zât a ni. Thupuan 7:4–8-a pawh, Pathian mîte chu 12hmun 12 hmun sâng khat (144,000) anga sawi an ni. Nambar 12inpuntîr chhâwng chu Jerusalem Thar bang sân zâwngah tawng144 tia sawi a ni (Thupuan 21:17). Chutiang chuan upa 24-techungchâng sawi fiahna \ha ber tûr chu: Anni hian Thuthlung Hluileh Thuthlung Thar huna Pathian mîte âi an awh tih hi a ni.

IV. Lehkhabu Ziâl Chhinchhiah Awmzia ChuIn pâwlte chu Thupuan 5-a ‘Lehkhabu zial chhinchhiah’

tih hi eng tihna ni tûrin nge an ngaih hlawm zâwt ang che.Bible behchhana thil ni thei tûrah chuan ‘hriattîrna thû leh rokhâwm chungchâng ziahna’ Israelte dânpuia chuâng(Deuteronomy) ang kha a ni thei phawt a; mihring chanchinte, Berâmno chu rorêltu ni tûra dikna chanvo a neihzia târ lannate, mihringte nungchang avânga lâwmman leh hremna an chantûr chhinchhiahna pawh a ni thei. Ellen G. White-ilehkhathawna sawi fiahna behchhanin, Lehkhabu zialchhinchhiahin a kawh niâwma zirlaiin a sawi chu, lehkhabu zialahchuan (kan tâna) Pathian thil lo tih tawh chungchâng te, hnamte lehkohhran chungchâng hrilh lâwkna thûte a chuâng tih a ni. Zirlaichuan hetiang hian a khâikhâwm a: “Lehkhabu zial chhinchhiahchu ‘Chhandamna Ruâhman’ hi a ni” tiin. Lehkhabu zial chu phelha, (chuta chuâng) chhandamna ruâhman hlen chhuak theitu tûr mitling an awm loh avângin Johana chu a \ap zawih zawih a (Thupuan

5:4).Engtin nge lehkhabu chu (Thupuan 5:2 [Grik: biblion] ) zial

niin, kan tûnlai lehkhabu kêu theih ang chî hi a ni lo tih kan hriat?

5

Chutiang a ni tih kan hriat theihna chu Thupuan 6:14-ah, “vânchu lehkhabu zial mî ziala a bo angin a bo ta [Grik: biblion] a tihvâng a ni (NKJV).

V. Berâmno TlinziaBerâmno chu lehkhabu zial phelh tûra tlinna bîk nei a ni

(Thupuan 5:5, 6). Berâmno nihna bîk hê bunga târ lan chu thilpahnih a ni. Berâmno chu talh tawh niin, chû chuan a mihringnihna nei a ni tih a kâwk a. A lehlamah, Berâmno chu Mi pakhat,lal\hutthlênga \hû nên chuan chibai bûk an ni kawp a (Thupuan

5:13). Hei hian a pathianna a kâwk a ni. Pathian-mihring nihfâwm chu chanchin zawng zawnga mak danglam bîk a ni. (Vânlam) mifing zawng zawngte zîngah (Johana 1:3, 14), Pathian-mihring Isua chauhin famkim taka Pathian nungchang puangchhuakin, mihring sualna a tlêng fâi thei a ni, a chhan chu Pathianfamkim leh mihring hlang hlak a nih kawp vâng a ni. Tichuan, hêinlârnaa entîr nei thil hian Kristâ chungchâng zirna leh Isua Kristânihna chungchâng thurin chu a phawk chhuak chiang hlê a ni.

VI. Fakna Hla Pangâten (Thupuan 4:8, 11; Thupuan 5:9,

10, 12, 13) Berâmno Pathianna An Târ lang.Hê inlârnaa fakna hla hmasâwn chhoh zêl dân hian Kristâ

pathianna a châwisâng a. Hla hmasa pahnihte hian lal\hutthlênga\hû chu an fak a (Thupuan 4:8, 11). Pathumna leh palînatehian Berâmno chu an fak a (Thupuan 5:9–12). A pangâna hianlal\hutthlênga |hû leh Berâmno hnênah fakna a hlân ta a ni(Thupuan 5:13). Fakna hla pangâna hian a vâwrtâwp thlenpuiin,chutah chuan malsâwmna te, châwimâwina te, ropuina te lehthiltihtheihna te chu lal\hutthlênga |hûa leh Berâmno hnênahchuan an hlân ta a ni.

Hêng fakna hla nihna dang leh chu a pangâna hian a târlang a. Zâipâwl zâi mâwi vâwrtâwp lai ang deuh a ni ber mai.Hla pakhatna kha thil nung palîten an sâ a (Thupuan 4:8). Hla

6

pahnihna chu upa 24-ten an sa thung a (Thupuan 4:11). Apathumna chu thil nung palîte leh upa 24-ten an sa tlâng a(Thupuan 5:9, 10). Hla palîna chu vân angel chhiar sên lohruâlin an sa \hup \hup a (Thupuan 5:11, 12). Fakan hla pangânaerawh chu khawvêl zâuva thilnung tin rêngin an sâ a ni (Thupuan

5:13). Chutiang chuan fakna hla pangâna chu lal\hutthlênga \hû,Berâmno pathianna nemnghehna hla ropui chungchuâng ber chua ni.

VII. Khawvêl Zâuva Inbeihna Chu Vâna Thil ThlengBehchhan BerThupuan 4 leh 5 danglamna tak chu, vâna buaina lo chhuak

khân lei leh vân a huâp vek chunga Setana a awm vê lo chu a ni(en tûr: Thupuan 2:9, 24). Mahse hêng bung hniha Setanachêt dân chu Thupuan 12:10-ah chiang taka târ lan a ni a.Thupuan 12:10 hian bung 5-a Kristan lalna leh thuneihna achan chungchâng thil thleng a târ lang a ni. Lalna a channaahhian “kan ûnaute hêk \hîntu” Setana vân a\anga hnawhchhuaha nihna pawh a tel a. Hê châng hian Setana chuan ‘a chhûn azânin’ a hêk \hîn tih chiang takin a sawi. Hetianga chêtna hianThupuan 4:8 min hriat chhuahtîr a, chutah chuan thilnung palîten‘chhûn leh zânin’ fakna hla thianghlim \huang thum an sa \hîn ani. An fakna hian Setanan mî a hêk \hinna târ langin, chûng chuhriat zui zêl a ni ta lo. Setana chu bung 4 leh 5-naah chuan aawm vê lo va, a chhan chu Kraws zâra hneh leh hnawhchhuah anih tâk vâng a ni.

|HEN 3-NA: NUNA BEL TÛR

uuuuuThupui II-naa chibai bûkna chungchâng târ lan chîk takangaihtuah chungin, in tuâlchhûnga Pathian chibai bûkinkhâwmna in kalpui dân kha sawi ho teh u. Pathian-

laipuia nei chibai bûkna ang chî a ni ngêi em? Pathian

thil lo tih tâkte a châwisângin (Thilsiamna te, Kraws te

7

leh nî tina Thlarau hruaina lam te),A thil min tihsak

leh keinin kan tih vê ngêi tûr lamte a tel em? Hê thutakman thiama a taka nunpuina hi tuâlchhûng kohhranaPathian thiltihtheihna chêttîrna thurûk a ni. Pathianchibai bûkna hi a nung lo a nih chuan, thupui beraPathian neih a nih lo vâng a ni ang. Bible hunlai khân,hun kal taa thil a lo tihsak tawhte avânga mîten Pathianan fakin, atîra Pathian thiltihtheihna kha chibai bûknalo awmteah lantîr a ni \hîn (2 Chron. 20:5–22, Dan. 9:15,

Dan. 10:19–21). Chibai bûkna hi keini lam ni lo vin,Pathian chanvo a ni a. Kan tih tûr inhrilh tawnna ni lo,kan tâna Pathianin thil min lo tihsak tâkte inhrilh tawnnatûr a ni zâwk.

vvvvv Thupuan 4 leh 5 Sabbath nêna an inlaichîn dân chu

eng nge ni? Pathian leh Berâmno hnênah chibai bûknahlan a nih chhan chu Thilsiamna (Thupuan 4:11) vângleh chhandamna vângin a ni (Thupuan 5:9, 10).Thuthlung Hlui hunah, Sabbath hi chûng thil pahnih:Thilsiamna (Exod. 20:11) leh Israelte chhanchhuahnaropui, Exodus, (Deut. 5:15) hriat rengna a ni. Chutichuan,Sabbath hian Thilsiamna, Aigupta chhuahsanna lehKraws-a Pathian thil tih ropui min kawhhmuh a ni.Sabbath serh hi Pathian duhsakna hlawhna tûr a ni lo.Sabbath kan hriat reng hian, Pathianin thil pathum minlo tihsak tâkte chu kan hre reng a, chû hriat rengna neihchu chibai bûkna lungphûm chu a ni.

8

INSIDE STORY

THIL THEIH LOH PAHNIH DÎLINBy Andrew McChesney

MÎTEN zawhna an inzawh fo, rilru tibuai tak \hîn pakhat chu:“Engtin nge kawppui \ha tak thlan dân tûr?” tih hi a ni. 

Seventh-day Adventist Kohhran hruaitu pakhat, Inter-European Division president Mario Brito-a tân chuan chhân aharsa vê hauh lo thung. Ani chuan Pathian hnênah thil theihloh tûr âwm tak pahnih a dîl hmiah mai a ni.

Mario-a chuan France ram Collonges khawpuia AdventistUniversity of France-a theology kum thumna a zir laiarawngbâwlna kawnga thlâwptu tûr nupui lam a ngaihtuahchângin Maria-i a lo lang nghâl \hîn a.Anni pahnih hi a hmâ kuma Spain ramSagunto khuaa Spanish AdventistSeminary (tûna Spanish AdventistCollege ni ta) hmuna lehkha an zir laiainhmêlhriat tawh an ni.

Mario-a chuan Maria-i hi duhthusâmtling tûr angin a ngai hmiah mai a.Mahse a ni ngei dâwn em tih a chian ngam chiah loh deuhavângin Pathian hnênah a \awng\ai a, “LALPA, Maria-i hi kanupui tûra min thlansak chu a nih chuan, lehkha min rawnthawn tûrin a thinlungah hnâ thawk ang che,” tiin a chham a.

Hetiang ngenna ang chî hi chu khatih lai hun atân kha chuanthil theih loh hul huâl ang a ni, hmeichhiate hi inrîm kawngahma la hmasatûah an \ang ngai lo.

Mario-a maktih tak mai tûrin, a hnû kâr khat vêlah chuan\hian lehkhathawn tûr ang hi a dawng ta nawlh mai a. Anipawh chuan \hian lehkhathawn, hmangaih thû tlêm ziak telinMaria-i thawnin, \awng\ai bawkin a chhilh zui nghâl a.

“LALPA, Maria-i tân chuan lehkhathawn han chhân mai chuthil pângngai a ni dâwn a. Mahse, ani hi ka nupui tûr a nih

9

dâwn chuan, lehkhathawna min chhân kher lohna tûrin hnâthawk zâwk ang che,” tiin a dîl thung a.

Chawlhkâr eng emawti a liâm a, chhânna lehkha chu a lolêt ta hauh lo mai rêng a. Anni pahnih hi a kum leh sikul luh hmâloh chuan chanchin pawh an inhre zui ta rih lo. Chutah Maria-i chua zirlai kum thumna bei tûrin Adventist University of France lamaha rawn insawn a. Chuta chinah chuan Mario-a leh Maria-ite chu aninhmu thei ta a ni.

Ni khat chu, Mario-a chuan Maria-i hnênah a lehkhathawn achhân loh chhan a zâwt a.

Ani chuan, “Lehkhathawn narân, pângngai vê satliah deuh mainiin ka hria a, chuvâng chuan ka chhâng ta lo mai a ni,” tiin a hrilha.

Mario-a chuan a thil sawi chu a âwih chiah lo, lehkhathawn chui la kawl em tiin a zâwt a. Maria-i chuan an room a\angin a va lachhuak a, an pahnih chuan an chhiar dûn a. Lehkhathawnngaihnawm (sweet) tak a ni tih Mario kha chuan a hre reng a ni.

Mario-a chuan, “A eng hi nge dik lo va, i chhân lohna chhan takchu ni le?” tiin a zâwt leh a.

Maria-i chuan chhân ngaihna rêng a hre lo. Chutah tak chuanMario-a chuan thil pahnih dîla a \awng\aina chu a hrilh ta a ni.

Maria-i chu hlim takin a nui var var a. “Tûnah chuan a sawifiahna i nei ta!” a ti a.

A kum lehah chuan an innei zui ta a ni.Chuta \anga kum sawmthum-pakuaah, Mario-a chuan nupui a

thlang fuh hlê tih inhriatna a la nei zui zêl a. Portugal rama kohhranla din lohna biala kohhran din tûrin an nûpâ chuan frontlinemissionary-ah an \ang ta a ni. Hun eng emaw chen an thawh hnûin,Mario-a chu Portugal rama Adventist Kohhran president-ah a \anga; chutah kum 2015 khân Inter-European Division president-ah thlana ni leh ta zêl a ni.

Mario-a leh Maria-ite chênna hmun hi mission field a ni nghâlzêl a. Fanû an nei a, Advettist pastor nên an innei a, fa-lâk pawh 12lai neiin, \halai duhawm tak an ni ta hlawm.

Mario-a chuan, “Maria-i hian ramthim rawngbâwlna thinlunghi a pû a. Nupui \ha tak niin ka hria,” a ti hial a ni.

1

ZIRLÂI 5-NA FEBRUARY 02, 2019

|HEN 1-NA: THLÎR LÂWKNA

Châng thlan: Thupuan 5:9, 10.

Thlûr Bing Tûr: Thupuan 6 hian Berâmno -in chhinchhiahnapasariha a hmasa parukte a phelha thil thleng chungchâng asawi a ni.

Hmâwrhmuhna: Bung 6 hian chhinchhiahna pasarih a ahmasa paruk a târ lang a. Heta thil thleng hian bung 5-a vânlal\hutthlêng awmna pindan inlârnaa hmuh kha a zui nghâlchat a ni.

Zirlai Thupuite: Zirlai leh thupui sawi hawnna hian hêngthupui hmâwrhmuhna min neihtîr:

I. Sakawr Chungchuâng Hmasa Palîten (Thupuan 6:1–8)

Chanchin |ha Hmasâwn Zêl Dân leh Hnar A NihaNghawng A Neih Pawizia A Târ Lang.

Hetianga hrilh fiahna hian sakawr vâr leh a chunga chuângchu tû-ah nge ngaih a nih dânah a innghat (Thupuan 6:1, 2

[Thupui I-na en la] ).II. Thuthlung Hlui Behchhan Pui Bera Sakawr Palîten

Thuthlunga Ânchhia leh Malsâwmna a Keng Tel.Thuthlung Hlui thuthlung khân malsâwmna leh ânchhia a keng a,

chû chu bung 6-na hian chanchin \ha entîr nân a hmang a ni.III. Thupuan 6-a Târ Lan Rorêlnain Pathian Mîte A

Nghawng.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

2

Hei hi thuthlung behchhana Israelte tâna malsâwmna lehvaulâwkna Leviticus 26 leh Deuteronomi 32-a chuângchunga innghat a ni.

IV. “Mâichâm Hnuaia Thlaraute” Tih Hian ThihnaChungchâng A Sawi Lo.Chhinchhiahna Pangâna (Thupuan 6:9–11) hi mi an thih hnûahriatna la nei anga sawi nâna hman sual hlawh tak a ni \hîn.

V. Chhinchhiahna Adventist-ten An Hrilh Fiah Dân hi AThû Hian A Thlâwp.Adventist-te chuan Thupuan 6:12–14 hian nî, thlâ leh arsichêt vêl dân kâwk angin an hrilh fiah \hîn.

Nuna Bel Tûr: In pâwl member-te chu Thupuan 6:12–14

hrilh fiah dânah ‘historicist’ tih dân nên a inhmeh dânleh Thupuan 6:17 zawhna chhânna tûr chîk tûrin sâwmang che.

|HEN 2-NA: ZIR ZÂUNA

Thupuan 6 thû hi bung 5-na thu behchhan a ni tih a chianghlê. Hê bung hi “Tin” (Grik: kai), tihin a in\an a, hei hian ahmâ thû nên inzawm a ni tih a kâwk. Bung 5-na tâwpahBerâmnoin lehkhabu zual a kengin (Thupuan 5:7, 8), vânmîte chibai bûkna a dawng a (Thupuan 5:12–14). Johanana thlîr reng laiin (a bung hnihah hian Johanan “Ka hmû a” ati a [Thupuan 5:1, Thupuan 6:1]), a hmuh chu Berâmnoinchhinchhiahna dang dang a hawng chu a ni (Thupuan 6:1,

3, 5, 7, 9, 12). Chhinchhiahna tinte hawn a niha thil thlengtechu lehkhabu zial chhûnga chuâng a ni lo. Lehkhabu zialchu phelh a nih a, a chhûnga thu chuângte hmuh a nih theih nân,chhinchhiahna pasarihte chu phelh hmasak a ngai a ni (Thupuan

6:14).

3

ZIRLAI 5-NA THUPUI PAWIMAWHTE SAWI ZÂUNA: I. Sawkawr Chungchuâng Hmasa Palîten (Thupuan 6:1–8)

Chanchin |ha Hmasâwn Zêl Dân leh Hnar A NihaNghawng A Neih Pawizia A Târ lang.Hetianga hrilh fiahna hian sakawr vâr leh a chunga chuâng chu

tû-ah nge ngaih a nih dânah a innghat (Thupuan 6:1, 2). Hê sakawrtih loh a dang zawngte kha chuan harsatna an thlen a. Thupuan-a‘vâr’ hian Kristâ emaw a mîte emaw a entîr \hîn a. A chungachuângin a khum lallukhum Grik: stephanos) hi hnehna lallukhuma ni. Hmun pakhat bîk (Thupuan 9:7) tih loh, Thuthlung Thar hmundangah chuan hetiang lallukhum hi Krista leh a mîte nên sawi zawma ni zêl a. Thupuan bû bung hmasa pangâah chuan, ‘hneh mêk’(Grik: nikôn, nikêsêi) tih hian Krista leh a mîte chungchâng a sawizêl bawk a (en tûr, entîr nân, Thupuan 3:21). Thupuan 19-asakawr vâr chunga chuâng chu Krista, ‘Pathian Thûa’ chu a ni tiha chuang a; khata sakawr chunga chuâng leh bung 6-a mi kha ainzûl hlê a ni.

Thupuan-a thupui pawimawh tak pakhat chu ‘a suâk/lem’chungchâng hi a ni a; mahse, chutiang a lo lan apiang chuan achhiartûten an hriat hran theih tûrin a suâk chu târ lan a ni zêl \hîn.A lehlamah chuan, Thupuan 6:1, 2-ah hi chuan thil \ha lo âwm alang lo. Thupuan 19-a sakawr vâr chunga chuângin lal lukhum(Grik: diadêma) a khum a, hnehtu nihna lallukhum a ni lo va, andanglamna chu an inbeihna hmun a danglam vâng a ni ngêi ang.Thupuan 6 hian râl do nei kohhran âi a awh laiin, Thupuan 19

erawh chuan hnehna chang kohhran âi a awh vê thung. Sakawrpali chunga chuângten Kristâ hnehna chan bâkah, chanchin \hâinhmâ a sâwn dân leh chanchin \ha dodâlna a lo hluâr dân pawh ansawi a nih thei.

II. Thuthlung Hlui Behchhan Pui Bera Sakawr PalîtenThuthlunga Ânchhia leh Malsâwmna a Keng Tel.Thupuan 4 leh 5 thupui chu Siamtu a nihna anga Pathian chibai

bûk leh, Berâmno tlinna chu vâna palai hnâ a thawhnaa hmang a,

4

leia Pathian lalram tihderthâwnna beih lêt nâna hman a ni.Thupuan 6 thupui chu thuthlung ânchhia a ni thung a. Heta‘ânchhia’ tih thû hi, Pathian sawichhiatna lam ni lo vin, thuâwihlohna nghawng thil \halote a sawi zâwk a (Leviticus 26:21–

26; Deut. 32:23–25, 41–43; Ezekiela 14:12–21). ThuthlungHluiah chuan, hêng ânchhiate chu khandaih te, \âm tlâ te, hripuilêng te leh ramsa kawlh te a ni. Ânchhiate hi kawng sarih a nitlângpui \hîn a (Leviticus 26:21, 24), Zakaria inlârna hmuhaherawh chuan sakawr palî, rawng chi hrang hrangten an thlentîra ni thung (Zakaria 1:8–17; 6:1–8).

Thuthlung Hluiah chuan, Pathian leh Israelte kârah thuthlungsiam a ni a. Thuthlung malsâwmna leh ânchhiate chu Israel hnamchungah a takin a lo thleng a. Thuthlung Tharah chuan, Israelthuthlung chunga rinawmna chu Kristâ nêna inlaichînna chungarinawm leh rinawm loh a ni ta. Kristâ chunga rinawmtenmalsâwmna an dawng a (Johana 12:32; Tirhkohte 13:32, 33;

2 Korin 1:20), Amah hnartûte erawh chuan thihna ânchhia lehchatuana boralna an tuâr ang (Matthaia 25:41).

III. Thupuan 6-a Târ lan Rorêlnain Pathian Mîte ANghawng.

Thupuan 6 thû hi Leviticus 26 leh Deuteronomi 32-aIsraelte hnêna thuthlung thutiamte chunga rinawm leh vaulâwknachunga innghat a ni. Mi sual zawng zawngte chunga tâwtawrâwtpasariha hremnate a tlâk laiin (Thupuan 9:4, 20, 21),chhinchhiahna pasariha rorêlnate erawh chu Pathian mi rinawmsî lote chungah a tla bîk deuh a ni. Thupuan-ah chuan Setanalalram hian bung thum a nei a (Thupuan 16:13, 19),tâwtawrâwttea hremnate chu lei hmun-thuma-\hena hmun khatchungah a thleng a ni (Thupuan 8:7–12).

5

IV. “Mâichâm Hnuaia Thlaraute” Tih Hian ThihnaChungchâng A Sawi Lo.Chhiartu \henkhat chuan ‘mâichâm hnuaia thlaraute’ tih hi mî

an thih hnûa taksa nei tawh lo, thil hre thei sî awm angin an ngai. Atak tak anga kan ngai dâwn a nih chuan, taksâa thawhlehna (1Korin 15:42–44, 53) tih nên khân a inkalh dâwn phawt a,Genesis 2:7-a zirtîrna, mihring nihna pum pui bâkah, Thuhriltu

9:5-a thih hnûa hriatna nei lo tih nên pawh a inkalh dâwn a ni.Mahse Thupuan hi entîr nei hmanga thil sawi a ni tih a chiang a,Kaina leh Abela-te chanchin (Gen. 4:10, 11) leh, Hebrai mîtebiak bûka hâlral inthâwina mâichâm, mâichâm hnuaia thil thlengnaawm chhun (Lev. 5:9) chu a lo thangkhâwk mai a ni.

Mâichâm hnuaia ‘thlaraute’ tih kha vâna a taka thil awm pawha ni lo. Hâlral inthâwina mâichâm khân Kristâ Kraws leh hê leia thilthleng, ringtûte tihduhdahna chu a entîr a. Martar-te erawh chuKum Sâng rorêl \an dâwnah chauh an lo tholeh ang (Thupuan

20:4). Abela thisen chungchâng ang khân, martr hote pawhvânah ni lo, leia la awm anga târ lan an ni. Thisen âu chhuakanga sawi hi tehkhin thû ang deuh niin, an chunga mîten thil antihte kha Pathianin Isuâ lo kal leh huna thawhlehna hun (1Thesalonika 4:16) thlengin a hre reng dâwn tihna a ni.

V. Chhinchhiahna (Historicist) Adventist-ten An Hrilh FiahDân hi A Thû Hian A Thlâwp.Indona Ropui tih bû-ah leh Seventh-day Adventist sûlsutûte

thuziak dangahte pawh, Thupuan 6:12–14 hi tûnhmâ deuh lawkthil thlengahte bel a ni a. A thû hian lîrnghîng pahnih, a kâravân lam chhinchhiahna thlengte nên a sawi a. Lîrnghîng hmasazâwk chu Lisbon Lîrnghîng, kum1755-a lo thlengah khân a lofamkim a. Chumi hnûah chuan ni-thim leh thlâ thisena changtihte chu kum 1780-ah a lo thleng zui a, chutah kum 1833 khânarsîte an lo tla ta bawk a. Lei hmêlhmang leh vân lan dân tihdanglamvek hun tûr erawh chu hma lama thil lo la thleng tûra ngaih a la ni.

6

Hetiang zâwnga Thupuan 6:12–14 chhiar chungchângahhian zawhna inzawh âwm tak tak pahnih a awm a: 1) A thupum pui hi a sawi hawnna thû, “Chhinchhiahna parukna a hanphelh chuan,” tih hian a kâwk tel vek a. Chutichuan \awngkalhmang zirna tluâng pângngai a\anga a lan dânin, thil thlengzawng zawngte kha inkâr hlat tak tak ni lo, a ruâla thleng tûrang a ni.

2) Khâwng lîrnghîng te, nî, thlâ leh arsîte kha a tak takanga ngaih tûr nge, entîr nei, thlarau lam natna anga ngaih tûr nizâwk ang? Chutianga hniâlna pahnih chu Grik thumal chîk takaenna a\angin a chhân theih ang. Pakhatnaah, Thupuan 6:12-alîrnghîng kha Thupuan 6:14 ruâlin a lo thleng lo. Thupuan 6:12-

a lîrnghîng (“lîrnghîng nasâ,” Grik: seismos megas) hi Thupuan

11:13 (“lîrnghîng nasâ,” Grik: seismos megas) tih nên a inzûlchiah a ni. Chû lîrnghîng chu khawngaihna kawngkhâr hmâ lawk(tâwtawrâwt pasarihna ham dâwn Thupuan 10:7 en la) a thleng(tûr) a ni. A lehlamah chuan, tlângte leh thliârkâr zawng zawngtesawn bo (Thupuan 6:14) tih leh a milpui Thupuan 16:20 thûhi, khawngaihna kawngkhâr hnûa thleng tûr a ni. Chutichuan,lîrnghîng pahnih thlen inkâr kha hun bithliah a nih sî loh chuan,Thupuan 6:12–14-a thil thleng dangte pawh hi hun hrang hrangathleng thei tûr a ni ngêi ang.

Pahnihna, “ang” chi thumte (Grik: hÉos) chu châng 12 leh13-ah a chuâng a. Grik \awngin hê thu zawmna hian entîrna atâr lang \hîn a, chu chu hÉos hmâ chiah a awm nên a inhmehber \hîn. Chutiangin, nî chu sâi-ip puan angin a dum a, thlâpawh thisen angin a sen. Chuvângin a sawi dân hi entîr nei ani a, mahse vân lam thilte (nî leh thlâ) chu a taka awm an ni.

|HEN 3-NA: NUNA BEL TÛR

uuuuuSeventh-day Adventist-ten Thupuan 6:12–14 hian kum1755-a Lisbon Lîrnghîng te, kum 1780-a ni thim te, kum1833-a arsi tlâ te a kâwk tiin an hre thiam a, kum 100

7

dâwn chhûng a awh a ni. Engtin nge Matthaia 24 nêna

khaikhinin, chû hrilh fiahna chu a \anpui emow, kalh

emaw dân? Historicist-ten chhinchhiahna parukna an

hrilh fiah dânin rah \hâ a chhuah? Matthaia 24:30 lehlindân \henkhat chu “Chutih hunah chuan” tih a ni a, chûchuan vân lam chhinchhiahna zawng zawngte leh hma lamhuna thleng tûr, Isuâ lo kal lehna chu a sawi zawm vek ani. Grik chuan “tin” (kai), tih ang hi a ni mai a, Thupuan

6:12–14 ang deuh tho a ni mai. Matthaia 24 hianhistoricist tih dâna Thupuan 6 hrilh fiahna a thlâwp a.Chutiang zâwnga hrilh lâwkna thlîrna chuan: 1) Pathianchu khawvêl thil thlenga thuneitu a nihna te, 2) Khawvêltâwpna huna a chêtna leh tâwpna huna a mîte tâna athawhsak dân a chiang a, 3) A mîte nasa takangaihsakin, martarte thiam a chantîr a (Thupuan 6:11),

Isuâ lo kal dâwn \êpa Setana chawhchhuah buaina(Thupuan 7:1–3) lakah a tam thei ang ber a vênghimdâwn tih a thlâwp a ni.

vvvvvThupuan bung 6-na tâwpa zawhna chu: “Tu nge ding

thei ang le?” (Thupuan 6:17) tih a ni. Chû zawhna Bible

chhânna chu eng nge ni a, chû chhânna chu kan tûnlai

hun atân eng angin nge a inhmeh? Hun tâwp, khawvêlinlumlet râpthlâk hun thlenga ding nghet tûr mîtePathianin a nei dâwn a. Kalvari a hmachhawn dâwn \êpaIsuan a hmachhawn ang khân, Amah zuitûte chu koh annihnaah an dingnghet ang. Tûnah hian, chû hunbuaithlâk tak lo thleng tûr atân chuan kan inbuatsaihlâwk tûr a ni. Chumi chungchâng chu kâr lehah chipchiarzâwkin kan zir zawm leh ang.

8

INSIDE STORY

MI THI VUINAA FA LÂKBy Andrew McChesney

MOZAMBIQUE leh Malawi ram inrîna a\anga KM 3 vêl leka awmMilange khuaa Seventh-day Adventist biak ina nu tuâitîr te

vuina hun hmang tûrin mi thi sûntûte an lo kal khâwm a.Hê nû hian fapa a hrin hnû lawk ni ngâ vêlah a pasal HIV vei

hnên a\anga a kâi chu a thihpui a. A pasal pawh khân a hmâdeuh lawkah a lo thihsan tawh a ni.

Nausên tê tak tê chu mi thi vui lai chuan a \ap \hat \hat renga.

Chû vuinaa lo tel vê, lo neitu kum 61 mî, Clemente MateusMalala chuan, “Naute \ah chhan chu hnute pe tûr an awm lohvâng a ni,” a ti a.

Clemente chuan naute laichîn hnâite hnênah thil awmzia chua hrilh a; mahse, anni chuan hnutetui leh diaper leina tûr sum anneih loh thûin an chhâng a. Ani chuan chutiang chu han leisakmai pawh \hâ a tih tho laiin, an hralh leh mai ang tih a hlâuthâwngdeuh bawk sî a. Chuvâng chuan chû nautê chu lâk mai \hâin ahre ta a ni.

Chû nautê chu Laston niin, tûnah chuan kum ngâ niin,Clemente leh a nupuiin fâ an lâk pali zînga a naupang ber a ni.Anmahni fa hrin ngêi palî enkawl tûr an nei tho bawk a.

Mozambique ram khawthlang lam thingtlâng khuaa chêng,Clemente hian eizawn nân green beans leh vaimîm a chîng \hîna. Ani hi kohhran member phûr tak niin, lay evangelist a ni bawka, a hmalâkna a\angin kum 13 kal ta chhûng khâm mi 430-inbaptisma an chang tawh a ni. Mahse hêng HIV/AIDS veiten anthihsan mî fâ a lâkte tluka a thinlung luah khat dang a awm lo.

“Pathianin Amâ hnêna mîte hruai thei tûrin thilpêk bîk minpêin, mal min sâwmsak a; mahse, hlimna tak tak chu hêng

9

naupang enkawltu nei lo enkawlah hian a awm a ni. Kristâ hnênaka hruai puitling lamte hi chu mahnî an inenkawl thei a; mahse,hêng naupangte hi ka enkawl loh chuan tîsa lam leh thlarau lamaan mamawh phuhrûksak an ni lo vang a, chhandamna pawh anchang lo mai dâwn sî a ni,” tiin \hahnemngai takin a sawi a ni.

Mozambique ramah chian HIV/AIDS hi a hluârin, chona liantak a siam a, chuta danglamna thlen tuma Adventist-te zîngabeitu pawimawh tak chu Clemente hi a ni. A fa lâk hmasaber,Rojerio hi kum hnih mî lek niin, kawtthlêra ei tûr zawnga vâkvâia hmuh a hruai hâwn tâk a ni a. A laichîn hnâite sawi dânin, a nûleh pâten an thihsan a, chuvâng chuan a enkawl tûrin lâwm takinan pê a ni.

Clemente hian naupang pahnih dang a la leh a, hmeichhia 2,anni pawh chutiang deuh bawk chu an ni.

Rojerio chu tûnah hian kum 15, hmeichhe naupangte chukum 11 leh kum 8 mî an ni.

Clemente chuan, “Ka tih theih chhun chu naupang tlêm têenkawla châwm hi a ni mai,” tiin a sawi. Ani hian hêng a faenkawlte luh theihna tûr Adventist sikul Milange-a din theih aduh hlê mai.

“Keini kohhran mîte hian kohhran hmalam hun thlîra zirnasênso tûr kan thawh zêl hi thil tih âwm tak niin ka hria,” tiin angaih dân tlang takin a sawi a ni._____Tûn kuartar Thirteenth Sabbath Thawhlawm hmangin hê khuaah hian

sikul din a ni dâwn a ni. Mission thawhlawm phal taka in thawh \hin

vângin lâwmthû kan sawi e.

1

ZIRLÂI 6-NA FEBRUARY 09, 2019

|HEN 1-NA: THLÎR LÂWKNA

Châng thlan: Thupuan 6:17.

Thlûr Bing Tûr: Thupuan 7 hian Thupuan 6:17-a zawhna: “Isuâ

lo kal leh hunah chuan tu nge ding thei ang?” tih kha a chhâng

dâwn a ni.

Hmâwrhmuhna: Thupuan 7 hian Isuâ lo kal leh huna chhiatna

râpthlâk tak thleng tûra kan dam khawchhuah theih nân

chhinchhiah kan nih pawimawh zia a târ lang.

Zirlai Thupuite: Zirlai leh thupui sawi hawnna hian hêng

thupui hmâwrhmuhna min neihtîr:

I. Chhinchhiahnate leh Chhinchhiah Nih AwmziaLehkha pawimawhte hi vawng \ha tûr emaw, thutlinga siam tûr

emaw chuan chhinchhiah a ngai \hîn. Mipuite pawh a neitu

hriat nân emaw vên him an nih nân emaw chhinchhiah an ni

\hîn.

II. Efesi 4:30 leh Lei leh Vân Huâpa InbeihnaA\obulah chuan, Thlarau tilungngai tih chu lei leh vân huapa

inbeihnaa khawi lai hmun bîk emawa kalpuina a ni.

III. Nambar 144,000 Hi A tak Nge Entîr nei Zâwk?Zirlai hian nambar hi entîr nei angin a hrilh fiah a, chû chu Thupui

III leh II-nain a thlâwp.

IV. Mî 144,000 leh Mipui Nasa Tak Hi Thuhmun Nge Hrang,Nge Tâwpna Huna Pathian Mîte Kawng Hniha SawinaMai Zâwk?

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

2

Hê zawhna chhân kawngah zirlai hi a chiang fak lo. Hriat

zâu nân Thupui II-a Zir zâuna kha enin, sawi ho ang che u.

V. Rome 3:19–24 leh “Sawisêl bo” (Thupuan 14:5) TihAwmziaZirlai hian \hafamkim nih ngaia sawitûten ‘sawisêl bo’ an

hrilh fiah dân hniâl nân Rome 3 hi a la chhuak a. Heta thu

inchuh hi Thupui II-naah sawi zui a ni.

Nuna Bel Tûr: In pâwl member-te chu tûnlai khawvêla

Pathianin thil \ha lo a khap dân târ lang tûrin sâwm la. Thupuan

7:1–8-a sipai ruâl ngaihruâtna leh mî 144,000-te chauhin an

sak theih tûr hla thar (Thupuan 14:3) awmzia sawitîr bawk

ang che.

|HEN 2-NA: ZIR ZÂUNA

Bung 7 thû hi bung rukna (Thupuan 6:12–17) leh bung

riatnaa (Thupuan 8:1) chhinchhiahna pasarihna inkâra zeh

a ni tlat mai a. Bung 6 thû hi Pathian dodâltûten Pathian

hmêl leh Berâmno thinurna laka lungpui leh tlânga bihrûkna

an zawn thûin a ti tâwp a (Thupuan 6:15, 16). Hetiang thu

hriat hrehawm tak: “An thinurna ni râpthlâk tak chu a lo

thlen tâk hi, tu nge ding thei ang i lê?” (Thupuan 6:17,

NKJV) tiin an âu chhuak a. Chû zawhna chu bung 7-ah

hian mi chi hnih: Mî 144,000 (Thupuan 7:4–8) leh mipui

nasa tak (Thupuan 7:9–14) lo lanna hmanga chhân a ni ta

a. Isuâ lo kal leh huna chhiatna râpthlâk tak thleng tûra dam

khawchhuak thei tûr chuan, chhinchhiah nih a ngai dâwn a

ni (Thupuan 7:1–3). Chûng mîte chu Pathian lal\hutphah

hmâa sawisêl bova dingte (Thupuan 14:5) leh A tempula a

rawng bâwltûte an ni (Thupuan 7:15). Thupuan 7 leh 14-in

a tum chu, Isuâ lo kal leh dâwn laia Pathian mîte chu eng ang

nge an nih dâwn tih târ lan hi a ni ber.

3

ZIRLAI 6-NA THUPUI PAWIMAWHTE SAWI ZÂUNA:I. Chhinchhiahnate leh Chhinchhiah Nih Awmzia

Hmânlai hunah chuan lehkhabu chhinchhiah/châr hian tum pahnih

a nei \hîn a. Pakhatnaah chuan a chhûng thû mîte hmuh theih loh

tûra thup nân (Isaia 29:11; Thupuan 10:4) emaw, a ziaktu/

thuneitû laka chhuak ngêi a nihzia târ lan nân a ni bawk (1 Lalte

21:8; Estheri 8:8; Jeremia 32:44). Châr a nihna chu Thupuan

5-in a tum ber niin a lang a. A bû chu Pathian kuta awm a ni sa

diam tawh a. Chhinchhiahna phelh leh a bû han kêi hawn a nih

chuan a chhûnga thu chuangte a hmuh theih dâwn a ni.

Chhinchhiah/châr tih hi mipuiteah pawh entîrnaa hman a

ni a. Mî chhinchhiah an nih chuan a neitu a hriat theih \hîn (Efesi

1:13, Efesi4:30; 2 Timothea 2:19; Thupuan 14:1) a,

vênhimna chhinchhiahna pawh a ni tho (Ezek. 9:4–6). Hmânlai

Juda sâkhuanaah, chhinchhiah nihna chu serh tanna hmanga tih

a ni \hîn a.

Kum zabi hnihna laia Kristian sâkhuanaah kha chuan

baptisma chantîrna hmanga tih a ni thung a. Chutiangin Pathian

mîte chhinchhiah an nihna pawh chuan Pathian tâ an nihzia

târ langin (2 Tim. 2:19, Thupuan 9:4), Pathian pawhin a tâte

chu a hre chiang ngêi bawk ang. Thlarau lam thilah pawh,

chhinchhiah nihna hian Pathian laka mimal dinhmun a tichiang

a. Mahse, Thupuan 7-a chhinchhiahna erawh hi chu a danglam

deuh a. Hetah hian “Pathian chhiahhlawhte” (Thupuan 7:3)

chu [chhinchhiah tawh niin] tâwpna huna chhiatna râpthlâk lo

thleng tûr (Thupuan 6:15–7:3) laka vênhim tûra chhinchhiah

an ni dâwn a ni. “Nuna Bel Tûr” thu hmasa ber en ang che.

II. Efesi 4:30 leh Lei leh Vân Huâpa InbeihnaA chunga kan thil sawi êngah, \henkhatin Efesi 4:30 thû tâwpna

huna vênhim nihna tûra chhinchhiahna chungchânga kan bel hi mak

in lo ti deuh mai thei e. Hê châng thu behbâwm vêlah hian Thlarau

tihlungngai thei nungchang chi hrang hrang a târ lang a (Efesi 4:25–

4

5:2). Mahse, târ lan zîngah hian tâwpna hun lam hawi thû a awm

tlat mai. Ringtûte chu “Diabola tâna hmun kiân” tûr an ni vê lo

(Efesi 4:27, RSV, ESV). Chuti a hnehin, Pathian tih dân zirtûrte

an ni zâwk tûr a ni (Efesi 5:1). Chutiang chuan Thlarau tilungngai

tih pawh chu lei leh vân huâpa Pathian leh Setana kâra inbeihna

nêna inhnamhnawih thil a ni. Ringtûte chuan Pathian mîzia (thutak,

rinawm, khawngaihna ngah, leh fuihna thu sawi te, ngilneih,

lainatna-thinlung put, ngaihdam, hmangaih leh mahni-inhlan) chu

entawnin, Setana mîzia (dâwt sawi chîn, thinrim, rûk chîn,

indiriam, khâkna, thinlung-sak, rêl leh huat) ang chî chu kan

malmâk hmiah tûr a ni. Thupuan bûin a sawi angin, kan nî tin

nuna indona tê tê leh khawvêl zâu huapa inbeihna lian zâwkah

awmzia a nei êm êm a ni.

III. Nambar 144,000 Hi A tak Nge Entîr nei Zâwk?Entîr nei nambar a nihna hi thlan zâwk tûr a nihna:

1. Hnam 12-te hming hi hmun dangah a lang vê hauh lo

mai a; chuvângin a tak taka hnam sawina a ni lo vang. Finfiah

nân, Reubena âiah Juda chu sawilan hmasak ber a ni a. Josefa

chu (Efraim leh Manassia-te pâ a ni a) Efraim a luahlân thung

a. Dan hnam hming pawh a tel lo bawk a, Levia hming a lang

zawk a (Num. 1:5–15, Num. 13:4–15). Upat dân indawta ziah

tlar pawh a ni lo (Gen. 49:3–28).

2. Thupuan 1:1 khân Thupuan bu pum kha “thu puan

chhuah” [Grik: esêmanen, “puan chhuah” tia lehlin] ) hi entîr

nei \awngkam, hma lam hun sawina a ni. Chutiang chuan

Thupuan bu thûte hi, a sawi tum a chiang sâ a nih loh chuan,

entîr nei thû angin ngai hmasa phawt ila a \ha ber.

3. Jakoba fâte hmanga an hnam kan hrilh fiah dâwn a nih

chuan, khâng hnam 10-te phei kha chu an chanchin chhui zui

hleih theih pawh an ni ta lo va. Juda zînga \henkhat chuan an

thlahtu bul Juda te, Benjamin leh Levia chu an chhui lêt thei a,

mahse a dang chu chhui theih a ni lo.

5

IV. Mi 144,000 leh Mipui Nasa Tak Hi Thuhmun Nge Hrang,Nge Tâwpna Huna Pathian Mîte Kawng Hniha SawinaMai Zâwk?Mi \henkhat chuan hêng mi chi hnihte hi hrang tûrah an ngai

a; \henkhatin thuhmun angin an ngai thung. Hê zirlaiah hian,

thuhmun anga ngaitûte \anfung kan en hmasa dâwn a ni.

Thupuan-ah hian tâwpna huna Pathian mîte chu \awngkam

dangte pawhin a hmang a. Johanan bung 7-ah mi 144,000 a

hmu ngai miah lo va. A nambar sawi rî chu bengin a hria a

(Thupuan 7:4), mahse “hêng thil hnûah” han dâk chhuak a, tû

mâ chhiar sên ruâl loh tûr, mipui nasa tak a hmu ta a ni (Thupuan

7:9). Hei hi Thupuan-in thil a sawi dân hmang a ni. Johanan thil

pakhat (Sakeibaknei) a hria a, chutah a ep chiah (Berâmno ) a

hmu leh ta thung a; mahse, chûng chu a taka thil awm pakhat

sawi dân kawng hnih a ni (Thupuan 5:5, 6; Thupuan 1:10–

12; Thupuan 17:1, 3).

A lehlamah, mî 144,000 leh mipui nasa tak hi mi chi hrang

an ni ang tih ringtu an awm nuâl mai a—a hmasa zâwk hi tâwpna

huna Pathian mîte an ni ang a, a hnuhnung hi chuan khawvêl hun

pum puia Pathian mîte sawina a ni ang tih an ring thung. Hetiang

ngaihdân thlâwptûte chuan mi chi hnihte danglamna an târ lang

a. Mî 144,000-te chu Israel hnam 12-te a\anga thlan chhuah,

lei thli palî phelh a nih hmâa leia lo lang an ni. A lehlamah, mipui

nasa takte hi chu chhiar theih an ni vê lo va, hnam tin a\anga lo

chhuak, lal\hutphah hmâa ding, hrehawm nasa tak lo thlen hnûa

mîte an ni. Thupuan 14:1–5-ah pawh, mî 144,000-te chu

chûng pâwl nêna danglam angin a sawi a ni.

V. Rome 3:19–24 leh “Sawisêl bo” (Thupuan 14:5) TihAwmziaRome 3-in chiang taka a sawi chu tû mahin Pathian hmâa

thiamchantîr ni tûrin tih theih rêng an nei lo tih hi a ni (Rome

3:20). Mî zawng zawngin thil an tisual vek tawh a, Pathian ropuina

6

an chang zo ta lo a ni (Rome 3:23). “Tling zo lo” tih hi tûn hun

sawina [Grik: husterountai] ) niin, a awmzia chu Chhandamtu leh

kan tâna a inhlanna zâra ngaihdamna kawng min siamsak chu kan

mamawh zui reng tihna a ni. Kan sualte thâi bo a nih a, thihtheihlohna

hlan kan nih hmâ loh chuan, chutiang chu kan ni reng ang. Tichuan

“sawisêl bo” tih hian ngaihdamna mamawh lo tih a kâwk lo. A

awmzia chu ‘sual tih âi chuan (Pathian chunga) rinawma thih pawh

thlang zâwk hial’ tihna a ni. Mî 144,000-ten an kawrfualte

thianghlima vawng tûrin Isua an rinchhan reng a (Thupuan 7:14),

anmahni Tlantû thû an âwihna kawngah an inhnûkhniam ngai lo

(Thupuan 14:4, 5). A felna mawlh chu an thupui a ni.

|HEN 3-NA: NUNA BEL TÛR

uuuuuThupuan 7:1–3 behchhanin, Pathianin sual sipaite a la

khap behna hunah nge, a chhuah zalênna huna kan chêng

tâin i hriat? Pathianin khap ni ta se, chhiatna zawngte hi

tû thlentîr nge ni ang? Pathianin ro a rêlin, engati nge

chutianga a rêl? Chhânna ni thei tûr zîngah hêng hi a telthei ang: Kan khawvêl buai takah hian engkim mai hianmû leh mal a nei ta lo ni angin a lang. A lehlamah, IndopuiII-na hnam inthah mang tuma beihna ang chî te, firfiakpâwlte kut tuârtû te ngaihtuahin, kan hun hi râlmuang tadeuh angin a lang a ni thei e. Hei vâng hian ramhuai hotechu khap beh an ni tiin kan \ang pawh a ni thei. Thupuanahhi chuan Setana kut hnû chu khawvêlah a lang ngêi tih achiang (Thupuan 9:11; Thupuan 12:12). Pathian ni lo vin,Setana zâwk chu chhiatna thlentu a ni. Rorêlnaa Pathiana lo chêtin, a tum chu tihchhiat lam ni lo vin, A mîtethunun nân (Thupuan 3:19; Hebrai 12:5–7) te, sualsipaite laka chhanchhuah nân (Thupuan 20:7–10) te ani \hîn. Chhiatna thlen tumin Setanan theihtâwp a chhuahreng a. Pathian Thlarauvin khap lo phei se chuan, tûn âihian thil a râpthlâk zâwk fê ang. Sual leh mi sualte tiboral

7

tûra rorêlna hnuhnung Pathianin a hlen huna a chêt dântûr chu “mak tak” (Isaia 28:21) a ni dâwn.

vvvvvEngati nge Bible-ah hian sipai rual ngaihruatna ang

chî hi a tam viau? Sipai lam sawina ang chî hi tûnlaimîte zîngah a lâr a, chanchin tharah te, film lamah te,lemchan dang dangahte pawh a tam mai. Mîte hriatthiam theih tûr chî thilte hmangin Pathianin mîte hnênahthlarau lam thutak a sawi châwk. Thupuan, chîk takathlîrna a\angin indona zawnga pawimawh ber chu thûleh ngaihdâna inbeihna hi a ni an ti. Vâna indona khaKrista leh “kan ûnaute hêk \hîntu” (Thupuan 12:10, 11)

kâra inbeihna a ni. Armageddon Indonaa dingkhawchhuak tûrte chu thlarau lam thila ngaihven/invêng\hâte an ni ang (Thupuan 16:14–16).

wwwwwThupuan 14:3-a ‘hla thar’ tih hi eng nge a awmzia?

Engati nge mî 144,000-te chauhin an sak theih bîk? Mî144,000-ten thil bîk tak paltlang an nei a, tâwpna hunanungchang chherpuitlinna tûr thil thleng an pal tlang a(Thupuan 7:1–3; Thupuan 14:1–5). Tâwpna huna hunbuaithlâk tak anmahnia thleng zârah kawng danga thlengthei ngai lo tûr, Krista ngaihsânna bîk an nei dâwn a ni.Tâwpna huna buaina thlentîr hi Pathian duhzâwng chu ani lo nâin, Krista zuitûten a nungchang-ang an put theihnatûrin a hmang \angkai thung dâwn a ni. Tâwpna hunaringtûte chuan chatuan thlengin chanvo danglam bîk anchang dâwn a ni (Thupuan 7:14, 15 [en tûr: |hen II-naaZir Zâuna IV-na]).

8

INSIDE STORY

KAWPPUI TÛR DUHZÂWNGBy Andrew McChesney

LENA ENGEL-I chu a bialpâ nên an inbân chinah chuan nakin

lama pasal a neih huna a duhzâwng tûr thil chi hrang hrang a

ziak chhuak nuâl mai a.

A duhzâwng tûr a ziah

chhuah hmasak ber chu: thlarau

mî a ni tûr a ni. Fel taka thil ti

deuh thlap chî leh, mahnî

mawhphurhna ngai pawimawh

chî, hruaitu nih tlinna nei a ni

tûr a ni. Chûng bâkah chuan,

taksa sâwizawi leh thilsiam

zînga chêt tlat ngaina mî a ni

bawk tûr a ni.

Lena-i nû chuan pawmpui lo

tih hriat takin a lû a lo thing nar

nar a.

“Hetiang mî pasala nei tûr chuan mipa i hmu zo meuh lo vang

â,” a lo ti a.

Lena-i hi German ram mî niin, a bialpa hmasa ber chu high

sikul an kal laia a tawn kha a ni a, mahse a zir chhuah hnûin

South America lama Guyana rama kum khat rawngbâwlna nei

tûrin Europe chu a chhuahsan a. Ramhnuaiahte an vâk nasa hlê

a, chutiang a\ang chuan bialpa a lo neih dân kha mahnî duhzâwng

ngaihtuahna zui vâng mai a ni tihte a inngaihtuah chhuak ta a

ni.

Germany lama a kîr leh hnûin, Lena-i chuan a bialpa nêna an

kâr chu titâwpin, a mipa duhzâwng ang tûr chî thil chi hrang

hrang ziakin, a nû chu a entîr ta a ni.

Thla eng emawti a lo liam a, inneih lam ngaihtuah hman lêk

lo vin university zirlai lamah a inhmang zo rih a. Tûk khat chu

Pathian biakna an neih laiin, Pi White-i lehkhabu chhiar \ûl tlata

9

hriatna a nei a, chû chu “Letters to Young Lovers” tih a ni a,

tichuan a duhthusâm thar a siam leh ta a ni.

A list siam tharah chuan zâa 75 vêl zet chu a thar a ni a,

thinlung taka inlaichînna nei tûrin rilru sûkthlêk duhzâwng lam

zuina mai ang chî kha chu a paih deuh vek a (chû chu hetah hian

en theih a hi: bit.ly/lenas-list). Chûng list-a mîte chu hre rengin,

Lena-i chuan mahni lam pawh hmasâwn zêl tûrin a bei a. Chutiang

tling tûr tlangvâl chu a hmu zo a ngem a hre bîk chiah lo. Chutah

chuan Gerson-a chu a rilrûah a lo lang nghâl a.

Lena-i hian German missionary Gerson-a hi Guyana ramah

a hmu tawh a, thla eng emawti chhûng chu high sikul pakhatah

zirtîrtu hnâ an thawk tlâng tawh bawk a. German rama a kîr leh

hnû pawhin \hian ang chuan an la inen zui zêl tho a ni.

Lena-i chuan mipâte hi che chhuak hmasa zâwk tûr an ni tih

chu a pawm thlap tho nâin, kohhran program neih \um khata an

inhmuh leh chuan Gerson-a chunga a rilru puthmang chu chiang

takin a lantîr a.

Gerson-a pawhin thil awmzia chu a lo manthiam nghâl thuai

a, mahse mahnî rilru puâk chhuak mai ni lo vin, Pathian ruâhman

leh pawmpui a ni em tiin Pathian a râwn hmasâ a. Thla thum

chhûng chu Bible te, ‘Kristian Chhûngkaw’ bû te, leh “Letters

to Young Lovers” tihte uluk taka chhiarin, inneih kawnga

Pathian thil ruâhman manthiam ngêi tumin a bei a. A tâwpah

chuan, Lena-i nên an ngaihdân tlângpui a inang tih a manthiam

ta a. Nû leh pâte bâkah, pî leh pûte remtihpuina nên Lena-i chu

an rîm ta ngê ngê a ni.

Tûnah hian, Lena-i leh Gerson Engel-te chu hlim taka inneiin,

Austria rama Bogenhofen, Seventh-day Adventist boarding

school-ah an thawk dûn mêk a ni.

Lena-i chuan, “Pi White-in kan nupui-pasal zawn kawngah

thurâwn ropui tak min pê a. Chuta a thusawi chu chhiarin, atakin

lo nunpui vê ula, malsâwmna ropui tak in dawng mai ang,” tiin

thurâwn a pe \hîn a ni.

1

ZIRLÂI 7-NA FEBRUARY 16, 2019

|HEN 1-NA: THLÎR LÂWKNA

Châng Thlan: Thupuan 10:7.

Thlûr Bing Tûr: Tâwtawrâwt pasarihte (Thupuan 8:2–11:18)

kha vâna rawngbâwlna leh rimtui hâlna bâwm (Thupuan 8:3,

4) inlârnaa hmuh behchhan niin, a ‘kâra lo tla zep’ (Thupuan

10:1–11:14) pawh a tel a, chû chuan tâwtawrâwt parukna hun

râpthlâk tak thleng kâra Pathian mîte min thlîrpui a ni (Thupuan

9:13–21).

Hmâwrhmuhna: Tâwtawrâwt-in a tum chu chhinchhiahna

pangâna nêna inzawma sawi a nihna hi a ni (Thupuan 6:9–

11). Rangkachak rimtui hâlna bâwm leh hâlral inthâwina

maichâm sawi lan a nih bâkah, Thupuan 8:3, 4-a mi

thianghlimte \awng\aina hian, tâwtawrâwt leh Thupuan 6:9,

10-a thil lo langte chu a dawh zawm a. Tâwtawrâwt pasarihna

hian anmahni tiduhdahtûte chunga rorêlna nei tûra mi

thianghlimte dîlna chhânna chu min pê a. Chutichuan,

tâwtawrâwt hnuaia thil thleng târ lante chu Kristiante hun

zawng zawnga Pathian mîte dodâltute chungah a tla ta ni

âwm tak a ni.

Zirlai Thupuite: Zirlai leh thupui sawi hawnna hian hêng

thupui hmâwrhmuhna min neihtîr:

I. Bible-a Tâwtawrâwt Awmzia II. Tâwtawrâwt Ham |an HunIII. Tâwtawrâwt Hmasa Parukte Ngaihruâtna Awmzia

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

2

IV. Tâwtawrâwt Pasarihna leh ‘Kâr tla zep’ Inlaichînna V. Daniela 12 Thû Thupuan 10-a SawithâwinaNuna Bel Tûr: Tâwtawrâwt chungchângte chhiar hnûin,

chanchin \hâ avânga hrehawm tuârtûte tâna fuih phûrna thû

leh chanchin \ha dodâltûte tihboral an nihna tûr tâwtawrâwt

leh chhinchhiahna pangânain a sawi chu chîk takin ngaihtuah ang

che u.

|HEN 2-NA: ZIR ZÂUNA

Thupuan-a tâwtawrâwt pasarih (a bîk takin Thupuan 8:2–

9:21 hi) Bible-a thu hrilh fiah harsa ber pakhat chu a hi hiâl

âwm e. Kum khâ leh chen chhûng khân Adventist bible zirtûte

pawh an lên tlâk a ruâl chiah ngai lo. Mahse, a thu kal hmang

chiang lai riâute chu a awm a, chûng zînga \henkhat chu:

ZIRLAI 7-NA THUPUI PAWIMAWHTE SAWI ZÂUNA:I. Bible-a Tâwtawrâwt Awmzia

Grik \awnga tâwtawrâwt leh tâwtawrâwt hâm ang chî

sawina hi Thuthlung Hlui lamah vawi 144 lai a chuâng a.

Chûng zînga a tam zâwk mah (105) chu indona chungchâng

te, chibai bûkna leh \awng\aina—leh chutiang kaihkawpa puan

chhuahna a ni. Tâwtawrâwt chungchâng a mala sawina chiang

ber chu Nambar 10:8-10-ah a ni. Hmânlai Israelte hunah khân

tâwtawrâwt chu puithiamte kutah a awm ber a (Nambar 10:8),

indonaah pawh chutiang tho. Chuvângin Israelten tâwtawrâwt

an ham khân thlarau lam thilah awmzia nei hlê \hîn a.

Tâwtawrâwt an ham khân Pathian chu indonaa a mîte tâna lo

che tûrin an ngên a (Nambar 10:9). Chutiangin, tempulah leh

kût nî vêlah te tâwtawrâwt an ham khân Pathian chu thlarau

lam taka a mîte nuna lo che tûrin an sâwm a (Nambar 10:10).

Chutiang chuan Thuthlung Hlui huna tâwtawrâwt ham kha,

thuthlung behchhana \awng\aina niin, Pathian chu a mîte

hrereng tûra kohna a ni a, a pawimawh hlê a ni.

3

Thuthlung Thar lama tâwtawrâwt leh tâwtawrâwt ham tih vêl

chu Thupuan-a deuh hlîr a lang a, chû pawh chu bung 8, 9-ah a ni

ber. Han ngaih mai chuan, Thupuan-a tâwtawrâwt pasarih ham

chu indo puânna angin a ngaih theih a. Mahse, tâwtawrâwt leh

chhinchhiahna pangâna inzawm dânah (Thuhmahruai en la), helai

ang tho hian \awng\aina chu thupuiah a nei zâwk a. Tâwtawrâwtte

kha hrehawm tuâr Pathian mîte \awng\aina chhânnate a ni (Thupuan

6:9, 10; Thupuan 8:2–6). An tawrhnate chu Pathianin a hriatsak

a, tûna an thil tawnah Pathian chu ngâwi rih angin lang mah se, hun

kal tâah khân anmahni tiduhdahtûte do zâwngin A lo che tawh tho

\hîn a ni (Thupuan 6:10 leh Thupuan 8:13 khâikhin la[en tûr:

“Nuna Bel Tûr” nambar 1]).

II. Tâwtawrâwt Ham |an HunThupuan 8:5-a rimtui-hâlna bâwm (mei) paih thlâk kha

Advventist mi \henkhat chuan khawngaihna kawngkhâr hun angin

an hrilh fiah a. Tâwtawrâwt pasarih khân chû hun thlenga Kristian

chanchina thil thleng tûrte sawi lâwk niin an ngai a. Chutianga hrilh

fiah chu a thû pawh hian a thlâwp niin a lang bawk.

A hmasa berin, a bu chanve hma lam kalhmang angin Thuthlung

Thar hunah inlârnate \an a ni a, chû chu Kristiante chanchinah a kal

vê zêl a ni. Pahnihnaah, Thupuan 8:5-a rimtui-hâlna bâwm (mei)

paih awmzia chu eng pawh lo ni se, tâwtawrâwt parukna hunah

chuan khawngaihna kawng chu khâr a la ni lo tih a chiang a.

Maichâm bula dîlsakna pawh a la kal reng a ni (Thupuan 9:13).

Chanchin \hâ pawhin hmâ a la sâwn zêl a (Thupuan 10:11; 11:3–

6). Thupuan 10:1–11:13-a ‘kâr tla zep’ pawh chu thupui IV-naa

târ lan angin, tâwtawrâwt parukna kan hriat thiamnaah chuan a tel

ngêi tûr a ni. A tâwpah chuan, tâwtawrâwt pasarihna ham a nih

hunah (Thupuan 10:7) chauh chanchin \ha puân tâwpin,

khawngaihna kawng chu khâr a ni ang. Chutichuan, Thupuana

tâwtawrâwt pasarihte hian, Johana hun a\anga khawngaihna kawng

khâr leh tâwpna thil thlengte a huâm phâk a ni.

4

III. Tâwtawrâwt Hmasa Parukte Ngaihruâtna Awmzia1. Tâwtawrâwt pakhatna khân Thuthlung Hlui lama Pathian hremna

\awngkam a hmang a (riâl te, mei te, leh thisen [Exod. 9:23–26;

Isaia 10:16–20; Ezekiela 38:22]), chûng chu Thuthlung Hluia

Pathian mîte entîrna (thlâite leh thing te [Sâm 1:1–3; Isaia 61:3;

Jeremia 11:16, 17]) kalh zâwng tak a ni. Heta \ang hian zirlaiin a

kawh zâwn, tâwtawrâwt pakhatnain Krista hnartu Jerusalem

(Matthaia 23:37, 38; Luka 23:28–31) chunga hremna thleng a

entîr a ni.

2. Tâwtawrâwt pahnihnain, Amah hnartûte chunga Pathian hremna

min hriattîr a (Exod. 7:19–21), a bîk takin hmânlai Babulon tlâwmna

kha (Jeremia 51:24, 25, 41, 42). Chutichuan kan zirlai zir tûr ni ta

chu, hê tâwtawrâwt hian Roman Empire tlâwm a entîr tih hi a ni

(Peteran Rome khawpui chu ‘Babulon’ [1 Petera 5:13]anga

a sawi nên khân khâikhin ula).

3. Tâwtawrâwt pathumna thil entîr leh Setana hnathawh dân a inzûl

a (Isaia 14:12–19; Luka 10:18; Thupuan 12:9). Mahse, entîrnaa

khâwnvâr te, tuihnâ te, lui te, leh tui te hian thlarau nun leh \hanna a

entîr \hîn a (Sâm 1:3; Sâm 84:6, 7; Sâm 119:105; Jeremia 2:13).

Arsi tlâ te, tui lo kha ta viâu te hian ngaih dân pahnih a dawh zawm

a, chûng chu thutak kalsualpuina leh kalsualna lo chhuak ta chu a

ni. Tichuan zirlai kan zir tûr chu, hê tâwtawrâwt leh Hun Laita

chhûnga kohhran dinhmun inzawmna chu a ni.

4. Tâwtawrâwt palînaah, êng kan hmuhna hnârpui deuh (nî te, thlâ

leh arsîte) an lo thim a, thutak entîrna chu hliah a lo ni ta a. Heta

thimna hian kohhran chhûnga kalsualna lo thûk ta viau chu a entîr

thei a ni (Exodus 10:21–23; Joba 38:2; Isaia 8:22; Johana 1:4–

11; Johana 3:18–21).

5. Tâwtawrâwt pangânaah, a palînaa thimna lo lang \an khân

khawvêl pum a tuâm ta a (Thupuan 9:1, 2). Hei hian sâkhaw

kalsualna lo dinchan tâk a, tunlai huna sâkhaw ngaihsak lohna

lo lian ta hi a entir a ni. Amah Pathian leh thutak chu hliah a lo ni

5

tlat tâk sî-ah chuan, suala khat mihring chu ramhuai sualte duh

ang tâwka nghaisak theih tûra hnutchhiah a ni ta (Thupuan 9:3–

11, Luka 10:17–20). Chuta himna kawng awm chhun chu

Pathian nêna tihtak zeta inlaichînna neih chiah chu a ni (Thupuan

9:4; Efesi 1:13, 14).

6. Tâwtawrâwt hmasa pangâten hmânlai Aigupta min hriat

chhuahtîr laiin, a parukna hi chuan hmânlai Babulon chungchâng

Bible sawi dân min hriattîr thung a. Hêng ang: Babulon lui te

(Thupuan 9:14), Babulon milem biakna te (Thupuan 9:20;

Daniela 5:4, 23), Babulon tlâwmna te (Thupuan 9:21; Isaia

47:9–12) pawh sawi lan a ni. Berhbu parukna nêna thu inzâwn

takte pawh a awm a (Eufrates, indona \awngkam te, ramhuai

ngaihruâtna te a awm [Thupuan 16:12–16]). Tichuan,

tâwtawrâwt parukna hian tâwpna huna Babulon anga Pathian

dodâlna chungchâng chu a sawi a ni (Thupuan 17:4, 5).

IV. Tâwtawrâwt Pasarihna leh ‘Kâr tla zep’ InlaichînnaTâwtawrâwt hian mi suaksualte thû a sawi a (Thupuan 9:4,

20, 21), mahse ‘thu kâr tlâ’ (Thupuan 10:1–11:13) hi chuan

Pathian mîte chungchâng a sawi vê thung. ‘Thu kâr tlâ’ erawh

hi chu, tâwtawrâwtte nên a hrang chuâng lo va, tâwtawrâwt

parukna pêng khat a ni. Thupuan 8:13 hian lei chunga

lungngaihna lo thleng tûr thu pathum a sawi. A hmasa ber chu

tâwtawrâwt pangâna a ni a (Thupuan 9:12). A pahnihna chu

tâwtawrâwt paruknaah niin, Thupuan 11:14 thlengin a tâwp

rih lo a ni. Tichuan, bung 10 leh 11-na thu tam zâwk hi

tâwtawrâwt parukna hnuaia buaina tâwp lo thleng tûr thû a ni

a. Tâwtawrâwt parukna hnuaia chû tâwpna hun atâna sual sipaite

an inkhâwm mup mup laiin (Thupuan 9:16), lo do lêt tûrin felna

sipaite pawh an lo inkhâwm vê mêk bawk a ni (Thupuan 7:4;

Thupuan 10:1–11:13).

6

V. Daniela 12 Thû Thupuan 10-a Sawi ThâwinaThuthlung Hlui thû Thupuan-a sawi lan chiang ber pakhat chu

Daniela 12:7 thû Thupuan 10:5, 6. Thupuan 10:5, 6-a kan hmuh

hi niin, \awngkam lâr tak tak pariat a ni. Hêng châng hnihahte hian

vân lam mî tuipuiah emaw chung emawa ding an awm vê vê a. A

pahnihah, vân lam mî chuan vân lama a bân phar chhuakin Chatuana

nung renga chhâlin chhia a chham a. Heta Daniela 12:7 (NKJV)

“hun, hunte leh hun chanvê” tih a Thupuan 10:6-a “hun a awm ta

lo” tih hian, Thupuan 10-a angel-in tâwtawrâwt parukna

behchhanin, Daniela hrilh lâwkna hun a tâwp tih a puâng a, (tâwpna

huna thil thleng tûr atâna inbuatsaih nân, a chunga thupui IV-na en

ang che).

|HEN 3-NA: NUNA BEL TÛR

Tâwtawrâwt pasarihna thil sawite hi mimal nuna bel tûrlam chî a ni vak lo. Mahse, sawi hona kaihruaitu chuantum nei lâwk rânin hêng zawhnate hi a zâwt thei tho angchu:uuuuuEngtin nge tâwtawrâwt thuhmahruai (Thupuan 8:3–5) leh

chhinchhiahna parukna thuhmahruai (Thupuan 6:9–11)inzawmna hian tûnlai huna chanchin \hâ avânga

hrehawm tuâr mêkte tân fuih phûrna a siam sak?

Chhinchhiahna pangâna hnuaia martar-ten rorêlna neitûra an auhna chu tâwtawrâwt pasarihnaah chhân a ni.Tâwtawrâwt thuchah ken chu ‘Pathianin A mîtetawrhnate a hmu vek a, an chunga dik lo taka an tihnatechu khawvêl tâwpah chauh ni lo, khawvêl hun kal tazawng zawngah khân a lo chhânsak reng tawh \hîn zâwka ni. Joba ang khân, Pathianin a tih mêk chu kan hrethiamlo vê fo thei a; mahse, hun thim ber hnuaiah pawh Amahchu kan rinchhan thei a ni!

vvvvvTâwtawrâwt hmasa pahnih hnuaia hremnate chu Isuakhêngbet tûra \angrual hote (Kaiafa hnuaia Jerusalema

7

sâkhaw thuneitûte, Rome sorkar thuneitu Pilata te) chungaha tlâ a. Hei hian chanchin \ha dodâl chungchâng eng

thutak nge min hrilh? Chanchin \ha dodâlna chu kawnghnih lian takin a lo lang \hîn a—kohhran chhûng a\angadodâlna leh kohhran pâwn lam a\anga dodâlna a ni.Chhûnglam Juda sâkhaw hruaitûte leh pâwn lam (Rome)thuneihna \ang dûnin Isua kha an khêngbet a. Dodâlnanasa ber hi kan rin ang ringa inchhâlte hnên a\angin a lochhuak châwk a, anni chu chinghne berâm vun sin an ni.Chutiang thovin, Fapa tlân bo tehkhin thûah pawh (Luka

15:11–32) khân a ni. Fapa ina chêng zâwk khân a pa chu ahnar a nih kha. Rinawm tak anga lang sîin, a tâwpah chuanmahni hmasial taka hlâwkna ûm duhna a nei sî a nih kha.

INSIDE STORY

MISSIONARY-IN KA ‘F’ A THLÂKBy Eugene Fransch

ZIMBABWE ram independent hmâ Solusi College-a theology zir

zînga a vântlâng ka ni vê a. Subject zir hrehawm ka tih ber chu

Greek niin, ka grade sâng ber pawh ‘C’ chauh a ni. Greek-a final

exam kan ziah \umin, ka hlawhchham dâwn chiang hlê tih ka inhria

a ni.

Professor Dr. Leo Raunio hnêna lehkha ka thehluh pah pawhin,

“Doctor, ka fêl leh dâwn chiang khawp mai,” tiin ka hrilh thlâwt a.

Ani chuan nui var var chungin, “A \hâ e,” a ti mai a.

A hnû kârlehah chuan, ka graduate vê thei dâwn lo va inngaiin

ka rilrû a hrehawm hlê mai a. A hnû thla khata nupui neih zâi ka rêl

a, chutih nâka laia thla ruk dang Greek \awng zir nâna han hman

leh tûr chu ka hreh ngêi mai.

Chutah Dr. Raunio, Finland ram mi, missionary pension hun

tawh chuan, amâ office-ah min ko va, chutah chiah chuan ‘Pathian

khawngaihna’ tih awmzia hi a vawi khatna atân ka lo manthiam

vê ta a ni.

8

Dr. Raunio chuan, “Hê campus-a kum lî ka awm chhûng

hian chîk takin ka en \hîn che a. Tlangvâl satliah vê tak nihna

a\ang khân mi taimâ leh rim taka thawk, LALPA hmangaihtu i lo

ni ta tih ka hria che a. Chû chauh ni lo vin i music ngaihthlâk

\hinte pawh rock lam a\angin Kristian zâi leh rimâwiah i thlâk

chho zêl tihte pawh ka hria che a ni,” a ti a.

Mi dang tû khâw khâ mahin an hria pawha lang lo kha ani

hian a lo hre tlat mai a ni tih ka hriatin mak ka ti hlê mai.

“Hei subject dangahte hi chuan i ti \ha thawkhat a, i pass

vek a ni. Mahse Greek \awng hi chu i bei nasa vê hlê a ni.

Graduate tih awmzia i ngaihpawimawhzia chu chawlhkâr thum

chhûnga i beihna khân a târlang a. Hlawhtling tûrin i theihna

zawng zawngin i bei tih ka hria a ni; mahse, chutichung chuan i

failed tlat mai,” a ti a.

“Chutichung chuan, khawngaihna pêk che ka duh a ni. I

hmalam huna i thawh tûr atân LALPAN ruâhmanna a neihsak che

tih ka hria a. I graduate vê theih hrâmna tûrin khawngaih mark

ka pe dâwn che a ni,” tiin a hrilh zui a.

Chutah chuan ka hmalama ka hnathawh tûr atân Pathian

hruaina dîlin min \awng\aisak a.

Eng chen chiah nge Pathianin min hruai zêl dâwn ka hre lo.

Chutah Pathianin Zimbabwe rama Adventist Kohhran-a youth

ministries director-ah kum 18 chhûng min hmang a. Chumi hnû

chuan, division lama youth ministries director atân kum sarih

min \antîr leh a. Leadership lamah hian doctorate degree ka

dawng bawk a. Nî tin hian, keiin ka lo dawn tawh ang, mi dangte

chunga khawngaihna lantîr dân min kawhhmuh tûrin Pathian

hnênah ka dîl zui zêl a ni.

Sual vânga dinhmun châu taka kan din lai pawhin, Pathian

chuan engang takin nge min hman \angkai theih a hria a. Thlarau

Thianghlima khat kan nih zâra kan tihtheih tûrte pawh a hre vek

bawk. Keini pawhin kan tûn dinhmun chauh thlîr lo vin, Pathian

9

entlang hmangin hmalam huna kan la \angkai theih dân tûrte

pawh kan thlîr \hîn tûr a ni._____

Eugene Fransch, 61 hi, Zimbabwe rama Bulawayo khawpuia awm

Zimbabwe Union Conference associate secretary a ni. Leo Raunio erawh

chu Eugene-a graduate hnû kum thum, kum 1984 khân kum 72 mi ni a thi

ta a ni.

Kum 2015 Thirteenth Sabbath Thawhlawm kha Solusi University a lêta

tihlen nân a kal a, zirlaite chaw eina hmun (cafeteria) mi 500 lenna chu

1000 lenna tûra tihlen a ni.

1

ZIRLÂI 8-NA FEBRUARY 23, 2019

|HEN 1-NA: THLÎR LÂWKNA

Châng thlan: Thupuan 12:11.

Thlûr Bing Tûr: Thupuan 12 hian Kristian chanchin pum pui ahuâmin, hê leia indonate phêna khawvêl zâu zâwka indona ziarânga târ lang.

Hmâwrhmuhna: Thupuan 12 hian Thuthlung Hlui leh ThuthlungThar huna Israelte chanchin tlângpui \hen lîin a târ lang: 1) Kristâpian hmâ hun, hmeichhe hmanga Israelte entîr a lo nihna (Thupuan

12:1, 2) leh a tîra Setana vân a\anga hnawhchhuah a nihna(Thupuan 12:3, 4); 2) Kristâ pianna, vân lâwnna lehlal\hutthlênga \huttîr a nihna, Kraws êng a\anga vâna indona thlîrlêtna (Thupuan 12:5, Thupuan 7–11); 3) Isuâ lo kal hmasakleh a vawi hnihna inkâra Kristian kohhran chanchin, a bîkin HunLaitâ vêla kohhran tihduhdah a nihna (Thupuan 12:6, 13–16);leh 4) khawvêl chanchin tâwpna huna ‘a la bângte’ thil paltlangtûrte (Thupuan 12:17) a ni.

Zirlai Thupuite: Zirlai leh thupui sawi hawnna hian hêng thupuihmâwrhmuhna min neihtîr: I. Thupuan-a Mi Tharte An Lo Lan Khân Eng Nge Thleng?II. Lei leh Vân Huapa Indona KalhmangIII. Ni Khat=Kum Khat HmannaIV. ‘A La Bâng’ Bible Sawi Dân V. Isuâ ThuhriattîrnaNuna Bel Tûr:1. Engtin nge lei leh vân huâpa indona chungchâng kan hriatnain

khawvêl kan thlîr dânah leh nun awmzia leh dam chhan kanthlîr dânah awmzia a neih?

Zirlai Dang

2

2. Lei leh vân huâpa indona kan hriat thiam dân hian Pathiannungchang kan hriat thiam dânah eng pawimawhna tak ngea neih?

|HEN 2-NA: ZIR ZÂUNA

Thupuan 12 hian Kristâ pian a\anga (Thupuan 12:5) kanlei khawvêl chanchin tâwpna huna buaina thlenga Thupuan

12:17) kohhran chanchin leh thil paltlangte a târ lang a. Chutianga nih avâng chuan, Thupuan-in a sawi pawimawh tak, bung13-na a\anga tâwpna hun thil thleng tûrte chu a târ lang a (kârleh zirlai tûr, Thupuan 13 chu chîk takin en ang che).

ZIRLAI 8-NA THUPUI PAWIMAWHTE SAWI ZÂUNA:I. Thupuan-a Mi Tharte An Lo Lan Khân Eng Nge Thleng?

Thupuan hi ziah dân kalhmang pawimawh tak neia ziah a nia. A chanchina mi thar an lo lan rêng rêngin, a ziaktu hian a thilsawi lai chawlh sanin, mi thar chungchâng/nungchang tlêm lehchanchin liam ta a sawi zauh \hîn a. Chutiang zârah chuan achhiartuin bangbo lo vin a awm theih phah \hîn a. Chutiangahmâwrhmuhna neih hnû chuan chanchin zâu zâwkah chanvo anei vê ta \hîn a ni.

Bung 1-ah khân, Isua chu a vawi khatna atân changtu ber angina lo lang a (Thupuan 1:12–18 [A hmâin a hming târ lan a ni:Thupuan 1:5, 9]). A chungchâng mitthlâ theih tûra sawi a ni a(Thupuan 1:12–16) chutah a tûnhma chanchin tlêm sawi a ni bawka (Thupuan 1:17, 18), chûmi hnûah chuan inlârna lo thlenga Achêtnate sawi zui a ni ta a ni (Thupuan 2 and 3). Bung 11-ah,thuhretu pahnihte pawh chutiang deuh bawka sawi lan an ni a(Thupuan 11:3–6), chutah inlârnaa behchhanin an thil tihte târ lana ni zui a (Thupuan 11:7–13).

Thupuan 12 tîrah hian mi thar pahnih an lo lang ta a (Thupuan

12:1–4). Pakhat chu hmeichhe chungchâng niin (Thupuan 12:1),

3

a tûnhma lam chanchin tâwi târ lan a ni a (Thupuan 12:2).Chutah, dragon lo langin, chutiang bawka sawi chu a ni a(Thupuan 12:3, 4). Chutiang hnûah chuan an pahnihin, inlârnaintâr lan a tum an chêtna chu a sawi zui a (Thupuan 12:5–9).Châng 5-naa ‘Fapa’ erawh hi chu, a chanchin hmâwrhmuhna aawm lo thung a, a hma lama kawng dang deuha sawi lan a nihvâng pawh a ni mai thei e (Thupuan 1:12–18).

II. Lei leh Vân Huapa Indona KalhmangVâna indona chungchâng hi sipai \awng kam taka sawi a ni

a. ‘Indona’ (Thupuan 12:7 [Grik: polemos] ) leh ‘inbeihna’(Grik: polemêsai, epolemêsen) a awm a. Hêng Grik thumalpahnihte hi râlthuam hmanga inbeihna sawina \awngkam a nitlângpui. Mahse, entîr nei ang pawhin a hman theih vê tho maia, insualna leh a taka inhnialna (Jakoba 4:1) lo chhuakin a zuâlzêl thei a. Chîk lehzuala kan bih chuan, vâna indona kha sipairâlthuam nêna inbeihna âi chuan thûa inbeihna a ang zâwk a.Chutiang a nihna âwm thil palî chu bung 12-ah hian a chuâng ani.

A hmasain, dragon chuan a meiin vân arsîte hmun thuma\hena hmun khat a hnûk thlâ (Grik: oura) a. Mei hi ThuthlungHluiah ‘dâwt zirtîrtu zâwlnei’ sawi nâna hman a ni (Isaia 9:15).Pahnihna, dragon chu Thupuan 12:9-ah chuan “rûlpui tar”(NIV) tia sawi a ni a, huana Adama leh Evi-te hnêna Pathianchungchâng dâwt hrilhtu sawina a ni (Genesis 3:1–6). Pathumna,Thupuan 12:10-ah dragon/Setana chu vân a\anga hnawhchhuah ‘kan ûnaute hêk \hîntu’ (ESV) chu a ni. Râlthuam ataka hman âi mahin, a hêkna thûte chuan hnawh chhuah a nihtîrta zâwk a. A tâwpah, dragon/Setana chu “Berâmno thisenavâng leh an hriattîrna thû” (Thupuan 12:11, NKJV) avânginan hneh a. Chuvângin Thupuan 12-a indona chu râlthuam nênasipai inbeihna ang chî ni lo vin, thû leh ngaih dân hmanga inbeihnazâwk a ni ang.

4

III. Ni Khat=Kum Khat HmannaNi khat=kum khat tih hi tâwpna hun chungchâng hrilh lâwkna

dik taka hrilh fiah tûr chuan a pawimawh hlê mai a. Hetiang deuh hia ni: “Tâwpna chungchâng hrilh lâwknaah chuan, hun hi entîr nei ani a, chuvângin a famkimna chu kuma chhût tûr a ni.” Chutiangthupui chu Bible chuan a sawi chiah lo. Mahse, ni khatin kum khata tluk thû hi chu Bible-in a sawi chiang a. Nambar 14:34-ah, Israelteni 40 an helna avângin kum 40 thlalêrah an vahvaih phah a. Ezekiela

4:5, 6-ah, zâwlnei kha Israel leh Judate thuâwih lohna avângin kumkhat âiah ni khat mu tûra tih a ni. Leviticus 25-ah, chawlhkârchungchâng thû chu a Sabbath nên, nîte chu kumte (hû tûra) pawhsei a ni. Mipuiten kum ruk chhûng an thlawhhmâ an enkawl ang a,a kum sarihnaah chuan ram chu an chawlhtîr ang, chû chu sabbathkum chu a ni. Daniela 9-ah, hapta 70 a awm a, chû chu kum 490a ni. Chutiang chuan, sabbath hun hmang pawhin Bible hun laia nikhat leh kum khat intluk dân chu hman a lo ni tawh \hîn a ni.

Mahse, hetianga chhût dân hi engtik huna hman tûr nge niang? Kaihhruaina hrang hrang ngaihtuah hmasak tûr a awm nual a:1) Tâwpna hun chungchâng hrilh lâwkna hi Daniela leh Thupuan

bûahte a chuâng nuâl mai a, chuvângin entîr nei nambar-te chuchîk taka chhût \hin tûr a ni. 2) Ni khat = kum khat ang chî hi chuthu sawi tluâng pângngai ang chî-ah hi chuan hman tûr a ni lo. Nûleh pâ tûte mahin, kan fâ chu ni 1,260-a upa, thla 42-a upa emaw,tlâi leh zîng 2,300 a ni vê tawh tih angtein an sawi tûr a ni lo vang!3) Hrilh lâwkna thil thlengte indawt dânah, ni khatin kum khat atluk tia chhiar hian awmzia a neih dâwn chuan hman ngêi tûrchu a ni ang. Entîr nân, Daniela 7-ah khân, ransa palîte khânkum eng emawti chhûng ro an rêl hlawm a, kum zabî laite pawha ni ang. Mahse, Pathian dodâltu ber a lo lanin, hun=kum thumleh a chanve chhûng a ding a ni thei (Daniela 7:25). Khawvêltâwpna tûr chungchâng a\anga kan thlîrin, Daniela 7-a hunsawinaah hian ni khatin kum khat a tluk tih dân chu hrilh fiahnân kan hmang tûr a ni tih a chiang hlê thung.

5

IV. ‘A La Bâng’ Bible Sawi DânThupuan 12:17-a inbeihna hnuhnunga Pathian mîte chu ‘A

la bâng’ (Grik: loipôn) tia sawi an ni. A thu \obul takah chuan‘A la bâng’ tih hi ‘chhiatna râpthlâk thlenga damkhawchhuakte’ tihna a ni. Tuilian te, lîrnghîng te emawhmêlmâin ram an rawn lâk/hneh chângtein thih deuh buâihnatea thleng \hîn a; chuta dam khawchhuakte chuan hnam/chîropuina kha an din thar leh thei ang tih beiseina a awm \hîn (Isaia

1:9). Thuthlung Hlui hunah pawh, thianghlimna/thlarau lam thilahpawh ‘a la bâng’ tih hi hman a ni a. ‘A la bâng’ chu rinna kawngaa ziding kal zêl, mi tlêm zâwkte niin, khawvêla sualna leh thil \halotea hluâr viau laia Pathianin mihringte a chhandam theihna tûrhmanruâa \ang tûrte sawina a ni (Gen. 7:23).

Chutiang chuan, “A la bâng” tih chu kawng chi hrang pathuminThuthlung Hlui chuan a hmang a: 1) Khawvêl Chanchina A La

Bângte. Hei hi hun kal taa Pathian rorêlna/hremna râpthlâk tak lothlen, khâng Judate Babulon sala an tânna anga dam khawchhuak,rama la awmte ang kha a ni. Chutiang chu hmuh theih, hming neileh chhiar theih an ni. 2) Rinawm La Bângte. Hei hi mî tûte emaw,khawvêl hun eng emawti laia Pathian thuchah chungah leh an hunlaia mawhphurhna hlen kawnga mi rinawmte sawina a ni. Chûngmîte chu Pathian mi hriat, A chunga rinawm tlatte an ni(2 Timothea 2:19). A hmâa kan sawi tâkte anga hmuh maihleih theih pawh an ni vê lo (1 Lalte 19:14–18). 3) Tâwpna

Huna A La Bângte. Tâwpna huna a la bângte chu, tâwpna hunthlen laia rinawm taka awm zawng zawngte an ni (Joela 2:31,

32). Chûng mî la bângte chu (tâwpna huna) ‘ding tlang thei tûr’(Thupuan 6:17) leh, ‘a tâwp thlenga tuâr peih’ (Matthaia

24:13) te an ni ang.

Thupuan bû hian ‘a la bâng’ chi hnih chu chiang takin asawi a. Thuatira-a rinawm la bângte, kalsualna (namên lo) thlenlaia dam khawchhuakte an ni (Thupuan 2:24). Tâwpna huna ala bângte chu khawngaihna kawngkhâr dâwn ruâia lo lang

6

chhuak tûrte an ni (Thupuan 11:13; 12:17). Pathian ruâhmanleh tum ang chuan hêng hun tâwpa a la bâng rinawmte hi, Kristâlo kal hmasaka Baptistu Johanan kawng a lo buatsaih anga,Kristâ lo kal lehna tûra kawng lo buatsaihtu tûrte chu an ni.

V. Isuâ Thu HriattîrnaThupuan 12:17-a ‘A la bângte’ chhinchhiahna pakhat chu

‘Isuâ hriattîrna thû’ (Grik: tên marturion Iêsou) neitûte (Grik:echontôn) an ni. Chumi awmzia chu, Johana khân a lo dawntawh ang hrilh lâwkna thilpêk (Thupuan 1:2) ang chî inlârnachu tâwpna hunah tih vul thar leh a ni dâwn tih a hmû a. Chûchu ‘Isuâ hriattîrna thû’ hi Thupuan 19:10 leh Thupuan 22:8,

9 thû fîmkhur taka khâikhinna a\angin nemngheh a ni a. Thupuan

19:10-a ‘Isuâ hriattîrna thû’ neitûte chu Thupuan 22:9-ahchuan “zâwlneite” tih an ni. Seventh-day Adventist-te chuanhê thilpêk hi Ellen G. White rawngbâwlnaah khân a famkimtawh angin an ngai.

|HEN 3-NA: NUNA BEL TÛR

uuuuuLei leh vân huapa inbeihna avâng hian engtin nge

khawvêl chu danglam deuha i thlîr tâk? Chû chu hre ta

lo ilang engtin nge kan nun ang? Lei leh vân huapainbeihna chuan zawhna khrih tak tak pathum minchhânsak a, chûngte chu: 1) Khawi a\anga lo chhuaknge ka nih? 2) Khawiah nge ka kal zêl dâwn? leh 3)Engvângin nge hetah hian ka awm? Lei leh vân huapainbeihna chungchâng hriatna hian kan thil tih zawngzawngte awmzia leh tum hriatna min neihtîrin, hma lamhun pawh ngaihngam taka thlîrin, Pathian kutah himtakin kan châwl thei a ni.

vvvvvPathian kan ngaih dân chungchângah, vâna indona

khân eng pawimawhna tak nge a neih? Lei leh vân huapainbeihnaah, Pathian lam chuan hmangaihna te, mahni-

7

inhlanna te, Pathian thilsiamte zalênna zahsakna tethupuia nei a, tinawmnah lo vin, dawhthei takin, afinfiahna pawmawm tak hmuhtîr dân a zawng zâwk a. Alehlamah, Setana chuan, tharum (tihduhdahna) hmanganawrluih te, bumna (dâwt) hmangtein a che thung a.Thupuan 12:9, 10-a Setana paih chhuah awmzia chu, vânmîten a dâwt thu an ngaithupui tawh lo tihna a ni a; ahnialna \anfungte pawh âwih chânin an châng tawh lova, amah chu an mamawh tawh hek lo. Pathian kanmitthlâ dân tlângpui hian, kan nun leh khawsak dân ahril \hîn. Râwng leh mi hrem hmang anga kan ngaihchuan, chutiang chu kan ni vê mai rêng ang.Khawngaihnaa khat, mahni-inpezo anga kan ngaih erawhchuan, chutiang chuan kan awm vê ang. Chibai kan bûk\hin Pathian ang chu kan lo ni \hîn.

INSIDE STORY

HUN, THILTHLÂWN PÊKBy Andrew McChesney

TRACEY LEE hi nû, fa palî lai nei tawh, Texas bial, Fort Worthkhuaa chêng niin, eng thilthlâwn pêk nge Pathian hnênah a

pêk ang tih a hre mai bîk lo.

Sum lam pawh a nei ngah lo va, kum tluân mai hian sumlama indaih tih rêng a nei lo a ni ber. In lama fâte enkawl leh ranchâwm pangâ enkawl kâr lakah LALPÂ tân eng emaw pêk theihneiin a inhria a, chû chu ‘Hun’ a ni.

Tracey chu Texas biala Grandview Seventh-day AdventistKohhranin prison ministries an neiha inhmang vê tûrin ruâhmannaa siam ta a ni.

Tracey chuan, “Ka inhman nasat poh leh nuâm ka ti nasating mai a. Eng emawti zâwnga danglamna thlentu ni a ka inhriatvê avângin ka inhmang zui vê ta zêl a ni,” tiin a sawi.

8

Chuta \anga kum ruk vêlah chuan, an kohhran member 35lai chutiang atâna inhmang \hînte mai ni lo, zâu zâwka prisonministries-a inhmang tûrin mawhphurhna bel a ni a. Tângte tlawhchhuakin, Bible Râlchhân zirlaite zirtîr tûrin an bei a, kâr tinhian mi 300 vêl chu \ha takin an vil zui reng a ni.

Chutianga an hma lâk tawhna a\angin mi engzât chiahin ngebaptisma chang tawh a’n hre mai thei lo nâin, tângte nunah chuandanglamna nasa tak a thleng tih erawh a chiang hlê thung.Chutianga kal vê zînga pakhat chuan an chhûngte zînga pakhatintânin an tlawh chungchâng chu uâr takin a sawi a. “Eng nge intih \hin a? Nangmahniah hian danglamna eng emaw tak ka hmûa. Mîte hian in thil \ha tih hi an fak huai huai mai che u a ni,” tiina sawi.

Chutiang zînga pakhat chuan Tracey hnênah lehkha thawnin,“Keimahah danglamna an hmuh avângin thuhretûa \ang thei tûrinremchânna ka neih phah ta a ni. Hetianga rawngbâwl dân minkawhhmuh avâng hian i chungah ka lâwm êm êm a ni,” tiin aziak a.

Tracey chu kum 46 mi niin, Sunday serh kohhrana seilian,pasal a neih hnû pawha biak in hrang hranga inkhâwm lâwr a,fâte seilenna tûr hmun \hâ dap kual \hîn a ni. Ni khat chulehkhabu man tlâwma zawrhna hmun chu a fapa upa ber Kylenên an tlawh a, chû hmun rawn dâwrtu dang pakhat nên an tîtîdûn a.

Tracey chuan, “Chû pa chuan Grandview kohhran chanchinmin hrilhin, inkhâwm vê chhin hrim hrim tûrin min sâwm a,” tiina sawi.

An chhûngkua chuan kohhran concert neihnaah telin,inkhâwm dangahte pawh an tel vê ta zêl a. Chuta an va inkhâwmachin thla sarihna vêlah chuan Tracey hian kohhran prisonministries thawhpui tûrin a inpe vê ta a ni.

9

Prison hnâ chauh chu nuâm a ti pawh a ni lo va, anchhûngkaw buai ngaihtuaha hun hman ngut ngut, rilru hahnate alo ziâwm ta zêl a. Rilru nuam leh zângkhai taka rawngbâwlachhuah chu a sâwtpui thû bâkah, chutih ruâla an chhûngkuapawh \ha taka a enkawl theih thû a sawi a ni.

Tracey hi sum lamah a indaih ta luâ tihna a ni chuâng lo;mahse, Pathian tâna a theih anga tam hun hman zui theih a tuma. “Chû zawng chu keia pêk vê theih chhun chu a ni,” a ti a ni.

1

ZIRLÂI 9-NA MARCH 02, 2019

|HEN 1-NA: THLÎR LÂWKNA

Châng thlan: Thupuan 12:17.

Thlûr Bing Tûr: Thupuan 13 hian Thupuan 12-a sawi tâk,

dragon-in Pathian a dona chu chiang zâwkin a sawi zui a ni.

Hmâwrhmuhna: Thupuan 13-ah, dragon hian lam\ang pahnih a

nei a, chûng chu: tuipui a\anga lo chhuak sakawlh (Thupuan

13:1–10) leh, lei a\anga lo chhuak sakawlh a ni (Thupuan 13:11–

18). Hêng thuneihna pathum \angrualte hian hnamte chu bumin,

Pathian mîte an tichâu va. Sakawlh pahnihte chu khawvêl

chanchina târ lan an ni a (Thupuan 13:1–7, 11) tâwpna huna an

chêt dân tûr pawh lo târ lan lâwk diâm a ni (Thupuan 13:8–10,

12–18).

Zirlai Thupuite Zirlai leh thupui sawi hawnna hian hêng thupui

hmâwrhmuhna min neihtîr:

I. Thupuan 13 Khawvêl Chanchina A Thlen DânHetah hian hê bunga sakawlh pahnihte Thupuan 12 sawi

hun chhûnga an inlaichîn dân tlângpui chu târ lan a ni.

II. Tuipui Sakawlh, Krista Der A NihnaTuipui sakawlh chêt dân hmang tam tak hian Isuâ nihna

leh thil tih dân min hriattîr.

III. “Lei”Entîrna Awmzia“Lei” hi Thupuan-ah hian entîr hrang hrang nei a ni a, a chângin

a \ha lam, a chângin a chhe lam a entîr.

Zirlai Dang

2

IV. Khawmual Sakawlh: HriattheihnaKhawmual sakawlh hian America (USA) entîrin, buaina hun

hnuhnunga che tûr a ni tih a chiang.

V. Thupuan 13:14–18 leh Daniela 3

Thâwi deuha sawi chu sawi fiah a ni ta

Nuna Bel Tûr: “Nuna Bel Tûr” tihin a târ lan chu: 1) sâkhaw

kalsual zawng zawngte \obul leh, 2) ringtûte kohhran pâwl

danga Kristian awmte an kûngkaihpui dân tûr chu a ni.

|HEN 2-NA: ZIR ZÂUNA

Thupuan 13 hian Thupuan 12-a sakawlh pahnih a sawi: Pakhat

tuipui a\anga lo chhuak (Thupuan 13:1–7) leh khawmual

a\anga lo chhuak (Thupuan 13:11) chungchâng a sawi a.

Hmâwrhmuhnate sawi a nih hnûin, sakawlh pahnihte chuan Thupuan

12:17-a indona a sawiah nasa takin an lo chêt tâk thû a sawi ta zêl

a ni.

ZIRLAI 9-NA THUPUI PAWIMAWHTE SAWI ZÂUNA: I. Thupuan 13 Khawvêl Chanchina A Thlen Dân

Historicist Adventist Thupuan hrilh fiah dân chuan, Thupuan

13 hian Hun Laita (pope rorêlna) leh a bâk (America lo din

chhuahna) a kâwk a. Thupuan 13 hi Thupuan 12:17-a tâwpna

huna indona chhunzawmna a ni bawk.

Thupuan 13 vâwrtâwp chu khawvêl chanhin tâwpnaa thleng

tûr niin, a hremna tawrhhlelh awm tak te, sakâwlh lim te, tih hlumna

thupêk chhuah te leh sakawlh chhinchhiahna te a ni a (Thupuan

13:13–17). Mahse, chhiartu tlêm tê chauhin a bung pum puia thil

tih sawina hun tak hi an man sî a ni. Thupuan 13:1–7, 11 chhûnga

thu hlâwm mawimawh ber kha hun kal tawha thil tih sawina a ni a.

Thupuan 13:8–10 leh 12–18 11-a thu hlâwm pawimawh erawh

chu tûna thil kal lai leh nakina la tih tûr sawina a ni thung. Chutiang

chuan a bung hian khawvêl chanchina thil thleng indawt chu a sawi

a. Sakawlh lo lang tharte pawh chu hriat thiam theih tûr takin a

3

sawi a, hun kal taa a chanchin pawh hun kal ta sawina ang chi a

hmang (tuipui sakawlh: Thupuan 13:1–7; khawmual sakawlh:

Thupuan 13:11). Zirlai 8-na thupui I-na en ula, chuta \ang chuan

thu sawi dân kalhmang tlângpui hmuh theih a ni ang. Chutiang

chuan, Setana beihna (Thupuan 13:12–18) pawh chu, chû

indonaa mi langsâr pahnihte chanchinin a hma khalh a ni.

Tichuan, Thupuan 13 hian Thupuan 12-a khwvêl chanchin

hun hnuhnung pahnih a sawite kha a huâm a. Thupuan 13

(Thupuan 13:1–7, 11) chhûnga hun liam ta sawina leh Thupuan

12 (Thupuan 12:13–16) chhûnga hun laita sawina hi thil kal

\hiang a ni. Thupuan 13 (Thupuan 13:8–10, 12–18) lama tûn

leh nakin hun tûr sawinate hi hun tâwp sawina Thupuan 12:17

nên a inzûl bawk. (Hei hi \awng zir zâuna nên pawh a induh a

ni.)

II. Tuipui Sakawlh, Krista Der A NihnaSunday ni zirlai khân tuipui sakawlh chu Isua Krista lemchang

(suâk) a ni tih a kâwk a. Chû chu Thupuan 13 thû pawhin a

nemnghet bawk. 1) Tuipui sakawlh khan Krista angin thihna

tuârin, a lo nung leh a (Thupuan 13:3, hi Thupuan 13:8 nên

khaikhin la). 2) “Sakawlh ang hi tunge awm ?” (Thupuan 13:4)

tih hian Hebrai hote rilrûah chuan a hmâ bung a Krista sawina

tho, Mikaela (Thupuan 12:7 [a awmzia chu “tunge Pathian

ang?” tih kha a hriatchhuahtîr ngêi ang). 3) Hrilh lâwknaa thla

42 (Thupuan 13:5) pawhin, hê leia Isuâ rawngbâwl chhûng

kum thum leh a chanvê (3½) chu min hriat chhuahtîr bawk.

Tuipuia lo chhuak sakawlh chu Isua Krista âiawhtu-suâk a ni.

Chutiang a nihzia chu Hun Laita vêl chhûnga Catholic Kohhran

khân kawng tam takin a tifamkim a ni.

III. “Lei”Entîrna AwmziaThupuan 12:16-ah, hmeichhe \anpuitu kha “lei” a ni tlat mai

a, rûlpui/dragon-in a kâa a pik chhuah tui lian chu a lo lem zo va.

4

Thupuan bû-ah, ‘lei’ tih hi awmze pakhat chauh neia bel a ni vê lo

(Thupuan 1:5; Thupuan 5:6; Thupuan 6:4; Thupuan 11:6, 18;

Thupuan 13:12; Thupuan 14:15–19; Thupuan 18:1–3;

Thupuan 19:2). Vân nêna an inan lohna khâikhin râlah chuan

lei hi thil duhawm lo lam sawina a ni \hîn a (Thupuan 9:1;

Thupuan 14:3). “Vâna chêngte” (NKJV) tih hi Thupuan-ah

chuan thil duhawm lam sawina a ni a (Thupuan 13:6; Thupuan

19:1, 14), “leia chêngte” tih erawh chu Pathian leh A mîte

dodâltûte sawina a ni vê thung (Thupuan 6:10; Thupuan 8:13;

Thupuan 13:8; Thupuan 17:8).

A lehlamah chuan, lei leh tuipui danglamna khâikhin a nih

erawh chuan, lei chu thil duhawm lam sawina a ni zâwk mah a

(Thupuan 13:11; Thupuan 21:1), hetah pawh chutiang chu a

ni. Leiin hmeichhia, Pathian mite entîrna chu a \anpui a. Lei

a\anga lo chhuak sakawlh chanchin duhawm lam (Thupuan

13:11) chu tuipui sakawlh nêna an danglamna khâikhin a ni ngêi

ang (Thupuan 13:1–7). Tichuan Thupuan 12:16 leh Thupuan

11:4 hian Thupuan 13:11-a ‘lei” a sawi chungchâng \ha lam

chu a kâwk thei ang.

IV. Khawmual Sakawlh: HriattheihnaAdventist-te chuan khawmual sakawlh chu America-ah an bel

fel thlap mai a. Thil \ha tihsak duhna tak neia lo ding chhuak niin,

sâkhaw zalênna a sawi uâr a; mahse, tâwpna hunah erawh chuan

dragon \awngin a la \awng dâwn sî a ni. Chutichuan, khawmual

sakawlh chungchâng chu chîk deuh takin i ennawn teh ang u.

1) Bible chânga khawmual sakawlh (Thupuan 13:11) chanchin

chu tuipui sakawlh âi chuan a tâwi zâwk hlê a (Thupuan 13:1–7),

chû chuan khawvêl chanchina lo lang thar deuh hlawt a kâwk a. 2)

Lei a\anga lo ding chhuak (Thupuan 13:11) tih hian “lei” thil \ha

tihte (Thupuan 12:16) min hriattîr a. 3) Khawmual sakawlh chu

tuipui sakawlh khuahkhirh (Thupuan 13:10) a nih lai vêlin a lo

lang a, chû chu Adventist-te chuan kum 1798 vêl angah an ngai. 4)

5

Daniela 7-a târ lan tuipui sakawlh lalram ang lo takin, lalram

\anchhan tûr \obul a nei vê lo. 5) Khawmual sakawlh chu tuipui

sakawlh awmna khawvêl ni lo, hmun dang a\anga lo chhuak a ni.

6) Bible bâka hmânlai thawnthûah chuan, khawmual sakawlh

(behemoth) chu khawmual ram ro, thlalêr hmun, mihringte châkna

a\anga hla taka awm \hîn a ni. 7) Khawmual sakawlh chuan

lallukhum a khum vê lo va, chû chuan lal leh sâkhaw hotu bîk

(pope) a nei lo va, sâkhaw zalênna leh sorkar thuneihna (hrang) a

châwisâng. 8) Berâmno angin a \awng a, a tîrah phei kha chuan

nunnêm, Kristâ thuneihna ang hmangtu a ni. Mahse chutiang nunnêm

chu a ni zui ta reng lêm lo. 9) Khawmual sakawlh chu tuipui sakawlh

ang mai lo ni tain, Nausên Isua thah tumtu thuneihna ang mai

kha a ni ta a ni (Thupuan 12:3–5). 10) Khawmual sakawlh

chu sorkar ang ni lo, sâkhaw thil taka sawi a ni zâwk (Thupuan

13:13–15). Kan tâna rinna leh sâkhaw thiltihna hi a pawimawh

êm avânginAmerica chu sâkhuana thilah châwilâr nasat a ni a.

Chuvâng chuan America tluka chutiang nihna hrang hrang

hmehbel theih tûr ram dang a awm lo.

V. Thupuan 13:14–18 leh Daniela 3

Thupuan 13-a helai thû hian Thuthlung Hluia sawi thâwi

deuh tawh chu a inhmehpui ber âwm e. Hebrai tlangvâl rinawm

tak pathumte chanchin leh Dura phaizâwla Nebukadnezzaran

chibai bûkna thûa fiahna a siamte nêna thil inzûl a awm nuâl

mai: 1) Khawvêl pum puia mî zawng zawngte chu chibai bûkna

thûa inhmang \heuh tûra tihluih an ni. 2) Chibai bûkna tûra

thupêkah hian tihhlum theihna pawh a tel. 3) Thil thleng pahnihah

khân nambar 6 nêna inzawmna nei a awm a (Daniela 3-a milim

lenzâwng leh Thupuan 13-a nambar 666 nêna inkaihhnawih a

ni. Thupuan 13-in a kawh pakhat chu, khawvêl chanchin tâwpa

buaina lo thleng tûrah, Dura phâizâwl thil thleng kha a thleng

nawn leh dâwn. Daniela 3 nuntawng kha hê lei chhuân

hnuhnungah tih a ni leh ang.

6

|HEN 3-NA: NUNA BEL TÛR

uuuuuThawn\anni zirlaia zawhna: Engtin nge hrilh lâwkna chunga

rinawm tlat chung sîin, mi dangte hnêna hêng thutakte kan

hrilh dânah ngilnei leh fîmkhur taka kan tih theih ang? Pathiannihna dik lo taka târ lanna khawvêlah kan chêng ta a. Engang Pathian chuan nge mihringte chu chatuana nghaisâ lehhâl reng \hîn? Eng ang Pathianin nge amâ siam khawvêlakhawng viau leh mahni duh duha awmtîr \hîn? Thurindanglam deuh neih vânga mi dangte hâl hlum \hîn kohhranineng angin nge Pathian an târ lan?

Sâkhaw kalsualte hmachhawn chângin, Pathian chu thinrimchîng, mi hrem hmang leh fîr tak anga lantîrna thanga kanawh loh nân eng ang taka fîmkhur ngai nge ni? IsuanFarisaite a hmachhawn khân, “A âwah mittui a tel \hîn”tiin Pi White-in Krista Panna Kailâwn, p. 12-ah a sawi.|awngkam dang chuan, hmangaihna thinlung a\anga lochhuak a nih chauhin sâkhuana insawisêl hi a inhmeh a,Pathianin a en dân angin mîte a en vê theih \hîn. ThlarauThianghlim \anpuina zârah, sâkhaw pâwlten Pathian an târlan dân chu chîk taka ngaihtuah \ha tûrin kan sâwm theiang, chutah pawh chuan kan lo tisual vê reng thei tih kaninhre reng tûr a ni. Pathian chuan duhsaknain a en sâ rengtih an hriat a ngai a, chutiang atân chuan sâkhaw puithûnathil hman a ngai lo.

vvvvvChutiangin, Zirtâwpni zirlaia zawhna: Tâwpna hun kan

nghah mêk laiin, kohhran leh pâwl danga Kristiante chunga

kan rilru put hmang tûr chu eng ang nge ni? Catholics, Muslim,leh sâkhaw pâwl hrang hrangah hian tihtakzeta Pathianhmangaihtu leh an theih dân kawng kawnga Amahtihlâwmtutu an awm tih hi pawm a sâwt a ni. Chutiang mîteva pawh tûr chuan \hâ leh sual thliârna tûr chu “keini” leh“anni” tih a ni lo tih hre thiam ila; chutah âi chuan kannuntawng lamah a ni zâwk (1 Tim. 1:15). |hâ leh fel zâwkanga inngaihna rilrû pu chunga kan beih chuan, fing lo takin,

7

Pathian chu kan hnênah a awm lo tih kan hmin mai ang. Alehlamah, mahnî chak lohna dik taka inhriatna neia Isuaanga hmangaihna leh inngaihtlâwmna dik lantîrna chuanmîte a hîp \hîn. Hê rilrû nên hi chuan mi dangte kan beihnaahkan hlawhtling fo dâwn a ni.

INSIDE STORY

SOLOMON-A LEH BÂWNGPUIBy Andrew McChesney

MORDECAI MSIMANGA chuan beisei loh taka Solomon-a Hla

Thlankhâwm a\anga sermon a ngaihthlâk hnûin, Pathian

lam hawiin, an ram Zimbabew mîte hnênah missionary hnâ a

thawk ta a ni.

Tlangvâl a nih laiin, Mordecai-a chu kum 1963 khân

Rhodesia rama Adventist Kohhranah baptisma a chang a,

chutah hna zâwngin an ram khawpui lian pahnihna, Bulawayo

lamah an pêm a. Chutah chuan Bible chhiar leh \awng\ai a

bânsan a.

Amâ insawi dânin, “Kum 22 chhûng chu kohhran hel san,

mi luhlul takah ka \ang,” tih a ni.

Chutih chhûng chuan, sipaiah \angin Zimbabwe ramin

independence a sualnaah pawh a tel vê a. Kum 1980-a

independence an hmuh tâk hnû khân, mahnî tâna nungin,

Pathian pawh a ngaihsak lo.

Ni khat chu, bâwngpui lei zâi a rêl a. A zuârtu erawh chu

Adventist camp meeting-ah telin a inkhâwm vê daih a; chuvâng

chuan Mordecai-a chuan a va zawng ta a ni. Camp meeting

neihna hmun a va thlen chuan, a bâwng neitu chu a kal bo lawk tih

hriain, lo nghâk tûrin leiah a \hu châwl a.

Thuhriltu chuan Solomona Hla Thlankhâwm behchhanin thû

a sawi a, chû chuan Mordecai-a rilrû chu a khawih ta viau mai a.

“Min mansak rawh u sihal te, sihal notê grêp hrui tichhetûte

chu: kan grêp hrui a pâr vul mêk sî a,” (Hla Thlankhâwm 2:15)

tih tak mai kha thuhriltu chuan a chhiar a.

8

Israel mîten luhlul chhuahin, sima

Pathian thuâwih an duh loh tlat avângin

an thlâite chu tihchhiatsak an nih

Pathianin a phal a ni tiin a sawi a.

Mordecai-a’n a ngaihthlâk lai chuan,

ani pawhin sima Pathian thuâwih a duh

lo luih tlat avângin chhiatnain a bâwm a

ni tih a inhre chhuak a. A rilrû tê tê chuan,

“Chûng Israel mi luhlul ho anga Pathian

tlân bosan vê tho chu ka ni,” tiin a inngaihtuah a.

Hun kal ta chhûng khân vawi tam tak Pathianin a hum him

tawh a ni tih a inhria a. Indonaahte pawh a tel vê a, mahse

hliam pakhat pawh tuâr lo vin a lo hâwng leh a. A sualnate

chu hluâr leh lian ta viâuin a hria a. Lungchhe takin a inhnîp ta

hlawp hlawp a. Zah pawh dâwn lovin, lungchhe takin a \ap a,

a biangah mittui a luâng zawih zawih a, a \ap chhuak ta hiâl a

ni.

“Ka Pathian hmâah chuan mi sual ka ni tih ka inhria a ni,”

tiin a hnûah a sawi.

Mordecai-a chu a tho va, ring takin a \ap chhuak a, stage

lamah a lâwn chho va. Thuhriltu chuan a thu sawi lai chu a

titâwp nghâl a, altar call a siam zui a. Mi eng emaw zâtin

indona mi huaisen mittui tlâ chu an hmû a, anni pawhin an

thinlung chu Isuâ hnênah an hlân thar vê ta hlawm a ni.

Mordecai-a hi, kum 68 mi niin, kum 2006 a\ang khân Global

Mission pioneer-ah a \ang a. Rawng la bâwl lohna bial, amâ mîte

zînga chanchin \hâ a theh darh a. Chûng hmun lamah chuan thlarau

bawlhhlawh leh ramhuai hnawtchhuakin, mi 16 laiin baptisma an

chang a, chûng zînga pakhat phei chu pastor a ni.

Mordecai-a chuan bâwngpui lei a tum a hlawhchham thû-ah

Pathian a fak a.

“Pathian Thlarau chuan kha lai hmuna \hu châwl a, thusawi

ngaithla tûrin min hruai zâwk a lo ni a, Pathian chungah ka

lâwm êm êm a ni,” tiin a sawi.

1

ZIRLÂI 10-NA MARCH 09, 2019

|HEN 1-NA: THLÎR LÂWKNA

Châng thlan: Thupuan 14:7.

Thlûr Bing Tûr: Thupuan 14 hian Thupuan 12:17-a puan tawhangin, dragon nêna indonaa a la bâng lam chu a sawi zui a ni.

Hmâwrhmuhna: Thupuan 14-ah, a la bâng chu mî 144,000, akalna apianga Berâmno zuitûte angin a târ lang (Thupuan 14:1–

5). Hêtianga a lo lanna hi Seventh-day Adventist-te tâna Biblechâng azawnga lâr ber mai, Vântirhkoh Pathum Thuchahtechuan a rawn zui nghâl a (Thupuan 14:6–13). A bung hi Isuâlo kal lehna entîrna leh mi thianghlimte sengkhâwm an nihnaleh mi suaksualte chunga hremna thûin tih tâwp a ni (Thupuan

14:14–20). Tûnkâr zirlai hian Vântirhkoh Pathum thuchah chumin zirpui ber dâwn a ni.

Zirlai Thupuite Zirlai leh thupui sawi hawnna hian hêng thupuihmâwrhmuhna min neihtîr: I. A la bâng leh Mî 144,000

Hêng hming hrang pahnih anga sawi hi tâwpna huna mithuhmun sawina a ni.

II. Pathian”|ih/Hlauhna” ChuA rîk dân ang lo takin, Pathian hlâu tûra kohna hi, Siamtuchibai bûkna, zahna leh châwimawina dik hlân tûra kohna a ni.

Zirlai Dang

2

III. Thupuan 13 leh 14Thupui Ber Chu: Chibai bûkna“Chibai bûk” tih thu pawimawh tak hi \um riat lai a lo lang a.

IV. Engtin nge Rorêlna leh Chanchin |hâ (Thupuan 14:6, 7)

an inkûngkaih?Thuthlung Tharah hian rorêlna \awngkam hi kawng hranpathuma hman a ni.

V. Thupuan 13 leh 14 leh Thupêk Sâwmtea a phêk khatnaThupuan 13, 14-ah hian Thupêk Sâwma a hmasa palîte sawinaa chuang nual.

VI. Vântirhkoh Pakhatna leh Thupêk PalînaNuna Bel Tûr: “Nuna Bel Tûr” huam chhûng thû hian : 1) Rorêlna

chungchâng te leh 2) tûnlai khawvêla ni-sarihna Sabbathchungchâng a sawi.

|HEN 2-NA: ZIR ZÂUNA

Thupuan 14 hian Thupuan 12:17-a sawi lan tawh indonahnuhnunga a la bâng lam chu a sawi ber a. A la bâng chu(Thupuan 14:1–5) –ah sawi a ni a, a thuchah pawh chu (Thupuan

14:6–13) –ah târ lan niin, indona rah chhuah pawh chu entîr nei\awngkam hmanga sawi a ni bawk (Thupuan 14:14–20).

ZIRLAI 10-NA THUPUI PAWIMAWHTE SAWI ZÂUNA: I. A la bâng leh Mi 144,000

Pathian tâna mi rinawmte chu Thupuan 12:17-ah chuan “A labâng” tih a ni a, Thupuan 14:1-ah erawh chuan mî “144,000” tiha ni. Hêng mi chi hnihte hi a hrang nge ni a, thuhmun sawi dân hrangmai zâwk? Thupuan 14:1 hian Joela 2:32 sawi dân zûl deuhasawiin, “ruah hmasa” lo thlen famkim tawhna (Tirhkohte 2:21)

bâka tâwpna-huna thlen lehna tûr kâwkin a sawi a. Joela bûah,Pathian mi rinawmte chu LALPÂ hming lamtûte niin, Zion Tlângahan ding a, chûng mîte chu “A la bâng/la awm chhun” tih an ni.Thupuan 14:1 hian Berâmno te, Zion Tlâng te târ langin, chûng mirinawmte chu mî 144,000 tiin a sawi a. Joela sawi dân hmang kha

3

Johana la chhâwngin, Thupuan 14-a dragon nêna indonahnuhnunga a la bângte chu a sawi zui a ni.

II. Pathian “|ihna/Hlauhna” Chu“Hlâu” tih thumal hi a tlângpuiin min tihlâu thil tawn lam

sawina a ni a. Chutiang a nih avâng chuan, Pathian pawh chu ahlauhawm êm vânga a rawng bâwl tûr kan ni ti ang zâwkin Biblethû an sawi \hîn. Mahse Bible-ah hian hê thumal hi Pathian nênasawi zawm a nih chuan a thû chu tlêmin a nêm deuh \hîn a.Thuthlung Hlui lamah, entîr nân, ‘Pathian \ih/hlâu’ tih chu Amahzah, thinlung ril taka zah lam niin, chû chu mimal taka Amahhriatna neih (Thufingte 9:10) te, A thupêk zawm te (Sâm

111:10; Thuhriltu 12:13), leh thil \ha lo pumpelh zêl (Thufingte

3:7; Thufingte 16:6) a ni. Thuthlung Thar lamah chuan, zah lehchâwimâwi chunga phûrna lantîr (Luka 7:16; Tirhkohte 2:43)

a ni. Pathian lam ngaihsak nungchang pu tûrin min chawkphûr a(2 Korin 7:1). Lalber kan zah leh châwimâwi nên a inzûl khawpmai (1 Petera 2:17), âia chungnung leh dinhmun sâng zâwktechunga zahna lantîr ang chî hi a ni (1 Petera 2:18).

Tûnlai hunah chuan, Pathian hlâu tih chu, Amah nênainlaichînna neihpui tûr khawpa Pathian ngaipawimawh te, thil\ha lo pumpelh tûra a vaulâwkna thûte zui zêl, leh A thupêkte ataka hlen—sawina a ni, tlêma khirh leh harsa deuh pawh lo nise. Engtik nî-ah emaw chuan Pathian hmâa dinga la insawi feltûr kan ni dâwn tih hre chunga nung leh che tûra koh kan ni. Hêchângin a sawi dânin, chutiang atâna kohna khûn tak chu tâwpnahuna Pathian mîte nuntawng tûr chu a ni ang.

III. Thupuan 13 leh 14Thupui Ber Chu: Chibai bûknaThupuan 13 leh 14-a thupui lo lang nawn fo chu: chibai

bûkna chungchâng hi a ni. Hêng bung hnihah hian dragon,sakawlh emaw sakawlh lim emaw, chibai bûk thû hi vawi sariha lang a (Thupuan 13:4, 8, 12, 15; Thupuan 14:9, 11). A

4

sawi ber pawh hi Setana leh a \anrualpui, thil pathum intêl khâwmchu niin, chûng chuan Pathian âia anni \angrual chu chibai bûkzâwk tûrin khawvêl pum pui an sâwm a. Pathian nunchang bâkahAni chu khawvêl pumin chibai an bûk phû rêng a ni em tihchungchânga thu inchuh chu a sawi a. Chû chu lehkhabu hênglai vêl bung thupui ber chu a ni.

Thil lo lang chu, Thupuan 13 leh 14-a dragon leh a \anrualpuitechibai bûkna chungchâng \um sarih lai a lan laiin, Pathian chibaibûkna lam chungchâng chu \um khat chiah a lang thung a. Chû chuThupuan 14:7-a Siamtu chibai bûk tûra kohna a ni. Chû chu hênglai thuin a sawi tum ber pawh a ni bawk. Thupuan 13 leh 14 hi abu thu lâilî tak a nih bawk avângin, Siamtu chibai bûk tûra kohna hiThupuan bu pum pui thu sawi tum ber chu a ni. Chibai bûk tûrakohna pawh chu Thupêk Sâwma Sabbath thupêk (Thupuan 14:7;

Exod. 20:11) nêna inzawm a nih bawk avângin, khawvêl tâwpnahuna inbeihnaah pawh Sabbath chu thu inchuh ber a ni dâwn a ni.

IV. Engtin nge Rorêlna leh Chanchin |hâ (Thupuan 14:6,

7) an inkûngkaih?Thuthlung Thara, rorêlna leh chanchin \hâ hi an inzawm

hnâi hlê mai a. A hmasa berin, Kraws-ah khân rorêlna chu lothleng tawhin, Setana chu hneh a lo ni ta (Johana 12:31,

Thupuan 5:5–10). Pahnihnaah, rorêlna sawina \awngkam lehJohana 3:18–21 leh 5:22–25-a chanchin \ha puânna hi ainzawm hnâi hlê bawk a. Chanchin \hâ puân a nihna apiangah,Kristan kraws chunga thil a lo tihsak tawh an chhân lêt dânbehchhana rorêlna hmâa ding tûra koh an ni zêl a. Hê rorêlnahmâa ding tûra kohna hi sakawr chungchuâng palîte (Thupuan

6:1–8) leh zirlai 5-na sawi ber pawh a ni. Pathumnaah, tâwpnahuna rorêlnaah chanchin \hâ kan hriat (Johana 12:48) kanchhân dân chu endik a ni ang. Thupuan bû hian rorêlna sawina\awngkam hi tâwpna hun atân a khêk tlat a ni (Thupuan 11:18,

Thupuan 14:7, Thupuan 17:1, Thupuan 20:4).

5

V. Thupuan 13 leh 14 leh Thupêk Sâwmtea a phêk khatnaSakawlh chibai bûk thû sawinate (Thupuan 13:4, 8, 12, 15)

hian Pathian dân phêk khatna a ni lo zâwnga (suâk) kalpuina angzâwngin an sawi a. Thupêk pakhatna chuan Pathian chauh lo chueng dang mah chibai bûk a phal lo va. Pahnihnain, mi lim/lem biaknaa khap bawk a. Khawmual sakawlh erawh chuan leia chêngte chuchibai bûk tûra a lim/lem din tûrin a hrilh thung a (Thupuan 13:15).Thupêk pathumna chuan Pathian hming sawi nawmnah lo tûrin a tia. Pathian sawichhiat kawngah sakawlh hi a namên lo ber mai(Thupuan 13:6). Thupêk palîna hi thuthlung chhinchhiahna, hmingte, ram te leh Pathian rorêlna behchhan a a ni (Exod. 20:8–11).Chumi kalh chiah chuan, khawvêl hian sakawlh chhinchhiahna neitûrin a ti vê thung (Thupuan 13:16, 17).

Thupuan-a hênglai thû hian Pathian thupêkte chu thupuiah anei a (Thupuan 12:17; Thupuan 14:12). Bung 13-naah, ThupêkSâwma a phêk hmasâ chu sawi ber a, chûng chu Pathian nêna kaninlaichîn dân tûr târ lanna a ni. Sakawlh leh a \anrualpuite chuanchûng thupêk hmasa palîte kalh chiah chuan a suâk an kalpui vê a.Chutiang chuan vântirhkoh pakhatna thuchaha thupêk palîna(Thupuan 14:7; Exodus 20:11) a sawi pawh chu a thupêk suâk adin vê ta zêl a ni.

VI. Vântirhkoh Pakhatna leh Thupêk PalînaVântirhkoh pakhatna thuchah hian Thupêk Sâwma thupêk

palîna kâwkin thil a sawi a. Chutiang a nihzia chu kawngthumin finfiah teh ang: 1) Thil tih \awngkâa sawi chhuahnainzûl tak chu Thupuan 14:7 leh Exodus 20:11-ah a chuâng a.A pahnihah hian hêng thû: “siam” “vân” “lei” leh “tuifinriat”hi a chuâng vê vê. A pahnihah hian chûngte Siamtu pawh chusawi a ni bawk a. 2) Thupuan 14:6, 7-ah hian chhandamnachungchâng (Thupuan 14:6) te, rorêlna leh Thilsiamna thûte(Thupuan 14:7) a lang a. Chûng thupui pathumte chu ThupêkSâwm phêk khatna thupui tho a ni (Exod. 20:2, 5, 6, 11). 3)

6

Thupuan hênglai thû vêlah hian Thupêk Sâwm sawina a chuângnual mai (Thupuan 12:17; 14:7, 12, thupêk hmasa palî suâk

din thû Thupuan 13-ah). Khawvêl mîte hnêna Pathian kohnahnuhnung chu thupêk palîna hmangin a ni.

|HEN 3-NA: NUNA BEL TÛR

uuuuuEngati nge tûnlai Kristian tam takte zîngah rorêlna thû

hi thu lâr lo tak a nih tâk? Rorêlna hi hriat hrehawm lehrâwng taka dân kenkawhna anga ngaih a ni ber a.Rorêlna hmun pumpelh chu kan duh tlângpui. Bible sawidân erawh chuan, rorêlna chu Pathian mîten hlim takaan thlîr tûr a ni zâwk a. Khawvêl thil dik lo zawng zawngtesiam \hatna hun a ni dâwn a. Khawvêl tâwpa rorêlna aawm loh chuan, khawvêlah rêl dikna a awm thei ngai lovang. Bible-a rorêlna hi chu a \ha lam leh chhe lam a nikawp a. Lâwmman inpêkna tûr leh sual tih rah sengnatûr a ni. Rorêlnaah chuan naupang hnêna tui in tûr pêknên lam hriat reng a ni dâwn tih Isuan a sawi (Matthaia

10:42). Hê khawvêla thil \hâ, ngilneihna thil tih tâk zawngzawngten lukhâwng a nei dâwn!

vvvvvEngati nge khawvêl tâwpna thil thleng tûrah Sabbath

chu a pawimawh viau dâwn?Kâr khata ni dang chuan

eng danglamna tak nge a thlen theih ang? Pathian chuanthil ropui tak a tih rêng rêngin Amah hriat rengna tûrchu Sabbath-ah a dah \hîn a. Nisarihna-Sabbath kanserh hian Thilsiamna kha kan hre reng a (Exod. 20:8–

11). Pathianin duhthlang tûra zalênna neiin min siam a,chû chu Amâ tân insênso thlâk tak a ni (hel thei kan nisî a), chutiangin Amah leh mi dangte pawh hmangaih lêtthei pawh kan ni. Thupêk Sâwma Sabbath chauh ni lovin, a vâi khân chû zalênna chu kan chên theih nâna duâna ni (Jakoba 1:25; 2:12). Tichuan Thilsiamnaa Sabbaththû pawh hian Pathian nungchang, hmangaihtu leh

7

zalênna min pêk duhtu a nihzia min hriattîr a, Aiguptabâwih a\anga zalênna (Deut. 5:15) bâkah, Pathianin Amîte chhandam tûra thil ropui tak a tihsakzia pawh minhriattîr bawk. Ani chu A mîte tâna khawngaih thei,namên lo taka thil thisak \hîntu a ni. Sabbath hian Krawsmin kawhhmuh bawk a. Isua kha Sabbath nîin A thihleh thawhlehna inkârah thlânah a châwl a. Kraws chuPathian nungchang târ lanna ropui ber a ni a,Sabbath hi chumi min hriat thartîr \hîntu chu a ni.Sabbath hian hma lam, tâwpna huna chhandamna minthlîr lâwktîr bawk (Heb. 4:9–11). Pathian rinchhantudik takte tân chuan, Sabbath nî chu, chatuana lei lehvân huapa kan la chên tûr, sual laka chawlh hahdamnalo temlâwkna a ni.

INSIDE STORY

POWER TOOLS AND A BOATBy Andrew McChesney

SEVENTH-DAY ADVENTIST-ten Russia ram laili lama hrisêlnathû zirtîr tûrin lawng an hmang a, chuta lawng captain chuan

mei zûk a bânsan nghâl a.

Russian khawpui kawtthlêr vêla sem tûrin naupangtenThupêk Sâwm an ziak bawk a.

Beihpui thlâk inkhâwm neih pahin Ukraine khawchhak lamaindona chhuah vânga in chhiate siam \hat nân hmanruâte an sembawk a.

Euro-Asia Division huâm chhûnga Adventist Kohhran mîtechuan rawngbâwl dân kawng thar dapin, tûnhma lama SovietUnion huâm chhûnga ram hrang hrangah chanchin \hâ an theihdân dânin an theh darh a, chutiang chuan member tihpun hluaihluai tumin theih tâwp an chhuah a ni.

8

“Harsatna leh chona hmachhawn tûr a namên lo hlê chungin,Pathianin Total Member Involvement program hmangin hnâ nasatakin a thawk a, chû chu an division President MichaelKaminskiy pawhin a fak khawp mai.

Adventist health professionals sawmpakhat lai chuanchawlhkâr hnih thangin Volga Luipui kama hmânlai Russiankhawpuite an fang kuâl a. Hê luipui kam vêl hi khualzin mîtenan tlawh nasa hlê \hîn a. Hetianga rawngbâwlna hmalatûte hiRussian non-governmental health organization niin, Adventist-te pawh an hrisêlna thuchah ken, tui, ni-êng, taksa sâwizawi,leh chawlh bâkah, mei zûk bânsan tûra mîte zirtîrna nei tûrin ansâwm vê a.

An chuânna lawngpû (captain) chu mei heh tak mai a ninâin, chutiang class neih a ngaihthlâk zârah a mei zûk a sim vêhlauh mai.

West Russian Union Conference president Ivan Velgoshasawi dân phei chuan, “A mei zûk khû hian amah a bawh nasatlutuk vângin a hmêl pawh a hmuh theih loh deuhthâw hial \hîn ani.”

Rawngbâwlna a lo tâwp dâwn meuh chuan a mei zûk chu abânsan ta hlauh va, an lawng pawh chu smoke free zone a lo nita hial a ni. Adventist-ten hrisêlna chungchâng zirtîrna bûte pêin,a mei zûk chu sim hlen hmiah tûrin Isuan a \anpui thei tihte anhrilh nghâl a.

“Chû trip an neih hnû thla khatah pawh mei chu a zu leh talo,” tiin Velgosha chuan a sawi.

Novgorod-a Nizhny khawpuia sikul naupangten Pathianhmangaihna entîr nâna A dân an ziah chhuahte chu an sem hlawma. Naupang pakhat chuan, “Thupêk pathumna kan hriat reng angaih avângin Pathian chungchâng thuchhe lam kan sawi ngailo,” tiin a ziak a ni. Naupang dang pakhat pawhin, “Mîte hianthil rûk chîn hi an bânsan phawt chuan, khawvêla ram hausa

9

ber kan ni thei ang,” tiin a ziak bawk. Chutianga an thu ziaksem nân chuan naupang hote chuan khawpui fan chhuah nân ningâ lai an hmang a ni.

Ukraine ram khawchhak lamah pawh, kohhran member-ten a thlâwna electric thil an sem zârah mi tam tak chu beihpuithlâknaah an rawn inkhâwm a. Hmeichhiate pawh an rawninkhâwm a, electric drill sem a ni dâwn tih an puân chinah pheichuan mipa lam rawn inkhâwm chu an pung hluai mai tihUkrainian Union Conference president, Stanislav Nosov chuana sawi a ni.

“Mipate hian an in chhia siam \hat nân hmanruâ an mamawhrêng a ni,” tiin a sawi.

Kâr hnih chhûng inkhâwm an neih laiin Ukraine khawchhaklam khawpui hrang hrangah thil inziahsiakna an neihpui \hîn a, ati\ha ber hnênah drill nge bêl set thlengin duh an thlantîr \hîn a.Vawi sarih rawn inkhâwm chin chu ei tûr chi hrang hrang:maraconi te, sugar te leh thil mamawh dang dang khung khâwman sem \heuh bawk a.

Chutah chuan mi eng emaw zâtin baptisma an chang a ni.“Total Member Involement hmang hian Pathianin thil ropui takmin tihsak a ni,” tiin Kaminskiy chuan a sawi.

1

ZIRLÂI 11-NA MARCH 16, 2019

|HEN I-NA: THLÎR LÂWKNA

Châng thlan: Thupuan 15:4.

Thlûr Bing Tûr: Thupuan 16 hian khawvêl hun tâwpa hremna

pasarih (Thupuan 15:1) thû a sawi a. Hêng hremnaa tel chiah

hian Bible-a “Armageddon” chu sawi a ni.

Hmâwrhmuhna: Helai thû hi tâwpna huna Pathian mîte chu

dârthlalang tuipui kama ding a, Mosia leh Berâmno hlâ, Tuipui

Sen kân hriattîrtu chu sâin bul \an a ni (Thupuan 15:1–4).

Tichuan, a tîra Kristâ rawngbâwl \anna ep zâwng taka, vân biak

bûka Kristâ rawngbâwlna Pathian ropuinain, a chhuahsan avânga

biak bûk lo ruâk ta chungchâng inlârna thû hmanga sawi \an a ni

a (Thupuan 15:5–8; Exod. 40:34, 35 nên khaikhin la). Hei hi

khawngaihna kawng khâr thû nên a inhnaih hlê. Vântirhkoh

pasarihte chu indawta an berhbûte leia leih baw tûra hrilh an ni ta

a ni (Thupuan 16).

Zirlai Thupuite Zirlai leh thupui sawi hawnna hian hêng thupui

hmâwrhmuhna min neihtîr:

I. Pathian Mîte chu Hming Tam Taka Sawi An NiA bûin a sawi hêng: A la bâng te, Mi 144,000 te, Mi

thianghlim tihte hian tâwpna huna mîte chungchâng a sawi.

II. Engati NgeAn Simphah Dâwn Lo Chunga Hrem An NihAng?

III. Thupuan 16:12-a Eufratis Lui Entîrna Awmzia

Zirlai Dang

2

IV. Thupuan-a Chanchin |ha PahnihteVântirhkoh pathumte (Thupuan 14:6–12) leh Chungu pathum

(Thupuan 16:13, 14) hi chanchin \hâa entîrna inkâwlkalh tak

takte a entîr.

V. Persia Mî Kura leh Thupuan Hnunglam ChanvêRinglo mîte lal (Kura) khân Messia (Krista) a lo entîr.

VI. Armageddon AwmziaNuna Bel Tûr: “Nuna Bel Tûr” thû hian Thupuan-a

Armageddon indona chungchâng sawiin, tâwpna hun atâna

thlarau lam inbuatsaihna neih lâwk a sawimâwi.

|HEN 2-NA: ZIR ZÂUNA

Thupuan 15 leh 16 “Hmâwhmuhna” \hen I-na en la.

ZIRLAI 11-NA THUPUI PAWIMAWHTE SAWI ZÂUNA: I. Pathian Mîte chu Hming Tam Taka Sawi An Ni

He zirlai kaihhruaina bu kan zir zawh tâk chiahah khân tâwpna

huna Pathin mi rinawmte chu Thupuan 12:17-ah ‘A lal bâng’,

Thupuan 14:1-ah mî ‘144,000’ tih an ni tih kan hre tawh a.

Thupuan 14:1-a Joela 2:32 thû thâwi deuha sawi nawnna

hian Johanan khâng mi, pâwl hnihte thuhmun angin a hmû tih a

tichiang a. Thupuan bûa tâwpna huna Pathian mîte sawina chu

thu chi hrangte ni mah se, anni chu pâwl khat tho an ni tih a

chiang a ni.

Mî 144,000 leh mipui nasa tak tihte hi inkalh niâwmin a lang a.

Mahse, Zirlai kaihhruaina 6-na (thupui IV-na en la) chuan thlîr dân

kawng hnih a awm thû a sawi a. Tâwpna huna Pathian mîte chu

Thupuan 14:1-ah chuan mî 144,000 angin a sawi a, Thupuan

14:12-ah chuan ‘mi thianghlimte’ tiin a sawi thung a; mahse, ‘mi

thianghlimte’ chu hun zawng zawng, a bîkin ni/kum 1,260 chhûnga

mîte ni angin Thupuan 17:6 chuan a sawi a ni. Chutichuan, tâwpna

huna Pathian mîte chu Thupuan bû hian thu chi hrang hrang: Mî

144,000 te, a la bâng te, mi thianghlim (Thupuan 14:12) tîtein a

3

sawi a ni. Dârthlalang tuifinriat kamah an ding a (Thupuan 15:2);

an silhfênte an inbel a (Thupuan 16:15); anni chu koh te, thlan te

leh Berâmno zuitu rinawmte an ni (Thupuan 17:14).

II. Engati Nge An Simphah Dâwn Lo Chunga Hrem AnNih Ang?Tâwpna huna buainaa bumnate leh hripuite chuan Setana

chungchâng thutak leh amah zuitûte chu a târ lang dâwn a

(2 Thesalonika 2:10–12). Mi suaksualte tlan loh an nihnaah

Pathian chu mawhphurtu a ni lo. Pathian khawngaihnain (Rome

2:4) emaw, tâwpna huna hripui emaw (Thupuan 16:9, 11, 21)

pawhin simna lamah tû mah a hruai tawh dâwn lo. An kawng zawh

mêkah chuan an thinlung an tikhauh deuh deuh a. Chuvâng

chuan, mi suaksualte tihboral an nihna pawh chu, a tâwpah chuan

Pathian chu châwimâwi a nihna tûr a la ni zâwk dâwn a ni

(Thupuan 15:3, 4). Chhandam nih vê him lo dinhmunah mahni

an indah zâwk a, chuvâng chuan Pathianin hreh tak chungin a

kaltîr ta zêl mai a ni (Hosea 11:7, 8). Kum sâng (rorêl) hnûah

pawh, Pathian nungchâng fiah taka an hmu tawh chungin, an

nungchang an thlâk dâwn chuâng lo (Thupuan 20:7–10).

Chatuan nunna nei vê tlâk lo an nihzia leh Pathian rorêl dân chu

a dik ngêi a ni tih hripui khân a târ lang dâwn a ni.

III. Thupuan 16:12-a Eufratis Lui Entîrna AwmziaThupuan 16:12-a Eufratis Lui tih hi eng nge a awmzia? Hê thû

hi entîr nei a ni tih kan hriat tawh chuan buaina tûr a awm tawh lo.

Thupuan 17:1 hian hremna berbû pakhat chungchâng

hmawrhmuhna min neihtîr a, chû chu tui nêna inkûngkaih thil a ni.

Hremna hripui paruk sawina ni ngêi tûr a ni, a chhan chu tui chunga

\hû hmeichhia kha Babulon a ni a (Thupuan 17:5), Babulon “tui

tam tak” hian Eufratis Lui (Jeremia 51:13) a entîr a. Tui awmzia

chu Thupuan 17:15-ah sawi fiah a ni tawh a. Châng 1-na ‘tuite’

tih hi “mipui te, pungkhâwm te, hnam te leh \awng te” (ESV) sawina

4

a ni; \awngkam dang chuan, khawvêl pum puia sorkar leh ram

thuneitûte an ni. Hêng thuneitûte hian, hun rei vak lo chhûng

chu Babulon chunga an rinawmna an la lantîr dâwn a (Thupuan

17:3, 12, 13), tâwpna hunah chuan Pathian leh A mîte dodâl

tûrin khawvêl pum pui \anrualna an la neihpui dâwn a ni.

IV. Thupuan-a Chanchin |ha PahnihteThupuan 14:6–12-a vântirhkoh pathumte hian khawvêl tâna

thuchah hnuhnung chu an puâng a. Thupuan bu chhiartu tam takten

an hmuh kân \hin chu, Thupuan 16:13, 14-a sawi angin ‘chanchin

\ha suâk chu an puâng vê dâwn’ tih hi a ni. Dragon te, sakawlh leh

zâwlnei der (Thupuan 13-a Setana \angrual pathum) chuan an kâ

\heuh a\angin chungû ni âwm tak thlarau bawlhhlawh an la tichhuak

dâwn a ni (Thupuan 16:13). Châng 14-na sawi dânin, thêng

chûngûte hi “ramhuai thlaraute” (NKJV) an ni a, chûng chu

khawvêla mihring chênna tawh phawta lalte hnênah kal chhuakin,

Armageddon indonaa tel tûrin an khâwm dâwn a ni (en tûr:

Thupuan 16:16). Ramhuaite chu vântirhkoh sual tâte kha an ni a;

chuvângin, vântirhkoh thianghlim pathumte chu, Pathian mî la bângte

hmangin bung 14-a chanchin \ha dik chu an puâng a. Ramhuai

suâl/(thlarau bawlhhlawh ) pathumte erawh chuan chanchin \ha suâk

bung 13 leh 16-a mî chu an puâng vê thung a ni. Hêng chanchin \ha

pahnihte hi khawvêl pum puia puan chhuah an ni vê vê a (Thupuan

14:6, 16:14). Hê chanchin \ha suâk hi 2 Thesalonika 2:9–12

leh Matthaia 24:24–27-ahte pawh lo târ lan tawh a ni. Khawvêl

tâwpna huna buainaah hian Pathian Lehkhathû rinchhan lo zawng

zawngte chu bumin an awm vek ang.

V. Persia Mî Kura leh Thupuan Hnunglam ChanvêThupuan 16:12-ah, Eufratis Lui kang chah thû kan hmû a.

Babulon kha khatih laia an sorkar leh sipai hmunpui a nia (Jeremia

50:37, 38; 51:35, 36), khawchhak lam a\anga lalte lo kal nân

buatsaih a ni. Hemi chungchâng tâwitêa sawina hian Lal Kura sipaite

5

chu Babulon hmâr lam leh khawchhak lam a\anga an lo thawh kha

min hriattîr a. A hnuaia engineer-hote chuan hmun hniam leh deuh

zawng chhuakin, Eufrates Lui luân dân chu an sawn a, a sipai rualte

chu lui kam a\ang chuan khawpuiah an lût ta a ni. Chutianga lui

luan sawnna tûr nî atân chuan khawpui chhûnga an ruâi pui \heh nî

tûr chu an ruât diam a. Kura sipaite chuan râlvêngtu sipaiten rûi

lutuk chunga lui kam vêla kulh kawngkhâr an khâr lote chu an hmû

a. Chûng a\ang chuan khawpui kawthlêr panin an lût ta hum hum

a, khawpui chu an lâ a, an rorêltu, Belshazzara (Daniela 5 sawi

dânin) chu an that a. Chumi hnû thlâ leh kumah, Kura chuan Israel

mî, hmun hrang hranga la awm chhunte chu Jerusalem khawpui leh

a tempul din \ha leh tûra hâwng tûrin a fuih a.

Thil kal dân kha han chîk nawn leh deuh teh: Thuthlung

Hlui hunahte, Persia Lal Kuran Eufratis Lui a lo tikang chat a,

chû chu Babulon a hneh a, Israel mîte a chhuah zalên theih

nân a ni. Hei hian Thupuan bu tâwp lam tân lungphûm a phûm

tih a chiang tâwk hlê. Thupuan bû-ah, tâwpna huna Eufratis

Lui tuite lo kang chatin, tâwpna huna Kura (khawchhak lam a\anga

lal lo kal tûrte) tân kawng a hawng dâwn a, chû chu tâwpna huna

a mî Israelte chhanchhuak tûra Babulon chu titlâwm tûrin a ni!

Armageddon indona tih pawh hi Thuthlung Hlui huna Kuran

Babulon tlâwmna an rawn thlen behchhana sawi a ni.

VI. Armageddon Awmzia “Armageddon” tih thû hi a takah chuan Grik \awnga Har-

Magedon a ni. Thupuan 16:16 hian a thumal hi Hebrai

behchhan a ni tih a sawi fiah a. Hebrai \awngin har tih chu ‘tlâng’

tihna a ni. Chuvângin Armageddon tih awmzia chu “Meggido Tlâng”

tihna a nih chu. Harsatna awm ta chu, khawvêla ‘Meggido Tlâng’

hming pû a taka awm sî lo chu a ni. Meggido tuite chu a awm a

(Rorêltûte 5:19), Megiddo phai ruâm te (2 Chron. 35:22), leh

Megiddo khawpui (1 Lalte 9:15) te chu a awm. Mi \henkhat chuan

“Insâmna tlâng” tihna angin an ngai a (Zakaria 12:11), a nih loh le

“punkhâwmna tlâng” ti angte pawhin (Isaia 14:13, ESV).

6

Anchor Bible Dictionary chuan Har-Magedon hrilh fiahna

\ha ber chu, tui, phairuâm leh Megiddo khawpui chunga tlâng lo

lawr—Karmel Tlâng nêna hmehbelin a ni tiin a sawi a. Chû tlâng

chu Elijan vân a\anga leia mei ko thlâa Pathian dik a târ lanna hmun

kha a ni (Thupuan 13:13, 14). Khawvêl chanchin tâwpna hunah

chuan, Pathian dik (Thupuan 4, 5) leh \angrual pâwl suâk

(Thupuan 16:13, 14) te; vântirhkoh pathumte (Thupuan 14:6–

12) leh chungû niâwm tak thlarau bawlhhlawh pathum kâra

inentîrsiakna a awm dâwn a ni. Intihsiak tâwpnaah chuan, mâichâm

dik lo zâwk chungah pawh mei kohthlâk a la ni hial dâwn (Thupuan

13:13, 14); mahse, Pathian dik ngê ngê chu a la dingchang zâwk

dâwn a ni (Thupuan 15:3, 4).

|HEN 3-NA: NUNA BEL TÛR

uuuuuArmageddon indona thû-ah hian (Thupuan 16:13–16)

inringa thawmhnaw inbel rengte tâna malsâwmna thû a awm(Thupuan 16:15). Zirlai 3, thupui V-ah khân, Thupuan 3:18

behchhana Kristan Laodikei hnêna vaulâwkna thû a sawikan hmû a. Chuvângin, Laodikei kohhran leh Armageddonbehchhanin tâwpna huna Pathianin khawvêl a kohnahnungin inzawmna a nei tih a chiang a. Tâwpna huna buainalo thleng tûr paltlang tûrin kohhran chu a inpeih lo hlê maia; mahse, Isuâ min ngaihsakna zârah chû chu hneh a la niang (Thupuan 3:21). Hê thû hi tûnlaia Pathian mîte tânhian vaulâwkna leh fuih phûrna a ni ngêi tûr a ni.

vvvvvTâwpna hun ngaihtuahin, Johanan Thuthlung Tharchângkhat lekah (Thupuan 16:15), a ngenna chi hrang hrang afawm khâwm a. “Rûkrû angin ka lo kal dâwn” (NASB) tihleh “Inringa awm chu a eng a thâwl e” (NASB) tih thu pahnihian Isuâ thusawi (Matthaia 24:42–44, Luka 12:37–39) lehPaula ngenna (1 Thesalonika 5:1–6) min hriat chhuahtîr a.Hêng châng thumte hi Isuâ lo kal lehna atâna lo inpeih thûvek a ni. Hêng thûte Armageddon indona thu lai taka

7

chuâng hian, tûn hi vaulâwkna thu ngaihven \ha a, chêtchhiatna pumpelh theih hun a ni tih Thupuan hian a sawichiang hlê. Kan thinlung, ngaihtuahna leh nungchang invên\hat hi thlarau lama kan tih mâkmawh chu a ni a—bumnaleh tihduhdahna eng pawh hmachhawn ilang kan rinawmtlat reng tûr a ni. Chhel tak nih leh thlarau mit vâr neihnâna Isuâ thû te Paula thurâwn leh Laodikei hnêna Isuathuchahtea inkulh ngheh a ngai. Tûnah hian thlêmna chihrang hrang kâra rinawm kan thlang dâwn a nih chuan,tâwpna huna indona râpthlâk zâwk atân buatsaihin kanawm thei dâwn a ni.

INSIDE STORY

MOSES-A LEH ZIMBABWE POLICEBy Andrew McChesney

KUM 26-a upa missionary chuan Zimbabwean police officers

50 laite chu a’n thlîr vang vang a. Anni hi mipa leh

hmeichhia uniform mâwi taka inthuam, Bulawayo khawpui

lûn lai taka parade hmuhnawm tak neite chuan an hnêna

thuchah sawi tûrin an lo nghâk mêk a.

Global Mission pioneer, Emmanuel Msimanga chuan

Zimbabwe rama bial hausa, khawpui lian ber dawttu awmna

hmuna mîte hnênah Mosia chanchin hmangin thusawi a \an a.

“Mosia kha Aigupta rama awm a ni nâin, Hebrai mî a ni

tih a inhre reng a. Mosia chuan, ‘Aigupta rama awm ni mah

ila, Aigupta mî chu ka ni chuâng lo. Chuvâng chuan hê ram

mîte anga ka awm vê kher pawh a ngai lo’ a ti a,” tiin a’n sawi

vê a.

Emmanuela chuan a thusawi ngaihnawm ti taka lo ngaithlatûte

chu a’n melh a.

“Mi \henkhat chuan dik lo takin hausakna an ûm a. Nangnî

erawh chuan chutiangin ti vê suh ang che u. Khawvêl sual taka

chêng ni mah ila, fel taka nun tum ang che u,” tiin a chah a.

8

Emmanuel-a hi kum 2017-a Bulawayo khawpui dâia awm

Solusi University-a theology zir chhuak a ni a. Kristâ chanchin

hrilhna tûr remchâng hun \ha tak a nei a. Global Mission pioneer

a nih angin police officer te, sorkar hnathawk te, university zirlai

chûng lai bial vêla awmte hnêna Pathian thu hrilh theihna

remchâng a zawng \hîn a. Chutianga a’n dîl tawp chuan minit

30 chhûng thuchah sawi theihna tûr remchâng chu an lo pe vê

zêl bawk a.

Emmanuel-a chuan training la mêkte hnênah chuan Mosia

chanchin hrilh tûr a la ngah mai.

“Mosia chuan sual nawmna rei lo tê chêna nun âi chuan,

Israel mîte nêna hrehawm tuâr chu a thlang zâwk a,” tiin a’n

sawi a. Chutah Hebrai 11:24-25 kêuvin, a chhiar a: “Rinnain

Mosia chuan a lo puitlin hnû khân, Faraoa fanûa fapaa vuah nih

chu a duh lo va, hun rei lo tê atâna sual nawmna chen âi chuan,

Pathian mîte nêna hrehawm tuâr chu a thlang zâwk a,” tiin.

Police officer-te chuan Emmanuel-a hnênah chuan lâwmthu

an sawi a.

Pakhat chuan, “Hetiang thuchah hi kan mamawh tak a ni.

Kan hriat châk zâwng vak chu a ni lo maithei a, mahse kan hriat

\ûl tak chu a ni sî a ni,” a ti a.

Pakhat dang chuan, “Inzilhna leh inkamkhatna thû chu a ni

ngêi a. Pathianin mal min sâwmsak hlêin ka hria,” a ti vê bawk a.

Emmanuel-a chuan Bible Râlchhân chhâng tûrin an hmingte

a lâksak hlawm a, an zâin lehkhabu pakhat a pe \heuh bawk a.

Baptisma chantîr tûra ngenna siam chu an awm hauh lo,

mahse an thinlung lamah Pathian Thlarau Thianghlimin a thawk

tih chu chiang takin a hre thung a. Global Mission pioneer hnâ

thla hnih a thawh hnûin, a biala university zirlai pangâin baptisma

an chang hman a ni.

9

Emmanuel-a chuan rawngbâwl chhunzawm zêlin, felna lam

thû sawi hi a châk hlê mai \hîn a. “Mosia ang khân, dikna \anin

kan ding fo tûr a ni, hlemhlê taka che tûra nawrna hunte pawh

kan tawng ang, mahse kan rinawm tlat tûr a ni,” tiin a puâng

\hîn._____

Kum 2015 Thirteenth Sabbath Thawhlawm \um khat kha Solusi University

hmuna cafeteria chu a lêta tihlenna tûrin a kal a, seat 500 awmna kha

1,000 \hut theihna a ni ta a ni.

1

ZIRLÂI 12-NA MARCH 23, 2019

|HEN I-NA: THLÎR LÂWKNA

Châng thlan: Thupuan 17:14.

Thlûr Bing Tûr: Thupuan 17 leh 18 hian tâwpna hun, khawvêl

chanchin khârna huna Babulon tlâwm tûr thû a sawi.

Hmâwrhmuhna: Thupuan 17 hian hmeichhia, nawhchizuar ropuiin

(Thupuan 17:18) a entîr, tâwpna huna Babulon dinchhuah leh

tlûk thû a târ lang a. Thupuan 18 pawhin Babulon tlâwmthû

bawk a sawi a; mahse, hetah hi chuan khawpui ropui (Thupuan

18:10, 16, 18, 19) tiin a sawi thung.

Zirlai Thupuite: Zirlai leh thupui sawi hawnna hian hêng thupui

hmâwrhmuhna min neihtîr:

I. Tâwpna-Huna Khawvêl Huâp |angrual PathumteThupuan-in tâwpna hun entîrna a hman hrangte zîngah,

khwvêl pum huâp, \angrual pathumte \anrualna tûrte chu:

1) sâkhuana, 2) sorkar emaw sâkhaw tih bîk nei lo sorkar

chakna, leh 3) “mi thianghlimte” pâwla insiam chu a ni.

II. Inlârna leh Sawifiahnate Danglamna ChuInlârnaah chuan zâwlnei chu eng hunah pawh, khawi hmunah

pawh hruai an ni thei a; mahse, inlârna sawi fiahna erawh chu

zâwlnei hun leh hmun thlîrna a\anga pêk a ni \hîn.

Zirlai Dang

2

III. Thupuan 17:10-a Lal Pasarihte Târ lannaThupuan 17:10-a lal pasarihte chungchâng man thiam tûrin,

lal parukna hun chhût hmasak a ngai.

IV. Thupuan 17 Thil Sawi ChungchângThupui I-na êngah tâwpna-huna thil thlengte khaikhâwm

a ni.

Nuna Bel Tûr: “Nuna Bel Tûr” tih hian, Babulon chhuahsan tûr

a ni tih thuchah an la hriat rih loh avângin kohhran leh pâwl danga

Pathian mi rinawm la awm tam takte chu eng tianga en tûr nge

kan nih min zirpui a. Chû bâkah, Thupuan 12 leh 17-a

hmeichhiate inanna leh danglamnate min enpui bawk dâwn a. Isuâ

lo kal lehna atâna Pathian mîte chu lo inpeih tûrin a ti bawk dâwn

a ni.

|HEN 2-NA: ZIR ZÂUNA

Thupuan 17 leh 18-ah, Babylon-in mi thianghlimte a

donaah (Thupuan 17:6) khawvêl sorkârte thlâwpna a dawng

tih a sawi a, mahse Babulon chu beih rawnin, an tichhe dêr a

(Thupuan 17:16). Thupuan 18 hian khawvêl thuneitûten chutiang

an lo tih tâk avânga an inchhîrna kawng thum a sawi a (Thupuan

18:9–19). Babulon tlâwmna chu khawvêlin an sûn laiin, mi

thianghlimte lâwmna a thlen thung sî a ni (Thupuan 18:20).

ZIRLAI 12-NA THUPUI PAWIMAWHTE SAWI ZÂUNA: I. Tâwpna-Huna Khawvêl Huâp |angrual Pathumte

Thupuan 16–18-ah hian tâwpna huna thuneitûte leh pâwl

sawina mak chi hrang hrang a chuâng a. Mahse, chîk taka kan bih

erawh chuan, hêng thil chi hrang mak tak takte hi thil thuhmun

sawina tho a ni tih a chiang a. Entîr nân, sakawlh lu pasarih pawh

chu ‘tlâng pasarih leh lal pasarihte’ titea sawi a ni a (Thupuan

17:9, 10). Chutiangin, nawhchizuar ropui (Thupuan 17:1) tih pawh

chu hmeichhia sakawlh chunga chuâng (Thupuan 17:3) tih te leh,

Babulon Khaw Ropui (Thupuan 17:5) tî tea sawi a ni. Zirlai 11

3

(thupui I-ah) khân Pathian mîte hming chu chi hrang hrangin

Thupuan bûin a sawi tih kan lo hre ta bawk a.

Hêng bungtea chutiang sawina hrang hrangte pawh chu,

khawvêl tâwpna huna lo la lang tûr khawvêl pum huap thil

pathum \angrual pâwl ropui tak nên zawm theih vek a ni.

1. Pathian leh A mîte dodâl tûrin khawvêl pum huap sâkhaw pâwl

ropui tak \angruâl a lo ding a. Chû \angrual pâwl chu hming hrang

hrang: Babulon, nawhchizuar ropui, khaw ropui, leh sakawlh

chunga chuâng hmeichhia tîtea sawi a ni.

2. Khawvêl pum huap sâkhaw tih bîk nei lo, sorkar leh sipai

chakna thuneihna \angruâl pâwl ropui tak a lo ding a. Hê

\angrual pâwl pawh hi Thupuan hian hming hrang hrang:

mihringte chênna khawvêl pum puia lalte (Thupuan 16:14),

hnamte khawpui te (Thupuan 16:19), lei leh leia chêngte

lalte (Thupuan 17:2), sakawlh (Thupuan 17:3), lu pasarih

te, tlâng pasarih te, lal pasarih te (Thupuan 17:9, 10), leh ki

sâwmte (Thupuan 17:12, 13) tîtea sawi a ni. Hêng khawvêl

thuneitûte hi an âi chu Thupuan 18-a lalte (Thupuan 18:9),

sumdâwngtûte (Thupuan 18:11), leh tuifinriata zin mîte

(Thupuan 18:17) tih hian an âi an awh a ni.

3. Tâwpna huna khawvêl pum huap mi thianghlimte \angrual

pâwl pawh awmin, chû pawh chu hming hrang hrang:

chhinchhiah tawh te (Thupuan 7:1–3); mî 144,000 te(Thupuan

7:4–8); a la bâng te (Thupuan 12:17); mi thianghlim te

(Thupuan 14:12); an silhfên inbel te (Thupuan 16:15); leh koh

te, thlan te, leh Berâmno a kalnaa rinawm taka zuitûte (Thupuan

17:14) tih an ni. Thupui IV-naah, khawvêl tâwpna huna hêng

\angrual pathumte chungchâng kan la sawi zui zêl ang.

II. Inlârna leh Sawifiahnate Danglamna ChuKhawvêl tâwpna hun hrilh lâwknaah, inlârna thûte leh a hrilh

fiahna danglamna hi a pawimawh a. Inlârnaah chuan, zâwlnei chu

vân lam khawvêl zâu chenin khawiah pawh, en hunlai pawhin a kal

4

thei a. Thil thleng a hmuhte pawh chu an hunlai leh hmuna thleng a

ni kher lo thei bawk a. Mahse inlârna chu a hnûa hrilh fiah a nih

chuan, a hrilh fiahna chu zâwlnei hun, hmun leh dinhmunte hmanga

tih a ni ta \hîn a ni.

Entîr nân, Daniela 2-ah, Nebukadnezzara chu a inlârna

hmuhah khân amâ hun a\anga khawvêl tâwp thleng entîrtu

milim kha a hmû a, lung kha tlâng lian takah changin, leilung

pum pui a luah khat a nih kha (Dan. 2:31–36). Danielan

chû inlârna a hrilh fiah erawh kha chu, Nebukanezzara hun

leh hmun nêna inmil tak a ni thung a. Ngaihsual theih ruâl

lo tûr khawpa chiangin, “Nang hi a lû rangkachak chu i ni

e” (Dan. 2:38, NKJV) tih a ni. Nebukadnezzar chu “i hnûa”

(Dan. 2:39, NKJV) lalram lo ding tûrte chu indawta hrilh a

ni zui ta bawk a.

Daniela 2 ang bawkin, Daniela 7-a khawvêl tâwpna hun

chungchâng hrilh lâwkna pawh bung hniha \hen a ni a: Inlârna

(Dan. 7:2–14, 21, 22) leh tâwpna huna thil thleng tûrte nên

lama inlârna hrilh fiahna; hrilh fiahnaah chuan inlârna chu

Daniela mîte tâna hma lam hun thil paltlang tûr a la ni dâwn tih sawi

chian nghâl a ni (Dan. 7:17, 18, 23–27). Chutiang bawk chu

Daniela 8 leh Zakaria 4-ah pawh hmuh tûr a awm.

Zâwlneite khân inlârnaa an thil hmuhte kha an hre thiam bîk

mai lo tlângpui ni âwm a ni. An thupuân chu man thiam tûr chuan

hrilh fiahsak an ngai \hîn. Chû hrilh fiahna chu zâwl tân pawha

hlâwkpuiawm tûr a nih avângin, amâ hun, hmun leh dinhmun a

hmuh dân behchhana pêk a ni rêng a ni. Chutianga tih dân hmang

zuia hrilh fiah chu Thupuan 17:7–11 hrilh fiah nân pawh tih dân

tûr a nihzia thupui III-naah kan la hmu dâwn a ni.

III. Thupuan 17:10-a Lal Pasarihte Târ lannaThupui II-na khân Thupuan bu pum puia thil khirh khân ber

ching fel thei tûrin kawng min sahsak tawh a. Thupuan 17:10-a

lal pasarihte hi tûte nge ni? Indawt fel tak chu an ni nâin, eng

5

tika \an tûr nge ni a, vântirhkohin a sawi fiahnaa ‘pakhat chu’

a tih hi engtika lo ding tûr nge ni? Johana hun laia thuneitu a

ni nge, tâwp tak takna huna mi tûr nge, khawvêl chanchin

khawi lai emawa thleng tûr zâwk?

Ngaih dân lâr tak pakhat chu, lal pasarihte tih hi pope indawt

chho pasariha bel a ni. Chûng indawt chhote chu kum 1929-a

Mussolini-an kohhran hnêna Vatican City chunga thuneihna a hlan

lêt leh a\anga \anin, khawvêl tâwp thleng pope hnuhnung ber

thlengin. Hetiang ngaih dân ang hi chuan tûna pope \anglai hi a

hnuhnung ber a ni dâwn nge, a dawt leha mi tûr tih ngaihtuahna min

neihtîr a. Chutianga tihna chuan hun bithliahnaah a hruai \hîn.

Thlîr dân pahnihna, Seventh-day Adventist mi thiamte zînga

lâr tak chu niin, (“one is” of Thupuan 17:10-a ‘pakhat chu’) hei

hian lal parukna hun chu kum 1798 a\anga 1929 thleng, pope lalnain

thuneihna tak tak a neih loh lai a kâwk a. Chutiang chuan lal pangâ

tlu tâte tih pawh chuan khâng: Babulon te, Persia te, Greece te,

Rome te leh hun laitâ chhûnga pope hote kha a kâwk a. ‘Pakhat’

lo la awm tûr tih hun pawh chu kohhranin thuneihna mûmal a neih

lo lai hun a ni a. Lal pasarihna tih chu tûn hun, Vatican thuneihna

dinthar leh hun hi a ni.

Mahse a chunga thupui II-na khân chûng ngaih dân pahnihte

chu bel a rem lo angin a sawi sî a. Inlârnaah khân lal pasarihte

chungchâng a lang vê lo va (Thupuan 17:3–6); inlârna hrilh fiahnaa

a chuâng a ni (Thupuan 17:7–18). Chutichuan lal emaw lalram

“pakhat” tih pawhin awmzenei tûr chuan, Johanan inlârna a hmuh

hun lai khân a awm ngei tûr a ni. “Pakhat” chu tih hi Johana hun

laia pagan Rome Lalram (chû chu a parukna) lo ni ta se, lalram

pangâ ‘tlâwm tâte’ chu Thuthlung Hlui huna khawvêl lalram ropui

tak tak: Aigupta te, Assuria te, Babulon te, Persia te leh Grik

lalram a ni ang a. Lalram pasarihna pawh chu Hun Laitâ chhûnga

Roman pope thuneihna niin, lalram ‘pariatna’ (Thupuan 17:11),

pasarih zînga pakhat pawh chu Pope thuneihna dinthar leh tâk,

Thupuan 17-a Babulon a tih chu a ni ang a; chutah chuan Setana

6

lam\ang pathum \angrual zînga pahnih, ‘dragon’ milembiakna/

thlarau biakna leh “zâwlnei der” Protestana kalsual) chu an tel ang.

Hê khawvêl huap, khawvêl sorkarte thuneihna sakawlh sen chunga

chuâng Babolon tih hi hma lam huna thleng tûr a la ni rih a ni.

IV. Thupuan 17 Thil Sawi ChungchângThupui I-naa kan hmuh tâk ang khân, tâwpna huna khawvêl

huap thil pathum \angruâl pâwl lo ding tûr a awm a: Mi thianghlim

insuihkhâwm pâwl, Babulon a\anga lo chhuakten an rawn zawm

vê tâk avânga a la bâng lo lian ta viau te; sâkhaw pâwlte insuihkhâwm

leh, khawvêl sorkar thuneihna insuihkhâwm pâwl chu a ni. A

hnuhnung pahnihte hi chu a la bângten khawvêl pum puia chanchin

\hâ an puân chhuahnain a cho chhuah pâwl lo ding tûrte an ni

(Thupuan 14:6, 7; Thupuan 18:1–4). Vântirhkoh sual

(ramhuaihote) “thâwkkhum” chanchin \ha suâk (Thupuan 16:13,

14) hmangin, Babulon (Setana \angrual pâwl [Thupuan 16:19])

chuan khawvêl sorkar thuneitûte chu lam\angah siamin (Thupuan

16:14, 16); sakawlh chungah a ‘chuâng’ a (Thupuan 17:2–7).

Hun rei lo te chhûng chu, chûng sâkhaw \angrual pâwlte chuan

khawvêl sorkar thuneitûte chunga thuneihna hmangin mi thianghlimte

chungah an thinrimna chu an hrithla dâwn a ni (Thupuan 17:6,

13:15–17). Mahse, Eufratis kang chat (Thupuan 16:12) khân

Babulon nawhchizuar an thlâwpna zawng zawng hnûkkîr a, amah

bei lêta an tihboral dêr tûr chu a entîr a ni (Thupuan 17:16).

Pathianin tâwpna huna a mî la bângte chu chhiatna lakah a hum

dâwn a (Thupuan 17:14). Babulon tlâwm hnû, Isuâ lo kal leh

hunah, khawvêl sorkar thuneitûte tâwpna pawh a thleng vê dâwn

a ni (Thupuan 19:17–21).

|HEN 3-NA: NUNA BEL TÛR

Tâwpna hun chungchâng ngawt sawina a nih angin nuna beltûr thil lâk chhuah pawh a harsa hlê mai. Hêng rawtnate hi asâwtpuiawm mai thei e:

7

uuuuuPathian mi a la bâng rinawmte kan ni tih kan inhria a,

chutih laiin, Babulona A mi rinawm la châm mêkte

kochhuak tûra koh (Thupuan 18:4) kan nihna hi eng angin

nge i ngaih? Tâwpna huna Babulon hian pâwnlam landânah chuan Kristian hmêl a pû tih hriain, tâwpna hunaPathian dodâltu ber a ni dâwn tih hi chu kan ngaihhaihchuâng tûr a ni lo vang. Sâkhaw hruaitûte leh\hahnemngaiten Isuâ rawngbâwlna an dodâl laiin, chûngmîte zînga mi malte erawh chu khawngaih-lainatna nêna en tho mai (Luka 6:15; Marka 12:28–34).

vvvvvThupuan 12 leh 17-a hmeichhe chungchâng sawina a\ang

khân eng thil nge kan zir chhuah theih ang? Hêng bungatâr lan hmeichhiate kha inannate pawh a awm. Sâkhawlam an entîr vê vê a (Babulon nawhchizuâr khân Kristiansâkhaw kalsual a entîr). Mahse bung 12-a hmeichhia khânkhawvêl chanchina Pathian kohhran rinawm, kum 1260hun chhûng leh hmeichhe thlah la bâng rinawm chu aentîr. Johanan mak a tih (Thupuan 17:6) chu tâwpna hunaPathian leh A mîte dodâla beitu chu hmeichhia tho a ni khaa ni! Isua zuitu zawng zawngte chu harhfîm, ngaihtuahnanei mî an ni tûr a ni. Pathian zui zêla kan inngaih lai hian,chapona leh luhlulna hian chhiatna lamah min hruai thei ani (Johana 16:2).

8

INSIDE STORY

EVOLUTION CHUNGCHÂNG NGAIHTUAH NAWNINBy Andrew McChesney

STAN HUDSON chu kum 19 a nih a, University of California-a

an geology professor-in ‘Pathian a ring’ tih a puân vângin a

khawvêl chu a letling thlawp a ni ber mai.

Chû thupuan chuan zirlaite chu a nghawng nasa hlawm hlê mai

a, zawhna zawh tûr pawh an ngah char char hlê a ni. Hê professor

hi ‘Pathian a awm a, ani chuan evolution hmangin thil a siam’ tih

ringtu niin, kan chênna Lei pawh hi kum maktaduaih tam tak

chhûnga lo insiam chho hret hret a ni tih ringtu a ni bawk.

Chû ngaih dân chuan Stan chu a dek na hlê mai a, science zir

pawh chu a fuh lo zo dâwn ta emaw a ti hial a. Engtin nge professor

chuan Pathian chu awma a rin sî chuan, pawimawh bera ngai

lo va, pawimawh nêp deuh zâwk anga a chan theih sî le? Engtin

nge engkim tithei Pathian chu thihna hnâr pawh a ni dâwn sî

tiin a rilru ngaihtuahna a buai hlê bawk a. ‘Theistic evolution’ zirtîr

dân chuan ‘thihna’ hi atîra Pathian thil ruâhman a ni tel tlat mai.

Kum maktaduaih tam tak chhûngin thilsiam leh nungchâ inthlah

chhâwng zêlte an thi zêl ang a, leilung luah tûrin an inthlah thar zêl

bawk ang tiin an ngai a ni.

Mahse Stan-a rilrû chu chuti lutukin a buai lohna chhan a awm

a, chû chu scientist-te hian inhniâlna nasa tak tihchhuah âi chuan

evolution chungchângah rilru inhawng taka zawhna siam kâwi lo

vin an pawm vê mai bawk a ni tihte a hria a. Ani pawh hian inhnial

vêl chu a duh loh avângin university chu a bânsan ta zâwk a ni.

Thla ruk a liam a, ni khat chu Stan-a chênpui, David L chuan a

\hianpa chu Bible a dîl a. Stan-a chuan pakhat chu hmûin, vaivut

kâite a’n bêng fai thawk thawk a, chhiar tûrin David-a chu a hlân

ta a ni. Chutianga a \hianpâin Bible a chhiar a hmuh chuan a awt

rilru ta viau mai a, ani pawh chuan a chhiar \an vê ta a ni.

Hun eng emawti hnûah, Stan-a chu a \awng\ai ta a. A khum

kianga \hing\hîin, “LALPA duh tak, ka \hianpa David-a nên hian

9

hmuh duhin kan zawng mêk che niin ka hria. Khawngaih takin min

\anpui ang che,” tiin a chham a.

Stan-a sawi leh dânin, ‘Khâ dîlna kha vânin a ngaihthlâk

\awng\aina thiltithei ber a ni hiâl âwm mang e,’ tih a ni.

Kâr lo awm chho zêlah Pathian chu a lian ta tulh tulh mai

a, dîlna tlâwm tê kha A chhâng a ni. Entîr nân, \um khat chu

Stanan David-a hnênah, “Hawh kan \hutthêng (sofa) hi i hralh

ang,” tiin rawtna a siam a. Kâr lohah kawngka kik rî an hre zui

nghâl a. An \henawm lawka mî chuan, “Lo ngâwi lawk teh u,

sofa hralh tûr hi in lo nei mial lo maw?” tiin a rawn zâwt nghâl

chat mai a ni.

Stan-a chuan, “Hetiang ang deuh thil hlimawm tak tak

tawn kan ngah ta mai a. Pathian chu A awm ngêi a, min hmûin

kan nunah a lo che nasa hlê tih kan hria a ni,” tiin a sawi.Stan-a chu Adventist pastor lo ni ta in, kum 38 lai California,

Idaho leh Washington bialah te a thawk kual hman a. Science a

ngainatna chu a hloh ngai chuâng lo va, ani chu Hope Channel leh

3ABN channel lama ‘Pathianin Chawlhkâr khat, Niruk chhûngin

thil a siam’ a ni tih uâr taka sawi \hîntu a ni. Tûnah chuan

Washington biala Ridgefield hmuna North Pacific Union

Conference’s Creation Study Center director a ni ta.

Ani chuan, “Adventist-te hi Pathianin ni ruk chhûngin

khawvêl a siam tih ringtu kohhran awm chhun kan ni ta a,

chuta ka lo tel vê thei hi ka inchhuâng hlê a ni. ‘Lei leh vân te,

tuifinriat leh tuihnâte Siamtu Pathian chungchâng tlângâupui

hi kan kohhran dinchhan tak pawh a ni rêng a. Vântirhkoh

pakhatna thuchah chungchânga thuchah la ziah zui zêl pawh

hi ka duh hlê a ni,” tiin phûr takin a sawi \hîn a ni.

1

ZIRLÂI 13-NA MARCH 30, 2019

|HEN 2-NA: THLÎR LÂWKNA

Châng thlan: Thupuan 21:5.

Thlûr Bing Tûr: Thupuan 19–22 hi Isuâ lo kal leh dâwn \êp lehlo kal vêl laia thil thleng (Thupuan 19) sawinain bul\an a ni a,chutah chhiartûten chû hun bâka thil thleng tûr: kum sâng chhûng(Thupuan 20) a\anga chatuan hun (Thupuan 21, 22) ziârâng anhriat theihna tûr pawh a chuâng.

Hmâwrhmuhna: Thupuan bu bung hnuhnung palîte hian IsuâLo Kal Leh dâwn, chu mi chhûng leh chu mi hnûa thil thlengtûr chungchâng fiah leh chipchiâr takin min hrilh a. Biblehmun dangah kum sâng kâwk sawi thâwina chu a awm tholaiin (1 Korin 15:20–22; Isaia 26:19–21), hêng Thupuan

bungte hi chuan an sawi chiâng zual a ni. Kum 1,000chungchâng hi Isuâ Lo Kal Lehna leh hê leia a lo kal vawithumna leh lo kal hlenna tûr inkâra thleng tûr a ni.

Zirlai Thupuite Zirlai leh thupui sawi hawnna hian hêngthupui hmâwrhmuhna min neihtîr: I. Pathianin Khawvêl Hlui A Chei\ha Dâwn Nge A Thar A

Siam Dâwn? II. Babulon Tlâwmna leh Chhinchhiahna Pangâna InlaichînnaIII. Kum Sâng (Rorêl) Thlîr Dân Kawng ThumIV. Chatuan Hun Chu A Ninawm Dâwn Em? Pathian Mîten

Eng Nge An Tih Reng Ang? V. Jerusalem Thar Hrilh Fiahna Behchhante

Zirlai Dang

2

VI. Jerusalem Thar Lan DânNuna Bel Tûr: “Nuna Bel Tûr” hian Thupuan 20-a kum 1,000

leh Bible hrilh lâwknaa Pathiam thil tum chu min zirpui a. EngtiangaThupuan zirtîrnate chhâng tûr nge kan nih min zirpui bawk.

|HEN 2-NA: ZIR ZÂUNA

Thupuan 19–22 khâikhâwm nân |hen I-na “Hmâwrhmuhna” enang che.

ZIRLAI 13-NA THUPUI PAWIMAWHTE SAWI ZÂUNA:

I. Pathianin Khawvêl Hlui A Chei\ha Dâwn Nge A Thar ASiam Dâwn?

Thupuan 20:11 sawi dânin lei hlui leh vân chu, lal\hutphah lianpuivâr tak leh a chunga |hû hmâ atâ chu an “tlân bo” tih a ni(ESV, RSV). “Tlân bo” (Grik: ephugen) awmze pakhat chu “thâmral” te “lang lo” tihte a ni. A chhan chu Pathianin “thil zawngzawngte” a siam thar (Thupuan 21:5, NKJV) tâka an thâm ralavânga “an tâna hmun a awm loh” vâng a ni a. Ani chuan khawvêlhlui hmanruâte hmanga thil siam thar lo vin, lei thar-hlak a siamzâwk dâwn a ni. A leh lamah, Nilaini zirlai khân a târ lan chu“thar” (Grik: kainos) awmzia chu, a tîra/huna mî âiin \hatna lamathil thar a ni zâwk (en tûr: 2 Korin 5:17). Amaherawhchu, Marka

2:21 hriat tel ni sela, chutah chuan hun thûa thar pawh a kâwkthei tho bawk.

II. Babulon Tlâwmna leh Chhinchhiahna PangânaInlaichînnaSabbath zirlai khân: “Babulon chhiatna chungchâng sawinaah,

chhinchhiahna pangâna hnuaia Pathian mîte \awng\aina chu chhâna ni. Engtin chuan? Thupuan 19:1, 2 hian Thupuan 6:10 min hriattîra. Khâ chângah khân, mâichâm hnuaia thlarau awmte chuan Pathianhnênah âuvin, “Eng chen nge rorêl lovin leia awmte chungah kanthisen chhuahna phuba chu la lova i awm dâwn le?” an ti a (Thupuan

6:10, NRSV). Grik \awnga an sawi awmzia tak chu: “Eng chen

3

nge . . . rorêl lo [Grik: krineis] leh phuba la lo va [Grik: ekdikeis]i awm dâwn?” tihna a ni. Mâichâm hnuaia thlarau awmte tih entîrnei thû a\ang hian, Pathianin rorêl lo leh phuba la lo tih a lang kherchuâng lo.

Thupuan 19 hian Babulon tlâwmna chungchâng sawiin,hun kal ta sawina hmangin, rorêlna lam hawi \awngkam pahnih(rorêl leh phuba lâ) tih a hmang a. Vâna mipui nasa takte khânPathianin a mi thianghlimte thisen chungchânga nawhchizuar ropuichunga “ro a rêl” [Grik: ekrinen] leh, “phubâ a lâk” [Grik:exedikêsan] avângin an fak a (Thupuan 19:2, ESV).Chhinchhiahna pangânaa \awng\aina leh Babulon tlâwmna hianinzawmna a nei a ni tih a chiang a ni.

III. Kum Sâng (Rorêl) Thlîr Dân Kawng Thum1. Premillenialism: Isuâ lo kal lehna tûr chu kum 1,000 hmâina ni dâwn.2. Postmillennialism: Isuâ lo kal lehna tûr chu kum 1,000hnûah a ni dâwn.3. Amillennialism: Kum 1,000 chu Kristian kum pum puientîrna mai a ni a; a tak taka kum 1,000 a awm dâwn lo. Thlîrdân pathumna ang hi chuan thawhlehna hmasâ (Thupuan 20:4,

5) chu kum sâng in\annaah a nih a ngai dâwn a, chû chuchanchin \ha zâra thilsiam thar lo awmna chu a ni (Johana

5:22–25; 2 Korin 5:17).Thupuan 20-a kum 1,000 Seventh-day Adventist-te pawm

dân anga rorêl lâwkna (premillennialism) tih hi Bible-ah eng finfiahnange awm? Bible-in hêng thilte hi a târ lang:

1) Thupuan Ziarâng. Dragon (Thupuan 12), sakawlh(Thupuan 13), zâwlnei der (Thupuan 13), leh Babulon chu tâwpnahun atân indawtin a târ lang a. Chutiang kalh zâwng chiah chuan anlo chhuak leh thung: Babulon (Thupuan 18), zâwlnei der (Thupuan

19), sakawlh (Thupuan 19), leh dragon (Thupuan 20). Tûnahsakawlh te, zâwlnei der te, leh Babulon kha Thupuan 20:3 thlil

4

thlenga târ lan tel ni lo ta se chuan, kum sâng chu Isuâ lo kal lehhnûah ni tûr a ni. 2) “An lo nung” (Thupuan 20:4, NRSV [Grik:ezêsan] ) leh “tholeh” (Thupuan 20:5 [Grik: anastasis] ) awmzetlângpui chu taksa thawhlehna niin, thlarau thil chauh a ni lo (Johana

11:25; Rome 14:9, Thupuan 2:8). 3) “Lu tante” (Thupuan 20:4)

lo thawhlehna tûr chu thlarau lam thil chauh a ni lo. 4) “Lu tantethlarau” chu chanchin \hâ an pawm avânga lu tante an ni. Anthawhlehna kha chanchin \hâ an dawn vê leh a ni lo; an lû an tansakhnûah a ni. “Lu tan” (Grik: pepelekismenÉon) tih hian thlarau lamthilah awmzia a nei hran lo.

IV. Chatuan Hun Chu A Ninawm Dâwn Em? Pathian MîtenEng Nge An Tih Reng Ang?Bible hian (misual) tlanten chatuan hun chhûnga an tih tûr

thil pathum chiang takin a sawi a. Lal te, puithiam te, leh zirlaitean la ni dâwn.1. Thupuan sawi dânin, Pathianin khawvêl zâu chunga ro arêlnaah tlanten an \âwmpui vê dâwn (Thupuan 3:21, Thupuan

7:15–17). Isuâ lal\hutthlênga \hutpui vê tih awmzia chu, leileh vân huapa vân sorkarah a pêng khat an ni vê dâwn tihna ani.2. Lal ang chauh ni lo, puithiamte ang pawhin rawng an bâwldâwn. Hmânlai khawvêlah khân, mi chungchuâng dinhmunading chi hnih an awm \hîn a. Ram inrêlbawlna lama dinhmunsâng ber changtu chu lal a ni. Sâkhuana lama dinhmun sâng berchangtu chu puithiam a ni thung. Thuneihna hi a kalsual \hîn a,mahse, tawrhna avânga inngâitlâwm tawhte chu thuneihna changtlâk an ni thung. Chatuana puithiam ni tûr chuan (Pathian) chibaibûknaa hruaitu nihna chanvo phûr taka chang nih (Thupuan 5:9–

13) leh, hê leia sual leh a nghawng behchhana testimoni danglamtak nei ni pawh a ngai (Thupuan 14:3). Thil têtham chunga rinawmchu, thil lian tam chungah mawhphurtûahte dan an ni ang (Matthaia

25:21).

5

3. Zirna sikul hi ninawm a nih theih laiin, zir tak takna hmun chu aninawm ngai lo. Pathianin kan mihring nihphungah hian thil hriatbelh zêl châkna hi a dah a sâ a, thil thar hmuhchhuah tluka thilhlimawm hi a awm vak lo. Kan thil tuipui leh hriat châk zâwng takmai, kan man thiam theih tâwk ang zêla zir chuan a phûrpuiawmin,thil nuâm tak a ni. Vân lam khawvêl zâu chenin thil hriat thar leh zirthar tûra pui hi a la tam êm êm a. Kan chatuan hun chu chutiang zirleh \hanpui zêl nâna hmangin, chû mawlh chu nuâm kan la tih tûrchu a ni dâwn a ni.

V. Jerusalem Thar Hrilh Fiahna BehchhanteInlârnaa Jerusalem Thar a hmuh kha Bible hmun dangahte pawh

sawi a ni vê tho mai a. Lal\hutthlêng a\anga tui lo luang chhuak(Thupuan 22:1) te, leh Nunna Thing (Thupuan 22:2) khân EdenHuan min hriat chhuahtîr a. Khawpui êng ruih mai leh killi nei inbialvêl (Thupuan 21:11, 16) khân biak bûk leh tempul vêlte min hriatchhuahtîr bawk a (Exod. 40:34, 35; 1 Lalte 6:20; 8:11).Chutianga inbial vêl chu Bible-ah thil pahnih chiah a chuâng a: biakbûka Hmun Thianghlim Ber leh Jerusalem Thar chiah chu a ni.“Jerusalem Thar” tih hming hrim hrim pawh hian Davidâ lalramkhawpui kha min hriattîr a. A sak dân hmang tam tak khân Ezekielaninlârnaa tempul a hmuh pawh kha min hriattîr bawk (Ezekiela 40–

48). Jerusalem Thar chungchâng sawinate hian, Thupuan bûinkohhran pasarih thûa a hnehtûte hnêna thutiam, entîr nân, NunnaThing [Thupuan 2:7, Thupuan 22:2]) pawh pawh kha min hriattîrbawk a. Chutiang chuan, Jerusalem Thar inlârnaa hmuh thû hianBible hun pum puia Pathiani a mîte a hruai zêl zia min hriattîr bawka ni.

VI. Jerusalem Thar Lan DânJerusalem Thar dung leh vâng, a sân zâwng a inchen tlâng

vek hi inbial vêl thlap (perect cube) a ni (Thupuan 21:16). Mitam zâwkin a dung leh vâng leh sânzâwng inbial tûrin an ngai

6

hlawm a, chu chu a dik mai thei. Jerusalem Thar chungchângsawinaah hian nambar 12 hi a lang tam mai a: Kwngkapui 12te, lungphûm 12 te, a kulh bang lah tawng 144-a sâng niin, tehkual vêlin fîng 12,000 a ni (Thupuan 21:12–21). Sîr kil 12 anei a. Hê lai châng hi chuan a pian hmang chiah a sawi lo va, heihian biak bûka Hmun Thianghlim Ber khân entîr thei tûra ngaiha ni.

|HEN 3-NA: NUNA BEL TÛR

uuuuuIsuâ lo kal lehna tûr chuan engkim ti tâwp vêk tûr angin

a lang sî a, engati nge kum sâng (rorêl) chu a ngaih ang?

1) Mi felte tâna ngaiawh lehna hun. Chuta awm vête lehawm vê kher lote nêna inremna hun neih a ngai ang.Thupuan 22:2 hian Nunna Thing hnahte chu hnam tintâna damna a nih thû a sawi a. Vâna awm tûra beiseiloh, duh lêm lohte pawh an awm thei a, awm vê ngêi tûrai ngaihte pawh an awm lo mai thei bawk. Chatuan hun alo in\an a, kum 1,000 chhûng chu zir leh \hanna hun aawm ang. 2) Mi felte tâna endikna hun. Tlante chuanvân lehkhabûte en vêl theihna hun neiin, Pathianchungchângah te, an hmangaih chuta awm vê ta lochungchâng te, indona ropuia inhnialna thûchungchângte en vêlna hun an nei dâwn a. Chutah chuanzawhna tam tak chu chhânsak an ni ang. 3) Setna leh a

hnungzuitûte tâna intâr lanna hun. Kum sâng tâwpahchuan, Setana leh a hnungzuitûten an nungchang ze dik taktâr lanna hun tâwp an nei leh dâwn a. Chumi zârah chuantlanten chatuana Pathian chunga rinawm hlen duhna anneihphah dâwn a ni.

vvvvvThupuan bu thiltum ber chu eng nge ni? Hrilh lâwkna hihma lam thil kan hriat châkna tihpuitlina tûr ngawt a ni lo.Thupuan chu tâwpna huna chonate hmachhawn thei tûra

7

mîte buatsaih lâwkna tûr leh, Kristian hun chhûng zawngamî maktaduaih têlte tâna beiseina te, awmzia te leh hlentûr thil tum an neih phahna tûr a ni (Thupuan 1:3).

INSIDE STORY

|UM HNIH—HIV VEI HLAUHTHÂWNAWMINBy Andrew McChesney

MARIA LEMOS ABEL-i hi Seventh-day Adventist nurse niin,bacterial infection vei naute kum hnih mî hnêna penicillin

G procaine injection a pêk dâwnin, naute nû hnênah a nautêchu nghet taka lo chelh tûrin a hrilh a.

Mahse chû nû chuan a thusawi chu a bengkhawn \ha duh lotawp mai a, chuvâng chuan injection a pêk a, naute na tuâr tâlvêl vângin Maria-i chuan syringe chuan amâ kut veilam zungtêaha invit palh a. Chû chu Mozambique ram khawpui lian pathumna,mi nuai nga chuâng chênna Nampula hospitala thil thleng a ni.

Chû hospital policy angin Maria-i chuan nautê leh a nû thisenchu a test-tîr nghâl vat a. Minit 30 chhûngin a result an hrenghâl a: an nû-fâ chu HIV vei vê vê an lo ni sî a.

Maria-i chu a \ap chhuak phawng mai a. HIV vei mi tamtak tân a lo thawhsak tawh \hîn a, an natna kâi chhâwn a awlziate pawh a hre chiang hlê a ni.

“LALPA, HIV ka vei vê loh nân khawngaihin min \anpui angche,” tiin a \awng\ai nghâl a.

Hospital doctor chuan Maria-i chu HIV hrik tihlum thei,ARV drugs chu thla ruk chhûng nî tin vawi hnih inenkawl \hîntûrin a ti a. Chutiang a tih zawh hnûah pawh, HIV a vei nge veilo tih chu thla nga dang a la ngaihven zui tûr a ni ang.

Maria-i hi fa palî nei a ni a, interview an neihpuinaah, “Kalo nghah chhûng chuan ka rilrû hi a na vawng vawng \hîn a. Engnge ka chungah thleng dâwn ka hre bawk sî lo,” tiin rilru hrehawmti takin a chhâng a ni.

8

Pathian \anpuina dîlin nghawrh takin a \awng\ai zui zêl bawka.

Chû vânduaina a thlen a\anga kum chanvêah, Maria-i resultchu ‘HIV a vei lo’ tih a ni.

Maria-i chuan, “Hei hi Pathian chhânna liâu liâu niin ka ringa. Hei vâng hian Pathian chungah ka lâwmin Amah chu ka fak ani,” tiin a sawi.

A hnû kum thum, kum 2017 March thlâ khân, an damdâwiina hmeichhe damlo kum 30-mî bân vûng chu tlêmin Maria-ichuan a zai sak a. A chemtê (scalpel) chuan amâ kutzungpuivei lam a zai tel palh a, thisen a chhuak a. Maria-i chuan damlonû thisen chu a test-tîr nghâl vat a, HIV positive a lo ni leh tlatmai.

Maria-i chuan a âwih lo deuh hial zâwk a. ARV drugs hmangaa inenkawl leh lai chuan lungchhe takin a \ap \hîn a. HIV a veivê leh vei loh inenthlâk thla ruk chhûng chuan nasa takin LALPÂ

hnênah a \awng\ai \hîn a. Chutah result a lo chhuak a, HIV avei lo hlauh mai!

Kum 51 mî Maria-i hian pâwngsual leh vânduaina tawhvânga damdâwi in rawn pantu meichhiate hnênah chuan, rangtaka ARV drugs hmang tûr leh, \awng\ai ngawrh tûrin thurâwna lo pe \hîn a ni.

“Ka tihsual pawh ni chiah lo vânduaina ka chunga thlenglakah Pathianin min chhanhim a, nangni pawh in tihsual vâng nilova in chunga vânduaina thleng lakah A chhan chhuak thei angche u,” tiin a fuih \hîn a ni.

Maria-i thurâwn anga test latu hmeichhe pathum chu an resulta positive a. Pahnih chu pâwngsual tâwk an ni a, pakhat dang chunurse, damdâwi ina HIV vei a enkawlnaa kâi a ni thung.

Maria-i chuan, “HIV ka vei vê lo hlauh mai hi chu thil makthleng a ni ber mai. Mi dangte hnênah pawh \awng\aina leh LALPÂ

thiltihtheihzia hi ka hrilh fo \hîn a ni,” tiin a lâwmthû a sawi \hîn a ni._____