1

УНИВЕРЗИТЕТ „СВ. КИРИЛ И МЕТОДИЈ“ ФИЛОЗОФСКИ ФАКУЛТЕТ

С К О П Ј Е

Инсуиууу за психплпгија

ФИЗИПЛПГИЈА НА ЖЕНСКИТЕ ППЛПВИ ЖЛЕЗДИ

-Семинарска рабпуа-

Суудену: Менупр: Билјана Хрисупвска Прпф. Д-р Ицкп К. Дпргпски

Декември 2010 СКОПЈЕ

2

СПДРЖИНА

1. Впвед.........................................................................................3

1.1 Introduction…………………………………………………………………………..3

2.Анатпмија на јајчникпт (Ovarium)………………………………………….4

3.Менструален циклус..................................................................4

4.Пваријален циклус.....................................................................5

5.Ендпметријален циклус.............................................................7

6.Физиплпгија на женски репрпдуктивен систем.......................9

7.Репрпдуктивна ендпкринплпгија..............................................9

7.1. Стерпидни хпрмпни.......................................................9

7.2. Пептидни хпрмпни.......................................................10

8.Регулација на секрецијата на женските пплпви хпрмпни......12

9.Хпрмпнални нарушуваоа вп пваријалната функција.............13

10.Заклучпк..................................................................................13

11.Библипграфија........................................................................14

3

1. ВПВЕД

Драг читателу во овој семинарски труд се изложени моите истражувања

кои што ги направив за темата женски полови жлезди. Во подолу наведениот

текст ке се запознаете со анатомијата на овариумите, менструалниот циклус,

ендометријалниот циклус, оваријалниот циклус, за хормоните кои што ги лаќат

овие полови жлесди како и за нивната регулација, и за можните хормонални

нарушувања. Овариумите е герминативен орган во кој се создаваат женските

полови клетки, јајце-клетката. Тој дејствува и како жлезда со внатрешна

секреција, лачејќи женски полови хормони кои ги определуваат половите белези

на жената.

1.1 INTRODUCTION

The female gonads are the ovaries , situated on each side of and close to the uterus or

womb. In addition to producing an ovum or egg each month, they manufacture the female

hormones estrogen and progesterone , each making its special contribution to the menstrual

cycle and to the many changes that go on during pregnancy. Estrogen regulates the

secondary sex characteristics such as breast development and the appearance of pubic and

axillary hair.

4

2. АНАТПМИЈА НА ЈАЈЧНИКПТ (OVARIUM)

Јајчникпу е герминауивен прган вп кпј се спздаваау женскиуе пплпви клеуки,

јајце-клеукауа (ovus s. ovulum). Тпј дејсувува и какп жлезда сп внаурешна секреција,

лачејќи женски пплпви хпрмпни кпи ги ппределуваау пплпвиуе белези на женауа.

Овариумпу е смесуен вп гпрнп-надвпрешнипу дел пд периупнеалнипу кау на

карличнауа празнина - вп пваријалнауа јама (fossa ovarica). Тпј се напда бпчнп ппд

ууеруспу, пред рекуумпу и ппд јајцевпдпу, кпј гп ппфаќа пднапред, гпре и пдзади.

Овариумпу има фпрма на бадем, сп уежина 6-8 грама. За време на

менсуруалнипу циклус, пвариумпу ги згплемува свпиуе димензии, дпдека вп перипдпу

на менппауза, упј аурпфира. Ппвршинауа на пвариумпу дп пуберуеупу е мазна а ппупа

суанува нерамна и избраздена ппради мнпгубрпјниуе лузни кпи насуануваау пп секпе

прскаое на зрелиуе пваријални фпликули.

На пвариумпу се разликуваау: две сурани- лауерална и медијална, два раба-

преден и заден и два ппла- гплен и дплен. Овариумпу сп спседниуе пргани и бпчнипу

карличен тид се ппврзани сп редица врски.

Вп градбауа на пвариумпу влегуваау следниве спсуавни делпви: епителна

пбвивка, сврзната пбвивка, и стрпмата на пвариумпт. Сурпмауа на пвариум се спсупи

пд пваријална кпра (cortex ovarii) и пваријална срцевина (medulla ovarii). Вп кпрауа на

пвариумпу се напдаау, вп сиуе фази на развиупкпу, пваријалниуе фпликули.

3. МЕНСТРУАЦИПНЕН ЦИКЛУС

Сп насуануваоеуп на зрелпсу кај жениуе се спздаваау циклични прпмени вп

пвариумиуе и пплпвиуе пргани, какп резулауа на заемнпуп дејсувп на гпнадпурппниуе

хпрмпни пд аденпхиппфизауа и хпрмпниуе шуп ги лачи пвариумпу. Овие циклични

прпмени се нарекуваау месечен, пплпв, пваријален или менсуруален циклус.

5

Менструацијата е репеуиуивнп перипдинп ууеруснп крвареое кпе заппчнива сп

крвареое на секреупрнипу ендпмеуриум, апрпкцимуивнп 14 ден ппсле пвулацијауа.

Првпуп крвареое вп живпупу на женауа се јавува вп пуберуеупу, некаде меду 8 и 11

гпдини. И уаа прва менсуруација се пзначува какп менарха. Нпрмален менсуруален

циклус урае 28 дена ±3 дена. Првипу ден пд менсуруалнпуп крвареое се пзначува какп

прв ден пд ендпмеуриалнипу циклус и впппшуп прв ден на менсуруалнипу циклус.

Прпсечнп ураеое на менсуруацијауа е 5 дена ( пд 3-7 дена), и прпцечнипу губиупк на

крвуа е 50ml (20-80ml), нп сп мпжни гплеми варијации. Вп прпсек женауа вп уекпу на

менсуруацијау агуби 0.5-1 mg железп. Нпрмалнпуп менсуруалнп крвареое кај жени кпи

се хранау адекваунп не влијае цушуесувенп на нивнауа здравсувена спсупјба, на

крванауа слика и на нивпуп на хемпглпбин. Дпкплку женауа губи преку 80ml крв, мнпгу

леснп уаа ке има ппуреба пд суплеменуација сп железп, заради превенција на

секундарна анемија.

Се смеуа дека менсуруалнауа крв е уечна заупа шуп ппдлегнува на

фибринплиуички ферменуи кпи ги расувпруваау веќе спздадениуе кпагулуми.

Нпрмалнп ,енсуруалниуе крвареоа се речиси безбплни, при шуп инуензиуеупу на

крвареое е најгплем вп вуприпу и уреуипу ден.

Оснпвниуе мпменуи за насуануваое на менсуруацијауа уреба да се бараау на

релација: мпзпчна кпра, хиппуаламус, аденпхиппфиза, јајници и ендпмеуриум, не

смалувајки гп при упа значеоеуп на другиуе жлезди сп внаурешнп лачеое ( уирепидеа,

надбубрежна жлезда и панкреас).

4. ПВАРИЈАЛЕН ЦИКЛУС

Прпцеспу на спзреваоеуп на јајцевауа клеука вп пвариумпу се нарекува

овогенеза или овопоеза. Одделниуе суадиумина пвпппезауампжау да се видау

дпкплку се направи напречен пресек н пвариумпу. Ппд пваријалнауа капсла се напдаау

примордијалните фоликуоли, а вп секпј пд нив се напда пп еднп не зрелп јајце. Вп

перипдпу на пуберуеупу брпјпу на примпрдијалниуе фпликупли изнесува пкплу 500

000. Вп секпј месечен циклус спзрева пп еднп јајце или пкплу 400 вп уек на

6

генерауивнипу перипд на женауа. Другиуе јајцеви клеуки дегенерираау. На ппчеупкпу

на секпј циклус некплку примпрдијални фпликупли ппчнуваау засиленп да се

развиваау, а пкплу јајцеуп се спздава празнина (antrum). На самипу ппчеупк пд

менсуруалнипу циклус аденпхиппфизауа лачи ппгплеми кпличини на

фпликулпсуимулирачки (FSH) и лууенизирачки(LH) хпрмпн.

Окплу шесуипу ден пд ппчеупкпу на циклуспу еден пд фпликуплиуе засиленп

расуе, а другиуе дегенерираау. Од негп се развива Графов фоликул- упј е испплнеу сп

уечнпсу а јајце клеукауа е пбвиукана сп некплку реда епиуелни клеуки и гранзуплен

слпј. На 14-пу ден Графпвипу фпликупл е зрел. Тпј пука, а јајцевауа клеука заеднп сп

фпликуларнауа уечнпсу се исфрла вп абдпминалнауа празнина. Овпј прпцес на

исфрлаое на зрелауа јајцева клеука се нарекува овулација. Ден-два пред пвулацијауа

(14-пу ден) аденпхиппфизауа исфрла најголеми количини на гонадотропни хормони

(FSH, LH) вп уек на менсуруалнипу циклус.

Јајцевауа клеука ја прифаќаау фимбрииуе пд јајцевпдпу и ја урансппруираау вп

ууеруспу. Дпкплку јајцевауа клеука не била пплпдена, уаа пп 14 дена пд денпу на

пвулацијауа ќе биде исфрлена преку вагинауа надвпр. За време пд 14 дена примарнауа

клеука пвпгпнија минува низ пвпциу пд I ред, кпј сп редукција на хрпмпзпмиуе михува

вп пвпциу пд II ред(сп пплпвичен бр. На хрпмпзпми) пд кпј насуанува зрелп јајце пвум

или пвпциу. Сп пвулација завршува првата фоликуларна фаза пд пваријалнипу циклус

и заппчнува втората-лутеинска или фаза на corpus luteum.

Пп пвулацијауа пд псуаупциуе на Графпвипу фпликул се фпрмира хеморагично

тело (corpus haemorrhagicus). Крвнипу засирпк се лизира и се пусуранува, а негпвпуп

месуп се испплнува сп лууеински клеуки бпгауи сп масуи. На упј начин се спздва жплуп

уелп (corpus luteum). Жплупуп уелп вп вупрауа пплпвина пд пваријалнипу циклус

пеусуавува важен инкреторен орган на пвариумпу (лачи прпгесуерпн и есурпгени

хпрмпни). Дпкплку не насуани пплпдуваое на јајцевауа клеука жплупуп уелп расуе дп

24-уипу ден пд менсуруалнипу циклус, а ппупа инвплуира. Сп фибрпзираое жплупуп

уелп преминува вп бело тело (corpus albikans).

7

Дпкплку јајчнауа клеука биде пплпдена и насуане гравидиуеу, жплупуп уелп

силнп се развива и функципнира дп чеувруипу месец пд гравидиуеупу. Ппупа сп

прпцесиуе на инвплуција на месупуп на жплупуп уелп псуанува бела сврзпчна лузна.

5. ЕНДПМЕТРИЈАЛЕН ЦИКЛУС-циклични прпмени на ууеруспу

Вп уек на менсуруалнипу циклус ендпмеуриумпу пд ууеруспу минува низ ури

фази:

1. Десквамаципнп-регенерауивна

2. Прплиферауауивна

3. Секреципна

Десквамационо-регенеративна фаза. Оваа фаза ги ппфаќа првиуе 4 дена пд

менсуруалнипу циклус и се нарекува менсуруација или менз. Вп ппчеупкпу на пваа

фаза, функципналнипу слпј пд ендпмеуриумпу, за време пд некплку часа се распада,сп

шуп заппчнува исуекуваое на крв и распаднауи маси. Вп уек на 3-5 (прпсечнп 4) дена

,ппд влијание на упничкиуе кпнуракции на ууеруспу, сеуа уаа кпличина пд

распаднауипу функципнален слпј се пусуранува. При упа се губау пкплу 50-200ml крв.

Менсуруаципнауа крв е уечна. Таа не се згруучува ппради присусувпуп на

ануикпагулануни мауерии. Вп нареднипу циклус пд базалнипу слпј на ендпмеуриумпу

ппвупрнп се развива функципналнипу слпј.

Првауа менсуруација ппнекпгаш е придружена сп чубсувп на ппшуа слабпсу, сп

бплки и значиуелнп губеое на крв. Не се реуки случаи кпга дпада дп леснпппкачуваое

на уелеснауа уемперауура, гадое, ппвраќаое, прплив, запек, главпбплки и

врупглавици.

Вп уек на менсуруацијауа не е ппуребнп лежеое и мируваое, ууку уреба да се впди

вппбичаен начин на живееое. Треба да се пдбегнуваау скпкаоа, впзеое на велпсипед,

креваое уешки предмеуи и дплгпурајнп пешачеое. Не уреба да се седи на ладни

предмеуи. Вп суудениуе месеци преппраќливп е заупплуваое на нпзеуе. Вп исхранауа

уреба да се пдбегнуваау мауерии шуп гп надразнуваау дигесуивнипу ураку (лууи

8

пиперки, рен, сенф, пцеу и ун.). Одржуваоеуп на личнауа хигиена за време на

менсуруацијауа е пд ппсебна важнпсу. Треба да се има предвид дека ууеруспу шуп

крвари преусуавува гплема ранлива ппвршина, леснп ппдлпжна за развиваое на

бакуеријален впспалиуелен прпцес.

Полифератативна фаза. Оваа фаза урае нпрмалнп 9 дена, пд 5-пу дп 14-пу ден

кпга насуанува пвулација. Вп пваа фаза ппд влијание на FSH, фпликулиуе брзп се

развиваау, и лачау есурпгени хпрмпни, кпи дејсувуваау врз ендпмеуриумпу на ууеруспу

сп цел да гп ппдгпувау за евенууална пресупјна бременпсу. Вп уек на пвпј перипд

базалнипу слпј пд ендпмеуриумпу не се менува, дпдека функципналнипу дел урпи

биуни прпмени, упј се здебелува пред се за смеука на силнп прпфилираое на

ендпмеуријалниуе жлезди. Вп мпмену кпга ќе насуане пвулацијауа, прплиферауивнипу

прпцес заппчнува секреципнауа фаза.

Секрециона фаза. Секреципнауа фаза урае пд 15-пу дп 28-пу ден пд менсуруалнипу

циклус. Жплупуп уелп се фпрмира ппсле пвулацијауа, заппчнува силнп да прпдуцира

прпгесуерпн и есурпгени. Ппд нивнпуп влијание насуанува секрецијана

ендпмеуријалниуе жлезди, дпкплку не се случи пплпдуваое на јајце-клеукауа, жплупуп

уелп на 24-пу ден пд менсуруалнипу циклус заппчнува да инвплуира и на 28 ден упа

ппупплнп аурпфира. Сп негпвауа аурпфија пресуанува и негпвауа инкреупрна улпга

(пресуанува прпдукцијауа на хпрмпниуе).

Вагинален циклс. Ппд влијание на есурпгениуе хпрмпни вагиналнипу епиуал

прпжнува. Дпказ за упа е присусувпуп на гплем брпј рпжнауп клеуки вп вагиналнауа

размаска. Прпгесуерпнпу предизвикува прплиферација на епиуелниуе клеуки и

суимулира гплема секреција на лигава уечнпсу. Вп епиуелијалнипу слпј присууни се

леукпциуиуе.

9

6. ФИЗИПЛПГИЈА НА ЖЕНСКИ РЕПРПДУКТИВЕН СИСТЕМ

Развпјпу и репрпуукцијауа на вишиуе прганизми и чпвекпу кпнурплирани се пд

кпмплексна и виспкп диференцирана хиппуаламп-хиппфизна-гпнадна пска. Карикиуе

на пвпј ланец медусебнп кпмуницираау преку мплекули на медуклеупчни кпмуникации

(неврпурансмиуери и хпрмпни ), кпи ги пренесуваау сигналиуе ппмеду ЦНС,

хиппуаламуспу, хиппфизауа и гпнадиуе, а чии шуп хпрмпни дирекнп кпмуницираау сп

клеукиуе на периферниуе укива на женскипу и машкипу прганизам. Какп резулуау на

пваа медуигра се јавуваау сексуалнауа диференцијација и деуерминација на пплпу,

кпнцепција, инураууерин расу на плпдпу, ексураууерин расу на единкауа, пуберуеу и кај

женауа репрпдукуивна акуивнпсу на јајникпу и на крај менппауза.

7. РЕПРПДУКТИВНА ЕНДПКРИНПЛПГИЈА

Вп клеукиуе на укивуа кпи влегуваау вп спсуав на хиппуаламп-хиппфизнп-гпнаднауа

пска, се синуеуизираау специфиќни мплекули у.н. репрпдукуивни хпрмпни, кпи мпжау

да се ппделау вп ури групи и упа

1. Суерпидни репрпдукуивни хпрмпни на гпнадиуе (пд пвариум и уесуис).

2. Пепуидни репрпдукуивни хпрмпни: гпнадпурппни (пд хиппфиза), либерини и

суауини (пд хиппуаламус), пепуидни хпрмпни (пд гпнади).

3. Специјализирани пепуидни хпрмпни: релаксин, плаценуен лакупген, хуман

хприпнски гпнадпурппин пд гпнади и плаценуа.

7.1 СТЕРПИДНИ РЕПРПДУКТИВНИ ХПРМПНИ

Женскиуе и машкиуе репрпдукуивни хпрмпни на гпнадиуе , пп свпјауа прирпда с

суерпиди, чија пснпва хплесуерплпу (С-27) сп чија ппнауампшна мпдификација, вп in

vivo услпви мпжау да се синуеуизираау сиуе суерпидни хпрмпни, вклучувајќи ги

есурпгениуе , андрпгениуе и прпгесуиниуе.

10

Андрогените насуануваау сп мпдификација на прпгесуерпниуе, а кај чпвекпу се

синуеуизираау 6 видпви на андрпгени, и пп ппаднувачки низ на андрпгенауа акуивнпсу

упа се : 5α-дихидрпуесупсуерпн (150-200% андрпгена акуивнпсу), уесупсуерпн(100%),

андрпсуенедипл (65%), андрпсенедипн (25%), андрпуерпн (10%) и

дехидрпепиандрпсуерпн (DHEA) (10%).

Андрпгениуе кај женауа се синуеуизираау вп јајникпу, надбубрегпу и ппсуелкауа.

Естрогени. Вп прирпдауа се синуеуизираау 3 суерпидни хпрмпни кпи

распплагаау сп есурпгена акуивнпсу : есурпн, есурадипл, и есурипл а вп бременпсуа и

чеувруипу есурген- есуеурплпу.

Есурпгениуе се синуеуизираау вп пвариумиуе (графпв фпликул и corpus luteum) и

вп феупплаценуарнауа единица . Вп јајникпу синуезауа на есурпгениуе заппчнува пд

прпгесуиниуиуе, пд кпи се дпбиваау андрпгени (андрпсуенедипн и уесупсуерпн), и сп

нивна арпмауизација се дпбиваау есурпгени, есурадипл какп главен женски есурпген

вп репрпдукуивнипу перипд на женауа, и есурпн.

За разлика пд негравидниуе, кај гравидниуе жени главен есурпген е есуриплпу.

Згплемуваоеуп на есуриплпу е резулуау на инуензивнауа синуеза вп ппсуелкауа,

надбубрегпу на плпдпу и вп црнипу дрпб.

7.2ПЕПТИДНИ РЕПРПДУКТИВНИ ХПРМПНИ

На сиуе еуапи на меуабплизмпу на прпгесуиниуе, андрпгениуе и есурпгениуе,

сшуесувенп влијние има групауа на пепуидни хпрмпни- гпнадпурппини и

гпнадплиберини и суауини. Гпнадпурппниуе – лууепурппин (LH), фплиурппин (FDH),

прплакуин (PRL), се спздваау вп специјализирани клеуки на преднипу резен пд

хиппфизауа. Групауа на хпрмпнски пепуиди либерини и суауини се спздаваау вп јадрауа

на хиппуаламуспу, пд каде преку ппрунауа циркулација дпадаау дп преднипу резен на

хиппфизауа, каде ја регулираау синуезауа на гпнадпурппиниуе и нивнпуп

пслпбпдуваое вп циркулацијауа. Гпнадпурппиниуе преку циркулацијауа дпадаау дп

ендпкринипу и репрпдукуивнипу дел на гпнадиуе и акцеспрниуе пплпви пргани, каде

11

сп ппсредсувп на пплпвиуе суерпиди влијаау на прпцесиуе на расуеое, пплпва

диференцијација и репрпдукција.

Гонадотропините (LH,FSH,PRL) ја кпнурплираау репрпдукуивнауа функција на

гпнадиуе и прпцесиуе на бипсинуеза на суерпидниуе пплпви хпрмпни вп индпкриниуе

клеуки на пвариумиуе и уесуисиуе.

FSH е пдгпвпрен за прпцеспу на гамеупгенеза, а LH влијае врз ендпкриниуе

клеуки на гпнадиуе кпи синуеуизираау репрпдукуивни хпрмпни, неппхпдни за

пдржуваое на нпрмалнауа репрпдукција. Впеднп LH влијае и на развиупкпу на

препвулаупрнипу фпликул и на сиуе прпцеси врзани за пвулацијауа. Пп свпјауа хемиска

сурукуура LH и FSH заеднп сп TSH, припадаау на исуа група хпрмпни – гликппрпуеини.

PRL пак сп свпиуе биплпшки ефекуи и сурукуура, ппблиску е дп хпрмпнпу на расу

(STH) и хуманипу плаценуен лакупген пд ппсуелкауа (HP) . PRL учесувува вп

регулацијауа на меуабпличкиуе прпцеси, впденипу баланс и вп адапуација на

прганизмпу на суреспгени ефекуи. Ефекупу на PRL врз репрпдукуивнипу сисуем

ппдразбира суимулација на расупу и функцијауа на дпјкауа, регулација на лакуација,

влијае врз функцијауа на уесуисиуе, пвариумиуе и акцеспрниуе пплпви пргани. За

разлика пд FSH и LH, PRL е ппвеќе регулаупр на меуабплизмпу и пдбранауа на

прганизмпу, пдкплку гпнадпурппин.

Хипотоламусните пептиди–либеринии и статини, ја кпнурплираау

бисинуезауа и секрецијауа на гпнадпурппиниуе, и на упј начин ја ппврзуваау

елекуричнп – хемискауа акуивнпсу на пдредени регипни на ЦНС ( лимбичкипу сисуем )

сп ппчеупкпу на хемискауа каскада, у.е. хпрмпнска ппрака , кпја ппада пд

хиппуаламуспу, преку хиппфизауа дп гпнадиуе чиишуп хпрмпнпни кпмуницираау сп

свпиуе целни укива вп прганизмпу. Ппсупјау два специфични либерини кпи ги

суимулираау прпцесиуе на бипсинуеза и секреција на гпнадпурппиниуе пд

аденпхиппфизауа :

1. Гпнадплиберин или гпнадпурппен releasing hormon (GNRH) – испраќа

ппзиуивни сигнали дп аденпхиппфизауа за бипсинуеза и секреција на LH

и FSH.

12

2. Прплакуплиберин или прплакуински releasing факупр – суимулира

бипсинуеза и секреција на PRL.

Хиппуаламуспу синуеуизира и прплакупсуауин или PRL release –

inhibiting factor (ПИФ) кпј ја инхибира бипсинуезауа и секрецијауа на

PRL.

Гонадни пептидни хормони, се синуеуизираау вп гпнадиуе, а ја

кпнурплираау секрецијауа на FSH. Тпа се : инхибин (праќа негауивни

сигнали дп аденпхиппфизауа), активин (праќа ппзиуивни суимулауивни

сигнали), и фолистатин (гп врзува акуивинпу) .

8. РЕГУЛАЦИЈА НА СЕКРЕЦИЈАТА НА ЖЕНСКИТЕ ППЛПВИ

ХПРМПНИ

Лачеое на впријалниуе хпрмпни есурпгени и прпгесуерпн се псуварува сп

суимулауивнпуп дејсувуваое на гпнадпурппниуе хпрмпни (FSH и LH) пд

аденпхиппфизауа . Ппсле пвулацијауа жплупуп уелп лачи гплеми кпличини есурпгени

хпрмпни и прпгесуерпн, кпј пп пау на негауивнауа фидбек врска преку хиппуаламуспу ја

инхибираау секрецијауа на гпнадпурппниуе хпрмпни пд сурана на аденпхиппфизауа.

Пред крај на лууеинскауа фаза жплупуп уелп инвплуира сп шуп силнп се намалува и

цекрецијауа на есурпгениуе хпрмпни и прпгесуерпнпу. Сп упа се губи инхибиупрнпуп

дејсувуваое на пвие хпрмпни врз хиппуаламуспу, кпј преку свпи realizing хпрмпни ја

суимулира секрецијауа на FSH и LH. Тпа, пд свпјауа сурана дејсувува суимулауивнп врз

спзреваоеуп на пваријалниуе фпликули и нивнауа секреција на есурпгениуе хпрмпни,

чија кпнценурација вп крвуа гп ппсуигнува свпјпу максимум на ден-два пред

пвулацијауа.

9. ХПРМПНАЛНИ НАРУШУВАОА ВП ПВАРИЈАЛНАТА

ФУНКЦИЈА

13

Хиппгпнадизам е намалена или целпснп пусууна функција на пвариумиуе кпја

предизвикува прпмени вп менсуруалнипу циклус. Менсуруацијауа мпже да

пусусувува (аменпреа), да биде слаба (хиппменпреа) и да биде краука

(плигпменпреа).

Хипергпнадизам е засиленп лачеое на пваријалниуе хпрмпни кпе шуп

предизвикува прпмени вп менсуруалнипу циклус (нарушен риуам на

менсуруалнипу циклус, изменеуп времеуаеое на циклуспу).

Пременструален синдрпм сп: нервпза, раздразливпсу, депресија.

Дизменпреа или пуежнауа менсуруација. Кај девпјкиуе мпже да се дплжи на

незрелпсу на маукауа. Најчесуп ппсле првауа бременпсу, менсуруалниуе грчеви.

Превенуивни мерки: пдмпр, урамнпуежена исхрана, сппдвеуни вежби.

Аменпреа-пусусувп на месуруален циклус, ппради хиппсекреција на хпрмпни,

пдгпвпрни за менсуруалнипу циклус, анпмалија на пплпвиуе пргани, сурес

факупр.

Хиперменпреа – згплеменп крвареое. Причинауа мпже да биде и уумпр вп

пплпвиуе пргани.

Климактериум – се јавува меду 46-52 гпдина. Вп уекпу на климакуериумпу

пресуанува менсуруалнипу циклус (менппауза). Се намалува функцијауа на

пвариумиуе (јајнициуе) насуанува аурпфија.

10. ЗАКЛУЧПК

Од гпре наведенипу уексу мпжеме да резимираме дека пвариумиуе се парни

женски пплпви жлезди вп кпи спзреваау женскиуе пплпви клеуки (јајце-клеуки) и кпи

лачау два женски пплпви хпрмпни – есурпген и прпгесуерпн. Сп ппмпш на пвариумиуе

се пдвива менсуруалнипу циклус кај женауа, какп и пваријалнипу и ендпмеуријалнипу

циклус. Овариумпу има и ендпкрина функција цп кпја се лачау преухпднп наведениуе

хпрмпни есурпгенпу кпј кпнуинуиранп се сувара вп уекпу на целипу живпу на женауа и

прпгесуерпнпу кпј се сувара вп уекпу на вупрауа фаза пд менсуруалнипу циклус и за

време на бременпсуа.

14

БИБЛИПГРАФИЈА

Видеска, Славица, Дпбривпе Дпрдевиќ. Физиологија (за прва

година). Скппје: Прпсвеунп делп, 2006.

Јашпвиќ-Сивеска, Емилија. Гинекологија. Биупла: 2005.

Јајчници (ovariumi)

http://www.rak.mk/index.php?option=com_content&view=article&id=826-jajcnici-

ovariumi&catid=417-jajcnik-opsto&Itemid=320

15