1

ИСТОРИЯ

РУССКО-КАЗАХСКИЙ ТЕРМИНОЛОГИЧЕСКИЙ СЛОВАРЬ

А

а-а а-а

аароновцы аароновшылар

аба аба

абазины абазиндер

аб-акция аб-акция

аббадиды (абадиты) аббадидтер

аббасидов халифат (багдадский халифат) аббасидтер халифаты (бағдад халифаты)

аббасиды аббасидтер

аббат аббат

аббатство аббаттық

аббевиль (абвиль) аббевиль

абвер абвер

абвер-полицай абвер-полицай

аберрация близости жақындық абберациясы

аберрация дальности алыстық абберациясы

аберрация состояния жағдай абберациясы

аболиционизм аболиционизм

абордаж абордаж

абориген абориген, байырғы тұрғын

абрамиты абрамиттер

абрек абрек

абсентеизм абсентеизм, жаппай бас тарту

абсолютизм (абсолютная монархия) абсолютизм, шексiз билiк (абсолюттік

монархия)

абсолютное оружие абсолюттік қару

абсолютный возраст абсолюттік жас

абстенционисты абстенционистер

абстракция абстракция, дерексiздiк‚

абсурд абсурд, сандырақ

абусуа абусуа

абхазское царство абхаз патшалығы

абхазы абхаздар

абшнит абшнит

абыз абыз

аван аван

авана династия аван әулеті

авангард авангард, алғы тұс, алдыңғы қатар

авангардизм авангардизм

аванзал алғызал

аванпорт алғыпорт

аванпост аванпост

авантюра авантюра

авантюризм авантюризм

авария авария

аварское ханство авар хандығы

авары аварлар

авгур авгур

авгуры авгурлар

2

август август

августа августа

августейший жарықтық

августинцы августиндіктер

августовская операция августов операциясы

августовское совещание августов кеңесі

авдияне авдияндықтар

авелиты авелиттер

авенариусы авенариустер

авентинский блок авентийлік блок

аверс аверс, өңбет

авеста авеста

авианосец авианосец

авиация авиация

авизо авизо

авиньонское пленение авиньон тұтқыны

ависская династия ависс әулеті

ависский орден ависс ордені

аврал аврал, дүрмек, қауырт жұмыс,

қарбаластық

аврора аврора

австразия австразия

австралопитек австралопитек

австрийская народная партия австрия халық партиясы

австрийский легион австриялық легион

австрийское многонациональное

государство

австрия көпұлтты мемлекеті

австрийское наследство австриялық мұра

австрийцы австриялықтар

австро-венгерская империя австро-венгрия империясы

австро-марксизм австро-марскизм

австрославизм австрославизм

автаркия автаркия, томаға-тұйықтық

автобаза автобаза

автобиография өмiрбаян

автограф қолтаңба

автодром автодром

автокефалия автокефалия

автократ автократ, билікшіл

автократия автократия, жеке билiк

автократор автократор

автомат автомат

автомобиль автомобиль

автономия автономия

автономия алашская алаш автономиясы

автономия коканская қоқан (түркістан) автономиясы

автономия национально-культурная ұлттық-мәдени автономия

автономия национально-территориальная ұлттық-аумақтық автономия

автономная область автономиялық облыс

автономная республика автономиялық республика

автономная церковь автономды шіркеу

автономность автономдық

3

автономный (национальный) округ автономиялық (ұлттық) округ

автор автор

авторитаризм авторитаризм, өктемшiлдiк

авторитарная личность авторитарлық тұлға

авторитарный авторитарлық

авторитет бедел

автотуризм автотуризм

автохтон автохтон

автохтонное население автохтонды халық (тұрғындар)

автохтоны автохтондар

авуар авуар

авункулат авункулат

авункулокальность авункуоқшаулық

ага аға

ага султан аға сұлтан

ага-бек аға-бек

агарак ағарақ

агаран ағаран (айран)

ага-хан аға-хан

агема агема

агент агент

агентство агенттiк

агентство космическое ғарыш агенттiгi

агентура агентура

агиады агиадтар

агидельская культура агидель мәдениеті

агиды агидтер

агиография агиография

агиология агиология

агитатор үгiтшi

агитация үгiт

агитпараход үгіт кемесі

агитплакат үгiтпарақ

агитпоезд үгіт пойызы

аглабиды аглабидтер

агломерат агломерат

агломерация агломерация, біріктірме

агнаты агнаттар

агон агон

агонистики агонисттер

агония агония, жанталас

агора агора

агораномий агораномий

агораномы агораномдар

аграрии аграрлық қызметкер

аграрная реформа аграрлық реформа

аграрная сфера аграрлық сала

аграрно-промышленный комплекс аграрлық-өнеркәсіптік кешен

аграрный аграрлық

аграрный вопрос аграрлық мәселе

аграрный кризис аграрлық дағдарыс

аграрный союз аграрлық одақ

4

аграрный фонд аграрлық қор

аграханские казаки аграхандық казактар

агреже агреже

агреман агреман

агрессия агрессия

агрессор агрессор

агригент (акрагос) агригент

агрогород агроқала

агулы агулдар

ад тозақ

адай адай

адайское восстание адай көтерілісі

адалбакан адалбақан

адаптация в этногенезе этногенездегі бейімделу

адаптированная структура бейімделген құрылым

адат әдет

адвентизм адвентизм

адвентисты адвентистер

ад-дин ад-дин

ад-дхимма ад-дхимма

адекватность барабарлық

адепт адепт

аджарцы аджарлар

аджимушкай аджимушкай

аджнадейн аджнадейн

адиафора адиафора

адиваси адиваси

адил-шахи адил-шахи

адлерангриффе адлерангриффе

адлертаг адлертаг

административная ссылка әкімшілік жер аудару

административно-командная система әміршіл-әкімшіл жүйе

административно-полицейский режим әкімшілік-полицейлік режим

административно-территориальная

единица

әкiмшiлiк-аумақтық бірлік

административно-территориальное

деление

әкімшлік-аумақтық бөлініс

администратор әкiмші

администрация әкiмшiлiк

администрирование әкімшілік ету

адмирал адмирал

адмиралтейская канцелярия адмиралтейлік кеңсе

адмиралтейский департамент адмиралтейлік департамент

адмиралтейский приказ адмиралтейлік бұйрық

адмиралтейство адмиралтейлік

адопция адопция

адрес адрес‚ мекенжай

адрес-календарь мекенжай-күнтізбе

адъюнкт адъюнкт

адъютант адъютант

адыге адыге

адыгейцы адыгейлер

5

адыгея адыгея

адыги адыгтер

ажио ажио

ажиотаж даңғаза‚ дүрлiкпе

азан азан

азат азат

азаты азаттар

аздары аздарлар

азербайджанцы әзербайжандар

азиатский комитет азиялық комитет

азиатский способ производства азиялық өндіріс тәсілі

азовские казаки азов казактары

азовские походы (1695-1696) азов жорықтары

азпак азпак

аигути аигути

айдыногуллары айдыногуллары

аймак аймақ

аймауыт аймауыт

айнзатцгруппы, эйнзатцгруппы айнзатцтоптар, эйнзатцтоптар

айран айран

айрумы айрумдар

айсштосс айсштосс

айтыс айтыс

айхе айхе

айыркалпак айырқалпақ

айюбиды (эйюбиды) айюбидтер

айяр айяр

ак орда ақ орда

ака ака

акабир акабир

академический легион академиялық легион

академия академия

академия наук ғылым академиясы

аканф (акант) аканф (акант)

акатуйская тюрьма акатуй абақтысы

акберен ақберен

акбулакское сражение ақбұлақ шайқасы

акватория акватория

акведук акведук

аквилифер аквилифер

аквитания аквитания

акетон акетон

акжайлауское событие ақжайлау оқиғасы

акинак акинак

аккада династия аккад әулеті

аккадская культура аккад мәдениеті

аккерманская конвенция аккерман конвенциясы

аккламация аккламация

аккомодация аккомодация, бейімделу

ак-коюнлу ақ-қойлы

аккультурация аккультурация

акматическая фаза акматикалық фаза

6

акмеизм акмеизм

акмолинское восстание ақмола көтерілісі

акокий акокий

аколуф аколуф

аконтист аконтшы

акрит акрит

акриты акриттер

акроболисты акроболистер

акрополь акрополь

аксакал ақсақал

аксарбас ақсарбас

аксе аксе

аксельбант аксельбант

аксессуар аксессуар

аксункуриды ақсұнқарлар

акт заключительный қорытынды акт

акт террористический террорлық акт

актабан шубырынды ақтабан шұбырынды

актив партийный партия активі (белсенділері)

активизация жандандыру, белсендіру

активист белсендi

активисты белсенділер

активность белсендiлiк

актуализм актуализм

актуариус актуариус

акты гражданской расправы азаматтық жазалау әрекеттері

акты исторические тарихи актілер

актюбинский фронт ақтөбе майданы

ак-уйлук ақ ұйлық

акуфий акуфий

акциденция акциденция

акцизные управления акциздік басқармалар

акция неповиновения мойынсұнбау акциясы

акция протеста наразылық акциясы

акча ақша

акшака династия акшак әулеті

акын ақын

алавиты алавиттер

алакское восстание алақ көтерілісі

аламан аламан

аламан байга аламан бәйге

аламутская крепость аламут бекінісі

аландский конгресс аланд конгресі

аланская культура алан мәдениеті

аланы алаңдар

аларии аларийлер

аларих аларих

алачик алашық

алаш алаш

алаша алаша

алашорда, восточное отделение алашорда, шығыс бөлімі

алашорда, западное отделение алашорда, батыс бөлімі

7

алашская милиция алаш милициясы

алашский процесс алаш процесі

алашское дело алаш ісі

албазинцы албазиндер

албанский камнемет албан тасатқышы

албанско-каркаринское восстание албан-қарқара көтерілісі

албаны албандар

албусаиды албусаидтер

алгачинская тюрьма алғаш абақтысы

алдаспан алдаспан

алебарда алебарда

александрийская война александрия соғысы

александрийцы александриялықтар

алеуты алеуттер

алжир алжир

алжира деи алжир дейлері

алива алива

алиды алидтер

али-кош али-кош

алим әлім (ғалым)

алиментация алиментация

алимулы әлімұлы

али-раджей династия али-раджей әулеті

али-шакирийа али-шакирийа

ал-касими әл-қасими

алконост алконост

аллея героев батырлар аллеясы

аллкет аллкет

аллод аллод

алмаз алмас

ал-мактум әл-мақтұм

ал-муалла әл-муалла

ал-нуайми әл-нуайми

алрашидиды әлрашидидтер

алтайские памятники алтай ескерткіштері

алтайские племена алтай тайпалары

алтайские тюрки алтай түркілері

алтайский золотой человек алтай алтын адамы

алтайцы алтайлықтар

алтан тобчи алтан тобчи

ал-тани әл-тани

алтан-ханы алтан-хандар

алтарь михрап

алты алаш алты алаш

алтын алтын

алтын кабак алтын қабақ

алтын уруг алтын ұрық

алтысарцы алтысарлар

алуфе алуфе

алфавитные произведения әліппелік шығармалар

ал-халифа әл-халифа

алхимия алхимия

8

ал-шарки әл-шарқи

альбедиль альбедиль

альбигойцы альбигойлар

альбион альбион

альгемайне сс аьгемайне сс

альгемайнес вермахтсамт альгемайнес вермахтсамт

алькабала әлкабала

алькальд алькальд

альмандин альмандин

альморавиды әлморавидтер

альмохады әлмохадтар

альпийская схема альпы схемасы

альпийский редут альпы редуттары

альпинизм альпинизм

альтернатива балама

альтернативные выборы президента президенттің балама сайлаулары

альтинг альтинг

альтмарк альтмарк

альтона альтона

альчик асық

альшпис альшпис

альянс альянс

амазонка амазонка‚ жауынгер әйел

амаликитяне амаликитяндар

амальрикане амальрикандар

аманат аманат

амбалаж амбалаж

амбар қамба

амбаркационный пункт амбаркациялық пункт

амбарное, амбарщина амбарлық

амбивалентность амбиваленттік

амбилинейность амбитізбектік, қосарлану

амбилокальность амбиоқшаулық

амбиция амбиция, кеудемсоқтық, өзеуреу

амбразура амбразура

амбразурный заслон амбразуралық тосқауыл

аменгерство әмеңгерлiк

американская буржуазная революция американдық буржуазиялық революция

американский баптизм американдық баптизм

амикта амикта

амил амил

амилъ амилъ

амириды амиридтер

аммонитяне аммонитяндар

амнистия амнистия

аморализм азғындық, бейморальдық

аморийская династия аморийлік әулет

ампир ампир

амратская культура амрат мәдениеті

амударьинская флотилия әмудария флотилиясы

амударьинский отдел әмудария бөлімі

амулет бойтұмар

9

амуниция амуниция, ат әбзелдері

амурские культуры амур мәдениеттері

амфитеатр амфитеатр

амфора амфора‚ хұм

анабаптизм анабаптизм

анабаптисты анабаптистер

анабасис анабасис

анализ исторический тарихи талдау

анализ структурно-функциональный құрылымдық-функциялық талдау

аналитик талдаушы

аналогия историческая тарихи ұқсастық

анархизм анархизм

анархистское течение анархистік ағым

анархисты анархисттер

анархия анархия

анархо-синдикализм анархо-синдикализм

анатолик (анатолики) анатолик

анатолия анатолия

анатомия анатомия

анафема анафема, бәддұға

анахронизм анахронизм

ангажирование қатысуға тарту

ангел перiште

английская буржуазная революция ағылшын буржуазиялық революциясы

английское просвещение ағылшын ағартуы

англиканская церковь англикан шіркеуі

англиканство англиканшылдық

англичане ағылшындар

англо-американская война ағылшын-американ соғысы

англо-американская интервенция ағылшын-американ интервенциясы

англо-аргентинская (фолклендская) война ағылшын-аргентин соғысы

англо-афганская война ағылшын-ауған соғысы

англо-русский комитет ағылшын-орыс комитеті

англосаксы ағылшын-сакстар

англо-советско-иранский договор ағылшын-кеңес-иран келісімі

англо-франко-русское соглашение ағылшын-француз-орыс келісімі

англы англдар

ангон ангон

ангриф ангриф

ангстброше ангстброше

андижанское восстание әндіжан көтерілісі

андийцы андықтар

андо-цезские народы анд-цез халықтары

андреевский флаг андрей туы

андроновская культура андрон мәдениеті

андроновцы андрондықтар

анжуйская династия анжуй әулеті

анийское царство аний патшалығы

анимализм анимализм

анимизм анимизм

анкер анкер

анкета сауалнама

10

анклав анклав

анналы жылнама

анналы школа анналдар мектебі

аннексия аннексия

анненковщина анненковшылдық

аномалия аномалия, ауытқу

аномия аномия

аноним аноним

анонимка домалақ арыз

анонс аңдатпа, құлаққағыс

ансамбль ансамбль

ансары ансарлар

антагонизм антагонизм, бітіспес тартыс

антагонисты бітіспес қарсыластар

антанта антанта

антанта, балканская балқандық антанта

антанта, малая кіші антанта

антецессоры антецессорлар

антиалкогольная кампания алкогольге қарсы науқан

антивоенное движение соғысқа қарсы қозғалыс

антигитлеровская коалиция антигитлерлік коалиция

антигуманизм антигуманизмға қарсы

антидемократический политический

режим

андидемократияға қарсы саяси режим

антиквариат антиквариат, көне зат

антиклерикализм антиклерикализм

антикоминтерновский пакт антикоминтерндік пакт

антикоммунизм антикоммунизм

антимилитаризм антимилитаризм

антимонопольный монополияға қарсы

антиномия антиномия

антинорманисты антинорманшылар

антиобщественный қоғамға жат, қоғамға қарсы

антиохское княжество антиох князьдігі

антипапа антипапа

антипартийная группировка антипартиялық топшылдық

антипатия антипатия, жақтырмаушылық

антиподы антиподтар

антиправительственные группировки үкіметке қарсы топтар

антисемитизм антисемитизм

антисистема антижүйе

антисоветизм антикеңесшілдік

антитеррористическая операция ланкестікке қарсы операция

антитоталитарная революция антитоталитаризмге қарсы революция

антифашизм антифашизм

антифашист антифашист, фашизмге қарсы

антифашистская лига народной свободы халық бостандығының антифашистік

лигасы

антифедералисты антифедералистер

антифеодальный феодализмге қарсы

антифранцузские коалиции антифранцуз коалициялары

антихрист антихрист

11

античность антикалық

античные авторы антикалық авторлар

античный көне

антиядерное движение антиядролық қозғалыс

антология антология

антропоген антропоген

антропогенез антропогенез

антрополингвистика антрополингвистика

антропологизм антропологизм

антропологические типы людей адамдардың антропологиялық типтері

антропология антропология

антропоморфизм антопоморфизм

антропоморфный антропоморфты

антропонимика антропонимика

антропоцентризм антропоцентризм

ануштегиниды ануштегинидтер

аншлюс (аншлюсс) аншлюс

аныракайская битва аңырақай шайқасы

аорсы аорстар

апартеид апартеид, нәсiлдiк езгi

апасиаки апасиактар

апатия түңiлу

апатриды апатридтер

апелляция апелляция

апломб өркөкiректiк‚ менмендiк

апогей шырқаушек

апойкия (эпойкия) апойкия

апоипат апоипат

апокалипсис апокалипсис, ақырзаман

апокрисис апокрисис

апокриф апокриф

апокрифы апокрифтер

аполитизм аполитизм

апологет апологет

апология апология, мадақтау

апостол апостол

апофегма қанатты сөз

апофеоз апофеоз‚ ұлықтау

апофика (апотика) апофика

аппарат аппарат

аппаратный партийный переворот аппараттық партиялық төңкеріс

аппелировать жүгiну

апрельский кризис сәуір дағдарысы

апробация сынама

апсида апсида

арабески арабескiлер

арабистика арабтану

арабо-византийские войны араб-византия соғыстары

арабо-израильские войны (1948-1982

годы)

араб-израиль соғыстары

арабские завоевания (7-8 века) араб жаулаушылықтары

арабские султанаты абар сұлтанаттары

12

арабский халифат араб халифаты

араб-шахиды араб-шахидтер

арабы арабтар

арабы среднеазиатские орта азиялық арабтар

аравитяне аравитяндар

арагона короли арагон корольдері

арак арақ

арало-каспийсий регион арал-каспий аймағы

аральская флотилия арал флотилиясы

арамеи арамейлер

арамейский язык арамей тілі

араты араттар

арба арба

арбаб-и-истихкак арбаб-и-истихкак

арбайтбух арбайтбух

арбалет арбалет

арбалетчик арбалетчик

арбитр төрешi

арбитраж төрелiк сот

аргамак арғымақ

аргамчи аргамчи

аргиппеи аргиппейлер

аргумент дәйек‚ уәж

аргументация дәйектеме

аргун аргун

аргыны арғындар

ареал ареал, кеңiстiк

арена арена‚ алаң

аренда жал‚ жалдау

аренда бессрочная мерзiмсiз жалдау

арендатор жалгер, жалға алушы

арендодатель жалға берушi

ареопаг ареопаг

ареопагит ареопагит

ареопагитики ареопагитиктер

арест қамау, тұтқындау

арестантские роты тұтқын роталар

арестовать тұтқындау

аржанские погребения аржандық қорымдар

арианство арианшылдық

ариарат ариарат

арии арийлер

арийец арийлiк

арийская раса арий нәсілі

арийское завоевание индии арийлердің үндістанды жаулауы

аримаспы аримаспалар

аристократическая республика ақсүйектік республика

аристократия ақсүйек

арка триумфальная салтанат қақпасы

аркаимский комплекс арқайым кешені

аркан арқан

аркарий аркарий

13

аркебуза аркебуза

аркобалиста (токсобалиста) аркобалиста (токсоболиста)

аркосолий аркосолий

арктические племена арктикалық тайпалар

арлаты арлаттар

армада армада

арманьяки арманьяктар

армия кадровая кадрлық әскер

армия квантунская квантун әскері

армия спасения құтқару әскері

армия стотысячная жүз мыңдық әскер

армия трудовая еңбекшілер армиясы

армяк армяк

армяне армяндар

армянские колонии армян отарлары

арнемская операция арнем операциясы

арпаозенские камни арпаөзен тастары

арсенал қару-жарақ қоймасы, арсенал

артаманы артамандар

артек артек

артель артель

артефакт артефакт, жәдігер

артикул артикул

артикул воинский әскери артикул

артикуляция интересов мүдделердің артикуляциясы

артиллерийский окоп артиллериялық окоп

артиллерийский офицерский класс артиллериялық офицер табы

артиллерист зеңбірекші

артиллерия зеңбiрек

артукиды артукидтер

архаика ескi‚ көне

архаические империи көне империялар

архаический период көне дәуір

архалук арқалық

архантроп архантроп

архантропы архантроптар

архат архат

археограф археограф

археографическая комиссия археографиялық комиссия

археографические экспедиции археографиялық экспедициялар

археография археография

археолог археолог

археологическая датировка археологиялық даталау

археологическая комиссия археологиялық комиссия

археологическая культура археологиялық мәдениет

археологические источники археологиялық дерек көздер

археологические съезды археологиялық съездер

археология археология

археология подводная су асты археологиясы

архетип архетип, түпкі тип

архив мұрағат

архивариус архивариус

14

архивист мұрағатшы

архив-музей мұрағат-мұражай

архивные комиссии мұрағат комиссиялары

архивовед мұрағаттанушы

архивоведение мұрағаттану

архиепископ архиепископ

архиерей архиерей

архитектура сәулет өнерi

архия архия

архонт архонт

архонтия архонтия

архонты архонттар

арча арша

аршакиды аршакидтер

аршин аршын

аръегардные позиции аръегардтық шептер

аръергард тосқыншы

арык аксакал арық ақсақал

асанское восстание асан көтерілісі

асар асар

асарские царства асар патшалықтары

асессор асессор

асийские начальники асиялық бастықтар

асикрит асикрит

аскет аскет, сопы

аскетизм аскетизм, сопылық

аспект аспект

ассамблея ассамблея

ассарий ассарий

ассасины ассасиндер

ассигнации ассигнациялар

ассимилировать ассимиляциалау

ассимиляторская политика ассимиляциялау саясаты

ассимиляция ассимилиция

ассимиляция насильственная күштеу ассимиляциясы

ассирии цари ассирия патшалары

ассирийская держава ассирия державасы

ассирийское общество ассириялық қоғам

ассирийцы ассириялықтар

ассириология ассириология

ассирия ассирия

ассиро-вавилонская культура ассиро-вавилондық мәдениет

ассистент ассистент

ассоциация қауымдастық

астиномы астиномдар

астрахани ханы астрахан хандары

астрахано-каспийская флотилия астрахан-каспий флотилиясы

астраханская оборона астрахан қорғанысы

астраханское восстание астрахан көтерілісі

астраханское казачье войско астрахан казак әскері

астраханское ханство астрахан хандығы

астрология астрология

15

астролябия астролябия

астрономия астрономия

асы-аланы астар-аландар

атабек атабек

атавизм атавизм

атака шабуыл

аталык аталық

атаман атаман

атасуйская культура атасу мәдениеті

атбасарская культура атбасар мәдениеті

атбасарская ярмарка атбасар жәрмеңкесі

атбасарский приказ атбасар приказы

атбеги атбегі

атбегилик атбегілік

атеизм атеизм

атеизм воинствующий жауынгер атеизм

аткаминер атқамінер

атлантизм атлантизм

атлантическая хартия атлант хартиясы

атлас историко-этнографический тарихи-этнографиялық атлас

атлас народов халықтардың атласы

атлахская битва атлах шайқасы

атлыг атлық

атомная дипломатия атомдық дипломатия

атрибут атрибут

атрий атрий

атсуытканское каменное изваяние атсуытқан тас мүсіндері

атталиды атталидтер

атташе атташе

аттитюд аттитюд

аттрактивность аттрактивтік

аттракция аттракция

ауда ауда

аудаизм аудаизм

аударыспак аударыспақ

аудиенция аудиенция

аудитор аудитор

аукцион аукцион

аул ауыл

аул администравтивный әкімшілік ауыл

аул колониальный отарлық кезеңнің ауылы

аулсовет ауыл кеңестері

аульный старшина ауыл старшинасы

аусланд сд аусланд сд

ауспиции ауспиции

аутентичность аутенттілік, теңтүпнұсқалық

аутодафе аутодафе

аутсайдеры аутсайдерлер

аушвицкий процесс аушвиц процессі

ауэрштедт ауэрштедт

афганская война ауған соғысы

афганцы ауғандар

16

афера алаяқтық

афинская демократия афиндік демократия

афинский морской союз афиндік теңіз одағы

афиша жарқағаз

афоризм нақыл

африка римская римдік африка

африканистика африканистика

африканский корпус африкандық корпус

афронт афронт

афтасиды афтасидтер

афшары афшарлар

ахалтекинские экспедиции ақалтеке экспедициялары

ахейская (микенская) цивилизация ахей өркениеті

ахейцы ахейліктер

ахемениды ахеменидтер

ахун ахун

ахуры ахурлар

ацтек ацтек

ацтеки ацтектер

аче султаны аче султандар

ашельский период ашель кезеңі

ашидэ ашиде

ашина ашина

аштарханиды аштарханидтер

ашуг ашуг

ашура ашура

ашхабадский фронт ашхабад майданы

аэрократия аэрократия

аягузский приказ аягөз приказы

аяны аяндар

Б

бабиды бабидтер

бабизм бабизм

бабий яр баб оры

бабувисты бабувистер

бабур-наме бабыр-наме

баварская народная партия бавария халық партиясы

баварская советская республика бавария кеңес республикасы

баварское наследство бавария мұрасы

бавары баварлар

багауды багаудтар

багдадский халифат бағдад халифаты

багратиды багратидтер

багратионы багратиондар

бадака бадака

бадж бадж

бадуспаниды бадуспанидтер

база военная әскери база

база источников дереккөз базасы

базис базис

бай бай

байа байа

17

байбише бәйбіше

байга бәйге

байдана байдана

байдара байдара

байкальская культура байқал мәдениеті

байоннская конституция байондық конституция

байоннские кортесы байондық кортестер

байство байлар табы

баит баит

байулы байұлы

бакалавр бакалавр

бакинская коммуна баку коммунасы

бакинская операция баку операциясы

бакинские комиссары баку комиссарлары

бакинское ханство баку хандығы

баккара баккара

баклага баклага

баклер баклер

баклул баклул

бактрии цари бактрия патшалары

бакул бакул

бакштаг бакштаг

балабан балабан

баланс сил күштердің тепе-теңдігі (арасалмағы)

баласагун баласағұн

балатонская операция балатон операциясы

балаша восстание балаш көтерілісі

балберка балберка

балдахин балдахин, саябан

балистарии (балистьеры) балистарийлер

балканистика балканистика

балканская коммунистическая федерация балқан коммунистік федерация

балканские войны балқан соғыстары

балканский кризис балқан дағдарысы

балканский союз балқан одағы

балкарцы балқарлар

балл балл

баллада баллада

баллестры баллестрлер

баллиста баллиста

баллистика баллистика

баллистр баллистр

баллотирование дауысқа салу

баллотироваться дауысқа түсу

балталиманский договор балталиман келісімі

балтийский флот балтық флоты

балты балтық тайпалары

балхашская битва балқаш шайқасы

балхаш-шокпарское восстание балқаш-шоқпар көтерілісі

балыкчи балықшы

бальзамирование бальзамдау

бальфура декларация бальфур декларациясы

18

бам бам (үлкен амур магистралі)

бамбуковые анналы бамбуктік жылнамалар

бамлаг бамлаг

баналитет баналитет

бандеровцы бандеровшылар

бане бане

банкетная кампания банкеттік кампания

банкноты банкноттар

бантена султаны бантен сұлтандары

бантустаны бантустандар

баптизм баптизм

баптистерий баптистерий

баптисты баптистер

барак барақ

бараункар бараункар

барбакан барбакан

барбаросса барбаросса

барбет барбет

барде барде

бардз бардз

барельеф бедерлі сурет

барзигар барзигар

барлас барлас

барма барма

барокко барокко

барон барон

баронет баронет

баррикада баррикада

бартер баспа-бас айырбас

барунгар барұңғар

бархатная книга мақпал кітап

барщина барщина

барымта барымта

барьер тосқауыл, кедергі

баскак басқақ

баскаки басқақтар

баскур басқұр

басма басма

басмач басмашы

басмачество басмашылдық

басмылы басмылдар

басселард басселард

бастион бастион

бастующий ереуілші

баталия қырғын шайқас

батальон батальон

батарея батарея

батоги батогтар

батпакаринское восстание бетпаққара көтерілісі

батрак батырақ, жалшы

батрачество жалшылық

баттиды баттидтер

19

батыр батыр

баучи эмиры баучи әмірлері

бахадур баһадүр

бахманиды бахманидтер

бахриты бахриттер

бахчисарайский мирный договор бақшасарай бейбіт келісімі

башадар башадар

башибузук басыбұзық

башкиро-мещерякское войско башқұрт-мещеряк әскері

башкирские восстания башқұрт көтерілістері

башламыши башламыштар

башлык башлықтар

башня мұнара

баянаульский приказ баянауыл приказы

баянжурекские рисунки баянжүрек суреттері

беатификация беатификация

бегазинское святилище (храм) беғазы ғибадатханасы

бегазы-дандыбайская культура беғазы-дәндібай мәдениеті

бегетрия бегетрия

бегтегиниды бегтегинидтер

беда нәубет, сор

бедняк кедей

бедствие стихийное табиғат апаты

бедуины бәдәуилер

беженец босқын

безаппеляционность үзілді-кесілді

безбожник дінсіз, құдайсыз

безвластие өкіметсіздік

безгражданство азаматсыздық

безграмотность сауатсыздық

бездеятельность әрекетсіздік

беззаконие заңсыздық

безицбюргертум безицбюргертум

безопасность национальная ұлттық қауіпсіздік

бей би,бек

бейлис (дело бейлиса) бейлис ісі

бейт бейт

бек бек

бекар бекар

бекентнискирхе бекентнискирхе

бекляри беклярлер

бекович-черкасского экспедиция бекович-черкасский экспедициясы

бекташи бекташтар

белая гвардия ақ гвардия

белая книга ақ кітап

белая орда (ак орда) ақ орда

белая роза ақ раушан

белая русь ақ русь

белая эмиграция ақ эмиграция

Белгородская орда Белгород ордасы

Белградская операция Белград операциясы

Белградский мир Белград бітімі

20

белогвардеец ақгвардияшы

белое движение ақтардың қозғалысы

белое духовенство ақ діни қауым

белозерское княжество белозер князьдігі

белой орды ханы ақ орда хандары

беломорканал беломорканал

белорусская операция белорус операциясы

белсазские строения белсаз құрылыстары

белые ақтар

белые гунны ақ ғұндар

белые земли ақ жерлер

белые калмыки ақ қалмақтар

белый дом ақ үй

белый террор ақ террор

бенгалии султаны бенгалия сұлтандары

бенедиктинцы бенедиктшілер

бенефициарии бенефициарийлер

бенефиций бенефициялар

берберы берберлер

берг... берг...

берг-коллегия берг-коллегия

берданка бердеңке

береговая артиллерия жаға артиллериясы

береговая охрана жаға қорғанысы

берейтшафт берейтшафт

берельский курган берел қорғаны

берендеи берендейлер

берендейка берендейка

берестяные грамоты тоз грамоталар

бериктаский курганный комплекс беріктас қорғандар кешені

берингийский мост беринг көпірі

берковец берковец

берлинская конференция берлин конференциясы

берлинская операция берлин операциясы

берлинский конгресс берлин конгрессі

берлинский путч берлин бүлігі

берлинский трактат берлин трактаты

бернадоты бернадоттар

бернардинцы бернардиндіктер

бернштейнианство бернштейншілдік

берсальеры берсальерлер

берхтесгаден берхтесгаден

бесик бесік

бесик той бесік той

бескомпромиссность ымырасыздық

бесобинский курган бесоба қорғаны

беспартийность бейпартиялық

бесперспективность келешексіздік

беспорядок ретсіздік, тәртіпсіздік

беспошлинный бажсыз; алымсыз

беспрецедентность теңдессіздік

беспризорный панасыз

21

бессарабия бессарабия

бесслезное сражение жассыз шайқас

бессмертные өлместер

бессудная грамота қарызсыз грамота

бестиарии бестиарийлер

бестоварная утопия тауарсыз қиял

бесхозный иесіз; қараусыз

бесхозяйственность иесіздік

бесчинство жүгенсіздік

бесшадыпыт бесшадыпыт

бесшатырские курганы бесшатыр қорғаны

беташар беташар

бетгарды бетгардтар

бехаизм бехаизм

бехистунская надпись бехистун жазбасы

бешеные долданғандар, құтырғандар

бешмет бешмет

библейские общества інжіл қоғамдары

библиография историческая тарихи библиография

библиографоведение библиографиятану

библиотека историческая тарихи кітапхана

библия інжіл

бивак (бивуак) бивак

бий би

бийская революция бий революциясы

бикультурализм бикультурализм

билатеральность билатеральдік

билинейность қос тізбектілік

билль билль

билль о правах құқық туралы билль

билокальность билокалдық (биоқшаулық)

биль биль

бильбалта білбалта

бильдунгсбюргертум бильдунгсбюргертум

бипатрид қос азаматтық

биполярная система биполярлы жүйе

биполярность биполярлық

биржа биржа

биронщина бироншылдық

битва шайқас

битва на калке калкадағы шайқас

битва народов халықтардың шайқасы

битва трех императоров үш императордың шайқасы

битик бітік

битикчи бітікші

бифуркация бифуркация

бичевание қамшылау

благоева группа благоев тобы

благородность бекзаттық

благословение бата

благосостояние әл-ауқат

благосостояние материальное материалдық әл-ауқат

22

благотворительность қайырымдылық

благоустройство абаттандыру

блазон рәмізбаян

бланкизм бланкизм

бланкисты бланкисттер

ближний восток таяу шығыс

ближняя дума таяу дума

ближняя канцелярия таяу кеңсе

блиндаж блиндаж

блиндирование блиндаждау

блицкриг блицкриг, жылдам соғыс

блок блок

блок политический саяси блок

блокада блокада, қоршау

блокада экономическая экономикалық блокада

блуторден блуторден

блутфане блутфане

блутшанде блутшанде

бляха оқа

бляшка тана

богарное земледелие тәлімі егіншілік

богатырь батыр, баһадүр

богач бай

богдыхан боғдыхан

богема богема

богоискательство құдайіздеушілік

богословие діни ғылым

боевая готовность жауынгерлік дайындық

боевая организация максималистов Максималисттердің жауынгерлік ұйымы

боевая организация эсеров эсерлердің жауынгерлік ұйымы

боевик содыр

боевой клич ұран

боевой топор ұрыс балтасы

боевых топоров культуры ұрыс балталар мәдениеті

боеготовность ұрысқа әзірлік

боек ұрғыш

боеприпасы оқ-дәрі

боец жауынгер

божество солнцеголовое күнбасты құдай

боза боза

бой быков бұқалар соғысы

бойкот бойкот, наразылық

бойница атыс тесігі

боклаг боклаг

боксерское восстание боксшылар көтерілісі

болас болас

болгарский кризис бұлғар дағдарысы

болыс болыс

большая орда үлкен орда

большая тройка үлкен үштік

большевизация большевиктендіру

большевизм большевизм

23

большевик большевик

большевики большевиктер

большевистская концепция власти биліктің большевиктік тұжырымдамасы

большевистская пропагандисткая

литература

больтшевиктік насихат әдебиеті

бомба атомная атом бомбасы

бонапартизм бонапартизм

бонапартист бонапартист

бонапарты бонапарттар

бонистика бонистика

боны бондар

бордолис бордолис

борик бөрік

бородинское сражение бородино шайқасы

боротьбисты боротьбисттер

борьба күрес

борьба классовая таптар күресі

босага босаға

босоногие жалаңаяқтар

боспорское царство боспор патшалығы

бостандыкское восстание бостандық көтерілісі

босфорская экспедиция босфор экспедициясы

ботайская культура ботай мәдениеті

бохай бохай

боярин бояр

боярская аристократия бояр ақсүйектері

боярская дума бояр думасы

боярская писаница боярлық жартас белгілері

боярская реакция боярлар реакциясы

боярские книги бояр кітаптары

боярство (бояре) Боярлық (боярлар)

боярыня бояр ханым

брагансская династия браган әулеті

брак групповой топтық неке

брак калымный қалың малды неке

брак кросскузенный кроссжиендік неке

брак ортокузенный ортожиендік неке

брамаизм брамаизм

браслет білезік

братание бауырласу

братская помощь бауырластық көмек

братский союз военнопленных әскери тұтқындардың бауырластық одағы

братство бауырластық

братство народов халықтар бауырластығы

братчина братчина

браунинг браунинг

брауншвейгская династия брауншвейг әулеті

брахман брахман

брахманизм брахманизм

брахманы брахмандар

брачное поселение некелік мекен

брачный выкуп қалың мал

24

брейд-вымпел брейд-жалауша

брестская крепость брест бекінісі

брестская уния брест униясы

брестский мир брест бейбіт келісімі

бригаденфюрер сс сс бригаденфюрері

бригадный комиссар бригадалық комиссар

бригантина бригантина

бриколь бриколь

британия британия

британская империя британ империясы

бритва ұстара

бритты бриттер

брифинг брифинг

брод аяқ өткел

бродяга қаңғыбас

брокер брокер, делдал

брокерсервис брокерлік қызмет

броневая фортификация қорғаныс құрылысы

броневик броневик

броненосец броненосец

бронепоезд бронепойыз

бронепосты бронепосттар

бронзовый век қола ғасыр

бронный приказ бронды приказ

бронь бронь

брошь түйреуіш

брошюра кітапша

бубенчик сылдырмақ

бугалык бұғалық

бугра (богра) боғра

бугутская надпись бугут жазбасы

будапештская конвенция будапешт конвенциясы

будапештская операция будапешт операциясы

буддизм буддашылдық, пұтқа табыну

буденновцы буденновшылар

буденовка буденовка

будун (бодун) будун

буздыхан буздыхан

бузоки бузоктар

буиды буидтар

бука бука

букеевская орда (внутренняя орда) бөкей ордасы (ішкі орда)

булава шоқпар

буланжизм буланжизм

буланты (сражение) бұланты шайқасы

булгарское царство, великая болгария бұлғар патшалығы, ұлы бұлғария

булгаулан-и-токмак бұлғаулан-и-тоқмақ

булла булла

булыгина дума булыгин думасы

бумеранг бумеранг

бунд (союз) бунд (одақ)

бундесвер бундесвер

25

бундесрат бундесрат

бундестаг бундестаг

бунт бүлік

бунтарский дух бүлікшілік рух

бунтарь бүлікші

бурабайский курган бурабай қорғаны

бурава бұрғы

бурбоны бурбондар

бургомистр бургомистр

бургундская династия бургунд әулеті

бургундские войны бургунд соғыстары

бургундцы бургундиялықтар

бурджиты бурджиттер

бурдюк мес

буржуа буржуа

буржуазия буржуазия

буржуазно-демократическая революция буржуазиялық-демократиялық революция

буржуазно-национальная интеллигенция буржуазиялық-ұлттық зиялы қауым

буржуй буржуй

буриды буридтер

бурлак бұрлақ

бурмистерская палата (ратуша) бурмистр палатасы (ратуша)

бурмистр бурмистр

бурская война бур соғысы

буртасы буртастар

бурундай (бурандай, бурондай, буранда,

брандай)

боралдай

бурханы бұрхандар

буры бурлар

бурятия бурятия

бурятские летописи бурят жылнамалары

буряты буряттар

бусидо бусидо

бутурлинский комитет бутурлиндік комитет

буфер буфер

буферные государства буферлік мемлекеттер

бухарестский мирный договор бухарест бітімі

бухарская операция бұқара операциясы

бухарские евреи бұқаралық еврейлер

бухарский эмират бұқара әмірлігі

бухгольца экспедиция бухгольц экспедициясы

бухенвальд бухенвальд

буцелларии буцелларийлер

буцинатор буцинатор

бушмат бушмат

бушмены бушмендер

буш-нож буш-пышақ

былина аңыз

бюллетень бюллетень

бюллетень оппозиции оппозицияның бюллетені

бюргер бюргер

бюро бюро

26

бюро информационное ақпарат бюросы

бюро мусульманское мұсылман бюросы

бюро туркестанское (Туркбюро) түркістан бюросы (Түрікбюро)

бюрократ төрешіл

бюрократизм төрешілдік

бюрократия төрешілдік

бюст мүсін

В

«вейс план» - белый план «вейс жоспары» - ақ жоспар

вавилонии цари вавилон патшалары

вавилонская башня вавилон мұнарасы

вавилонская литература вавилон әдебиеті

вавилонское государство вавилон мемлекеті

вавилонское искусство вавилон өнері

вавилонское пленение вавилон тұтқыны

вавилонское религиозное мировоззрение вавилон діни дүниетанымы

ваганты ваганттар

вайшьи вайшьи

вакатаков династия вакатактар әулеті

вакуум власти биліксіздік

вакуум временной уақыттық вакуум

вакуум духовный рухани күйзеліс

вакуум пространственный кеңістікті вакуум

вакуфы вакуфтар

вакф вакф

вакханалия вакханалия

вали уәли

валлерштайна теория валлерштайн теориясы

валлоне валлондар

валовой национальной продукт жалпы ұлттық өнім

валуа валуа

валькирия валькирия

вальпургиева ночь вальпургий түні

валюта валюта

вандализм вандализм, тағылық

вандалы вандалдар

вандемьерский мятеж вандемьер бүлігі

вандея вандея

ванзеевское совещание ванзей кеңесі

ванское царство ван патшалығы

ван-хан ван-хан

варвар жабайы

варваризмы варваризмдер

варварские правды варвар ақиқаттары

варварство тағылық, айуандық

варвары варварлар

варвохронология варвохронология

вардапет вардапет

вариант барбаросса барбаросса нұсқасы

вариант этнического контакта этностық байланыс нұсқасы

варфоломеевская ночь варфаламей түні

варшавский договор варшава шарты

27

варшавское великое княжество варшава ұлы князьдігі

варшавско-ивангородская операция варшава-ивангород операциясы

варяжский путь варяг жолы

василеопатор василеопатор

вассал вассал, бағынышты

вассалитет бағыныштылық

вассальное государство вассалды мемлекет

ватага тобыр

ватерлоо ватерлоо

ватикан ватикан

ватиканский узник ватикан тұтқыны

ваттасиды ваттасидтер

ватяги ватягтар

вахманшафт вахманшафт

вахтенный офицер вахталық офицер

ваххабиты уаххабшылар

вашингтонский договор вашингтон шарты

введенные бояре кіргізілген боярлар

вевелица вевелица

вегетация вегетация

веданта веданта

ведизм ведизм

ведическая религия ведалық дін

ведомство ведомство

веды ведалар

везеготы везеготтар

везирь уәзір

веймарская республика веймар республикасы

веймарское учредительное собрание веймар құрылтай жиналысы

век ғасыр

вексель вексель

вексилляция вексилляция

великая депрессия ұлы дағдарыс

великая китайская стена ұлы қытай қорғаны

великая октябрьская социалистическая

революция

ұлы қазан социалистік революциясы

великая отечественная война 1941-1945 гг. ұлы отан соғысы 1914-1945 жж.

великая ремонстрация ұлы ремонстрация

великая сибирская магистраль ұлы сібір магистралі

великая скорбь ұлы қайғы

великая степь ұлы дала

великая французская революция ұлы француз революциясы

великая хартия вольностей ұлы еркіндік хартиясы

великие географические открытия ұлы географиялық жаңалықтар

великие державы ұлы державалар

великие моголы ұлы моғолдар

великие сельджуки ұлы селжұқтар

великий визирь ұлы уәзір

великий день улуса ұлыстың ұлы күні

великий джут ұлы жұт

великий князь ұлы князь

великий магистр ұлы магистр

28

великий народный хурал ұлы халық хұралы

великий перелом ұлы бетбұрыс

великий поход ұлы жорық

великий распад ұланғайыр ыдырау

великий улус ұлы ұлыс

великий шелковый путь ұлы жібек жолы

великодержавный шовинизм ұлыдержавалық шовинизм

великое бедствие алапат нәубет

великое княжество ұлы князьдік

великое переселение народов халықтардың дүрліге қоныс аудару

великорусы ұлы орыстар, великорустар

велиты велиттер

величавость асқақтық

величие ұлылық

вельможа шонжар

венгерский поход венгер жорығы

вендетта вендетта, кек

венеды венедтер

венок гүлтәж; азагүл

венская операция вена операциясы

венский интернационал вена интернационалы

венский конгресс вена конгрессі

венский союзный договор вена одақтық шарты

вера сенім

верблюд двугорбый қос өркешті түйе

верблюд-бактриан бактриан-түйе

верблюд-дромадер дромадер-түйе

верблюдица аруана

верблюдовод түйеші

верблюдоводство түйе өсіру

верблюд-одногорбый бір өркешті түйе

вербовка қызметке тарту

вервь вервь

верден верден

вердикт кесім

веревка черно-белая ала жіп

веретено ұршық

верификация верификация, анықтау

вермахт вермахт

верненский мятеж верный бүлігі

вернисаж вернисаж

вероисповедание діни наным

веротерпимость діни шыдамдылық

вероучение діни ілім

версальский мирный договор версаль бейбіт бітімі

версальско-вашингтонгская система версаль-вашингтон жүйесі

версия нұсқа, пікір, хабар

верста шақырым

вертолет тікұшақ

верующий діндар

верфь верфь

верхние ворота жоғарғы қақпа

29

верховное главнокомандование жоғарғы бас қолбасшылық

верховное народное собрание жоғарғы халық жиналысы

верховный жоғарғы

верховный главнокомандующий жоғарғы бас қолбасшы

верховный правитель бас билеуші

верховный совет жоғарғы кеңес

верховный суд жоғарғы сот

верховный тайный совет жоғарғы құпия кеңес

верхушка төбелтоп

вестгот вестгот

вестернизация вестерндендіру

вестниариты вестниариттер

ветеран ардагер

ветеран войны соғыс ардагері

вето вето

ветхий завет көне өсиет (завет)

вече вече

вечный мир мәңгілік бейбітшілік

вечный огонь мәңгілік алау

взвод взвод

взгляд көзқарас

взыскание погибших қайтыс болғандардың құнын өтету

взятие алу

взятка пара

взяточничество парақорлық

вивлиофика вивлиофика

виги вигилер

вид түр

видок куәгер

виды источников дереккөз түрлері

византийская империя византия империясы

византийско-арабские войны византия-араб соғыстары

византийско-персидские войны византия-парсы соғыстары

византиноведение византиятану

визит кездесу, сапар

викинги викингтер

вилайет уалияат

вилланство вилланшылдық

вилы аша

виндзорская династия виндзор әулеті

виндикация виндикация

винная монополия шарап монополиясы

виноградарство жүзім өсіру

винтовка мылтық

вира вира

вираж вираж, бұрылыс

вириавункулокальность вириавункуоқшаулық

виртуальный виртуалды, болуы мүмкін

виселица дар

висляне висляндар

висячие сады семирамиды семирамиданың аспалы бақтары

висячий проход аспалы өткел

30

витраж витраж, таскесте

витязь алып, батыр

вице... вице...

вице-адмирал вице-адмирал

вице-губернатор вице-губернатор

вице-канцлер вице-канцлер

виши виши

владелец иеленуші

владение иелік

владычество монгольских ханов моңғол хандарының өктемдігі

власовцы власовшылар

власти местные жергілікті билік

власти официальные ресми билік органдары

властитель әмірші, билік жүргізуші

власть билік; өкімет

власть верховная жоғарғы билік

власть законодательная заң шығарушы билік

власть исполнительная атқарушы билік

власть легитимная заңды өкімет

влксм, всесоюзный ленинский союз

молодежи

блкжо, бүкілодақтық лениншіл

коммунистік жастар одағы

внеочередной чрезвычайный съезд кезектен тыс төтенше съезд

внешняя политика сыртқы саясат

внеэкономические методы экономикадан тыс әдістер

внимание назар, көңіл

внутреннее устройство ішкі құрылым

внутренняя азия ішкі азия

внутренняя орда ішкі орда

внутренняя политика ішкі саясат

внутриобщинная солидарность ішкіқауымдық тілектестік

внушение иландыру

водовладение су иелігі

водоем суат

водосборная галерея су жинайтын әуіт

водохранилище суқойма

воевода воевода

воевода әскербасы, қолбасшы

воеводское управление қолбасшы басқармасы

воеводство воеводалық

военачальник әскербасы

военная архитектура әскери сәулет өнері

военная демократия әскери демократия

военная зона әскери зона

военная коллегия әскери коллегия

военная оппозиция әскери оппозиция

военная политика әскери саясат

военная реформа әскери реформа

военное дело әскери іс

военное искусство соғыс өнері

военное положение соғыс жағдайы

военно-исторические комиссии әскери-тарихи комиссиялар

военно-народное управление әскери-халықтық басқару

31

военнопленные соғыс тұтқындары

военно-промышленные комитеты әскери-өнеркәсіптік кешен

военно-революционные комитеты әскери-революциялық комитеттер

военные комиссары әскери комиссарлар

военные метательные машины әскери лақтырғыш машиналар

военные поселения әскери мекендер

военные специалисты әскери мамандар

военные чины әскери шендер

военный комиссариат әскери комиссариат

военный коммунизм әскери коммунизм

военный лагерь әскери лагерь

военный округ әскери округ

военный совет әскери кеңес

военный союз әскери одақ

вожатый жетекші

вождество көсемдік

вождь көсем

вождь военный әскери көсем

вождь племени тайпа көсемі

воззрение антропологические антропологиялық көзқарас

возобновление сватовства сүйек жаңғырту

возрождение қайта өрлеу

возрождение экономические экономикалық қайта өрлеу

войлок киіз

войлочные чулки байпақ

воин жауынгер

война соғыс

война гражданская азамат соғысы

война крестьянская шаруалар соғысы

война мировая дүние жүзілік соғыс

война освободительная азаттық соғыс

война партизанская партизандық соғыс

война священная қасиетті соғыс

война столетняя жүз жылдық соғыс

война ядерная ядролық соғыс

воинская обязанность әскери міндет

воинская повинность әскери міндеткерлік

воинская часть әскери бөлім

воинские почести әскери құрмет

воинский долг әскери борыш

войны соғыстар

войска әскер

войска вчк бүкілресейлік төтенше комиссия әскері

войска инженерные инженерлік әскер

войска иррегулярные тұрақсыз әскер

войска казачье казак әскері

войска линейные шептік әскер

войска сс сс әскері

волжская булгария еділ бұлғариясы

волжские казаки еділ казактары

волк бөрі, қасқыр

волнение толқу

32

волнение народное халық толқуы

волокуша сүйреткі

волонтеры волонтерлер, еріктілер

волостное правление болыстық басқарма

волостное правление болыстық билік

волостное управление болыстық басқару

волостной старшина болыстық старшина

волостной суд болыстық сот

волость болыс

вольнодумство еркін ойлылық

вольные города ерікті қалалар

вольные слуги ерікті құлдар

вольный ерікті, еркін

вольтерианство вольтерианшылдық

волюнтаризм волюнтаризм, асыра сілтеу

воля ерік-жігер

воля народа халық еркі

вооружение қарулану

вооруженное восстание қарулы көтеріліс

вооруженные силы қарулы күштер

вооруженный нейтралитет қарулы бейтараптық

вопрос национальный ұлт мәселесі

ворота қақпа

воротила шонжар

восемнадцатое брюмера он сегізінші брюмер

воскресные школы жексенбілік мектептер

воссоединение қайта қосылу

восстание көтеріліс

восстание бабидское бабидтер көтерілісі

восстание вооруженное қарулы көтеріліс

восстание декабристов декабристтер көтерілісі

восстание исатая тайманова исатай тайманов көтерілісі

восстание кенесары касымова Кенесары Қасымұлы көтерілісі

восстание крестьянское шаруалар көтерілісі

восстание пугачева Пугачев көтерілісі

восстание срыма датова Сырым Датұлы көтерілісі

восстание тайпинское тайпиндер көтерілісі

восстановить қалпына келтіру

восток шығыс

восток арабский араб шығысы

востоковедение шығыстану

восточная война 1853-56 шығыс соғысы

восточная римская империя шығыс рим империясы

восточнотюркский каганат шығыс түрік қағанаты

восточные тюрки шығыс түркілер

восточный вопрос шығыс мәселесі

восточный пакт шығыс пактісі

восточный туркестан шығыс түркістан

восточный фронт шығыс майданы

вотивные предметы вотивтік заттар

вотировать дауыс беру

вотум вотум

33

вотчина вотчина

враг дұшпан, жау

враг народа халық жауы

вражда жауласу, өшпенділік

врангелевщина врангельшілдік

вредитель зиянкес

временное положение уақытша ереже

временное правительство уақытша үкімет

временное сибирское правительство уақытша сібір үкіметі

временнообязанные крестьяне уақытша міндетті шаруалар

временные комитеты уақытша комитеттер

временные правила уақытша ережелер

время историческое тарихи уақыт

время новое жаңа уақыт

всадник салт атты

всеведущий көреген

всеказахские съезды советов бүкілқазақ кеңестерінің съездері

вселенная ғалам

всемирная исламская лига бүкіләлемдік ислам лигасы

всемирная история дүние жүзі тарихы

всемирное братство буддистов буддашылардың бүкіләлемдік

бауырластығы

всемирный исламский конгресс бүкіләлемдік ислам конгрессі

всемогущий құдіретті

всеобуч мектеп жасындағы балаларды жаппай

оқыту

всеобщая история жалпы тарих

всеобщая перепись населения жаппай халық санағы

всеобщая трудовая повинность жаппай еңбек міндеткерлігі

всероссийские съезды советов бүкілресейлік кеңестер съездері

всероссийский центральный

исполнительный комитет - вцик

боак – бүкілресейлік орталық атқару

комитеті

всесоюзная коммунистическая партия

большевиков - вкп (б)

бкп (б) – большевиктердің бүкілодақтық

коммунистік партиясы

всесоюзные съезды советов бүкілодақтық кеңестер съездері

вспомогательные исторические

дисциплины (вид)

қосалқы тарихи пәндер

вступление алғы сөз, кіріспе

вторая империя екінші империя

вторая мировая война екінші дүниежүзілік соғыс

вторая революция екінші революция

вторая республика екінші республика

вторжение басып кіру

второй интернационал екінші интернационал

второй конгресс коминтерна коминтерннің екінші конгрессі

второй тюркский каганат екінші түрік қағанаты

второй фронт екінші майдан

вульгаризм вульгаризм, тұрпайы сөз

выборы сайлау

вывоз капитала капиталдың шығарылуы

выгон скота малды өріске айдау

выдра құндыз

34

выкуп сатып алу

вылазка жортуыл

вымогательство бопсалау

выносливый төзімді

выпас мал жаю

высочество жоғары мәртебелі

высшая мера наказания (вмн) жазалаудың жоғары шарасы

высшая партийная школа (впш) жоғары партия мектебі

высший военный совет жоғары әскери кеңес

высший совет народного хозяйства (вснх) жоғары халық шаруашылығы кеңесі

высылка жөнелту

вышивка кесте

вьетнамская вэй, княжество вьетнамдық вэй

вэй восточная шығыс вэй

вэй западная батыс вэй

вэй северная солтүстік вэй

Г

гаагская конференция гаага конференциясы

гаагские конвенции гаага конвенциясы

габсбурги габсбургтер

гагаузы гагауздар

гадатель на кумалаках құмалақшы

газа газа

газават ғазауат

газель ғазал

газета газет

гази, газий қазы

газневидов государство газневидтер мемлекеті

газневиды газневидтер

гайдамак гайдамак

гайдуки гайдуктер

галатея галатея

галаты галаттар

галера көп ескекті қайық

галерея галерея

галикарнасский мавзолей галикарнасс кесенесі

галия (медресе) ғалия медресесі

галлицизмы галлицизмдер

галлия галлия

галлы галлдар

галльские походы галл жорықтары

гангстер гангстер

гангут гангут

гандизм гандизм

ганза ганза

ганибаловская клятва ганибалл анты

ганноверы ганноверлер

ганч ганч

ганьсу, обл ганьсу облысы

гао-цзу гао-цзу

гарантия кепілдік

гарем гарем

35

гарлама адыраспан

гарлем гарлем

гармония үйлесім

гарнизон гарнизон

гарнизонные школы гарнизон мектептері

гарпун с зазубриками ілмекті сүңгі

гасаниды гасанидтер

гаубица гаубица

гауптвахта гаупвахта

гауфюрер гауфюрер

гаучо гаучо

гвардия гвардия, ұлан

гвельф гвельф

гегемония үстемдік

гегемония пролетариата пролетариат үстемдігі

гедонизм гедонизм

гезы гездер

гезы (нищие) гездер (қайыршылар)

гелиоцентризм гелиоцентризм

гельветы гельветтер

гемма гемма

генеалогические сегменты генеалогиялық сегменттер

генеалогия шежіре, тектану

генеарльный секретарь бас хатшы

генезис генезис, шығу

генерал генерал

генерал-адмирал генерал-адмирал

генерал-адъютант генерал-адъютант

генерал-аншеф генерал-аншеф

генерал-аудитор генерал-аудитор

генерал-губернатор генерал-губернатор

генерал-губернаторство генерал-губернаторлық

генералиссимус генералиссимус

генералитет генералитет

генерал-лейтенант генерал-лейтенант

генерал-майор генерал-майор

генерал-поручик генерал-поручик

генерал-фельдмаршал генерал-фельдмаршал

генеральная ассамблея оон бұұ бас ассамблеясы

генеральное межевание бас межелеу

генеральные штаты бас штаттар

генеральный бас

генеральный прокурор бас прокурор

генеральный секретарь оон бұұ бас хатшысы

генеральный секретарь цк кпсс кокп ок бас хатшысы

генеральный штаб бас штаб

генеральный штат бас штат

генотип генотип

генофонд генофонд

геноцид геноцид, зұлмат

генуэзская конференция генуя конференциясы

генуя генуя

36

геобиоценоз (биоценоз) геобиоценоз

географическая и историческая среда географиялық және тарихи орта

географическая ось истории тарихтың географиялық осі

география историческая тарихи география

геология историческая тарихи геология

геоморы геоморлар

геополитика геосаясат

геополитический дуализм геосаяси дуализм

георгиевский крест георгиев кресті

геостратегия геостратегия

геоцентризм геоцентризм

гептархия гептархия

геральдика геральдика

герат герат

герб елтаңбатану

герб государственный мемлекеттік елтаңба

гербоведение гербтану

гербовые знаки герб белгілері

германизмы германизмдер

германистика германистика

германцы германдықтар

герменевтика герменевтика

гермийаногуллары гермийаногулдары

герой қаһарман; ер

герой советского союза кеңес одағының батыры

герой социалистического труда социалистік еңбек ері

герой труда еңбек ері

героизм қаһармандық, ерлік

герои-матросовцы қаһарман-матросовшылар

герольдия герольдия

герольды герольдер

геронтократия геронтократия

геронтология геронтология

герцог герцог

герцогство герцогтық

гестапо гестапо

гетерогенность гетерогендік

гетман гетман

гетто гетто

гибеллин гибеллин

гибель қаза табу

гид жолбасшы

гиждуванское сражение гиждуван шайқасы

гильдия гильдия

гильза гильза

гильотина гильотина

гимн гимн; әнұран

гимн государственный мемлекеттік әнұран

гимназия гимназия

гимнасий гимнасий

гиперкритицизм гиперкритицизм

гипертрофированный рабайсыз

37

гипноз гипноз, көзарбау

гипотеза болжам

гиппократова клятва гиппократ анты

гиреи гирейлер

гитлера, политическое завещание гитлердің саяси өсиеті

гитлера-сталина пакт гитлер-сталин пактісі

ГКО (государственный комитет обороны

СССР)

МҚК (КСРО мемлекеттік қорғаныс

комитеті)

ГКЧП (государственный комитет по

чрезвычайному положению)

МТЖК (мемлекеттік төтенше жағдай

комитеті)

глава басшы

глава администрации әкімшілік басшысы

главенство басымдылық

главкизм главкизм

главкократия главкократия

главнокомандующий бас қолбасшы

главные войска бас әскер

главный суд бас сот

главный штаб бас штаб

главполитпросвет бас саяси-ағарту комитеті

гладиатор гладиатор

гласность жариялылық

глашатай жаршы

глобализация жаһандану

глобалистика глобалистика

глобальность ғаламдық

глобальный жаһандық

глоссарий глоссарий

глоссаторы глоссаторлар

гнет езгі, қанау

гносеология гносеология, таным теориясы

гностицизм гностицизм

гоби гоби шөлі

гогенцоллерны гогенцоллерлер

гогенштауфены гогенштауфендер

год отпущения кешіру жылы

годовщина жылдық

годы великого бедствия ақтабан шұбырынды, алқакөл сұлама

голландцы голландықтар

голова басқарушы

головничество головничество

головной убор женский жаулық

голод аштық

голодание ашығу

голодные бунты ашаршылық бунттары

голодные походы аш жорықтар

голодовка аштық жариялау

голодомор в казахстане қазақстандағы ашаршылық

голодомор в украине украинадағы ашаршылық

голосование дауысқа салу

гоминиды гоминидтер

гоминоиды гоминоидтар

38

гоминьдан гоминьдан

гомо габилис гомо габилис

гомо сапиенс гомо сапиенс

гомо эректус гомо эректус

гомогенность гомогендік

гон керней

гонение қуғындау

гонец қуғыншы; хабаршы

гонорар қаламақы

гончар қышшы

гоплиты гоплиттер

гордиев узел гордий түйіні

горное дело кен ісі

горные жуны таулы жундар

город қала, шаһар

город-герой батыр-қала

город-государство қала-мемлекет

городище кент, ескі қаланың орны

городничий дуанбасы

городовой городовой

городок қалашық

город-побратим бауырлас қала

городская дума қалалық дума

городское самоуправление қалалық өзін-өзі басқару

горожане қалалықтар (қала тұрғындары)

горячая зона жанып жатқан аймақ, от шарпыған аймақ

госзакуп мемлекеттік сатып алу

госпиталь госпиталь

госпитальеры госпитальерлер

госплан мемлекеттік жоспар

господин мырза

господство үстемдік

господство политические саяси өктемдік

господь құдай

государства централизованные орталықтанған мемлекеттер

государственная дума мемлекеттік дума

государственная канцелярия мемлекеттік кеңсе

государственная печать мемлекеттік баспасөз

государственная программа мемлекеттік бағдарлама

государственная религия мемлекеттік дін

государственная символика (греч.) мемлекеттік символика

государственная собственность мемлекеттік меншік

государственное знамя мемлекеттік ту

государственное образование мемлекеттік білім беру

государственное политическое управление

(гпу)

мемлекеттік саяси басқарма

государственное право мемлекеттік құқық

государственное устройство мемлекеттік құрылым

государственно-политический кризис мемлекеттік-саяси дағдарыс

государственность мемлекеттілік

государственные комитеты мемлекеттік комитеттер

государственные премии мемлекеттік сыйлықтар

39

государственные преступления мемлекеттік қылмыстар

государственный герб мемлекеттік елтаңба

государственный контроль мемлекеттік бақылау

государственный переворот мемлекеттік төңкеріс

государственный секретарь мемлекеттік хатшы

государственный совет мемлекеттік кеңес

государственный язык мемлекеттік тіл

государство мемлекет

государство вассальное бағынышты мемлекет

государство великих моголов ұлы моғолдар мемлекеті

государство кочевых узбеков көшпелі өзбектер мемлекеті

государство марионетка қолжаулық мемлекет

государство митанни митанни мемлекеті

государство национальное

(моноэтническое)

ұлттық мемлекет (моноэтностық)

государство птолемеев птолемейлер мемлекеті

государство сасанидов сасандитер мемлекеті

государство сефевидов сефевидтер мемлекеті

государство унитарное біртұтас мемлекет

государь ағзам; тақсыр

готика готика

готический готикалық

готы готтар

грабеж тонаушылық

грабитель тонаушы

гравировка оймалау

гравюра гравюра, шекпе

градоначальник қала бастығы

градостроительство қала құрылысы

гражданин азамат

гражданская война азамат соғысы

гражданская война 1917-1922 гг. 1917-1922 жылдардағы азамат соғысы

гражданская оборона азаматтық қорғаныс

гражданский кодекс азаматтық кодекс

гражданское движение азаматтық қозғалыс

гражданское общество азаматтық қоғам

гражданское право азаматтық құқық

гражданство азаматтық

гражданство двойное қосазаматтық

грамматика грамматика

грамота грамота; сауат

грамота аккредитивная аккредитивтік грамота

грамотность сауаттылық

гранатомет граната лақтырғыш

гранд гранд, алпауыт

граница шекара

граница государственная мемлекеттік шекара

граница этническая этникалық шекара

грант грант

граф граф

графика кескіндеме

графика латинская латын жазуы

40

графология графология

графство графтық

гребень тарақ

грейфсвальдский союзный договор грейсвальд

греки гректер

греко-бактрийское царство грек-бактрия патшалығы

греко-персидские войны грек-парсы соғыстары

гренадер гренадер

грех күнә

греческая культура грек мәдениеті

грешник күнәһар

гривка алқа

гривна құйма алтын; құйма күміс

григорианский календарь григориан күнтізбесі

грим грим

гриф белгі

гриф согласования келісім белгісі

гриф утверждения бекіту белгісі

гроб табыт

гробля гробля, ор

гробница мазар

грозный айбарлы, қаһарлы

гроссмейстер гроссмейстер

грузины грузиндер

грунт грунт, топырақ

группа ассоциативная қауымдасқан топ

группа доминирующая басым топ

группа освобождения труда еңбекті азат ету тобы

группа семейно-родственная отбасылық-туыстық топ

группа этническая этникалық топ

группировка топтастық

групповой антогонизм топтық бітіспес қайшылық

грюнвальдская битва грюнвальд шайқасы

грязевая битва балшық соғысы

губернатор губернатор

губерненский комитет губерниялық комитет

губерния губерния

губернские комитеты губерниялық комитеттер

губернский прокурор губерниялық прокурор

губернский секретарь губерниялық хатшы

губернское правление губерниялық басқару

гувера комиссия гувер комиссиясы

гувернантка гувернантшы

гугенот гугенот

гугенотские войны гугенот соғыстары

гугеноты гугеноттар

гужевая повинность көлік міндеткерлігі

гужевой налог көлік салығы

гузы гуздар

ГУЛАГ ГУЛАГ (лагерлердің бас басқармасы)

гулям гулям

гулямы гулямдар

41

гуманизм гуманизм, ізгілік

гуманист гуманист

гуманитарная помощь гуманитарлық (қайырымдылық) көмек

гуманитарный гуманитарлық

гуманность ізгілік

гунны, хунны ғұндар

гуньмо гуньмо

гупты гуптар

гургендж гургендж

гурхан гурхан

гур-эмир гур-әмір

гусар гусар

гуситское революционное движение гуситтердің революциялық қозғалысы

гуситы гусшілдер

гэлолу (гэлу) гэлолу

гяур кәпір

Д

«дело врачей» «дәрігерлер ісі»

«десятиверстная полоса» «он шақырымдық алқап»

«Деяния апостолов» «Апостолдар іс-әрекеттері»

дабыл дабыл

давление политическое саяси қысым

давление экономическое экономикалық қысым

давность события оқиғаның көнелігі

давосский форум давос форумы

даи даилар

даки дақтар

далбагай далбағай

дальновидность көрегендік

дамба дамба

дамбал (нижние шаровары) дамбал

дамолла дамолла

дандана дандана

данная грамота сый грамотасы

данные деректер

данные исходные бастапқы деректер

данышмендов государство данышмендтер мемлекеті

дань алым-салық; құрмет

дао дао

даосизм даосизм

дар сый-сыяпат; дарын

дар ойыны дар ойыны

дарбаза дарбаза

дарвинизм дарвинизм

даргинцы даргиндер

дарение сыйлық

дарственники сый алушылар

дарши даршы

дастан дастан

дастархан дастархан

дат дат

дата дата

42

датировка документа документті даталау

даточные люди дат адамдары

датха датқа

датчане даттар

дауылпаз дауылпаз

дахи дахтар

дацзыбао дацзыбао

двадцатипятитысячники жиырма бес мыңдықтар

дважды герой советского союза екі мәрте кеңес одағының батыры

дважды герой социалистического труда екі мәрте социалистік еңбек ері

движение броуновское ретсіз қозғалыс

движение вооруженных сил қарулы күштер қимылы

движение кооперативное кооперативтік қозғалыс

движение народно-освободительное халық-азаттық қозғалыс

движение национально-освободительное ұлт-азаттық қозғалыс

движение общественно-политическое қоғамдық-саяси қозғалыс

движение переселенческое қоныс аудару қозғалысы

движение политическое саяси қозғалыс

движение рабочее жұмысшылар қозғалысы

движение свадеши свадеши қозғалысы

движение сопротивления қарсылық қозғалысы

движение сопротивленческое қарсыласу қозғалысы

движения социально-политические әлеуметтік-саяси қозғалыстар

движимость жылжымалылық

двинская уставная грамота двина жарғы грамотасы

двоевластие қос өкімет

двоеженство қос әйел алушылық

двойственности закон екіұштық заң

двойственность екі жақтылық, екіұштылық

двойственный союз екі жақты одақ

двор аула

двор колхозный ұжымшарлық аула

двор королевский король сарайы

двор монетный теңге сарайы

двор стражи күзет ауласы

двор темничный қапастағы аула

двор торговый сауда сарайы

двор царский патша сарайы

дворец сарай

дворец зимний қысқы сарай

дворецкий сарай бастығы

дворовая тетрадь сарай дәптері

дворовые люди аула адамдары

дворцово-вотчинная система сарай-вотчина жүйесі

дворцовые земли сарай жерлері

дворцовые крестьяне сарай шаруалары

дворцовые перевороты сарай төңкерістері

дворцовые разряды сарай дәрежелері

дворяне столбовые атақты дворяндар

дворянин дворян

дворянские институты дворяндар институты

дворянский банк дворяндар банкі

43

дворянское собрание дворяндар жиналысы

дворянство дворяндық

двуглавый орел екі басты самұрық

двуколка қос дөңгелекті арба

двуликий янус екіжүзді янус

двуличие екіжүзділік

двуречье қосөзен

двурушничество аярлық

двусмысленность екіұштылық

двухзональный қосаймақтық, қосарлы

двухпалатный қос палаталы

двухпартийная система екіпартиялық жүйе

двуязычие қостілділік

деака партия деак партиясы

дебаты пікіртартыс

дебитор қарыздар

деблокирование оқшаулауды алып тастау

дебош керіс, жанжал

дебреценская операция дебрецен операциясы

дебюрократизация бюрократсыздандыру

дебют дебют

девальвация құнсыздану

девиантность әумесерлік

девиация девиация

девиз ұрансөз

деволюционная война дейволюциялық соғыс

девятина девятина

деградация азғындау

дегуманизация ізгіліксіздендіру

дед ата

дедовщина әлімжеттік

дееспособность іс-әрекетке қабілеттілік

дезавуирование мақұлдамаушылық

дезертир қашқын

дезертирство қашқындық

дезинформация теріс ақпарат

дезорганизатор шырықбұзушы

дезориентация бағдардан жаңылу (жаңылдыру)

деидеологизация идеологиясыздандыру

деизм деизм

действенность пәрменділік

действие қимыл, әрекет

действие документа құжат күші

действие закона заң қолданысы

действие политическое саяси әрекет

действия военные соғыс әрекеттері

декабристы желтоқсандықтар

декабрьские вооруженные восстания желтоқсан қарулы көтерілістері

декабрьские события желтоқсан оқиғалары

декада онкүндік

декаданс құлдырау

декадентство декаденттік

44

деказвильская стачка деказвиль стачкасы

декан декан

деканат деканат

декартелизация картельсіздендіру

декелейская война декелей соғысы

декламация декламация, мәнерлі оқу

декларативный жариялы

декларация декларация, мәлімдеме

декларация независимости тәуелсіздік декларациясы

декларация о государственном

суверенитете

мемлекеттік тәуелсіздік туралы

декларация

декларация об образовании білім беру декларациясы

декларация прав народов халықтардың құқық декларациясы

декларация прав человека и гражданина адам және азамат құқығы декларациясы

деклассирование тапсыздану

деколонизация отарсыздандыру

декоративное искусство декоративтік өнер

декрет декрет

декрет о всеобщем военном обучении жаппай әскери оқыту туралы декрет

декрет о земле жер туралы декрет

декрет о мире бейбітшілік туралы декрет

декрет о самоопределении нации ұлттың өзін-өзі билеуі туралы дектер

декуматные поля декуматтық дала

декурионы декуриондар

делавары делаварлар

делегат делегат

делегация делегация

делегирование власти билікті табыстау

делегирование полномочий өкілеттікті табыстау

делегированное законодательство табысталған заңнама

делегитимизация заңсыздандыру

деление бөліну, бөлініс

делийский султанат дели сұлтанаты

делимитация межелеу

делимитация границ шекараларды межелеу

делимость бөлінетіндік

дело іс

дело кузнечное ұсталық кәсіп

деловитость іскерлік

делопроизводство іс жүргізу

дельта атырау

дельфийский метод дельфи әдісі

демагог көпірме

демагогия көпірмелік

демаркационная линия демаркациялық меже

демаркация границ шекараны демокрациялау (шегендеу)

демарш демарш, қарсылық білдіру

демаскировка әшкерелеу

демилитаризация қарусыздандыру

демилитаризованная зона қарусыздандырылған аймақ

демиург жаратушы

демобилизация әскерден қайтару

45

демографическая политика демографиялық саясат

демографический взрыв демографиялық күрт өсу

демография демография, халықтану

демография историческая тарихи демография

демократ демократ

демократизация демократияландыру

демократическая ассоциация демократиялық қауымдастық

демократическая оппозиция демократиялық қарсылық

демократическая партия демократиялық партия

демократические процессы демократиялық үдерістер

демократические реформы демократиялық реформалар

демократический блок демократиялық одақ

демократический выбор демократиялық таңдау

демократический социализм демократиялық социализм

демократический союз народа халықтың демократиялық одағы

демократический транзит демократиялық транзит

демократический фронт демократиялық майдан

демократический централизм демократиялық орталықшылдық

демократическое общество демократиялық қоғам

демократическое объединение демократиялық бірлестік

демократическое совещание демократиялық кеңес

демократия демократия

демократия внутрипартийная партияның ішкі демократиясы

демократия делегативная өкілеттенген демократия

демократия идентитарная идентитарлық демократия

демократия непосредственная тікелей демократия

демократия представительная өкілденген демократия

демократия прямая туражол демократиясы

демократия участия қатысу демократиясы

демократура демократура

демолирование бекіністі бұзу

демонетизация демонетизация

демонствация протеста наразылық шеруі

демонстрация шеру

демонтаж бөлшектеу

демонтирование бөлшектеп алу

демополитика демосаясат

демос халық

демотическое письмо демотикалық жазу

демпинг демпинг, шығынсауда

демшиза демшиза

денатурализация азаматтықтан шығу

денационализация ұлттық меншіктен айыру

денацификация нацизмді жою

дендрохронология дендрохронология

денежная единица ақша бірлігі

денежная реформа ақша реформасы

денежные дворы ақша сарайлары

денежные знаки ақша белгілері

деникинщина деникиншілдік

деноминация деноминация

денонсация келісімді бұзу, күшін жою

46

дентайр дентайр

дентикулы дентикулдар

день баррикад баррикадалар күні

день благодарения ықылас білдіру күні

день независимости тәуелсіздік күні

день улыса ұлыс күні

деньги ақша

деньги бумажные қағаз ақша

деньги медные мыс ақша

департамент департамент

департамент миграции көші-қон департаменті

департамент полиции полиция департаменті

депеша жеделақпар

депо депо

депозит депозит

депозитарий (государство-депозитарий) депозитарий (мемлекет-депозитарий)

депонент депонент

депонировать депозитке салу, аманаттау

депопуляция туудың азаюы

депортация елден қуу, жер аудару

депортированные народы и народности жер аударылған халықтар мен ұлыстар

депрессия күйзеліс

депрессия экономическая экономикалық күйзеліс

депривация депривация

депутат депутат

депутатская неприкосновенность депутаттық қолсұғылмаушылық

депутатский запрос депутаттық сауал

депутация депутация

дербентское ханство дербент хандығы

дервиш дәруіш, диуана

деревня деревня

дерево ағаш

дерево будды будда діңгегі

деревянная мебель ағаш жиһаз

деревянная посуда ағаш ыдыс

деревянная утварь ағаш бұйымдар

деревянный дом ағаш үй

держава держава

державное сознание державалық сана-сезім

державность державалалық

державцы державашылдар

держатель акции акция ұстаушы

дерзание ошарлану, өжеттену

дерзость өжеттік

дерматоглифика дерматоглифика

десант десант

десантные корабли десант кемелері

десантный пункт десант пункті

десегрегация нәсілшілдікті жою

деснинский мезолит десна мезолиті

десница оң қол

деспот озбыр

47

деспотизм озбыршылдық

деспотия озбырлық

дестабилизация политическая саяси тұрақсыздық

деструкция іріткішілдік

десятина десятина, ондықжер салығы,

десятиначальник онбасы

десятинный сбор ғұшыр алымы

десятисловие онсөздік

десятичная система ондық жүйе

десятник онбасы

десятский онбасылық

десять заповедей он өсиет

детант шиеленістің бәсеңдеуі

детектив детектив

детерминация детерминация

детерминизм детерминизм

детерминизм географический жағрафиялық детерминизм

дети войны соғыс балалары

дети колонистов колонисттердің балалары

дети оккупантов басып алушылардың балалары

детонатор оталдырғыш

детская беспризорность балалардың караусыз қалуы

деулинское перемирие деулин келісімі

де-факто іс жүзінде

дефект ақау

дефензоры, дифензоры дифензорлар

дефиниция дефиниция, анықтама

дефицит дефицит, зәрулік, тапшылық

дефицитная экономика дефициттік экономика

дефляция дефляция

дефолт дефолт

деформация деформация, қалпының бұзылуы

дефтер дафтар, дәптер

дефтердар дефтердар

дехкан диқан

дехристианизация христиандықтан бездіру

децемвиры децемвирлер

децемрема децемрема

децентрализация орталықсыздандыру

децентрализованная организация орталықсыздандырылған ұйым

децизионизм децизионизм

децимация децимация

децисты децистер

дешевизна арзаншылық

дешифровка шифрді оқу

дешт-и кыпчак дешті-қыпшақ

де-юре заң жүзінде

деяние іс-әрекет

деятель қайраткер

деятельность қызмет

деятельность политическая саяси қызмет

джабе жабы

48

джавонмарди джавонмарди

джадидизм жәдитшілдік

джадиды жәдиттер

джайлау жайлау

джайнизм джайнизм

джакетта джакетта

джалаириды жалайырлар

джалса джалса

джамаат жамиғат

джамахирия жамахирия

джами ат-таварих жамиғат ат-тауарих

джаназа жаназа

джанг-и лой батпақтық шайқас

джатаки жатақтар

джентльмен джентльмен

джентри джентри

джерримандеринг (джерримандеризм) джерримандеринг (джерримандеризм)

джея договор джей келісімі

джигит жігіт

джигитовка жігіттер сайысы

джимкроуизм джимкроуизм

джин жын

джингоизм джингоизм

джихад жиһад

джунгарский съезд жоңғарлар құрылтайы

джунгарское завоевание жоңғар жаулаушылығы

джунгарское нашествие жоңғар шабуылы

джунгарское ханство жоңғар хандығы

джунгары жоңғарлар

джут жұт

джут года зайца қоян жылғы жұт

джут года лошади жылқы жылғы жұт

джут года свиньи доңыз жылғы жұт

джучи мавзолей жошы күмбезі

джучи улус жошы ұлысы

дзайбацу дзайбацу

дзот дзот

дзютте дзютте

диагностика политическая саяси диагностика

диагностика социальная әлеуметтік диагностика

диадема диадема

диадохи диадохтар

диакон диакон

диалектика диалектика

диалог политический саяси диалог

диапазон ауқым

диапсиды диапсидтер

диаспора диаспора

диаспорология диаспорология

диахроническая шкала диахрондық өлшеу

диахрония диахрондық

диахронный метод диахрондық әдіс

49

див дәу, дию

диван диуан

дивани-хикмет диуани хикмет

дивергенция алшақтық, бағыттан таю

дивергенция политическая саяси алшақтық

дивергенция этническая этникалық алшақтық

диверсант диверсант

диверсификация диверсификация

диверсификация әртараптандыру

диверсия диверсия

дивертисмент дивертисмент

дивиденд үлеспайда

дивизион дивизион

дивизия дивизия

диггер диггер

дигрессия пасторальная пасторалдық дигрессия

диирмен диірмен

дикое поле жабайы дала

дикокаменные киргизы тағы қырғыздар

дикость жабайылық, тағылық

диксикраты диксикраттар

диктат диктат, шексіз билік

диктатор диктатор, шексіз билеуші

диктатура диктатура

диктатура демократии демократияның шексіз билігі

диктатура пролетариата пролетариат диктатурасы

диктатура цезаря цезарь диктатурасы

диктократия диктократия

диктор диктор, хабарман

дилемма дилемма

дилер дилер

дилетант дүмше

динаджиурское (рангпурское) восстание динаджиур (рангпур)көтерілісі

динамика социальная әлеуметтік серпін

динамический ряд серпінділік қатары

динамическое состояние этнической

системы

этникалық жүйенің серпінді ахуалы

динар динар

династийные истории әулеттер тарихы

династия әулет

династия королевская король әулеті

династия мусульманская мұсылман әулеті

диплом диплом

дипломат дипломат, мәмілегер

дипломатическая миссия дипломатиялық миссия

дипломатический представитель дипломатиялық өкіл

дипломатический иммунитет дипломатиялық иммунитет

дипломатический корпус дипломатиялық корпус

дипломатический курьер дипломатиялық курьер

дипломатия дипломатия, мәмілегерлік

дипломатия «дубинки» «шоқпар» дипломатиясы

дипломатия второго уровня екінші деңгейдегі дипломатия

50

дипломатия доллара доллар дипломатиясы

дипломатия первого уровня бірінші деңгейдегі дипломатия

дипломатия третьего уровня үшінші деңгейдегі дипломатия

дипротодонты дипротодонттар

директива директива

директория директория

дирижабль дирижабль

дирхем дирхем

дисгармония үйлесімсіздік

дисконтинуальный пояс дисконтинуал белдеуі

дисконтирование информации ақпаратты дисконттау

дискредитация беделін түсіру

дискретный дискретті

дискреционная власть дискрециялық билік

дискриминация кемсітушілік

дискриминация классовая таптық кемсітушілік

дискриминация политическая саяси кемсітушілік

дискриминация расовая нәсілдік кемсітушілік

дискриминация социально-политическая әлеуметтік-саяси кемсітушілік

дискриминация этническая этникалық кемсітушілік

дискурс дискурс

дискуссия пікірталас

дискуссия о профсоюзах кәсіподақ туралы пікірталас

дислокальность бөлек орналасу

дислокация орналасу

дисперсия шашылу

диспозиция диспозиция

диспропорция диспропорция

диспут ойталас

диссентеры диссентерлер

диссертация диссертация

диссидент диссидент

диссидентское движение диссиденттік қозғалыс

диссиденты и правозащитники диссиденттер мен құқық қорғаушылар

диссонанс диссонанс

дистальная сторона (часть) алшақтық жағы (бөлік)

дистанцированный алыстатылған

дистанция арақашықтық

дисциплина тәртіп; пән

дисциплина труда еңбек тәртібі

дисциплинарная часть тәртіптік бөлім

дисциплины исторические тарихи пәндер

диффамация диффамация

дифферент дифферент

дифференциация дифференциация, жіктеліс

дифференцировать жіктеу, саралау

диффузия диффузия

длинные курганы ұзын қорғандар

до нашей эры біздің заманымызға дейін

доблесть айбын

добро жақсылық, игілік

добровольный флот ерікті флот

51

добровольцы еріктілер

добровольческая армия еріктілер армиясы

добровольческий корпус еріктілер корпусы

доброжелательный ізгі ниетті

добывание огня от алу

добыча олжа, өндіру

добыча нефти мұнай өндіру

доверенность сенімхат

доверие сенім

доводка тиянақтау

доводчик тиянақтаушы

довоенный соғысқа дейінгі

довыборы қосымша сайлау

догадка жорамал

догалское сражение доғал шайқасы

догма қасаң қағида

догматизм қасаңшылдық

догматик қасаңшыл

договор шарт

договор безусловный шартсыз уағда

договор дружественный достық шарт

договор коллективный ұжымдық шарт

договор о коллективной безопасности ұжымдық қауіпсіздік келісімі

договор общественный қоғамдық уағда

договоренность уағдаластық

договорные грамоты шарттық грамоталар

дож дож

доза доза

дозор шолғыншы

дойна дойна

дойра дойра

доисламские верования исламға дейінгі наным-сенімдер

доисламский период исламға дейінгі кезең

доисторическое время тарихқа дейінгі заман

доисторическое искусство тарихқа дейінгі өнер

док док

докапиталистическое общество капитализмге дейінгі қоғам

докембрий докембрий

докер докер

докерамический неолит (мезолит поздний) керамика алдындағы неолит (кейінгі

мезолит)

докимасия докимасия

докладная баяндаухат

докладные холопы баяндау малайлары

доклассовое общество тапқа дейінгі қоғам

докторов, процесс дәрігерлер процесі

доктрина доктрина

доктринер доктринер

доктринерство доктринершілдік

документ құжат

документ аутентичный түпнұсқалық құжат

документальная информация құжаттық ақпарат

52

документальный источник құжаттық дереккөз

документы архивные мұрағаттық құжаттар

документы внешней политики сыртқы саясат құжаттары

документы исторические тарихи құжаттар

дол алқап

долг борыш

долганы долғандар

долгая стачка ұзаққа созылған стачка

долгий парламент ұзақ парламент

долговременная позиция ұзақ уақыттық ұстаным

долговременные укрепления ұзақ уақыттық бекініс

должник борышкер

должностное лицо лауазымды адам

должность лауазым

должность выборная сайланбалы лауазым

долина смерти өлім алқабы

доллар доллар

долма долма

доломан доломан

долото қашау

дольмен дольмен

доля үлес

доля в наследстве мұрадағы енші

дом мудрости даналық үйі

домалак ана мавзолей домалақана күмбезі

домашнее ремесло үйдегі қолөнершілік

домашние промыслы үйдегі кәсіпшілік

домашняя промышленность үйдегі өнеркәсіп

домбауыл, комплекс домбауыл кешені

домбра домбыра

домбрист домбырашы

домейко домейко

домен домен

доместификация малды қолға үйрету

доминанта басым ой

доминиканцы доминикандықтар

доминион доминион

доминирующий басым

домна домна

домовладение иеліктегі үй

домострой үй құрылысы

домохозяйство үй шаруашылығы

домысел долбар

дон дон

донатизм донатизм

донатисты донатисттер

донатор донатор

донгала, поселение доңғал қонысы

донесение хабарлама

донжон донжон

донор донор

донос жалған сөз тасу

53

доносчик сөз тасушы

доплата қосымша ақы

дополнительный акт қосымша акт

допотопный қарабайыр

допрос жауап алу, тергеу

допрызивник әскерге шақырылушы

дор дор

дореволюционный аул революцияға дейінгі ауыл

дореволюционный период революцияға дейінгі дәуір

дори дори

дорийцы (доряне) дорийліктер (доряндар)

дорический ордер дорийлік ордер

дорога жизни өмір жолы

дорога победы жеңіс жолы

дорога столбовая бағанды жол

дороговизна қымбатшылық

дорожная повинность жол міндеткерлігі

дорра восстание дорр көтерілісі

доска мемориальная мемориалдық тақта

доска почета құрмет тақтасы

доспехи сауыт-сайман

доссорское месторождение доссор кен орны

достаток молшылық

достижение жетістік

достоинство қадір-қасиет

достопримечательность көруге тұратын орын

достояние игілік

доступ қол жеткізу

досуг бос уақыт

досье досье

дот дот

дотад дотад

дотация демеуқаржы

дофан дофан

дофин дофин

дофка дофка

доход табыс

доход валовой жалпы табыс

доход национальный ұлттық табыс

доцент доцент

драгоценность қымбат бұйым

драгун драгун

драка төбелес

дракон айдаһар

драконта (дракона) законы драконт (дракон) заңы

драхенхлох драхенхлох

драхма драхма

древляне древляндықтар

древне-восточные церкви ежелгі шығыс шіркеулері

древнегреческий полис ежелгі грек полисі

древнеегипетская культура ежелгі мысыр мәдениеті

древнейшие орудия из камня көне тас қарулар

54

древнерусская народность көне орыс ұлысы

древнерусское государство көне орыс мемлекеті

древнерусское искусство көне орыс өнері

древнеславянскии язык көне славян тілі

древнетюркские письменные памятники көне түрік жазу ескерткіштері

древнетюркское письмо көне түрік жазуы

древнеуйгурские письменные памятники көне ұйғыр жазу ескерткіштері

древнеямная культура көне шұңқырлы мәдениет

древние «мировые» державы ежелгі «әлем» державалары

древние города казахстана қазақстанның ежелгі қалалары

древние курганы ежелгі қорғандар

древние памятники ежелгі ескерткіштер

древние рудные разработки көне кен орны

древние сайрамские памятники ежелгі сайрам ескерткіштері

древний каменный век ежелгі тас дәуірі

древний мир ежелгі дүние

древности көне заттар

древность көнелік

древняя киевская русь ежелгі киев русі

древо жизни өмір ағашы

древо познания таным ағашы

древо родословное ататек

дредноут дредноут

дрезденское сражение дрезден шайқасы

дрезина дрезина

дрейлинг дрейлинг

дрейфуса дело дрейфус ісі

дреколье дреколье

дресва дресва

дриады дриадтар

дризен дризен

дриопитек дриопитек

дробь бытыра

дрогеда дрогеда

дроги дроги

дромадер дромадер

дромомания дромомания

дромон дромон

дромос дромос

дротик қысқа сапты найза

дружба достық

дружба народов халықтар достығы

дружественные отношения достық қатынастар

дружественный визит достық сапар

дружественный народ дос халық

дружина жасақ

дружинник жасақшы

дуализм дуализм

дуалистическая монархия дуалистік монархия

дуальная организация қос мекеме

дуаньбачуй дуаньбачуй

дубильный цех тері илеу цехі

55

дубина шоқпар, сойыл

дубликат Телқұжат, телнұсқа

дувал дувал

дуглат дуғлат, дулат

дузена мавзолей дүзен күмбезі

дулат дулат

дулу дулу

дулыга дулыға

дума дума

дума боярская боярлар думасы

думные чины дума шендері

дунайская культура дунай мәдениеті

дунган дүнген

дунгане дүнгендер

дунганское ханство дүнген хандығы

дунежин дөнежін

дунху дунху

дунхуань дунхуань

дуолинейность қос желілік, қостізбектік

дуолокальность қос жерде оқшаулану

дурранийская держава дуррани державасы

дутар дутар

дуумвир дуумвир

дуумвират дуумвират

дух рух

дух предков аруақ

духовенство дінбасылар

духовная ценность рухани байлық

духовность руханият

духовные христиане рухани христиандар

духовое ружье үрмелі қару

духовые музыкальные инструменты үрмелі музыка аспаптары

душа жан

душевой надел жан басына кесілген жер

душеприказчик өсиет орындаушы

душный дворянин жан иелі дворянин

душный дьяк қапы дьяк

дуэль дуэль, жекпе жек

дуэнья дуэнья

дхарма дхарма

дхоти дхоти

дымоход мұржа

дын дың

дынгек діңгек

дыня қауын

дырокол қағазтескі

дьявол әзәзіл

дьявол Әзәзіл, шайтан

дьяк дьяк

дьякон дьякон

дэнгаку дэнгаку

дэрем дэрем

56

дэф дэф

дюжина дюжина

дюйм дюйм

дюна дюна

дякло дякло

дяньганцзюе дяньганцзюе

дяо дяо

Е

«ералиева дело» «ералиев ісі»

«есима исконный путь» «есімнің ескі жолы»

ева хауа ана

евангелие інжіл

евангелизм евангелизм

евангелики евангеликтер

евангелист евангелист

евангелические церкви евангелие шіркеулері

евангелическо-лютеранская церковь евангелие-лютеран шіркеуі

евангельские христиане евангелие христиандары

евангельские христиане-баптисты евангелие христиан-баптисттері

евгеника евгеника

евнух әтек

евпатриды евпатридтер

евразийство еуразияшілдік

евразэс (евразийское экономическое

сообщество)

еуразэқ (евразия экономикалық

қауымдастығы)

еврипонтиды еврипонтидтер

европарламент еуропарламент

европеизация еуропаландыру

европейская комиссия (комиссия

европейских сообществ)

еуропа комиссиясы (еуропа

қауымдастықтар комиссиясы)

европейские сообщества еуропа қауымдастықтары

европейский парламент (европарламент) еуропа парламенті (европарламент)

европейский союз (ес) еуропа одағы, еуроодақ (ео)

европейский суд по правам человека адам құқығы бойынша еуропа соты

европейское сообщество по атомной

энергии (евроатом)

атом энергиясы бойынша еуропа

қауымдастығы (еуроатом)

европейское экономическое сообщество

(еэс)

еуропа экономикалық қауымдастығы (еэқ)

европоцентризм еуропашылдық көзқарас

евхаристия евхаристия

егек егек

егермейстер егермейстер

егерь қорықшы

егизкойтасские ограждения егізқойтас қорғандары

египтопитек египтопитек

египтяне мысырлықтар

единение бірлесу

единица бірлік

единичность жекелік, жалқалық

единоборство жекпе-жек

единоверие бірдінділік

единоверцы діндестер

57

единовластие дара билік

единогласно бірауыздан

единоличник жеке басшыл

единомышленник пікірлес, ниеттес

единонаследие дара мұрагерлік

единоначалие дара басшылық

единство бірлік

единство политическое саяси бірлік

единый мир бірлескен дүние

едкость зәрлілік

ежегодник жылнама

ежедневник күнделік

еженедельник апталық

еженхан еженхан

еллинская вера еллин діні

еловская культура елов мәдениеті

ельшибекские могильники елшібек қорымы

емкость ыдыс

ендова ендова

енисейские казаки енесай казактары

енисейские киргизы енесай қырғыздары

енисейские письменные памятники енесай жазу ескерткіштері

енлик-кебек памятник еңлік-кебек ескерткіші

енчи енші

епархия епархия

епископ епископ

епископская мантия епископ мантиясы

епитимья епитимья

ердена мавзолей ерден күмбезі

ерейментауские скульптуры (каменные

изваяния)

ерейментау мүсіндері (тас мүсіндері)

ересиарх ересиарх

ересь күпірлік

еретик күпіршіл

еретики күпіршілдер

еретическое учение күпіршілік ілім

ертисская линия ертіс бекінісі

ертисские курганы ертіс қорғандары

ертисский письменный памятник ертіс жазу ескерткіші

ертоул ертауыл

ерулик ерулік

ерши таутандар

есаул есауыл

есета мавзолей есет күмбезі

есильская (ишимская) линия укреплений есіл бекіністер бойы

есильские курганы есіл қорғандары

есим-хана мавзолей есімхан күмбезі

ессеи ессейлер

естествознание жаратылыстану

етик етік

ефес ефес

ефрейтор ефрейтор

58

Ж

«железный занавес» «темір перде»

«железный канцлер» «темір канцлер»

«желтые повязки» «сары байлауыштар»

«желтый билет» «сары билет»

«живая старина» «тірі ескілік»

жабгу жабғу

жаглан жағлан

жайлау жайлау

жайсанские древнетюркские памятники жайсаң көнетүрік ескерткіші

жак моншак жақ моншақ

жакерия жакерия

жаки жактар

жал жал

жалайыр жалайыр

жалгызтамское укрепление жалғызтам қорғаны

жалейка жалейка

жалоба шағым

жалованная грамота сый грамотасы

жальники жальниктер

жаманкара токсана мавзолей жаманқара тоқсан күмбезі

жамантогайские курганы жамантоғай қорғаны

жамбы ату жамбы ату

жанаайдар, могильник жаңаайдар моласы

жанаозенские события жанаөзен оқиғалары

Жангельдина экспедиция Жангелдин экспедициясы

жангир-хана мавзолей жәңгірхан күмбезі

жандарм жандарм

жандармерия жандармерия

жандармский корпус жандарм корпусы

жансейита мавзолей жансейіт күмбезі

жаргак жарғақ

жаргон жаргон

жар-жар жар-жар

жаркентская мечеть жаркент мешіті

жартасские памятники жартас ескерткіштері

жартасский курган жартас қорғаны

жаршы жаршы

жасау жасау

жасоркен, караульная башня жасөркен қарауыл мұнарасы

жатак жатақ

жатва егін ору

жаулық жаулық

жая жая

жебелек жебелек

жез кобыз жез қобыз

жезл асатаяқ

жейде жейде

жеке ауыз жеке ауыз

жекешатское каменное изваяние жекешат тас мүсіні

жел көз жел көз

желбуаз желбуаз

59

желдирме желдірме

железинская крепость железин қамалы

железная гвардия темір гвардиясы

железнобокие темірбүйірлілер

железнодорожная ветка теміржол тармағы

железнодорожные войска теміржол әскері

железнодорожные комитеты теміржол комитеттері

железнодорожный союз теміржол одағы

железные ворота темір қақпа

железный крест темір крест

железный кулак темір жұдырық

железный фронт темір майдан

железо темір

желлеры желлерлер

желтый император сары император

желтый план сары жоспар

жем-сагыз, памятники жем-сағыз ескерткіштері

жена младшая тоқал

жена старшая бәйбіше

жена старшего брата жеңге

женевские конвенции красного креста қызыл кресттің женева конвенциялары

женевские протоколы женева хаттамалары

женевский конгресс 1-го интернационала 1-ші интернационалдың женева конгресі

жених күйеу

жениховые подарки күйеудің тартуы

женотделы әйелдер бөлімдері

женская шуба ішік

женские союзы әйелдер одақтары

женские училища әйелдер училищесі

женский вопрос әйел мәселесі

женский перевес әйелдер басымдылығы

женский труд әйел еңбегі

женское движение әйелдер қозғалысы

женское поколение әйел баласы

женсовет әйелдер кеңесі

жент жент

жены родственников абысын-ажын

жеңгетайлық (сводничество) жеңгетайлық

жер уй жер үй

жерминальское восстание жерминаль көтерілісі

жернов қол диірмен

жертва құрбандық

жертвенник құрбандық табағы

жертвенника ворота құрбан шалу қақпасы

жертвенный огонь құрбан оты

жертвоприношение құрбан шалу

жеруйык жерұйық

жерік болу жерік болу

жесир дауы (тяжба за вдову) жесір дауы

жест ишара; ым

жестикуляция биржевая биржалық ымдаспа

жети жаргы жеті жарғы

60

жетиген жетіген

жетон жетон

жетыасарская культура жетіасар мәдениеті

жетыген жетіген

жетыру жетіру

жетысуская укрепленная линия жетісу бекініс шебі

живой жанды

живоносный источник нәрлі бұлақ

живопись кескіндеме

живопись наскальная жартас кескіндемесі

животноводство мал шаруашылығы

животное вьючное жүк артатын мал

животное фантастическое қиял-ғажайып хайуан

жизнедеятельность тіршілік әрекеті

жизненное пространство өмірлік кеңістігі

жизненные средства тіршілік құрал-жабдығы

жизненный цикл семьи отбасының тіршілік кезеңі

жизнь өмір

жилища доисторические ежелгі тұрғын үй

жилище тұрғын үй

жилище табунщиков қос

жилищное законодательство тұрғын үй заңнамасы

жилплощадь тұрғын алаң

жилье тұрғын үй

жиробанки жиробанктер

жиронда жиронда

жирондисты жирондалықтар

житель тұрғын

житие тіршілік

житие святых әулиелер өмірі

житница астық қоры

жито астық

жичжихой жичжихой

жмудь жмудь

жоктау жоқтау

жолбарыс-султана посольство жолбарыс сұлтанның елшілігі

жолым уй жолым үй

жонглер жонглер

жора-жосын (обычаи) жора-жосын (әдет-ғұрыптар)

жорга жарыс жорға жарыс

жребий жеребе

жрец абыз

жреческий кодекс абыздар кодексі

жречество абыздық

жубана мавзолей жұбан күмбезі

жубан-ана мавзолей жұбан-ана күмбезі

жужане жужандар

жужаней каганы жужандар қағаны

жуз великий ұлы жүз

жуз младший кіші жүз

жуз средний орта жүз

жузбасы жүзбасы

61

жузы жүздер

жукаяк жүкаяқ

жума мечеть жұма мешіті

жума намаз жұма намаз

жунгар жоңғар

жунгарское нашествие жоңғар шапқыншылығы

жунимисты жунимисттер

жунисбая мечеть жүнісбай мешіті

жупа жупа

жупел жупел

жупон жупон

журнал журнал

журналист журналист, қаламгер

жыга жыға

жылу жылу

жылысайские каменные изваяния жылысай тас мүсіндері

жыр жыр

жыр кюйи жыр күйі

жырау жырау

жырга жырға

жыртыс жыртыс

жырши жыршы

жюри қазылар алқасы

З

«зеленая революция» «жасыл революция»

забайкальское казачье войско забайкалье казак әскері

забаллотировать дауыс бермей қою

забастовка ереуіл

забастовка наоборот кері ереуіл

забастовка политическая саяси ереуіл

заблокировать бұғаттау

заблуждение адасу

заведение мекеме

заведовать меңгеру

заверить куәландыру

завет өсиет

завещание өсиетнама

завещать өсиет қалдыру

зависимость тәуелділік, кіріптарлық

зависимость вассальная бағынышты тәуелділік

зависимость крепостная басыбайлы тәуелділік

зависимость личная жеке басының тәуелділігі

зависимый тәуелді, кіріптар

завод зауыт

завод сахарный қант зауыты

завоевание жаулап алу

завоеватель жаулап алушы

завоевательные походы жаулаушылық жорықтар

завуалировать бүркемелеу

заговор қаскүнемдік әрекет

заговор политический саяси қастандық

заговорщик астыртын әрекет жасаушы

62

заговорщическое течение астыртын әрекетшілік ағымы

загон для скота мал қора

заградитель бөгеуші

заграждения бөгет

заграничная лига русской революционной

социал-демократии

орыс революциялық социал-

демократияның шетелдік лигасы

заграничное бюро центрального комитета

рсдрп

рсджп орталық комитетінің шетелдік

бюросы

заграничный союз социалистов-

революционеров

социалист-революционерлердің шетелдік

одағы

загробная жизнь о дүниелік өмір

загробный мир о дүние

загруженность жұмысбастылық

загс ахат

задание тапсырма

задания по истории тарихтан тапсырмалар

задарская резолюция задар қарары

задаток кепілақы

задача міндет

задолженность берешек

задруга задруга

задунайская сечь дунайдың аржағындағы жұрт

задушные люди жан үшін берілген адамдар

заем қарыз

заем государственный мемлекеттік қарыз

заечарское восстание заечар көтерілісі

зажим қысым

заим заим

заинтересованность мүдделілік

зайсанская мечеть зайсан мешіті

закавказский комиссариат закавказье комиссариаты

закавказский сейм закавказье сеймі

заказ тапсырыс

закамская линия кама аржағындағы шек

закат екінді

закладники кепілдіктегі адамдар

закладничество кепілдікке өту

заклинание арбау

заключение договора шарт жасау

заключение обвинительное айыптау қорытындысы

заключение эксперта сарапшы қорытындысы

заключенный тұтқын

заключительный протокол қорытынды хаттама

закомара закомара

закон заң

закон гракхов гракхтар заңы

закон действующий қолданыстағы заң

закон драконта драконт заңы

закон о защите мира бейбітшілікті қорғау заңы

закон органический органикалық заң

закон поступательного развития

человечества

адамзаттың ілгерілей даму заңы

63

законодательная власть заң шығарушы билік

законодательное собрание заң шығаратын жиналыс

законодательный процесс заң шығару үдерісі

законодательство заң

законодательство антимонопольное монополияға қарсы заңнама

законодательство гражданское азаматтық заңнама

законодательство демографическое демографиялық заңнама

законодательство национальное ұлттық заңнама

закономерности политики саясаттың заңдылықтары

закономерность заңдылық

закономерность историческая тарихи заңдылық

закономерность природы табиғат заңдылығы

законоположение заңдық қағида

законопослушность заң сыйлаушылық

законопроект заң жобасы

законы вавилонского общества вавилон қоғамының заңдары

законы ману ману заңдары

законы народонаселения халық санының заңдары

закрома қамба

закрытое население жабық халық

закулисный разговор көзден таса әңгіме

закуп сатып алу

закят зекет

залежалый өтімсіз, жатып қалған

залог кепіл

заложник кепіл тұтқын

залозный путь сауда жолы

заман-баба, поселение и могильник заман-баба қонысы мен қорымы

замещение поколений ұрпақ ауыстыру

заминдар заминдар

замковые люди замок адамдары

замок замок,қамал

замша күдері

занавес перде

занавеска шымылдық

занятие основное негізгі кәсіп

занятость жұмыспен қамтылу

занятость населения халықтың жұмыспен қамтылуы

западная гуннская империя батыс ғұн империясы

западная римская империя батыс рим империясы

западники батысшылдар

западничество батысшылдық

западно-болгарское царство батыс бұлғар патшалығы

западноевропейский союз батыс еуропа одағы

западно-казахстанские памятники батыс қазақстан ескерткіштері

западно-карпатская операция батыс карпат операциясы

западносибирское восстание батыс сібір көтерілісі

западно-сибирское генерал-

губернаторство

батыс сібір генерал-губернаторлығы

западно-тюркский каганат батыс түрік қағанаты

западный блок батыс елдерінің одағы

западный караханидский каганат батыс қарахандықтар қағанаты

64

западный неолит батыстық неолит

запас қор

записка греческого топарха грек топархтың жазбалары

запись жазба

запись дарственная сыйжазба

заповедник қорық

заповедь діни қағида; парыз

запорожская сечь запорожье сечі

запорожские казаки запорожье казактары

запрет тыйым

запрос сауал,сұрау салу

запустение қаңырап қалу

заработная плата еңбекақы

заработок жалақы

зарубежье шетел

зарубежье ближнее таяу шетел

зарубежье дальнее алыс шетел

заря арай

засада торуыл

заседание отырыс

заслон бөгеу

застава застава, бекет

застежка қаптырма

застой тоқырау

застойное перенаселение тоқырамалы артық халық

застрельщик ұйытқы

заступничество жақтаушылық

засуха құрғақшылық

затон затон

заточение қамау

затрата шығын

заутрения таңғы мінәжат

захват басып алу

захватнические походы басқыншылық жорықтар

захватчик басқыншы

захоронение жерлеу орны

захребетники захребетниктер

зачатка нышан

зачаток өскін

зачин бастама

зачинщик бастамашы

зачистка тазарту

защита қорғаныс

защитник қорғаушы

защитное вооружение қорғаныс қаруы

защитное сооружение қорғаныс құрылысы

защищенность социальная әлеуметтік қорғалу

заявить мәлімдеу

заявление өтініш

заявление политическое саяси мәлімдеме

зборовский договор зборов шарты

звание атақ

65

звание воинское әскери атақ

звание почетное құрметті атақ

звезда жұлдыз

звезда пятиконечная бесбұрышты жұлдыз

звено буын

звероводство аң шаруашылығы

звукозапись дыбыстық жазба

згожелецкий договор згожелец шарты

здание ғимарат

здравоохранение денсаулықты сақтау

зевакино, захоронение зевакино қорымы

зевгиты зевгиттер

зейдиты зейдиттер

зекет зекет

зеленые жасылдар

зелоты зелоттар

земельная лига жер лигасы

земельная рента жер рентасы

земельная собственность жер меншігі

земельное общество жер қоғамы

земельные комитеты жер комитеті

земельные переделы жерді қайта бөліп беру

земельные споры жер даулары

землевладелец жер иеленуші

землевладение жер иелену

земледелец егінші

земледелие егіншілік

земледелие мотыжное теселі егіншілік

земледелие первобытное ертедегі егіншілік

земледелие поливное суармалы егіншілік

земледельческий закон егіншілік заңы

землепашество диқаншылық

землепользование жерді пайдалану

землепроходцы жер қазып өтушілер

землеустроительные комиссии жерге орналастыру комиссиялары

земли казенные қазыналық жерлер

земля жер

землянка жертөле

землятресение жер сілкіну

землячество жерлестік

земская изба земство үйі

земская рать земстволық әскер

земская реформа земство реформасы

земские повинности земстволық міндеткерліктер

земские собрания земство жиналыстары

земский начальник земство бастығы

земский собор земство жиналысы

земское движение земство қозғалысы

земство земство

земщина земщина

зергер зергер

зернотерка дәнүккіш

66

зернь зерлеу

зерцало айна, зерцало

зигиты зигиттер

зийадиды зийадидтер

зиккурат зиккурат

зикр зикр

зилоты зилоттар

зимние квартиры қысқы пәтерлер

зимовка қыстау

зимовое стойбище қысқы қоныс, қысқы қотан

зиндан зындан

зинджантроп зинджантроп

зинджи зинджтер

зипун зипун

златоустовская бойня златоуст қырғыны

зличане зличандар

злободневный көкейтесті

злодейство зұлымдық

злодеяние қаскөйлік

злонамеренность қараниеттілік

злопыхательство қысастық

злоупотребление қиянат, асыра пайдалану

злоупотребление властью билігін асыра пайдалану

знак власти билік белгісі

знак качества сапа белгісі

знаки денежные ақша белгілері

знаменоносец ту ұстаушы

знаменщик ту көтеруші

знамя ту, жалау

знамя войсковое әскери ту

знамя красное қызыл ту

знамя труда еңбек туы

знание білім

знание историческое тарихи білім

знаток ловчих птиц құсбегі

знать ақсүйек

знахарь тәуіп

значение историческое тарихи маңыз

значение локальное жергілікті мән

значительный едәуір, айтарлықтай

зодиак зодиак, бұржы

зодчество сәулет өнері

золовка қайынсіңлі

золотая булла алтын булла

золотая книга алтын кітап

золотая орда алтын орда

золотник мысқал

золото алтын

золотой запас алтын қоры

золотой курган алтын қорған

золотой нарост алтын бұлтық

золотой человек алтын адам

67

золотоордынские набеги алтын орда шабуылдары

золотоордынские ханы алтын орда хандары

зольники күлдіктер

зона аймақ

зоолатрия зоолатрия

зороастризм зороастризм

зрелище көрініс

зрелость кемелділік

зритель көрермен

зуавы зуавтар

зубатовщина зубатовшылдық

зубила шапқы

зубочистка тісшұқыр

зубчатое мустье тісті мустье

зулусы зулустар

зырылдауык зырылдауық

зякет зекет

зять жезде; күйеу

И

ибадат ибадат

иберийский блок иберия одағы

иберо-маврская культура ибер-мавр мәдениеті

иберы иберлер

ибрагим-ата мавзолей ибрагим-ата күмбезі

иврит еврей тілі

игельстрома реформа игельстром реформасы

иглу иглу

иго езгі

игумен игумен

идальго идальго

идда идда

идеал идеал, мұрат

идеал социально-политический әлеуметтік-саяси мұрат

идеализировать идеалдандыру

идеализм идеализм

идеальное государство мінсіз мемлекет

идеальное число детей балалардың өте қонымды саны

идеальный тип кемшіліксіз тип

идейность идеялық

идентификация идентификация, сәйкестендіру,

бірдейлендіру

идентичность сәйкестік

идентичность этническая этникалық сәйкестік

идеократия идеократия

идеологизация идеологияландыру

идеологизация политики саясаттың идеологияландыруы

идеологическая бюрократия идеологиялық төрешілдік

идеология идеология

идея идея, ой

иджма иджма

иджтима иджтима

иджтихад иджтихад

68

идик идик

идикут идикут

идиллия идиллия, жұмақтық

идиограмма нышансөз

идол пұт

иезуит иезуит

иерарх иерарх

иерархия сатылы бағыныштылық

иерархия зависимости тәуелділік сатылығы

иерархия церковная шіркеулік сатылық

иератическое письмо иераттық жазу

иероглиф иероглиф

иеромонах иеротақуа

иерусалимское королевство иерусалим корольдігі

иждивенец асыраудағы жан

иждивенчество асырауда болу

изба құжыра; үй

изба-читальная оқу құжырасы

избираемость кандидата кандидаттың сайланушылығы

избиратель сайлаушы

избирательная система сайлау жүйесі

избирательное право сайлау құқығы

избирательный бюллетень сайлау бюллетені

избранная рада таңдаулы рада

избранная тысяча таңдаулы мыңдық

изваяния каменные тас мүсіндер

известие хабар

извещение хабарлама

извлечение үзінді

извод суырма

изворотливость жылпостық

извращение бұрмалау

изгнание аластау

изгои аласталғандар

издание басылым

издатель баспагер

издательство баспа

изделие бұйым

изделия керамичесие қыш бұйымдар

издержки шығындар

издольщики үлескерлер

издольщина үлескерлік

излишество ысырапшылдық

изложение мазмұндама; баяндау

измена опасыздық

изнасилование зорлау

износ моральный моральдік тозу

изобилие молшылық

изобличение әшкерелеу

изображение бейне; бейнелеу

изобразительное искусство бейнелеу өнер

изобретательство өнертапқыштық

69

изобретение өнертабыс

изолирование оқшаулау

изоляты оқшауланғандар

изоляция оқшаулау

изоляция культурная мәдени оқшаулау

изоляция политическая саяси оқшаулау

изорники изорниктер

изохрона изохрона

изощренность шектен шығушылық

изречение нақыл

изумруд зүбәржат

изучение зерделеу

изьятие земель жерді алып қою

икарийский коммунизм икария коммунизмі

икария икария

икона икона

иконоборцы иконкүресушілер

иконоборческое восстание иконкүресушілер көтерілісі

иконоборчество пұттан безушілік

иконография иконға жазу

икта икта

иктадар иктадар

иллиризм иллиризм

иллюзия көзжазбау

иллюминаты иллюминаттар

иллюстрация безендіру

илоты илоттар

ильтизам ильтизам

ильхан ильхан

иляты иляттар

имам имам

имамат имамдық

иман иман

имек имек

имение имение

именитые атақты

именные указы атаулы жарлықтар

имеретинская культура имерети мәдениеті

имидж имидж

имидж политического лидера саяси лидердің имиджі

имиджелогия имиджелогия

имитация емістету

имманентный имманенттік

иммигрант көшіп келуші

иммиграция көшіпкелушілік

иммунитет иммунитет

иммунитет дипломатический дипломатиялық иммуниет

императив тегеурінді талап

император император

императорский дом император үйі

императорский совет император кеңесі

императорский титул императорлық титул

70

императрица императрица

империал империал

империализм империализм

империи империялар

империя империя

империя великих моголов ұлы моғолдар империясы

империя османская осман империясы

имперская идея империялық ой

имперские рыцари империялық рыцарьлер

имперское мышление империялық ойлау

импичмент импичмент

импонировать жағымды әсер қалдыру

импорт импорт

импрессионизм импрессионизм

импровизация суырыпсалмалық

импульс импульс

имущественный ценз мүлік цензі

имущество мүлік

имущество арендное жалдама мүлік

инам инам

инамдар инамдар

инаугурация ұлықтау

инвайронментализм инвайронментализм

инвалид мүгедек

инвалидность мүгедектік

инвалюта шетел валютасы

инвектива инвектива

инвентаризация түгендеу

инвентарная реформа түгендеу реформасы

инвентарные правила түгендеу ережелері

инвентарь мүкәммал

инвеститура инвеститура

инвестиции демографические демографиялық инвестициялар

инвестиция қаржы салымы

инвестор қаржы салушы

ингевоны ингевондар

индеец үндіс

индекс детности балалы болу көрсеткіші

индекс жизненности өміршеңдіктің көрсеткіші

индексация индекстеу

индексы брачности некелілік көрсеткіші

индексы демографические демографиялық көрсеткіштер

индексы смертности өлім-жітім көрсеткіштері

индектант индектант

индемнитет депутатского мандата депутаттық мандаттың өтеуі

индепенденты индепенденттер

индетерминизм индетерминизм

инджу інжу

индивид жеке адам

индивидуализм дарашылдық

индивидуальность даралық

индивидуация даралау, жеке тұлғалау

71

индивидуум жеке тұлға

индикативный план индикативтік жоспар

индикатор көрсеткіш

индифферентность бойкүйездік

индоевропейцы үндіеуропалықтар

индоиранцы үндіирандықтар

индуизм индуизм

индукция индукция

индульгенция индульгенция

индус үнді

индустриализация индустрияландыру

индустриальная революция индустриялық революция

индустриальное общество индустриялық қоғам

индустриальные рабочие мира дүние жүзінің индустриялық

жұмысшылары

индустрия индустрия

инертность селқостық

инерция инерция

инерция мышления ойлау жігерсіздігі

инициатива законодательная заң шығару бастамашылығы

инициативность бастамашылық

инициация бастамалау

инквизитор инквизитор

инквизиция инквизиция

инквилины инквилиндер

инки инктер

инкогнито инкогнито

инкорпорирование инкорпорациялау

инкорпорировать бір құрамда біріктіру

инкрустация сәнді қондырма, безендіру

инкубационный период инкубациялық кезең

инкультурация мәдениеттену

инкунабулы инкунабулдар

инмарсат инмарсат

инновации культурные мәдени жаңартулар

инновация жаңарту

иногородний басқа қалалық

инородцы бұратаналар

иносказание астарлап айту

иностранец шетелдік

иностранная инвестиция шетелдік иновация

иностранный легион шетелдік легион

иноходец жорға

инсигния инсигния

инсинуация жала жабу; пәле салу

инспекция инспекция

инспирация арандату

инстанция инстанция

инстинкт түйсік

институт институт

институты политические саяси институттар

институционализация институттандыру

72

инструктор нұсқаушы

инструкция нұсқау

инструмент аспап

инструментализм аспапшылдық

инструментарий переписи есеп-санақтың жабдығы

инсубры инсубрлер

инсургент көтерілісші

инсэй инсэй

интегралисты интегралисттер

интегральное уравнение интегралдық теңдеу

интеграция ықпалдастық, интеграция

интеграция межэтническая этносаралық біріктіру

интеграция политическая саяси біріктіру

интеллект зият, парасат

интеллектуал зияткер

интеллектуализм зияткерлік

интеллигенция зиялы қауым

интендант интендант

интенсивное развитие интенсивтік даму

интенсивность қарқындылық

интенсивность демографического

процесса

демографиялық үдерістің қарқындылығы

интенсивный путь қарқынды жол

интенсификация қарқындандыру

интенсификация производства өндірісті қарқындандыру

интенсификация экономики экономиканы қарқындандыру

интервал возраста жас аралығы

интервент интервент

интервенционисты интервенционисттер

интервенция интервенция

интервью сұхбат

интергенетический интервал интергенетикалық аралық

интердикт интердикт

интерес мүдде

интересы национальные ұлттық мүдделер

интересы общеполитические жалпысаяси мүдделер

интернат интернат

интернационал интернационал

интернационализм интернационализм

интернациональные бригады халықаралық бригадалар

интернирование тұтқындау

интерпелляция интерпелляция

интерпол интерпол

интерполяция интерполяция

интерпретация интерпретация

интоллерантность төзбеушілік

интранатальная смертность интранаталдық өлім

интрига шағыс

интрига политическая саяси шағыс

интриган шағыстырушы

инфант инфант

инфантерия инфантерия

73

инфертильность ұрықсыздық

инфляция инфляция

инфляция политических ценностей саяси құндылықтар инфляциясы

инфократия инфократия

информатика ақпараттау

информационная индустрия ақпараттық индустрия

информационная политика государства мемлекеттің ақпараттық саясаты

информационное общество ақпараттық қоғам

информация информация

инфраструктура инфрақұрылым

инцест инцест

инцидент оқыс оқиға

инь инь

ионийский, ионический ионикалық

ионийцы ионийліктер

ионический ордер ионикалық ордер

иосифляне иосифляндар

ипподром ипподром, атшабар

иракская революция ирак революциясы

иранистика иранистика

ираноцентризм иранға табынушылық

иренология иренология

ирландские саги ирландия дастандары

ирокезы ирокездер

иррационализм иррационализм

иррациональность иррационалдық

ирредента ирредента

ирредентизм ирредентизм

ирригация суландыру

исихазм исихазм

иск талап-арыз

искажение бұрмалау

искажение возраста жасты бұрмалау

исключение шығарып тастау

исключительность национальная ұлттық астамшылық

искусственный жасанды

искусство өнер

искусство внутренней дипломатии ішкі дипломатия өнері

искусство древних саков, гуннов, усуней ежелгі сақтар, ғұндар, үйсіндер өнері

искусство древних тюрков көне түріктер өнері

искусство первобытного общества алғашқы қауымдық қоғам өнері

искусство прикладное қолданбалы өнер

искусство эпохи караханидов карахандықтар дәуірінің өнері

искусство ювелирное зергерлік өнер

искусствоведение өнертану

ислам ислам

исламизация исламдандыру

исламоведение исламтану

исламская архитектура ислам сәулет өнері

исмаилиты исмаилиттер

испанская армада испан армадасы

испанская колониальная империя испан отаршылдық империясы

74

испанская фаланга испан фалангасы

исповедь жалбарыну; ағынан жарылу

исполин алып

исполнительная власть атқарушы билік

исполнительный комитет атқарушы комитет

испольщина жарма-жаршылық

исправник түзетуші

испытание сынақ

исседоны исседондар

исследование зерттеу

исследование мира әлемді зерттеу

исследование панельное жинақтамалы зерттеу; қайталамалы

зерттеу

исследование полевое далалық зерттеу

исследование политическое саяси зерттеу

исследование социологическое әлеуметтік зерттеу

исследование сравнительное салыстырмалы зерттеу

иссыкские клады есік көмбелері

иссыкские курганы есік қорғандары

иссыкский письменный памятник есік жазба ескерткіші

истерия байбалам

истец талапкер

истина шындық, ақиқат

истина политическая саяси ақиқат

истинные левеллеры шынайы левеллерлер

истинный коэффициент ақиқат коэффициент

истинный социализм шынайы социализм

истоки қайнар көзі

историзм тарихат

историк тарихшы

историк-марксист тарихшы- марксист

историк-методист тарихшы әдіскер

историковедение тарихтану

историко-родословное общество тарихи-шежірелік қоғам

историко-этнографическая область тарихи-этнографиялық сала

историограф тарихнамашы

историография тарихнама

историография буржуазная буржуазиялық тарихнама

историография дворянская дворяндық тарихнама

историография устная степная даланың ауызша тарихнамасы

историцизм тарихшылдық

историческая география тарихи география

историческая демография тарихи демография

историческая наука казахстана қазақстанның тарих ғылымы

историческая область тарихи облыс

исторические записки тарихи жазбалар

исторические источники тарихи дерек көздер

исторические сборники тарихи жинақтар

исторический факт тарихи хақ

историческое значение тарихи маңыз

историческое обозрение тарихи шолу

историческое общество тарихи қоғам

75

историческое сознание тарихи сана-сезім

историчность тарихилық

история тарих

история в школе мектептегі тарих

история всемирная дүние жүзі тарихы

история всеобщая жалпы тарих

история гражданская азаматтық тарих

история древнего мира ежелгі дүние тарихы

история идей Идеялар тарихы

история казахстана қазақстан тарихы

история кпсс кокп тарихы

история лян лян тарихы

история мировая әлемдік тарих

история новая жаңа тарих

история новейшая қазіргі заман тарихы

история развития даму тарихы

история средних веков орта ғасырлар тарихы

история ссср ксро тарихы

источник дереккөз

источник археологический археологиялық көздер

источник исторический тарихи дереккөз

источники демографической информации демографиялық ақпараттың дереккөзі

источники письменные жазбаша дереккөздер

источниковед деректанушы

источниковедение деректану

истощение титықтау

истпарт партия тарихы

исходный бастапқы

исчисление есептеу

исчисления населения халық санақтары

ит койлек (сорокодневье) ит көйлек

ит құйрық («караванная игра») ит құйрық

итог жиынтық

итого жиынтығы

иудаизм иудаизм

иудейское царство иудея патшалығы

ихэтуаньское восстание ихэтуаньдар көтерілісі

ичиги мәсі

ишан ишан

июньский кризис маусым дағдарысы

Й

йомен йомен

К

ка ка

кааба қағба

кабала кіріптарлық

кабальерос кабальерос

кабальная грамота құлдық грамотасы

кабальное холопство басыбайлылық; құлдық

кабальные люди құлдар

кабальные холопы малайлар

кабаний меч қабан семсер

76

кабанэ кабанэ

кабардинцы қабардиндіктер

кабаяк кабаяк

каббала каббала

кабельтов кабельтов

кабестан кабестан

кабила кабила

кабина кабина

кабинет его величества патша кабинеті

кабинет ее величества патшайым кабинеті

кабинет министров министрлер кабинеті

кабинетские земли кабинет жерлері

кабинетский регистратор кабинет тіркеушісі

кабиры кабирлер

каблук өкше; тақа

каботаж каботаж

каботаж воздушный әуе каботажы

каботаж малый шағын каботаж

каботажная торговля каботаждық сауда

каботажник каботажшы

каботажное плавание каботаж сапары

каботажное судно каботаж кемесі

каботажный флот каботаж флоты

кабошьены кабошьендер

кабриолет кабриолет

кабуто кабуто

кава кава

каваибы каваибтер

кавал кавал сырнайы

кавалер иегер

кавалер ордена орден иегері

кавалергард кавалергард

кавалерист атты жауынгер

кавалерия атты әскер

кавалерия легкая жеңіл салт әскер

кавалькада атты әскерлер тобы

кавбригада кавбригада

каввана каввана

кавдивизион кавалерия дивизионы

кавдивизия кавалерия дивизиясы

кавказская археографическая комиссия кавказ ареографиялық комиссиясы

кавказская война (1817-1864 годы) кавказ соғысы (1817-1864 жж.)

кавказская линия (кавказские укрепленные

линии)

кавказ желісі

кавказская станица кавказ станицасы

кавказское линейное казачье войско кавказ шептік казак әскерлері

кавказцы кавказдықтар

кавполк кавалерия полкі

кавурма кавурма

кавыка бұранда (жазуда)

кагал кагал

каган қаған

77

каганат қағанат

каганат аварский авар қағанаты

кагинава кагинава

кагор кагор

кагуляры кагулярлар

кагура кагура ( ежелгі синтоист би)

кад чеуг кад чеуг

кадар кадар

кадариты кадариттер

кадастр кадастр

кадастр ветровой жел кадастры

кадастр водный су кадастры

кадастр земельный жер кадастры

кадастр налоговый салық кадастры

кадастр парцеллярный телімдік кадастр

каддиш каддиш

кадетский корпус кадеттер корпусы

кадеты кадеттер

кадзоку кадзоку

кади қазы

кадило кадило

кадильница кадильница

кадисская конституция кадис конституциясы

кадисские кортесы кадис кортестері

кадка кеспек

кадмиил кадмиил

кадочник кеспек жасаушы

кадочное производство кеспек өндірісі

кадриль кадриль

кадровик кадршы

кадушка бәлекей кеспек

каена-мемэс каена-мемэс

казак казак

казаки дворяне казак дворяндар

казакша курес қазақша күрес

казани ханы қазан хандары

казанок кішірек қазан; қазанша

казанские набеги қазан шапқындары

казанские походы қазан жорықтары

казанский заговор қазан қастандығы

казанский собор на красной площади в

москве

қазан соборы

казанского дворца приказ қазан сарайының бұйрығы

казанское ханство қазан хандығы

казар казар мемлекеті

казарма казарма

казармы оборонительные қорғаныс казармалар

казах қазақ

казахская лошадь қазақ жылқысы

казахская советская социалистическая

республика (казахстан)

қазақ кеңестік социалистік республикасы

(қазақстан)

казахское ханство қазақ хандығы

78

казахской орды ханы қазақ ордасының хандары

казачество казактар

казачий приказ казактар приказы

казачий присуд казактардың құқығы

казачок кішкентай казак

казачье войско казак әскерлері

казачья шляхта казактардың шляхтасы

каземат каземат

казематированные огневые сооружения казематталған атыс құрылыстары

казематный казематтық

казенка қазыналық шарап дүкені, арақ

казенная палата қазыналық палата

казенный двор қазына сарайы

казенный крестьянин қазыналық шаруа

казенный приказ сарай мекеме

казенщина қазынашылдық, төрешілдік

кази-аскер қазы-әскер

казна қазына

казначей қазынашы

казначейство қазынашылық

казнокрад қазына тонаушы

казнокрадство қазына тонаушылық

казнь жаза

казуист бақасшы; казуист

казуистика бақасшылдық, казуистика

казус сорақылық

казус белли казус белли

казы қазы

кайели кайели

кайзер кайзер

кайкен кайкен қанжар

кайло қайла

кайловище қайланың сабы

кайловщик кен қазушы, қайлашы

кайова кайова

кайрок кайрок

кайсинто партия кайсинто партиясы

кайтен кайтен

кайфынские евреи кайфын еврейлері

какавелла какавелла

какутэ какутэ

кала қала

калаврия калаврия

каладбол каладбол

каламбо фоллз каламбо фоллз

каламкар каламкар

каланча мұнара

каланча пожарная өртең

калах калах

калач қалаш

калачник қалашшы

калбгах-перс калбгах -перс

79

калебас калебас

каледониды каледонидтер

каледония каледония

календарь күнтізбе

календарь херсонеса херсонес күнтізбесі

календы календалар

кали кали

кали юга кали юга

калиброванная пуля калибрлік оқ

калибровщик калибрші

калика кезбе, қайыршы

калита қалта

калиф халифа

калишский союзный договор қалиш одақтық шарты

калкен калкен

каллиграф көркемдеп жазушы

каллиграфия құсни жазу

калмыки қалмақтар

калмыковщина калмыковшылдық

калмыцкая лошадь қалмақ жылқысы

калмыцкое войско қалмақ әскерлері

калоши кебіс

калпе қалпе

калумет калумет

калым қалың мал

кальвинизм кальвинизм

кальпа кальпа

кальпулли кальпулли

каляда каляда

калям қалам

кама кама

камаргу камаргу

камарилья камарилья

камаши қоныш байпақ

камбуз камбуз

камедь шайыр

каменно-балковская культура тас-ағаш мәдениеті

каменноугольный период (карбон) тас көмір кезеңі

каменный век тас дәуірі

каменобоец тас уатушы

каменоломня тас қашау орны

каменотес тас қашаушы; тас шабушы

камень тас

камер фурьер камер фурьер

камергер камергер

камердинер камердинер

камер-коллегия камер-коллегия

камер-коллежский вал камер-коллеж дуалы

камер-лакей камер-лакей

камер-паж камер-паж

камертон камертон

камер-фрейлина камер-фрейлина

80

камер-фурьер камер-фурьер

камер-юнкер камер-юнкер

камея оютас

камзол қамзол

ками ками

камидана камидана

камизары камизарлар

камикадзе камикадзе

камилавка камилавка

камка қамқа

камлание шамандық салт-жоралар

камлея камлея

камлот камлот

камнеметы тасатқыштар

камни драгоценные асыл тастар

камон камон

каморра каморра

кампаку кампаку

кампания науқан

кампеш кампеш бояу

кампонг кампонг

камусы камустар

камуфлет камуфлет

камфара камфара

камфуляж көзалдау

камчадалы қамшыгерлер

камчатские экспедиции камчатка экспедициялары

камышевка қамыс таяқ

камышит қамыс зат

кана кана

канаба канаба

канабо канабо

канава арық; жыра

канавка жырашық

канаки канактар

канал арна

канализация канализация; кәріз жүйесі

каналоармеец каналдағы армияшы

кананит кананит

канат арқан

канатоходец арқан үстінде жүруші

канбон канбон

канбул канбул

канва мата

кангал кангал

канглы қаңлы

кангюи қаңлылар

кандалы кісен

кандальник бұғауланған тұтқын

канделябр үлкен шамдал; шырағдан

кандидат кандидат

канесаси канесаси

81

канитель кесте

канифас канифас

канкан канкан

канклес канклес

каннель каннель

каннелюры каннелюрлер

каннибал жыртқыш

каннибализм жыртқыштық

канон қағида

канонада канонада

канонизация заңдастыру; қағидаға айналдыру

каноник каноник

канонир жай зеңбірекші

канонические книги каноникалық кітаптар

каноническое право каноникалық құқық

каноны канондар

канопа канопа

каноэ каноэ

кантата кантата

кантеле кантеле

кантон кантон

кантонистские школы кантонистік мектептер

кантонисты кантонистер

канури канури

канфар канфар

канцелярист кеңсеші

канцелярия кеңсе

канцелярия строения государственных

дорог

мемлекеттік жол салу кеңсесі

канцелярия тайная құпия кеңсе

канцелярские служители кеңсе қызметкері

канцелярский чиновник кеңсе шенеунігі

канцлер канцлер

канцона канцона

канцонетта канцонетта

каонде каонде

капала капала

капалика капалика

капелла капелла

капеллан капеллан

капельдинер капельдинерлер

капельмейстеры капельмейстер

капернаум капернаум

каперство капершілік

капетинги капетингтер

капитал капитал

капитализация капиталдану

капитализм капитализм

капитализм монополистический монополиялық капитализм

капиталист капиталист

капиталь капиталь

капитальный іргелі, күрделі

82

капитан капитан

капитан-командор капитан-командор

капитан-лейтенант капитан-лейтенант

капитан-поручик капитан-поручик

капитель капитель

капитолий капитолий

капитул капитул

капитуляция тізе бүгу

капище капище

капля тамшы

капникон капникон

капонир капонир

капор капор

капот капот

каппа (индуизм) каппа

капповский путч капп бүлігі

капрал капрал

капсийская культура капса мәдениеті

капская колония кап отары

капуцины капуциндер

кара жорга қара жорга

кара коюнлу қара қойлы

кара суйек кара суйек

карабаир лошадь қарабайыр жылқысы

карабаха ханы қарабах хандары

карабахское ханство қарабах хандығы

карабаш анатолийский анатолының карабас иті

карабела карабела

карабин карабин

карабинеры карабиншілер

карабудун қарабұдын

каравай хлеба бүтін томпақ нан

караван керуен

караван-сарай керуен сарай

караваны торговые сауда керуендері

каравелла каравелла

карагасы қарағастар

карагез қаракөз

карадам қарадам

караибы (карибы) карибдер

караимизм караимизм

караимы қарайымдар

караич (карагач) қара ағаш

каракалпаки қарақалпақтар

каракачаны карақашандар

каракиданей государство карақидан мемлекеті

каракипчак қарақыпшак

каракитаи қарақытай

каракуйрук қарақұйрық

караманли қараманлы

караманогуллары караманогулдар

карамель карамель

83

карамерген қарамерген

карамоджо карамоджо

каранкава каранкава

карантин карантин

карасакал қарасақал

карасу қарасу

каратау қаратау

карательная цензура жазалау цензурасы

карательный отряд жазалаушы отряд

караул қарауыл

караханиды қарахандықтар

карачаевцы қарашайлар

карашыгын қарашығын

карбас карбас кемесі

карбованец карбованец

карбонарии (угольщики) карбонарийлер

карга қарға

карголомские князья карголом ханзадалар

каргополь каргополь

кардинал кардинал

кардинальный түбегейлі

кардисский мир кардис бітімі

каре каре, шаршы сап

карела карела

карелы карелдер

карельская авантюра карель авантюрасы

карельская трудовая коммуна карель еңбек комунасы

карета күйме

карибский кризис (кубинский кризис) кариб дағдарысы (куба дағдарысы)

карийская каторга кари каторгасы

карикатура келемежсурет

каркая каркая

каркор каркор

карлисты карлистер

карловицкий конгресс карловиц конгресі

карломан карломан

карлуки қарлұқтар

карма карма

кармания кармания

карманьола карманьола

карматы карматтар

кармелиты кармелиттер

карнавал карнавал

карнай карнай

карнак карнак

каролинги каролингтер

карсское царство карс патшалығы

карта карта

картвелы картвелдер

картезианский орден картезиандық орден

картезианцы картезиандықтар

картель картель

84

картечина ірі бытыра

картечница артиллерия зеңбірегі

картечь артиллерия оғы

картли картли

картлийское царство картли патшалығы

картли-кахетинское царство картли-кахетия патшалығы

картограмма картограмма

картографирование историко-

этнографическое

тарихи-этникалық картаға түсіру

картографирование этническое этникалық картаға түсіру

картографический метод картографиялық әдіс

картография картография

картотека картотека

картофельные бунты картоп бүліктері

карточка карточка

картуз картуз

картулярии картулярийлер

картуш картуш

картушка картушка

карты исторические тарихи карталар

кархезий кархезий

карьерист мансапқор

каса каса

касаба касаба

касак касак

касб касб

касерия касерия

касик касик (ежелгі мексикада патша)

касимовское царство қасым патшалығы

каска дулыға

каски (каскайские племена) касктар (каскай тайпалары)

касоги касогтар

каспийская военная флотилия каспий әскери флотилиясы

кассандра кассандра

кассационные департаменты сената сенаттың кассациялық департаменттері

кассация кассация

касситы касситтер

каста каста

кастаньеты кастаньеттер

кастет кастет

кастилии короли кастилия королі

касыма праведный путь қасым ханның қасқа жолы

катаклизм зілзала

катакомбная культура үңгір мәдениеті

каталог каталог

каталог хронологический хронологиялық каталог

каталь жүкші

катана катана

катапульта катапульта

катар катар (қанжар)

катаржи катаржи

катарсис катарсис

85

катары катарлар

катастрофа апат

катафракт катафракт

категория санат

катедер катедер

катедер-социализм катедер-социализм

кателянша кастелянша

катепан катепан

катехизис катехизис

катехумены катехумендер

катиб катиб

катойкии катойкилер

католик католик

католикос католикос

католицизм католиктік

католическая церковь католик шіркеуі

каторга жераударылу

каторжник жераударылушы

катык қатық

катэки катэктер

кафизма кафизма

кафир кафир

кафиристан кафиристан

кафр кәпір

кафрария кафрария

кафрские войны кәпір соғыстар

кафтор кафтор

кахетия кахетия

каховский плацдарм каховка плацдармы

кацавейка көкірекше

качины качиндер

качуча качуча

кашевар аспаз

кашрут кашрут

каштелян каштелян

кашубы кашубы

кашф кашф

каюры каюрлер

каяк қайық

каякентско-карачаевская культура каякент- қарашай мәдениеті

каяны каяндар

квадрига квадрига

квакеры квакерлер

квандао квандао

квантунская армия квантун армиясы

кварт кварт

кварта кварта

квартал махалла

квартальные надзиратели махалла күзетшілері

квартердек квартердек

квартет квартет

квартирмейстер квартирмейстер

86

квас квас

квашня ашытқыш күбі

квебекские конференции квебек конференциялары

квены квендер

квестор квестор

квестура квестура

квинтэссенция квинтэссенция

кворум кворум

квота квота

кебара культура кебара мәдениеті

кебая кебая

кебеже кебеже

кебис кебіс

кедет кедет

кедмонеи кедмонейлер

кезиктана гвардия кезиктан гвардиясы

кейнсианство кейнсшілдік

кекри кекри

кекчи кекчи

келейничество жабықтық; жасырындық

келейность жабықтық; оңашалық

келейст келейст

кельтеминарская культура келтеминар мәдентиеті

кельтиберы кельтиберлер

кельтология кельтология

кельты (галлы) кельттер (галдар)

келья тақуа құжырасы

кемалистская революция кемалист революциясы

кеманча кеманча

кембрийский период кембрий кезеңі

кемпинг кемпинг

кендырь кендір

кенегес кенегес

кенеи кенейлер

кениггрец кениггрец

кенигсбергская летопись кенигсберг жылнамасы

кенигсбергская речь кенигсберг сөзі

кенотаф кенотаф

кентавр кентавр

кентарх кентарх

кенте кенте

кеньги кеньги

кенья кенья

кепайпа кепайпа

кепи кепеш

кеп-такыя тақия

кер кер

керамика керамика; қыш

кереге кереге

кережа шана

кереи керейлер

кереит кереиттер

87

керекьярак (тюрк.) керекжарақ

керенгаппух керенгаппух

керенка керенка

керзона линия керзон сызығы

керзона ультиматум керзонның ультиматумы

керкеты керкеттер

керкур керкур

керлы керлдер

кермес кермес

керн керн

кернай керней

керченское сражение керчь шайқасы

кесалон кесалон

кесария кесария

кесарь кесарь

кесед кесед

кесита кесита

кесраниды кесранидтер

кессон кессон

кетмень кетпен

кетуба кетуба

кетубим кетубим

кетч кетч

кеты кеттер

кефир айран

кефисос кефисос

кеч кеч

кечкемитль кечкемитль

кечуа кечуа

кешк мұнара

кзыл-обинская культура қызыл оба мәдениеті

киббуц киббуц

кибитка жолым үй

кибиточный налог түтін салығы

кибить садақ

кибла құбыла

кива кива

кивер кивер

кидани қидандар

кидар кидар

киддуш киддуш

киевская земля киев жері

киевская казатчина киевская казатчина қозғалысы

киевские унязья киев князьдері

кизяк тезек

кика кика

кикапу кикапу

кикимора албасты

кикую кикую

кил балшықсабын

килик килик

киллер жалдап

88

киль белағаш; киль

кильватер кильватер

кильт кильт

кимаки қимақтар

кимвал кимвал

кимвры кимврлер

кимешек кимешек

киммерийцы киммерийліктер

кимоно кимоно

кина кина

кинда кинда

кинжал қанжар

киники киниктер

кинкхаб баршын

киноварь киноварь

кинонии кинонилер

киностудия киностудия

кипсигис кипсигис

кипчаки қыпшақтар

кираса сауыт

кирасир кирасир

киргизская лошадь қырғыз жылқысы

киргизы қырғыздар

киреуке кіреуке

кириситан кириситан

кирка балға шот

кирме кірме

кисва кисва

кисе кісе

кисет дорба

кисея дақа; кәсей

киси киси

кистень қолшоқпар

китаевед қытайтанушы

китаеведение қытайтану

китайка мақта-мата кездемесі

китобой кит аулау

китобойная флотилия кит аулайтын флотилия

китобойное судно кит аулайтын кеме

китобойный промысел кит аулау кәсіпшілігі

китолов кит аулаушы

китоловный промысел кит аулау кәсібі

кифара кифара

кихэйтай кихэйтай

кишлак қыстақ

кият қият

клад көмбе

кладбище зират, қорым

кладенец өте күшті семсер

кладовщик қамбашы; қоймашы

клайпедская проблема клайпеда мәселесі

кламаты кламаттар

89

клан жік, рулық қауым

класс тап

класс крестьянский шаруа тобы

класс рабочий жұмысшы табы

классик классик

классика классика

классификация источников дереккөздерді жіктеу

классификация лингвистическая лингвистикалық сыныптама

классификация этносов этностардың сыныптамасы

классицизм классицизм

классовый подход таптық тәсіл

классы антагонистические күресуші таптар

клеврет жақтаушы

клеймение таңбалау

клеймо таңба

клептократия клептократия

клерикал клерикал

клерикализм клерикализм

клетка тор; қапас

клеть шошала

клиент клиент

клика клика

клинопись сына жазу

клир клир

клирос клирос

клич ұран

клоктен клоктен

кломпы кломптар

клочок земли алақандай жер

клуб клуб

ключник кілтші

клятва ант

клятвопреступление ант аттау

кляуза өсек-аяң

кмети князьдің әскері

кнессет кнессет

кнехт кнехт

книга степенная дәреже кітабы

книговедение кітаптану

книгоиздание кітап шығару

книгохранилище кітап қоймасы

книжка членская мүшелік кітапша

кновизская культура кновиз мәдениеті

кнут қамшы

княгиня ханым

княжата князь ұрпағы

княжение князьдік билік ету

княжеская вотчина князь вотчинасы

княжеская дружина князь жасағы

княжеские съезды князьдер құрылтайы

княжеский двор князь сарайы

княжеский дом князь үйі

90

княжеский дружинник князь жасақшы

княжеский род князь әулеті

княжеский удел князьдің енші жері

княжество князьдік

княжич бекзада

княжна князь қызы, бекзат

князь князь

князь владетельный ие болушы князь

князья киевские киев князьдері

коалиция коалиция

коба коба

кобе кобе

кобура тапанша қап

кобыз қобыз

ковер кілем

ковер безворсовый тықыр кілем

ковер ворсовый түкті кілем

ковпакиада ковпакиада

ковчег ноя нұх кемесі

ковш шөміш

когорта шоғартоп

код код

кодекс кодекс

кожа тері, былғары

кожа фабричная былғары

койкоин койкоин

койлык қойлық

койне койне

койнон койнон

кок орда көк орда

кокпар көкпар

коктеу көктеу

кол қазық

колдовство сиқыршылық, бас айналдыру

колдун сиқыршы, бас айналдырушы

колено (поколение) буын; ұрпақ

колесницы военные әскери колесницалар (екі доңғалақты

күйме арбалар)

колесо дөңгелек

коли коли

коллаборационизм коллаборационизм

коллегиальность алқалылық

коллегия алқа

коллегия иностранных дел сыртқы істер алқасы

колледж колледж

коллежский асессор коллеждік асессор

коллежский регистратор коллеждік тіркеуші

коллежский секретарь коллеждік хатшы

коллектив ұжым

коллективизация ұжымдастыру

коллективизация принудительная мәжбүрлеп ұжымдастыру

коллекция коллекция

91

коллизия коллизия

коллоквиум коллоквиум

кол-нидре кол-нидре

колодец құдық

колодка бұғау

колодник бұғаулы адам

колокол қоңырау

коломянка кендір мата

колониализм отаршылдық

колонизация отарлау

колонисты отаршылдар

колония отар, колония

колония-поселение жер аударылғандар тұрағы

колонна вандомская вандом бағанасы

колонна танковая танк колоннасы

колоны колондар

колпачок-наглазник томаға

колхоз ұжымшар

колхоз-комбинат комбинат-колхоз

колхоз-миллионер миллионер-колхоз

колхозник-надомник үйде істеуші - колхозшы

колхозно-совхозный колхоз-совхоздық

колчаковец колчакшы

колчан қорамсақ

колыбель бесік

кольцо сақина

кольчуга берен

коляда коляда

команда команда; пәрмен

командарм командарм

командировка іссапар

командос командос

командующий қолбасшы

команчи команшылар

комбат комбат

комбед комбед

комбедовец комбедші

комбинат комбинат

комбриг бригада командирі

комдезертир комдезертир

комдив дивизия командирі

комедия комедия

комендант комендант

коми коми

комик күлдіргі

комиссар комиссар

комиссариат комиссариат

комиссия комиссия

комиссия о дорогах жол комиссиясы

комиссия чрезвычайная төтенше комиссия

комиссия экспертная сараптау комиссиясы

комитет комитет

92

комитет исполнительный атқарушы комитеті

комитет крестьянский шаруалар комитеті

комитет национальный ұлттық комитет

комитет обороны қорғаныс комитеті

комитет повстанческий көтеріліс комитеті

комкор комкор

коммерция сауда

коммерц-коллегия коммерц-коллегия

коммивояжер қыдырма саудагер

коммуна коммуна

коммунар коммунар

коммунизм коммунизм

коммунизм военный әскери коммунизм

коммуникация коммуникация

коммунист коммунист

коммунистический интернационал

молодежи

жастардың коммунистік интернационалы

коммунисты левые солшыл коммунистер

коммунотдел коммуна бөлімі

коммюнике мазмұндама, коммюнике

комнадор командор

комонес комонес

компания компания

компас тұсбағдар

комплекс кешен

комплекс народно-хозяйственный халық шаруашылық кешені

комплект жиынтық

композиция композиция

компонент құрауыш

компоновать құрау, құрастыру

компрадор компрадор

компрометировать беделін түсіру, қаралау

компромисс ымыра

компьютер компьютер

комсомол комсомол (коммунистік жастар одағы)

комсомолец комсомол

комэйто комэйто

конвент конвент

конвенция конвенция

конвергенция конвергенция

конверсия конверсия

конвертация айырбасталым

конвертируемая валюта айырбасталатын валюта

конвоир айдауыл

конвульсия қалтырау

конгломерат конгломерат

конгресс конгресс

кондиция кондиция,пісіп-жетілу

кондоминиум кондоминиум

коневодство жылқы өсіру

конкиста конкиста, жаулап алу

конкистадор конкистадор

93

конкоке конкоке

конкордат конкордат

конкуренция бәсекелестік

конкурс конкурс, бәйге

конница атты әскер

конрат қоңырат

консенсус бәтуа

консерватизм консерватизм, кертартпалық

консерватор консерватор, кертартпа

консерватория консерватория

консервация тоқтатып қою

консилиум консилиум

консистория консистория

консолидация топтасу

консолидация этническая этникалық топтасу

консорциум консорциум

конспирация тасалану

констебль констебль

конституция конституция, ата заң

конструктивизм сындарылық

консул консул

консульство консулдық

консультант кеңес беруші

консультация кеңес беру

консумация консумация

консы қоңсы

контайшы қонтайшы

контакты этнические этникалық байланыстар

контингент контингент, құрам

континент құрлық

контора кеңсе

контрабанда контрабанда

контрагент контрагент

контр-адмирал контр-адмирал

контракт келісім-шарт

контраст қарама-қарсылық

контратака қарсы шабуыл

контрибуция контрибуция

контроль бақылау

контрольный пакет акций акциялардың бақылау пакеті

контрреволюция контрреволюция

контрреформация контрреформация

контрреформы контрреформалар

контрудар қарымта соққы

контур контур

конфедерация конфедерация

конференция конференция

конференция при высочайшем дворе ұлық сарай жанындағы конференция

конференц-министр конференц-министр

конфигурация конфигурация

конфиденциально жабық, оңаша

конфиденциальность құпиялық

94

конфискация тәркілеу

конфликт жанжал

конформизм конформизм

конфронтация тайталас, текетірес, егес

конфуцианство конфуцийлік

концентрация шоғырлану

концентрация богатств байлықтың шоғырлануы

концепт ұғым, ой

концептуализм тұжырымдамашылық

концепция тұжырымдама

концепция историческая тарихи тұжырымдама

концепция исторического образования тарихи білім тұжырымдамасы

концепция основная негізгі тұжырымдама

концепция цивилизаций өркениеттер тұжырымдамасы

концерн концерн

концессия концессия

конъюктура конъюктура

конь крылатый пырақ

конюшенный приказ ат бағу мекемесі

конюший ат бағушы, атшы

конюшня атқора

конюшня авгиева авгийдің атқорасы

кооператив кооператив

кооперация кооперация

кооперация жилищная тұрғын үй кооперациясы

кооперация потребительская тұтыну кооперациясы

кооперация производственная өндіріс кооперациясы

кооперация промысловая кәсіпшілік кооперациясы

кооптация толықтыру

координация үйлестіру

копирэффект көшіргі әсері

копия көшірме

копоть ыс

копыта тұяқ

копье найза

кора (статуя) кора

корабль кеме

коралас қоралас

коралл маржан

коран құран

кордон кордон

коренной этнос байырғы этнос

корень тамыр

коржын қоржын

корку корку

кормилец (воспитатель) тәрбиеші, асыраушы

кормление чиновников шенеунектерді асырау

кормленщик (др-рус.) шенеунік

корниловщина корниловшылық

коробейник қыдырма саудагер

королевство корольдік

король король

95

коромысла мойынағаш, иінағаш

корона тәж

коронация тәж кигізу жорасы

корпорация корпорация

корпус дипломатический дипломатиялық корпус

корпус инженеров путей сообщения қатынас жолдары инженерлерінің корпусы

корректив ішінара түзету

корреляция корреляция, байланыс

корреспонденция хат-хабар

коррозия тот басу

коррупция сыбайлас жемқорлық

корсар теңіз қарақшысы

корсет жалпақ белдік

кортеж салтанатты шеру

кортес кортес

кортик кездік

коса-литовка шалғы

косарь селебе пышақ

космодром ғарыш айлағы

космополит космополит

космополитизм космополитизм

космос ғарыш

костер алау

костоправ сынықшы

косчи қосшы

косяк лошадей жылқы үйірі

котел қазан

котировка баға белгіленімі

котловина қазаншұңқыр

кочевание вертикальное вертикальды көшіп-қону

кочевание круглогодичное жыл бойғы көш

кочевание меридианальное меридиандық көш

кочевание широтное ендік көш

кочевание эллипсоидное эллипсоидтық көш

кочевник көшпенді

кочевничество көшпенділік

кочевое скотоводство көшпелі мал шаруашылығы

кочевье көші-қон

кочерга көсеу

кошер кошер

кошкар муиз қошқар мүйіз

кошма киіз

кошмоваляние киіз жасау

кпсс, коммунистическая партия

советского союза

кокп, кеңес одағының коммунистік

партиясы

кравчий аспаз

краеведение историческое тарихи өлкетану

край өлке

край степной далалық өлке

крайность ұшқарылық

красногвардейцы қызылгвардияшылар

красноречие ділмарлық

96

красный крест қызыл крест

кратер (греч.керамика) кратер (грек.керамикасы)

кредит несие

кредо ұстаным

крейсер крейсер

крематорий крематорий

кремация отқа жағу

креолы креолдар

крепостничество крепостнойлық, басыбайлылық

крепостное право крепостнойлық құқық

крепостной басыбайлы

крепость бекініс

крест айқыш

крестная мать кіндік шеше

крестный отец кіндік әке

крестоносцы кресттағушылар

крестьяне зависимые тәуелді шаруалар

крестьяне казенные қазыналық шаруалар

крестьяне-отходники кәсіпші шаруалар

крестьянин шаруа

крестьянская реформа шаруа реформасы

крестьянские хозйятсва самостоятельные дербес шаруа қожалықтары

крестьянский социализм шаруа социализмі

крестьянское общество взаимопомощи шаруалардың өзара көмек қоғамы

крестьянство шаруалар, шаруа қауымы

крещение шоқындыру

крещенный шоқынды

кризис дағдарыс

кризис аграрный аграрлық дағдарыс

кризис финансовый қаржы дағдарысы

криминал криминал

криптия криптия

критерий өлшем

критик сыншы

критика сын

критика источников научная дерекөздерге ғылыми сын

критиканство сынамшылдық

кровопролитие қантөгіс

кровь қан

кроманьонец кроманьондық

кропотливость машақаттылық

круглосуточно тәулік бойы

круглый стол дөңгелек үстел

кругозор ой-өріс

кругооборот айналым

кружок үйірме

крыло қанат

крючок ілмек

ксерокопия ксерокөшірме

ктиторские (родовые) монастыри

(родовые)

ктитор (аталық) монаcтырлері

кубрик кубрик

97

кувшин құмыра

кудесник сиқыршы

куджалык куджалык (өзбек тайпасы)

кудурру кудурру

кузеу кузеу

кузина бөле

кузнец темір ұстасы

кукалдыш тел бала

куки куктер

ку-клукс-клан ку-клукс-клан

кул (семья в Индии) Кул (Үндістандағы отбасы)

кула кула

кулак кулак; жұдырық

кулачество кулактық

кули кули

кулич собалақ

кульминация шарықтау шегі

культ табыну

культ личности жеке адамға табыну

культ огня отқа табыну

культ предков әруаққа табыну

культ природы табиғат күштеріне табыну

культура мәдениет

культура андроновская андрон мәдениеті

культура античная ерте дәуірдегі мәдениет

культура афанасьевская афанасьев мәдениеті

культура бегазы-дандыбаевская беғазы-дәндібай мәдениеті

культура городская қалалық мәдениет

культура духовная рухани мәдениет

культура карасукская қарасу мәдениеті

культура кобанская қобан мәдениеті

культура материальная материалдық мәдениет

культура мустьерская мустье мәдениеті

культура оседло-земледельческая отырықшы егіншілік мәдениет

культура римская рим мәдениеті

культура эллинская эллин мәдениеті

культура этническая этникалық мәдениет

культурные круг мәдениет шеңберлері

культурогенез культурогенез

культуры технические техникалық дақылдар

кумач қызыл мата

кумир пұт

кумыс қымыз

кумыс, простоявший двое суток түнемел

кун құн

куна (рус. ден. единица) куна (орыс ақша бірлігі)

кунан кұнан

кунан байга құнан бәйге

куначество қонақтау

кунби күнби

кунсткамера кунсткамера

купец көпес

98

купеческая гильдия көпестер гильдиясы

купеческий капитал көпестік капиталы

купеческий кредит көпестік несие

купеческое сословие көпестер сословиесі (қауымы)

купечество саудагерлер қауымы

купля-продажа сауда-саттық

купола күмбез

купон купон

купчур құшыр

купюра қағаз ақша

курай сыбызғы

курама құрама

курбан айт құрбан айт

курган қорған

курганы сакские сақ қорғандары

курганы усатые мұртты қорғандар

курд курд

курень казактардың қонысы

курировать бағыттау

куродзумике куродзумике

курос курос

курс курс, бағам, бағыт

курс биржевой биржалық бағам

курс исторический тарихи бағыт

курултай құрылтай

курфюрст курфюрст

курьез ерсі оқиға

курьер шабарман

кусанаги кусанаги

кустанайская порода лошадей жылқының қостанайлық тұқымы

кутенэ кутенэ

куттаб куттаб

кучины кучиндер

кучук байрам кучук байрам

куырдак куырдак

куявы куявдар

кхариа кхариа

кхмеры кхмерлер

кхонды кхондтар

кшатрии кшатрийлер

кызылбаши қызылбастар

кылует қылует

кымыран қымыран

кыпчак қыпшақ

кэнсэйкай кэнсэйкай

кюй күй

кюре кюре

кяриз кәріз

Л

лабильность жылжымалылық

лабиринт лабиринт

лаборатория лаборатория

99

лавина көшкін

лавр лавр

лавра лавра

лаврийские рудники лаврион кеніші

лавристы лавристер

лавры лавр, жеңістің белгісі

лагерь лагерь

лагерь концентрационный концентрациялық лагерь

лагерь пленных тұтқындар лагері

лагерь степной далалық лагерь

лад жарастық

ладожская военная флотилия ладога әскери флотилиясы

ладьевидных топоров культура қайқы балта мәдениеті

ладья қайық

лазарева суббота лазарь сенбісі

лазарет лазарет

лазер лазер

лазутчик жансыз

лак лак

лакедемон лакедемон

лакей малай

лаконизм қысқашылдық

лаконика қысқалау

лакуна лакуна

лама лама

ламаизм ламаизм

ламаркизм ламаркизм

ламийская война ламий соғысы

ла-микок ла-микок қонысы

лампада шамдал

лампасы бұлығы

ламуты ламуттер

лангах лангах

лангедок лангедок

лангобардские законы лангобард заңдары

лангобарды лангобардтар

лангсакс лангсакс

ландрат ландрат

ландратская коллегия ландрат алқасы

ландратские советы ландрат кеңестері

ландскнехт ландскнехт

ландстинг ландстинг

ландтаг ландтаг

ландшафт ландшафт

ландый ландый

ланевские-волки ланев қасқырлары

ланиста ланиста

лансанг лансанг

ланскнетта сапы

лантух қап

лантян лантян

ланцет қандауыр; ланцет

100

лапландцы лапландықтар

лапоть шабата

лапуасцы лапуастықтар

ларец қобди

ларнийская культура ларний мәдениеті

лары ларлар

ларь ағаш жәшік

лас-навас-де-толоса лас-навас-де-толоса шайқасы

лассальянство лассальяншылық

лассо бұғалық

латгале латгале

латгалы латгалдар

латенская культура латен мәдениеті

латеранские соглашения латеран келісімдері

латинская империя латын империясы

латинские войны латын соғыстары

латинский союз латын одағы

латины латындар

латифундизм латифундизм

латифундист латифундист

латифундия латифундия

латник сауатты жауынгер

латы сауыт

латынь латын тілі

латыш латыш

латышские стрелки латыш мергендері

лауреат лауреат

лачуга лашық

лашкар-и-караул ләшкер-и-қарауыл

лебда лебда

лебяжская культура лебяжье мәдениеті

левантийский тип жилища левантия тұрғын түрі

левантинцы левантиндер

левеллеры левеллерлер

левизна солшылдық

левират әмеңгерлік

левиты левиттер

левоэсеровский мятеж солшыл эсерлердің көтерілісі

левые солшылдар

левые коммунисты солшыл коммунистер

левые эсеры солшыл эсерлер

левых эсеров выступление солшыл эсерлердің қимылы

легализация ресмилендіру

легальный заңды; жария

легальный марксизм жария марксизм

легат легат

легенда әпсана

легендарный аңызға айналған

легион легион

легионер легионер

легионы польские поляк легиондары

легисты легистер

101

легитимация заңдастыру

легитимизм легитимизм

легитимисты легитимистер

легитимный заңды

ледниковое состояние мұздық ахуалы

ледниковый период мұз дәуірі

ледовое побоище мұз қырғыны

ледовый поход мұз жорығы

ледокол мұзжарғыш кеме

леер арқан

лежская лига лежа лигасы

лезгины лезгиндер

лейб-акушер лейб-акушер

лейбвахе лейбвахе

лейб-гвардия лейб-гвардия

лейб-кампания лейб-кампания

лейб-медик лейб-медик

лейбористы лейбористер

лейб-педиатр лейб-педиатр

лейпцигский процесс лейпциг үдерісі

лейпцигское сражение (битва народов) лейпциг шайқасы (халықтардың қырғыны)

лейтенант лейтенант

лейтмотив арқау

лейхенкоммандо лейхенкоммандо

лекарь емші

лектор лектор, дәріскер

лекторий лекторий

лекури лекури

лекция лекция, дәріс

лекция-концерт лекция-концерт

лемех түрен

ленд-лиз ленд-лиз

лендлорд лендлорд

лендлордизм лендлордизм

ленивые короли жалқау корольдер

ленинградская блокада ленинград блокадасы

ленинизм ленинизм

ленинская комната ленин бөлмесі

ленинские ордена ленин ордендері

ленинские премии ленин сыйлықтары

ленинский призыв ленин үндеуі

Ленский расстрел Ленадағы атып өлтіруі

лента таспа

ленч ленч

ленчик седла қаптал

леона короли леон корольдері

лепешка тонкая шелпек

лепта үлес

лествичная система княжения князьдік биліктің үлкендік жүйесі

лестница феодальная феодалдық саты

летоисчесление жыл санау

летописец жылнамашы

102

летопись шежіре, жылнама

летопись воскресенская воскресенек шежіресі

летопись царей иудейских иудей патшаларының жылнамасы

летучий голландец ұшатын голландық

летучка лездеме

летчик ұшқыш

лечебница емдеу орны

лечец емдеуші

лжеименное знание жалған есімдер ілімі

лжеисидоровы декреталии жалған сидордың декреталиялары

лжепророк жалған пайғамбар

лжесвидетель жалған куә

либерал либерал

либерализация либералдандыру

либерализм либерализм

либеральная партия либералдық партия

либеральное направление либералдық бағыты

либеральные бюрократы либералдық бюрократтар

либеральные народники ымырашыл халықшылдар

ливийская война ливия соғысы

ливонская война ливон соғысы

ливонский орден ливондық орден

ливонское ландмейстерство ливондық ландмейстерствосы

лига лига

лига католическая католиктер лигасы

лига нации ұлттар лигасы

лигур лигур

лидер көшбасшы

лидийцы лидиялықтар

лизинг лизинг

лик святых әулиелер бейнесі

ликбез ликбез

ликвидаторство жойымпаздық

ликвидаторы жойымпаз

ликвидация жою

ликвидация безграмотности сауатсыздықты жою

ликторы ликторлар

лимитчик лимитші

лингвистика лингвистика

линейные войска шептегі әскер

линейный корабль тізбекті кеме

линейцы шеқара казактар

линидж линидж

линия желі;

линия воздушная әуе жолы

линия демаркационная межелеу сызығы

линия железнодорожная теміржол желісі

линия кавказская кавказ шебі

линия обороны қорғаныс шебі

линкор линкор

линчевание линчтеу

лира лира

103

листовка үндеухат

листовка-молния листовка; үндеу

литерный арнайы, шұғыл

литкружок әдебиет үйірмесі

литовские статуты литва жарғысы

литовский замок литва қорғаны

литовский совет литва кеңесі

литовцы литвалықтар

литография литография

литургия литургия

литье фигурное әшекейлі құйма

лихоимство сұғанақтық

лицевые рукописи алдыңғы беттік қолжазбалар

лицедей ойынпаз

лицедейство ойынпаздық

лицей лицей

лиценциат лиценциат

лицо бет, жүз, адам

лицо физическое жеке тұлға

лицо юридическое заңды тұлға

личдело жеке іс

личная уния жеке уния

личность тұлға

лобби лобби

лоббизм лоббизм

лобио лобио

лобнор лобнор

ловчий құсбегі

логика логика, қисын

логово врага жау апаны

логограмма ойсөз

логограф логограф

логографическое письмо

(идеографическое письмо)

логографиялық жазу (идеографиялық

жазу)

лодка қайық

ложный жалған

лозунг ұран

локайцы локайдар

локальная война жергілікті соғыс

локальная группа жергілікті топ

локаут локаут

локомотив локомотив

ломбард ломбард

лопата күрек

лопатка жауырын

лорд лорд

лорд мэр қала бастығы

лоцман лоцман

лошадь жылқы

лошак қашыр

лоялисты лоялистер

лояльность бейілділік, ықыластылық

104

лубочная литература қара дүрсін әдебиеті

луддисты луддистер

луидор луидор

лук садақ; пияз

луна ай

лучник садақшы

лэрд лэрд

люди дворовые сарай адамдары

люди жилецкие қарапайым адамдар

люди земские земствоның адамдары

люди нетяглые қызметші адамдар

люди посадские қала адамдары

люди служилые қызметші адамдар

люди тяглые жалдамалы жұмыскерлер

люди черные қарапайым адамдар

людин қарапайым азат адам

люмпенизация люмпенизация

люмпен-пролетариат азғындаған пролетариат, люмпен-

пролетариат

люмпены люмпендер, азғындар

люнет люнет

люстрация люстрация

лютеранство лютерандық

М

мавзолей кесене

мавр мавр

мавристы мавристтер

маг дуагер; жадыгөй

магараджа магараджа

магдебургское право магдебург құқығы

магистерская реформация магистр реформациясы

магистр магистр

магистраль күрежол

магистрат магистрат

магистратура магистратура

магия сиқыр

маглемозе маглемозе

магнат алпауыт

магнат финансовый қаржы алпауыты

магоси магоси

маджапахит маджапахит

мадленская культура мадлен мәдениеті

мадонна мадонна

мадригал мадригал

мадьяры мадиярлар

мажара мажара

мажилис мәжіліс

мажино линия мажино желісі

мажоритарная система мажоритарлық жүйе

мазар мазар

маздакизм маздакизм

мазунинская культура мазунин мәдениеті

105

мазхаб(ы) мазхаб(тар)

майдан майдан

майкопская культура майкоп мәдениеті

майн кампф майн кампф

майор майор

майорат майорат

майордам майордам

майэмирская культура майәмір мәдениеті

майя майя

макам мақам

макет макет

макиавеллизм макиавеллизм

маклер делдал

макропроизводство макроөндіріс

максимализм ұшқарылық

максималист максималист

максимум максимум

макулатура макулатура

мала мала

малаец малайлық; малайя адамы

малай малай

маловер сенімі аз

малогерманцы кіші германдықтар

малоимущий жарлы

малороссийская коллегия кіші ресейлік алқа

мальтузианство мальтусшылдық

мамлюк мәмлүк

мамонт зіл

манап манап

манас манас

манасчы манасшы

мангазея мангазея

мангыт маңғыт

мангытские мирзы маңғыт мырзалары

мандат мандат

маневр маневр

маневренность маневрлік

манекен сүлде

манера мәнер

манипуляция айла шарғы

манипурское восстание манипур көтерілісі

манифактура манифактура

манифест манифест

манифест о вольности дворянства дворяндық еркіндік манифест

манифестация бұқаралық шеру

манихейство манихейлік

манкурт мәңгүрт

манор манор

манси манси

мантия мантия

манускрипт көне қолжазба

мануфактур-коллегия мануфактур-алқасы

106

мануфактур-советник мануфактур-кеңесші

мапунгубве мапунгубве

маратхские восстания маратх көтерілістері

марафон марафон

марвари марвари

маргинал маргинал

маргиналии маргиналдар; келімсектер

маргинальность этнокультурная этно-мәдени маргиналдылық

марийцы мари; марилік

марионетка қолжаулық

марицкая битва марица шайқасы

марка марка

маркетинг маркетинг

маркиз маркиз

маркировка таңбалау

маркитант маркитант

марксизм марксизм

марксизм легальный жария марксизм

марнское сражение марн шайқасы

мародер тонаушы

мародерство тонаушылық

марониты марониттер

марсельеза марсельеза

мартинская декларация мартин декларациясы

марш марш

маршал маршал

маршировать сап түзеп жүру

маршрут кочевания көш маршруты

масаи масаи

маска погребальная жерлеу маскасы

маскировка бүркемелеу

масленица масленица

маслихат мәслихат

масло сары май

масло камфорное камфара майы

маслобойка күбі

маслобойка кожаная саба

маснави маснави

масон масон

масонство масондық

масса бұқара

массагет массагет

массив жилой тұрғын үй алабы

массовая культура бұқаралық мәдениеті

массовка жиын

мастер шебер

мастерская шеберхана

мастерство шеберлік

мастистый қадірменді

масштаб масштаб, ауқым

масштаб мировой дүниежүзілік ауқым

масштабность ауқымдылық

107

матабеле матабеле

математика математика

материал материал

материализм материализм

материализовать идею идеяны іске асыру

материк құрлық

матриархат мариархат, аналық дәуір

матрица матрица, қалып

матрос матрос

мать-героиня батыр ана

маузер маузер

маукхари маукхари

мафия мафия

махаевщина махаевшілік

махала махалла

махди махди

махновщина махношылдық

мачта діңгек

машина машина

машина метательная лақтырушы машина

машина паровая бу машинасы

машинист машинист

машинопись машинажазба

машиностроение машинажасау

маяк манар

меандр меандр, ирек сызық

мевлеви мевлеви

мегалитические культуры мегалит мәдениетттері

мегалитические постройки мегалит құрылысы

мегаполис мегаполис

медаль медаль

медведь пещерный үңгір аюы

медиатор медиатор

медиевистика медиевистика

медина мәдина

медицина медицина

медицинская коллегия дәрігерлік алқа

медный век мыс дәуірі; мыс заманы

медресе медресе

медь мыс

межа меже

междоусобица өзара қырқыс

международные отношения халықаралық қатынастар

международный договор халықаралық шарт

международный конгрессы историков тарихшылардың халықаралық конгресс

междуплеменной тайпааралық

междуречье өзен аралығы

междуречье центральноазиатское орта азиялық өзен аралығы

межевание межелеу

межевая грамота меже грамотасы

межнациональный ұлтаралық

межотраслевая салааралық

108

межпарламентный парламентаралық

мезальянс мезальянс

мезинская стоянка мезин қонысы

мезозойская эра мезозой дәуірі

мезолит мезолит

меиендорф меиендорф

мекка мекке

мексиканец мексикалық

мексиканская революция мексика революциясы

мектеб мектеп

меланезйицы меланезиецтер

мелитопольский курган мелитополь обасы

мелкие торговцы майда саудагерлер

мелкобуржуазный ұсақбуржуазиялық

мелкотоварный ұсақтауарлы

мелупрей мелупрей

мельница диірмен

мельница ветряная жел диірмен

мельница ручная қол диірмен

мельфийские конституции мельфи конституциялары

мельхиор мельхиор

мельхиориты мельхиориттер

меморандум меморандум

мемориал мемориал

мемориал славы даңқ мемориалы

мемуар естелік

менапии менапилер

менгиры менгирлер

менделизм менделизм

менеджер менеджер

менеджмент менеджмент

менмортабли менмортабльдер

меннониты меннониттер

меновая грамота айырбас грамота

менталитет діл

меньшевизм меньшевизм

меньшевик меньшевик

меньшинство азшылық

меньшинство национальное ұлттық азшылық

меньшинство этническое азшылық ұлт

менялы ақша айырбастаушылар

мера өлшем; шара

меримде-бени-саламе меримде-бени-саламе

мероприятие іс-шара

меря меря

месневи месневи

мессианство мессияшылдық

местничество жергілікшілдік

место почетное төр

местожительство тұрғылықты жер

месторождение кен орны

месть кек

109

месть кровная қанды кек

месячина месячина (барщина)

метаэтническая общность метаэтникалық ортақтық

метеки метектер

метис аралас нәсіл

метисация метисация

метка ен, таңба

метод әдіс

метод научный ғылыми әдіс

методика әдістеме

методика исследования зерттеу әдістемесі

методология әдіснама

методология исследования зерттеу әдіснамасы

методология истории тарих әдіснамасы

методология этнографическая этнографиялық методология

методы исторической науки тарих ғылымының әдістері

метрология историческая тарихи метрология

метрология историческая тарихи метрология

метрополия отарлаушы ел

меха көрік

механизм тетік

мецент жебеуші

меч семсер

меч богатырский батырдың семсері

меч булатный алмас қылыш

меч дамоклов үнемі төнген қауіп

меч златокованный алтын қылыш

меч кованый қақталған қылыш; тапталған семсер

меченосец семсертағушы

меченоша атқосшы; қару асынушы

мечеть мешіт

мечник жасақшы

мешок қап

мещанин тоғышар

мещанство тоғышарлық

мзда ақы; сый

мздоимство жебірлік

мигрант көшуші

миграционное сальдо көші-қон сальдосы

миграция көші-қон

мизам мизам

микадо микадо

микрокарта шағын карта

микроклимат ішкі ахуал

микролиты микролиттер

микросоциология шағынсоциология

миксация этническая этникалық араласу

милитаризм милитаризм

милиция милиция

милоградская культура милоград мәдениеті

мильеранизм мильеранизм

мильк мильк

110

мимикрия жарамсақтану

мимикрия социальная әлеуметтік еліктегіштер

мимссионерство миссионерлік

мина мина

минангкабау минангкабау

минарет мұнара

миниатюра миниатюра

миниатюрный шағын

минимум ең шекті

министерство министрлік

министерство внутренних дел ішкі істер министрлігі

министерство государственых имуществ мемлекеттік мүлік министрлігі

министерство народного просвещения халық ағарту министрлігі

министерство путей сообщения қатынас жолдары министрлігі

министерство торговли и

промышленности

сауда және өнеркәсіп министрлігі

министерство финансов қаржы министрлігі

министерство юстиции әділет министрлігі

министр министр

миннезингер миннезингер

миномет минатар

минорат минорат

минотавр минотавр

мир әлем, қауым

мир загробный о дүние

мир кочевников көшпенділер әлемі

мир сепаратный оңаша бітім

мираб мұрат

мираж сағым

мирза мырза

мирное сосуществование бейбіт қатар өмір сүру

мирный бейбіт

мировая война дүниежүзілік соғыс

мировая грамота татулық грамотасы

мировоззрение дүниетаным

мировоззрение историческое тарихи дүниетаным

мировой посредник ара бітістіруші

мировой суд бітімгершілік сот

мировой судья бітістіруші сот

мировой экономическии кризис дүниежүзілік экономикалық дағдарыс

мировые посредники ара бітістірушілер

мировые судьи бітістіруші соттары

мирократия мирократия

миротворец бітімгер

миршикар миршикар

миряне дүнияуи жандар

миска тостаған

миссионер миссионер

миссия маңызды міндет

мистика тылсым

мистификация тылсымдау

мистицизм мистицизм, тылсымшылдық

111

мисцегенация мисцегенация

митинг митинг

митра митра

митрополит митрополит

миф миф

мифологизация историческая тарихи мифтендіру

мифология мифология

михайловские курганы михайлов обалары

михайловское поселение михайлов қоныс-мекендері

михельсбергская культура михельсберг мәдениеті

мишари мишари

мишень нысана

миштеки миштектер

младоафганцы жас ауғандықтар

младобухарцы жас бұхарлықтар

младогегельянство кіші гегельдіктер

младотурки жас түркілер

младший жуз кіші жүз

мнительность секемшілдік

многоженство көп әйел алушылық

многопартийность көппартиялық

моабитяне моабитяндықтар

могикане могикандар

могила бейіт; зират

могила братская бауырластар зираты

могильник мола

могильник каменный тас мола

моголы моғолдар

могулистан моғолстан

моделирование үлгілеу

модель модель, үлгі

модернизация жаңғырту

модернизм жаңғыртушылық

модернизм модернизм

моджахеды можахеттер

модификация түрлендіру

модуль модуль

мозаика мозаика, әшекей

молдаванин молдаван

молитва дұға

молодежь жастар

молокане молокандар

молоко квашеное қатық

молот балға

молотьба бастыру

моманды момандар

момент момент, мезет

моментальность бірсәттік

монарх монарх

монархизм монархиялық

монархисты монархияшылдар

монархия монархия

112

монархия абсолютная абсолюттік монархия

монархия конституционная конституциялық монархия

монархия сословная сословиелік монархия

монастырские крестьяне монастырь шаруалары

монастырский приказ монастырь приказы

монастырь монастырь

монах тақуа

монашество тақуалық

монголоведение моңғолтану

монголоязычные моңғол тілділер

монголы моңғолдар

монгольские завоевания моңғол жаулаушылығы

монгорьт монгорьт

монета мәнет, теңге

монетаризм монетаризм

монетный двор теңге сарайы

мониторинг мониторинг

моногамия бір некелілік

моногенизм тұқым; тек

монограмма монограмма

монография монография

моноизм моноизм

мономотапа мономотапа

монополизировать монополияландыру, жеке-дара иемдену

монополизм монополизм

монополистический капитализм монополистік капитализм

монополия монополия

монополия внешней торговли сыртқы сауда монополиясы

монотеизм бірқұдайлық

монтаж жинақтау

монтеору монтеору мәдениеті

монумент монумент

монументально-декоративное искусство монументтік-декоративтік өнер

монументальное искусство монументттік өнер

монументальный айбынды, алып

моны мондар

мораль мораль

моральность имандылық

мораторий мораторий

мордвин мордва

мореплаватель теңізде жүзуші

мориск мориск

морские реформы теңіз реформалары

морской генеральный штаб теңіз бас штабы

мортира мортира

мору-мангбету мору-мангбету

морфонтонскии договор морфонтон шарты

моряк теңізші

москвитянин мәскеулік

московская битва мәскеу шайқасы

московские ведомости московские ведомосттері

московские совещания мәскеу кеңестері

113

московский протокол мяскеу хаттамасы

московское восстание мәскеу көтерілісі

мосская конвенция мосс конвенциясы

мост көпiр

мотив уәж‚ дәлел

мотивировать дәлелдеу

мотор мотор

мотыга тесе

моурави моурави

мохевцы мохевшылар

мохэ мохэ

мошняны мошняндар

Мощи церковные шіркеу қасиеттілері

муазин азаншы; мәзін

муамма муамма

мубашир мубашир

муганская культура луганск мәдениеті

муддарис муддарис

мудехар мудехар

муджтахид мұжтахид

мудир мүдір

мудрость даналық

мудтахид дiндар ғалым

муж куйеу, әскери қауым мүшесі

мужик мұжық

муза муза

музараа музараа

музей мұражай

музей антропологии и этнографии антропология және этнография мұражайы

музей археологический археологиялық мұражай

музей военно-исторический әскери-тарихи мұражай

музей исторический тарихи мұражай

музей краеведческий өлкетану мұражайы

музей мемориальный мемориалдық мұражай

музей редких книг сирек кітаптар мұражайы

музыка саз

мулат мулат

мулла молла

муляж дәлбедер

мумия мумия

мундир мундир

мундштук мүштік

муниципализация муниципализация

муниципалитет муниципалитет

мурза мырза

муршид муршид

мусабба мусабба

мусаддас мусаддас

мусамман мусамман

мускус жұпар су

мустазад мустазад

мустье мустье

114

мустье – соан мустье – соан

мусульманин мұсылман

мусульманство мұсылмандық

мутация өзгергiштiк

мутовка пiспек

мутуалисты мутуалистер

муфтий муфти

мухаммаз мухаммаз

мухаррам мухаррам

мучение азап

мушка қарауыл

мушкет білтелі мылтық

мушкетер ноян

мынбасы мынбасы

мысль историческая тарихи ой-пiкiр

мыт баж бекеті

мытарь зекетші

мытник салық жинаушы

мытный двор мытный двор, салық жинау мекемесі

мыто баж салығы

мышление историческое тарихи ойлау

мэр қалабасы‚ мэр

мюрид мүрит

мюридизм мүриттiк

мясник қасапшы

мясокомбинат ет комбинаты

мятеж бүлiк

Н

«нового строя» полки «жаңа сап» полктері

на душу населения жан басына шаққанда

на корню (арх.) шауып түсірмеу

набат дабыл

набатеи набатейлер

набатейское царство набатей патшалығы

наблюдательный байқағыш‚ зерек

наблюдательный совет байқаушылар кеңесі

наблюдение байқап қарау

наблюдений обработка байқалымдарды өңдеу

набойка нәл

набор терiм; жиынтық

наборный пояс әшекейлі белдік

набот набот

набухание (мед.) домбығу

наваб наменгер

наваретта наваретта

наварин (броненосец) наварин (бронды кеме)

наварры наварлар

наваха наваха

навахо навахо

навкрарии навкрарии

навкратис навкратис

навмахия навмахия

115

навой навой

наволочь бұлт, бұлыңғырлық

навруз наурыз

навык машық‚ дағды

навыкать (арх.) машықтандыру

навыки исторические тарихи дағдылар

навь навь

нага жылан

нагайка дойыр қамшы

наган алтыатар

нагара азербайджанская азербайжан дабылы

нагари нагари

наглядная графика көрнекі сызба

наглядная модель көрнекі үлгі

наглядная таблица көрнекі кесте

наглядное пособие көрнекі құрал

наглядность көрнекiлiк

наглядный көрнекі

наглядный рисунок көрнекі сурет

нагон (геогр.) желқума (геграфия)

нагорная проповедь тау уағызы

награда марапат

нагрудник өмiлдiрiк

нагрудник металлический шарайна

нагрузочная линия жүктемелік желі

нагрузочный резистор жүктеу желкі

надбавка үстеме

надворный советник сарайлық кеңесші

надворный суд сарайлық сот

надгробник құлпытас

надежность связи байланыс сенімділігі

надел земли жер үлесi

надельщик үлесші

надзор қадағалау

надзор полицейский полиция бақылау

надписи ашоки ашок жазбасы

надпись жазба

надпись руническая руна жазуы

надстройка қондырма

наездник шабандоз

наем жалдау

наемник жалдамалы

нажим қысым

назем (арх.) көң

наземная линия жердегі желі

назидание ғақлия, өсиет

назначение тағайындау

най най

найб орынбасар

найза найза

найзагер найзашы

найманы наймандар

116

наименование атау

наименования воинские әскери атаулар

наймиты наймиттер

наипаче артығырақ; үлкенірек

наказ аманат‚ талап-тiлек

наказные атаманы атамандардың орынбасарлары

накладная жөнелтпе құжат

наковальня төс

наконечник ұштық

накопитель жинақтаушы

накопление қорлану

накосник өрме

нактоуз жәшік

накулачник (арх.) қорғау тетігі, жұдырық

накхи (арх.) накхи

накшатра (арх.) накшатра

накшбандийские шейхи накшбандийа шейхтері

накшбандийский орден накшбандийа ордені

накширустемские надписи накширустем жазбалары

налет шапқындық

наличность нақты бары

нал-нундара нал-нундара

налобник (арх.) маңдайлық

налог салық

налог зерна астық салығы

налог на имущество мүлік салығы

налог на транспортные средства көлік салығы

налог подушный жан басы салығы

налог подходный табыс салығы

налог прогрессивный прогрессивтi (өспелi) салық

налогооблажение салық салу

налогоплательщик салық төлеушi

наложница күң

налой (арх.) үстелше

налуч құндақ

намаз намаз

намазга тепе намазға тепе

намазгах намазгах

намдхари намдхари

намерение ниет‚ пиғыл

наместник наместник

наместничество наменгерлік

намет намет

наметка жосық

намитка намитка

намнеты намнеттер

нанайцы нанайцылер

нанды нанды

нанизм ергежей

наниматель жалдаушы

нантская хроника нант хроникасы (хабары)

нантский эдикт нант жарлығы

117

наньчанское восстание наньчан көтерілісі

наос (святилище) наос (ғибадатхана)

нападение шабуылдау

напалм напалм

напильник егеу

наполеоновские войны наполеон соғыстары

напор қысым

направление бағыт‚ бағдар; жолдама

направление историографическое

(течение)

тарихнамалық бағыт (ағым)

напряжение шиеленiс‚ ширығыс‚кернеу

напряжение международной обстановки халықаралық жағдайдың шиеленiсуi

напутствие тiлек‚ бата

нар нар

нарcкая монархия нар монархиясы

нарады законы нарада заңдары

нарвская культура нарва мәдениеті

нарвский союзный договор нарва одақтық шарты

наргиле наргиле

наркомат халық комиссариаты

народ халық

народная воля халық еркіндігі

народная газета халық газеті

народная гвардия халық ұланы

народная демократическая революция халықтық демократиялық революция

народная демократия халықтық демократия

народная драма халықтық драма

народная дружина халық дружинасы

народная либеральная партия халықтық либералдық партия

народная монархия халық монархиясы

народная палата халық палатасы

народная радикальная партия халықтық радикалдық партия

народная расправа халық жәбірі

народная революция халық революциясы

народная хартия халық хартиясы

народничество халықшылдық

народное вооружение халықтың қарулануы

народное дело халық ісі

народное единство халық бірлігі

народное образование халық білімі

народное ополчение халық жасағы

народное представительство халық өкілдігі

народное собрание халық жиналысы

народное творчество халық шығармашылығы

народное хозяйство халық шаруашылығы

народной свободы партия халық бостандығы партиясы

народность ұлас,жұрт

народность литературы

әдебиеттің халықтығы

народные библиотеки халық кітапханалары

народные дома халық үйлері

народные социалисты халықтық социалистер

118

народные училища халықтық училищелер

народный халықтық

народный акын халық ақыны

народный депутат халық депутаты

народный заседатель халықтық мәжілісші

народный капитан халықтық капитан

народный контроль халықтық бақылау

народный музей халық мұражайы

народный сговор халық келісімі

народный совет халық кеңесі

народный суд халық соты

народный судья халық қазысы

народный театр халық театры

народный трибунал халық тирбуналы

народный фронт халық майданы

народоведение халықтану

народонаселение тұрғын халық

народы моря теңіз халықтары

народы покоренные бағындырылған халық

нарошно (арх.) әдейі, ниетпен

нарративные источники баяндау дереккөздер

нарты нарттар

нарушение связи байланыстың бұзылуы

нарушитель бұзушы

население городское қала тұрғындары

население занятое жұмыспен қамтылған халық

население сельское ауыл турғындары

населенный пункт елді мекен

насельник тұрғын

наскальные изображения жартастағы сурет

наследие мұра, мұрагерлік

наследие архивное мұрағат мұрасы

наследие предков атамұра

наследник мұрагер

наследование мұралану

наследство мұра

наслоение реставрационного материала жаңғырту материалының қабатталуы

наставник тәлiмгер

наставничество тәлiмгерлiк

наставщик (арх.) жолбасшы

настовать (арх.) уайымдау

настоятель шіркеу қараушысы

настоящее время осы уақыт

настройка теңшелім

настроить теңшеу

наступление шабуыл

натакать (арх.) нұсқау

натакаться (арх.) қақтығысып қалу

нато солтүстік атлантика шарты ұйымы

натужливые годы (арх.) қиын, шиеленіскен жылдар

натура табиғи болмыс

119

натурализация азаматтандыру

натурализм табиғилық

натуральная школа (направление) табиғи болмыс мектебі (бағыты)

натуральное хозяйство табиғи шаруашылық

натурфилософия табиғи философия

натусСе-консульт натусСе-консульт

натуфийская культура натуфий мәдениеті

натуфийцы натуфийцтар

науз (арх.) түйіншек, тұмар

наузольник (арх.) әскери сауыт-сайман

наука ғылым

наука всемирная историческая дүниежүзiлiк тарих ғылымы

наука проницательности алғырлық ғылымы

науковедение ғылымтану

наукометрия наукометрия, ғылым өлшеуші ілім

наурызкоже наурызкөже

наутофон наутофон

научная статья ғылыми мақала

научная фантастика ғылыми фантастика

научное издание ғылыми басылым

научно-исследовательский институт ғылыми-зерттеу институты

научно-популярная статья ғылыми – көпшілік мақала

научно-техническая революция (нтр) ғылыми-техникалық революция

научно-технический прогресс ғылыми-техникалық прогресс

научно-фантастическая литература ғылыми фантастикалық әдебиет

научные общества ғылыми қоғамдар

научный совет ғылыми кеңес

научный стиль ғылыми стиль

научный центр ғылыми орталық

находка олжа

наценка үстеме баға

нацизм нацизм, әсіре ұлтшылдық

национал-большевизм ұлтшыл-большевизм

национализация ұлт меншігіне айналдыру

национализация земли жерді ұлт меншігіне айналдыру

национализм ұлтшылдық

националист ұлтшыл

националистов фракция ұлтшылдар фракциясы

национал-социализм ұлтшыл-социализм

национал-социалистический народный

союз

ұлтшыл-социалистік халық одағы

национал-социалистический союз

преподавателей

ұлттық-социалисттік оқытушылар одағы

национальная галерея ұлттық галерея

национальная гвардия ұлттық ұлан

национальная одежда казаков ұлттық қазақ киімдері

национальная политика ұлттық саясат

национальная символика ұлттық рәміздер

национально-государственное

строительство

ұлттық-мемлекеттік құрылыс

национальное богатство ұлт байлығы

национальное собрание ұлттық жиналыс

120

национально-освободительный ұлт-азаттық

национальные мастерские ұлттық шеберханалар

национальные меньшинства аз ұлттар

национальный вопрос ұлт мәселесі

национальный доход ұлттық табыс

национальный комитет ұлттық комитет

национальный конвент ұлттық конвент

национальный округ ұлттық окург

национальный олимпийский комитет ұлттық олимпиадалық комитет

национальный редут ұлттық бекініс

национальный режим ұлт тәртібі

национальный совет ұлттық кеңес

национальный фронт ұлттық майдан

национальный центр ұлттық орталық

нация ұлт

начало бастау

начальник бастық

начальник караула қарауыл бастығы

начальник уезда ояз

начальники стражи при храме ғибадатхананың күзет басшылығы

начальство басшылық

начатки алғашқы мәлiмет

начинание бастама

нашествие шапқыншылық

неандерталец неандерталдық

неантроп неантроп

неблаговидный лайықсыз

неблагонадежный сенiмсiз

неблагопристойный әдепсiз

невейка (арх.) бастырған нан

невмешательство қол сұқпау‚ араласпау

невод жылым

неволя еріксіздік

негативное изображение жағымсыз бейне

негативные прессы жағымсыз жайттар

негласная проверка астыртын тексеріс

негласный агент астыртын агент

негласный комитет құпия комитет

негосударственный пенсионный фонд мемлекеттік емес зейнетақы қоры

негр негр, зәңгі

негри негри

недатированность күні көрсетілмегендік

недовольство наразылық

недооценка жете бағаламау

недоразумение жаңсақтық

недосмотр жете бақыламау

недостаток кемшiлiк

недостача жетiспеушiлiк

недостоверная информация анық емес ақпарат

недостоверный анық емес, жалған

недочет кем шығу

недра жер қойнауы

121

недруг дұшпан‚ қас

независимость тәуелсiздiк

незнамо (арх.) белгісіз

неимущий жоқ-жiтiк‚ кембағал

нейролингвистика нейролингвистика

неиспользуемый фонд пайдаланылмайтын қор

нейтрализация бейтараптандыру

нейтрализация обратной связи кері байланысты бейтараптандыру

нейтралитет бейтараптық

нейтральное значение бейтарап мағына

нейтральный бейтарап

нейтральный признак бейтарап белгі

нейтральный стиль бейтарап стиль

нейтронное оружие нейтрон қаруы

некапиталистический путь развития дамудың капиталистiк емес жолы

некачественный сапасыз

некорректный дөрекі

некролог қазанама

некрополь сағана

некроценоз некроценоз

нектоценоз нектоценоз

нелегальный заңсыз

неликвид жарамсыз‚ өтiмсiз

нелицеприятный ұнамсыз

неманская культура неман мәдениеті

немеес (арх.) немеес

немейские игры немей ойындары

немецкая слобода неміс слободасы

немировскии конгресс немиров конгрессі

немировское городище немиров қонысы (қоялығы)

необлагаемый салық салынбайтын

необлагаемый оборот салық салынбайтын айналым

необлыжный (арх.) шыншыл

необозримая степь байтақ дала

необорудованный жабдықсыз

необоснованный отказ негізсіз бас тарту

необратимая комбинация қайтымсыз құрамалау

неогеновый период неоген дәуірі

неограниченная монархия шексіз монархия

неоимпрессионизм неоимпрессионизм

неоихнология неоихнология

неоклассицизм неоклассицизм

неоколонизм жаңарған отаршылдық

неолингвистика неолингвистика

неолит неолит‚ жаңа тас ғасыры

неолитическая революция неолит революциясы

неонацизм жаңарған ұлтшылдық

неопровержимость бұлтартпастық

неопубликованная литература жарияланбаған әдебиет

неореализм жаңа реализм

122

неосведомленность мағлұматсыздық

неоспоримый даусыз

неотложный қауырт, шұғыл

неотчуждаемость ажыратылмастық

неотъемлемый ажырағысыз

неофоссилии неофоссилиялар

неплательщик төлемеушi

неповиновение бойсұнбау

неповторимый біртума

непоколебимость табандылық

непокорность өркөкіректік

непоследовательность дәйексiздiк‚ тиянақсыздық

непослушание тыңдамау

непостижимость ақылға сыйымсыздық

неправительственные организации үкіметтік емес ұйымдар

непределенность екiұштылық

непригодность жарамсыздық

неприкосновенность қол сұғылмаушылық, тиіспеушілік

неприсоединение қосылмау

неприятель жау

непроизводительный өнiмсiз

непропорциональность сәйкессiздiк

непротивление көнгіштік

неравенство теңсiздiк

неравенство имущественное мүлiктiк теңсiздiк

неравномерно-рассеянный тип

захоронения

бытыраңқы қорымдар

неравноправие теңқұқықсыздық

нерадивость салақтық‚ ұқыпсыздық

неразборчивость талғаусыздық

нерасторжимый ажырамас‚ бiртұтас

нерезидент бейрезидент

нерушимый мызғымас

несведимый (арх.) белгісіз, ұғымсыз

несгибаемый мұқалмайтын

несгораемый жанбайтын

несение караульной службы карауыл қызметін атқару

несовершенный кемеліне жетпеген

несовместимость сыйыспаушылық

несоизмеримость өлшемсіздік

несомненный успех күмәнсіз жетістік

несоответствие сәйкессіздік

несправедливость әділетсіздік

несторианство несториандық

нетерпимость төзімсіздік

нетрадиционные носители информации дәстүрлі емес ақпарат тасушылар

нетчики нетчиктер

неукоснительный мүлтіксіздік

неурожай егiн шығымсыздығы

неустойчивость орнықсыздық, тұрақсыздық

неформальные каналы информации бейресми ақпарат арналары

123

неформальный бейресми, бейқалып

нефтеносный мұнайлы

нефтеперегонный мұнай ажырату

нефтеперерабатывающий мұнай өңдеу

нефтеродукты мұнай өкiндерi

нехватка тапшылық

нивелировать бiркелкiлеу

нигилизм көзқаманшылық

нигилисты көзқаманшылар

нижний земский суд төменгі земдік соты

низкопоклонство құлдық ұру

низменность ұждансыздық

низовой орган информации төменгі ақпараттық органы

нимо (арх.) жанынан; қасынан; соқпай

нирвана нирвана

нищета қайыршылық

нобил нобил

новаторство жаңашылдық

новация жаңартпа, жаңалық

новик (арх.) новик (арх.)

новина (арх.) бірінші ұрық

новинка сонылық

нововведение жаңа енгiзiлiм

новоженный (арх.) баж салығы

новшество жаңа құбылыс

новый год жаңа жыл

новый завет жаңа өсиет

ногай ноғай

ножны қын

нойон нойон

номад көшпелі

номадизм көшпенділік

номенклатура номенклатура

норки (арх.) танау

норманны нормандар

норматив норматив

нормативное издание нормативтік басылым

нормы морально-этические моральдық-этикалық нормалары

носитель изображений сурет иесі

нота протеста наразылық нотасы

нотариальный нотариалдық

нотариат нотариат

нотационная система ақыл-кеңес беру жүйесі

нотация ақыл-кеңес айту

нотное издание ноталық басылым

ночь варфоломеевская варфоломей түнi

нрав иман, әдет-ғұрып

нравственность имандылық

нуби нуби

нувориш жаңа байлар

нужда мұқтаждық

нузул тұрақ

124

нукер нөкер

нуклеус нуклеус

нумерация нөмiрлеу

нумизматика нумизматика

нушеби нушеби

нэп (новая экономическая политика) жэс (жаңа экономикалық саясат)

нэцке нэцке

нюанс реңк‚ астар

нюрнбергские законы нюрнберг заңдары

нюрнбергские партийные съезды нюрнберг партиялық съездері

нюрнбергский процесс нюрнберг процесі

няньцзюаньское восстание няньцзюань көтерілісі

О

«открытых дверей» политика «ашық есік» саясаты

«открытых полей» система «ашық дала» жүйесі

о’мморок (арх.) талып жығылу; талып қалу

о’чип алғыр бақан

оазис шұрат

обвал опырылым

обвинять кінәлау, айыптау

обегать (арх.) аулақ жүру

обезопасить қауіпсіздендіру

обелиск ескерткіш

обельные холопы (арх.) обельдік малайлар (арх.)

оберабшнит оберабшнит

обербефельсхабер обербефельсхабер

обергруппенфюрер сс обергруппенфюрер сс

обер-офицерские дети обер-офицер балалары

обер-полицмейстер обер-полицмейстер

обер-прокурор обер-прокурор

обер-фискал обер-фискал

обер-церемониймейстер обер-церемониймейстер

обер-шенк обер-шенк

обер-шталмейстер обер-шталмейстер

обесценивание құнсыздандыру

обет серт

обѐтный (арх.) уәделі

обзор шолу

обида (арх.) жәбір

обитатель тұрғын

обиход (арх.) тәртіп, жарғы

обичайка (арх.) елек құрсау

областная реформа облыстық реформа

областничество (арх.) алап

область облыс, аймақ

облигация облигация

обличитель әшкерелеушi

обложение налогом салық салу

обложник обложник

облюбование қалау

обмежнивать (арх.) бастау

обмен зарядами заряд алмасу

125

обмен информацией ақпараттармен алмасу

обмен электронами электрон алмасу

обменный брак қарсықұда

обнародовать жария ету

обновленцы жаңарушылар

обновленчество жаңғыртпашылық

обоз арбалы керуен

оболокать (арх.) киіндіру

оборона қорғаныс

оборона гражданская азаматтық қорғаныс

оборона тайпин тайпин қорғанысы

оборонительная линия қорғану желісі

оборонительные сооружения қорғану құрылыстары

обороноспособность қорғаныс қабiлеті

обоснование негiздеу

обособление оқшаулану

обострение ушығу

обострение внутреннего кризиса ішкі дағдарыстың ушығуы

обработка

өндеу

обработка кожи (этнограф.) тері өңдеу

образ бейне

образ автора автор бейнесі

образ жизни оседло-кочевой жартылай көшпелi өмiр салты

образ повествователя баяндаушы бейнесі

образная речь бейнелі сөз

образность в искусстве өнердегі бейнелілік

образование дефектов ақаулардың пайда болуы

образование партии фрисойлеров фрисойлер партиясының құрылуы

образование тайпинского государства тайпин мемлекеттің құрылуы

обратимость реставрации документа құжат жаңғыртудың қайтымдылығы

обратимый қайтымды

обратить оралту

обратно керi‚ кейiн

обратный кері, қайту

обращение үндеу

обрез обрез

обрезание сүндеттеу, сүндетке отырғызу

обрезание (этнограф.) сүндеттеу

оброк алым

оброк денежный ақшалай алым

оброк натуральный жаратынды (таза) алым

обрусевший орыстанған

обручной (арх.) некелестіру

обрываться үзілу

обряд салт‚ ғұрып

обряд осыпания шашу

обряд открытия пира тойбастар

обряд сжигания өлiктi өртеу

обряд, покрытия юрты отау жабар

обрядная песня при встрече молодоженов жар-жар

обрядовая поэзия (лит.) тұрмыс-салт поэзиясы

126

обрядовые песни (лит.) тұрмыс-салт өлеңдері

обряды религиозные дiни ғұрыптар

обсевок (арх.) тың жер

обсерванты обсерванттар

обсервация обсервация

обскурантизм зұлмат

обскурация қариялық кезең

обслуживание қызмет ету

обслуживание бюджетное бюджеттік қызмет ету

обстановка внутриполитическая ішкі саяси жағдай

обстановка, убранство жабдық

обстоятельство времени мезгіл жағдаяты

обстоятельство места мекен жағдаяты

обстоятельство цели мақсат жағдаяты

обстрел атқылау

обструкция жолын кесу

обсудить, обсуждать талқылау

обуздать ауыздықтау

обусловить ескерту

обусовленность шарттылық

обучение оқу, оқыту

обучить үйрету

обхват құлаш, құшақ

обход тексеріп шығу

общевойсковая армия жалпы әскерлік армия

общее учреждение министерств министрліктердің ортақ мекемесі

общеевропейское совещание жалпыеуропалық кеңес

общенародная собственность жалпыхалықтық меншік

общенародное государство жалпыхалықтық мемлекет

общерусские летописные своды жалпыорыстық жылнама

общества археологические археологиялық қоғам

общественная библиотека қоғамдық кітапхана

общественная запашка қоғамдық жер айдау

общественная работа қоғамдық жұмыс

общественная собственность қоғамдық меншік

общественное значение қоғамдық маңыз

общественное мнение қоғамдық пікір

общественное призрение әлеуметтік көз қырыны

общественно-культурный центр қоғамдық-мәдени орталық

общественно-политическая литература қоғамдық-саяси әдебиет

общество доиндустриальное индустрияға дейінгі қоғам

общество доклассовое тапқа дейінгі қоғам

общество историков-марксистов тарихшы-марксшілдердің қоғамы

общество классовое таптық қоғам

общество раннеклассовое ерте таптық қоғам

общество ревнителей просвещения ағарту жанашыры қоғам

общество светское зайырлы қоғам

общество традиционное дәстүрлі қоғам

общество феодальное феодалдық қоғам

общество человеческое адам қоғамы

общие определители народов халықтардың жалпы көрсеткіштері

общие суды жалпы соттар

127

общий титул жалпы лауазым

община қауым

община аульная ауыл қауымы

община корпоративная корпоративтік қауым

община метаэтническая метаэтникалық қауым

община минимальная төменгі шектегі қауым

община номовая номдық қауым

община патриархальная патриархалдық қауымы

община расширенная кеңейтілген қауым

община родовая рулық қауым

община родовая матриархальная матриархалдық қауым

община этнополитическая этносаяси қауым

община этнорасовая этнонәсілдік қауым

община этносоциальная этноәлеуметтік қауым

общинная теория қауымдық теориясы

общинники қауым мүшелері

общинное землевладение қауымдық жер иелену

общность ортақтық

общность пастбищ жайылым ортақтығы

объединения племенные тайпалық бiрлестiктер

объединенное дворянство біріккен дворяндық

объединенные нации біріккен ұлттар

объект этнографии этнография нысаны

объективация объектендіру

объективизм объективизм

объемный көлемді

объявить жариялау

объяснение түсiнiк‚ түсiндiрме

обыватель қарапайым халық

обыденный (арх.) қарапайым

обычай салт-дәстүр

обычное право адат

обязанные крестьяне міндетті шарулар

обязательная доля міндетті үлес

обязательство міндеттеме

овд (организация варшавского договора) варшавалық шарттың ұйымы

оверлорд оверлорд

оверштаг оверштаг

овечьи ворота қой қақпа

овин овин

овод бөгелек

овца дойная саулық

овцеводство қой шаруашылығы

оглан оғлан

огласка жария ету

оглашение жариялау

огневой вал атыс толқыны

огнеметный танк отатқыш танк

огненная палата отты палата

огнепоклонство отқа табыну

оголаживать (арх.) ашығу

огородь (арх.) шеңбер

128

ограда (арх.) аула, қора

огрим (арх.) огрим

огузы оғыздар

ода мадақжыр

одаренный дарынды

одарить жарылқау

одельстинг одельстинг

одерживать сокрушительную победу ойсырата жеңу

одесская оборона одесса қорғанысы

однобокий біржақты, шала

однодворцы біраулалықтар

однообразный біркелкі

однопалатная система бiрпалаталық жүйе

однородный біртекті бірыңғай

однорядка сырт киім

одноязычный словарь біртілді сөздік

одухотворенный рухтанған

ожидать күту

ожидаться қарайлау

озадачить ойландыру

озарить арайланды, жарқырату

ознакомление танысу

ойкумена ойкумена

ойраты ойраттар

окаменелости тасқа айналған денелер

окаменелости-ватерпасы ватерпас-жансыздықтар

окаменение тасқа айналу

окатистый жемчуг (арх.) домалақ маржан

океан мұхит

океанология мұхиттану

окказионализм себепшiлiк

окклюзия жасырыну

оккультизм оккультизм

оккупант басқыншы

оккупация басып алу

околотный надзиратель (арх.) околоттық қадағалаушы (арх.)

околоток (арх.) околоток (арх.)

окрестность төңiрек

округ округ

окружающая среда қоршаған орта

окружение орта

окружной приказ округтік приказ

окружной суд округтік соты

октавная индексация октавалық индексация

октябрьская революция қазан революциясы

октябрьское вооруженное восстание қазан қарулы көтерілісі

олдувай олдувай

олеография олеография

оливский мир олив бейбіт келісімі

олимпийская хартия олимпиялық хартия

олицетворение бейнелеу

129

олонхо олонхо

олтиматы олтиматтар

ольмекская культура ольмек мәдениеті

оман омач

омейядский халифат омейяд халифаты

омейяды омейядтар

оммаж (арх.) оммаж

омнибус (арх.) омнибус

омнигенный тип захоронения омниген жерлеуы

омограф (арх.) омограф

омшаник құрылыс

ондоль ондоль

онкоид онкоид

ономастика ономастика

онтогенез онтогенез

онтология онтология

онучи онучи

оон (организация объединенных наций) бұұ (бiрiккен ұлттар ұйымы)

опала қуғын

опалить үйіту

опанки опанки

опасаться күдіктену

опасность қауіп

опахало желпуіш

опека қамқорлық

операнд операнд

опись тiзiмдеме

оплакивание жоқтау

оплот тiрек

ополчение жасақ

ополчение народное халық жасағы

оппозиция оппозиция

оппозиция левая солшыл оппозиция

оппонент оппонент, қарсы сөйлеуші

оппортунизм келiсiмпаздық

оправдать ақтау

определитель анықтауыш

определяемое понятие анықталған ұғым

определяющее понятие анықтаушы ұғым

опричнина (удел) опричнина (үлес жер)

опровержения жоққа шығару

оптиматы оптиматтар

оптимизация оңтайландыру

оракул оракул

оран оран

оранг-кая оранг-кая

оранжерея әйнекті гүл-жай

оранско-нассауская династия оран-нассау әулеті

оратор шешен

ораторское искусство шешендік өнер

орган орган

орган административный әкiмшiлiк орган

130

орган выборный сайланбалы орган

орган законодательный заң шығарушы орган

орган исполнительный атқарушы орган

орган распорядительный жарлықшы орган

орган совещательный кеңесшi орган

орган уполномоченный өкiлетті орган

организационное бюро ұйымдастыру бюросы

организация «исламский конгресс» «ислам конгресі» ұйымы

организация африканского единства Африкалық бірлік ұйымы

организация военно-потестарная әскери-потестарлық ұйым

организация освобождения палестины Палестинаны азат ету ұйымы

организация социально-потестарная әлеуметтік- потестарлық ұйым

органический регламент органикалық регламент

органический устав органикалық жарғы

орда орда

орден орден

орден иезуитов иезуиттер ордені

орден ливонский ливон орденi

орден меченосцев қылышкерлер ордені

орден тамплиеров тамплиерлер ордені

орден францисканцев францискандықтар ордені

ордена монашеские монахтық ордендер

ордовикский период ордовик дәуірі

ордонанс ордонанс

ордонансовые роты ордонанс роталары

ордынские казаки орданың қазақтары

ордынское иго орданың езгісі

оренбургская линия орынбор желісі

оренбургская оборона орынбор қорғанысы

оренбургская экспедиция орынбор экспедициясы

оренбургское генерал-губернаторство орынбор генерал-губернаторлығы

оренбургское казачье войско орынбор қазақ әскері

ориентализирующая цивилизация бағыт беруші өркениет

ориенталистика шығыстану

ориентировка бағыттама

ориктокомплекс ориктокомплекс

ориктоценоз ориктоценоз

ориньяк ориньяк

ория (письмо) ория (хат)

оркестр народных инструментов

(этнограф.)

халық аспаптар оркестрі

орлеанисты орлеанисттер

орлеанская дева орлаен бикеші

орнамент ою-өрнек

орнаментальный оюлы

орнат орнат

ороговение мүйіздену, қату

оросительный суландыратын

орошение (ирригация) суару

орта оюну орта оюну

ортодоксальный ортодокстық

орудие управления басқару құралы

131

орудия каменные тас құралдар

орудия рубящие шабу құралдары

орудия труда еңбек құралдары

оружейная палата қару-жарақ палатасы

оруженосец қару-жарақ тасушы

орфизм орфизм

орхоно-енисейские писменности орхон-енисей жазулары

осада қоршау

осадная артиллерия қоршау артиллериясы

осадные крестьяне отырықшы шаруалар

осадные орудия шабуылдаушы құрал

осведомленность хабардарлық

освенцимский концентрационный лагерь освенцим концлагері

освободитель азаткер

освободить азат ету

освобождение азат ету‚ азаттық

освоение игеру

осевое время осьтік уақыт

оседание отырықшылану

оседлости черта отырықшылықтың белгісі

оседлость отырықшылық

оседлый образ жизни отырықшылық

оселок (арх.) қайрақ

осенины (арх.) ұзату, шығарып салу

осквернить арамдау

осколок снаряда снарядтың жарықшағы

ослабить әлсірету

ославить даттау

османская империя осман империясы

османские турки осман түріктері

османы османдар

осменик, осмник осменик, осмник

осмысление пайымдау

основное значение негізгі мағына

основной словарный фонд негізгі сөздік қоры

особое присутствие сената сенаттың айрықша қатысуы

особое совещание при наркоматах халық комиссариаттарының жанындағы

айрықша кеңес

остготы остготтар

остеология остеология

остзейцы остзейцтар

остикан остикан

ост-индская компания английская ағылшын ост-үнді компаниясы

ост-индская компания нидерландская нидерландтік ост-үнді компаниясы

остмарк остмарк

остов юрты кереге, қалқан

осторожность сақтық

ост-план шығыс жоспар

остракизм қуғынға ұшырау; қуғын көру

острие жүз, ұш

острие ножа пышақ жүзі

остров коралловый (геогр.) маржан аралы

132

острога острога

остроготы остроготтер

остроконечный шошақ, үшкір

острослов шешен

острословие сөзтапқырлық

ость қылтық, қылтанақ

осудить соттау‚ кiнәлау

осужденный сотталған

осушение құрғату

отара отар

отау жабар отау жабар

отборный таңдаулы

отбросить неприятеля жауды серпу

отвага ержүректiк

ответственность жауапкершiлiк

отгон жайылым

отдача қайтарым

отдельная армия жеке әскер

отдельная военная часть жеке әскери бөлім

отдельная грамота жеке грамота

отечественная война отан соғысы

отечество атамекен, отан

отзимок, отзимье (арх.) көктем аяғы

отзовисты шақырымпаздар

отказная грамота бас тарту грамотасы

отказчики бас тартқандар

откочевка көшіп кету

открепление шығару‚ босату

открытие историческое тарихи жаңалық

открытие праздника той бастау

откупщик көтере сатып алушы

отлагательство кейiнге қалдыру

отлит құйылған

отлучение от церкви шіркеуден аластау

отношение международное халықаралық қатынас

отношение межэтносное этносаралық қатынас

отношения патриархальные патриархалдық қатынастар

отношения рабовладельческие құл иеленушілік қатынастар

отношения товарно-денежные тауар-ақша қатынастары

отоми отоми

отпевание покойника марқұмды арулау

отпечаток із, белгі

отпирательство мойындамау

отпор вооруженный қарулы тойтарыс

отработочная рента жұмыспен өтеу рентасы

отрарская трагедия отырар қасіреті

отрасль сала

отрезки кесiндiлер

отречение бас тарту

отрицание жоққа шығару

отруб жер кесімі

отряд отряд

133

отряд (воен.) жасақ

отряд карательный жазалаушы отряд

отряд специального назначения (воен.) арнайы жасақ

отсрочка кейiнге қалдыру‚ мерзiмiн ұзарту

отсутствие спроса на рабочую силу жұмыс күшіне сұраным жоқтығы

оттепель жылымық

оттиск бедер

оттоманский долг оттоман қарызы

оттоновы привилегии оттон артықшылығы

отходничество табыс iздеп кету

отчизна отан

отчина мұрагерлік

офеня офеня

офицер офицер

оформление рәсімдеу

офорт офорт

офсетная печать офсетті басылым

охлократия (власть) охлократия (билік)

охота аңшылық

охота псовая ит салу

охотоведение аңшылықтану

охрана күзет

охрана природы табиғатты қорғау

охрана сторожевая үздiксiз күзет

охрана труда еңбек қорғау

очѐски шаш

очипок очипок

П

павликиане павликиандар

пагинация пагинация

пагманский акт пагман акті

пагода пагода

пагуба пагуба

пагуошское движение пагуош қозғалысы

падение құлау

падишах падишах

паж паж

пажеский корпус паждық корпус

пай жарна, үлес

пайетка әшекей

пайза пайза

пакт трех держав үш держава пактісі

пакт четырех төртеудің пактісі

пакты о правах человека адам құқықтары туралы пактілер

палантин палантин

палата верховная жоғарғы палата

палата депутатов депутаттар палатасы

палата казенная өкiмет палатасы

палата книжная кiтап палатасы

палата лордов лордтар палатасы

палата общин қауымдар палатасы

палатка бедуинов бәдәуи шайласы

134

палаццо палаццо

палач жендет

палаш абордажный матросский матрос абордажының қылышы

палео палео

палеоантрополог палеоантрополог

палеоантропы палеоантроптар

палеоаутоэкология палеоаутоэкология

палеобиогеоценоз палеобиогеоценоз

палеобиология палеобиология

палеобиохимическая тафономия палеобиохимиялық тафономия

палеогеновый период палеоген дәуірі

палеография палеография

палеозой палеозой

палеозойская эра палеозой эрасы

палеозоология (археозоология) палеозоология (археозоология)

палеоизация палеоизация

палеоиндейская культура палеоиндейлік мәдениет

палеоихнология палеоихнология

палеолит палеолит

палеолит верхний ерте палеолит

палеолит нижний кейiнгi палеолит

палеолит средний орта палеолит, мустье

палеологи палеологтер

палеонтология палеонтология

палеотипы палеотиптер

палеоцен палеоцен

палестра палестра

палетка тілімше

палехская миниатюра палех миниатюрасы

палинка палинка

палихнология палихнология

палихнофауна палихнофауна

палица күрзі

палка-копалка қазған асатаяқ

палла палла

паломничество қажылық

палудаментум (плащ) палудаментум (плащ, жамылғы)

пальясо пальясо

пампушка пампушка

памфлет памфлет

памятка жаднама

памятник ескерткiш

памятник исторический тарихи ескерткiш

памятник литературный әдеби ескерткіш

памятник письменности жазу ескерткiшi

памятники археологии археологиялық ескерткіштер

память жад

память историческая тарихи жад

пан пан

панева панѐва

панисламизм исламшылдық

панихида жерлеу ғұрпы

135

панно настенное тұскиiз

пантеон қабыр

пантофли пантофли

пантуны пантундар

пантуранизм пантұраншылдық

пантюркизм пантүрiкшiлдiк

панунг панчаят

панфиловцы панфиловшылар

папанаки папанактар

папаха папаха

папеда папеда

папирус папирус

папство папашылық

папуас папуас

пара пара

параавтохтон,парааутохтон параавтохтон, парааутохтон

параавтохтонное захоронение параавтохтондық қорым

парад парад

паранг паранг

паранджа паранжа

парафировать соглашение келiсiмге қол қою

параэкология параэкология

паритет тепе-теңдiк

парк саябақ

парк национальный ұлттық саябақ

парка парка

парламент парламент

парламент европейский еуропалық парламент

парламентаризм парламентаризм

парламентер парламентші

парнас (лит.) парнас

паройкия паройкия

пароксизм (мед.) пароксизм

пароним (лингв.) пароним

партизан партизан

партия партия

партия коммунистическая коммунистiк партия

партия консервативная консервативтік партия

парус желкен

пассивность енжарлық

паста паста

пастбище жайылым

пастбище весенее көктеу

пастбище для дойных кобылиц бие жайылымы

пастбище для коров қара мал жайылымы

пастбище для привязанных коней ат арқандайтын жайылым

пастбище зимнее қыстау

пастбище летнее жайлау

пастбище овечье зимнее қойтебiн

пастбище осеннее күзеу

пастбище пестрое алатебiн

паства дiндар

136

пастор пастор

пастух қойшы, малшы‚ бақташы

пастырь малшы

патент патент, иеқұжат

патентная информация патенттік ақпарат

патриарх патриарх

патриархальная семья патриархалдық жанұя

патриархат патриархат‚ аталық дәуiр

патриот патриот‚ отаншыл

патриотика отаншылдық

патрица патрица

патрициат патрициат

патриций патриций

патронимия патронимия

патронтаж (воен.) оқ шантай

пауперизация кедейлену

пахса пахса

пацифизм пацифизм

паштык паштык

пегас (лит.) пегас

педагог оқытушы

пейзажная лирика табиғат лирикасы

пектораль пектораль

пелиссон пелиссон

пеллеты пеллеттер

пеммикан пеммикан

пенсионная оплата зейнетақы

пеплос пеплос

первенство бiрiншiлiк

первобытная община алғашқы қауым

первобытная общинная собственность алғашқы қауым меншігі

первобытный тұрпайы, алғашқы қауымдық

первозданный тұңғыш шыққан

первоисточник түпнегiз, түпдерек

первоначальный әуелгі, бастапқы

первообщинный алғашқы қауымдық

первые революционные организации алғашқы революциялық ұйымдар

первый интернационал бірінші интернационал

первый съезд казахской бедноты қазақ кедейлерінің бірінші съезі

первый триумвират бірінші триумвират

переадресация қайта жолдау

переборка сұрыптау

перевал басымдылық, асу

переверстка қайта беттеу

перевес тасымалдау

переветник переветник

перевити шыбықтар

переводчик аудармашы

перевозка тасымал

переворот төңкеріс

перевороты дворцовые сарай төңкерістері

перевыборы қайта сайлау

137

перевыполнить асыра орындау

перегиб асыра сілтеу

перегиб асыра сiлтеу

переговоры келiссөз

передача сәлемдеме; қозғағыш

передача кадра кадр беру

передвижники өнертаратушылар

передел қайта бөлу

переделы земельные жерді қайта бөлу

передислокация орын ауыстыру

пережитки сарқыншақ

переклассификация қайта жіктеу

перекочевка қайта көшу

перекочевки сезонные маусымдық көшi-қон

перекрытие төбе жабын

перелом түбiрлi өзгерiс, бетбұрыс

переменность ауыспалылық

переменный ауыспалы

переменчивый аумалы-төкпелі

переместить жылжыту, ауыстыру

перемирие бітім

перемолоть ұнтақтау

перемычка, шунт тұйықтағыш

перенаселение шамадан артық халық

перенос тасымалдау, ауыстыру, көшіру

перенос в стихе өлеңдегі тасымал

перенос значения мағына ауыстыру

переносной қозғалмалы

перепад құлама

перепись санақ

перепись населения халық санағы

переплет қапсырма

переполнять кернеу, кемерінен асыру

переправа өткел

перепроизводство артық өндiру

переселенец қоныс аударушы

переселение қоныс аудару

переселение военные әскери қоныс аудару

переселенцы қоныс аударушылар

переселенчество көшi-қон

перескат қайырлау

перескок секіріп өту

перестоила қоршаулы алаң‚ бақ

перестройка қайта құру, бетбұрыс

переутомление зорығу, болдыру

переход өту

переход к «либеральной империи» «либералдық империяға» көшуі

переходные этнические группы өтпелi этникалық топтар

переходный өтпелi

переходный красное знамя ауыспалы қызыл ту

перечень тізбе

перешеек қылта‚ мойнақ

138

перикард үлпершек

период дәуір

период восстановительный қалпына келтiру кезеңі

период застойный тоқырау кезеңi

периодизация кезеңдеу

периодическая печать мерзімді баспасөз

перипетия шеткі жер

периферия шалғай түкпiр

перифраз (лит.) перифраз

периэки периэктер

перл перл, жел сөз

перламутр перламутр

пермаментная жалғаспалы‚ созылмалы

пермаментность жалғаспалылық

персептрон қабылдағыш

персона кiсi

персона гранта жағымды адам

персонаж кейіпкер

персонал қызметкерлер құрамы

персонализм тұлғашылдық

персоналия есімнама

персонификация тұлғаландыру

перспектива перспектива‚ болашақ

перстень жүзік

персы парсылар

пертинентность дербестеу

перфильская глина (белая глина) перфильдік саз (ақ саз)

перфокарта перфокарта

перфокартотека перфокартотека

перфолента перфолента

перфорация тәсілу

перчатка биялай

песенный стих ән олеңі

песнопение баксы (лит.) бақсы сарыны

песня ән

песня-наставление ғибрат өлең

песня-небылица өтірік өлең

песня-посвящение арнау өлең

песня-утешение жұбату

пест көтермеші

песчаная гряда құмжал

петиция петиция

петлюровщина петлюровшылдық

петля обратной связи кері байланыс тұзагы

петрификация петрификация

петроглиф петроглиф

пехота жаяу әскер

печатка мөржүзiк

печатная буква баспа әріп

печатник баспашы

печать баспасөз‚ мөр

печать гербовая таңбалы мөр

139

печать официальная ресми басылым

печенеги печенегтер

печок печок

печь пеш

печь для обжига күйдiру пешi

печь доменная домна пеші

печь с казаном қазандық

пещера үңгiр

пибо мойынорағыш

пивной путч сыра ылаңы

пигаш былғары аяқ киім

пигмеи пигмейлер

пигментация пигменттену, реңдену

пик шанышқы

пика шоқы, найза

пикет бөгеуiл

пиктограмма пиктограмма

пиктографическая запись пиктографиялық жазу

пиктография пиктография

пимы пима

пионерное сообщество пионер бірлестігі

пир той

пирамида пирамида

пирога пирога

писанка писанка

писательский қаламгерлік

писец жазғыш

пистолет тапанша

письменная речь жазба тілі

письменность жазба

письменность древнерусская көне орыс жазбасы

письмо хат

питекантроп питекантроп

пифос пифос

пичи пичи

пламенный жалынды

план жоспар

план модернизации жаңарту жоспары

план пятилетний бесжылдық жоспар

план топографический топографиялық жоспар

планктоценоз планктоценоз

плантагенеты плантагенеттер

плантеценоз плантеценоз

пласт жер қабаты‚ қыртыс

пластинчатый доспех (этнограф.) тілімді сауыт

пластуны шолғыншылар

плата ақы

платеж төлем

платежное поручение төлем тапсырмасы

платина платина

платные услуги ақылы қызметтер

плато үстірт

140

плато жота

платонизм платонизм

платформа платформа

плаха дөңбек

плахта плахта

плащ из войлока кебенек

плебей плебей

плебисцит плебисцит

плебс плебс

плезиополитопный ориктоценоз плезиополитопты ориктоценоз

племена тайпалар

пленник тұтқын

пленный долған

пленум пленум

плес қайраң

плетка қамшы

плеяда шоғыр

плоская печать жазық мөр

плот сал

плотина бөгет

плотность населения халықтың тығыздығы

площадь алаң; көлем

плуг соқа

плутократия плутократия

плывун құлама, жылым

плэчинтя плэчинтя

плюрализм әралуандық

плюрализм факторов исторического

развития

тарихи даму факторларының

әралуандылығы

пляска духа рух биі

пляска солнца күн биі

победа жеңiс

победитель жеңiмпаз

побои сабау

побоище қантөгiс

поборщик алым-салық жинаушы

поборы алым

побратим ағайын, бауырлас

повеление бұйрық

повелитель әмірші, тақсыр

поверенный сенімді

поверенный в делах іс бойынша сенімді өкіл

поверстать тарату

поверье ырым

повествовать баяндау

повестка шақыру қағаз

поветь үйдің төбесі, шатыр

повешение дарға асу

повиниться көну

повинность шығын, алым

повинность воинская әскери мiндеткерлiк

повинность земская земдік міндеткерлік

141

повод сылтау

повозка күйме

повойник повойник

поворот бетбұрыс

повременно уақытпен

повторное издание қайта басылым

повышение жоғарылату

повязка бау

погон иық белгі

погонщик верблюдов түйекеш

погост погост

пограничный шекаралық

погреб жерқойма

погребение жерлеу

погрешность олқылық

погром талқандау

погрузка жүк тиеу

подати салықтар

податная реформа салық реформасы

податной инспектор салық инспекторы

подбор iрiктеу

подвеска алқа, шолпы

подвесной аспалы

подвести жақындату

подвиг ерлік, батырлық

подворное обложение аула басы салығы

подданный бодан

подданство бодандық

поддаться көну

подделка жасанды‚ жалған

поддержка демеу, қолдау

поджарок қуырдақ

подземный жер асты

подкова таға

подконтрольный бақыланушы

подкрепление қосымша күш

подлинник түпнұсқа

подметный сырттан ғайбаттау

подношение сыяпат

подойник кожанный көнек

подполье астыртын

подпоручик подпоручик

подпруга тартпа‚ төс айыл

подразделение бөлiмше

подряд арендный жалгерлiк әдiс

подстрекательство арандатушылық

подсумочье шағын қолдорба

подтверждение растау

подушная подать жан басы салығы

подфигуривать қалжыңдау

подхвостник құйысқан

подход тәсіл, көзқарас, келіс

142

подход конкретно-исторический нақтылы-тарихи тәсіл

подхорунжий подхорунжий

подчинение бағыну

подчиненная система бағынышты жүйе

подшивка тігінді

пожертвование садақа, қайырымдылық

позитивное изображение жағымды сурет

позиционный анализ позиция бойынша талдау

позиция автора теоретическая автордың теориялық ұстанымы

познание историческое тарих таным

позолота алтын жалату

позументный зерлi

поклонение тағзым

поколение ұрпақ

покорение бағындыру

покорм покорм

покровитель қамқоршы

покровительство қорғаушылық

полазник полазник

полезные ископаемые пайдалы қазба

полемика пiкiрталас

полендвица полендвица

поленица батыр әйел

поливная земля суармалы жер

поливное земледелие суармалы егіншілік

полигамия көпнекелік

полигон полигон

полиграфия полиграфия

полис полис‚ қала-мемлекет

политбойцы саяси жауынгерлер

политбюро саяси бюро

политеизм көпқұдайлық

политик саясаткер

политика саясат

политика внешняя сыртқы саясат

политика внутренняя iшкi саясат

политика военного коммунизма әскери коммунизм саясаты

политика дальновидная көреген саясат

политика демографическая демографиялық саясат

политика кадровая кадр саясаты

политика невмешательства араласпау саясаты

политика реакционная реакцияшыл саясат

политика языковая тiл саясаты

политикан саясаткерсымақ

политическая обстановка саяси ахуал

политическая раздробленность саяси бытыраңдылық

политическая система саяси жүйе

политическая трансформация саяси трансформация

политическая экономия саяси үнемділік

политическая элита саяси дегдартоп

политический авторитет саяси бедел

политический конфликт саяси қақтығыс

143

политический плюрализм саяси пікірлер алуандығы

политический режим саяси тәртіп

политический транзит саяси транзит

политопный комплекс политопты жиынтық

политрук саяси жетекші

политцентр саяси орталық

полицентризм полицентризм

полиция полиция

полк полк

полк гусарский гусар полкі

полк дунганский дүнген полкі

полковник полковник

полководец қолбасшы

полное собрание законов заңдардың толық жинағы

полнокровие толыққандылық

полномочие өкiлеттiк

полномочный представитель өкілетті өкіл

полноправие толық құқылық

половники половниктер

половцы қыпшақтар

полог шымылдық

полонез полонез

полоса жолақ

полоса свободы бостандық жолағы

полотенчатый головной убор тюрбан

полуземлянка жартылай жертөле

полукочевник жартылай көшпелі

полукочевое скотоводство жартылай көшпелi мал шаруашылығы

полусабля селебе

полуустав жартылай жарғы

получашка жартылай шынаяқ

полушпага жартылай семсер

полуэскадрон жартылай эскадроны

полька полька

польревком поляк революция комитеті

польская интервенция поляк интервенциясы

польские братья поляк бауырлар

польские восстания поляк көтерілісі

польские якобинцы поляк якобиншілері

польский коридор поляк дәлізі

польское наследство поляк мұрасы

полэкс полэкс

полюдье полюдье

полярный полярлы

помериться силой күш сынасу

поместье поместье

помещик помещик

помины поминдер

поморы поморлар

пономарь шырақшы

пончо пончо

попои попои

144

попона лошади атжабу

поприще өлшем

популизм популизм

поражение жеңiлiс

порог босаға

порода тұқым

порох оқ-дәрi

порридж порридж

порса порса

порт порт

портал портал

портик портик

портрет исторический тарихи кейіп

портяной кенептен жасанған

поручик поручик

порфира порфира

посад посад

поселение қоныс

поселения оседлые отырықшы елдi мекендер

посессионное право сессиялық құқық

послание жолдау хат

посланник елшi‚ уәкiл‚ жаушы

посланник бога құдайдың елшісі

последователь iзбасар

последовательность кезектi

последствие зардап, салдар

послух послух

послушная грамота елпек грамота

посол елшi

посольский приказ елшiлiк приказ

посольство елшiлiк

посох асатаяқ

посошная рать посошты әскер

посошные люди посошты адамдар

постиндустриализм постиндустриализм

постиндустриальное общество постиндустриалдық қоғам

посткоммунизм посткоммунизм

постсоветское пространство посткеңестік кеңістік

постулат постулат

поступок антиобщественный қоғамға қарсы қылық

посул посул

посульник посульник

посыльный шабарман

потенциал әуелет, қарым

потник тоқым

поток тасқын

потомок ұрпақ

потомственное дворянство ұрпақ төрелік

потребность қажеттiлiк

потсдамская декларация потсдам декларациясы

потсдамская конференция потсдам конференциясы

потсдамский путч потсдам ылаңы

145

поход жорық

поход детский балалардың жорығы

поход крестный крест жорығы

почетные граждане (арх.) мәртебелі азаматтар

почетные звания құрметтi атақ

почетный құрметтi

почтмейстер (арх.) почтмейстер

пошлина баж салығы

пошлины таможенные кеден салығы

праведчик праведчик

правитель билеушi

правительство үкiмет

правительство временное уақытша үкiмет

правительство лейбористское лейбористік үкімет

правительствующий сенат билік жүргізуші сенат

право құқық

право вето вето құқығы

право крепостное басыбайлылық құқығы

право посессионное сессиялық құқық

право преторское преторлық құқық

право собственности меншік құқығы

право убежище құқықпана

правоведение құқықтану

правовое государство құқық мемлекеті

правонарушение құқықбұзу

правописание көркем жазу

правопреемство мұрагерлік құқық

православный православиелiк

правосудие сот төрелiгi

правый уклон оңшыл бағыт

прагматизм iскерлiк

прагматика прагматика

прадед баба

прародина атажұрт

прахок прахок

превосходительство мәртебелі тақсыр

предание аңыз

предатель сатқын

предать гласности жария ету

предводители көшбасшылар

предводитель жолбасшы

предводитель дворянства дворяндардың жолбасшысы

предки ата-баба

предложение ұсыныс

предмет истории тарих пәні

предмет литературы әдебиет пәні

предмет этнографии этнография пәні

предпарламент парламенталды

предписание нұсқаулық

предположение жорамал

предрассудок соқырсенiм

председатель төраға

146

предсказатель болжаушы

представитель өкіл

представитель официальный ресми өкіл

представитель полномочный өкілетті өкіл;

представитель уполномоченный уәкілетті өкіл

представительство өкілдік

представление ұсыну

преемник мирасқор

преемственность сабақтастық

президентский совет президентік кеңес

преображенский полк преображенск полкі

преображенский приказ преображенск приказы

преобразование өзгерту, түрлендiру

препринт препринт

прерафаэлиты прерафаэлиттер

прериальское восстание прериалдық көтеріліс

прерии прериялар

прерогатива айрықша құзырет

пресвитер пресвитер

пресвитериане пресвитериандар

пресвитерианство пресвитериандық

пресервы пресервтер

пресса пресса

прессинг прессинг

пресс-конференция баспасөз конференциясы

преступление должностное лауазымдық қылмыс

преступник военный әскери қылмыскер

преступность қылмыскерлiк

претина претина

претор алғыншы

префект префект

префектура префектура

префент префент

преференции артықшылықтар, жеңiлдiктер

префикс префикс

прибой (геогр.) толқын

приватизация жекешелендіру

привольный байтақ

привязь жеребят желi

привязь коров басжiп

привязь овец қосақ жiп

привязь ягнят көген

пригород қала шетi

приграничный iргелес, шекарас

придворные сарай қызметшілері

прием тәсiл, қабылдау, қонақасы беру

приемлемый құптауға боларлық

приемник қабылдағыш

признаки этнические этникалық белгілер

приказ приказ, бұйрық

приказный приказдың бұйрығы

приказчик приказная бұйрықшы

147

прикладное искусство қолданбалы өнер

прикомандировать іссапарға жіберу

принцип достаточности жеткіліктілік қағидалы

принцип происхождения шығу тегi қағидасы

принцип универсализма әмбебаптық қағида

принципы историзма тарихилық қағида

принципы критики источников дереккөздерді сынау қағидасы

принципы описания источников дереккөздерді сипаттау қағидасы

приписные крестьяне бекітілген шаруалар

пристав пристав

пристань айлақша

пристройка қосымша құрылыс

присутственное место (арх.) қатыстылығы бар жер (арх.)

притеснение ықтыру, қысым

притча тәмсiл

притязание дәмегөйлiк, талаптану

приумножение үстемелеу, молайту

приусадебный аулалық

приход приход

прихожене дiндарлар

проблематика проблематика

проблемы глобальные жаһандық мәселелер

пробойник тескiш

провиант азық-түлiк

провозгласить ханом ақ киізге көтеру

провозглашение жариялау, әйгiлеу

проворы сырықтар

прогиб бүгілме; иілме

прогноз болжам

прогнозные данные болжамдық деректер

программа бағдарлама

программист бағдарламашы

программное обеспечение бағдарламалық қамтым

прогресс прогресс

прогресс исторический тарихи прогресс

прогресс общества қоғамдық прогресс

продажа (арх.) сату

продармия азық-түлiк армиясы

продворные сарай қызметшiлерi

продление ұзарту

продналог азық-түлiк салығы

продовольственная диктатура азық-түлік диктатурасы

продолжительность ұзақтық

продолжительность измерений өлшеу ұзақтығы

продолжительность разговора сөйлесу ұзақтылығы

продотряды азық-түлiк отряды

продразверстка салғырты азық-түлiк

продуктивность өнімділік

продукция двойного назначения қосарлы мақсатта қолданылатын өнімдер

проект жоба

проектирование жобалау

производительность өнiмдiлiк

148

производительность труда еңбек өнiмдiлiгi

производительные силы өндiргiш күштер

производственник өндiрiсшi

производственные отношения өндiрiстiк қатынастар

производство өндiрiс

производство гончарное қыш өндiрiсi

производящее хозяйство өндiрушi шаруашылық

пролетариат пролетариат

пролив бұғаз

пролог кiрiспе‚ алғы сөз

пролонгация ұзарту

пролонгация трудового договора еңбек шартын ұзарту

промежуток аралық

промысел кәсіпшілік

прообраз түпбейне

пропаганда насихат

пропуск нагрузки жүктеме өткізу

пророк пайғамбар

пророчество сәуегейлік

прорыв бұзып өту

просветитель ағартушы

просветительство ағартушылық

просвещение ағарту

просвещенческий реализм ағартушылық реализм

проситель өтiнушi, тiлек бiлдiрушi

проскрипция мiнеу, айыптау

прославиться атағын шығару

просо тары

проспект даңғыл

простак мәңгүрт

простая метафора жай метафора

простолюдины қара халық

пространство кеңiстiк

протекторат протекторат

протекторство қамқорлық

протекционизм қолдаушылық, сүйеушiлiк

протекция қолдау, сүйеу

протест наразылық

протестант протестант

протестантизм протестантық

противник қарсылас

противоборство егес, тайталас

противодействие қарсы әрекет

противопоказание терiстеу айғақтары

противоположенность қарама-қарсылық

противоречие қарама-қайшылық

противостояние қарсы тұру, тайталас, текетірес

противостояние ядерное ядролық тайталас

протоиерей протоиерей

проток (геогр.) тармақ

протокол хаттама

протокол намерения ниет хаттамасы

149

проторенессанс проторенессанс

протоспафарий протоспафарий

протостратор протостратор

прототип түптұлға

протягивать созу

профанация науки ғылым профанациясы

профессиональная лексика кәсіби лексика

профессиональная подготовка кәсіби даярлық

профессиональные знания кәсіби білім

профессиональные навыки кәсіби дағды

профессия кәсіп, мамандық

профиль бейін

профориентация кәсіби бағдар

профсоюз кәсіподақ

проходить өту

процветать өркендеу

процент пайыз

процесс процесс, үдеріс

процесс глобализации ғаламдану; жаhандану

процесс демографический демографиялық процесс

процесс регионализации аймақтандыру процессі

процесс этнополитический этно-саяси процесс

прочный берiк, төзiмдi

прошедший өткен; бұрынғы

прошение өтiнiш, арыз

прощание невесты с родственниками сыңсу

прощать кешіру

прощенники (арх.) прощенниктер

проэдры проэдрлер

проявить жарыққа шығару, көрсету

проявка айқындау

проявления этногенные и экзогенные этногендiк және экзогендiк құбылыстар

прудонизм прудонизм

пруссачество пруссачество

пряжка тоға

прялка ұршық

прямые потомки тiкелей ұрпақтары

пряности қышқылтын дәмдер

псевдо өтiрiк‚ жалған

псевдоископаемые жалған кендер

псевдоморфозы жалған морфоздар

псевдонаука жалған ғылым

псевдоним бүркеншiк есiм

псевдофоссилии псевдофоссилии

психогенетическая теория истории тарихи психогенетикалық теориясы

психология психология

психофезиологические методы психофезиологиялық әдістер

птицеферма құс фермасы

птолемеи (лагиды) птолемейлер (лагидтер)

пуансон пуансон

публика жұртшылық‚ жамиғат

публикация жарияланым, жариялау

150

публицистика публицистика, көсемсөз

публичный жария‚ ашық

пуговица түйме

пуд пұт

пулемет пулемет

пулковские высоты пулков биіктігі

пульке пульке

пульс тамыр соғысы

пуля оқ

пункт пункт

пункт контрольный бақылау орны

пункт населенный елдi мекен

пунктир үзiксызық, көпноқат

пунктуальность ұқыптылық, нақтылық

пуня пуня

пупник қыш құмыра

пури пури

пуризм пуризм

пуританизм пуританизм

пуританство пуритандық

пуританы пуритандар

пурнэ пурнэ

пурпуан күрте

пурпуэну пурпуэну

пустыня шөл

путевка жолдама

путешествие саяхат

путник жолаушы

путо арқан

путра путра

путч бүлiк

путы бау

путь морской теңiз жолы

пучина войны соғыс әлегі

пушка зеңбірек

пушкари-артиллеристы зеңбірекші-артиллеристер

пушкарский приказ пушкар бұйрығы

пуштипаны пуштипандар

пушту пушту

пуштуны пуштундар

пуэбло пуэбло

пшеница бидай

пшеница озимая күзгi бидай

пъедестал тұғыр

пыштак пыштак

пэр пэр

пяльцы кергiш

пятая колонна бесінші колонна

пятидесятник елубасы

пятидневка бескүндiк

пятилетка бесжылдық

пятина (арх.) пятина (арх.)

151

пятка өкше

пятна белые ақтаңдақтар

пятнистый тип захоронения жерлеудің алағат түр

Р

рабовладелец құлиеленушi

рабовладельческая экономика құлиеленушi экономика

рабовладельческие государства құлиеленушi мемлекеттер

рабовладельческие отношения құлиеленушiлiк қатынастар

рабовладельческий строй құлиеленуші құрылыс

рабовладение құлиеленушiлiк

работа жұмыс

работник қызметкер

работные дома жұмыс үйлері

работные люди жұмыс адамдары

работодатель жұмыс берушi

работорговля құл саудасы

работоспособность жұмысқа қабiлеттiлiк

работы исправительно-трудовые еңбекпен түзеу жұмыстары

рабочая аристократия жұмысшы ақсүйектер тобы

рабочая газета жұмысшылар газеті

рабочая милиция жұмысшы милициясы

рабочая оппозиция жұмысшылар оппозициясы

рабочая партия жұмысшылар партиясы

рабочее самоуправление жұмысшылардың өзін-өзі басқаруы

рабоче-крестьянская инспекция (рабкрин,

рки)

жұмысшы-шаруалар инспекциясы

рабочие банки жұмысшы банктері

рабочие деньги жұмысшы ақшасы

рабочий жұмысшы

рабочий класс жұмысшы табы

рабочий наемный жалдамалы жұмысшы

рабочий факультет (рабфак) жұмысшылар факультеті

рабсак рабсак

рабселькоры рабселькорлар

рабское соглашение құлдық келісім

рабство құлдық

рабфак жұмысшылар факультеті

рабыня күң

раввадиды раввадидтер

раввенство расовое

равенство возможностей

нәсілдер теңдігі

мүмкіндіктер теңдігі

раввин иуда діндары, раввин

равелин равелин

равенство теңдiк

равенство женское әйелдер теңдігі

равенство классовое таптық теңдік

равенство социальное әлеуметтік теңдiк

равновесие тепе-теңдiк

равномерный бiрқалыпты, бiркелкi

равноправие теңқұқықтық

равноправие политическое саяси теңқұқықтық

равноправие социальное әлеуеттік теңқұқықтық

152

равноправие экономическое экономикалық теңқұқықтық

рада рада

радение тырысу

раджа раджа (үндістандағы билеуші тап

лауазымы)

раджастхан раджастхан

раджахстанцы раджахстандықтар

раджпуты раджпуттар

радикал радикал

радикализм радикализм

радикал-социалисты радикал-социалистер

радикальная реформа түбегейлі реформа

радикально-демократическая партия радикалдық-демократиялық партия

радио радио

радиовещание радиохабар тарату

радиосвязь радиобайланыс

радиостанция радиостанция

радиоцентр радиоорталық

радиус радиус; аумақ, аймақ

радиус кочевания көшу аймағы

радомирская конституция радомир конституциясы

радомирская республика радомир республикасы

разбазаривание талан-таражға салу

разбой бұзақылық, қарақшылық

разбойник қарақшы

разбойный приказ қарақшылық бұйрық

разбор талқы, талдау

развал қирау; күйреу; құлау

развал государства мемлекеттің қирауы; мемлекеттің құлауы;

мемлекеттің күйреуі.

развалины қирандылар

разведка барлау

разведка археологическая

разведка военная

археологиялық барлау

әскери барлау

разведчик барлаушы

разверстка салым, салғырт

разверстка продовольственная азық-түлік салғырты

развивающиеся страны дамушы ел

развитие даму‚ жетiлу, өркендеу

развитие историческое тарихи даму

развитие общества қоғамның дамуы

развитие политическое саяси даму

развитие скачкообразное қоғамның секірмелі дамуы

развитие социальное әлеуметтік даму

развитие эволюционное эволюциялық даму

развитие экономическое экономикалық даму

разврат азғындық; бұзылғандық

разглашение жариялау; дабыралау

разговорник тiлашар; тілдескіш

разгон таратып жіберу; қуып жіберу

разграничение шек қою, айыру

разгром тас-талқан ету, астаң-кестең болу; күйреу

153

разгул дырду, жүгенсіздік

раздел политический саяси бөлу

разделение бөлiну, бөлісу, бөлініс

разделение властей өкімет билігінің бөлінісі

разделение труда еңбек бөлінісі

разделение церквей шіркеу бөлінісі

разделы речи посполитой речь посполитаның бөлінісі

раздробленность бытыраңқылық

раздробленность государства мемлекеттің бытыраңқылығы

раздробленность политическая саяси бытыраңқылық

размежевание межелеп бөлу, меже белгілеу

размер налога салық мөлшері

размер пошлины баж мөлшері

разметка белгi, таңба; белгі қою

размножение өнiп-өсу, көбею

размышление ойлану, ойлау, толғану

разногласие алауыздық, келіспеушілік

разногласия дипломатические дипломатиялық алауыздық

разногласия политические саяси алауыздық

разноплеменные люди түрлі тайпа адамдары

разоблачение әшкерелеу

разорение жұтау, кедейлену

разоружение қарусыздану

разоружение атомное атомдық қарусыздану

разоружение военное әскери қарусыздану

разработка идей ойлап табу

разработка программы бағдарламаны әзірлеу

разрешение рұқсат; шешу, шешілу

разрешение конфликта жанжалды шешу

разрушение қирату, бүлдіру

разряд дәреже, топ

разрядка международная халықаралық бәсеңдету

разрядные книги разрядтық кітаптар

разрядный приказ разрядтық бұйрық

разряды государевы мемлекеттік разрядтар

разум ақыл, ақыл-парасат, зерде, сана

рай жұмақ, жаннат, пейіш

раийат райат

райисполком аудандық атқару комитеті

райком аудандық комитет

район аудан

районы отдаленные шалғай аудандар

райсовет аудандық кеңес

райтары райтарлар

райымская крепость райым бекінісі

райыс райыс

раият раият

райятвари райятварлықтар

райяты райяттар

ракат ракат

ракета зымыран

ракета баллистическая баллистикалық зымыран

154

ракетное оружие зымырандық қару-жарақ

раки рактар

раккорд раккорд

рамадан рамазан айы, ораза айы

рамаданогуллары рамаданогуллар

рамапитек рамапитек

рамаяна рамаяна

ранг дәреже

рандейский мир рандей әлемі

ранжир ранжир

РАНИОН РАНИОН

раннединастический период ерте династиялық кезең

раннее царство египта ерте египет патшалығы

раннесасанидское государство ерте сасанид мемлекеті

раннефеодальная монархия ерте феодалдық монархия

ранний ашшур көне ашшур

ранняя христианская литература и

апологетика

ерте христиан әдебиеті және апологетика

рантье рантье

ранчо ранчо

рапалльский договор рапаль шарты

рапира рапира, сайыс қылышы

рапира боевая жауынгерлік сайыс қылышы

рапорт рапорт‚ баянхат

рапорт военный әскери баянхат

раритет раритет

раса нәсiл

раса австралоидная австралоид нәсілі

раса арийская арий нәсiлi

раса белая ақ нәсіл

раса бушменская бушмен нәсiлi

раса европеоидная европоид нәсiлi

раса желтая сары нәсiл

раса монголоидная монголоид нәсiлi

раса негроидная негроид нәсiлi

расизм нәсiлшiлдiк

расист нәсілшіл

раскол бөлiну, бөлініс; жарылу; бөлектену

раскол великий ұлы бөлініс

раскол церковный шіркеу бөлінісі

раскольник іріткі салушы, жікшіл

раскольники іріткі салушылар, жікшілдер

раскопка археологическая археологиялық қазба жұмысы

раскопки археологические археологиялық қазбалар

раскулачивание бай-кулактарды тәркілеу (конфискелеу)

расовая доктрина нәсілдік доктрина

расовое загрязнение нәсілдік ластанушылық

расовые исследования нәсілдік зерттеулер

распад ыдырау

распашонка иткөйлек

расписание кесте

расписка қолхат

155

расплата төлеу; жаза; есе қайтару; өш алу.

расположение орналасу; ықылас

распорядитель басқарушы, реттеушi, әкімші

распорядок рет, тәртiп

распоряжение өкiм

распоряжение билеу, билік ету, өкім

расправа идейная идеялық жазалау

расправа политическая

расправа физическая

саяси жазалау

физикалық жазалау

расправная палата жазалау палатасы

распределение бөлу, үлестіру, тарату

распределение бесплатное тегiн бөлiп тарату

распространение языковых семей тілдік топтардың таралуы

распря политическая саяси араздық, жанжал

распутье жолайрық

распятие керу, керіп тастау

расселение орналастыру

расселение этническое этникалық орналастыру

рассеяние шашырап тарау

рассиды рассидтер

расслоение жiктелу

расслоение классовое таптық жіктелу

расслоение социальное әлеуметтік жіктелу

рассмотрение қарау

рассрочка бөліп төлеу, мерзiмiн ұзарту

расстояние арақашықтық; қашықтық

расстрел ату; ату жазасы, өлім жазасы

расстрел ленский лена қырғыны

расстрига дiннен безген

рассудок ақыл, ес, пайым, парасат

рассылка тарату, жiберу, жіберілім

рассыльный қағаз тасушы, таратушы

растенбургское совещание растенбург кеңесі

расторжение брака некені бұзу

расторжение договора келісімшартты бұзу

расулиды расулидтер

расход шығын

расцвет культурный мәдени өркендеу, мәдени гүлдену

расцвет экономический экономикалық өркендеу, экономикалық

даму

расшифровка клинописи сына жазуының мағынасын ашу

расшифровка иероглифов

иероглифтердің мағынасын ашу

расшифровка рун руна жазуының мағынасын ашу

ратибор ратибор

ратификация ратификация бекiту

ратификация договора шартты ратификациялау

ратник ратник

ратуша ратуша

ратуша городская қалалық басқару органы

рать военная қол, әскер

раут дипломатический дипломатиялық салтанатты қабылдау

156

раут светский

салтанатты қонақасы, салтанатты

қабылдау

рационализм рационализм

раштатский мир раштат бітімі

раштракуты раштракуттар

рвс (революционный военный совет) рәк (революциялық әскери кеңес)

реабилитация ақтау, оңалту, сауықтыру

реабилитация политическая саяси оңалту

реакционер реакционер

реакционный курс реакционерлік бағыт

реакционный режим кертартпашыл тәртіп

реакция политическая саяси кертартпалық

реализация задач тапсырманы жүзеге асыру

реализация планов жоспарды жүзеге асыру

реализм критический сыншыл реализм

реализм социалистический социалистік реализм

реальное образование нақты білім

реальность нақтылық, шынайылық

реальность альтернативная балама шынайылық

реальный кадастр нақты кадастр

ревальвация ревальвация

реваншизм кекшілдік, өшпенділік

реваншисткие настроения кекшіл көңіл-күй

реввоенсоветы (революционные военные

советы, рвс)

революциялық әскери кеңестер, рәк

ревельское соглашение ревель келісімі

реверанс сәлем беру

реверс реверс; кепілдік, міндеттеме

ревивализм ревматизм (діни жаңару қозғалысы)

ревизии тексерістер, тексерулер

ревизионизм ревизионизм, тексерімпаздық

ревизия ревизия,тексерiс, тексеру

ревизия научная ғылыми ревизия

ревком ревком

ревкомы (революционные комитеты) ревкомдар (революциялық комитеттер )

ревокация ревокация

революционная демократия революциялық демократия

революционная ситуация революциялық жағдай

революционное направление революциялық бағыт

революционные коммунисты (партия

революционного коммунизма)

революциялық коммунистер

(революциялық коммунизм партиясы)

революционные трибуналы революциялық трибуналдар

революция революция, төңкеріс

революция 1905-1907 гг. 1905-1907 жылдардағы револяция

революция буржуазная буржуазиялық револяция

революция в Иране Ирандағы револяция

революция в Китае Қытайдағы револяция

революция народно-демократическая халықтық демократиялық револяция

революция народно-освободительная ұлт-азаттық революция

революция Октябрьская (1917) Қазан төңкерісі (1917)

революция социалистическая социалистік революциясы

революция февральская (1917) ақпан революциясы (1917)

157

революция цен баға революциясы

ревю ревю

регалия регалия

регата регата (желкенді қайықтар жарысы)

регент регент

регентство регенттік

регест регест

регион аймақ, өңір

регионализм аймақшылдық

региональный аймақтық, жергілікті, өңірлік

регистан регистан

регистр тізгі

регистратор тiркеушi

регистратура тiркеу орны, тіркеу бөлімі

регистрация тiркеу

регламент регламент

регламентация государственная мемлекеттiк реттеу

регламенты петра i 1 петр регламенттері

регресс керi кету‚ құлдырау

регресс исторический тарихи құлдырау

регресс культурный мәдени құлдырау

регресс политический саяси құлдырау

регресс социальный әлеуметтік құлдырау

регресс экономический экономикалық құлдырау

регрессия құлдырау

регулирование отношений қарым-қатынастарды реттеу

регулярное государство тұрақты мемлекет

регулярные войска тұрақты әскерлер

регулярный контроль тұрақты бақылау

регулярный смотр тұрақты байқау

редактор редактор

редакционная комиссия редакциялық комиссия

редакция редакция

редан редан

редистрибуция редистрибуция

редколлегия редакция алқасы

редстокисты редстокистер

редукция редукция

редут редут

редут военный әскери бекініс, әскери қорған

редут оборонительный қорғаныс редуты

реестр тiзiлiм

режим тәртіп, құрылыс

режим военного времени соғыс кезінің тәртібі

режим политический саяси тәртіп

режим тоталитарный тоталитарлық тәртіп

режим экономии үнемдеу тәртібі, үнем тәртібі

резерв резерв, қор

резерв военный соғыс резервi

резерв политический саяси қор

резерв экономический экономикалық қор

резерваж резерваж

158

резерват резерват

резервация резервация‚ қор жасау

резервная валюта сақтаулы валюта, сақтық валюта

резервные войска резервтік әскер

резервный капитал сақтық қор капиталы

резидент резидент

резиденция резиденция

резиденция зимняя қысқы резиденция

резиденция королевская король резиденциясы

резиденция летняя жазғы резиденция

резиденция правительственная үкімет резиденциясы

резня кескілеу, қиян-кескі ұрыс, қырғын, қырқыс

резолюция правительственная үкімет қарары

резонанс жаңғырық; көзқарас

резонанс общественный

қоғамдық көзқарас

результат борьбы күрестің нәтижесі

результат развития дамудың нәтижесі

резчик по кости сүйек оюшы

резьба по камню тастан ою-өрнек жасау

резьба по кости сүйектен ою-өрнек жасау

резюме түйiндеме

рейд военный әскери жорық

рейд мамонтова мамонтов рейді

рейд политический саяси жорық

рейдер рейдер

рейдерство рейдерлік

реинкарнация реинкарнация

рейнская демилитаризованная зона рейн қарусызданған аймағы

рейнский союз рейн одағы

рейнско-рурская операция рейн-рур операциясы

рейс специальный арнайы рейс; арнайы сапар

рейс чартерный чартерлік рейс

реис-эфенди құрметті мырза

рейтары рейтарлар

рейтер рейтер (таразының ілмешегі)

рейтинг рейтинг

рейтинг политический саяси рейтинг

рейхенбахские конвенции рейхенбах конвенциялары

рейхсарбайтсдинст рейхсарбайтсдинст

рейхсбанк рейхсбанк

рейхсвер рейхсвер

рейхсканцлер рейхсканцлер

рейхскомиссариат рейхскомиссариат

рейхсляйтер рейха басшысы

рейхсмарка рейхсмарка

рейхсмаршал рейхсмаршал

рейхстаг рейхстаг

рейхсфюрер сс сс рейхсфюрері

реквием реквием, жаназа

реквизит реквизит, деректеме

реквизиция реквизиция

159

реклама политическая саяси жарнама

рекламация шағымталап

рекогносцировка алдын ала тексеру, алдын ала барлау жасау

рекогносцировка войск

әскерді алдын ала тексеру, барлау жасау

рекомендация комсомольская комсомол ұсынымы

рекомендация партийная партия ұсынымы

реконверсия реконверсия

реконкиста реконкиста

реконкиста испанская Испан реконкистасы

реконструкция экономики экономиканы қайта құру

рекорд рекорд

рекреация рекреация, оңалту

рекрут рекрут

рекрутская повинность рекруттік міндет, рекруттік борыш

рекрутское войско рекруттік әскер

рекрутчина, рекрутская система рекрутчина, рекруттік жүйе

рексисты рексистер

ректификат ректификат

ректор ректор

ректорат ректорат

релевантность релеванттық

религиоведение дінтану

религиозная парадигма діни парадигма

религиозные войны діни соғыстар

религиозные преследования діни қудалау

религиозный принцип діни ұстаным

религиозный раскол діни бөліну

религия дiн

религия мусульманская мұсылман діні

религия христианская христиан діні

реликварий реликварий, жәдігержай

реликвия жәдігер, атамұра,

реликвия историческая тарихи жәдігер

реликвия священная киелі жәдігер

реликт қалдық, көненің көзі

рельсовая война рельс соғысы

релятивизм релятивизм

реляция реляция

ремарка белгi, ескертпе, ескерту

ремарка научная ғылыми ескертпе

ремарка политическая саяси ескертпе

ремесленник қолөнершi

ремесленники дворцовые сарай қолөнершілері

ремесленники казенные қазыналық қолөнершілер

ремесленники свободные еркін қолөнершілер

ремесленники тяглые салық төлейтін қолөнершілер

ремесленники частновладельческие жеке меншікті қолөнершілер

ремесленные училища қолөнер училищелері

ремесло қолөнер

ремесло военное әскери қолөнер

160

ремесло гончарное құмыра қолөнері

ремесло кузнечное ұста қолөнері

ремесло сакское сақ қолөнерi

ремесло ткацкое тоқыма қолөнері

ремесло ювелирное зергерлік қолөнері

реминесценция реминесценция, еміс-еміс есте қалу

ремни приводные тiзгiн

ренегадос азғын, опасыз, сатқын

ренегат азғын, опасыз, сатқын

ренессанс ренессанс, қайта өрлеу дәуірі

рента рента

рента абсолютная абсолюттік рента

рента денежная ақшалай рента

рента земельная жер рентасы

рента натуральная заттай рента

рента феодальная феодалдық рента

рента экономическая экономикалық рента

рентабельность

табыстылық, тиімділік

рентабельность экономическая экономикалық табыстылық

реорганизация қайта құру, қайта ұйымдастыру

репарационная проблема төлем мәселесі

репарация төлем

репарация военная әскери төлем

репатриант оралман

репатриант вынужденный мәжбүр репатриант

репатриация репатриация‚ отанына оралу

репатриация займов қарыздарды қайтару

реплика политическая саяси реплика, қақпа сөз

репортаж журналисткий журналистік репортаж

репортер репортер

репрессии политические саяси қуғын-сүргiндер

репрессия қуғын-сүргін

реприватизация қайта жекешелендіру

реприза реприза

репрография құжаттарды көшiрмелеу

репродукция репродукция, суреттерді көшіру, көбейту

репутация бедел

репутация политическая саяси бедел

респектабельный байыпты, салиқалы, байсалды, сыйлы

респондент сауалнамаға жауап берушi

республика республика

республика парламентская

парламенттік республика

республиканская партия республикалық партия

республиканцы республикашылдар

республики президенсткая президенттік республика

реставрация археологическая археологиялық қайта қалпына келтіру

реставрация бурбонов бурбондарды қайта қалпына келтіру

реставрация музейная

мұражайлық қайта қалпына келтiру

реституционный эдикт реституцялық жарлық

161

реституция реституция

рестрикция рестрикция, шектеу

ресурс ресурс, қор, қаржы

ресурсосберегающая экономика ресурс үнемдеуші экономика

ресурсосбережение ресурсты үнемдеу

ретардация ретардация, бөгелу

ретроград ретроград

ретроспектива өткенді шолу

ретроспектива

историческая

тарихи шолу

ретроспекция ретроспекция

ретушь өңдеу

референдум референдум

рефлексия рефлексия

рефлексия научная ғылыми рефлексия

реформа реформа

реформа аграрная аграрлық реформа

реформа денежная ақша реформасы

реформа земская земство туралы реформа

реформа крестьянская шаруалар реформасы

реформа политическая саяси реформа

реформа судебная сот реформасы

реформатор реформа жасаушы

реформатство реформатство

реформаты реформаттар

реформация реформация

реформация социальная әлеуметтік реформация

реформация (религиозная) реформация (діни)

реформация в швейцарии швейцариядағы реформация

реформизм реформашылдық

реформы братьев гракхов ағайынды гракховтардың реформасы

рехавиты сауықтыру

рецедив қайталау

реценг реценг

рецензент научный ғылыми пікір білдіруші

рецензия научная ғылыми пікір

рецепция рецепция

рецессия рецессия

рецидивист қауiптi қылмыскер

реципрокация реципрокация

речь сөз; сөйлеу

речь историческая тарихи сөз (сөйлеу)

речь посполита посполита сөзі

решение историческое тарихи шешім

решение политическое саяси шешім

решетка тор, шарбақ

решето елек, елеуіш

рештский договор решт шарты

реэкспорт керi экспорт

реэмиграция тарихи отанына оралу

риббентропа бюро риббентроп бюросы

162

риббониты риббониттер

ригведа ригведа

ригоризм ригоризм

риза риза

рикошет рикошет

рикша рикша

рим рим

рим древний ежелгі рим

римлянин римдік

римская империя рим империясы

римская курия римдік курия

римская республика рим республикасы

римские провинции римдік аймақтар

римский вопрос рим мәселесі

римский клуб рим клубы

римский пакт рим пакты

римский язык рим тілі

римско-галльские войны рим-галл соғысы

римское право рим құқығы

римско-католическая церковь римдік католик шіркеуі

риск тәуекел

рисовые бунты күріш бүлігі

рисунок наскальный таңбалы тас

ритм ырғақ

ритм этнического поля этностық ахуалдың жайы

ритмичность ырғақтылық

ритор ритор

риторика шешендiк өнер

риторская школа шешендік мектебі

ритуал салт-жоралар

ритуальные убийства ритуалдық өлімдер, салттық өлімдер

рифская республика риф республикасы

ришта ришта (паразитарлық құрт)

ркка (рабоче-крестьянская красная армия) жшқа (жұмысшылар мен шаруалардың

қызыл армиясы)

ркп (б) ркп (б)

робеспьеристы робеспьеристер

робот робот

ров ор, шұңқыр

рога мүйiз

рога оленьи бұғы мүйiзi

род ру, шыққан тегі

род войск әскер түрі

род материнский аналық ру

род отцовский әкелiк ру

род сей сей руы

родина отан

родич тума

родня ағайын

родовая вотчина рулық вотчина, рулық жер иелігі

родовая община рулық қауым

родовая теория рулық теория

163

родовой выкуп рулық құн төлеу

родовой совет ру кеңесi

родовой старейшина рулық ақсақал

родовой строй рулық құрылыс

родовой титул рулық титул

родоначальник рубасы

родо-племенной состав рулық тайпалардың құрамы

родословная ата тек, шежіре

родословное дерево шежіре

родословные книги шежіре кітаптары

родосский морской закон родосс теңіз заңы

родственная помощь туыстық көмек

родственники жены қайын жұрт

родство туысқандық, туыстық, ағайын

родство искусственное жасанды туысқандық

родство по материнской линии нағашы жұрт

родство по отцовской линии өз жұрты

родство территориальное жерлестер

рождество праздник рождество мерекесі

рождество хринстианское христиандық рождество

розенкрейцеры розенкрейцерлер

рознь алауыздық

рознь родовая рулық алауыздық

розыск уголовный қылмыстық іздеу

рок жазмыш, тағдыр

рокайль рокайль

рокировка войск әскери рокировка

рококо искусство рококо өнері

роксоланы роксоландар

рокфеллеры рокфеллерлер

роль народных масс в истории тарихтағы халық бұқарасының рөлi

роль личности в истории тарихтағы жеке тұлғаның рөлі

роман исторический тарихи роман

романизм романизм

романистика романистика

романия романия

романовская династия

романовтар әулеті,

романовых дом романовтар үйі

романский стиль роман стилі

романтизм романтизм

романы романдар

рос өсу

росгод сәттi жыл

роскилльский мир росскилл әлемі

роскошь восточная шығыс сән-салтанаты

росомоны росомондар

роспись настенная қабырғадағы өрнек

роспуск армии әскерді тарату

роспуск парламента парламентті тарату

Российская академия наук (РАН) Ресей ғылым академиясы (рға)

российская армия ресей армиясы

164

Российская империя Ресей империясы

Российская коммунистическая партия

(большевиков)

Ресей коммунистік

(большевиктік)партиясы

Российская Советская Федеративная

социалистическая республика (РСФСР)

Ресей Кеңестік Федеративтік социалистік

республикасы (РКФСР)

Российская социал-демократическая

партия (РСДРП)

Ресей социал-демократиялық партиясы

(РСДРП)

Российская социал-демократическая

рабочая партия (большевиков)

Ресей социал-демократиялық жұмысшы

(большевиктер) партиясы

Российская федерация Ресей федерациясы

Российский коммунистический союз

молодежи

Ресей коммунистік жастар одағы

Российский ленинский коммунистический

союз молодежи

Ресей лениншіл коммунистік жастар одағы

Россия (русь) Ресей (русь)

роста окна рост терезелері

ростовнический капитал өсімдік капитал

ростовская операция ростов операциясы

ростовщичество өсiмқорлық

рота рота

рота арестантская тұтқындар ротасы

ротаграфия ротаграфия

ротапринт

ротопринтное издание

ротапринт

ротапринттік басылым

ротатор ротатор

ротация айналым; ауыстыру, ауысу

ротмистр ротмистр

ротозей аңқау; ашықауыз

ротшильд ротшильд

роты конно-артиллерийские атты артиллерия ротасы

роялизм роялизм

роялист роялист

роялисты роялистер

ртуть сынап

рубаи рубайлар

рубеж веков ғасырлар межесі

рубеж исторический тарихи меже

рубениды рубенидтер

рубило ручное қолшапқы

рубин лағыл

рубрика аналитическая аналитикалық айдар

рубрика историческая тарихи айдар

рубрика политическая саяси айдар

рубрикатор айдарлар тiзiмi

рудиарий рудиарий

рудиментарный қалдықты, тұқылды

ружье мылтық

рузаевская республика рузаев республикасы

руины археологические археологиялық қирандылар

руины исторические тарихи қирандылар

рука провидения көрегендік, алдын ала болжағыштық, жол

көрсетуші

165

рукавица биялай, қолғап

руководитель партийный партиялық жетекшi

руководство басшылық

рукоделие қолөнер

рукопашная битва қоян-қолтық шайқас

рукопашный бой қоян-қолтық ұрыс

рукопись беловая таза қолжазба, соңғы дана

рукопись депонированная аманат қолжазба

рукопись древняя көне қолжазба

рукоположение құдайға құлшылық ету кезіндегі жоралғы

румелия румелия

румский султанат рум сұлтанаты

руническая письменность руна жазуы

рунические каменные стеллы руна құлпытастары

рунические памятники руна ескерткіштері

рунический алфавит руна әліпбиі

руны руналар

рурская операция рур операциясы

русалка су перісі

русистика русистика

русификация орыстандыру

русло арна

русофилия орысшылдық

русофильство орысқа табынушылық (дәрiптеушiлiк)

русофобия орыстарды жек көрушілік

русская идея орыс идеясы

русская православная церковь орыс православие шіркеуі

русские орыстар

русский орыс

русский исторический журнал орыс тарихи журналы

русский исторический сборник орыс тарихи жинағы

русский экспедиционный корпус орыс экспедициялық корпусы

русскификации политика орыстандыру саясаты

русско-австрийские соглашения орыс-австрия келісімі

русско-австрийский союзный договор орыс-австрия одағы туралы келісім

русско-византийские войны орыс-византия соғысы

русско-византийские договоры орыс-византия шарттары

русское археологическое общество орыс археологиялық қоғамы

русское военно-историческое общество орыс әскери тарих қоғамы

русское географическое общество орыс географиялық қоғамы

русское историческое общество орыс тарих қоғамы

русско-иранские войны орыс-иран соғыстары

русско-китайские договоры орыс-қытай шарттары

русско-литовские войны орыс-литва соғысы

русско-польские войны орыс-поляк соғысы

русско-турецкие войны орыс-түрік соғысы

русско-французские войны орыс-француз соғысы

русско-чеченские войны орыс-шешен соғысы (1994-2000 жылдар)

русско-японская война (1904-1905 гг.) орыс-жапон соғыстары (1904-1905

жылдар)

рустамиды рустамидтер

русь (русская земля) русь (орыс жері)

166

ручательство кепiлдiк

ручка қаламсап, тұтқа

ручка перьевая қауырсын қалам

ручная мельница қолдиiрмен

ручной черпак атпа

рыболовство балықшылық

рынки пограничные шекаралық сауда

рынок национальный ұлттық нарық

рынок спроса сұраныс нарығы

рыскуловщина рысқұловшылдық

рыцари рыцарь рыцарьлар

рыцарские академии рыцарьлар академиясы

рыцарские звание рыцарьлық атақ

рыцарский крест рыцарь кресті

рыцарский турнир рыцарьлық турнир, рыцарьлық сайыс

рыцарское воспитание

рыцарское сословие

рыцарьлық тәрбие

рыцарьлық сословие

рыцарское восстание рыцарьлар көтерілісі

рыцарское поведение рыцарьлық жүріс-тұрыс

рэкет рэкет, бопсалау, алаяқты

рэкетир рэкетир, бопсалаушы, алаяқ

рюриковичи династия рюрик аулеті

ряд қатар

рядный бітім қағазы

рязанское великое княжество рязань ұлы князьдігі

С

саадак (сагайдак) садақ (қорамсақ)

саамы (устаревшее - лопари) саамдар

саар саар

саба саба

сабан сабан

сабантуй сабантой мейрамы

сабанчи соқашы, жер жыртушы

сабеллы сабеллалар

сабины сабиндер

сабля қылыш

сабля абордажная абордажды қылыш

сабляница сабляница

саботаж саботаж, қасақана, бүлік

сабы цари патша сабасы

саван погребальный кебін, ақірет киімі

саваоф (цебаот) саваоф(цебаот)

савах савах

савва савва

савей савей

савейские пути савей жолдары

савиры саверлар

савроматская культура савромат мәдениеті

савроматы савроматтар

савская царица сав патшайымы

савта савта

савта и савтеха савта және савтеха

167

савхея савхея

сага исландская исландия дастаны

сагайдак қорамсақ

саги саги

сагитар сагитар

саго саго

сад бау, бақ

сад уззы узза бағы

садвокасовщина садуақасовшылар

саддукеи саддукейлер

садж садж

саджиды саджидтер

садиды садидтер

садизм садизм

садист садист

садоводство бағбандық

садр садр

сажень ұзындық өлшемі

саз саз

сайда сайда

саймона комиссия саймон комиссиясы

сайс сайыс, жарыс

сак қол сандық

сакала сакала

сакасена сакасена

саква саква

сакелла сакелла

сакзь сакзь

саки сақтар

саки парадарайя парадарайя сақтары

саки-тиграухада тиграухад сақтары

саки-хаомаварга хаомаварг сақтары

саккара саккара

саккос саккос

сакля сакля

сакма сакма

сакпан сақпан

сакрализация сакрализаттык

сакральный қасиетті, киелі

сакристия сакристия

саксгорны саксгорндар

саксонская династия саксон династиясы

саксонское зерцало саксон айнасы

саксофон саксофон,үрмелі музыкалық аспап

саксы сакстер

салазки шанашық

саламата быламық

саламин саламин

салар салар

салариды саларидтер

салат салат

сало сало

168

салха салха

салы салы

сальдо сальдо

сальникова бригада сальников бригадасы

сальский округ сальск округі

сальтарелло сальтарелло

сальто сальто

сальтусы сальтус

салят салят

самай (висок) самай

саман саман

саманидов государство саманидтер мемлекеті

саманиды саманидтер

самаритяне самаритяндықтар

самария самария

самарканская стоянка самарқан тұрағы

самаряне самарияндықтар

самбо самбо

самбука самбука

самегар самегар

самей самей

самиздат самиздат

самла самла

самма самма

самма династия самма династиясы

саммит саммит, басқосу

саммит международный халықаралық саммит

саммит экологический экологиялық саммит

саммит экономический экономикалық саммит

самнитские войны самнит соғысы

самниты самниттер

самодержавие самодержавие

самодержец самодержец

самодеятельность өзіндік әрекет

самодийские народы самодий халқы

самоеды өзін өзі жегіштер

самозаготовки өзіндік дайындау

самозванство жалған атақ

самокрещенцы өзін-өзі шоқындырушылар

самокритика өзін-өзі сынау

самооборона өзiн-өзi қорғау

самоокапывание өзін-өзі тасалау, бойын жасыратын жерді

өзі қазып алу

самоопределение государственное мемлекеттік өзiн-өзi билеу

самоопределение политическое саяси өзін-өзі билеу

самоотверженность қайсарлық, жанкештiлiк, жанқиярлық

самоотвод өздiгiнен бас тарту

самопровозглашенное государство өз егемендiгiн жариялаған мемлекет

саморегуляция этноса этностың өздігінен реттелуі

самореклама өзiн-өзi жарнамалау

самоснабжение өзін-өзі қамтамасыз ету

169

самосовершенствование өзін-өзі жетілдіру

самосознание индивидуальное жеке сана-сезім

самосознание культурное мәдени сана-сезім

самосознание этническое этникалық сана-сезім

самосуд сотсыз жазалау

самоуправление өзiн-өзi басқару

самоуправление гражданское азаматтық өзін-өзі басқару

самоуправство жүгенсіздік, өз бетімен кетушілік, заң

тәртібін бұзушылық

самофинансирование өзiн-өзi қаржыландыру

самоходная артиллерийская установка

(сау)

өздігінен жүретін артиллериялық құрылғы

самоходная артиллерия өздігінен жүретін артиллерия

самум самум

самурай самурай

самурайская честь самурай абыройы

самурайский кодекс самурай кодексі

самурайский мечь самурай қылышы

самурайское сословие самурай сословиесі

самус самус

самый древний ең ежелгi

сан духовный діни атақ

санаваллат санаваллат

санационный режим санациялық режим

санация санация

санг санг, тибет ақшасы

сандал сандал ағашы

сандедея сандедея

санджак санджак

сандинисты сандинистер

сандрик сандрик

сандружина санитарлық дружина

санин санин

санировать сауықтыру, жақсарту

санитария санитария, тазалық сақтау

санитарный кордон санитарлық кордон

санкирь санкирь

санкхья санкхья

санкции политические саяси санкциялар (ықпалшаралар)

санкции экономические экономикалық ықпалшаралар

санкции юридические заңи ықпалшаралар

санкционировать бекiту, шешу, мақұлдау

санкционировать арест тұтқынға алуды мақұлдау

санкция санкция; ықпалшара

санкюлоты санкюлоттар

санникова земля санников жері

сановник маңғаз, төре; ірі шенеунік

санпропускник санитарлық алдын алу залалсыздандыру

мекемесі

сансара сансара

сантим сантим мыс тиын(монета)

сантур сантур

170

сануситы сануситтер

сапалли сапалли

сапеги сапеги

сапер сапер

сапиентация сапиентация

сапоги сафьяновые сафиян етік

сапожник етiкшi

сапотеки сапотектер

сапропель сапропель

сапун-гора сапун-тау

сапуны сапундар

сапфира сапфира

сараевское убийство сараево өлімі

сарай сарай

сарайская епархия сарай епархиясы

сарайчик сарайшық

сарапул сарапул

сарафан сарафан

сарацины сарациндер

сарбадариды сарбадаридтер

сарбаз сарбаз, жауынгер

сарбакан сарбакан

саргон саргон

саргон древний ежелгі саргон

сардана сардана

сардар сардар

сардары двора сарай сардары, сарай әскері

сардинское королевство сардин корольдігі

сардис сардис

сардоба сардоба

сардолик сардолик

сарды (sardis) сардтар

сарекат ислам ислам одағы

сарепта сарепта

сарецер сарецер

сари сари

сарид сарид

сариса сариса, ұзын найза

сариссофоры жаяу әскері

сарказм сарказм, мысқыл

саркел саркел

саркофаг саркофаг, тас табыт

сармат сармат, ирантілді көшпелі тайпа

сарматская культура сармат мәдениеті

сармизегетуза сармизегетуза

сарн-фу сарн-фу

сарон сарон

саронг саронг

сарра сарра

сарриса сарриса

сарсехим сарсехим

сарское городище ескі сара қаласының орны

171

сарт сарт

саруия саруия

саруханогуллары саруханогуллар

саруя саруя

сасаниды сасандықтар

сатана ібіліс

сателлит сателлит

сатир сатир

сатира политическая сатира, сықақ

сатрап сатрап

саукеле сәукеле

саумал саумал

сауын сауын

саха саха

сахарный завод қант зауыты

сахна сахна

сбережения жинақ ақша

сберкасса жинақ кассасы

сберкнижка жинақ ақша кітапшасы

сбор жиын, алым

сбор налоговый салық алымы

сбор паспортный төлқұжат алымы

сбор покибиточный

түтiн басына алынатын алым

сборище жиылған жұрт, жиын, жиылыс

сборник жинақ

сбруя қамыт-сайман; әбзел, ер-тұрман

сбыт товаров тауар өткiзу; тауар өтімі

сбытовик босатушы, өткізуші

свадьба үйлену тойы

сварадж сварадж

свастика свастика

сват құда; айттырушы

сведение мағлұмат, мәлімет

сведения историков тарихшылар мәлiметтерi

свеклосовхоз қызылша совхозы

свекр қайын ата

свекровь қайын ене

свержение власти билікті құлату

свержение монархии монархияны құлату

свержение режима тәртіпті құлату

сверка салыстыру, салыстырып тексеру

сверхдержава астам держава

сверхплановый жоспардан артық; жоспардан тыс

сверхприбыль үстеме пайда; үстеме табыс

сверхсрочник артық мерзімді әскери қызметкер

сверхурочный мерзiмнен тыс; үстеме

сверхштатный штаттан тыс

светец шамдал

светило аспан шамшырақтары; данышпан,

қайраткер

светильник шырақ, шырағдан, майшам; шамшырақ

172

светлейший ғизатты, ізетті

светлейший князь ғизатты князь; ізетті князь

свидетель событий оқиғаның куәгері

свидетельство документальное құжаттық куәлiк, айғақ;

свинчатка қорғасынды сақа

свита королевская

нөкер; свита; қошеметші

свита ханская хан нөкерлері; хан қошеметшілері

свиток рукописный шиыршық қолжазба; бүктеме қолжазба

свобода и равенство бостандық пен тендіқ

свободный рынок еркін нарық

свободолюбивый народ бостандықсүйгіш халық; еркіндіксүйгіш

халық

свод законов заңдар жинағы

свод правил ережелер жинағы

сводка информбюро информбюро мәлiметі

свояк бажа

свояченица балдыз; қайынбике

связи дипломатические дипломатиялық байланыстар

связи светские

ақсүйектік қарым-қатынас

қоғамдық байланыстар

связи торговые

связи общественные

сауда байланыстары

связной байланысшы

святилище қасиеттi орын; ғибадатхана

святой әулие, қасиеттi, киелі

святотатство құдайдан безгендiк; киелі нәрсені қорлау

святоша өтірік сопы; екіжүзді адам

святыня қасиетті, аса құрметті

священник священник, дін қызметшісі

священнослужители дін қызметкерлері

священный союз қасиеттi одақ

сглаз көз тию

сговор ымыраласу, келісім; сөз байласу

сдатчик хлеба астық тапсырушы

сдвиг эпохальный Бетбұрысты өзгеріс

сделка мәмiле, келісім, ымыра

себестоимость өзiндiк құн

севооборот егіс айналымы

сегун сегун

сегунат сегунат

седентаризация отырықшыландыру

седло ер

седло составное құранды ер

седло утиноголовое үйрекбас ер

седок салт атты

сезон маусым

сезонник маусымдық жұмысшы

сеиды сеидтер

сейм сейм

сейсмограмма сейсмограмма

секвестировать қысқарту

173

секира айбалта

секретариат секретариат; хатшылық

секретарь цк кпсс кокп ок хатшысы

сексизм сексизм

секта религиозная діни секта

сектанство сектанттық

сектант сектант

сектор газа газа аймағы

селение қыстақ, ауыл

селиф селиф

село село, ауыл

сельджуки селжұқтар

сельский сход селолық жиналыс, ауыл халқының

жиналысы;

сельское благоустройство ауылды көркейту, ауылды өркендету

сельское общество селолық қоғам,ауыл жұртшылығы

сельскохозяйственная коммуна ауылшаруашылық коммунасы

сельсовет ауылдық кеңес

семейное право отбасылық құқық

семеновщина семеновшiлдiк

семибоярщина семибоярщина

семилетняя война жеті жылдық соғыс

семилетняя школа жеті жылдық мектеп

семинар научный ғылыми семинар

семинария семинария

семинария духовная діни семинария

семинар-совещание семинар-кеңес

семиотика семиотика)

семипалатинский полигон семей полигоны

семиреченское казачество жетісу казактары

семиречье (жетысу) жетісу

семитология семитология

семиты семиттер

семсер семсер

семь славянских племен жеті славян тайпасы

семь тысяч жеті мың

семь чудес света әлемнің жеті кереметі

семья отбасы

сенат сенат

сенатор сенатор

сенаторские ревизии сенаторлық ревизиялар

сенатский регистратор сенат тіркеушісі

сенгилей сенгилей

сенокос шөп шабу, пішен шабу; шабындық

сенокосные угодья шабындық жер

сенсация сенсация, күтпеген жәйт

сентиментальность күйректік, сентименталдық

сеньор феодальный фоедал мырза, феодал сеньор

сепаратизм национальный ұлттық сепаратизм, ұлттық жiкшiлдiк

сепаратный бөлек, оңаша

сердечник өзекше

сердолик ақық

174

серебро күмiс

середняк орта шаруа, орташа

сержант сержант

серия серия

серп и молот орақ пен балға

сертификат куәлiк

серьга сырға

серэ сері

сессия сессия

сестра қарындас; сіңлі; әпке

сетка тарифная тариф кестесі

сеть ау; желі

сеть информационная ақпараттық желi

сецессия сецессия

сеча ұрыс, айқас, атыс-шабыс

сечь запорожская запорож сечі

сибарит сибарит, сайраншыл

сивиллины книги сивиллиндер кітабы

сивиллы сивиллдер

сигиллография сигиллография

сигнал сигнал, дабыл

сигнальная наследственность белгі беретін тұқымқуалаушылық

сигнальный экземпляр тұмса дана

сигнатура сигнатура

сиддим сиддим, палестинаның оңт. шығ. кең

байтақ жазық

сиделец кезекші

сидр сидр

сидячая война пассивті әскери қимылы.

сиенская школа сиен мектебі

сиеста сиеста

сизиф сизиф

сикым сиқым

силки тұзақ

силы военно-воздушные әскери-әуе күштерi

силы движущие қозғаушы күштер

силы производительные өндiргiш күштер

символ рәмiз, нышан; бейне, белгі

символы государственные мемлекеттік рәміздер

симпозиум симпозиум

симптом симптом, белгі; нышан

симуляция симуляция

синантроп қытай адамы‚ синантроп

синдикат синдикат

синекура синеккура

синолог қытайтанушы

синология қытайтану

синтез синтез, жинақтау

синтоизм синтошылдық

синхронизм синхронизм

синхронность үйлесiмдiлiк, iлеспелік

сион сион

175

сионизм сионшылдық

сионист сионшыл

сипай сипай

сипайское восстание сипай көтерілісі

сипахи сипахтар

сира сира, ғұмырнама

сираки сирактар

сиргели сіргелі

сирены сиреналдар

сирион сирион

сирко сирко

сирома қайыршы, кедей

сирота жетім

сиротский суд жетімдер соты

система жүйе

система банковско-кредитное банк-кредит жүйесi

система военно-приказная әскери бұйрықтық жүйе

система двухпартийная қоспартиялы жүйе

система капиталистическая капиталистiк жүйе

система коллективной безопасности ұжымдық қаупсіздік жүйесі

система мажоритарная мажоритарлық жүйе

система оросительная суландыру жүйесi

система политическая саяси жүйе

система социалистическая әлеуметтік жүйе

система тоталитарная тоталитарлық жүйе

система укрепления бекіністер жүйесі

система электоральная сайлау жүйесi

систематизация жүйелеу, жүйеге келтіру

системы родства туыстық жүйелері

ситец сиса, шыт.

ситуация ахуал, жағдай

ситуация революционная революциялық ахуал

ситуация демографическая демографиялық ахуал

ситуация историографическая тарихнамалық ахуал

ситуация чрезвычайная төтенше жағдай

ситула ситула

сицилиана сицилиана, октава түрі

сицилий обеих королевство италияның мемлекеттері

сицилийская вечерня сицилия кеші

сицилийская операция сицилия операциясы

сиятельство мәртебелі

сказ аңыз әңгіме; ертегі

сказание аңыз, аңыз-әңгіме

сказитель аңыз-ертегіші; жыршы, дастаншы

скакун тұлпар, жүйрік, пырақ

скальп бас тері

скань оқалау

скатерть дастархан

скачка атжарыс

скачок развития күрт даму

скваттерство скваттерлік

скептицизм скептицизм, күдікшілдік, күмәншілдік

176

скипетр асатаяқ

скиф скиф, сақ

скифы скифтер, сақтар

складка қатпар; бүрме

склеп табыт

склоняться иілу, еңкею

скоропись шапшаң жазу

скорченная поза покойника өлiктi бүгiлдiрiп жатқызу

скот крупный рогатый iрi қара мал

скотоводство мал шаруашылығы

скотоводство кочевое көшпелi мал шаруашылығы

скотоводство оседлое отырықшы мал шаруашылығы

скотоводство полукочевое жартылай көшпелi мал шаруашылығы

скребок қырғыш

скупщик алыпсатар

слава историческая тарихи даңқ

славный даңқты

славославие әспеттеу, асыра дәріптеу, асыра мадақтау

славяноведение славянтану

славянофильство славяншылдық

слежка политическая саяси аңду

слет передовиков труда еңбек озаттарының слеті

слет пионеров пионерлер слеті

сливки кiлегей, қаймақ

слобода слобода

словарь исторический тарихи сөздiк

слой социальный әлеуметтік қабаттар

слои населения халықтың тобы

слой неимущих халықтың жоқ-жiтiк тобы

слуга малай, қызметші

служанка күң

служащий қызметшi, қызметкер

служба қызмет

служба сторожевая күзет қызметi

слухи пораженческие жалған лақаптар, жалған өсек-аяң

случайность в истории тарихтағы кездейсоқтық

слушание дела істі тыңдау

смекалка военная жауынгерлік епсектілік, жауынгерлік

ептілік

смерд тәуелді шаруа

смета расходов шығындар сметасы

смещение қызметтен босату, орнынан түсіру

смотр военный әскери байқау, әскери тексеру

смотрины қыз көру

смута государственная

мемлекеттік бүліншілік

смута политическая

саяси бүліншілік

смутное время аласапыран кезең

снабжение фронта майданды жабдықтау

снайпер мерген

снаряд снаряд, оқ

177

снижение уровня жизни өмір сүру деңгейінің төмендеуі

снопы бау

соавтор проекта жобаның серіктес авторы

собиратель жинаушы, жиюшы

собирательство жинаушылық; терiмшiлiк

соболезнование көңіл айту, қайғыға ортақтасу

соболь бұлғын

собор никейский никей соборы

собор средневековый орта ғасырлық собор

собрание дворянское дворяндар жиналысы

собрание общественное қоғамдық жиналыс

собрат бауырлас, туыстас

собственность меншiк

собственность государственная мемлекеттiк меншiк

собственность интеллектуальная зияткерлiк меншiк

собственность наследственная мұралық меншiк

собственность общественная қоғамдық меншiк

событие общественное қоғамдық оқиға

события декабрские желтоқсан оқиғасы

совдеп совдеп

совершенно секректно өте құпия

совершеннолетие гражданина азаматтың кәмелеттiк жасқа толуы

совесть человеческая адамның ар-ожданы, ұяты

совет кеңес

совет биев билер кеңесi

совет военный әскери кеңес

совет европейский европалық кеңес

совет национальный ұлттық кеңес

совет родовой ру кеңесі

совет ученых ғалымдар кеңесi

совет экономической взаимопомощи экономикалық өзара көмек кеңесi

советизация кеңестендіру

советник кеңесшi

советология (советоведение) кеңестану

совещание мәслихат

совинформбюро совинформбюро

совместимость үйлесімділік

совместительство қоса атқарушылық

совнархозы халық шаруашылығы кеңестерi

совок қалақ, күрекше

совокупность жиынтық, барлығы, қосынды

совратитель азғырушы, әзәзіл

современники событий оқиғаның замандастары

совхоз кеңшар

согдиана соғдылар

соглашательство политика келісімпаздық саясат, ымырашылдық

саясат

соглашение международное халықаралық келiсiм

соглашение письменное жазбаша келiсiм

согум соғым

содействие развитию дамуға жәрдемдесу, дамуға көмектесу

содержание работы жұмыстың мазмұны

178

содоклад қосымша баяндама

содружество государств мемлекеттер достастығы

содружество независимых государств снг тәуелсiз мемлекеттер достастығы тмд

соединение военное әскери құрама

созвездие шоқжұлдыз

созыв съезда съезд шақырылымы

соискание iздену, талаптану

соискатель iзденушi

соисполнитель бiрлесе орындаушы

сокращение қысқарту, кеміту

сокрытие преступления қылмысты жасыру

солдат солдат, сарбаз

солидарность ниеттестiк, ынтымақтастық

солнечный кадастр күн кадастры

сонаследник имущества мүліктік қосалқы мұрагері

соображение пiкiр, ой

сообразительность аңғарымпаздық

сообща бiрлесiп, бірге

сообщение воздушное әуе қатынасы

сообщение информационное ақпараттық хабар

сообщение информбюро информбюро хабары, информбюро

хабарламасы

сообщение официальное ресми хабар

сообщество единомышленников пікірлестер бірлестігі

сообщество оборонительное қорғаныс қауымдастығы

сообщник сыбайлас

сообщничество сыбайластық, әрекеттестiк

сооружение ғимарат, құрылыс; орнату, салу

сооружения защитные қорғаныс ғимараттары

соотечественники отандастар

соотношение условий шарттардың арасалмағы

соперничество партий партиялардың бәсекелестігі

сопоставление уровней развития даму деңгейлерін салғастыру

сопредельное государства шектес мемлекеттер, iргелес мемлекеттер

сопредседатель правления биліктің тең төрағасы

сопротивление антифашисткое антифашистік қарсылық

соревнование систем жүйелер жарысы

соревнование социалистическое социалистік жарыс

сородичи руластар

сословие сословие, қауым

сословие духовное діни сословие

сословие военное әскери сословие

сословие дворянское дворяндар қауымы

сословие купеческое көпестер сословиесі

сословие рыцарское рыцарьлық сословие

сословие служилое мемлекеттік қызметкерлер сословиесі

сословное деление сословиелік бөлініс

сослуживец қызметтес, әріптес

состав социальный әлеуметтік құрам

составитель документа құжатты құрастырушы

состояние общества қоғамның жағдайы

состоятельность личности тұлғаның ауқаттылығы

179

состязание военное әскери жарыс

сосуд для кумыса торсық

сосуд из тыквы қауақ

сосуд из шкуры козла мес

сосуды глиняные қыш ыдыстар

сотник жүзбасы

сотня жүздiк

сотовая связь ұялы байланыс

сотрудник учреждения мекеменің қызметкері

сотрудничество людей адамдардың өзара ынтымақтастығы

соучредитель банка банктің тең құрылтайшысы

софизм софизм

софист софист

софистика софистика

соха соқа

соха соқа

социал-демократ социал-демократ

социализм социализм

социалист социалист

социальный әлеуметтiк

социология әлеуметтану

социум қауым

сочинение историческое тарихи шығарма

союз «косчи» қосшы одағы

союз крестьянский шаруалар одағы

союз молодежи жастар одағы

союз парламентский парламенттiк одақ

союз племенной тайпалық одақ

союз политический саяси одақ

союз рабочих и крестьян жұмысшылар мен шаруалар одағы

союз советов кеңестер одағы

союз трудящихсящихся еңбекшiлердiң бiртұтас одағы

союзы военные әскери одақтар

спартанцы спарталықтар

спархия спархия

спекуляция товарами тауармен алыпсатарлық жасау

спецвыпуск газеты газеттің арнаулы шығарылымы

специализация историческая тарихи мамандану

специализация научная ғылыми мамандану

специализация ремесла қолөнердiң мамандандырылуы

специалист по плетению өрiмшi

спикер парламента парламент төрағасы‚ спикер

список источников дереккөздер тiзiмі

сподвижники по партии партиядағы серіктестер, партиядағы

серіктер

способ восковой модели балауыздық үлгі әдiсi

способ изучения оқудың әдiстері; оқудың тәсілдері

способ производства өндiрiс тәсiлi

способ производства азиатский өндiрiстiң азиялық тәсiлi

справедливость классовая таптық әділеттілік

справедливость социальная әлеуметтік әділеттілік

180

справка анықтама

справочник исторический тарихи анықтамалық

спринклер спринклер

спрос сұраныс

сравнение историческое тарихи салыстыру

сражение шайқас, қырғын, соғыс

сращение ұласу, тұтасу, астасу

среда жизни өмір сүру ортасы

среда общения қарым-қатынас ортасы

среда общественная қоғамдық орта

средневековая идеология орта ғасырлық идеология

средневековое государство орта ғасырлық мемлекет

средневековое искусство орта ғасырлық өнері

средневековое общество орта ғасырлық қоғам

средневековый период орта ғасырлық кезең

средневековье орта ғасырлар

средства производства өндiрiс құралдары

средство достижения жетістікке жетудің тәсілдері

срок исполнения орындалу мерзімі

срочно жедел, шұғыл

ссуда несие, қарыз

ссылка политическая саяси жер аудару

ссылка административная әкiмшiлiк жер аудару

стабилизация общества қоғамды тұрақтандыру

стабильность валюты валюта тұрақтылығы

ставка правителя билеушінің ордасы

ставка ханская хан ордасы

стагнация тұралау, тоқырау

стада древних людей ежелгi адамдар тобыры

стадия развития дамудың сатысы

стадо первобытное алғашқы қауымдық тобыр

стаж трудовой еңбек өтiлі

стандарт золотой алтын стандарт

станица казачья казак станицасы

становление государства мемлекеттің қалыптасуы

станок ткацкий тоқу білдегі

старик шал, қария

стартовая позиция

бастапқы жағдай

стартовые условия бастапқы шарттар

старшая жена бәйбiше

старший султан аға-сұлтан

старшина старшын

статистика демографическая демографиялық статистика

статистика экономическая экономикалық статистика

статус политический саяси мәртебе

статус социальный әлеуметтік мәртебе

статуэтка шағын мүсін

статуя мүсін

стачка всеобщая жаппай ереуіл

стачка политическая саяси ереуiл

стачка экономическая экономикалық ереуіл

181

стеклоделие шыны өнеркәсiбi

степенная книга байсалды кiтап, салмақты кітап

степи евразийские еуразия далалары

степная устная историография дала халқының ауызша тарихнамасы

степной край дала өлкесi

стереотип поведения жүріс-тұрыс қағидалары

стигматы христа христос таңбалары

стиль стиль

стиль зверенный аң стилі

стиль исконографический иконографиялық стиль

стиль полихромный полихромдық стиль

стиль романский романдық стиль

стимулирование рынка нарықты ынталандыру

стимулирование труда еңбекке ынталандыру

стихийные восстания стихийные восстания

стихийные выступления стихиялық баскөтерулер

стихийные движения стихиялық қозғалыстар

стихия рынка нарық стихиясы

стожки күде

стоимость затрат шығынның құны

столбовая дорога даңғыл жолдар, қара жолдар

столбовые дворяне атақты дворяндар, шонжар

столетие жүзжылдық

столица астана

столкновение военное әскери қақтығыстар

столкновение интересов мүдделер қақтығысы

столпотворение ығы-жығы, абыржу, топыр

стольный град астаналық қала

сторонники мира бейбiтшiлiк жақтастары

стоянка охотников аңшылар тұрағы

стража күзет

стражник күзетшi

страна ел

странник кезбе, жиһанкез

страноведение елтану

стратег стратег

стратегические задачи стратегиялық мақсаттар

стратегический план стратегиялық жоспар

стратегия стратегия

стратегия военная әскери стратегия

стратегия поведения жүріс-тұрыс стратегиясы

страшный суд қиямет қайым

стрела жебе

стрелец мерген

стрелки атқыштар

стрелок атқыш

стремена үзеңгi

стригаль қырықтықшы

стрижка овец қырықтық

строй құрылыс; сап

строй военный әскери сапқа тұру

строй государственный мемлекеттік құрылыс

182

строй капиталистический капиталистік құрылыс

строй коммунистический коммунистік құрылыс

строй конный атты әскер сабы

строй первобытнообщинный алғашқы қауымдық құрылыс

строй рабовладельческий құлиеленуші құрылыс

строй социалистический социалистік құрылыс

строй феодальный феодалдық құрылыс

строительство құрылыс

структура общества қоғамның құрылымы

структура социальная әлеуметтiк құрылым

структура территориальня аумақтық құрылым

структурное деление құрылымдық бөлініс

студенческое движение студенттік қозғалыс

студенчесские волнения студенттік толқулар

ступа келi

ступень развития даму баспалдағы

стяг военный әскери байрақ

суаны суандар

субботник коммунистический коммунистік сенбілік

субботник общественный қоғамдық сенбілік

субординация субординация

субъект субъект

суверенитет государственный мемлекеттік егемендік

суд сот

суд аксакалов ақсақалдар соты

суд биев билер соты

суд военно-степной әскери-далалық сот

суд конституционный конституциялық сот

суд народный халық соты

суд общественный қоғамдық сот

суд присяжных алқа билер соты

суд товарищеский жолдастық сот

судебник судебник

судимость жазаланған‚ сотталған

судопроизводство сот iсi, сот жұмысы

судьба человечества адамзат тағдыры

судья сот, қазы, төреші

суеверие ырымшылдық, жоққа сенушілік

суйургал сойырғал

суицид суицид

сукно шұға

султан сұлтан

султанат сұлтандық

сума для посуды аяққап

суматоха әбігерлену

сумка переметная қоржын

сунак сунак

сундук сандық

сунна сунна

суннизм суннашылдық, сүннизм

сунниты сүнниттер

супрессия қысым

183

супруги ерлi-зайыпты

сурдокамера сурдокамера, кереңкамера

суррогат суррогат

сурьма сүрме

сутана сутана

суфизм сопылық

суфии сопы

суфийские ордена сопылық марапаттары

сухожильные нити тарамыс

существо общественное қоғамдық тіршілік иесі

суюнши сүйінші

сфера влияния ықпал ету аймағы

сфера интересов мүдделер аясы

сфинкс сфинкс

сфрагистика сфрагистика

схватка айқас

схема развития дамудың үлгісі

схоластика схоластика

счет побед жеңіс есебі

съезд партии партия съезді

сыбага сыбаға

сыворотка сары су

сынтас сынтас

сыр пресный сары iрiмшiк

сырмак сырмақ

сырье шикiзат

сырьевая промышленность шикізат өнеркәсібі

сырьевое богатство шикізат байлығы

сырьевой придаток шикiзат көзi

сычужина мәйек

сэр сэр

Т

табак темекі

табгаш табғаш

табгаши табғаштар

табель тiзiмдiк

табель о рангах дәрежелер тiзiмi

табор тобыр, көш қонысы

таборит таборит

табориты табориттар

табу тыйым

табуация пайдалануға тиым салу

табулатура табулатура

табуллярии византия нотариусы

табун табын

табунщик жылқышы

таверна асхана

тавро таңба

тавтология тавтология

таган таған

тагар тағар

тагарская культура тағар мәдениеті

184

тагат тағат

тагыбайбулакское поселение тағыбайбұлақ қонысы

таежник тайгалық, тайгада тұратын адам

таз леген

тазабагиябская культура тазабагияб мәдениеті

тазкира кадесый

тайга тайга

тайказан тайқазан

тайна государственная мемлекеттiк құпия

тайна рождения пайда болу құпиясы, туу құпиясы

тайная доктрина құпия доктринасы

тайная дружина астыртын қосын

тайная канцелярия құпия кеңсе

тайная розыскных дел канцелярия іздестіру ісінің құпия кеңсесі

тайная экспедиция бақылау мен іздестіру органы

тайная экспедиция сената сенаттың құпия экспедициясы

тайные союзы құпия одақтар

тайный кабинет құпия кабинет

тайный советник құпия кеңесшi

тайных дел приказ құпия істер бұйрығы

тайпинское восстание тайпиндер көтерлісі

тайпины тайпиндер

тайтуяк тайтұяқ

тайфун, операция тайфун операциясы

тайцы тайлықтар

тайша қалмақ билеушісі

таксономия классификациялау және жүйелеу

теориясы

такт әдеп сақтау, әдеп, әдептілік, көргенділік;

ырғақ

тактика поведения жүріс-тұрыс тактикасы

тактокопирское восстание тақтакөпір көтерілісі

такыя тақия

талант предводителя жетекшілік дарын

таласская битва талас соғысы

таласская письменность талас жазуы

таласский курултай талас құрылтайы

талдинские памятники талдин ескерткіштері

талер талер

талибанское движение талибан қозғалысы

талисман бойтұмар

талия бел, мықын

талкан талқан

талмуд талмуд

талон талон

талукдар жер иеленуші

талышское ханство талыш хандығы

талья талья

тама тама

тамбур тамбур

тамбурный шов тамбурлы тігіс

тамга таңба, белгі

185

тамгалинский археологический комплекс таңбалы археологиялық комплексі

тамгалы тас таңбалы тас

таможня кеден

тамтам тамтам (муз. инструмент)

танатология танатология

танбур танбур

тангут таңғұт

тандем тандем

тандыр тандыр

танец ритуальный дәстүрлi би, салттық би

танжерский вопрос танжер мәселесі

танзимат танзимат

танирказган тәңірқазған

таниркут тәңірқұт

танковая армия танк армиясы

танковое сражение танк шайқасы

танковые войска танк әскері

танкоград танкоград

танкодром танкодром

танненбергский союз танненберг одағы

танская династия тан әулеті

тантал тантал

тантра тантра

танхо танхо

таран түйiсу‚ таран

таран таран

тарана тарана

тарани тарани

тарантас тарантас

таранчи тараншы

тарговицкая конфедерация тарговицк конфедерациясы (поляк

магнаттарының одағы)

тарденуазская культура тарденуаз мәдениеті

тардушты тардуштар

тарикат тарикат

тариф тариф

тарифная ставка тарифтік мөлшерлеме

тарифный разряд таривтік разряд

тарифы тарифтер

тарихат тарихат

тарпан тарпаң

тарсатюбе тарсатөбе

тартан тартан

тарутинскии манѐвр тарутин манѐвры

тархан тархан

тарханная грамота тархан грамотасы

тарханно-несудимые грамоты тархандық-жазасыздық грамотасы

тарханские грамоты тархан грамотасы

таскора тасқора

таскотан тасқотан

тасманийцы тасманиялықтар

тасмолинская культура тасмолин мәдениеті

186

тасс тасс

татабы татабтар

татарское иго татар езгісі

татары татарлар

татийцы татилер

таты таттар (ұлт)

таухид таухид

тахажжуд тахажжуд

тахеометр тахеометр

тачанка тачанка, арба

ташбулатовская культура ташбулат мәдениеті

ташизм ташизм

ташир-дзорагетское царство ташир-дзорагет патшалығы

ташкентский мятеж ташкент көтерілісі

таштыкская культура таштық мәдениеті

тбилисский эмират тбилиси әмірлігі

твердыня народная ұлттың тірегі, ұлттың қорғаны

тверское великое княжество ұлы тверь князьдігі

творчество научное ғылыми шығармашылық

театр театр

театр теней көлеңкелер театры

театроведение театртану

тебеневка тебін

тебеновка тебiндеп жайылу

тебризская школа тебриз мектебі

тебризское восстание тербиз көтерілісі

тевтонский орден тевтон ордені

тегеранская конференция тегеран конференциясы

тегин, дэлэ тегин

тегискенские памятники тегіскен ескеркіштері

тезис основной негізгі тезис

теизм теизм

тейлоризм тейлоризм

текемет текемет

текемет текемет

текзис текзис

текст исторический тарихи мәтiн

текстиль тоқыма

текстология текстология

теле племена теле тайпалары

телевизионная передача телевизиялық бағдарлама

телега арба

телеграф телеграф

телеология телеология

телепатия телепатия

телесные наказания тән жазасы (ұру, соғу),

телеу телеу (ру атауы)

телеуты телеуіттер

телефонная станция телефон станциясы

телохранитель оққағар, кежеуіл

тема изучения зерттеудің тақырыбы

темляк бүлдіргі; темлік, қылыш бау

187

темник түменбасы

темница зындан

темпера темпера

температурная история земли жердің температуралық тарихы

тенге теңге

тенгри тәңiр

тенгрианство тәңіршілдік

тенденциозность бірбеткейлік; біржақтылық

тенденция үрдіс

тенденция развития даму үрдісі

тенденция основная негізгі беталыс

теневая власть көлеңкелі билік

теневой кабинет көлеңкелі кабинет

теогония теогония

теодицея теодицея

теократия теократия

теология теология

теоретик теоретик, теорияшыл, қисыншыл

теории развития қоғамдық даму теориялары

теория халық игiлiгi теориясы

теория формационная формациялар теориясы

теория азиатства производства азияшылдық өндіріс теориясы

теория деидеологизации идеологиясыздандыру теориясы

теория конвергенции конвергенция теориясы

теория модернизации жаңғырту теориясы

теория познания таным теориясы

теория стадий роста даму сатылары теориясы

теория типологии тұрпаттама теориясы, типология теориясы

теория факторов факторлар теориясы

теория экономическая экономикалық еория

теософия теософия

теоцентризм теоцентризм

теребление шерсти жүн түту

терем терем

терехинский надгробный камень терехин құлпытасы

терка үккіш

терме терме

термидор термидор

термидорианский переворот термидор төңкерісі

термидорианцы термидорлықтар

термин научный ғылыми термин

терминология историческая тарихи терминология

термоядерная бомба термоядролық бомба

термоядерное оружие термоядролық қару

термы термы

терракота терракота, күйдірген саз

терриоориальный кадастр аумақтық кадастр; аумақтық тізімдеме

территории сопредельные iргелес аймақтар

территория аумақ, территория

территория распостранения таралу аймағы

территория экономических интересов экономикалық мүдделер аймағы

территория этническая этностық аумақ

188

террор террор, лаңкестік

террор белый ақ террор

террор красный қызыл террор

терроризм терроризм, лаңкестік

терроризм международный халықаралық лаңкестік

террорист терроршы, лаңкес

тесть қайын ата

тетива адырна; садақ бауы

техасская война техас шайқасы

техминимум техникалық минимум

техника боевая әскери техника

техникумы учебные оқу техникумдары

техническая оснащенность техникамен жабдықталғандық

технические училища техникалық училищелер

техническое оснащенние техникалық жабдықтау

технократия технократия

течение ағым

течение мысли ой ағымы

течение научное ғылыми ағым

течение политическое саяси ағым

тешик-таш мальчик тесік-тастан табылған бала

теща қайын ене

тиара тиара

тибетская медицина тибет медицинасы

тигли ожау

тигли отбақыр

тиграхауда тиграхауд сақтары

тильзитский мир тильзит әлемі

тимуриды тимуридтар

тимуровцы тимуровшылар

тип развития даму түрі

типография баспахана

типология типология, тұрпатнама

типология культурная мәдени типология

типология этнографическая этнографиялық типология

тирада тирада

тиран тиран, зұлым, озбыр, рақымсыз

тирания восточная шығыс тирандығы‚ шығыс зұлымдығы

тираноборцы тирандармен күресушілер

тиски iскенже, қысқыш

тиснение өрнек салу

тиснение штамповка өрнек салу, бедерлеу, қалыптау

тиснение штамповка бедерлеу, өрнек салу, қалыптау

титан алып, алпауыт

титанический труд орасан зор еңбек,

титул дворянский дворяндық атақ

титул княжеский князь атағы

титул султанский сұлтан атағы

титул ханский хан атағы

титулованный титулы бар, атағы бар

ткань мата

ткань, раздаваемая гостям жыртыс

189

ткацкий станок тігін білдегі, тігін станогы

ткачество тоқымашылық

тленность бытия іріп-шірулік

тмутараканское княжество тмутаракан князьдігі

товарищ по борьбе күрестегі жолдас, бірге күресуші жолдас

товарищ по партии партиядағы жолдас

товарищеский суд жолдастық сот

товарищество серіктестік

товарно-денежное отношение тауар-ақша қатынасы

товарно-денежные отношения тауар-ақша қарым-қатынастары

товарный знак тауар белгісі

тога тога

тогаш тоғашы

тогуз (мера наказания) тоғыз

тогуз главный бас тоғыз

тогуз малый аяқ тоғыз

тогуз огузы тоғыз-оғыз–

тогуз средний орта тоғыз

тогыз кумалак тоғыз құмалақ (ойын)

той в честь беременности құрсақ той

тойбастар тойбастар

тойон тойон

ток қырман

токай тобе тоқай төбе

токийский процесс токио процесі

токсанбайское поселение тоқсанбай қонысы

токумкагар тоқымқағар, ұлттық салт

толгау толғау

толенгит төлеңгіт

толерантность шыдамдылық, төзімділік

толкователь снов түс жорығыш

толмач тілмаш

толокно бөкпен; талқан; ұнтақ

толпа тобыр

томаторканская держава томаторкан мемлекеті

тонкие лепешки шелпек

тоныкока памятник тоныкөк ескерткіші

топаз асылтас

топография местности топография

топонимика топонимика

топорик қол балта

топраккале топырақ қала

топраккурган топыраққорған

топрак-су топырақ-су

топчан тапшан

торб дорба

торгауыт торғауыт

торговая палата сауда палатасы

торговле внешняя сыртқы сауда

торговля сауда

торговля беспошлинная салықсыз сауда

торговля внешняя сыртқы сауда

190

торговля международная халықаралық сауда

торговля меновая айырбас сауда

торговля неэквивалентная баламасыз сауда

торговля посредническая делдалдық сауда

торговля регулярная тұрақты сауда

торговля свободная еркін сауда

торговля стационарная қалыпты сауда

торговый капитал сауда капиталы

торговый центр сауда орталығы

торгпредство сауда өкiлдiгi

торгпром сауда өндірісі

торе төре

торжество мереке; салтанат

тори тори

тори-колонисты тори-колонисты

торки (гузы, узы) торықтар (түркі тілдес тайпа)

торсук торсық

тосканский ордер тоскан ордері

тоталитаризм тоталитаризм

тотальная война жаппай қырғын соғыс

тотальная конфискация жаппай тәркілеу

тотальная мобилизация жаппай мобилизациялау, жаппай әскерге

шақыру

тотем тотем

тотемизм тотемизм

тохарстан тохарстан

точка критическая шарықтау шек

тошала (шошала) тошала (шошала)

травестизм травестизм

трагедия казахстанская қазақстандық трагедия

трагедия крестьянства шаруалар трагедиясы

традиция историческая тарихи дәстүр

традиция культурная мәдени дәстүр

традиция этническая халық дәстүрі

трайбализм рушылдық

трактат исторический тарихи трактат

трактир трактир

тракторизация тракторландыру

транзит транзит

транзитный период транзиттік кезең

транскрипция слов транскрипция

трансляция передач бағдарламалардың трансляциясы

транспарант транспарант

транспарентный ашық, мөлдір

транспорт көлік

трансферт трансферт

трансцендентальный трансцендентальдық; трансценденттік

трансцендентный трансцендентті

траншея траншея

трапезундская империя трапезунд империясы

траур аза тұту; қаралы

тревога военная әскери дабыл

191

тред-юнион тред-юнион

тред-юнионы тред-юниондар

трезвенников общество саламатты қоғам

трезубец үш ашалы асатаяқ

трезубые острога үш ашалы шанышқы

трения политические саяси қайшылықтар

трения социальные әлеуметтік қайшылықтар

треножник мосы, ошақ

трест трест

третейский суд аралық сот

трехпольная система үш танаптық жүйе

трехсменка үш ауысымдылық, үш кезектік

триада үштаған

трибун трибун

трибуна мінбер

трибунал трибунал

трибунал военный әскери трибунал, әскери сот

тризна ас, ас беру

триполитанская война триполитан согысы

трипольская культура триполь мадениеті

триумвират триумвират

триумф салтанат

триумфальная арка салтанат қақпасы, салтанатты қақпа

триумфатор жеңімпаз

троглодит жабайы адам

троецарствие үштік патшалық

тройственный союз үштік одақ

троица үштік құдай

трон тақ

тронная речь таққа отырардағы сөз

тростник сахарный қант құрағы

тротил тротил

трофей военный соғыс олжасы

трофимовский могильник трофим моласы

троцкизм троцкизм

троя троя

троянская война троя соғысы

троянский конь троя аты

троянцы троялықтар

трубадур трубадур

трувер трувер

труд детский балалар еңбегi

труд наемный

труд подневольный

жалдамалы еңбек

еріксіз еңбек

труд общественный қоғамдық еңбек

трудодень еңбеккүн

трудолюбие еңбекшілдік

трудоспособность жұмысқа қабілеттілік

трудоустройство жұмысқа алу, жұмысқа орналасу

трущобы кедей түкпірлер

туземец жергілікті адам

туземная дивизия түздік дивизия

192

тулузское графство тулуз графтығы

тулунская династия тулун әулеті

тулуп тон

тумак тымақ

тумен түмен

туменбеги түменбегi

тументу түменту

тунгусы тұңғыстар

тундик түндік

туран тұран

тургайское восстание торғай көтерілісі

тургайское дело торғай ісі

тургайское медресе торғай медресесі

тургенские курганы торғай қорғаны

туркестан түркістан

туркестанская автономия түркістан автономиясы

туркестанская битва түркістан түбіндегі шайқас

туркестанский край түркістан өлкесі

туркестанский лагерь пленников түркістан тұтқындар лагері

туркестанский национальный комитет түркістан ұлттық комитеті

туркестанское генерал-губернаторство түркістан генерал-губернаторлығы

туркестанско-сибирская жд

турксиб

түркістан – сібір темір жолы

турксіб

турки түріктер

турки - османы түріктер – османдықтар

турки-месхетинцы түріктер – месхеттіктер

туркин орыс тегінің атауы

турки-сельджуки түріктер – селжұқтар

туркмены түрікмендер

турнир сайыс

турнирный доспех сайыстық сауыт-сайман

турово-пинское княжество туров-пинск князьдігі

туровское княжество туров князьдігі

турфанское государство тұрфан мемлекеті

тутовник тұт ағашы

туырлык туырлық – киіз үй жабдығы

тщеславие атаққұмарлық

тыл тыл

тыловая позиция тылдағы позиция

тысяча и одна ночь мың бір түн

тысячелетнее царство мыңжылдық патшалық

тысячелетний рейх мыңжылдық рейх

тысячная книга мыңдық кітабы

тысячник мыңбасы

тьямпы цари тьямпы патшалары

тюбетейка тақия

тюдоры тюдорлар

тюйдук тыйдық

тюленгуты толенгіттер

тюлесская культура тюллес (төлес) мәдениеті

тюлькубасский курган түлкібас қорғаны

тюрбан сәлде, шалма

193

тюргеш түргеш

тюргеши түргештер

тюргешский каганат тургеш каганаты

тюрки түркiлер

тюркизм түрік тілінен алынған сөз

тюркология түркiтану

тюркоязычные народы түркітілді халықтар

тюркская династия түрік әулеті

тюркская цивилизация түрік өркениеті

тюркский каганат

тюркоязычная литературы

түрік қағанаты

түркітілді әдебиет

тюрьмное заключение түрме қамауы, абақтыға жабу

тяжба земельная жер дауы

тяжелая промышленность ауыр өнеркәсiп

У

уак уақ

уали уәли

убежище баспана

убейдская культура убейд мәдениеті

убогий жарымжан

убыхи убыхтар

уважение, почет әспет

увечье жарақат

угар иiс тию

угаритоведение угариттану

угнетение езу, қанау

уголь көмiр

угощение в честь роженицы жарысқазан

угроза қауіп

угры угорлар

удаль мәрттік; сабаздық

удар соққы

ударная площадка соққы алаңы

ударник екпінді

ударничество екпінділік

удел жазмыш; енші жер

удельное ведомство ұлыс идарасы

удельное княжество ұлыс князьдiгi

удельные земли енші жерлер

удельные крестьяне енші шаруалар

удмурты удмурттар

удостоверение күәлік

удочка қармақ

удэгейцы удэгейлер

уезд уез

уездный город үйездік қала

уездный начальник уез басшысы

узбеки өзбектер

узда жүген

уздень уздень

узел торап

узипеты узипеттер

194

узор айшық

узук үзік

узунагачское сражение ұзынағаш шайқасы

уйгуры ұйғырлар

уйсын үйсін

уйтас үйтас

уйтенагемот уйтенагемот

уитлендеры уитлендерлер

указ жарлық

указные книги жарлық кітаптары

уклад уклад

уклад капиталистический капиталистік уклад

уклад первобытно-общинный алғашқы қауымдық құрылыс

уклон бейім

уклон внутрипартийный ішкі партиялық бағыт

уклон левый солшыл бейім

уклон правый оңшыл бейім

уклонизм бейімдік

уклонист бейімделген

уклончивость жалтарушылық

уком уез комитеті

укомхоз уез коммуналдық шаруашылығы

украинская рада украин радасы

украинцы украиндықтар

украшение нагрудное алқа өңiрше

укрепление қамал‚ бекiнiс

укрепленный район бекінген аудан

укрюк құрық

улагаевский десант улагай десанты

улан ұлан, оғлан

улемы ғұламалар

улика айғақ

уличи уличтер

улугбека обсерватория ұлықбек обсерваториясы

улус ұлыс

улусбек ұлыс бегi

улусные головы ұлыс басылары

улусные люди ұлыс адамдары

улы жуз ұлы жүз

улыбай-тасмолинская культура ұлыбай-тасмола мәдениеті

улытауские памятники ұлытау ескерткіштері

ультиматисты ультиматисттер

ультиматум ультиматум

ультралевые ультрасолшылдар

ультрамонтанство ультрамонтандық

ультраправые ультраоңшылдар

ультрароялисты ультрароялисттер

умбрийская школа умбрия мектебі

умелец шебер

умение историческое тарихи бiлiк

умеренные самарқаулар

умма умма

195

умозаключение ойтұжырым

униатская церковь униат шiркеуi

универсал әмбебап

универсализм әмбебаптық, универсализм

универсалии универсалийлер

универсиада универсиада

университет университет

унижение қорлық

унилатеральность унилатеральдық

унилинейность бірбағыттық

унитарное государство біртұтас мемлекет

унитарный унитарлық

унитицкая культура унитиц мәдениеті

унификация бiркелкiлiк

униформа формалы киiм

униформизм бiркелкi

унициальное письмо унициалдық жазу

уничтожение жойылу

уния уния, бірлік, үндесу

уния евангелическая iнжiл униясы

унтер-офицер унтер-офицер

унты унты

упадок құлдырау

упанишады упанишадтар

уполномоченный уәкіл

управа тыйым; басқарма

управа земская земстволық басшылық

управдел іс басқарушы

управдом үй басқарушысы

управление басқарма

управление переселенческое қоныс аудару басқармасы

управляющий басқарушы

упряжь ат сайманы

упрямство бірбеткейлік

уравниловец теңгермешіл

уравниловка теңгермешiлiк

ураза ораза

ураза байрам ораза мейрамы

урак орақ

уранхай уранхай

урбанизация кенттену‚ қалаға шоғырлану

урбанизм урбанизм

урбарии урбарийлер

ургинское соглашение урга келісімі

урду урду

урегулирование мирное бейбіт жолмен реттеу; бітістіру

урна урна

урны погребальные күлсүйек сауыты

уровень деңгей

уровень культурный мәдени деңгей

урок сабақ

уртоны уртондар

196

урядник урядник

урянхайцы урянхайлар

ус мұрт, қылқан

усадьба үй-жай

усатые курганы мұртты қорғандар

ускорение тездету‚ жылдамдату

усобица араздық; өзара тартыс

успенский собор успенск соборы

успех табыс

устав жарғы

уставная грамота жарғы грамотасы

уставобранители жарғының қорғаушылары

уставы жарғылар

уставы военные әскери жарғылар

устои қағидалар

устойчивость тұрақтылық

устройство құрылғы

усть-полуйская культура усть-полуй мәдениеті

усуни үйсiндер

усуньское государство үйсін мемлекеті

усыпальница көр‚ қабiр

утварь церковная шіркеу аспабы

утверждение бекiту

утиковаси утиковаси

утилитарный пайдакүнем

утопический социализм утопиялық социализм

утопия қиял

утраквисты утраквисттер

утренник таңертеңгілік

утрехтская уния утрехт үндесуі

уфимская директория уфа директориясы

уфимская операция уфа операциясы

ухуань ухуань

участник қатысушы

участок үлескі; телім

участок земельный жер телiмi

учбат оқу батальоны

учебные карты по истории тарихтан оқу карталары

ученое звание ғылыми атақ

ученый совет ғылыми кеңес

учет есеп

училище ремесленное қолөнер мектебі

учлет ұшқыштар мектебінің оқушысы

учредитель құрылтайшы

учреждение мекеме

учтехсектор оқу-техникалық секторы

учхоз оқу шаруашылығы

ушур ұшыр

ущелье шатқал

ущерб залал; зарар

уык уық

уэбба закон уэбб заңы

197

уэльсцы уэльстер

уют жайлылық

Ф

«фабианское общество» «фабиан қоғамы»

фабзавком фабзавком

фабзавуч фабзавуч

фабпартком фабпартком

фабрика обувная аяқкиiм фабрикасы

фабрика швейная тiгiн фабрикасы

фабрично-заводское училище (фзу) фабрика-зауыт училищесі (фзу)

фавн фавн

фаворит сүйiктi‚ қалаулы

фаза кезең

файда файда

файюминские поселения фаюм қоныс-мекені

факир пақыр

факих факих

факсимиле факсимиле

факт дерек

фактаж фактаж

фактология фактология, деректер жиынтығы

фактор фактор

фактория фактория

факторов теория факторлар теориясы

факты исторические тарихи фактiлер

факультет рабочий жұмысшылар факультеті

фаланга қаптал

фальсификация жасандылық

фальшивомонетничество жалған ақша жасаушылық

фальшивомонетчик жалған ақша жасаушы

фамилия тек, фамилия

фамильярность әдепсіздік

фанатизм фанатизм

фанатик фанат

фанза фанза

фантазия қиял

фантастика фантастика

фанфара керней

фараон перғауын

фарерцы фарерліктер

фарисей фарисей

фарс фарс

фарсах фарсах

фарси парсы тілі

фарсы парсылар

фарфор фарфор

фасад қасбет

фасты фасты

фасции фасцилер

фата желек

фатализм фатализм

фатиха фатиха

198

фатьяновская культура фатьян мәдениеті

фашизм фашизм

федерализм федерализм

федералисты федералисттер

федераты одақ

федерация федерация

фейерверк от шашу

феллах феллах

фельдмаршал фельдмаршал

фельдшер фельдшер

фельяны фельяндар

феминизм феминизм

феод феод

феодал феодал

феодализм феодализм

феодальные отношения феодалдық қатынастар

феодальный социализм феодальдық социализм

ферма ферма

фермер фермер

фесский договор фес шарты

фестиваль фестиваль

фестон фестон

фетва пәтуа

фетиш киелі зат

фетишизм фетишизм; соқыр сенім

феткоперы и схирингеры феткоперлер мен схирингерлер

фея перизат

фиаско сәтсіздік

фидеизм фидеизм

физиология физиология

физкультурно-массовый жаппай-денешынықтыру

физорг, физрук дене шынықтыру мұғалімі

фиксация бекiту

фикх фикх

филателия филателия

филер полиция тыңшысы

филиал филиал

филиация филиация

филиппинцы филиппиндіктер

филистимляне филистимдіктер

филократов мир филократ келісімі

философия философия

финик құрма

финикийская культура финикия мәдениеті

финикийцы финикиялықтар

финны финдер

фирмы фирмалар

фиск мемлекет қазынасы, фиск

фискал қазынагер, тыңшы, фискал

фитиль білте

флаг ту

флаг государственный мемлекеттік ту

199

флагелланты флагелланттар

флагман флагман

флагшток тутұғыр

флажок жалауша

фламандцы фламандтықтар

флейта най

флигель-адъютант флигель-адъютант

флот флот

флот военно-морской әскери-теңіз флоты

фляжка кожаная жанторсық

фольварк фольварк

фолькетинг фолькетинг

фольклор фольклор

фон ая; айдын

фонд қор

фонд детский балалар қоры

фонд земельный жер қоры

фонд неделимый бөлiнбес қор

фонд развития даму қоры

фонд семенной тұқымдық қор

фонды архивные мұрағаттық қорлар

фонтан бұрқақ

фора фора

форерос форерос

форма түр‚ қалып‚ форма

формация формация

формация общественно-экономическая әлеуметтік-экономикалық формация

формулы формулалар

формы собственности меншiк түрлерi

форо форо

форпост алдыңғы шеп, алдағы бекініс, форпост

форт форт

форум форум

форум партийный саяси жиылыс алаңы

фрагмент үзiндi

фракийцы фракийліктер

фракция жiк

франк франк

франки франктер

франконская династия франкон әулеті

франконцы франкондықтар

франт кербез

франтиреры франтирерлер

францисканцы францискандықтар

французы француздар

фратрия арыс

фрегат фрегат

френмандрит френмандрит

фреска фреска

фризская правда фриз ақиқаты

фрисойл парти фрисойл парти

фритредеры фритредерлер

200

фриулы фриуллар

фронда фронда

фронт майдан

фронт антимпериалистический имперализмге қарсы майдан

фронт восточный шығыс майданы

фронт демократический демократиялық майдан

фронт народный халықтық майдан

фронт национальный ұлттық майдан

фронтовик майдангер

фронтон фронтон

фростатинга законы фростатинг заңдары

фрустрация фрустрация

фундаментализм фундаментализм

функциональная школа функционал мектебі

функция функция

фунт қадақ

фураж жем‚ мал азығы

Х

хадж қажылық

хаджи қажы

хадис хадис

хазары хазарлар

хазрет қазірет

хайду, династия хайду әулеті

хакан қаған

хакасы хакастар

хаким әкім

халаджи халаджилер

халал халал

халат желең, халат

халатность салақтық

халдей халдей, бейбастық

халиф (калиф) халиф

халифа халифа

халифат халифат

халифатское движение халифат қозғалысы

халлухи халлухтар

халтура дәлдүрік

халтурщик дәлдүріш

халхин-голское сражение халхин-гол шайқасы

хаммурапи законы хаммурапи заңдары

хамсе хамсе

хан хан

ханабад ханабад

ханака ханака

ханарык, канал ханарық каналы

ханжество жәдігөйлік

ханзада ханзада

ханифизм ханифизм, әбу ханифа бағыты

ханская династия хан әулеті

ханская орда хан ордасы

ханская ставка хан ордасы

201

ханский совет хан кеңесі

ханство хандық

ханство кокандское қоқан хандығы

ханша ханша

ханым ханым

хань восточная шығыс хань

хань западная батыс хань

хань северная солтүстік хань

хань, империя хань империясы

хаос хаос, берекесіздік

хаотичность ретсіздік

харадж харадж

харакири харакири

характер мiнез, сипат

характер обьективный обьективтi сипат

характеристика мiнездеме, сипаттама

характеристика количественно-

качественная

сандық-сапалық сипаттама

харам харам

хараппская цивилизация хараппа цивилизациясы

хараул хараул

хариджиты хариджиттер

харизма харизма

харита харита

хартисты хартисттер

хартия хартия

хартия труда еңбек хартиясы

хас хас

хасидизм хасидизм

хатун хатун

хауыснама хауыснама

хафиз хафиз

хедив хедив

хеопсова пирамида хеопс пирамидасы

хеттов цари хетт патшалары

хеттская держава хетт державасы

хеттская культура хетт мәдениеті

хеттское царство хетт патшалығы

хетты хеттер

хивинская военная экспедиция хиуа әскери экспедициясы

хивинская нср (хнср) хиуа хкр (ххкр)

хивинские походы хиуа жорығы

хивинское соглашение хиуа келісімі

хивинское ханство хиуа хандығы

хиджаб хиджаб

хиджаз хиджаз

хиджра хижра

хижина күрке

хикаят хиқаят

хилиархия хилиархия

химера химера

химические анализы древних находок табылған ежелгі заттардың химиялық

202

талдауы

химические войска химиялық әскерлер

химическое оружие химиялық қару

химьяра цари химьяр патшалары

химьяритское царство химьярит патшалығы

хиониты хиониттер

хиромант балгер

хиромантия хиромантия

хитон хитон

хищение ұрлық

хищник жыртқыш

хламида хламида

хлебные бунты астық бүлігі

хлебные законы астық заңдары

хлебодар нан таратушы

хлебозаготовительные компании астық даярлау компаниялары

хлебозаготовки астық даярлау

хлебопашество егiншiлiк

хлев мал қора

хлопкозавод мақта зауыты

хлопок мақта

хлопчатобумажные товары мақта-мата тауарлары

хлопы хлоптар

хлыст қамшы

хо ши мина операция хо ши мин операциясы

ход жүру

ходатайство арыз

ходжа қожа

Ходжа Ахмет Ясави, мавзолей Қожа Ахмет Ясауи кесенесі

ходок жүргінші

хождения жүріс

хозрасчет шаруашылық есеп

хозяин қожайын

хозяйственно-культурный тип (хкт) шаруашылық-мәдени типі (шмт)

хозяйство шаруашылық

хозяйство крестьянское шаруа қожалығы

хозяйство многоукладное көпсалтты шаруашылық

хозяйство натуральное табиғи шаруашылық

хозяйство номадное көшпелі шаруашылық

хозяйство охотничье аң шаруашылығы

хозяйство передвижное көшпелі шаруашылық

хозяйство подсобное қосалқы шаруашылық

хозяйство потребительское тұтынушы шаруашылық

хозяйство примитивное қарапайым шаруашылық

хозяйство присваивающее сіңіруші шаруашылық

хозяйство производящее өндiрушi шаруашылық

хозяйство экстенсивное экстенсивтi шаруашылық

холм дөң; төбе; төмпешік

холм могильный мола төмпешігі

холодная война қырғи қабақ соғыс

холоп басыбайлы, құл, малай

холостяк бойдақ

203

холст кенеп

хомут қамыт

хор хор

хорал хорал

хорваты хорваттар

хорда хорда

хорезмийцы хорезмшілдіктер

хорезмшах хорезмшах

хоржун қоржын

хоругвь хоругвь

хорунжий хорунжий

хотан хотан

хошоут хошоут

хошун хошун

храбрость өжеттік

храм храм

хранилище қойма

хранитель сақтаушы

хрестоматия по истории тарих хрестоматиясы

христиане христиандар

христиане евангелические iнжiл христиандары

христианство христиандық

христианство католическое католиктік христиандық

христианство православное православиелік христиандық

хроника жылнама

хронист жылнамашы

хронограф хронограф, жылнамашы

хронография хронография, жылнама жазу

хронология хронология‚ уақытнама

хронометр хронометр

хроноскоп хроноскоп

хрусталь хрусталь,сутас

ху ху

хубилаиды Құбылай әулеті, құбылаидтер

худуд худуд

хула жала

хулагуидов государство хұлағу әулетінің мемлекеті

хулиганство бұзақылық

хунну хунну

хунну цари хунну патшалары

хунта хунта

хурал хурал

хурултай құрылтай

хутба құтпан

хутор хутор

Ц

«циммервальдская левая» циммервальд сол жақ тобы

«цин ши гао» «цин ши гао»

«циня» «циня»

цаган-сара-хурал цаган-сара-хурал

цаган-шибэту цаган-шибэту

цадик цадик

204

цам цам

цапка қол кетпен; тесе;

царане царандықтар

царевич ханзада

царевна ханшайым

царедворец патша сарайы қызметшісі

царица патшайым

царицынская оборона царицын қорғанысы

царские врата патша қақпасы

царский двор патша сарайы

царский курган патша қорғаны (обасы)

царскосельский лицей царское село лицейі

царственная книга патшалық кітап

царство патшалық

царствовать патшалық ету

царь патша

царьградские походы царьград жорықтары

царь-колокол патша коңырау

царь-пушка патша зеңбірек

цата цата

цвингер цвингер

цвинглианство цвинглиандық

цезарь цезарь

цезура цезура

цейхгауз цейхгауз

цекубу цекубу

цекул цекул

целестинцы целестиндықтар

целибат некеден безуші; целибат

целинные и залежные земли тың және тыңайған жерлер

целовальник целовальник

целостность тұтастық

целостность всемирной истории дүниежүзiлiк тарихтың тұтастығы

цена баға

ценз ценз

цензива цензива

цензор цензор

цензура цензура

цензура политическая саяси цензура

цензурная реформа цензура реформасы

ценина фарфор, шыны

ценностная ориентация талғампаздық

ценность бағалық

центр центр‚ орталық

центр национальный ұлттық орталық

централизация жесткая қатаң орталықтандыру

централизм орталықтық

централизованная экономика орталықтандырылған экономика

центральная рада орталық рада

центральная ревизионная комиссия орталық ревизия комиссиясы

центральное конструкторское бюро (цкб) орталық құрастырмалық бюросы

центральное объединение профсоюзов кәсіподақтар орталық бірлестігі

205

центральное разведывательное управление

(цру)

орталық барлау басқармасы

центрально-закавказская археологическая

культура

орталық кавказ археологиялық мәдениеті

центральный орталық‚ кiндiк

центрархив орталық мұрағат

центризм центризм

центурия центурия

цере цере

церемониймейстер церемониймейстер

церемония салтанатты рәсім

церемония открытия лица невесты беташар

церера церера

церкви евингелические iнжiл шiркеулерi

церковная область шіркеу облысы

церковная реформа шіркеу реформасы

церковные люди шіркеу адамдары

церковный крестьянин шіркеу шаруа

церковный собор шіркеу жиналысы

церковь шiркеу

церховное народное собрание ұлы халық мәжiлiсi

цесаревич цесаревич, тақ мұрагері

цзедуши цзедуши

цзин тянь цзин тянь

цзинпо цзинпо

цзинь цзинь

цзы чжи тун цзянь цзы чжи тун цзянь

цзяжун цзяжун

ци ци

цивилизации древние ежелгi өркениеттер

цивилизационный подход өркениеттік тәсіл

цивилизация өркениет

цивилизация восточная шығыс өркениетi

цивилизация западная батыс өркениетi

цивилизация кочевников көшпендiлер өркениетi

цивилизация шумеров шумер өркениеті

цизальпинская республика цизальпин республикасы

цикл исторический тарих циклі

цикличность кочевания көшіп жүрудің айналмалылығы

циклон циклон‚ құйын

циклоп циклоп

циклопические сооружения циклоптық құрылыстар

циммервальдская конференция циммервальд конференциясы

циммервальдское объединение циммервальд бірлестігі

циммермана депеша циммерман депешасы (жеделхат)

цин цин

цин-лун цин-лун

цинляньган цинляньган

цинна цинна

циновка ши орама

цинский двор цин сарайы

цирк цирк

206

циркуляр бұйрық-жарлық

циркумцеллионы-то же, что агонистики циркумцеллиондер

цирюльник шаштараз

цистерцианцы цистерциандықтар

цитадель кiшi бекiнiс

цитадель қамал; рабат

цитата үзінді

цицзя цицзя

цольферайн цольферайн

цунами цунами

цусимское сражение цусима шайқасы

цыган сыған

цюйцзялин цюйцзялин

цюрихские договоры цюрих шарттары

цюрихский конгресс цюрих конгресі

цян цян

цянсюэхой цянсюэхой

цянь хань шу цянь хань шу

Ч

чаар-аймаки чаар-аймақтар

чаатас чаатас

чабан шопан

чавган чавган

чагатаиды шағатай ұрпағы

чагатайский улус шағатай ұлысы

чагатайский язык шағатай тілі

чадра бетперде

чадыр шатыр, киіз үй (алтайда)

чайхана шайхана

чакра чакра

чакская война (1932-1935 гг.) чако соғысы

чалдыранское сражение шалдыран шайқасы

чаленик чаленик

чалма шалма

чамалалы чамалалдар

чампи чампи

чан кеспек

чанбачуй чанбачуй

чандалы чандалдар

чанчуньская конференция чаньчун конференциясы

чанчхан чанчхан

чань чань

чапан шапан

чапар чапар

чарбак шарбақ

чартизм чартистiк хартия

чартистский национальный конвент чартист ұлттық конвенті

чаруки чаруктар

часовня кішкентай шіркеу

часовой күзетшi

части особого назначения

частная семейная собственность (на скот) жеке отбасылық меншiк (малға)

207

частная собственность жекеменшiк

частник жекеше адам

частное право жеке меншік құқығы

частное предпринимательство жекеше кәсiпкерлiк

частнособственническая психология жеке меншіктілік психологиясы

частнособственнические интересы жеке меншіктілік мүддесі

частнособственнический сектор жеке меншіктілік сектор

частнособственнический уклад жеке меншіктілік құрылысы (әдет)

частный пристав жекеше жасауыл

часы сағат

чаша деревянная шара

чаша для кумыса тегене

чашка тостаған

чашник шарап қоймасының меңгерушісі

чебаркульская стоянка шұбаркөл қонысы

чек чек

чека мұрындық

чекан шеккіш

чеканка шекпе

чеканщик нақысшы

чекист чекист

чекмень шекпен

челеби аса мейірімді адам

челенга шоқ шашақ

челобитная өтінішті

челобитный приказ өтініш арыз

челобитчик Шағымданушы, арызданушы

человек адам

человек верхнего палеолита жоғарғы палеолит адамы

человек первобытный алғашқы қауым адамы

человек разумный саналы адам

человек умелый (homo habilis) ептi адам

человеческие жертвы адам құрбандары

человечество адамзат

человечество прогрессивное прогресшіл адамзат

человечность адамшылық

челюскинцы челюскиндер

челядь малай

чемпион чемпион

ченла ченла мемлекеті

червонец червонец, ондық; он сомдық

червонная русь қызыл русь

червонные казаки қызыл казактар

чердынская дорога чердынь жолы

черемисы черемистер

черкас черкас

черкасия черкасия

черкес шеркес

черкесская династия черкес әулеті

черкесы черкестер

черная кость қара сүйек

черная раса қара нәсіл

208

черная сотня қара жүздік

черная среда қара сәрсенбі

чернец сопы

черниговского полка восстание чернигов полкінің көтерілісі

черниговское княжество чернигов князьдігі

чернобыльская трагедия чернобыль қасіреті

черноголовые қарабастар

черное духовенство қара дін басылар

чернозем қара топырақ

черноморский флот қара теңіз флоты

черноморское казачье войско қара теңіз казак әскерлері

чернорабочий қара жұмысшы

черносотенцы қара жүздiктер

черносошные крестьяне азат шаруа

черные болгары қара бұлғарлар

черные земли қара жерлер

черные клобуки қара клобуктар

черные кодексы қара кодекстер

черные колпаки қара қалпақтар

черные люди қара халық

черные мусульмане қара мұсылмандар

черные сотни қара жүздіктер

черный бойкот қара бойкот

черный камень қара тас

черный орден қара орден

черный передел қайта бөліс коғамы

черный порох қара оқ-дәрі

черный рейхсвер қара рейхсвер

чернь жай халық; қара бұқара

черняева эспедиция черняев экспедициясы

черпак атпа

черт шайтан; ібіліс

черта оседлости отырықшылық шегi

чертежная карта сибири сібірдің сызу картасы

чертов мост шайтан көпiр

чертог салтанатты сарай

чесапикский инцидент чесапик оқиғасы

чесменский бой чесмен шайқасы

честь рыцарская серілік намыс

чета королевская корольдік жұп

четверное согласие төрттік келісім

четверной союз төрттердің одағы

четвертак жиырма бес тиын

четвертая республика төртінші республика

четвертичная система төрттік жүйесі

четвертичная эра төрттік дәуір

четвертичный период (антропоген) төрттік кезең

четвертное земледелие төрттік егіншілік

четвертование турап өлтiру

четвертого мая (движение) төртінші мамыр қозғалысы

четвертый интернационал төртінші интернационал

четвертый пункт программы трумэна трумэн бағдарламасының төртінші тарауы

209

четвертый чрезвычайный всероссийский

съезд советов

төртінші бүкіл ресейлік төтенше съезд

четверть әкімшілік

чети (четвертные приказы) әкімшілік мекеме

четки таспиық

четыре семейства китая қытайдың төрт әулеті

четырехлетний план төрт жыл жоспары

четырехлетний сейм төрт жыл сейм

четырехстороннее соглашение төрт жақты келісімі

четырнадцать пунктов Вильсона Вильсонның он төрт тармағы

четырнадцать туркестанских комиссаров түркістандық он төрт комиссарлар

четьи-минеи великие ұлы четьи-минеи

чех чех

чехо-моравы и словаки чех-моравлар

чехословацкая народная партия чехословак халық партиясы

чехословацкая социал-демократическая

партия

чехословак социал-демократиялық

партиясы

чехословацкая социалистическая партия чехословак социалистіқ партиясы

чехословацкий национальный совет чехословак ұлттық кеңесі

чехословацкого корпуса мятеж чехословак корпус бүлігі

чехословацкое эмигрантское

правительство

чехословакия эмигрантының үкіметі

чеченская война шешен соғысы

чеченцы шешендер

чешуйчатый (пластинчатый) доспех қабықты қару-жарақ (қатпарлы)

чжао чжао

чжао поздняя кейінгі чжао

чжиликийская клика жілікті кликасы

чжурджени чжурдженлер

чианури чианури

чигирь шығыр

чий ши

чин атак, шен

чин военный әскери шен

чин кардинальский кардиналдық шен

чин придворный сарай шен

чинак шыны

чинар шынар

чингизиды шыңғыс ханның әулеті

чингизтауское восстание шыңғыстау көтерілісі

чинквеченто чинквеченто

чинкуэда чинкуэда

чиновник шенеунiк

чиновничество атқамінерлік; шенеуніктер

чинопочитание шенге бас ұрушылық

чинопроизводство шен беру; шенін жоғарылату

чинш чинш

чиншевики чиншевиктер

чиншевое право чинш құқығы

чирик рабатская культура шірік-рабат мәдениеті

численник санақшы

210

чистка тазалау

чистка партии партияның тазалауы

чистые братья таза бауырлар

чистый понедельник таза дүйсенбі

читек мәсі

читемене читемене

читинские операции чита операциялар

чифтлик чифтлик

чича чича

чичен-ица чичен-ица

чичероне чичероне

чк (всероссийский чрезвычайный комитет) бүкілресейлік төтенше комитет

член государственного совета мемлекеттік комитеттің мүшесі

член-корреспондент корреспондент-мүше

членовредительство мүшесiн зақымдау

чокой чокой

чомпи чомпи

чоппер чоппер

чоппинг чоппинг

чорасы чорастар

чорба сорпа

чорбаджи чорбаджи

чоросы чоростар

чрезвычайное законодательство төтенше заң шығару

чрезвычайное положение төтенше жағдай

чрезвычайные меры төтенше шаралар

чрезвычайные налоги төтенше салықтар

чрезвычайные пленумы төтенше пленум

чрезвычайный төтенше

чрезвычайный суд арнайы сот

чрезвычайный съезд төтенше съезд

чуб айдар

чув айдар қалдыру әдеті (казактарда)

чувал шуал

чуванцы шувандар

чуваши чуваштар

чувяки шәркей

чугучакский протокол шәушек хаттамасы

чудовище мифическое аңыз құбыжығы

чудотворец әулие

чудь чудь

чужбина жат ел

чужемец жатжерлік

чужук шұжық

чукчи чукчилер

чулан шолан

чулымцы шулымдар

чум жаппа

чума оба

чумак кіре тартушы; кіреші

чумбур ат сайманы

чумной бунт оба бүлігі

211

чухонцы чухондықтар

Ш

«шанды жорык» «шаңды жорық»

шаагаз шаагаз

шааф шааф

шабандоз шабандоз

шабарман шабарман

шабаш жынойнақ

шабгар шабғар

шабер шабер

шабуот шабуот

шабур шабур

шабушы шабушы

шагатай шағатай

шаге шаге

шаджарат ат-турк шәджәрат ат-түрік

шайбанидское государство шайбанидтер мемлекеті

шайбаниды шайбанидтер

шайкистен шайкистен

шаир шаир

шайхантаур шайхантаур

шакти шакти

шаланда шаланда (балықшы қайығы)

шале шале

шаллехет шаллехет

шаман шаман, бақсы

шаманизм шаманизм, бақсылық

шамаш шамаш

шамбала шамбала

шампар шампар

шамшер шамшер

шамшир шамшир

шамшура шамшура

шан-ди шан-ди

шантаж шантаж, бопса

шанцевый инструмент ? құрал-сайман

шанырак шаңырақ

шаньюй шаньюй

шапан шапан

шапар шапар

шапель шапель

шапито шапито

шапка лисья түлкі тымақ

шапырашты шапырашты

шарабан шарабан

шарж шарж

шариат шариғат

шаркань шаркань

шарлатан көзбояушы

шарлемань шарлемань

шарманка шарманка, музыкалық кабдиша

шаруканиды шаруканидтер

212

шарукань шарукань

шастра шастра

шательперон шательперон

шатер шатыр

шаткость орнықсыздық

шаутбенахт шаутбенахт

шафан шафан

шафер куәдүр, күйеуқосшы

шах шах

шахада шахада

шахаристан шахаристан

шахзада шахзада

шахиншах шахиншах

шахлыча шахлыча

шахматы шахматы

шахна шахна

шахнаме шахнаме

шахристан шахристан

шахсей-вахсей шахсей-вахсей

шахта шахта

шахтинское дело шахта ісі

шаххорапет шаххорапет

шашка шашка, қылыш

шашка дымовая түтін шашкасы

шванк шванк

швейцар швейцар

швейцарский поход швейцариялық жорық

швербот швербот

шеваж шеваж

шевалье шевалье

шеват шеват

шеврон шеврон

шедевр біртуар туынды

шеджре шежiре

шезлонг шезлонг

шейк шейк

шейлок шейлок

шейх шайхы

шейхуль-ислам шейхуль-ислам

шеки ханы шеки хандары

шелк жібек

шелонская школа шелон мектебі

шель-ашельская культура шель-ашель мәдениеті

шельмование жамандау

шельф қайраң

шеол шеол

шербет шербет

шеренга қатар

шериф шериф

шерсть жүн

шерсть верблюжья шуда

шест бақан

213

шествие шеру

шестоднев шестоднев

шеф бастық

шефство басшылық ету, қамқорлыққа алу

шибболет шибболет

шива шива

шиваизм шиваизм

шиваиты шиваиттер

шизофрения шизофрения

шиизм шейттiк

шииты шииттер

шиллинг шиллинг

шило бiз

шинай шинай

шинакан шинакан

шинтоизм шинтоизм

шинфейнеры шинфейнеры

шираз шираз

ширазская школа шираз мектебі

ширваншах ширваншах

широта кеңдiк

широтная интеграция ендік интеграция

ширпотреб көпшілік қолданатын тауарлар

ширстрек ширстрек

шифр шифр

шифровка құпия мәтін

шихне шихне

шихтмейстер шихтмейстер

шицзин шицзин

шишак шошақ дулыға

шишак шишак

шкалик шкалик

шкафут шкафут

шквал дауыл, боран

шкентель шкентель

шкир шкир

школа мектеп

школа историографическая тарихнамалық мектеп

школа коммунизма коммунизм мектебі

школа партийная партия мектебі

школа рабочей молодежи жұмысшы жастардың мектебі

школа церковная шіркеу мектебі

школа-интернат мектеп-интернат

школы грамоты сауат ашу мектептері

школы партийного актива партия белсенділерінің мектептері

шкот шкот

шкуна шкуна

шкура тері

шлаг шлаг

шлем жыға; шлем

шлем дулыға

шлюз шлюз

214

шлюп шлюп, желкенді әскери кеме

шлягер шлягер

шлях шлях

шляхетство шляхетство

шляхта шляхта

шнява шнява

шовинизм шовинизм

шовинизм социальный әлеуметтік шовинизм

шорва сорпа

шорцы шорстар

ШОС (Шанхайская организация

сотрудничества)

ШЫҰ (Шанхай ынтымақтастық ұйымы)

шоссет шоссет

шпагат бау, жіп

шпаголом шпаголом

шпангоут шпангоут

шпация шпация

шперак шперак

шпигат шпигат

шпик шпик

шпиль шпиль

шпион шпион

шпионаж шпионаж

шпора өкшелік, тепкі

шпринг-клинге шпринг-клинге

шпрингштек шпрингштек

шпрух шпрух

шрапнель шрапнель

штаб штаб

штаб генеральный бас штаб

штаб-ротмистр штаб-ротмистр

штабсвахе штабсвахе

штабс-капитан штабс-капитан

штаг штаг

шталаг шталаг

шталмейстер шталмейстер

штамповка қалыптау

штандарт штандарт, байрақ

штандарте штандарте

штандартенфюрер штандартенфюрер

штандгерихте штандгерихте

штат штат

штатгальтер штатгальтер

штатс-полицай штатс-полицай

штауфены (гогенштауфены) штауфендер әулеті

штединги штедингтер

шток шток

штольня ұңғыма

штопор штопор

шторм дауыл

штормтрап штормтрап

штоссдеген штоссдеген

215

штоф штоф

штраф айып

штрейкбрехер штрейкбрехер

штудент штудент

штундизм штундизм

штурм штурм, шабуыл

штурман жүргізуші маман

штурмовщина әбігершілік, қарбаластық

штурмфал штурмфал

штуцер штуцер

штык ұштық

штык-юнкер ұштық-юнкер

шуаны шуандар

шуба тон; ішік

шубаркульское восстание шұбаркөл көтерілісі

шубартауское восстание шұбартау көтерілісі

шубат шұбат

шубаши шубаштар

шувыр (шювыр) шувыр

шудры шудралар

шулунг шулунг

шулхан-арух шулхан-арух

шумаре шумаре

шумер шумер

шумеро-аккадская культура шумер-аккад мәдениеті

шумеро-аккадская письменность шумер-аккад жазбасы

шумерология шумерология

шумерская литература шумер әдебиеті

шупо шупо

шура кеңес

шура-ислам шура-ислам

шура-улема шура-улема

шурин балдыз

шут сайқымазақ

шуцбунд шуцбунд

шуцзин шуцзин

шушбур шушбур

шушун шушун

шхуна шхуна

шылбыр шылбыр

шэн шэн

шэньши шэньши

шэньянские события шэньян оқиғалары

шюцкор шюцкюр

Щ

щит қалқан

щитовые деньги қалқан ақысы

Ы

ыйбен ыйбен

ыргызское сражение ырғыз шайқасы

ыстинская крепость ысты қамалы

ычхон ычхон

216

Э

«эта» euskadi ta askatasuna — «страна

басков и свобода»)

«эта» euskadi ta askatasuna «басклардың ел

мен егемендік»

«ээам» «ээам»

эбертисты эбертистар

эбису эбису

эбла эбла

эбуроны эбурондар

эвакуация эвакуация

эве эве халқы

эвенки эвенкілер

эвены эвендер

эвианские соглашения эвиан кілісімдер

эволюционная школа эволюциялық мектебі

эволюционное развитие эволюциялық даму

эволюция эволюция, қалыпты даму

эволюция взглядов ученого ғалым көзқарасрынтарының дамуы

эволюция историческая

тарихи эволюция

эволюция общества қоғам эволюциясы

эвпатриды эвпатридтар

эврикское восстание эврик көтерлісі

эвристика эвристика, жанашылык

эвтаназия эвтаназия,өз еркінбен өміден кету

эгалитаризм эгалитаризм

эгалитарное правление эгалитарлык білік

эгейская культура эгей мадиниеті

эгида қорғаушылық

эдда эдда

эдем жер жанатты

эдесское графство эдесс графвствосы

эдзен эдзен(монгол)

эдикт эдикт, жарлық

эдикт милости рақымшылық эдикті

эдикт ротари ротари эдикті

эдилы эдилдар

эдо дзидай эдо дзидай

эдуи эдуидтар

эдукационная комиссия эдукативтык коммисиясы

эйдсволльская конституция эйдсволль конституцисы

эйзенхауэра доктрина эйзенхауэр доктринасы

эйкумена эйкумена

эйхенахцы эхейнахцтер

экбатана экбатан

эквы эквалар

экзальтация экзальтация

экзистенциализм экзистенциализм

экзогамия экзогамия

экзорцизм экзорцизм

экзотика таңсық

экзоэтноним экзоэтноним

экипаж жеңіл арба

217

экклесия экклесия

эклога законов заңдар эклогасы

экологическое движение « невада семей» «Невада-Семей» экологиялық қозғалыс

экология экология

эконом үй басқарушы

экономика экономика

экономика мировая дұниежұзілік экономикасы

экономические районы ссср ксро экономиқалық аудандары

экономический материализм экономилық материализм

экономическое направление экономикалық бағыт

экосистема экожүйе

эксальтадос эксальтадос

экскорт дипломатический дипломаттық эскорт

экскурсия экскурсия

экскурсия историческая тарихи экскурсия

экскуссия музейная экскуссия

экспанция военная экспансия, жаулап алу

экспедиции русского флота орыс флотының экспедициялары

экспедиция археологическая археологиялық экспедиция

экспедиция научная ғылыми экспедиция

экспертиза научная ғылыми сараптама

эксплуататор қанаушы

эксплуатация детей балаларды қанау

эксплуатация трудящихся еңбекшілерді қанау

экспозиция музейная мұражай экспозициясы

экспонат музейный жұражай экспонаты

экспорт товаров экспорт

экспортер экспортшы

экспромт дайындықсыз‚ тосыннан

экспроприация экспроприация

экспроприяция тотальная жаппай экспроприяциялау

экстерн экстерн

экстраполяция экстраполяция

экстремизм экстремизм

эксцесс ұшқарылық

экуменическое движение өлкетанушылық козгалысы

эламиты эламиттар

эламту элам мемлекеті

элас элас

элевтеры элевтерлар

электрофикация электрофикация

элемент враждебный қастық элемент

элементарный ең қарапайым

элита элита, дегдартоп

элита научная ғылыми элита

элита нации ұлттық элита

элита общества қоғам элитасы

элитарность бекзаттылық

эллинизм эллинизм

эллинистическая культура эллин мәдениеті

эллинская конституция эллин ата заңы

эллины эллиндер

218

элфинстона миссия элфинст миссиясы

эль ель

эльдорадо эльдорадо

эльзас-лотарингия эльзас-лотарингия

эльфы эльфтер

эманация эманация

эмансипация женская әйел азаттығы

эмбарго эмбарго

эмбарго торговое сауда эмбаргосы

эмблема движения эмблема‚ белгi

эмигрант эмигрант

эмиграция эмиграция

эмиграция революционная революциялык эмиграциясы

эмир әмiр

эмират әмiрлiк

эмиссия эмиссия

эмпатия эмпатия

эмперизм эмперизм

энапографы энапографтықтар

эндеки эндеки

эндогамия эндогамия

эндоэтноним эндоэтноним

энеолит энеолит

энзелийская операция энзелийская операция

эниохи эниохи

энтропия энтропия

энтузиазм общественный ынта

энтузиазм революционный революциялық ынташылық

энтузиаст трудовой еңбек ынташысы

энциклопедист энциклопедист

энциклопедия энциклопедия

эолийцы эолийліктер

эолит эолит

эпанагога эпанагога

эпарх эпарх

эпарха книга эпарх кітабі

эпигамия эпигамия

эпигонство эпигонство

эпиграфика эпиграфика

эпизод исторический тарихи эпизод

эпикурийцы эпикурийлер

эпилог эпилог‚ сөз соңы

эпипалеолит эпипалеолит

эпирский деспотат эпир патшалығы

эпирское царство эпир патшалығы

эпистолярные источники эпистолярлық деректер

эпитафия эпитафия

эпитет эпитет‚ теңеу

эпитимия эпитимия

эполет эполет

эпопея эпопея

эпос эпос

219

эпос исторический тарихи эпос

эпоха дәуiр

эпоха бронзы қола дәуiрi

эпоха железы темiр дәуiрi

эпоха камня тас дәуірі

эпоха монгольского владычество монғол үстемдiгiнiң дәуiрi

эпоха просвещения ағарту дәуірі

эпоха советская кеңес дәуірі

эпохальное событие заманалық оқиға

эра заман, дәуір

эра мейназойская мейназой эрасы

эрарий эрарий

эргастерии эргастерии

эргастул эргастул

эрденйй эрихэ эрденйй эрихэ

эрденййн тобчи эрденййн тобчи

эребруский мир эребуг бейбітшілік келісім-шарты

эрзурумская операция эрзурум операциясы

эрзя эрзялыктар

эристави эриставилер

эритрея эритрея

эрлы эрл аулеті

эрмандады эрмандатар

эрмитаж эрмитаж

эрсари эрсарлар

эрудитская школа эрудит мектебі бағыты

эрудиция білімдарлық

эрудиция научная ғылыми білімдарлық

эрфуртская конвенция эрфурт конвенциясы

эрфуртская программа эрфурт бағдарламасы

эсер эсер

эсеры левые солшыл эсерлер

эскадра эскадра

эскадрилья эскадрилья

эскадрон эскадрон

эскалация насилия зорлықтың эскалациясы

эскапизм эскапизм

эсквайр эсквайр

эскимос эскимос

эскимосы эскимостар

эскорт эскорт

эстакада эстакада

эстафета эстафета

эстафета эстафета

эстетика эстетика

эстонцы эстондықтар

эсты эстар

эсхатология эсхатология

эталон эталон‚ үлгi

этап кезең

этатизм этатизм

этика этика‚ әдеп

220

этикет этикет

этническая группа этностық топ

этническая общность этностық тұтастық

этногенез этногенез, шығу тарихы

этнограф этнограф

этнографическая группа этнографиялық топ

этнография этнография

этноконфессиональная общность этноконфессионалдық тұтастық

этнократия этнократия

этнология этнология

этноним (самоназвание) өзіндік атауы

этнопсихология этнопсихология

этнос этнос, халық

этносоциальный организм этноәлеуметтік ағза

этноцентризм этноцентризм

этрусское госсударство этрускілер мемлекеті

эфебы эфебтер

эфенди эфенди,мырза

эфес қылыш сабы

эфесский собор эфес шіркеуі

эфиопфы эфиоптер

эфталитов государство эфталиттер мемлекеті

эхириты эхириттер

эшафот эшафот

эшелон эшелон

эшелон военный әскери эшелон

Ю

юайкай юайкай

юань юань

юбилей мерейтой

юбиляр мерейгер

ювелир зергер

ювенлин ювенлин

югра югра

югуртинская война югурт соғысы

юдоль юдоль

юени юени

южное общество оңтүстік қоғам

южный путь оңтүстік жол

юзовская стачка юзов ереуілі

юйцзянь юйцзянь

юлианский календарь юлиан күнтізбесі

юмор сықақ

юнат( школа) юнат

юнеско юнеско

юнкер юнкер

юнкорр (газеты) юнкорр

юноармеец жас әскер

юпитер юпитер

юра юра

юридический заң‚ заңды

юридический заң

221

юрисдикция құзырет

юрисконсульт заңгер-кеңесші

юрист заңгер

юрт жұрт

юрта киіз үй

юрта для молодоженов отау

юрта красная қызыл отау

юрьев день юрий күні

юстиция әділет

юстиц-коллегия юстиц-коллегия

ютландское сражение ютланд шайқасы

юхновская культура юхнов мәдениеті

юэфу юэфу

Я

«ящик почтовый» «пошта жәшігі»

явантроп явантроп

явара явара

явление құбылыс

ягдташ ягдташ

ягушка ягушка

яд у

ядерное оружие ядролық қару

ядерный ядролық

ядро өзек

язык межнационального общения ұлтаралық қатынас тілі

языки древнетюрские көне түркi тiлдерi

языковая политика тіл саясаты

языковая ситуация тіл жағдайы

языковое строительство тіл құрылысы

языкознание тiлтану

язычество пұтқа табынушылық

язычник пұтқа табынушы

якобинцы якобиншілер

якутская трагедия якут қасіреті

якуты якуттар

яланшах яланшах

ялтинская конференция ялта конференциясы

яма ор

ямная культура ор мәдениеті

ямская повинность жәмшік міндеттілігі

ямской приказ жәмшік мекеме

ямщик жәмшік

ямынь ямынь

янки янки

янсенизм янсеншілдік

янтарная комната кәріптас бөлме

янус двуликий екіжүзді янус

яншао культура яншао мәдениеті

янычар янычар, жаңашерік

японцы жапондықтар

яр жар

яранга яранга

222

яранга красная қызыл яранга

яринцы яриндықтар

ярлык жарлық

ярмарка жәрменке

ярмо мойынтұрық

яса ясы

яса чингизхана шыңғыс ханның ясасы

ясак жасақ

ясаул жасауыл

ясновидение болжағыштық

ясырь наркескен

ячейка ұя

ячейка комсомольская комсомол ұйымы

ячейка партийная партия ұйымы

ячейка первичная бастапқы ұйым

ячейка производственная өндiрiстiк ұяшық

ящик пандоры пандора жәшігі