สารบญ

เรอง หนา

บททหนง

กลมชาตพนธมงในบรบทของรฐชาตสมยใหม

ดร.ประสทธ ลปรชา

บททสอง

ผอพยพชาวมงจากประเทศลาวในศนยอพยพในประเทศไทย:

การตงถนฐานในประเทศทสามและการกลบถนฐานเดมโดยสมครใจ

ศาสตราจารย ดร.สภางค จนทวานช

บททสาม

มงลาวถากระบอกกบปญหาความมนคงและการไปตงถนฐานใน

สหรฐอเมรกา

พนเอก ดร.สทธเดช วงศปรชญา

บททส

การสงชาวมงลาวบานหวยนาขาว และชาวมงลาวหนองคายกลบ

ประเทศ

พลโท นพทธ ทองเลก

2

บททหา

บทสรปวเคราะห

พลโท นพทธ ทองเลก และ ศาสตราจารย ดร.สภางค จนทวานช

ลาดบเหตการณ

3

บททหนง

กลมชาตพนธมงในบรบทของรฐชาตสมยใหม

ประสทธ ลปรชา

เราไมอาจทาความเขาใจสถานการณมงลาวอพยพทบาน

หวยนาขาวในจงหวดเพชรบรณ และไมสามารถทาการแกไข

ปญหาไดอยางถกตอง หากปราศจากการตงคาถามแรกทวา “มง

ลาวในประเทศไทย” มความหมายอยางไรในมนโนทศนวาดวย

ความเปน “กลมชาตพนธมง” กบความเปน “รฐชาตลาวและไทย”

และคาถามถดมาคอภายใตบรบทอะไรททาใหชาวมงจานวนหนง

ตองอพยพจากประเทศลาวเขาสประเทศไทย จนกลายมาเปน “มง

ลาวทบานหวยนาขาว” ประการสาคญคอ ตองทาความเขาใจ

ประวตศาสตรของชาวมงและบรบททเกยวของทยอนหลงไปไกล

กวาจดเปลยนทางการเมองในลาวเมอป ค.ศ. 1975 เทานน

บทความน ผเขยนนาเสนอวาปรากฏการณการอพยพขามเสนแบง

พรมแดนรฐชาตของชาวมงจากประเทศลาวเขาสประเทศไทยท

บานหวยนาขาว เปนผลพวงระยะยาวจากการลาอาณานคมของ

ประเทศยโรปกบการเกดขนของรฐชาตสมยใหมในภมภาคน

ตามมาดวยความขดแยงทางการเมองทเกดขนในยคสงครามเยน

4

และบรบทของกระแสโลกาภวตนในปจจบน โดยผเขยนเรมตน

จากการตรวจสอบมโนทศนวาดวยความเปนรฐชาตกบกลมชาต

พนธในทศนะของนกมานษยวทยาชาตพนธ จากนนจงนาเสนอ

บรบททางดานประวตศาสตรและการเมอง รวมทงอทธพลของ

กระแสโลกาภวตนทสงผลตอการอพยพของชาวมงจากประเทศลาว

ทบานหวยนาขาวในจงหวดเพชรบรณ

1. มโนทศนวาดวยกลมชาตพนธกบรฐชาตสมยใหม

ภมภาคเอเชยอาคเนย โดยเฉพาะในบรเวณทปจจบนเปน

ทตงของประเทศตางๆ ในอนภมภาคลมนาโขง เปนอาณาบรเวณ

ทมความหลากหลายของกลมชาตพนธ ทามกลางความ

หลากหลายของกลมชาตพนธในอนภมภาคน นกภาษาศาสตรได

จดแบงกลมชาตพนธตางๆ ออกเปนสามกลมหลก คอกลมทพด

ภาษาตระกลจน-ธเบต ออสโตร-ไทย และออสโตร-เอเชยตก ซงใน

แตละตระกลหลกดงกลาวยงไดรบการแบงออกเปนตระกลภาษา

ยอยอกหลายกลมดวยกน (Matisoff 1983) ภาษาจงเปน

องคประกอบหนง (ethnic marker) ในการจาแนกกลมชาตพนธ

ในขณะทนกมานษยวทยาสายวฒนธรรมไดจดแบงกลมชาตพนธ

5

ตามลกษณะรวมทางวฒนธรรม การรวมกลมทางสงคมและสานก

ทางประวตศาสตรของคนในกลม (Eriksen 1993)

กอนการเกดขนของรฐชาตสมยใหมในแถบนนนกลมชาต

พนธเหลานไดตงถนฐานและอพยพโยกยายทงดวยเหตผลในการ

ถกบงคบกวาดตอนเปนเชลยศกของกองทพของอาณาจกรหรอรฐ

จารตตางๆ การหลบหนการถกเขนฆาและกวาดตอน กบการ

แสวงหาแหลงทรพยากรธรรมชาตและโอกาสทางเศรษฐกจท

ดกวา ทงน หากยอนกลบไปดประวตศาสตรของภมภาคเอเชย

อาคเนย จะพบวากอนยคของการลาอาณานคมนนมเพยงการกอ

ตวของระบบรฐจารตหรออาณาจกร ตางๆ ในแถบน เชน

อาณาจกรสโขทย อยทธยา รตนโกสนทร ลานนา ลานชาง หงสาวด

พกาม นานเจา สบสองจไท ฯลฯ โดยมทตงของศนยกลางอานาจ

อยในชมชนทเปนพนทราบลมเปนหลก กระนนกตาม ศนยกลาง

อานาจยอมเปลยนไปตามยคสมย ทงน ขนอยกบความสามารถ

ของผนาในอาณาจกรหรอรฐจารตนนๆ ในการยกกองทพไปทา

สงครามเอาชนะอาณาจกรหรอรฐอนแลวเกณฑเอาผคนมาเปน

พลเมองของตน หรอการทมอานาจและบารมแผขยายออกไปจน

ทาใหผนาหรอประชาชนในถนใกลเคยงยอมเขามาสวามภกดดวย

6

ดงท Tambiah (1976) นยามวาเปนลกษณะของรฐแสงเทยน

(galactic polity) ประการสาคญคอไมมเสนแบงพรมแดนในเชง

ภมศาสตรทชดเจนของแตละรฐศนยกลางในยคนน

การเกดขนของรฐชาตสมยใหม (modern nation-state)

ในภมภาคเอเชยอาคเนยจนกลายมาเปนประเทศตางๆ อยางท

เปนอยในปจจบนนนเปนผลพวงจากการลาอาณานคมของ

ประเทศในทวปยโรปในชวงปลายครสตศตวรรษท 19 ถงตน

ครสตศตวรรษท 20 ทเขามาพรอมกบเทคโนโลยในการทาแผนท

สมยใหมท ขด เสนแบงพรมแดนของประเ ทศตางๆ ลงบน

แผนกระดาษ โดยยดตามแนวสนเขาและแมนาในทางภมศาสตร

กายภาพเปนหลก ดงทธงชยใชคาวา “geo-body of the nation”

ในการอธบายการเกดขนของรฐชาตสยามในยคนน (Thongchai

1994) การปกปนเสนแบงพรมแดนของรฐชาตสมยใหมหรอ

ประเทศในภมภาคนจงเปนการกาหนดขอบเขตและขอตกลงท

ชดเจนในการแสวงหาผลประโยชนทางเศรษฐกจ สงคมและ

การเมองระหวางประเทศเจาอาณานคมดวยกนเอง กบระหวาง

ประเทศเจาอาณานคมกบรฐบาลกลางของประเทศในภมภาคน

โดยเฉพาะการมอานาจเหนอกลมประชากรกลมใดกลมหนงเพอ

7

ผลประโยชนในการเกบภาษรายไดแกรฐของตน รวมทงองค

อธปตยหรออานาจในการปกปองคมครองตามกฎหมายเพอไมให

รฐอนเขามาขดรดหรอเอารดเอาเปรยบ

มาตรการบงคบใชกฎหมายตามหลกสากลของรฐบาล

ประเทศตางๆ ในภมภาคนเพอผลประโยชนแกรฐเองและเพอเปน

การคมครอง “คนในบงคบ” ของแตละรฐจงกลายเปนกลไกสาคญ

ของรฐชาตสมยใหมในการกาหนดความเปนพลเมองหรอสญชาต

แกบรรดาผคนทลวนแลวแตหลากหลายซงความเปนชาตพนธทตง

ถนฐานอยภายใตเสนแบงพรมแดนของรฐชาต โดยเฉพาะ

ภายหลงจากสงครามโลกครงทสองทประเทศเจาอาณานคมอยาง

องกฤษและฝรงเศสไดถอนตวออกจากภมภาคน ไปแลวนน

ประชาชาต (nation) ทเปนชนกลมใหญหรอกลมชนทกลายมา

เปนศนยกลางของอานาจทางการเมองการปกครองของรฐชาต

สมยใหมไดเปนเจาของประเทศ ในขณะทชนกลมนอยอนๆ ทอย

ภายใตรฐชาตไดกลายเปนกลมชาตพนธและกลมคนชายขอบท

ไดรบอทธพลในครอบงาจากรฐบาลกลางมากขนตามลาดบ

ประการสาคญคอการขดเสนแบงพรมแดนของรฐชาต

สมยใหมในภมภาคนทยดเอาหลกทางภมศาสตรกายภาพ หรอ

8

แนวสนปนนาและแมนาเปนหลก โดยไมไดคานงถงเสนแบงทาง

วฒนธรรมและการกระจายตวของกลมชาตพนธนนไดสงผลให

สมาชกของกลมชาตพนธ เ ดยวกนตองถกแบงแยกออกเปน

พลเมองของรฐชาตทแตกตางกนไป ทมากไปกวานนคอการทคน

ในกลมชาตพนธทถกกาหนดใหเปนพลเมองของประเทศหนงจะ

เดนทางขามเสนแบงพรมแดนไปยงอกประเทศหนงนนจะตอง

ปฏบตตามหลกกฎหมายระหวางประเทศวาดวยการเขาเมอง

มเชนนนแลวปจเจกหรอกลมบคคลทเดนทางหรออพยพขามเสน

แบงพรมแดนกจะกลายเปนคนตางดาวทเขาเมองโดยผดกฎหมาย

ไปทนท ดงเชนกรณของกลมชาวมงจากประเทศลาวท ตอง

กลายเปนผอพยพเขาเมองโดยผดกฎหมายของรฐไทยทบานหวย

นาขาวในจงหวดเพชรบรณ ดงนน การทจะเขาใจสถานภาพของ

ความเปน “คนอพยพเขาเมองโดยผดกฎหมาย” ของชาวมงและ

รากเหงาของปญหาการอพยพนน จงไมควรทจะพจารณาเพยง

ชวงระยะเวลาสนๆ ตงแตป ค.ศ. 1975 (พ.ศ. 2518) เปนตนมา

เทานน หากแตจาเปนทจะตองทาความเขาใจประวตศาสตรของ

ชาวมง พฒนาการและอทธพลของรฐชาตสมยใหมในภมภาคน

รวมทงบรบททางการเมองและเศรษฐกจของมหาอานาจตะวนตก

9

กบกระแสโลกาภวตนทลวนแลวแตมอทธพลตอปรากฏการณ

ดงกลาว

2. มง: ความหมายของค าเรยกและกลมยอย

มง (Hmong/ Hmoob) เปนชอกลมชาตพนธหนงทอาศย

อยทางตะวนตกเฉยงใตของจน ภาคเหนอของพมา ลาว เวยดนาม

ไทย และบางสวนกระจายไปในประเทศสหรฐอเมรกา ฝรงเศส

และอนๆ ในบรบทของประเทศจนนนชอของกลมชาตพนธ “มง”

มกจะถกใชอยางสบสนกบ “แมว” หรอ “เหมยว” ซงรากศพทของ

คาวา “เหมยว” ในภาษาจนนนหมายถงตนขาวออน หนอ หรอ

วชพช กบทนา ซงหมายถงลกของแผนดนและชนพนเมองทแตเดม

ทานาเปนหลก แตในระยะตอมาถกนามาใชในลกษณะของการด

ถกทางชาตพนธ โดยการผกเขากบเสยงรองของแมว และแสดงนย

ยะของความเปนคนปาเถอน คาดงกลาวเรมปรากฏในหลกฐาน

ทางประวตศาสตรจนภายใตชอ เหมยวหมน หยเหมยว หรอซาน

เหมยว ซงเปนการกลาวถงกลมชาตพนธหนงทอาศยอยในบรเวณ

ทราบลมแมนาแยงซเกยงและแมนา ฮวงโห (แมนาเหลอง) เมอ

ประมาณสองพนสองรอยปกอนครสตศกราช

10

นโยบายการจดแบงกลมชนชาตของรฐบาลจนหลงจาก

การเปลยนแปลงการปกครองในป ค.ศ. 1949 มงเปนเพยงกลม

ยอยหนงทถกรวมเขาไวในกลมชนชาตเหมยว ซงเปนหนงใน

บรรดา 56 ชนชาตของจน แมวาจะมการแบงกลมยอยของชนชาต

เหมยวออกเปนหลายกลมตามบรบททางประวตศาสตรและ

วฒนธรรม แตนกมานษยวทยาไดสรปตามชอทกลมชาตพนธเรยก

ตวเองและตามกลมภาษาเอาไววาชนชาตเหมยวประกอบไปดวย

สามกลมหลกๆ คอกลมทเรยกตวเองวา “กอซง” (Kov Xyooj)

“ฮม” (Hmub) หรอ “ฮมอ” (Hmob) และกลม “มง” (Hmoob)

เฉพาะในมณฑลยนนานนนกลมท เรยกตวเองวามงยงแบง

ออกเปน 7 กลมยอยดวยกน คอมงเดอ (Hmoob Dawb) มงจวะ

(Moob Ntsuab) มงชอ (Moob Swb) มงเป (Hmoob Peg) มง

เซา (Hmoob Xauv) มงซว (Hmoob Sua) มงปว (Hmoob Pua)

โดยแตละชอดงกลาวมทมาจากสถานทอยอาศยและชอผนาของ

เขาในอดต แตในปจจบนนกวชาการและชาวบานเองมกจะนาเอา

ความแตกตางของสาเนยงภาษาพดและเครองแตงกายมาเปน

เครองจาแนก สาหรบในประเทศไทยนนมเพยงสองกลมยอย

คอฮมงเดอะ (Hmoob Dawb) โดยออกเสยงตว “ฮ” ควบกบตว

11

“ม” หรอแปลเปนไทยวามงขาว และกลมมงจวะ (Moob Ntsuab)

ซงนยมเรยกเปนภาษาไทยวามงดา มงนาเงน มงเขยว หรอมงลาย

12

ตารางท 1. การกระจายตวของประชากรมงในประเทศไทย

พ.ศ. 2545

จงหวด กลม

บาน

ครวเรอน ชาย หญง รวม

ตาก 43 3,909 16,000 16,087 32,087

เชยงราย 45 3,868 15,444 15,444 30,517

นาน 29 3,052 12,238 12,820 25,058

เชยงใหม 57 2,946 12,508 12,387 24,895

เพชรบรณ 23 2,046 7,317 7,341 14,658

พษณโลก 9 1,011 3,471 3,429 6,900

พะเยา 13 1,391 3,967 3,978 7,945

แมฮองสอน 165 364 2,007 1,886 3,893

กาแพงเพชร 6 417 1,520 1,600 3,120

แพร 3 282 1,223 1,196 2,419

ลาปาง 6 149 506 477 983

เลย 1 134 454 463 917

สโขทย 3 66 305 258 563

รวม 253 19,287 76,960 76,995 153,955

13

ทมา: กรมพฒนาสงคมและสวสดการ 2545

ตารางท 2. ประชากรมงในประเทศตางๆ 2001 และ 2003

ประเทศ จ านวนประชากร หมายเหต

1. จน 7,398,035 รวมแมวทกกลม

2. เวยดนาม 787,604 รวมแมวทกลม

3. ลาว 315,465

4. สหรฐอเมรกา 250,000

5. ไทย 126,300

6. พมา 25,000 (ประมาณ)

7. ฝรงเศส 10,000

8. ออสเตรเลย 1,600

9. กอานา (ฝรงเศส) 1,400

10. แคนาดา 600

11. อารเจนตนา 500 (ประมาณ)

12. เยอรมน 150 (ประมาณ)

13. นวซแลนด 100 (ประมาณ)

ทมา: Prasit, 2001 & 2003

14

3. กลมชาตพนธมงในบรบทของรฐชาตสมยใหมในเอเชย

อาคเนย

3.1 ประวตความเปนมาและการอพยพ

กลมชาตพนธมงมประวตศาสตรมายาวนาน โดยมชอ

เรยกทแตกตางกนไปในแตละยค เสนทางการอพยพทชดเจนคอ

จากใจกลางของประเทศจนทเปนพนทราบบรเวณสองฝงแมนาฮ

วงโหเขาสทศตะวนออกเฉยงใตในมณฑลยนนานและบรเวณท

ปจจบนกลายมาเปนประเทศพมา เวยดนาม ลาวและไทยตามดบ

ดวยเพราะแพสงครามและถกแยงชงพนทจากชนเผาอนทเขมแขง

กวา รวมทงอทธพลจากการแผอานาจของรฐศนยกลางของชาว

ฮนในประเทศจน

แมวาบาทหลวงซาวนา (Savina 1924) จะไดตงขอสงเกต

วากลมชาตพนธมงอพยพมาจากทางขวโลกเหนอ ผานเขามาทาง

ไซบเรยและมองโกล เขาสทางตะวนตกเฉยงใตของจน โดยสนน

ฐานจากตานานทคนมงเลาตอๆ กนมา แตนนกปราศจากซง

เอกสารหลกฐานทางโบราณคดและการจดบนทก อยางไรกตาม

การทกลมชาตพนธมงถกนาไปผกอยกบชนชาตเหมยวมายาวนาน

และหลกฐานทางประวตศาสตรของชนชาตเหมยวมความสมพนธ

15

กบ “ซานเหมยว” และ “หนานหมาง” มาโดยตลอด ฉะนนหากจะ

ทาความเขาใจประวตศาสตรกลมชาตพนธมง จงจาเปนตององ

เอกสารขอมลทวาดวยเหมยว ซานเหมยว และหนานหมาง ท

ปรากฏในหลกฐานทางประวตศาสตรของจนเปนหลก โดยมชอ

เรยกในแตละยคทแตกตางกนไป กลาวคอ ประวตศาตรวาดวย

ชนชาตเหมยวบนทกเอาไววาในยคดกดาบรรพ ตงแตเมอ 4,000

กวาปกอนโนน มมนษยชาตเกาแกกลมหนงเกดขนและดารงชวต

อยในแถบปากแมนาแยงซและแมนาฮวงโห ทางฝงตะวนออกของ

ประเทศจนในปจจบน จากนนจงคอย ๆ เพมจานวนประชากรขน

โดยใชเวลาหลายชวคน ภายหลงไดกอตวขนเปนสมพนธมตรชน

เผา สมพนธมตรชนเผานเรยกวา “จวหล” (Jiu Li) โดยมจหย (Chi

You – Txiv Yawg) เปนหวหนา ในเวลาเดยวกน สมพนธมตรเผา

อนๆ ไดกอตวขนอก โดยมหวงต (Huang Di) เปนหวหนา ได

อาศยอยทางตอนบนของแมนาเหลอง และไดเคลอนยายเขาสทาง

ตอนใตของแมนาเหลองในเวลาตอมา สมพนธมตรทงสอง โดย

การนาของหวงตและจหยไดปะทะกนทจหล (Zhu Lu) (ปจจบนใน

อาเภอจหลของมณฑลเหอเป [He Pei]) ในทสดฝายสมพนธมตร

จวหลไดพายแพไป

16

แมเผาจวหลจะไดรบความพายแพ แตพวกเขายงคง

ครอบครองบรเวณอนกวางใหญทอยตอนลางและตอนกลางของ

แมน า เหลอง ซ ง อดมไปดวยทรพยากรธรรมชาตเอาไว ไ ด

จนกระทงถงยคของเหยา ชวน หย (Yao Shun Yi) พวกเขาจงได

กลายเปนสมพนธมตรชนเผาใหม โดยในประวตศาสตรจนเรยกวา

“ซานเหมยว” (San Miao) ตอมาซานเหมยวไดพฒนาขนอยาง

รวดเรว ประชากรเพมขนอยางมาก ประกอบกบมทะเลสาบตงถง

(Dong Ting) กบทะเลสาบโปหยาง (Po Yang) และภเขาเหวน

(Wen) กบภเขาเหง (Heng) เปนภมประเทศทเออตอการปองกน

ตนเอง กาลงและอานาจของพวกเขาจงคอยๆ ฟนคนกลบมา และ

ไดตอสแยงชงกบสมพนธมตรเผาเหยา ชวน หย โดยใชเวลาในการ

เผชญหนากนอยอยางยาวนาน

ถงยคซานเหมยว เนองจากถก เหยา ชวน หย โจมต

เรอยๆ ซานเหมยวสวนนจงคอยๆ อพยพลงมาทางใต โดยมาถง

ฉวนเตยนชง (Chuan Dian Qing นนคอ Chuan หมายถงเสฉวน

สวน Dian หมายถงยนนาน และ Qing หมายถงกวยโจ) สวนกลม

อนๆ ของซานเหมยวทงหวหนาฮวงเตอ (Huang Dou) อยในภเขา

และในปา โดยมไดพามาดวย แลวจงอพยพเขามายงทะเลสาบ

17

โปยางและทะเลสาบตงถง ทอยในมณฑลเจยงซ (Jiang Xi) และ

มณฑลหหนาน (Hu Nan) เพราะทนเปนทาเลทมภเขาสงลอมรอบ

ณ ทนนจงถกเรยกวา “หนานหมาง” (Nan Mang)

จากการทถกบกรกและขบไลใหออกจากพนท ตงของ

ตนเองครงแลวครงเลา ทาใหชาวเหมยวในยคราชวงศฉง (Qing -

221 B.C) กบหา (Han) สวนใหญอาศยอยในเขตปาเขาท

หางไกลจากเมอง จงทาใหไดอยเยนเปนสข ปราศจากการกอกวน

จากกลมอน ๆ ถงตอนปลายของราชวงศซหา (Xi Han) ชาว

เหมยวถกเรยกวาหว หลง หมาง (Wu Ling Mang) ตามสถานท

อยอาศย โดยไดพฒนาขนเปนกลมทมอานาจและทาใหผปกครอง

ของราชวงศตองหนมาใหความสนใจกบชาวเหมยว หรอพวกหว

หลง หมาง เปนพเศษ ฉะนน ภายหลงจากทราชวงศตงหา

(Dong Han) ไดกอตวขนแลวไดใชกาลงปราบปรามหว หลง

หมาง เปนระยะเวลายาวนานถง 139 ป คอตงแตฮองเตเจยนหว

(Jian Wu) ครองราชยเขาสปท 23 (ค.ศ. 47) ถงฮองเตซงผง

(Zhong Ping) ปท 3 (ค.ศ. 186) โดยผปกครองไดใชกาลงในการ

ปราบปรามชาวหว หลง หมาง ถง 12 ครง อยางไรกตาม ม

บางครงททพของทางฮองเตไดพายแพชาวหว หลง หมาง กลบไป

18

เหมอนกน ตอมาผปกครองไดทาการเกบภาษเพมมากขน ทาให

ชาวหว หลง หมาง ไมพอใจและไดลกขนมาตอตาน ในสมย

ราชวงศตงหา (Dong Han) พวกศกดนาไดยกทพมาตชาวหว

หลง หมาง หลายครง ทาใหพวกเขาถกฆาตายเปนจานวนมาก

โดยผลของสงคราม ทาใหชาวเหมยวคอยๆ อพยพไปทางทศ

ตะวนตกและทศใต

ในชวงทราชวงศซจง (Xi Jin) ปกครองกไดยกทพมา

รบกวนเขตวซ (Wu Xi) ซงเปนเขตทมชาวเหมยวอย ถงสองครง

แลวทาการกวาดตอนผคนไปเปนเชลยศก ซงสวนใหญเปน

ประชาชนชาวเหมยว ในทสดราชวงศซจงกถกชนกลมนอยโคน

ลม ชนชาตกลมนอย ซงสวนใหญเปนชาวเหมยว จงอพยพตาม

แมนาหาชย (Han Shui) ขนไปตงรกรากอยในมณฑลหเป (Hu

Pei) เหอหนาน (He Nan) และชานซ (Shan Xi) โดยอาศยอยกบ

ชนชาตอนทางดานเหนอ เชนเดยวกน สถานทอยใหมนชาว

เหมยวถกเกบภาษเพมจากผปกครอง ทาใหเกดการลกขนตอส

ผปกครองจงยกทพมาปราบชาวเหมยวอยางหนก จนตองอพยพ

ลงมาทมณฑลกยโจวi Zhou) และมณฑลกวงส (Guang Xi)

19

ในสมยราชวงศถง เกดระบบทาสขนมาและไดแผขยายไป

ทงสทศ ทาใหเกดการสรบปะทะกบกลมทอยในดนแดนใกลเคยง

ครงแลวครงเลา จนกระทง ค.ศ. 873 อาณาจกรนานเจาไดยกทพ

ไปตเขตภาคตะวนตกของมณฑล เสฉวน (Xi Chuan) และภาคใต

กบภาคกลางของมณฑลกยโจว กวา ดตอนทรพยสนและ

ประชาชนไปเปนจานวนมาก ทาใหชาวเหมยวสวนหนงถกกวาด

ตอนเขามาอยมณฑลยนนาน และกลายเปนหนงในชนชาตสวน

นอยทอยภายใตการปกครองของอาณาจกรนานเจา เชนเดยวกน

กบทผานมา ปลายสมยราชวงศถงและสมยวไต (Wu Dai) ชาว

เหมยวถกรบกวนและบงคบใหอพยพครงแลวครงเลาจากการ

รกรานของขาศก

ในสมยหยวน (Yuan) การดถกเหยยดหยามและกดขชน

ชาตสวนนอยไดเกดขนและดาเนนตอมายาวนาน ประชาชนของ

หลายๆ ชนเผาทประสบความยากลาบากไดลกขนมาตอตาน

เอกสารโบราณของจนระบวามประชาชนชาวเหมยวกวา 2,000

คน อพยพเขาสมณฑลยนนานเพอแสวงหาชวตความเปนอยท

ดกวา ซงสวนใหญเปนชวงปลายสมยราชวงศหมง (Ming) ตอกบ

ชวงตนราชวงศชง (Qing) ในยคของหยวนและหมง ชนชาตเหมยว

20

สวนหนงไดอพยพเขาสมณฑลยนนานเพอหลบหลกสงคราม และ

สวนหนงไดอพยพตอไปยงประเทศเอเชยตะวนออกเฉยงใต

โดยเฉพาะประเทศพมา เวยดนาม ลาวและไทย ในสมยราชวงศชง

รฐบาลกลางไดยดท ไรทนาจากชาวเหมยวในภาคใตและ

ตะวนออกเฉยงใตของมณฑลกวยโจ บงคบใหพวกเขาไปขดถนน

รวมทงการเกณฑไปเปนทาส ทาใหพวกเขาเกดความกลว จนตอง

อพยพหลบหนไปยงมณฑลอนๆ กบไมยอมเปดเผยตวเองวาเปน

เหมยว จนกระทงหมดสมยราชวงศชง รฐบาลไดทาการสารวจชน

ชาต และมนโยบายท ดขนกบชนกลมนอย พวกเขาจงคอยๆ

เปดเผยกบเจาหนาทของรฐวาตวเองเปนชนชาตเหมยว ผลจาก

การทถกบงคบเกบภาษอยางหนกของรฐบาล ป ค.ศ. 1735 เปาล

(Bao Li) และหงหยวน (Hong Yun) ไดนาประชาชนเหมยวทอย

ตะวนออกเฉยงใตของมณฑลกวยโจลกขน ตอตานรฐบาลท

ปกครองมณฑลกยโจว แลวถกปราบปรามอยางหนก มประชาชน

สวนหนงถกบงคบใหหนไปจากถนทอยอาศยของตน จากนนผนา

เหมยวไดนาชาวบานลกขนตอตานรฐบาล อนเปนผลจาก

มาตรการทางภาษ แตกถกปราบลงไดอกครงหนง ชาวเหมยวสวน

หนงจงไดอพยพลงมาสทางใตของมณฑลกวยโจ และมสวนหนง

21

ไดผานตอนกลางของมณฑลกยโจวไปยง อนชน (An Shun) และ

มสวนหนงไดเขาไปยงเขตเหวนซาน (Wen Shan-Paj Tawg) ใน

มณฑลยนนาน (Yen Eng Chuan, ม.ป.ป.)

ผลพวงจากการแยงชงทรพยากรธรรมชาต กบการรกราน

ของชาวมองโกล ชาวแมนจและชาวฮน ทาใหเกดสงครามระหวาง

มงกบผรกรานเหลานครงแลวครงเลา นอกจากนนแลวนโยบาย

การสรางรฐชาตและการขดรดภาษจากรฐบาลกลางและรฐบาล

ทองถน ทาใหชาวมงทนไมไหวและไดลกขนตอตานการครอบงา

จากอานาจรฐสวนกลางหลายครง โดยแตละครงจะถกปายสวา

เปนการกอกบฏ ทงน การลกขนตอสของพวกเขาไดเกดขน

ทามกลางการลกขนตอสของชนชาตอนๆ ในแถบมณฑลยนนาน

และกยโจว โดยเฉพาะกบฎไถผง (ค.ศ. 1850-1872) และกบฏฮอ

ธงดา ซงแตละครงถกปราบปรามอยางหนก นนสงผลโดยตรงตอ

การอพยพของชาวมงจากประเทศจนเขาสบรเวณภาคเหนอของ

ประเทศเวยดนาม ลาว ไทยและพมาในทสด

การอพยพและกระจายตวของชาวมงในบรเวณทปจจบน

เปนภาคเหนอของเวยดนาม ลาวและไทยนนใชระยะเวลาเพยง

ไมกทศวรรษ มอตเตง (Mottin 1980: 42) ระบวาชาวมงเรมเขาส

22

ดนแดนตงเกย (Tonkin) ทปจจบนเปนทางตอนเหนอของ

เวยดนามสองระลอกดวยกน คอชวงป ค.ศ. 1800 และ 1860

สวนในลาว โดยเฉพาะทเมองหนองแฮดในแขวงเซยงขวง Yang

Dao นกวชาการชาวมงระบวาชาวมงเรมเขาตงชมชนทนนระหวาง

ป ค.ศ. 1810-1820 (อางใน Culas 2000: 35) ในสวนของ

ดนแดนลานนาหรอภาคเหนอของประเทศไทยในปจจบนนนเขาใจ

วาชาวมงเรมอพยพเขามาตงหลกแหลงระหวางชวงตอ ของ

ครสตศตวรรษ 1800 และ 1900 ทงน Mottin ระบวาชาวมงเดน

ทางเขาสดนแดนลานนาประมาณชวงป ค.ศ. 1840-1870 สวน

Geddes (1976:29) อางถงบนทกการเดนทางของ McCarthy ใน

ภาคเหนอของไทยและลาวเมอป ค.ศ. 1894 วาชาวมงเลาวาพวก

เขาไ ดข ามแมน า โ ขง มาย ง ฝ ง ตะวน ตก เม อแปดปท แล ว

นอกจากนนแลวในบนทกของชาวตะวนตกทเดนทางไปทจงหวด

ตากเมอป ค.ศ. 1929 พบวามคนมงตงหมบานอยในจงหวดตาก

แลว (อางใน Culas 2000: 37) แนนอนวาในสมยทบรรพบรษของ

ชาวมงเดนทางเขามาตงถนฐานอยในแถบนนนเปนชวงกอนการ

เกดขนของรฐชาตสมยใหมซงเสนแบงเขตแดนของแตละประเทศ

ดงทเปนอยในปจจบนยงไมไดถกกาหนดขนแตอยางใด

23

3.2 มงในยคการลาอาณานคม

ภายหลงจากทไดเขามาตงถนฐานในเอเชยอาคเนยแลว

กลมชาตพนธมงไดกลายเปนพลเมองของประเทศหรอรฐชาต

สมยใหมทเกดขนในแถบน ทงน การเกดขนของรฐชาตสมยใหมใน

บรเวณนเปนผลมาจากการเขามาลาอาณานคมของชาวย โรป

ดงท Grant Evans ระบเอาไววา

“ศตวรรษท 19 ฝรงเศสเปนชาตแรกทรางแผนทลาวและกาหนด

เสนเขตแดนของลาวในปจจบน นคองานชนเอกทรองกงสล ออกส ปาว

ไดรบมอบหมาย ....

อยางไรกตาม แนวคดเกยวกบรฐชาตของพวกชาตนยมทลา

อาณานคมชาวฝรงเศสนาเขามา ไมยอมรบเรองดนแดนกนชนและเรยกรอง

เสนแดนบนพนดน แมวาเมอแรกสยามฉงนสนเทหตอแนวคดใหมน แตกได

เรยนรอยางรวดเรว และในไมชากไดวาจางชาวยโรปใหชวยสยามตอการ

อางสทธเหนอดนแดนตางๆ คนลาวแทบมไดมบทบาทใด ๆ ในเรองน

ยกเวนแตชวยหาเอกสารใหกบนายปาว เพอทเขาจะไดเปนตวแทนอางสทธ

ใหกบฝรงเศส …

ขอตกลงในป 1893 ทฝรงเศสบงคบใหสยามลงนามดวยการใช

เรอรบเขาปดปากอาวสยาม เปนผลใหแมนาโขงกลายเปนเสนแบงเขตแดน

รวมทงเขตทตงอยในรศม 25 กโลเมตรทางฝงขวาแมนาโขงใหเปนเขต

24

ปลอดทหาร สงนไดกอความวตกกงวลใหรฐบาลสยามเปนอยางยง ...”

(2549: 46-47)

นบตงแตฝรงเศสเขาครอบครองลาวอยางเปนทางการเมอ

ป ค.ศ. 1893 เปนตนมา โดยมศนยกลางการบรหารราชการอยท

หลวงพระบางนน ระบอบการปกครองของอาณานคมฝรงเศสได

สงผลตอกลมชาตพนธมงทในเวลานนลวนแลวแตตงชมชนอย

หางไกลบนพนทสงดวย โดยในดานเศรษฐกจ ฝรงเศสไดเขา

ผกขาดการคาฝนกบการขดรดภาษฝนอยางหนก ดวยการบงคบ

ใหผนาในตาแหนง “ไกตง” ของชาวมงในบรเวณทงราบเซยงขวง

เกบภาษฝนจากชาวบาน แตผนาชาวมงขดขนดวยเหตผลทวา

ชาวบานยากจนอยแลว แตรฐบาลฝรงเศสกลบบงคบใหเกบภาษ

ฝนในอตราทสงมาก จนทาใหผนาชาวมงลกขนกอการจลาจลครง

แรกในป ค.ศ. 1896 สวนครงทสองทชาวมงลกขนตอตานการเกบ

ภาษฝนอยางขดรดโดยฝรงเศส เกดขนระหวางป ค.ศ. 1919-1921

ทบรเวณจงหวดเลาไกทางตอนเหนอของเวยดนาม ซงเปนรอยตอ

ระหวางประเทศเวยดนามกบจน อนเปนทรจกกนในชอกบฏผม

บญ หรอบางครงเรยกวากบฏผบา โดยม ปาจย วอ (Paj Cai Vwj)

25

กบ ชง เหยอ โล (Ntxhoo Ntxawg Laoj) เปนแกนนาหลก (Evans

2549 และ Yang 1993)

ทางดานการเมองการปกครอง ภายหลงจากทมการลกขน

คดคานการเกบภาษอยางขดรดของเจาอาณานคมฝรงเศสในป

ค.ศ. 1896 ฝรงเศสไดจดตง หมว ไกตง เปนไกตง (กานน) ของ

ชาวมงในเมองหนองแฮด แขวงเซยงขวง โดยใหปกครองตวเอง

อยางเปนอสระจากคนลาวและชนเผาอนในพนท แตขนตรงตอ

อานาจการปกครองของฝรงเศส ตงแตป ค.ศ. 1920 เปนตนมา ผ

นามงทมบทบาทสาคญในเวลานนคอ โล เบลยยอ (Laoj Npliaj

Yob) ในตระกลโล แตภายหลงจากทโล เบลยยอ เสยชวตลง

พชายของตบกไดดารงตาแหนงแทน ตอมามการแขงเพอชง

ตาแหนงตาแสง(กานน) ระหวาง โล ฟายตา (Laoj Faiv Ntaj) ท

เปนลกชายของโล เบลยยอ กบตบ ลฝง (Tub Npis Lisfoom) ซง

เปนหลานชาย(ลกของลกเขย เบลยยอ) แตเปนคนตระกลลทไดรบ

การศกษาแบบสมยใหมของฝรงเศส ผลกคอตบ ไดรบเลอก ทาให

โล ฟายตา ผดหวงอยางมาก เขาไดตดสนใจเขารวมการตอสกบ

26

ขบวนการ “แนวลาวอสระ”1 หรอฝายปะเทศลาวทนาโดยเจาสภา

นวงและสหายไกสอน พมวหาน ทเขารวมกบฝายเวยตมนหทมง

ขบไลระบบอาณานคมฝรงเศสออกจากอนโดจน โดยมฐานทมน

อยในปาทแขวงหวพนและพงสาล (ศขปรดา 2553) ในขณะทตบ

ลฝง ไดรวมกบระบบการปกครองของฝรงเศสและรฐบาลฝาย

ราชอาณาจกรลาว

ความสมพนธระหวางคนในตระกลลกบรฐบาลลาวและ

เจาอาณานคมฝรงเศสยงแนนแฟนมากขนในชวงสงครามโลกครง

ทสอง เมอญปนเขายดอนโดจนในเดอนมนาคม 1945 ตบไดม

สวนในการตอตานทหารญปนทมงปลดปลอยลาวจากการเปน

อาณานคมของฝรงเศส แตแลวเมอถงเดอนสงหาคมในปเดยวกน

นนเองทหารญปนตองถอนตวออกจากอนโดจนเพราะญปนแพ

ฝายสมพนธมตร หลงจากนน ตบ และพนองของเขายงมบทบาท

1 ป ค.ศ. 1950 จดตงเปน “แนวลาวอสระ” ป 1953 จดตงเปน “พรรค

ประชาชนลาว” ตอมาไดเปลยนเปน “พรรคประชาชนปฏวตลาว” จนถง

ปลายป ค.ศ. 1956 จงไดเรยกชอใหมวา “แนวลาวรกชาต” โดยมกองกาลง

ตดอาวธทชอวา “กองกาลงปะเทดลาว” (ศขปรดา 2553 หนา 98-102)

27

ทางการเมองใตระบบอาณานคมและรฐบาลลาว มากขน

ตามลาดบ โดยในป 1947 ตบ ไดรบตาแหนงผชวยเจาแขวงเซย

งขวง กบทงไดรบการพระราชทานบรรดาศกด “พระยา” จากเจา

มหาชวตศรสวางวงศอกดวย และในปเดยวกนนนเองขอเสนอของ

ตเลย ลฝง (Tub Liab Lisfoom) นองชายของตบ ทดรบการ

เลอกตงใหเปนผแทนคนหนงของแขวงเซยงขวงในสมชชาแหงชาต

ชดใหมกไดรบการบญญตไวในรฐธรรมนญแหงชาตทมการรบรอง

เมอวนท 10 เมษายน 1947 ในมาตรา 4 ทวา “บคคลซงเปนคนใน

ชนชาตทอาศยอยในดนแดนลาวอยางถาวร และมไดเปนคนใน

สญชาตอน จะตองไดรบการพจารณาใหเปนคนสญชาตลาว ”

(Yang 1993: 39)

อทธพลทางการเมองและเศรษฐกจของฝรงเศสเรมลด

นอยลงตงแตเมอสมชชาแหงชาตไดรบรองรฐธรรมนญฉบบแรก

และมการแตงตงคณะรฐบาลราชอาณาจกรลาวชดแรก (First

Royal Lao Government) ขนในป 1947 เพอทาหนาทบรหาร

ประเทศแทนระบบเดมทอานาจการบรหารอยทกษตรยทหลวง

พระบางกบขาหลวงฝร ง เศสประจาลาว ป 1949 รฐบาล

ราชอาณาจกรลาวและฝรงเศสไดรบแรงกดดนทงจากภายในและ

28

ตางประเทศอยางหนก จงไดลงนามในสนธสญญาฉบบหนงท

มอบอานาจใหลาวปกครองตนเองอยางเปนอสระเพมมากขน

จนกระทงถงเดอนตลาคม 1953 รฐบาลราชอาณาจกรลาวจง

ไดรบเอกราชอยางสมบรณ2 และในป 1954 ลทธอาณานคมของ

ฝรงเศสในประเทศอนโดจนจงถงจดจบลงเมอฝรงเศสพายแพตอ

กาลงทหารของเวยดมนหทเดยนเบยนฟ ความสมพนธระหวาง

ผนาชาวมงในแขวงเซยงขวงกบเจาอาณานคมฝรงเศสจงสนสดลง

ตามบรบททางการเมองในระดบประเทศและสงคมโลกทเกดขน

ในชวงดงกลาว

3.3 มงในยคสงครามเยน

ชาวมงในลาวไมมทางเลอกหรอตดสนใจดวยตวเอง แต

ตองตกอยในสภาวะจายอมทถกดงเขาไปเกยวของและเปนผทม

บทบาทหลกทางทหารทามกลางความขดแยงทางการเมองในยค

สงครามเยน มสองบรบทหลกททาใหชาวมงตองเขาไปพวพนและ

2 วนท 22 ตลาคม 1953 ฝรงเศสไดตกลงมอบเอกราชทสมบรณแกลาว โดย

การลงนามในสนธสญญา Treaty of Amity and Association between

Frances and Lao Treaty (สรชย 2548 หนา8)

29

กลายเปนเหยอของสงครามทยดเยอในครงน ประการแรก ใน

ระดบนานาชาต ภายหลงจากสงครามโลกครงทสองไมนานนก ก

เกดความขดแยงอดมการณทางการเมองในยโรปจนทาใหเกดการ

แบงแยกออกเปนฝายคอมมวนสตกบประชาธปไตย อนถอเปนตน

กาเนดของยคสงครามเยน ประเทศฝรงเศสและอน ๆ ในยโรปท

เคยเปนพนธมตรในสงครามโลกครงทสองเปนฝายประชาธปไตย

ท า ง ส ห ร ฐ อ เ ม ร ก า ซ ง เ ป น ห น ง ใ น แ ก น น า ห ล ก ข อ ง ฝ า ย

ประชาธปไตยตองถกสถานการณบงคบใหทาสงครามตอตานฝาย

คอมมวนสตทคบคลานเขาสภมภาคเอเชยอาคเนยตามทฤษฎ

โดมโน โดยเฉพาะการเขาไปมบทบาททางทหารในประเทศอนโด

จนของสหรฐอเมรกาตงแตป ค.ศ. 1954 เปนตนมานน จงเสมอน

กบเปนการเขาไปแทนทฝรงเศสในยคลาอาณานคม ประการหลง

ในระดบพนท การทชมชนมงในแขวงเซยงขวงตงอยในสภาพทาง

ภมศาสตรท ตดกบประเทศเวยดนามซงเปนหนงในประเทศ

คอมมวนสตทมบทบาทในอนโดจน 3 ประกอบกบพนท เปน

3 ป ค.ศ. 1977 มจานวนทหารเวยดนามมากถง 30,000 คนปฏบตการอย

ในลาวเพอกวาดลางชาวมงทเปนฝายตอตานรฐบาลลาวคอมมวนสต

30

จดเรมตนของเสนทางสาย “โฮจมนห” ทฝายเวยดนามเหนอสราง

ออมเขามาในลาวเพอลาเลยงอาวธลงไปยดเมองไซงอน(ปจจบน

คอนครโฮจมนห) ทเปนหนงในฐานทมนของฝายประชาธปไตยทม

สหรฐอเมรกาหนนหลงอย ชาวมงในพนทแขวงเซยงขวงจงถก

เลอกจากสหรฐอเมรกาให เปนดานแรกในการตอสกบฝาย

คอมมวนสตในอนโดจน

เชนเดยวกบพนองในตระกลลาว4 ความขดแยงทางการ

เมงอระหวางสองลทธหลกดงกลาว อนถอวาเปน “สงครามเยน”

ระหวางฝายประชาธปไตยทมสหรฐอเมรกาเปนหลก กบฝายคอม-

มวนสตทมสหภาพโซเวยตและจนเปนหลก ไดสงผลให

ญาตพนองและสมาชกในกลมชาตพนธมงตองแตกแยกออกเปน

(Evans 2004: 5) 4 เจาสวนนะพมากบเจาสพานวงเปนพนองรวมบดาเดยวกน คอเจามหา

อปราชบนคง ในนครหลวงพระบาง แตตางมารดากน เมอลาวเขาสชวงทาย

ของลทธลาอาณานคมฝรงเศสและยคสงครามเยน เจาสวนนะพมาเปนผนา

รฐบาลฝายประชาธปไตยในเวยงจนทน ในขณะทเจาสพานวงกลายเปน

ผนาฝายลาวอสระหรอฝายคอมมวนสตทมฐานทมนอยในปา (ศขปรดา

2533)

31

ฝายตรงกนขามและจบอาวธขนตอส นองเลอดกนในภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศลาว กลาวคอ ไฝตา เลาเบลยยอ

กบญาตท เข าร วมกบฝายประเทศลาวหรอคอมมวนส ตท

เคลอนไหวอยในปาทแขวงหวพนและพงสาล ขณะท ตบ ลฝง และ

ญาตพนองท เขารวมกบฝายประชาธปไตยของรฐบาลลาว ท

เวยงจนทนในขณะนน ทมากไปกวานนคอสงครามดงกลาวได

สงผลกระทบตอความขดแยงในความคดทางการเมองและการ

นองเลอดกนของชาวบานในระดบรากหญาทลวนแลวแตเปนญาต

พนองและสมาชกในกลมชาตพนธมงเดยวกน

การทสหรฐอเมรกาแอบเขาไปหนนใหทหารชาวมงในลาว

ตอสกบฝายคอมมวนสต โดยสนบสนนทงดานอาวธ การเงนและ

อาหารนน ไดทาใหบทบาททางผนาของนายพลวงเปามความ

เดนชดยงขน 5ภายในระยะเวลาเพยงไมกปของการทาศกสงคราม

5 สงครามนถกเรยกวาเปน “สงครามลบ” (secret war) เพราะการท

สหรฐอเมรกาแอบสงทหารไปหนนฝายประชาธปไตยสรบกบฝาย

คอมมวนสตในลาวนนเปนการฝาฝนขอตกลงเจนวาป 1963 ทหามการใช

ทหารตางชาตบนแผนดนลาว กบเปนนโยบายของฝายบรหารในทาเนยบ

32

คอประมาณกลางทศวรรษ 1960 เขาไดรบการเลอนขนจากรอยโท

เปนพลตรและทาหนาทแมทพคมกาลงในกองทพภาคทสองของ

ลาว แมโดยสายบญคบบญชาแลวเขาตองขนกบรฐบาลกลางท

เวยงจนทนและเจามหาชวตทหลวงพระบาง แตกองทหารมงของ

วงเปาไดรบอาวธ เงนและอาหารโดยตรงจากทหารสหรฐอเมรกาท

เขาไปปฏบตการในลาว ทงน มฐานปฏบตการทางทหารอยทลอง

แจง ในแขวงเซยงขวง

กลางป ค.ศ. 1975 กองกาลงของฝายประเทศลาวไดรก

คบเขายดพนทของฝายรฐบาลเพมมากขน จนกระทงสามารถเขา

ยดศนยกลางการบรหารของรฐบาลทเวยงจนทนกบหลวงพระบาง

ไดอยางเบดเสรจในปลายปเดยวกนนนเอง ผลของการพายแพ

ขาวทไมใหฝายนตบญญตไดรบรขอมล ทงนสงครามในลาวดงกลาว ซไอเอ

ของสหรฐอเมรกาทมงบประมาณเฉลยปละ 40-50 ลานดอลลาร ฝกอบรม

ทหารรฐบาลลาวราว 30,000 คน ฝกอบรมและสนบสนนกองกาลงมง

30,000 คนทนาโดยนายพลวงเปา และฝกอบรมกบจางทหาร “อาสาสมคร”

จากประเทศไทยเพอเขาไปชวยรบในลาวมากถงจานวน 36 กองพน

(ประมาณ 20,000 คน) (สรชย 2548 และ ศขปรดา 2553)

33

สงครามในลาวและเวยดนาม ทาใหสหรฐอเมรกาตองถอนทพจาก

เอเชยอาคเนย ประการสาคญคอ ทหารและพลเรอนชาวมงท

สหรฐอเมรกาเคยเขาไปหนนใหพวกเขาชวยรบในลาวตลอด

ระยะเวลากวาสองทศวรรษตองกลายมาเปนผลภยทางการเมอง

โดยมจดหมายปลายทางทประเทศไทย เพราะนายพลวงเปา ผนา

ทหารของพวกเขาไดลภยเขาสประเทศไทยและเดนทางตอไปยง

สหรฐอเมรกา ในจานวนนมผลภยประมาณ 12,000 คนทเคยเปน

ทหารของวงเปา กบทงครอบครวของพวกเขาไดรบการขนยายทาง

อากาศเขาสประเทศไทย ศนยรบผลภยทางการเมองทชาวมงเขา

มาอยเปนจานวนมากนนไดแก ศนยอพยพเชยงคาในจงหวด

พะเยา ศนยอพยพบานนายาวและสบตวงในจงหวดนาน ศนย

อพยพบานวนยในจงหวดเลย และศนยอพยพหนองคาย เปนตน

คลนผอพยพผลภยสงครามจากประเทศลาว กมพชาและ

เวยดนามเขาสประเทศไทยเรมตงแตป ค.ศ. 1975 โดยในสวนของ

ประเทศลาวนนมสองระลอกใหญๆ ดวยกน ระลอกแรกเรมตนเมอ

ตนป ค.ศ. 1975 ภายหลงจากทฝายประเทศลาวเขายดครอง

ประเทศ ทาใหผนากลมฝายขวาหรอประชาธปไตยในลาว รวมทง

ทหารและพลเรอนเปนจานวนมากตองหลบหนออกไปอยนอก

34

ประเทศ โดยในปลายปนนเองมประชากรมงจากลาวเปนผอพยพ

ลภยในศนยอพยพตางๆ ของประเทศไทยมากถง 34,000 คน

ประมาณการวาในป ค.ศ. 1977 มจานวนผลภยทงทเปนลาวลม

และลาวสงมากถง 100,000 คนกลายมาเปนผอพยพในประเทศ

ไทย

คลนผอพยพลภยระลอกทสองจากลาวเขาสประเทศไทย

เรมขนภายหลงจากทรฐบาลคอมมวนสตเรมนโยบายทาการ

รวบรวมความเปนกลมกอนของคนลาว ปฏบตการและการ

เปลยนแปลงเรมหยงรากลกลงไปถงในระดบหมบานในป ค.ศ.

1978 ทาใหชาวบานในชนบทของลาวลมเรมอพยพออกจาก

ประเทศ ในขณะทปฏบตการกวาดลางฝายตอตานรฐบาลลาว

คอมมวนสตหรอขบวนการกชาตทยงคงอยในปาไดเรมขน สงผล

ใหชาวมงและลาวสงอนๆ ทยอยหนออกนอกประเทศมากขน

นอกจากนนแลวการอพยพในระลอกสองนยงเปนผลมาจากปจจย

ดงดดในประเทศไทยดวย กลาวคอในศนยอพยพทประเทศไทยนน

มองคกรระหวางประเทศเขามาชวยเหลอและรฐบาลประเทศ

ตะวนตกเรมรบผอพยพลภยตามศนยตางๆ ไปตงรกรากใน

ประเทศทสาม

35

สานกงานข าหลวงใหญผ ลภยแหงสหประชาชาต

(UNHCR) รายงานวาในเดอนพฤษภาคม 1975 ททหารอเมรกน

ตองถอนทพออกจากลาวนน เครองบนของสหรฐอเมรกาสามารถ

ขนยายผอพยพชาวมงจานวน 2,500 คนออกจากบรเวณฐานทพท

ลองแจงเขาสประเทศไทย การสรบในสงครามไดทาใหทหาร

ชาวมงเสยชวตไปประมาณ 20,000 คน ประชาชนเสยชวตและ

ไดรบบาดเจบประมาณ 50,000 คน ในขณะทคนทถกทาใหพลด

ถนนนมมากถง 120,000 คน สาหรบการลภยเขาสประเทศไทย

นน ในเดอนธนวาคม ป 1975 มชาวลาวอพยพทงหมด 54,000

คน ในจานวนน เปนชาวมง 10,000 คน นอกจากนนแลว

สานกงานขาหลวงใหญแหงสหประชาชาตยงรายงานตวเลขผ

อพยพชาวลาวทไปตงถนฐานในประเทศทสาม ระหวางป ค.ศ.

1975-1995 วามมากถง 320,856 คน (UNHCR 2000)

นกวชาการอยางแกร ล และแกรนท อวานส ประมาณการ

วาในป ค.ศ. 1985 มประชาการลาวประมาณ 350,000 คน หรอ

รอยละ 10 ของประชากรทงประเทศในขณะนน ไดหลบหนออก

นอกประเทศ คนเหลานนสวนใหญเปนผทมการศกษาและบทบาท

ในการพฒนาประเทศในยคสงครามเยน จนถงป ค.ศ. 1990 ม

36

ประชากรมงอพยพมากวา 90,000 คนไปตงรกรากอย ใน

สหรฐอเมรกา 6,000 คนในฝรงเศส และ 3,000 คนกระจายไปอย

ในแคนาดา ออสเตรเลย อารเจนตนาและเฟรนช กอานา ในขณะ

ทผอพยพชาวลาวลมจานวน 60,000 คนไดไปตงรกรากใน

ประเทศทสาม คอในสหรฐอเมรกาจานวน 35,000 คน ในฝรงเศส

จานวน 16,000 คน ออสเตรเลยจานวน 8,600 คน และแคนาดา

4,000 คน (Lee 2004 and Evans 2004) สาหรบในสวนของ

ผเสยชวตอนเปนผลมาจากสงครามนน Jane Hamilton-Merritt

อางองตวเลขทใหไวโดยนายพลวงเปา วาในระหวางป ค.ศ. 1975-

1978 มชาวมงในเขตภเบยเสยชวตจากการทาลายลางโดยอาวธ

เคม(ฝนเหลอง)ของฝายประเทศลาวจานวน 50,000 คน และ

ในชวงระยะเวลาเดยวกนนนเอง มชาวมงจานวน 45,000 คน

เสยชวตจากความอดอยาก โรคระบาดและถกยงทงระหวางทพวก

เขาพยายามหาทางหลบหนเขาสประเทศไทย (1980: 3)

“เจาฟา” เปนขบวนการทางการเมองและทหารในกลม

คนมงทเกดขนในประเทศลาว เรมตงแตยคตนทศวรรษ 1960 ดวย

หลกการทองความเชอในตานานของชาวมงเขากบกาเนดระบบ

ตวเขยน ทงน ในระหวางชวงสงครามตงแตชวงนนจนถงป ค.ศ.

37

1975 นน ขบวนการดงกลาวไดรบการตอตานและกดดนจากนาย

พลวงเปา เพอไมใหเขามามอทธพลตอความคดและวธการทาศก

สงครามของทหารในกองทพของตน แตภายหลงจากทวงเปาและ

กองกาลงของตนไดลภยออกนอกประเทศไปแลว ขบวนการเจาฟา

ไดกอรปและมบทบาทเปนขบวนการกชาตมากขน โดยใน

ระยะแรกมฐานทมนอยทภเบย ซงเปนภเขาทสงทสดทตงอยใน

เขตรอยตอของแขวงเซยงขวงกบเวยงจนทน 6

ขบวนการกชาต เปนความเคลอนไหวทางทหารและ

การเมองของฝายรฐบาลลาวทแพสงครามเมอป ค.ศ. 1975 แลว

หลบหนออกนอกประเทศเขามาอยในประเทศไทยและประเทศ

ตะวนตก เปนขบวนการรวมมอระหวางอดตนายทหารชาวลาว

และชาวมงลภย โดยในระยะแรกไดรบการสนบสนนจากฝายไทย

6 ตอมาไดรบการจดตงเปน “เขตพเศษไชยสมบรณ” ดวยเหตผลทาง

การเมองและเศรษฐกจในการกาจดขบวนการเจาฟาใหสนซากไปจาก

แผนดนลาว กบสงเสรมการพฒนาเศรษฐกจเพอดงดดความสนใจของ

สมาชกในขบวนการเจาฟาใหเขามามอบตวตอทางรฐบาล (Lee 2000,

updated 2008)

38

และสหรฐอเมรกา ใหอดตทหารลาวทกลายมาเปนผลภยใน

เมองไทยออกจากคายอพยพไปเคลอนไหวตามชายแดนไทย-ลาว7

จนกระทงเมอสถานการณทางการเมองในภมภาคไดเปลยนไป

กลาวคอเกดความขดแยงของคอมมวนสตจนกบเวยดนาม (ทม

รสเซยหนนหลง) จนทาใหรฐบาลคอมมวนสตลาวถกตดขาดความ

ชวยเหลอดานอาวธจากรสเซย กบเมอรฐบาลพลเอกชาตชาย ชณ

หะวณ เปลยนนโยบายจาก “สนามรบ” เปน “สนามการคา”

ในชวงตนทศวรรษ 2530 รวมทงมคาถามและความกดดนจาก

รฐบาลลาวในเรองนมากขนในระยะหลง โดยเฉพาะการเจรจากน

ทางทหารระหวางไทยกบลาวภายหลงสงครามบานรมเกลา เมอป

พ.ศ. 2529 เพอลดความตงเครยดทางการเมองและการทหารของ

ทงสองประเทศ กบการท ไ ดรบการขอรองจากรฐบาลลาว

7 กองทพของไทยเองไดอาศยประโยชนจากการทางานของขบวนการกชาต

ลาวนในการสอดแนมความเคลอนไหวของฝายคอมมวนสตตามแนว

ชายแดน เพราะการทประเทศอนโดจนตกเปนคอมมวนสตในป 1975 ยอม

หมายถงอนตรายของระบอบการเมองและการทหารนไดคบคลานเขาส

ประเทศไทยแลว ดรายละเอยดเพมเตมใน Chan (1994) หนา 47

39

คอมมวนสตมากขน กองทพไทยจงเรมเขมงวดกบขบวนการกชาต

ลาวตามลาดบ จนถงขนทรฐบาลไทยออกมาประกาศจบและหาม

นายพลวงเปากบสมนเขาออกประเทศไทยตงแตตนทศวรรษ

2530 เปนตนมา กระนนกตาม ขบวนการเคลอนไหวทางการเมอง

และการจดตงรฐบาลพลดถนในหมคนลาวและมงอพยพใน

ประเทศตะวนตกยงคงดาเนนตอไป

3.4 มงในบรบทของโลกาภวตน

การทเราจะเขาใจทมาและปญหาของชาวมงลาวทบาน

หวยนาขาวไดอยางถกตองนน จาเปนทจะตองเขาใจบรบททาง

ประวตศาสตรและความสมพนธทางดานเศรษฐกจ การเมองและ

สงคมในบรบทของ “มงขามชาต” (transnational Hmong) ในยค

โลกาภวตนทเปนอยปจจบน ทความเปนชาตพนธ (ethnicity) ได

กาวขามพรมแดนของรฐชาตสมยใหม ดงท Appadurai (2002)

ชใหเหนวาในโลกของยคโลกาภวตนน นผคนไมไดถกจากด

ขอบเขตอยแตภายใตเสนแบงพรมแดนของรฐชาตสมยใหมเทานน

หากแตมการอพยพโยกยายและเดนทางไปมาหาสกนอย

ตลอดเวลา ดงนน การไหลลนของวฒนธรรมของผคนจงถก

40

ปฏบ ตการผ านกลไกหลกห าอย าง ดวยกน คอ เครอข าย

ความสมพนธของกลมชาตพนธ (ethnoscapes) ระบบการสอสาร

(mediascapes) ระบบเทคโนโลย (technoscapes) เครอขาย

เงนทนหรอธรกจ (financescapes) และเครอขายอดมการณ

(ideoscapes) ประการสาคญคอ กลมชาตพนธทเปนผพลดถน

และคนไรรฐนนสามารถสรางสานกรวม (ethnic consciousness)

หรอความเปนชมชนจนตกรรม ( imagined community)

(Anderson 1991) ของตนเองได เพอนาไปสการเปดพนทของ

ความเปนชาต (national space) โดยกาวขามเสนแบงความเปน

รฐชาตหรอประเทศ หรอมลกษณะของการเปนชมชนขามชาต

(transnational community) อยางกรณของชาวซกสทนาเอาคาล

สถาน (Khalistan) มาเชอมเพอสรางความเปนชมชนหรอชาตใน

หมสมาชกทกระจดกระจายกนไปอยคนละประเทศ (Appadurai

2003) กรณของมงลาวอพยพทบานหวยนาขาวกเชนเดยวกน

นอกจากจะเปนผลพวงระยะยาวของประวตศาสตรความขดแยง

ทางการเมองในลาวทยงคงครกรนอยในลาวปจจบนแลว จะตอง

ทาความเขาใจความสมพนธทมกบมงในประเทศตะวนตกและท

ถากระบอก รวมทงบทบาทของสอและองคกรระหวางประเทศดวย

41

มงในประเทศตะวนตก

แมวาผอพยพลภยชาวมงและลาวจะไดกระจดกระจาย

กนไปตงรกรากอย ในหลายป ระเทศท ว โลก แต เครอขาย

ความสมพนธของผพลดถนขามชาตกลบทางานไดดขนภายใต

บรบทของยคโลกาภวตนน ประการแรก อดมการณและความ

เคลอนไหวในการกชาตยงคงมอยในหมคนมงและลาวอพยพใน

ประเทศตะวนตก นบตงแตไปตงรกรากอยในประเทศตะวนตก

อดตผนารฐบาลและกองทพของลาวไดรวมกนจดตงรฐบาลพลด

ถนและขบวนการกชาตลาวขน8 ขบวนการดงกลาวเคลอนไหวอย

ในประเทศสหรฐอเมรกาและฝรงเศสเปนหลก มการจดตงกอง

กาลงนกรบเกาและตาแหนงเจาแขวงและเจาเมองพลดถน โดยทา

การเกบเงนจากคนเหลานเปนรายเดอนเพอทางานกชาต ทงนม

8 ผทมบทบาทสาคญคอเจาสสก ณ จาปาศกด (อดตรฐมนตรกลาโหมใน

รฐบาลลาว) นายพลพม หนอสะหวน นายพลทองลด โชคเบงบน นายอทอง

สวนนะวง โดยชดรฐบาลพลดดงกลาวมนายอทอง สวนนะวงเปน

นายกรฐมนตร สวนนายพลวงเปา เปนรฐมนตรกลาโหม (Chan 1994: 47

อางใน Lee 2000)

42

การตดตอสมพนธและการสงเงนเขามาเคลอนไหวในไทยและลาว

อยบาง

นบตงแตป ค.ศ. 1975 เปนตนมา ในหมคนมงและลาว

ในศนยอพยพทประเทศไทย นอกจากกลมนกรบเกาหรออดต

ทหารทไดรบสทธพเศษใหออกไปเคลอนไหวกชาตตามแนว

ชายแดนไทย-ลาวแลว ยงมกลมชาวบานทตกเปนเหยอทาง

การเมองทถกใหขอมลอยางผดๆ เกยวกบความนากลวของสงคม

ฝรงในประเทศตะวนตก และการใหความหวงอยเสมอวาอกไม

นานจะสามารถกชาตได แลวทกคนจะไดเดนทางกลบไปใชชวต

อยในลาวอยางอสระ ฉะนน ผอพยพทผานกระบวนการคดเลอก

ใหไปตงถนฐานอยในประเทศทสามเปนจานวนมากจงเปลยนใจ

ไมไปในทสด และเมอพวกเขาถกบบใหตองตดสนใจมากขน พวก

เขาจงตองหลบหนออกจากศนยอพยพ โดยในจานวนนมสวนหนง

ทไปรวมตวกนอยทสานกสงฆถากระบอกในจงหวดสระบร

ประการทสอง ยางเขาถงตนทศวรรษ 1980 ชาวมงอพย

พจากประเทศลาวทเดนทางไปตงรกรากอยในประเทศทสาม

โดยเฉพาะในสหรฐอเมรกาเรมมโอกาสทางดานการศกษา

เศรษฐกจ สงคมและการเมองมากขน สงสาคญคอการทพวกเขา

43

ไดตดตอสอสารและกลบมาเยยมญาตพนองทยงตกคางอยใน

ศนยอพยพในประเทศไทยและในหมบานปกตในประเทศลาว ทา

ใหชาวมงอพยพทตกคางอยในประเทศไทยและลาวพยายาม

แสวงหาชองทางในการเดนทางไปยงประเทศตะวนตกมากขน

โดยเฉพาะกลมทเคยตดสนใจไมไปตงถนฐานในประเทศทสาม แต

ไดหลบหนออกจากศนยอพยพไปอยทสานกสงฆถากระบอกนน

มาในระยะหลง คอปลายทศวรรษ 1990 ตอตนทศวรรษ 2000

พวกเขาตางใฝฝนทจะมโอกาสไปตงรกรากในประเทศตะวนตกกบ

ญาตพนองของตนมากขน

ประการสดทาย ดวยระบบเทคโนโลยทางการสอสารท

สะดวกและรวดเรวในยคโลกาภวตน เมอชาวมงในประเทศ

ตะวนตกทราบขาววาทางรฐบาลสหรฐอเมรกามนโยบายทจะรบ

ชาวมงอพยพทตกคางทสานกสงฆถากระบอกไปตงรกรากอยท

อเมรกา ชาวมงในประเทศตะวนตกเหลานนจงตดตอกบญาตพ

นองของตวเองทอยในประเทศไทยและลาวใหหาชองทางเขาไปท

วดสานกสงฆกระบอกเพอทจะมโอกาสเดนทางไปตงรกรากกบตน

ในตางประเทศ โดยทไมไดศกษาใหรอบคอบวานโยบายดงกลาว

44

ของรฐบาลสหรฐอเมรกานนครอบคลมเฉพาะชาวมงลาวอพยพท

ตกคางอยทวดถากระบอกเทานน

มงทส านกสงฆถ ากระบอก

สานกสงฆถากระบอกเคยเปนสถานททมชอเสยงในการ

บาบดยาเสพตด โดยเคยไดรบรางวลแมกไซไซเมอป พ.ศ. 2513 ม

หลวงพอจารญ ปานจนทรเปนเจาอาวาส (มรณภาพในเดอน

พฤษภาคม ค.ศ. 1999) อยางไรกตาม ดวยความสมพนธทมมา

ยาวนานระหวางหลวงพอจารญกบอดตผนาทหารในกองทพของ

นายพลวงเปาตงแตสมยสงครามลบในลาว กบการผกตานาน

สสานของ “หลวงแม” ทมอยในสานกสงฆเขากบความเชอของ

ชาวมง ทาใหสานกสงฆถากระบอกกลายเปนจดหมายปลายทาง

หลกแหงหนงของชาวมงในศนยอพยพตางๆ ทไมอยากไปลภยใน

ประเทศทสามและไมอยากเดนทางกลบประเทศลาว ตงแตชวง

ปลายทศวรรษ 1970 เปนตนมา

นโยบายทชดเจนของรฐบาลไทยตอผอพยพอนโดจนคอ

ไมใหมการตงรกรากถาวรและเปนคนไทย ดงนน แนวทางในการ

แกไขปญหาผอพยพลภยทมอยในเมองไทยจงมเพยงสองอยาง

45

คอการเดนทางไปตงถนฐานในประเทศทสาม กบการเดนทางกลบ

ประเทศตนทาง ดวยความรวมมอขององคกรขาหลวงใหญผลภย

แหงสหประชาชาต ประเทศสหรฐอเมรกา ฝรงเศส แคนาดา

ออสเตรเลย และอนๆ จงเปนประเทศหลกทรบผอพยพไปตง

รกราก อยางไรกตาม ดวยกระแสขาวลอทถกปลอยออกมาเปน

ระยะๆ จากขบวนการกชาตลาวเกยวกบความเลวรายของสงคม

และวฒนธรรมตะวนตกทมตอชาวมงอพยพ เพอหวงผลประโยชน

ทางการเมองในการใหคนเหลานเปนสวนหนงของขบวนการกชาต

ชาวมงในศนยอพยพบางสวนจงทยอยหลบหนออกไปอยทสานก

สงฆถากระบอก โดยเมอตนป ค.ศ. 2004 นนมจานวนมากถง

16,000 คน (Grigoleit 2006)

ในชวงปลายทศวรรษ 1990 ทปญหามงถากระบอกเรม

ถกกลาวถงและไดรบการวพากษวจารณมากขน อนมตนเหตมา

จากการทรฐบาลลาวนาเรองนมาเปนประเดนในทประชมของ

คณะกรรมการชายแดนไทย-ลาว ใหรฐบาลไทยจดการกบปญหา

ดงกลาวเพอไมใหเปนแหลงซองสมของกองกาลงกชาตทจะมผล

46

ตอการตอตานรฐบาลลาว9 อยางไรกตาม ในระยะแรกทเรมเปน

ขาวตอสาธารณะนนหลวงพอจารญไดออกมาปฏเสธวาคนมง

เหลานไมไดเปนชาวมงอพยพจากประเทศลาว แตเปนมงจาก

หมบานตางๆ ในประเทศไทยทเดนทางเขามารบการบาบดยาเสพ

ตดแลวในทสดจงมารวมกนเปนจานวนมากเชนน เพราะไมม

คาใชจายในการเดนทางกลบหมบานของตนเอง ดงนน ความ

กดดนทมตอชาวมงทสานกสงฆถากระบอกและความคดของสวน

ราชการตางๆ ทเกยวของจงนามาสขอเสนอในการแกไขปญหา

ดวยวธการทแตกตางกนไป เปนตนวาการเสนอใหยายไปตงชมชน

ทอาเภอแมสอดในจงหวดตาก อาเภอแมเมาะในจงหวดลาปาง

หรอท ตงของศนยอพยพสควในจงหวดนครราชสมา กบทง ม

นโยบายและแผนการใหกระจายกนไปอยตามหมบานมงใน

9 การเดนทางไปเยอนลาวของนายบรรหาร ศลปอาชา นายกรฐมนตรไทย

เมอป พ.ศ. 2539 ทานหนฮก พมสะหวน ประธานประเทศลาว ไดนาเรองน

เขาหารอและขอรองใหรฐบาลไทยชวยสอดสองกบปราบปรามการ

เคลอนไหวของขบวนการตอตานรฐบาลลาวทเคลอนไหวอยในประเทศไทย

(เนชนสดสปดาห, คนเวบไซตเมอ 3 มนาคม 2540)

47

จงหวดตางๆ ทางภาคเหนอ กระนนกตาม ทางสานกสงฆและสวน

ราชการท เกยวของกไมสามารถแกไขปญหาของชาวมงทถา

กระบอกได

ในเดอนธนวาคม 2003 รฐบาลสหรฐอเมรกาไดประกาศ

รบชาวมงทสานกสงฆถากระบอกไปตงรกรากทอเมรกา โดย

กระบวนการสมภาษณและคดเลอกไดเรมดาเนนการระหวางเดอน

มนาคม-กรกฎาคม 2004 และกลมแรก จานวน 24 คน ไดเดนทาง

ไปถงสหรฐอเมรกาในเดอนมถนายน 2004 (Grigoleit 2006 และ

BBC News 2004) การทชาวมงทสานกสงฆถากระบอกมโอกาส

เดนทางไปตงถนฐานอยในสหรฐอเมรกาในครงน ไดกลายเปน

ตนเหตหนงททาใหชาวมงในประเทศลาวหลงไหลเขาสประเทศ

ไทย จนกลายเปนมงลาวอพยพทบานหวยนาขาวในระยะตอมา

มงในลาว

ความขดแยงทางการเมองและสงครามทยดเยอในลาว

นบตงแตสมยอาณานคมฝรงเศสมาจนถงปจจบน ไดสรางความ

แตกแยกในหมชาวมงออกเปนสองกลมใหญๆ คอกลมทเขารวม

ขบวนการประเทศลาวหรอคอมมวนสต ซงไดเขาครอบครอง

48

ประเทศลาวเมอป ค.ศ. 1975 เปนตนมา10 กบกลมทเคยสนบสนน

ฝายประชาธปไตยและสถาบนกษตรยของลาวในชวงสงครามเยน

แตภายหลงป 1975 ไดกลายเปนขบวนการกชาตทมฐานทมนอย

ในปาแทน

นบตงแตป 1975 เปนตนมา ขบวนการเจาฟาไดใชฐานท

มนทภเบยในเขตรอยตอแขวงเซยงขวงกบเวยงจนทนเปนหลก แต

ตอมาเมอไดรบการกดดนจากรฐบาลคอมมวนสตของลาวมากขน

ขบวนการเคลอนไหวจงกระจดกระจายไป โดยในจานวนนรวมถง

การเขามาตงฐานปฏบตการเคลอนทอยในเขตชายแดนไทยและ

ลาวดวย ชวงระหวางป ค .ศ. 1999 -2003 รฐบาลลาวได

ปฏบตการทางทหารทงทางบกและทางอากาศตอขบวนการเจาฟา

10 ปจจบนมชาวมงจานวน 5 คนในจานวน 55 คนของคณะ

บรหารงานศนยกลางพรรคประชาชนปฏวตลาว นอกนนมผทมตาแหนงเปน

รฐมนตรและระดบทเทยบเทารฐมนตร คอ รองประธานสภาแหงชาต (สง

กวาระดบรฐมนตร), เจาครองนครหลวงเวยงจนทน (ระดบรฐมนตร),

ประธานสหพนธแรงงาน (ระดบรฐมนตร), รฐมนตรกระทรวงยตธรรม

(ระดบรฐมนตร) และรองประธานศนยกลางแนวลาวสรางชาต (ระดบ

รฐมนตร)

49

ในเขตพเศษไชยสมบรณ ซงปฏบตการดงกลาวไดรบการประนาม

จากนานาชาตวาเปนการ “ฆาลางเผาพนธ” ทรฐบาลาวมตอ

ชาวมง ทงน จากการเขาไปสงเกตการณและรายงานโดยทมงาน

Fact-Finding Commission นนมรายงานวาระหวางเดอน

กมภาพนธ-พฤษภาคม 2003 มชาวมงถกเขนฆาจานวน 739 คน

615 คนไดรบบาดเจบ และ 414 คนถกจบทางภาคเหนอของ

แขวงบรคาไซ และในป ค.ศ. 2002 ชาวมงจานวน 216 คนถกฆา

ตายในพนทเขตไชยสมบรณ (อางใน Lee 2000)

ความยากจนทตองหลบซอนอยในปามายาวนานเกอบ

สามทศวรรษ กบปฏบตการกวาดลางครงใหญของรฐบาลลาว

ดงกลาว11 สงผลใหทหารมงเจาฟากลมตาง ๆ เรมหาทางออกมา

11 ขบวนการตอตานรฐบาลลาวทเคลอนไหวอยในประเทศลาวนนใชแตจะ

มเพยงกลมมงเจาฟาเทานน แตตามรายงานของวทยเสยงภาษามงเมอป

2000 นนมพนธมตรทรวมขบวนการตอสเพออสรภาพในลาวจานวน 6 กลม

ดวยกน คอ 1) กลมแนวลาวปลดปลอยพาสา เปนกลมชาวลาวในเขตหลวง

นาทา บอแกวและอดมไซ, 2) กลมตอสอสระชนเผาในเขตซาเหนอและพง

สาล, 3) กลมมงปลดปลอยทสนบสนนโดยนายพลวงเปา เคลอนไหวในเขต

เซยงขวงและหลวงพระบาง, 4) กลมชนเผาอสระ มผนาเปนชนเผาขม

50

มอบตวตามนโยบาย “นรโทษกรรม” ของรฐบาลลาว ดงกรณของ

กลม หมว ตว เทอ ทพาเดกและผหญงประมาณ 400 คนเขามอบ

ตวตอรฐบาลลาวในเดอนธนวาคม 2006 และกอนหนานเพยงหนง

เดอน คอเดอนพฤศจกายน มอกกลมหนงเขามอบตวทแขวงบรคา

ไซ จานวนประมาณ 200 คน (BBC News 2006) อยางไรกตาม

จากประสบการณทมบางกลมเขามอบตวตอทางรฐบาลลาว แต

ถกนาไปสอบสวนและเขาคายสมมนา กบทงทมบางกลมได

รายงานวาผนาของพวกเขาไดถกฝายรฐบาลกาจดในเวลาตอมา

ทาใหกลมผชายทเปนแกนนาไมกลาเขามอบตว แตพยายาม

หาทางหนออกจากประเทศลาวเขาสประเทศไทย โดยสวนหนง

ของชาวมงลาวทบานหวยนาขาวในจงหวดเพชรบรณนนเปน

สมาชกของกลมเจาฟาน

เคลอนไหวอยทางตอนเหนอของแขวงเวยงจนทนและเขตพเศษไชยสมบรณ

, 5) กลมเจาฟา ทปฏบตการอยในเขตภเบย คาเกด หนองแฮดและเมองคน

ในเขตรอยตอแขวงเซยงขวงกบเขตพเศษไชยสมบรณ และ 6) กลมแนวลาว

ปลดปลอย ทมชาวลาวลมเปนหลก เคลอนไหวอยในแขวงคามวนและเซ

กองทางภาคใต (อางใน Lee 2000)

51

ประการสาคญคอการตอสของขบวนการเจาฟาของ

ชาวมงในประเทศลาวทดาเนนการมายาวนานถงสามทศวรรษนน

ถงแมจะเปนการตอสอยในปาลก แตการตอสของพวกเขากไมได

โดดเดยว อยางนอยพวกเขากสามารถตดตอสอสารกบขบวนการ

กชาตและองคกรดานสทธมนษยชนในระดบนานาชาตทประเทศ

ตะวนตก ไมวาจะเปนการตดตอสอสารโดยทางโทรศพทมอถอเพอ

รายงานสถานการณปญหาในพนทสสงคมภายนอกไดรบรอย

ตลอด ทมากไปกวานนคอมนกขาวและเจาหนาทองคกรอสระได

แอบเดนทางเขาไปเกบขอมล ถายภาพนงและวดโอชวตความ

เปนอยและเหตการณการถกเขนฆาดวยอาวธของฝายรฐบาลลาว

มาเผยแพรตอชาวโลกมากขน ดงตวอยางของบทความ “มงในโลก

ทถกลม” ทเขยนโดยเทยร ฟาลส (2547) และสารคดเรอง Hunted

Like Animals ทจดทาโดย Rebecca Sommer จนทาให

ประชาคมโลกประนามรฐบาลลาวและเรยกรองใหรฐบาลไทย

คานงถงประเดนสทธมนษยชนใหมากขน อนสงผลใหนโยบาย

และปฏบตการรวมของรฐบาลลาวและไทยในการสงผอพยพ

ชาวมงทบานหวยนาขาวและทดานตรวจคนเขาเมองหนองคาย

ตองประสบกบอปสรรคและการกดดนระดบนานาชาตอยางมาก

52

อยางไรกตาม ดวยเหตผลทางการเมองและความสมพนธระหวาง

รฐบาลไทยกบลาว และกบรฐบาลสหรฐอเมรกา ทาใหรฐบาลไทย

และลาวไดใชมาตรการขนเดดขาดในการขนยายผอพยพชาวมง

ทงสองกลมกลบประเทศลาวเมอปลายเดอนธนวาคม 2552

4. บทสรปและวเคราะห

บทความนพยายามทจะตอบคาถามวาทาไมจงเปน “มง

ลาวในประเทศไทย”? โดยผเขยนนาเสนอวาปรากฏการณการ

อพยพขามเสนแบงพรมแดนรฐชาตของชาวมงกลมหนงจาก

ประเทศลาวเขาสประเทศไทยจนกลายเปน “มงลาวทบานหวยนา

ขาว” นนเปนผลพวงระยะยาวจากการเขามาลาเมองขนของระบบ

อาณานคมตะวนตก การเกดขนของรฐชาตสมยใหม ความขดแยง

ทางการเมองทเกดขนในยคสงครามเยน และบรบทของกระแส

โลกาภวตนในปจจบน

ผเขยนไดทบทวนมนโนทศนวาดวยความเปน “กลมชาต

พนธมง” กบความเปน “รฐชาตลาวและไทย” โดยชใหเหนวาใน

อดตนนธรรมชาตของสมาชกกลมชาตพนธหรอกลมวฒนธรรม

ทางสงคมยอมตงถนฐานอยกระจดกระจายกนไปเปนบรเวณกวาง

53

กบทงมการอพยพโยกยายถนอยเปนประจาดวยเหตผลทแตกตาง

กนไป ประการสาคญคอไมมเสนแบงพรมแดนในทางภมศาสตร

ระหวางชมชนหรอกลมชาตพนธทชดเจน จะมกเพยงกแตรฐจารต

ทเกดขนในภมภาคน ซงกไมมเสนแบงพรมแดนของแตละรฐหรอ

อาณาจกรทชดเจนเชนกน แตเมอเจาอาณานคมจากยโรปเรมเขา

มาทาการสารวจและแบงดนแดนเพอครอบครองและแสวงหา

ผลประโยชนในชวงปลายครสตศตวรรษท 19 ถงตนครสตศตวรรษ

ท 20 นน ระบบเทคโนโลยการทาแผนทแบบสมยใหมไดถ ก

นามาใช ขอตกลงและการขดเสนแบงพรมแดนของประเทศซง

กลายเปนทมาของรฐชาตสมยใหมนนยดหลกทางกายภาพ คอ

แนวสนปนนนและแมนาเปนหลก จงทาใหสมาชกของกลมชาต

พนธเดยวกนตองกลายเปนพลเมองของประเทศทแตกตางกนไป

ฉะนน การอพยพของคนกลมชาตพนธขามเสนแบงพรมแดนของ

รฐชาตในยคหลงนจงตองกลายมาเปนเรองผดกฎหมาย

สาหรบกลมชาตพนธมงนน การทพวกเขามประวตศาสตร

การอพยพทยาวนานถงกวา 4,000 ป จากถนฐานเดมทอยทาง

ตอนกลางของประเทศจน ในพนทราบลมของลานาฮวงโหหรอแม

นาเหลองมาจนถงดนแดนลานนานนกลวนแลวแตมสาเหตมาจาก

54

การถกแยงทดนทากน การเขาครอบงาโดยอานาจรฐสวนกลาง

และกลมชาตพนธทมพลงเหนอกวา รวมถงการทถกใชเปน

เครองมอในการทาสงครามระหวางกลมผมอานาจและระบอบ

การเมองการปกครองภายนอก กบทงบรบทของกระแสโลกาภ

วตนทเกดขน ดงเนอหารายละเอยดทไดนาเสนอแลวตงแตยคท

เจาอาณานคมฝรงเศสเขาครอบครองประเทศลาวในป ค.ศ. 1893

เรอยมาจนถงปจจบนจงลวนแลวแตเปนบรบทหรอองคประกอบท

สงผลใหเกดกลมชาวมงลาวอพยพทบานหวยนาขาวในจงหวด

เพชรบรณ

แมวารฐบาลไทยและลาวจะสามารถรวมมอกนและใช

มาตรการขนเดดขาดในจดการกบปญหามงลาวอพยพทบานหวย

นาขาวและดานตรวจคนเขาเมองหนองคายไปไดตงแตปลายเดอน

ธนวาคม 2552 โดยไมใหความสาคญกบสงทพวกเขาเรยกรอง

รวมทงเสยงคดคานขององคกรสทธมนษยชนและนานาชาต แตให

ความสาคญกบความสมพนธทางการเมองและการคาระหวางไทย

กบลาวเปนหลก กระนนกตาม มขอสงเกตและการทกทวงประการ

แรกจากประชาคมโลกทวาไมควรจะใชนโยบายแบบเหมารวมใน

การสงกลบมงลาวกลมนทงหมด แตควรจะมกระบวนการคดกรอง

55

กลมทหลบหนเขามาดวยเหตผลทางการเมองออกจากกลมท

อพยพเขามาดวยเหตผลทางเศรษฐกจและอนๆ เพอไมใหพวกเขา

ตองถกบงคบสงกลบไปสมเสยงอนตรายตอชวตและความขดแยง

ทางการเมองทจะเกดขนตามมาในประเทศลาว กบประการทสอง

คอ นโยบายเดยวกนนจะถกนาไปใชในการแกไขปญหาผอพยพ

จากประเทศเพอนบานเขาสประเทศไทยทกกลมหรอไมและดวย

ตรรกะอะไรทอยเบองหลง เพราะภายหลงจากทรฐบาลไทยได

สงกลบกลมมงจากประเทศลาวเพยงไมกเดอนกมความพยายาม

ทจะผลกดนกลมกะเหรยงอพยพลภยทางดานตะวนตกของ

ประเทศกลบพมาเชนเดยวกน แตไดรบเสยงคดคานจากทงภายใน

และตางประเทศจนไมสามารถดาเนนการได หรออยางกรณของ

แรงงานอพยพทหลบหนเขาเมองอยางผดกฎหมายและกระจด

กระจายอยทวประเทศในปจจบน ทมากไปกวานนคอการท

ประเทศไทยและเพอนบานจะเปดพรมแดน(ความเปนรฐชาต)มาก

ขนตามนโยบายของการสรางประชาคมอาเซยน แนนอนวาการ

เคลอนยายถนฐานของผคนจากประเทศหนงเขาสอกประเทศหนง

ทมสถานภาพทางเศรษฐกจและการเมองทดกวายอมเกดขนอยาง

หลกเลยงไมได ประเทศไทยจะตองมการเตรยมความพรอมใน

56

การเผชญกบปญหาผอพยพและหลบหนเขาเมองจากประเทศ

เพอนบาน รวมทงการรบฟงเสยงเรยกรองจากผทไดรบความ

เดอดรอนและการกดดนจากนานาชาตมากขน

57

การกระจายของชาวมงลาวในแขวงเซยงของ

นกเรยนมงใสชดนกเรยนแบบลาวลม

58

รายการอางอง

เทยร ฟาลส. 2547. “มงในโลกทถกลม”, สารคด, 20(231):

50-59.

พรยะ พนาสวรรณ (นามแฝง). 2525. เจาฟา. กรงเทพฯ:

ทานตะวน.

พม วงวจด. 2546. ในความทรงจ าของภม วงวจด. (แปลเปน

ไทย โดย พษณ จนทรวทน). กรงเทพฯ: บรษท เนชนบคส

อนเตอรเนชนแนล จากด.

ศขปรดา พนมยงค. 2553. เรยนรประวตศาสตรลาวผานชวต

เจาสภานวง. กรงเทพฯ: หจก. ภาพพมพ.

สรชย ศรไกร. 2548. การพฒนาเศรษฐกจและการเมองลาว.

กรงเทพฯ: โครงการจดพมพคบไฟ. (พมพครงแรก พ.ศ.

2542)

Anderson, Benedict. 1991. Imagined Communities.

London and New York: Verso. First published in

1983.

59

Appadurai, Arjun. (2002) “Disjuncture and Difference in the

Global Cultural Economy,” The Anthropology of

Globalization: a Reader. Jonathan Xavier Inda and

Renato Rosaldo, eds. Blackwell Publishing. Pp. 46-

64.

________________. (2003) “Sovereignty without

Territoriality: Notes for a Postnational Geography,”

The Anthropology of Space and Place: Locating

Culture. Setha M. Low and Denise Lawrence-

zunega, eds. Blackwell Publishing. Pp. 337-350.

BBC News. 2004 (June 22). Hmong refugees reach US: A

scheme to resettle ethnic Hmong refugees from

Thailand to the United States has got under way.

www.news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/3829267.stm

(accessed 7/25/2005).

60

__________. 2006 (December 13). Hmong group

surrenders in Laos. www.news.bbc.co.uk/2/hi/asia-

pacific/6175523.stm (accessed 1/9/2007).

Chan, Sucheng. 1994. Hmong Means Free: Life in Laos

and America. Philadelphia: Temple University

Press.

Culas, Christian. 2000. “Migrants, Runaways and Opium

Growers: Origins of the Hmong in Laos and Siam in

the Nineteenth and Early Twentieth Centuries,” in

Turbulent Times and Enduring Peoples: Mountain

Minorities in the South-East Asia Massif. Jean

Michaud, ed. CURZON. Pp.29-47.

Eriksen, Thomas Hylland. 1993. Ethnicity & Nationalism:

Anthropological Perspectives. Pluto Press.

61

Evans, Grant. 2004. Laos: Situation Analysis and Trend

Assessment. A Written Report by Grant

Evans commissioned by United Nations High

Commissioner for Refugees, Protection

Information Section (DIP).

___________. 2549. ประวตศาสตรสงเขปประเทศลาว:

ประเทศกลางแผนดนเอเชยอาคเนย . เชยงใหม :

สานกพมพซลคเวอรม. แปลเปนไทยโดย ดษฎ เฮยมอนด.

Geddes, William R. 1976. Migrants of the

Mountains: The Cultural Ecology of the Blue Miao

(Hmong Njua) ofThailand. London: Clarendon

Press.

Grigoleit, Grit. 2006. “Coming Home? : The Integration of

Hmong Refugees from Wat Tham Krabok,

Thailand, into American Society,” Hmong Studies

Journal, 7: 11-22.

62

Hamilton, Jane, 1980. “Gas Warfare in Laos:Communism’s

Drive to Annihilate a People,” A Reader’s

Digest, October, Pp.1-8.

Ivarsson, Soren. 2008. Creating Laos: The Making of a

Lao Space between Indochina and Siam, 1860-

1945. Nias Press.

Kou Yang, "Hmong Diaspora of the Post-War Period," Asian

& Pacific Migration Journal 12:3, (2003): 271-300.

Lee, Gary Yia. 1990. Refugees from Laos: Historical

Background and Causes.

http://www.hmongnet.org/hmong-au/refugee.htm

[accessed April 2004).

____________. 2000. The Hmong Rebellion in Laos: Victims

of Totalitarianism or terrorists? indigenous Affairs

Journal, 4/2000 (October-December

2000). Updated 2008.

63

Lee, Mai Na M. 2005. The Dream of the Hmong Kingdom:

Resistance, Collaboration, and Legitimacy

under French Colonialism (1983-1955). Ph.D.

Dissertation, University of Wisconsin-Madison.

Lyfoung, Touxa. 1996. Tub Npis Lisfoom Tej Lus Tseg Cia.

Matisoff, James A. 1983. “Linguistic Diversity and

Language Contact,” in Highlanders of Thailand.

John McKinnon and Wanat Bhruksasri, eds. Kuala

Lumpur: Oxford University press. Pp. 56-86.

Mayoury Ngaosrivathana and Kennon Breazeale, eds.

2002. Breaking New Ground in Laos History:

Essays on the Seventh to Twentieth Centuries.

Chiang Mai: Silkworm Books.

Prasit Leepreecha. 2001. Kinship Identity among Hmong in

Thailand. Ph.D. Dissertation, University of

Washington. Sommer, Rebecca. n.a. Hunted Like

Animals. (adocumentary film).

64

Tambiah, S. J. 1976. World Conqueror and World

Renouncer: A Study of Buddhism and Polity in

Thailand Against Historical Background.

Cambridge: Cambridge University press.

Thongchai Winichakul. 1994. Siam Mapped: A History of

the Geo-body of a nation. Chiang Mai: Silkworm

Books.

UNHCR. 2000. The State of the World’s Refugees 2000:

Fifty Years of Humanitarian Action.

http://www.unhcr.org/publ/PUBL/3ebfabado.pdf

(accessed in June 2010)

Vatthana Pholsena. 2006. Post-War Laos: The Politics of

Culture, History and Identity. Nias Press.

Yang, Dao. 1993. Hmong at the Turning Point.

Minneapolis: WorldBridge Associates, Ltd.

65

Yen Eng Chuan. ม.ป.ป. Yunnan Miao Zu Chuang Tong

Wen Hua De Bian Qian. (การเปลยนแปลง

วฒนธรรมอนตกทอดมาแตโบราณของชาวมงแหง

มณฑลยนนาน).

66

บททสอง

ผอพยพชาวมงจากประเทศลาวในศนยอพยพใน

ประเทศไทย: การตงถนฐานในประเทศทสาม

และการกลบถนฐานเดมโดยสมครใจ

สภางค จนทวานช

นบ ตงแตการสนสดสงครามเยนในภมภาคเอเชย

ตะวนออกเฉยงใตในป พ.ศ.2518 ซงทาใหประเทศลาว กมพชา

และเวยดนามเปลยนระบอบการปกครองเปนสงคมนยม ไดเกด

คลนผอพยพจากประเทศทงสามกระจายไปสประเทศตางๆ ใน

ภมภาค โดยเฉพาะสประเทศไทยซงเปนประเทศทมพรมแดนทาง

บกตดกบประเทศลาวและกมพชา ไดมผอพยพหลงไหลเขามา

จานวนรวมถง 665 ,955 คน ระหวางป พ .ศ.2518 -2529

(Chantavanich and Reynolds 1988:13) ทงนเปนการนบเฉพาะ

ผทไดรบการจดทะเบยนเปนผอพยพและไมรวมผแสวงหาทพกพง

ทชายแดนกมพชา การนาเสนอในบทนจะกลาวถงนโยบายของ

รฐบาลไทยตอสถานการณผอพยพลภยจากอนโดจนและการ

อพยพของชาวมงลาวเปนการเฉพาะ ตลอดจนการเดนทางไปตง

67

ถนฐานในประเทศทสามและการกลบถนฐานเดมโดยสมครใจใน

เวลาตอมา

1. นโยบายของรฐบาลไทยตอปญหาผอพยพจากอนโดจน

และผอพยพชาวมงลาว

เมอคลนอพยพรนแรกๆ เขามาสประเทศไทยในป พ.ศ.

2518-2519 จานวนถง 72,000 คนเศษ รฐบาลไทยยงมไดม

การกาหนดนโยบายตอปญหาผอพยพเหลาน ผอพยพกลมแรกท

เขามาถงในเดอนเมษายน พ.ศ.2518 เปนผอพยพชาวลาว

และมงกบชาวกมพชาจานวนประมาณ 42,000 คน จนกระทง

เดอนมถนายนปเดยวกนนนรฐบาลจงไดเรมมนโยบายใหความ

ชวยเหลอผอพยพโดยกาหนดใหกระทรวงมหาดไทยจดใหมศนย

พกพงช วคราวขนในพนท ชายแดน ศนยปฏบ ตการของ

กระทรวงมหาดไทยเรมดแลดานทพกอาศย อาหาร นา และ

สขภาพอนามยของผอพยพ

1.1 การก าหนดนโยบายผอพยพ สภาความมนคง

แหงชาตเปนหนวยงานสงสดทกาหนดนโยบายดานผอพยพทก

กลม เพราะรฐบาลถอวาการอพยพเขามาของผอพยพเหลาน

68

เกยวของกบความมนคงของชาต กระทรวงมหาดไทยเปน

หนวยงานท รบผดชอบในการปฏ บ ตการ ตางๆ ตลอดจน

ควบคมดแลผอพยพ กองบญชาการทหารสงสดเปนอกหนวยงาน

หน งทปฏบ ตหน าท เ ก ยวกบผ อพยพในภาระกจชายแดน

(Songprasert 1988: 79) นอกจากนน สภากาชาดไทยในฐานะ

องคกรเอกชนเพอการกศลกยงใหความชวยเหลอแกผอพยพ

โดยเฉพาะผอพยพชาวกมพชา ในระยะตนไดมการจดพนท 15

แหง เปนทพกพงชวคราวของผอพยพ

ในเดอนสงหาคม พ.ศ.2518 รฐบาลไทยไดประกาศวาผ

อพยพทเดนทางเขามาถงประเทศไทยหลงวนท 4 สงหาคม พ.ศ.

2518 จะไมถอเปนผอพยพหนการสรบ แตจะถอเปนผเขาเมอง

โดยผดกฎหมาย (อทย บณยะฉตร 2533:99-102) คาประกาศ

ดงกลาวไมไดทาใหคลนอพยพนอยลง แตกลบหลงไหลเพมเขามา

อก ในเดอนมถนายน พ.ศ.2520 คณะรฐมนตรจงไดมมตวาจะ

ไมรบผอพยพเขามาในประเทศไทยอก หากมผอพยพเขามากจะ

สงกลบประเทศ (The Nation, October 8, 1977: 2) ในชวงนเอง

รฐบาลไดเรมจดใหมการขนทะเบยนผอพยพในศนย ผทไมมาขน

ทะเบยนจะถอวาเปนผเขาเมองโดยผดกฎหมาย กองทพจะปลด

69

อาวธผอพยพใหมทพกอาวธเขามา ไดมการจดตงศนยอพยพขน

21 แหงทชายแดน และศนยสงผาน (Transit Center) อก 2 แหง

ในกรงเทพฯ ตอมาในป พ .ศ.2527 ไดยบรวมศนยอพยพ

ชายแดนเหลอ 13 ศนยใน 11 จงหวด รฐบาลไดมอบหมายให

กระทรวงการตางประเทศเจรจากบนานาประเทศเพอระดมความ

ชวยเหลอและเจรจากบประเทศตนทางเพอใหรบผอพยพกลบไป

(Songprasert อางแลว: 37)

ในป 2522 เมอผอพยพมจานวนมากขนจนกลายเปน

ประเดนทางการเมอง คณะกรรมาธการวสามญเพอพจารณา

ปญหาผอพยพในประเทศไทยของสภาผแทนราษฎรไดเสนอใหม

การออกพระราชบญญตผอพยพเพอแกปญหาและปองกนการ

บอนทาลายจากผอพยพโดยเฉพาะโดยดวน (รายงานของ

คณะกรรมาธการวสามญวสามญเพอพจารณาปญหาผอพยพใน

ประเทศไทยของสภาผแทนราษฎร ในรายงานการสมมนา

ปญหาการชวยเหลอผลภย 2522)

1.2 การเขามาด าเนนการของขาหลวงใหญผลภย

แหงสหประชาชาต (United Nations High Commissioner for

Refugees - UNHCR) นบตงแตเรมมผอพยพจากอนโดจนเขา

70

มาสประเทศไทย รฐบาลไทยไดพยายามแกไขปญหาตรงนดวย

ตนเอง แมสหประชาชาตจะพยายามเขามามบทบาทตงแตแรก

ดงปรากฎวาในเดอนกนยายนป 2518 นนเอง UNHCR ไดชวน

รฐบาลไทยเปดแถลงขาววาการรบผอพยพอนโดจนครงนนเปน

การชวยเหลอดวยเหตผลทางมนษยธรรม และในเดอนธนวาคมป

เดยวกน UNHCR กไดเชญใหรฐบาลไทยลงนามในขอตกลงวา

ดวยหลกการการไปตงถนฐานในประเทศทสามและการกลบถน

ฐานเดมโดยสมครใจ ตลอดจนหลกการไมผลกดนผอพยพกลบ

ออกไป (Chantavanich 1988: 5) ตอมา ในเดอนตลาคม พ.ศ.

2520 รฐบาลไทยตดสนใจอนญาตใหสานกงานขาหลวงใหญผล

ภยแหงสหประชาชาต เขามาดาเนนการใหความชวยเหลอผ

อพยพ พลอากาศเอกสทธ เศวตศลา รฐมนตรวาการกระทรวง

การตางประเทศไทยในขณะนนไ ดช แจงในทประชมใหญ

สหประชาชาตวา ประเทศไทยมขนบธรรมเนยมชวยเหลอผทตก

ทกขไดยากไมวาจะเปนชนชาตใด ดวยเหตนรฐบาลจงไดม

นโยบายรบผอพยพจากลาว กมพชาและเวยดนามเปนจานวนถง

130,000 คน และใหความชวยเหลอทางมนษยธรรมแกคน

เหลาน แมประเทศไทยจะไมไดเปนภาคของอนสญญาวาดวย

71

สถานภาพผลภย ป ค.ศ.1951 ของสหประชาชาต อยางไรกตาม

ความชวยเหลอนไดกลายเปนภาระทงดานคาใชจาย การดแลและ

ความมนคงของประเทศไทย (The Nation Oct 8, 1977: 2 อาง

ถงใน Songprasert อางแลว: 39) หลงจากนนจงไดมนโยบาย

อนญาตให UNHCR เขามาดาเนนการดานผอพยพในประเทศ

ไทย นอกจากการมนโยบายใหสหประชาชาตเขามาชวยแบงเบา

ภาระในการดแลผอพยพแลว นโยบายหลกอกประการ คอ การ

ชวยเหลอใหผอพยพไดเดนทางไปตงถนฐานในประเทศทสามและ

การกลบถนฐานเดมโดยสมครใจ ในปพ.ศ.2521 รฐบาลหนไปใช

มาตรการเรงรดใหสหประชาชาตชกชวนนานาชาตใหเขามาชวย

แบง เบาภาระรฐบาลไทยมากขน เพราะรฐบาลตองใช

งบประมาณแผนดนถงปละ 126.2 ลานบาท เพอชวยผอพยพ

เหลาน

1.3 การใชนโยบายผลกดน (Humane deterrence)

และการประชมทเจนวา กระแสผอพยพยงคงหลงไหลเขามา

ในเดอนมถนายน พ.ศ.2522 มผอพยพกมพชาทหนระบอบพอ

ลพตเขามาระลอกเดยวถง 80,000 คน รฐบาลไทยจงได

มอบหมายใหกองบญชาการทหารสงสดเขาดแลและมการผลกดน

72

ผอพยพกลมใหมกลบออกไปยงพนททปลอดภยจากการสรบในฝง

กมพชา (Songprasert อางแลว: 45) สหประชาชาตและ

ประชาคมนานาชาตไดประทวงการผลกดนครงนน ในทสดไดม

ขอเสนอทจะชวยรบผอพยพไปยงประเทศทสาม และขอให

ประเทศไทยยตการผลกดน รฐบาลจงไดยตการผลกดนและ

เรยกรองใหประชาคมโลกชวยเหลอไทยในการแกปญหาผอพยพ

ใหมากขน รฐบาลของพลเอกเกรยงศกด ชมะนนท ไดแถลงตอ

รฐสภาวา จะไมมการรบผอพยพเพมอก สาหรบผทเขามาใหม

รฐบาลจะจดใหคนเหลานอยทเกาะสรนทรนอยและเกาะสรนทร

ใหญ จงหวดสราษฎรธาน อยางไรกตามไมไดมการใชเกาะ

ดงกลาวเปนทพกของผอพยพดงทไดแถลงไวในเวลาตอมา

สหประชาชาตไดจดใหมการประชมรวมกบประเทศ

ตะวนตกในวนท 20-21 กรกฎาคม พ.ศ.2522 ท เจนวาเพอ

แกปญหาผอพยพอนโดจน โดยเฉพาะผอพยพชาวเวยดนามท

เรยกวา “boat people” และไดมการตกลงจะรบผอพยพจาก

ป ร ะ เ ท ศ ไ ท ย ไ ป ต ง ถ น ฐ า น จ า น ว น 8 , 0 0 0 ค น ต อ เ ด อ น

สหรฐอเมรกาตกลงจะรบไปถงเดอนละ 10,000 คน และม

ประเทศตางๆ 48 ประเทศ ยนดใหความชวยเหลอมลคา 144 ลาน

73

เหรยญสหรฐแก UNHCR เพอชวยเหลอผอพยพในประเทศไทย

รฐบาลไทยจงสามารถแกปญหาการรบภาระหนกในการดแลผ

อพยพจานวนมากและยตการผลกดนผอพยพกม พชากลบ

ประเทศในชวงนน อยางไรกตาม ดร.ถนด คอมนตร อดต

รฐมนตรตางประเทศของไทยไดวจารณวารฐบาลไทยไมมนโยบาย

ผ อ พ ย พ ท ค ง เ ส น ค ง ว า ท า ง ท ด ร ฐ บ า ล ค ว ร เ จ ร จ า ก บ

สหประชาชาตเพอใหมการจดกองกาลงรกษาสนตภาพมาประจา

ทชายแดนไทยกมพชา เพอดแลคลนผอพยพแทนทจะรบความ

ชวยเหลอแลวผอนผนใหคนเหลานพานกอยในประเทศไทย การ

ตดสนใจเชนนจะทาใหการแกปญหาผอพยพในอนาคตเปนไปโดย

ยาก รฐบาลไดพยายามชแจงวารฐบาลยงคงยนยนนโยบายไม

รบผอพยพใหตงถนฐานในประเทศไทยในระยะยาว (The Nation,

February20, 1980: 3 อางถงใน Songprasert อางแลว: 48-49)

1.4 กระแสประทวงผอพยพของคนไทย สาหรบการ

เปดโอกาสใหผอพยพไดตงถนฐานในประเทศไทยนน พลเอก

เกรยงศกด ชมะนนท นายกรฐมนตรในชวง พ.ศ.2520 ไดแถลงวา

อาจมการพจารณารบผอพยพจานวนหนงใหตงถนฐานในประเทศ

ไทยได หลงการแถลงดงกลาว รฐบาลถกวพากษวจารณจาก

74

สาธารณชนวารฐบาลควรพจารณาประเดนนใหรอบคอบ โดย

คานงถงผลประโยชนของประเทศชาตเปนหลก จานวนผอพยพม

มากเกนกวาประเทศไทยจะรบไวได คนเหลานจะมาแยงงานคน

ไทยและสวนใหญเปนแรงงานไรทกษะทจะไมชวยในการพฒนา

เศรษฐกจไทย นอกจากนนการรบผอพยพใหอยในประเทศไทย

จะ เ ปน ป จจ ย ด ง ด ดให ม ผ อพ ย พ เ ข า มา อ กแ ละจ ะท า ใ ห

ความสมพนธระหวางไทยกบประเทศเพอนบานไมราบรน

(Songpraser อางแลว: 41-43) รฐบาลไทยจงไมไดดาเนน

นโยบายรบผอพยพไวเพอตงถนฐานในประเทศไทย นอกจากการ

ประทวงไมตองการใหมการรบผอพยพมาตงถนฐานในประเทศ

ไทยในป 2520 แลวยงมการประทวงในลกษณะอนๆ ไดมการ

ประทวงผอพยพในระดบจงหวดทจนทบรถงสองครงในป พ.ศ.

2522 ใหยายผอพยพชาวกมพชาไปอยทอน มการชมนมประทวง

ทหนาสถานทตเวยดนามและมการตดโปสเตอรตามปายรถประจา

ทางในกรงเทพฯ เสนอใหผลกดนผอพยพออกไป (Songprasert

อางแลว: 56)

75

1.5 นโยบายการต งถนฐานในประเทศทสาม

(Resettlement) ตงแตป พ.ศ.2518 รฐบาลไดเรยกรองให

นานาชาตพจารณารบผอพยพอนโดจนไปตงถนฐานในประเทศท

สาม ดงปรากฏวาหลงการประชมท เจนวาในป พ .ศ.2522

ประเทศทสามเรมรบผอพยพไปตงถนฐานมากขนกวาเดม

อยางไรกตามจานวนผอพยพทไปตงถนฐานกลบลดลงในป พ.ศ.

2523 นาวาเอกประสงค สนศร เลขาธการสภาความมนคง

แหงชาตในขณะนนจงไดแถลงการณตอวาประเทศทสามทไมชวย

แบงเบาภาระผอพยพของรฐบาลไทย และแจงวาถาหากจานวน

ผไปตงถนฐานนอยลงเรอยๆ รฐบาลไทยอาจตองพจารณาผลกดน

ผอพยพกลบไปทชายแดน (Bangkok Post, August 9, 1980: 3

อางถงใน Songprasert อางแลว: 98)

ในการสงผอพยพไปตงถนฐาน รฐบาลไทยไดตงศนย

สงผานขนทอาเภอพนสนคม จงหวดชลบร เพอใหผอพยพทไดรบ

การคดเลอกจากประเทศทสามเขารบการปฐมนเทศนเตรยมตว

ดานภาษา วฒนธรรม และการใชชวตในแหลงพานกใหม รวม

แลวมผอพยพอนโดจนไดรบเลอกจากศนยพกพงชวคราวใน

ประเทศไทยไปตงถนฐานจานวนประมาณ 390,000 คน เมอพล

76

เอกเปรม ตณสลานนท เขามาดารงตาแหนงนายกรฐมนตรในป

พ.ศ.2523 รฐบาลยงคงยนยนนโยบายไมรบผอพยพใหพานก

เปนการถาวรในประเทศไทย และเรงรดใหนานาชาตรบผอพยพไป

ตงถนฐานมากขน (The Nation, December 15, 1980: 1 อางถง

ใน Songprasert อางแลว: 104-105) นอกจากนนยงเจรจาให

ประเทศทสามปรบเงอนไขการเลอกผอพยพไปตงถนฐานโดย

พจารณารบผอพยพทมการศกษานอย มภมหลงเปนเกษตรกร

และผพการเพมมากขนแทนการเลอกรบเฉพาะผมการศกษาสง

และมทกษะเชงอาชพสงเทานน โดยรวมแลวในป 2529 รวมผ

อพยพจากประเทศไทย 531,347 คนไดไปตงถนฐานในประเทศท

สาม เปนกมพชา 206,913 ราย, เวยดนาม 104,438 ราย, ลาว

ลม 150,651 ราย และมง 69,345 ราย (Pongsapich and

Chongwatana 1988: 14)

สาหรบผอพยพชาวลาวในศนยบานนาโพธ เดมถอเปน

กลมทไมมสทธไปตงถนฐานเพราะเขามาในประเทศไทยหลงป

พ.ศ.2524 แตเมอประเทศทสามขยายจานวนผอพยพทจะรบไป

ตงถนฐาน รฐบาลไทยกไดเปดโอกาสใหผอพยพในศนยดงกลาว

ซงประกอบดวยผสงอาย เดกและผทอยในศนยอพยพมาเปน

77

เวลานานไดไปตงถนฐานดวย ในป พ.ศ.2528 ผอพยพในศนย

อนๆรวมทงชาวมงในบานวนยกมสทธสมครไปตงถนฐานดวย

เชนกน ผอพยพชาวมงในประเทศไทยไดรบการคดเลอกไปตงถน

ฐานในสหรฐอเมรกาตงแตป พ.ศ.2518 เพราะรฐบาลอเมรกนถอ

วาผอพยพชาวมงกลมหนงเปนผทไดชวยฝายอเมรกาทาสงคราม

ตอสกบฝายคอมมวนสตในลาว จงไดใหความชวยเหลออยาง

ฉบพลน ดงรายละเอยดการไปตงถนฐานในหวขอทจะกลาวตอไป

สาหรบกลมผอพยพชาวมงลาว ใน ปพ.ศ.2523 ฐานทมนของกอง

กาลงมงทภเบย ภมะเทาและภหมอกในแขวงเชยงของถกทาลาย

โดยฝายสาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาวและเวยดนาม

ทาใหมชาวมงหลายพนคนอพยพเขามาในฝงไทย รฐบาลไทยได

เสนอตอรฐบาลลาวเพอสงผอพยพชาวลาวลมและมงกลบ แต

รฐบาลลาวขณะนนไมสนใจ รฐบาลจงหนมาเรงรดประเทศทสาม

ใหรบผอพยพไปตงถนฐานใหมากขนและเรวขน และลดจานวนผ

อพยพลง

1.6 นโยบายการกลบถนฐานเดมโดยสมครใจ

(Voluntary repatriation) การสงผอพยพกลบถนฐานเดมโดย

สมครใจเรมในป พ.ศ. 2523 เปนการสงชาวกมพชากลมแรกจาก

78

อาเภอสระแกว จานวน 9,000 คน ทตองการจะกลบประเทศ

(Pongsapich and Chongwatana 1988:18)ตอมาในเดอน

พฤษภาคม พ.ศ.2526 ผอพยพชาวกมพชาจานวนประมาณ

20,000 คน ทพานกอยในศนยพกพงชวคราวทอาเภอตาพระยา

จงหวดปราจนบรถกสงกลบ ผอพยพรนตอมาจานวน 70,000

คน กเดนทางกลบประเทศกมพชาในเดอนกรกฎาคมปเดยวกน

นนเอง หลงจากนนไดมการสงชาวลาวกลบถนฐานเดมจานวน

2,894 คนในป พ.ศ.2526 เปนรนแรก ประกอบดวยลาวลม

2,108 คน ชาวเขา 786 คน (Pongsapich and Chongwatana

อางแลว :18) ในปถดมารฐบาลไทยสามารถเจรจากบรฐบาลลาว

เพอสงผอพยพชาวลาวกลบประเทศลาวได โครงการกลบถนฐาน

เดมโดยสมครใจของลาวจงเรมขนหลงเดอนเมษายน พ.ศ.2527

และมการทะยอยกลบเรอยๆ รวมแลวมผอพยพเพยง 11,916

รายทเดนทางกลบถนฐานเดม ในจานวนนมชาวเขาเผาตางๆรวม

ชาวมง 786 ราย ลาวลม 2,108 ราย (Pongsapich and

Chongwatana อางแลว:14) อยางไรกดหลงป 2529 ยงมผอพยพ

เดนทางกลบถนฐานเดมอกจานวนหนง

79

อนทจรงไดมการเดนทางกลบของผอพยพชาวลาวหลาย

ร ะ ล อ ก เ ป น ก า ร ก ล บ โ ด ย ด า เ น น ก า ร ก น เ อ ง ท เ ร ย ก ว า

“spontaneous repatriation” เน องจากผ อพยพเหนว า

สถานการณในประเทศลาวสงบและปลอดภยเพยงพอแลว

อยางไรกตาม ผอพยพกลบแบบนเปนลาวลม แทบไมมชาวมง

กลบประเทศลาวแบบดาเนนการเองเลย เพราะผอพยพชาวมง

สวนใหญไมตองการกลบประเทศลาว คนเหลานอางวาชวตใน

ประเทศลาวมแตความอดอยากและความตาย ขาดอสรภาพ มภย

ทางการเมองและคอมมวนสต หากกลบไปจะตองถกจบกม

(Chongwatana 1988: 203) นอกจากนนชาวมงในบานวนยสวน

ใ ห ญ ย ง เ ค ย เ ป น ท ห า ร ท ต อ ส ก บ ร ฐ บ า ล ล า ว ส ง ค ม น ย ม

(Pongsapich and Chongwatana 1988 :30) การดาเนน

นโยบายผอพยพสาหรบกลมของชาวมงลาวจงมความยากลาบาก

เปนพเศษดงจะกลาวตอไป

1.7 ทางเลอกอนๆ นอกจากการใชนโยบายตงถนฐาน

ใหมในประเทศทสามและกลบถนฐานเดมโดยสมครใจแลว ได

พบวามผอพยพกลมเลกๆ สองกลมไดรบการพจารณาทจะใหขอ

สญชาตไทยได กลมแรกคอผอพยพจากเกาะกงทเรยกกนวาคน

80

ไทยเกาะกง กระทรวงมหาดไทยไดพจารณาวาผมหลกฐานวาเกด

ในประเทศไทยและอพยพเขาไปในเกาะกงกอนป 2518 จะเขา

ขายผมสทธไดรบสญชาตไทย อกกลมหนงคอชาวถน (Htin) และ

ชาวมงทอางวาเกดในประเทศไทยและอพยพเขาไปหาททากนใน

ลาวจานวนประมาณ 20 คน คนกลมนสามารถหาหลกฐานการ

เกดมายนยนไดวาเกดในประเทศไทย จงไดรบสญชาตไทยและตง

ถนฐานอยทบานสามกก จงหวดเชยงรายใกลชายแดนลาว

(Pongsapich and Chongwatana 1988 :20-21) แมตวอยาง

ดงกลาวจะเปนจานวนนอย แตกสะทอนใหเหนความยดหยนของ

รฐบาลไทยในการกาหนดสถานภาพของบคคลจากกลมผอพยพ

โดยยดทงหลกกฎหมายประกอบกบขอเทจจรง

2. การอพยพยายถนของชาวมงจากประเทศลาวมายง

ประเทศไทยระลอกแรก

ผอพยพชาวมงจากประเทศลาวเรมอพยพเขาสประเทศ

ไทยตงแตป 2518 และอพยพตอเนองมาเรอยๆ จนถงป พ.ศ.2529

(ค.ศ.1986) รฐบาลไทยไดจดใหผอพยพชาวมงและผอพยพกลม

อน ๆในศนยอพยพ 21 แหง ตอมากระทรวงมหาดไทยไดลด

81

จานวนศนยอพยพเหลอ 13 แหง ศนยอพยพทมชาวมง อยมาก

ทสด คอ ศนยอพยพบานวนย

เมอพจารณากระแสการอพยพของชาวมงและชาวลาว

จากประเทศลาวระหวางปพ.ศ.2518-2529 จะพบวา ในปแรกม

ชาวมงอพยพออกมามากถง 44,659 ราย คดเปนรอยละ 81 ของผ

อพยพจากลาวทงหมดในปนน (ดตารางท 1) แสดงใหเหนวาคน

กลมน เปนกลมทไดรบผลกระทบจากการเปลยนระบอบการ

ปกครองในลาวมากทสด หลงจากป พ.ศ. 2518 จานวนผอพยพ

ชาวมงลดเหลอ 7,266 คน และขนๆ ลงๆ จนถงป พ.ศ. 2521-2 จง

มผอพยพออกมาอกระลอกใหญถง 23,943 คน และ 14,801 คน

เพราะฐานทมนของชาวมงในแขวงเชยงของถกทาลายโดยทหาร

ปะเทดลาวและทหารเวยดนาม ผอพยพยงคงยายถนมายง

ตอเนอง จนถงป 2529 รวมแลวมจานวนถง 120,665 คน นบเปน

รอยละ 37.33 ของผอพยพจากลาวทงหมด

82

ตารางท 1 จ านวนผอพยพชาวลาวลมและชาวมงในประเทศ

ไทย พ.ศ.2518-2529

ป ลาวลม มง รวม

สดสวนของ

ผอพยพ

ชาวมง

2518 10,195 44,659 54,854 81.41

2519 19,499 7,266 26,765 27.15

2520 18,070 3,873 21,943 17.65

2521 48,781 8,013 56,794 14.11

2522 22,045 23,943 45,988 52.06

2523 28,967 14,801 43,768 33.82

2524 16,377 4,356 20,733 21.01

2525 3,203 1,816 5,019 36.18

2526 4,571 2,920 7,491 38.98

83

2527 14,616 3,627 18,243 19.88

2528 13,344 943 14,287 6.6

2529 2,911 4,448 7,359 60.44

รวม 202,579 120,665 323,244 37.33

ทมา: Chantavanich and Reynolds (eds) 1988:13

ผอพยพชาวมงจากลาวมกเดนทางเปนกลมๆ กลมละ

ประมาณ 40-50 คน สวนใหญเดนทางมาจากแขวง 5 แขวงใน

ประเทศลาวไดแก ไซยบล หลวงพระบาง เชยงของ เวยงจนทน

หลวงนาทา และเมองเพยงและเวยงไซ (ดตารางท 2 และแผนท 2)

ผอพยพทเปนกลมตวอยางการวจยสวนมากมาจากแขวงไซยบล

เหตผลทอพยพมาจากการสมภาษณโดยนกวจยผอพยพชาวมง

ระบวา หนภยจากการอาจถกจบกมหรอถกฆาโดยรฐบาลลาว

กลมทอพยพมาทหลงจะระบวาหนการ “สมมนา” เคยเปน

ทหารมงรบใชฝายอเมรกน ในแงอาชพมผเปนเกษตรกรรอยละ 27

และไมมอาชพถงรอยละ 57 สวนใหญมาจากเขตชนบทของลาว

สวนผทมงานทาขณะอยในศนยอพยพมเพยงรอยละ 28 งานททา

84

คอ งานทอผา และมผไมรหนงสอสงถงรอยละ 75 (Chantavanich

and Reynolds (eds) 1988:23)

ตารางท 2: ภมล าเนาของผอพยพชาวมงในประเทศไทย

แขวง/เมอง %

ไซยบร 76.2

หลวงพระบาง 8.5

เชยงของ 1.0

เวยงจนทน 1.0

หลวงน าทา 3.0

เพยง 4.3

อนๆ 6.0

ทมา: Noppawan Chongwatana 1988 :197

85

3. สภาพความเปนอยของชาวมงลาวในศนยอพยพใน

ประเทศไทย

การทผอพยพจากอนโดจนยงคงหลงไ หลเขามาใน

ประเทศไทยหลงป 2520 และรฐบาลตองรบภาระในการดแลคน

เหลานเปนระยะเวลานานถง 10 ป รฐบาลของพลเอกเกรยงศกด

ชมะนนท จงไดมการกาหนดนโยบายโดยสภาความมนคง

แ ห ง ช า ต ว า จ ะ ผ ล ก ด น ผ อ พ ย พ ท ง ห ม ด อ อ ก ไ ป

(Songprasert1988: 111-112)

มงสวนใหญจะอยทศนยอพยพบานวนย อาเภอปากชม

จงหวดเลย ศนยเชยงคา จงหวดพะเยา ศนยบานนายาว

จงหวดนาน กมผอพยพชาวมงพานกอยเชนกน (ดแผนท 1) แต

จานวนนอยกวาทบานวนย รวมสองแหงแลวไมเกนหนงหมนคน

ขณ ะใ ช ช ว ต อย ใน ศ นย อ พ ย พ ช า ว ม ง เป นก ล มท ม คว า ม

กระตอรอลนในเร องการ ศกษานอยกว าผ อพยพกล ม อน

(Pongsapich and Chongwatana 1988: 12-47) ผอพยพ

ชาวมงไดรบความชวยเหลอและเงนสงมาจากญาตทไปตงถนฐาน

ในประเทศทสามเฉลยแลวครอบครวละ 1,700 บาทตอครง ป

หนงๆ จะไดรบประมาณ 4 ครง รวมแลวจะไดรบเงนสงกลบบาน

86

ประมาณ 6,800 บาท ชาวมงสวนใหญอยากไปตงถนฐานท

อเมรกา ออสเตรเลย แคนาดา และฝรงเศส เพราะมญาตหรอ

เพอนอยทนน หรอเพราะตองการมอนาคตทดกวา อยางไรกตาม

ผอพยพชาวมงทมญาตหรอเพอนในตางประเทศทรบเปน

สปอนเซอรรบผอพยพใหมไปอยดวยมเพยงรอยละ 20 ของผ

อพยพมงทงหมด เมอถกถามวาตองการกลบประเทศลาวหรอไม

ชาวมงในศนยอพยพตอบวาจะกลบลาวถาไมเปนคอมมนสต

ชวตในศนยอพยพบานวนย

ศนยอพยพบานวนยตงอยในบรเวณภเขา มเนอท 750 ไร

แบงออกเปนเกาเขต มอาคารพกอาศย 360 หลง แตละหลงม

หองพกขนาด 3X5 ตารางเมตร จานวน 16 หอง ผอพยพชาว

มงพกอยครอบครวละหอง

ชาวมงสวนใหญอยในศนยอพยพมากเกน 10 ป ปกต

ผหญงมงจะทางานบานและผชายทาไร แตเนองจากศนยอพยพม

สภาพแออด ชาวมงจงไมมอะไรทา อยเฉยๆ ไปวนๆ มงานฝมอ

เยบปกถกรอยเปนหลก เพราะชาวมงมฝมอในการเยบปกถกรอย

มาก มงเพยงรอยละ 22 เรยนภาษาตางประเทศโดยเฉพาะ

87

ภาษาองกฤษ เพราะอยากไปตงถนฐานในประเทศทสาม สวน

ใหญพอใจทจะอยทบานวนยเพราะเปนศนยอพยพสาหรบมง

โดยเฉพาะ เมอถามวาถารสภาพการใชชวตในศนยอพยพ

ลวงหนาจะอพยพมาประเทศไทยหรอไม มผตอบถงรอยละ 96 ท

ยนยนวายงคงจะมาประเทศไทย คาตอบนแสดงถงความแนวแนท

จะอพยพจากประเทศลาวเขามาสประเทศไทย นอกจากนนผตอบ

ชาวมงถงรอยละ 77 ยนยนวาไมตองการกลบไปพานกอยทบาน

เดมในประเทศลาว เพราะกลววาชวตจะไมปลอดภย ขาด

อสรภาพและถกควบคมทางการเมอง

ในแงการบรหารศนยอพยพบานวนยอยภายใตการดแล

ของกระทรวงมหาดไทย มหวหนาและรองหวหนาชาวมงทไดรบ

การเลอกจากผอพยพชาวมงในศนยเปนผนาประจาแตละอาคาร

เดกชาวมงไดเรยนในโรงเรยนทจดตงขนในศนยอพยพ และมการ

สอนภาษาไทยในศนยดวย มโรงพยาบาลขนาด 100 เตยง หนง

แหง มองคกรพฒนาภาคเอกชนรวม 13 ราย ทางานในศนยบาน

วนย

88

4. การเดนทางไปตงถนฐานในประเทศทสาม(Resettlement)

ชาวมงสวนใหญมความตองการเดนทางไปตงถนฐานใน

ประเทศทสามตามแนวทางการแกปญหาผอพยพลภยอยางถาวร

ในโครงการไปตงถนฐานในประเทศทสามระหวางป พ.ศ.2518-

2525 มชาวมงลาวไดเดนทางไปตงถนฐานมากถง 72,768 คน (ด

ตารางท 3) ประเทศหลกๆทรบชาวมงไป คอ สหรฐอเมรกา

(63,488 คน) ฝรงเศส (7,930 คน) แคนาดา (585 คน) และ

ออสเตรเลย (349 คน

ตารางท 3 ชาวลาวและชาวมงทเดนทางไปตงถนฐานใน

ประเทศทสาม (ป พ.ศ.2518-2526)

ประเทศทไปตงถน

ฐาน ลาวลม มง รวม

1.สหรฐอเมรกา 102,783 63,488 166,271

2.ฝรงเศส 25,070 7,930 33,000

3.แคนาดา 12,793 585 13,378

4.ออสเตรเลย 7,034 349 7,383

5.เยอรมน 1,646 21 1,667

6.นวซแลนด 766 0 766

89

7.จน 2,503 139 2,642

8.สวสเซอรแลนด 505 13 518

9.เบลเยยม 957 5 962

10.ญปน 642 16 658

11.อารเจนตนา 931 222 1,153

12.อนๆ 24 0 24

รวม 155,654 72,768 228,422

ทมา: Chantavanich and Reynolds (eds) 1988:17

อยางไรกตาม จากการสมภาษณผอพยพชาวมงในศนย

อพยพบานวนยในป พ.ศ.2529 ไดพบวามผอพยพไมถงครงหนง

(47%) ทมความตองการไปตงถนฐานในประเทศทสาม ผอพยพท

เหลอรอยละ 53 ระบวาไมตองการไปตงถนฐานในประเทศทสาม

(ดตารางท 4 ประกอบ) เมอเทยบกบผอพยพกลมอนในศนย

อพยพอนทเปนลาวลม กมพชา เวยดนาม จะมผตอบวาตองการ

ไปตงถนฐานสงถงรอยละ 80-100 การทผอพยพชาวมงมากกวา

ครงระบวาไมตองการไปประเทศทสามอาจจะเปนเพราะสาเหต

สาคญคอไมมสปอนเซอรทจะรบรองดแลในประเทศทสาม (56

จาก 160 รายไมมสปอนเซอร) และไมไดรบการคดเลอกหรอเขา

90

สมภาษณเพอไปตงถนฐาน (41ราย จาก 160 ราย) นอกจากนน

อาจมเหตผลทางการเมองทผตอบไมไดระบ ในการวจยครงนผให

สมภาษณเปนหวหนาครอบครวซงสวนใหญเปนชายและเคย

พานกอยในศนยอพยพบานนายาวทจงหวดเลยมากอนถงรอยละ

81 จงอาจมสวนหนงทตองการพานกอยในประเทศไทยตอไปเพอ

ตอสทางการเมองและไมตองการไปตงถนฐานในประเทศทสาม

ตารางท 4 ขอมลเกยวกบการไปตงถนฐานในประเทศทสาม

ของผอพยพมงลาวในศนยบานวนย

รายการ จ านวน รอยละ

1.สนใจจะไปต งถนฐาน

หรอไม

สนใจ 75 46.9

ไมสนใจ 85 53.1

รวม 160 100

2.ประเทศทอยากไปตงถน

ฐาน

สหรฐอเมรกา 63 39.4

91

ประเทศอนๆ 12 7.5

ไมตอบ 85 53.1

รวม 160 100

3.เหตผลทอยากไป

ประเทศดงกลาว

มญาตและเพอนอยทนน, ม

อนาคต

มอสระภาพ, ไมมสงคราม

ไมมคอมมวนสต

56 35

อนๆ 16 10

ไมตอบ 88 55

รวม 160 100

4.มสปอนเซอรส าหรบการ

ตงถนฐานหรอไม?

ม 14 8.75

ไมม 56 35

ไมตอบ 90 56.25

รวม 160 100

92

5.จ านวนผอพยพทไดรบ

การสมภาษณหรอไดรบ

คดเลอกแลว

ไดสมภาษณ/ตอบรบแลว 31 19.4

ยงไมไดสมภาษณ/ไมตอบรบ 41 25.6

ไมตอบ 88 55

รวม 160 100

ทมา: Pongsapich and Chongwatana 1988: 228-231

การตงถนฐานของชาวมงในสหรฐอเมรกา

จากขอมลของฝายสหรฐอเมรกาในระหวางปพ.ศ. 2518-

2526 มชาวมงอพยพจากลาวเดนทางไปตงถนฐานในอเมรกาถง

53,950 คน (Olney 1986:179-187) ปทเดนทางไปมากทสดคอป

2523 (27,242 คน) เพราะเปนปทสหรฐอเมรกามนโยบายรบผ

อพยพชาวมงมากเปนพเศษ (ดตารางท 5) คนเหลานกระจายอย

ในสามพนทหลกๆในสหรฐอเมรกาคอ ในแคลฟอรเนยประมาณ

3,000 คน นอกแคลฟอรเนย 34,000 คน และอยในตอนกลางของ

ประเทศ(รฐมนเนโซตาและรฐใกลเคยง) อก 22,000 คน เมอง

93

ใ ห ญ ท ผ อ พ ย พ ก ร ะ จ ก ต ว อ ย ม า ก ท ส ด เ จ ด เ ม อ ง ไ ด แ ก

Fresno,Minniapolist-St.Paul,Orange County, Providence,

Portland, Fort Smith และ Dallas-Fort Worth ชมชนใหญ ๆ ม

ชาวมงอาศยอยนบหมนคน แตชมชนเลกๆ จานวน 56 ชมชนมไม

เกนหนงพนคนตอชมชน การกระจกตวของชาวมงเกดขนเพราะ

ชาวมงทอพยพมากอนและยนดเปนสปอนเซอรใหชาวมงทสมคร

มาตงถนฐานใหมอยในเมองเหลานอยแลว อยางไรกตามชาวม

งอพยพมกมการยายถนครงทสองหลงจากเขามาถงอเมรกาแลว

สองป สวนใหญนยมยายไปแคลฟอรเนยเพราะอากาศอนกวา

บรเวณอน ทาให Fresno เปนเมองทมมงมากทสด และสราง

ปญหาเกยวกบระบบสวสดการสงคมและเงนชวยเหลอแกผอพยพ

เขามาใหม ดงปรากฎวาในป 1983 มมงถง70,000 คนอยภายใต

ระบบสวสดการสงคมของ Fresno (Finch 1986: 184-187)

เหตผลหลกๆทชาวมงยายถนฐานเขามามากนอกจากเรองดนฟา

อากาศกเปนเรองการตกงาน การอยากเรยนภาษาองกฤษและ

การอบรมอาชพ ความใฝฝนอยากทางานเกษตร การยายมาเพอ

ขอสวสดการทางสงคม และการยายตามๆ กนมา ชาวมงอพยพ

ทพดภาษาองกฤษไมไดจะมปญหามากในการประกอบอาชพใน

94

อเมรกา ชาวมงหญงทขาดแรงจงใจทางการศกษา การขาดทกษะ

ทางภาษาและอาชพมกประสบปญหาในการดารงชวตและการ

ปรบตวใหเขากบสงคมใหม สวนหนงทไมมงานทายงคงตองอาศย

สวสดการสงคมทาใหเปนภาระแกรฐบาลทองถนทพานกอย

เยาวชนมงมแนวโนมจะปรบตวไดดกวารนพอแม เรยนร

วฒนธรรมอเมรกนและคงอตลกษณความเปนมง แตสวนใหญจะ

อยากเปนอเมรกน (Cohn 1986:197-201) ชาวมงอพยพพยายาม

แกปญหานดวยการขออนญาตรฐจดตงโรงเรยนมงของตนเพอให

การศกษาลกหลานและธารงอตลกษณความเปนมงดงเชน

Hmong Chartered School ทรฐมนเนโซตา และโรงเรยนสด

สปดาหสอนภาษาและวฒนธรรมของมงทออสเตรเลย (Lee

1986: 55-63) ชาวมงเปนชาตพนธหนงทมจานวนบตรมากและไม

นยมวางแผนครอบครว ทาใหจานวนเยาวชนชาวมงในประเทศท

เขาไปตงถนฐานมจานวนมากไปดวย

95

ตารางท 5 ผอพยพชาวมงทตงถนฐานในสหรฐอเมรกาและ

ในประเทศอน (1975-1983)

ป จ านวนใน

สหรฐอเมรกา

ประเทศอน จ านวน

1975 301 ฝรงเศส 6,564

1976 3,058 เฟรนชกยยานา 1,413

1977 1,655 แคนาดา 806

1978 3,873 ออสเตรเลย 317

1979 11,301 อารเจนตนา 222

1980 27,242 อนๆ 289

1981 3,704 รวม 9,611

1982 2,511

1983 300

รวม 53,945

ทมา: Olney 1986:180-181

จากตารางท 5 จะเหนไดวาการไปตงถนฐานในประเทศท

สามของชาวมงเรมตงแตปแรกของการยายถนออกจากประเทศ

96

ลาวในป 2518 ในปนนมผอพยพชาวมงเดนทางไปอเมรกาเพยง

301 คน ในปถดมากเพมขนเกอบสบเทาเปน 3,058 คน และ

ยงคงเดนทางไปตงถนฐานอยอยางตอเนอง ในป พ.ศ.2520,

2521 จานวน 1,655 และ 3,873 คน ตามลาดบ อยางไรกตามใน

ป 2522 จานวนชาวมงทไปตงถนฐานทสหรฐอเมรกาสงขนถง

11,301 คน และสงมากกวาเทาตวเปน 27,242 คนในป 2533 ซง

นบเปนปทมการรบผตงถนฐานชาวมงสงสดในประวตการรบผตง

ถนฐานกลมน เหตทมการรบจานวนมากเปนเพราะชวงระยะป

2522-2523 เปนชวงทผอพยพชาวมงทะลกเขามาจานวนเรอน

หมนจากการทฐานทมนในแขวงเชยงของถกโจมต นอกจากนนยง

เปนชวงทรฐบาลไทยรณรงคใหประเทศทสามรบผอพยพจาก

ประเทศไทยเพมมากขน และขอใหลดเงอนไขการเลอกผอพยพให

ครอบคลมกลมดอยโอกาสมากกวาเดม หลงจากนนในป 2524-

25 27 ก ย ง ม ผ อ พ ย พ ช าว ม ง ท เ ดน ทา ง ไ ป ต ง ถ นฐ าน ใ น

สหรฐอเมรกา แตรายงานสถตของ Douglas Olney ผเชยวชาญ

ดานมนษยวทยาและประชากรจากมหาวทยาลยมนเนโซตาจบลง

เพยงป 2527

97

ในแงสขภาพอนามยชาวมงอพยพในสหรฐอเมรกาม

ประวตของการเสยชวตดวยอาการทเรยกวา Nocturnal Death

Syndrome ซงเปนการเสยชวตโดยเฉยบพลนขณะนอนหลบ

หรอทเรยกวาอาการ “ ไหลตาย” อาการนไมไดเกดเฉพาะกบ

ชาวมง แตเกดกบผอพยพอนโดจนกลม อนๆดวย ดงสถต

ผเสยชวตดวยอาการดงกลาวระหวางป 1977-1983 ในอเมรกาม

ถง 79 ราย เปนชาวมง 39 ราย, ลาว 21 ราย, กมพชา 10 ราย

และเวยดนาม 9 ราย ไดมแพทยจากอเมรกาตดตามหาสาเหตใน

ศนยอพยพบานวนย และไดพบวาขอมลเกยวกบการเสยชวตของ

ผอพยพโดยทวไปมนอยมาก ผทเสยชวตในศนยอพยพจะไมมการ

ลงบนทกเก ยวกบสาเหตของ การตาย แมผท เสยชวตใน

โรงพยาบาลกไมมลงบนทกเชนกน อยางไรกตามแพทยไดพบวาม

ชาวมงทเสยชวตจากอาการไหลตายในศนยบานวนยและศนย

อนๆดวยในป 1981 และคนเหลานไดถกบนทกวาตายโดยไม

ทราบสาเหต ( Munger 1986: 379-395) ในงานวจยชนอนๆได

พบวาผอพยพชาวมงทไปตงถนฐานในอเมรกาไมเคยชนกบการ

รกษาพยาบาลสมยใหมยงคงนยมใหหมอผรกษามากกวา และม

98

ความระแวง สงสย หรอรงเกยจแพทยแผนปจจบน ( Lemoine

1986:337-348)

5. การกลบถนฐานเดมโดยสมครใจของชาวมง (Voluntary

repatriation)

แมจะมชาวมงลาวเดนทางไปตงถนฐานในประเทศทสามถง

เจดหมนคนเศษ แตกยงมผตกคางอยในศนยอพยพรวมแลวไมตา

กวาหกหมนคน เมอเปรยบเทยบระหวางชาวมงกบชาวลาวลมแลว

จะพบวามชาวมงตกคางอยมากกวาประมาณเทาตว ผตกคาง

ชาวมงนสวนหนงเปนผทไมผานการคดเลอกของประเทศทตนสมคร

ไปตงถนฐาน อาจเปนเพราะคณสมบตไมถงในดานใดดานหนง เชน

ไมผานการตรวจสขภาพเพราะพบสารเสพตดในปสสาวะ หรอไมม

ชาวมงในประเทศทสามเสนอตวเปนสปอนเซอรชวยเหลอถาจะ

เดนทางไป แตกมชาวมงอพยพจานวนไมนอยเชนกนทไมตองการ

สมครไปตงถนฐานในประเทศทสามดงไดกลาวมาแลว การไมไดไป

ตงถนฐานทาใหมผอพยพชาวมงลาวคางอยในศนยอพยพใน

ประเทศไทยรวม 60,716 คน เมอถงป 2530 (ดตารางท 6)

99

ตารางท 6 จ านวนผอพยพชาวลาวลมและชาวมงทคางอยในศนย

อพยพในประเทศไทย

ป ลาวลม มง

1975 274 4,582

1976 868 5,022

1977 988 969

1978 1,466 3,097

1979 1,382 12,198

1980 1,608 8,408

1981 2,371 3,715

1982 1,542 3,119

1983 2,116 3,649

1984 7,312 4,244

1985 7,391 3323

1986 2,318 6499

1987 1,902 1,891

Total 31,538 60,716

ทมา: Chantavanich and Reynolds (eds) 1988:23

100

จากสถตในตางรางท 7 จะพบวาระหวางป 2523-2532 ม

ผอพยพชาวลาวลมและชาวมงเดนทางกลบประเทศลาวจานวน

เพยง 3,830 คนและ 1,227 คน ตามลาดบ จงทาใหมการรณรงค

ชกชวนใหชาวลาวและชาวมงกลบถนฐานเดมมากขน

ตารางท 7 จ านวนชาวลาวลมและชาวมงทเดนทางกลบ

ประเทศลาว (2523-2532)

ป ลาวลม มง รวม

2523 193 - 193

2524 279 216 540

2525 791 278 1,069

2526 515 80 -

2527 200 3 203

2528 101 134 235

2529 134 97 231

2530 33 37 70

2531 160 107 267

2532 1,424 275 1,699

101

รวม 3,830 1,227 4,507

ทมา : พอล ราเบ เขยน องคณา กมลเพชร แปล 2533: 39-

42

ดวยเหตทมผอพยพชาวลาวและชาวมงตกคางอยในศนย

ผอพยพในประเทศไทยจานวนมากในป 2532 UNHCR จงไดรเรม

โครงการกลบถนฐานเดมโดยสมครใจและรณรงคใหขอมลขาวสาร

แกชาวมงลาวใหเลอกเดนทางกลบลาว ไดมการจดประชมสาม

ฝาย คอ ผแทนฝายรฐบาลไทย ผแทนฝายรฐบาลลาว และผแทน

UNHCR ขนทเมองหลวงพระบางถงสองครงเพอวางแผนและ

กาหนดรายละเอยดของการเดนทางกลบถนฐานเดม อยางไรก

ตามมชาวมงลาวสมครเขาโครงการนนอยกวาชาวลาวลม

ในชวง 10 ประหวาง พ.ศ. 2523-2532 มชาวมงเพยง

1,271 คนทเดนทางกลบประเทศลาวโดยสมครใจในขณะทกลม

ชาวลาวอพยพกลบประเทศลาวมากกวาถง 3-5 เทา ทงนเปน

เพราะชาวมงยงไมวางใจในโครงการสงผอพยพกลบถนฐานเดม

เมอถงป 2533 จงมชาวมง ตกคางอยในศนยอพยพถง 52,244 คน

(ดตารางท 8) ในขณะทมชาวลาวพนราบเพยง 14,201 คน (ราเบ

2533:5) ในป 2532 UNHCR จงไดจดใหมการประชมสามฝาย

102

(ลาว ไทยและสหประชาชาต) ขนทหลวงพระบาง และในป 2534

กมการประชมสามฝายครงทสองทหลวงพระบางเพอวางแนวทาง

ในการรบผอพยพจากประเทศลาวทงทเปนลาวลมและลาวเทง

ตารางท 8 จ านวนผอพยพชาวมงทเดนทางกลบประเทศลา,

ไปตงถนฐานในประเทศทสามและตกคางอยในประเทศไทย

ป เดนทาง

กลบ

ประเทศ

ลาว

ไปตงถน

ฐานใน

ประเทศท

สาม

ตกคางอย

ในศนย

อพยพใน

ประเทศ

ไทย

รวม

1975 - 454 44,205 44,659

1976 - 4,593 46,878 51,471

1977 - 2,481 48,270 50,751

1978 - 5,424 50,859 56,283

1979 - 13,326 61,474 74,802

1980 - 28,927 53,866 82,793

1981 261 4,437 56,054 60,752

103

1982 278 3,003 52,918 56,199

1983 80 1,414 47,343 48,837

1984 3 2,401 54,748 57,152

1985 134 2,330 56,238 58,672

1986 97 4,349 59,476 63,922

1987 37 8,636 54,095 62,768

1988 107 11,500 58,017 69,624

1989 275 8,957 53,629 62,861

1990 336 2,190 53,244 55,435

1608 104,422

ทมา: พอล ราเบ เขยน องคณา กมลเพชร แปล 2533:37

ขนตอนและรายละเอยดของการด าเนนการกลบถนฐานโดย

สมครใจ

ขนตอนในการดาเนนงาน เรมตงแตผอพยพจะตองผาน

การตรวจสอบจากเจาหนาทของลาวตามบรเวณชายแดนกอน

จากนนกจะตองผานการตรวจสอบในหมบานตามทอยในการขน

ทะเบยนเปนพลเมองทถกตองตามกฎหมาย การดาเนนงานตาม

104

ขนตอนตางๆ นแสดงถงความเอาใจใสของเจาหนาทองคการ

สหประชาชาตในการใหความรวมมอกบรฐบาลลาวตอโครงการ

จดสงผอพยพกลบถนฐานดวยความสมครใจของ UNHCR เปน

อยางด UNHCR ยงใหความชวยเหลอในดานการจดเตรยมเครอง

อปโภคบรโภคตางๆ สาหรบผอพยพแตละคนทจะเดนทางกลบไป

ยงลาว อาทเชน เสอผา รองเทา ยารกษาโรค เครองใชไมสอย

ตางๆ รวมทงอาหารแหง เมอเดนทางถงประเทศลาว UNHCR ท

เวยงจนทนไดมอบเครองใชไมสอยทจาเปนในครวเรอนรวมทง

เครองมอทาการเกษตรอกดวย และยงใหการรบรองวาในชวง

ระยะ 6-12 เดอน ผอพยพกลบจะไดรบการแจกจายขาวสารตอไป

แตทงนก ตองขนอยกบผลผลตในการเกบเกยวขาวครงแรก

นอกจากน UNHCR ทเวยงจนทนยงไดสนบสนนการจดสรางถนน

และสาธารณปโภคในระดบหมบาน รวมถงการกอสรางโรงเรยน

สถานอนามย เขอนเกบกกนาเพอการชลประทาน การขดคลองสง

นาและการสรางประตกนนา และการอบรมความรในดานอาชพ

ตาง ๆ สาหรบผกลบถนฐาน นบตงแตป พ.ศ . 2523 ทโครงการน

ไดเรมดาเนนงานมา UNHCR ไดสนบสนน 25 โครงการ พนท 12

105

จงหวดรวมคาใชจายทงหมดประมาณ 3,800,000 ดอลลาหสหรฐ

หรอคดเปนเงนไทยประมาณ 95,00,000 บาท” (ราเบ 2533:8)

จดผานแดนส าหรบการเดนทางกลบ

จดผานแดนไทย จดผานแดนลาว

1.ชองเมก โพนทอง

2.มกดาหาร สะหวนนะเขต

3.หนองคาย ทาเดอ

4.เชยงของ หวยทราย

5.นครพนม ทาแขก

6.ทาแพขนานยนต ทาหนาแลง

คาใชจายในการเดนทางทงหมดรบผดชอบโดย UNHCR

และผแทน UNHCR จากทงสองประเทศจะเปนผกาหนดวน

เดนทาง ชาวมงในศนยอพยพสวนใหญไดรบขอมลเกยวกบการ

กลบถนฐานโดยสมครใจผานทาง UNHCR บางรายไดจาก

กระทรวงมหาดไทยของไทยและจากแหลงอน ๆ เมอถงป 2535 ม

ชาวลาวภเขาซงสวนใหญเปนชาวมงทะยอยเดนทางกลบถนฐาน

106

เดมรวมจานวน 3,413 คน ซงนบวานอยเมอเทยบกบจานวนผ

อพยพชาวมงทงหมด (ชาวเขา) กลบบาน ผลจากการประชมได

ตกลงกนวาจะมผอพยพกลบเดอนละ 150-300 คน ทกเดอน

ผสมครเขาโครงการกลบถนฐานเดมจะไดเดนทางภายในไมเกน

สองเดอน

ไดมการกาหนดกรอบเวลาใหมการสงผอพยพกลบลาว

รวมทงสน 60,000 คนภายใน ป 2537 โดยแบงเปนสามชวงดงน

ชวงทหนง 5,000-6,000 ครอบครว พฤษภาคม 2535

ชวงทสอง 6,000 ครอบครว มถนายน 2536

ชวงทสาม จานวนทเหลอ ปลายป 2537

ทางรฐบาลลาวตกลงทจะจดบานพกอาศยและทดนทา

กนใหผอพยพในพนทพฒนาในแขวงเชยงขวาง เวยงจนทน หลวง

พระบาง ไซยบรและบอแกว (ราเบ 2533:17)

เหตผลทชาวมงไมกระตอรอรนจะสมครเดนทางกลบลาว

เปนเพราะยงอยากไปตงถนฐานท ตางประเทศโดยเฉพาะท

สหรฐอเมรกา ดงจะพบวาเหตผลทตดสนใจมาจากลาวกเพราะ

107

อยากไปประเทศทสามและเหตผลทตองตดสนใจกลบลาวกเพราะ

ถกปฏเสธการตงถนฐานดงตารางตอไปน

ตารางท 9 เหตผลของชาวมงลาวทอพยพมาไทยและเหตผล

ทกลบลาว

ล าดบ

ท

เหตผลทมาไทย เหตผลทกลบลาว

1

2

3

4

5

ตองการไปประเทศทสาม

ตดตามครอบครว /บดา

มารดา

ตองการไปประเทศไทย

หนจากสภาวะยากลาบาก

ในลาว

หนจากสภาวะอนาธปไตย

ในลาว

ถกปฏเสธการตงถนฐาน

ในประเทศทสาม

คดถงบาน

ก ล บ เ พ อ ไ ป อ ย ก บ

ครอบครว

ชวตในลาวนาจะดกวาอย

ในศนยอพยพ

เหตผลอน ๆ ซงไมไดระบ

รายละเอยด

ทมา : Chantavanich and team 1992:79

108

จะเหนไดวาเหตผลทผอพยพชาวมงเลอกสมครกลบ

ประเทศลาวชากเพราะตองการสมครไปตงถนฐานทประเทศทสาม

กอน ถาสมครไปไมไดจงจะยอมกลบบาน เหตผลอน ๆ ไดแก

กลวระบอบการปกครองทลาว จะเหนไดวามทงเหตผลทไมอยาก

กลบลาวเพราะอยากไปอยตางประเทศและเพราะกลวการกลบไป

ใชชวตทลาว ดวยเหตนจงมกระแสผอพยพกลบมายงประเทศไทย

อกครงในชวงป พ.ศ.2547 เปนตนมา อยางไรกตามเนองจาก

ไมไดมการศกษาวจยมงอพยพในหวยนาขาวจงไมอาจระบไดวา

มมงทเคยเปนผอพยพรนเกาทเดนทางกลบลาวในชวงป พ .ศ.

2532-33 เดนทางเขามาในประเทศไทยอกครงมากนอยเพยงใด

แตจากขอมลท วามงหวยนาขาวสวนหน งพดภาษาไทยได

คลองแคลวแตพดลาวไมไดอาจสนนษฐานไดวาคนเหลานเปนผ

อพยพทเคยอพยพมาอยในศนยพกพงในประเทศไทยบตรหลาน

ของผอพยพรนนนซงเกดในศนยพกพงไดเรยนภาษาไทยจง

สามารถพดภาษาไทยไดดเชนกน

ครชาวมงในโรงเรยนทศนยบานวนยไดเสนอทางออก

สาหรบมงทไมอยากกลบบานเปนสองแนวทางดงน

109

“ทางหนงนนคอรฐบาลไทยนาจะอนญาตใหมการตง

ชมชนส าหรบผลภยชาวมงขนอนจะท าใหพวกเขาไดอาศยอยใน

แผนดนไทยอยางสนตสขสบตอไป แตเขากยอมรบวาการ

แกปญหาดวยวธนเปนสงทไมอาจจะยอมรบไดโดยงายนก สวน

การแกปญหาอกวธหนงกคอ การก าหนดเขตเฉพาะส าหรบผลภย

โดยใหอยในความดแลขององคการนานาชาตขนในประเทศลาว

ซงจะเปนเขตทปลอดภยจากการปกครองของพวกคอมมวนสต

และเปนเขตทผลภยไดรบความคมครองในเรองของความ

ปลอดภยจากการถกโจมตจากรฐบาลลาว และจะตองเปนเขตท

อยเหนอกฏเกณฑขอบงคบใด ๆ ทเจาหนาทของรฐบาลลาว

ตงขนเพอใชบงคบพวกเขา” (Chantavanich and Team 1992 :

13-15.)

ชวตหลงการเดนทางกลบประเทศลาว

จากการศกษาตดตามของศนยวจยการยายถนแหงเอเชย

จฬาลงกรณมหาวทยาลย ชาวมงทกลบถนฐานเดมสวนใหญ

กลบไปประกอบอาชพเกษตรกรเชนเดมทประเทศลาว บาง

สวนประกอบอาชพคาขายและเปนแรงงาน อกบางสวนไมม

110

อาชพเปนเพราะเศรษฐกจในลาวไมเออตอโอกาสในการประกอบ

อาชพทหลากหลาย ดวยเหตนผอพยพกลบสวนหนงจงระบวา

ชวตหลงจากกลบไปลาวไมพอกนพอใช (Chantavanich and

team 1992 : 84.) และนอาจเปนเหตผลททาใหมงจานวนหนง

เดนทางกลบมาประเทศไทยในภายหลง เปนทนาสนใจวาขณะ

พานกอยในศนยอพยพชาวมงสวนใหญไมไดรบการฝกอบรมเพอ

เพมทกษะอยางเพยงพ อ มบางรายไดรบการอบรมดาน

การเกษตรและงานชางแตเมอกลบไปแลวสวนใหญกลบไปทางาน

เกษตรทเหลอเปนแรงงานและคาขาย ระยะเวลาทอยในศนย

อพยพจงไมไดชวยใหชาวมงมโอกาสพฒนาตนเองในดานอาชพ

มากนกและอาจเปนเหตผลททาใหการกลบบานเปนทางเลอกทไม

ยงยน

มงอพยพทกลบบานสวนหนงไดรบเงนชวยเหลอทญาตสง

มาใหจากตางประเทศ สวนใหญไดรบเฉลยเดอนละประมาณ 25

เหรยญสหรฐตอครอบครวซงนบวาไมนอย มผทไดรบสงสดถง

300 เหรยญสหรฐตอครง การสงเงนนมทงสงเปนประจาและสง

เปนครงคราว ถาสงเปนครงคราวมกสงครงละ 100 เหรยญ

สหรฐฯ การไ ดรบเงนส งกลบจากญาตในตางประเทศม

111

ความหมายตอมงทกลบบานมากเพราะสวนใหญขาดเงน แม

UNHCR และรฐบาลลาวจะใหความชวยเหลอเบองตนแลวกตาม

ปรากฎวาชาวมงท กลบบานระบวา ในบรรดาความชวยเหลอจาก

UNHCR ผอพยพกลบบานตองการเงนมากทสด รองลงมาคอท

พกอาศย มเพยงบางรายทอยากไดอปกรณการเกษตรและทดนทา

กน สงนแสดงใหเหนวามงทกลบไปทางานเกษตรนนทาเพราะไม

มทางเลอกอาชพอนๆ ถาเลอกไดกไมอยากทาเกษตร

ความสมพนธทางสงคมในลาวของมงคนถน

การกลบถนฐานโดยสมครใจมจดหมายใหผกลบถนฐาน

สามารถบรณาการตนเองเขากบสงคมในประเทศตนทางดวย ใน

กรณของมงผลการวจยในอดตไดพบวาชาวบานสวนใหญกม

ทศนะทางบวกตอมงทกลบมาและยนดรบเปนเพอนบาน แตกม

อกสวนหนง (ประมาณรอยละ 10) ทมทศนะทางลบตอมงทกลบ

บาน ไมประสงคจะรบเปนเพอนบาน บางรายเหนวามงเปนภยตอ

ความมนคงของชาตลาวและเหนวามงมกปลนคนลาวลมแลวหน

ขนเขา (Chantavanich and team 1992 : 90-91.) โดยสวนรวม

แลวชาวบานยนดตอนรบลาวลมทกลบบานมากกวามง ทาใหมง

112

มความอดอดระดบหนง ดงจะพบวามงทกลบบานระบวาม

ความสมพนธกบเพอนบานหรอคนในหมบานแตไมใกลชดกนมาก

นก และสวนใหญไมไดเปนสมาชกของกลมทางสงคมในหมบาน

เชน สหกรณการเกษตร กลมรกษาความปลอดภย หรอกลมผบาว

(กลมคนหนมในหมบาน) เหมอนลาวลม

6. สรป

ผอพยพชาวมงจากประเทศลาวทเดนทางมายงประเทศ

ไทยระหวางป 2518-2532 เปนผทหนภยจากการสรบและการ

ประหตประหารตรงตามคานยามวาดวยของ UNHCR ทระบวา ผ

ลภยคอ ผทหลบหนออกจากประเทศตนดวยความหวาดกลวทม

มลวาจะถกประหตหระหาร ดวยสาเหตทางเชอชาตสญชาต

ศาสนา ความคดเหนทางการเมองและการเปนสมาชกของกลม

สงคมใดกลมสงคมหนง โดยไมสามารถหรอไมสมครใจทจะไดรบ

ความคมครองจากรฐแหงสญชาตตน (ไมสามารถกลบถนฐานได)

เนองดวยความหวาดกลวนน จะพบวาชาวมงลาวเปนกลมเชอ

ชาตทแตกตางจากกลมลาวลม และมความเลอมใสในการ

ปกครองระบอบประชาธปไตยมากกวาระบอบสงคมนยม จง

113

ตดสนใจอพยพจากประเทศลาว ดวยเหตผลเชนนจงเปนการยาก

ทจะชกชวนใหชาวมงอพยพเดนทางกลบถนฐานเดม เพราะเขา

ไมมความมนใจในอนาคตหลงจากกลบประเทศลาวแลว การท

รฐบาลของประเทศทสามโดยเฉพาะสหรฐอเมรกาตดสนใจรบ

ชาวมงไปตงถนฐานเปนจานวนมากกวา 60,000 คน ยงทาใหผ

อพยพชาวมงจากลาวเลงเหนอนาคตทดกวาในสหรฐอเมรกา เกด

เปนคานยมใหมทจะไปตงถนฐานในอเมรกาและปฏเสธการ

เดนทางกลบประเทศลาว

สาหรบกลมผอพยพทตองกลบประเทศลาว แมจะไดชอ

วาเปนโครงการกลบถนฐานเดมโดยสมครใจ แตกมผสมครใจ

จรงๆคอนขางนอยจน UNHCR ตองเสนอแรงจงใจในรปตางๆเพอ

ชกชวนใหกลบมากขน ผทกลบไปยอมอยากหาโอกาสไปตงถน

ฐานในอเมรกาตอไปอก โครงการกลบถนฐานเดมโดยสมครใจ

UNHCR รวมกบรฐบาลไทยและรฐบาลลาวจดทาขนจงมความไม

ยงยนในระดบหนง แตเปนการดาเนนการเพอแกปญหาผอพยพท

ยดเยอเรอรงถงสบหาป การท UNHCR เขามาเปนผดาเนนการ

หลกและสนบสนนงบประมาณจานวนมาก ทาใหรฐบาลทงสอง

ฝายไดชอวาไดจดสงชาวมงอพยพกลบประเทศไทยมไดมการ

114

บงคบ อยางไรกตามเรายงไมพบสถตของชาวมงลาวทเขารวม

โครงการกลบถนฐานเดมโดยสมครใจตงแตป 2533-2537 จงไม

อาจยนยนไดวาโครงการนประสบความสาเรจเพยงใด แตไดมผ

อพยพชาวมงจานวนไมนอย (เปนหมนคน) ทเดนทางไปพกอยทท

พกสงฆถากระบอก จงหวดสระบร หลงศนยอพยพบานวนยปด

ลงในป พ.ศ.2535 การเดนทางครงนนไปเปนระลอกรนแรกๆไป

เพอตดฝน (คอการรกษาตวใหหายจากการเสพฝนซงเปนอปสรรค

ตอการไดรบการพจารณาไปตงถนฐานในประเทศทสาม) แตกมผ

ทะยอยตามกนไปอกเรอยๆ สงนสะทอนใหเหนความหยอน

ประสทธภาพของเจาหนาทไทยในการควบคมดแลผอพยพท

หลบหนออกจากศนยอพยพในระยะนน ในหมผทออกเดนทางไป

ถากระบอก นอกจากผไปตดฝน กยงมชาวมงลาวอพยพทรวมตว

กนเปนขบวนการตอตานรฐบาลลาว (ขตล.) ขบวนการนเกดขนใน

ศนยอพยพในประเทศไทย ในหมชาวมงลาวทไมตองการอยใต

ระบอบสงคมนยมและตองการจะกลบไปตอสกบฝายรฐบาลอก

ขบวนการไดรบการสนบสนนจากชาวมงทเดนทางไปตงถนฐานใน

อเมรกาและชาวมงในศนยอพยพทยนยนไมตองการไปตงถนฐาน

ทอน แตจะอยทางานการเมองในประเทศไทย ในแงนโยบายของ

115

รฐบาลไทยและการดาเนนนโยบาย แมจะไดมความรวนเรระยะ

สนๆ ในตอนแรกวาประเทศไทยอาจรบผอพยพบางสวนบรณาการ

เขาเปนสวนหนงของสงคมไทย แตในภาพรวมแลวรฐบาลไทยก

ไดยนยนหลกการวาจะไมรบผอพยพใหอยในประเทศไทยเปนการ

ถาวร แตจะชวยเหลอโดยการสงไปตงถนฐานในประเทศทสาม

และสงกลบประเทศโดยสมครใจเมอสถานการณในประเทศตน

ทางมความปลอดภยเพยงพอ และรฐบาลไทยกไดรบความ

ชวยเหลอเปนเงนจานวนมากในการรบภาระใหผอพยพจากอนโด

จนพานกอยในประเทศไทย หากแตสถานการณสรบซงมความ

ยดเยอโดยเฉพาะกลมผอพยพชาวกมพชาทาใหกระแสผอพยพ

หลงไหลมาไมสนสด จนรฐบาลไทยตองแบงคนเหลานออกเปน

สองกลมตามชวงเวลาท เขามา และกาหนดใหกลมทสองท

เรยกวา “ ผหนภยจากการสรบ” พกอยทชายแดนเพอรอการ

เดนทางกลบประเทศตนทางอยางเดยวเทานน ในเวลาตอมา

รฐบาลกไดรวมมอกบสหประชาชาตภายใตหนวยงานทชอ United

Nations Border Relief Operation (UNBRO) เพอดแลผหนภยส

รบเหลาน การดาเนนการกบทงกลมเกาและกลมใหมจงเปนการ

ทางานรวมกบสหประชาชาตและประเทศตนทางทาใหมความ

116

โปรงใส เพราะมฝายทสามเขามาชวยยนยนความถกตองใน

กระบวนการ การเดนทางกลบประเทศของผอพยพชาวมงในชวง

ป 2533-2537 จงเปนไปโดยถกตองตามหลกสากลทกประการ

117

รายการอางอง

พอล ราเบ. การกลบถนฐานเดมโดยสมครใจของชาวมง:

ศกษากรณบานวนย,ศนยขอมลผลภยอนโดจน สถาบน

เอเชยศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย 2533.

สมาคมทนายความแหงประเทศไทย และสถาบนวจยสงคม

จฬาลงกรณมหาวทยาลย 2522 รายงานการสมมนา

ปญหาการชวยเหลอผลภย 8-10 ธนวาคม 2552

อทย บณยะฉตร. “ปญหาผลภยในประเทศไทย, รฏฐาธปตย

22, (” 3) กรกฎาคม 2533

Chantavanich, Supang. “Introduction in Indochinese

Refugees : Asylum and Resettlement”. Supang

Chnatavanich and Bruce Reynolds (eds.), Institute

of Asian studies, Chulalongkorn University, 1988.

Pongsapich, Amara and Noppawan Chongwatana “ The

Refugee Situation in Thailand” in Indochinese

Refugee: Asylum and Resettlement. Supang

Chantavanich and Bruce Reynolds (eds.), Institute

of Asian Studies, Chulalongkorn University 1988.

118

Olney Douglas, “ The Hmong Resettlement Study :

Population Trends” in The Hmong in Transition.

Hendricks, Dowining and Deinard (eds) 1986

Center for Migration of New York, Inc, the

Southeast Asian Refugee Studies of the University

of Minnesota. New York.

Lee Gary Yia, “Culture and Adaptation: Hmong Refugees in

Australia” in The Hmong in Transition. Hendricks,

Dowining and Deinard (eds) 1986 Center for

Migration of New York, Inc, the Southeast Asian

Refugee Studies of the University of Minnesota.

New York.

Finch John, “Secondary Migration to California’s Central

Valley” in The Hmong in Transition. Hendricks,

Dowining and Deinard (eds) 1986 Center for

Migration of New York, Inc, the Southeast Asian

119

Refugee Studies of the University of Minnesota.

New York.

Lemoine, J. “ Shamanusin in The Context of Hmong

Resettlement “ in Hendricks, Downing and Deinard

(eds.), 1986 The Hmong in Transition, Center for

Migration Studies of New York, Inc. and The

Southeast Asian Refugee Studies of the University

of Minnesota. New York.

Munger, R. “ Sleep Disturbances and Sudden Death of

Hmong Refugees: A Report on Fieldwork

Conducted in the Ban Vinai Refugee Camp” in

Hendricks, Downing and Deinard (eds.), 1986 The

Hmong in Transition, Center for Migration Studies of

New York, Inc. and The Southeast Asian Refugee

Studies of the University of Minnesota. New York.

Cohn Mary, “ Hmong Youth and the Hmong Future in

America” in Hendricks, Downing and Deinard

(eds.), 1986 The Hmong in Transition, Center for

120

Migration Studies of New York, Inc. and The

Southeast Asian Refugee Studies of the University

of Minnesota. New York.

Songprasert Phuwadol, “ The Thai Government’s Policies

towards the Indochinese Refugees 1975-1987” in

Thailand : A First Asylum Country for Indochinese

Refugees. Institute of Asian Studies Chulalongkorn

University 1988.

Chantavanich Supang, and team. The Lao Return in the

Voluntary Repatriation Programme from Thailand.

1992 Indochinese Refugee Information Center,

Institute of Asian Studies, Chulalongkorn University.

121

แผนท 1 ศนยอพยพอนโดจนในประเทศไทย

122

แผนท 2 ภมล ำเนำเดมของชำวมงลำวจำกแขวงเชยงของ

123

มงลำวอพยพ

124

ทหารมงในสงครามอนโดจนครงท 1 (ป 1953)

ฐานทพทหารทเมอง Long Cheng สรางโดยความชวยเหลอจาก

CIA เปนกองกญชากการของนายพลวงเปา

125

ทหารชาวมงทรวมรบกบทหารอเมรกน

ในสงครามกบฝายลาวอสระ

ทพกในศนยอพยพบานวนย อาเภอปากชม จงหวดเลย 1

126

ทพกในศนยอพยพบานวนย อาเภอปากชม จงหวดเลย 2

การจดงานปใหมมงอพยพในบานวนย

127

ครอบครวชาวมงลาวทอพยพไปตงถนฐานทอเมรกา

128

หนวยงานรบผดชอบผอพยพทกลบถนฐาน

การปฐมนเทศนเมอเดนทางถงประเทศลาว

129

การตดตามลาวลมทกลบไปประกอบอาชพเครองเงน

ชาวมงในหองพกของ returnee

กอนเดนทางไปจดหมายปลายทาง

130

บททสาม

มงลาวถ ากระบอกกบปญหาความมนคงและการไปตงถน

ฐานในสหรฐอเมรกา

สทธเดช วงศปรชญา

กลมชาตพนธมงลาวอพยพพกพงในทพกสงฆถากระบอก

อาเภอพระพทธบาท จงหวดสระบรเปนปญหากลมชาตพนธชน

กลมนอยทสงผลกระทบตอความมนคงและมความเชอมโยงสมต

ตางๆ ทงภายในประเทศและระหวางประเทศมความละเอยดออน

และความเปนพลวตร (Dynamics) สงพรอมทนาไปสปญหาอนๆ

ไดตลอดเวลา แมวาการแกไขปญหาของไทยตอกลมชาตพนธ

ดงกลาวจะบรรลความสาเรจสามารถสลายชมชนมงลาวทพกพง

และทาพ ธปดชมชนม งลาวฯ อย าง เปนทางการ เม อ 26

พฤษภาคม 2548 แลวกตาม แตยงเกดปญหาการอพยพขามชาต

ของกลมมงลาวเขาสบานหวยนาขาว ตาบลเขกนอย อาเภอเขาคอ

จงหวดเพชรบรณ และพนทอนๆตามหมบานชาวไทยภเขาฯอก

เปนจานวนมากในเวลาตอมาซงยากตอการตรวจสอบผลกดนของ

เจาหนาทรฐ เนองจากกลมชาตพนธมงม ภาษา เอกลกษณ

131

วฒนธรรม ประเพณ ความเชอ ฯลฯ เปนของตนเอง (สทธเดช วงศ

ปรชญา 2550: 1-4) จากความเปนกลมชาตพนธทาใหชาวมงลาว

และชาวมงไทยมความคลายคลงกนมากดานวฒนธรรมการแตง

กายภาษาฯลฯ

ปญหาชาวมงลาวถากระบอกกบปญหาความมนคงของ

ชาตเปนผลมาจากการเขามามอทธพลของประเทศมหาอานาจ

โดยเฉพาะสหรฐอเมรกา จน และอดตสหภาพโซเวยตในยค

สงครามเยนทาใหไทย-ลาว และประเทศตางๆ จาเปนตองกาหนด

นโยบายตางประเทศของตนคลอยตามประเทศมหาอานาจเพอ

ความมนคงและผลประโยชนแหงชาต สาหรบไทยในหลาย

ทศวรรษทผานมาในยคสงครามเยน ไดใหความสาคญกบนโยบาย

ผลประโยชนดานความมนคงเปนหลก (security – oriented

policy)12 โดยเฉพาะนโยบายฝกใฝโลกเสร จงทาใหมหลายกรณ

12 ดเพมเตมผลประโยชนแหงชาต วทยาลยปองกนราชอาณาจกร, “เอกสาร

สรปยทธศาสตรชาต 2552-2556” ปการศกษาพทธศกราช 2550-2551

หลกสตรการปองกนราชอาณาจกร รนท 50 และหลกสตรการปองกน

ราชอาณาจกรภาครฐรวมเอกชนรนท 20, 2551, หนา 1-9

132

ในพฤตกรรมระหวางประเทศทจาเปนตองเขาไปรวมสนบสนนการ

สรบในประเทศเพอนบานเพอความมนคงของไทยขณะทกลมชาต

พนธมงไดถกใชเปนเครองมอของความขดแยงครงน

สถานการณการเปลยนแปลงทางการเม องของโลก

สหรฐอเมรกาถอนตวจากสงคราม

เวยดนามไดสงผลตอการเปลยนแปลงทางการเมองใน

ภมภาคอนโดจน โดยตงแตป พ.ศ.2518 เปนตนมาไดเกดการ

เปลยนแปลง การปกครองของประเทศอนโดจน (เวยดนาม ลาว

และกมพชา) ดงนนการดาเนนนโยบายตางประเทศของไทยจงม

การปรบเปลยนใหเหมาะสมกบสถานการณและมความเปน

ตนเอง ชวงตงแต 2518-2530 เปนชวงการปรบความสมพนธกบ

ประเทศเพอนบาน13

การลมสลายของอดตสหภาพโซเวยดสงผลใหสงคราม

เยนยตลง นโยบายตางประเทศของไทยในมการปรบเปลยนท

ชดเจนมากขน (หลงเหตการณณความขดแยงไทย-ลาว กรณบาน

13 Norman Peagrm “ Thailand’s Poliey Objeetive ”, Far Easterm

Economic Review, July 23, 1976, P.12

133

รมเกลา จงหวดพษณโลก) โดยสมย พลเอกชาตชาย ชณหะวณ

นายกรฐมนตร (2531-2534) ไดเนนนโยบาย “การเปลยนสนาม

รบเปนสนามการคา” (ค าแถลงนโยบายตางประเทศของรฐบาล

พลเอกชาตชาย ชณหะวณเมอ เมอวนท 25 สงหาคม 2531) และ

นโยบายตางประเทศสมย นายชวน หลกภย นายกรฐมนตร

(2535-2538) ภายใตคาขวญ “การทตยคใหม”หรอ“การทตเพอ

ประชาชน” ซงคานงถงผลประโยชนของชาตและคณภาพชวต

ประชาชน (นโยบายของคณะรฐมนตรนายชวน หลกภย

นายกรฐมนตร แถลงตอรฐสภา เมอวนท 21 ตลาคม 2535)

จากสถานการณการเปลยนแปลงทางการเมองและ

นโยบายดงกลาวจงมผลตอการแกไขปญหามงลาวทพกพงในท

พกสงฆถากระบอกทเปนปญหาคางคาใจของลาวในความเปน

มตรประเทศระหวางไทย-ลาว เพราะมงลาวเปนกลมชาตพนธทม

กองกาลงทางทหารทเขมแขงกอนการเปลยนแปลงการปกครองใน

ลาวและมกองกาลงจดตงเปนขบวนการตอตานลาว (ขตล.)

หลงจากเปลยนแปลงการปกครองฯกองกาลงของมงลาว

สวนใหญไดแปลสภาพเปนกลมตอตานลาว หรอ “ขบวนการ

ตอตานลาว: ขตล.” ทสรางปญหาและความเสยหายใหลาวมา

134

อยางตอเนอง ซงลาวหวาดระแวงวาไทยเปนผใหการสนบสนน

กลมมงดงกลาว เพราะมงฯมกใชบรเวณชายแดนไทย-ลาวซงมภม

ประเทศทเอออานวยตอการเคลอนไหว เปนทแฝงตวหลบซอนและ

ซองสมกาลงเพอเขาไปกอกวนลาวและกองกาลงหลกทหลบซอน

ตวทลาวมองวาเปนฐานใหญกคอ ชมชนมงลาวทพกพงในทพง

สงฆถากระบอก

การแกไขปญหามงลาวถากระบอกของไทยทผานมา

เปนไปดวยความยากลาบาก เนองจากลาวไมยอมรบมงเหลาน

กลบลาวนอกจากจะมหลกฐานชดเจนวาเปนมงทมสญชาตลาว

เ ท า น น แ ล ะ พ ย า ย า ม ก ด ด น ใ ห ไ ท ย พ ย า ย า ม แ ก ป ญ ห า

ขณะเดยวกน มงลาวทอพยพไปอยประเทศทสาม 14 และไดรบ

สญชาตมกมการตดตอเชอมโยงและเขาพบปะเยยมเยยนและให

14 ดบทท1ตารางท2 หนา5 (ประชากรมงในประเทศตางๆ 2001/2003)

เฉพาะประเทศนอกภมภาคเอเชย ซงมงสญชาตประเทศตางๆเหลานมกจะ

เดนทางเขาไทยและพบปะมงลาวถากระบอกดวยวตถประสงฆทแตกตาง

กน

135

การสนบสนนมงลาวถากระบอกอยเสมอ ปญหาทกระทบตอ

ความมนคงของไทยทเกดจากกลมชนเหลานไดแก ปญหาผ

หลบหนเขาเมอง สาหรบปญหาการอพยพยายถน ปญหาแรงงาน

เถอน (มงลาวเดนทางเขาสทพงสงฆ เพอขายแรงงาน) ปญหาการ

แพรระบาดของยาเสพตด ปญหาขบวนการตอตานลาว (ขตล.) ซง

เปนปญหาความสมพนธระหวางประเทศ (ไทย-ลาว ไทย-ประเทศ

ทสามรวมทงสหรฐอเมรกา ) ปญหาสทธมนษยชน การกอ

อาชญากรรม ปญหาดานสาธารณะสข ปญหาการศกษาเดกไร

สญชาต การเรยกรองขอสญชาตไทย ฯลฯ เปนตน

ปญหาและอปสรรคของการแกไขปญหามงลาวถา

กระบอก ไทยถกกดดนจากสงแวดลอมทงภายในประเทศและนอก

ประเทศไทย มแนวคดตอการแกไขปญหาทหลากหลาย ทงดาน

การผลกดนกลบสลาว การใหอพยพไปอยประเทศทสาม การ

สลายชนกลมทใหออกจากทพกสงฆถากระบอกไปอยตามหมบาน

มงไทยรวมทงการควบคมใหอยเฉพาะในชมชนทพกสงฆฯ แตไม

สามารถกระทาได ดงนนการสลายชมชนมงลาวถากระบอกออก

จากไทยประสบความสาเรจจงเปนเรองทนายนดของทกฝาย และ

นาเปนกรณศกษาอยางยง

136

1. ความเปนมาของทพกสงฆถ ากระบอก อ าเภอพระพทธ

บาท จงหวดสระบร

ทพกสงฆถากระบอก ตงอยทหม 11 ตาบลขนโขลมน

อาเภอพระพทธบาท จงหวดสระบร มเนอทประมาณ 332 ไรเศษ

กอตงเมอป พ.ศ.2500 โดยแมชเมยน ปานจนทร (ชาวบานนยม

เรยกวา “หลวงพอใหญ”) ไดรวมกบหลวงปพน กอตงและดแล

สานกสงฆฯ แมช เมยน ปานจนทร เคยเดนธดงคไปในพนท

ภาคเหนอและเคยชวยเหลอและบาบดรกษาการตดฝนชาวไทย

ภเขาโดยเฉพาะมง จนเกดความเลอมใสศรทธาและตดตามไป

รกษาในทพกสงฆฯในเวลาตอมา หลงจากแมชเมยน ปานจนทร

ถงแกกรรม พระจารญ ปานจนทร (ฉายา พระจารญ โสรสภสปะ)

ซงเปนนองชายไดเปนผดและทพกพระสงฆฯในเวลาตอมา

ประวตอดตพระจารญ ปานจนทรโดยสงเขป เคยรบ

ราชการตารวจกองปราบและสนตบาลกอง2 (ปฏบตการลบทาง

การเมองและอารกขาบคคลสาคญตางๆ) เคยรวมปฏบตงานกบ

137

บรษทซซบพลาย – S.E.A. Supplics)15 ป พ.ศ.2495 อปสมบท

พรอมอดตพระจาเรญ ปานจนทร (นองชายมรณภาพแลว )และป

พ.ศ.2502 จาพรรษาในทพกสงฆฯ ตงแตป พ.ศ.2503 เรมเปด

บาบดรกษาผตดยา

ป พ.ศ. 2530 เขารวมประชมกบมลนธรอกกเซลเลอร

มลนธแมกไซไซ ไดเสนอใหชาวเขาละเลกปลกและสบฝน ตดตอ

กบกลมซตเซนต เพอตงมลนธหาคาใชจายใหผรบการบาบดฯจาก

ทวโลก

- ไดรบเงนสนบสนนจากองคกร Day Top (องคกร

เกยวกบการตอตานยาเสพตด)

ทพกสงฆฯ มวตถประสงคการบาบดรกษาชาวไทย

ภเขามง เยา มเซอ อกอ พอสรปไดคอ 1.) เพอบาบดรกษาใหเลก

15 ดเพมเตม ความสมพนธของซ.ไอ.เอ.ทอาพรางการปฏบตชวยเหลอและ

ใหการสนบสนนแกตารวจและทหารผลรวมของไทย ในนามบรษท South

East Asia Supplics (ซซพพลาย-S.E.A. Supplics)ใน ดนย ทองใหญ.

2518 หนา 45-46

138

ตดยาเสพตด 2.) ตองการใหเลกปลกฝนและตดไมทาลายปา

3.) ตองการใหมอาชพใหมเลยงชพ 4.) เพอใชแรงงานทางานใน

พนทเกษตรกรรมของทพกสงฆฯ 5.) เพอใหประจกษตอประชาชน

วาเปนผทาประโยชนตอสงคมไทยโดยไมคดมลคา

แนวทางการดาเนนการตอผเขารบการบาบดฯ หากชาว

ไทยภเขาเผามงตองไดรบการรบรองจากผใหญบานมง สวนชาว

ไทยภเขาเผาอนๆ ตองไดรบการรบรองจากผวาราชการจงหวด

สาหรบ

ชาวเขา (มงลาว) จากศนยอพยพตางๆ ตองมเจาหนาท

ศนยอพยพฯ มารบ-สง (เอกสารประกอบการบ าบดรกษาผตดยา

เสพตดและเอกสารชแจงชาวเขาเผามงถ ากระบอก, 2532)

ชวงป พ.ศ. 2519เรมมมงลาวจากศนยอพยพเขาไป

บาบดรกษาการตดยาเสพตด (ฝน) ในทพกสงฆฯ โดยมเจาหนาท

ศนยอพยพฯทาหนาทรบ-สง ตอมาเมอป พ.ศ.2534-2540 ไดมมง

ลาวอพยพพกพงในทพกสงฆฯจานวนมากขนและมการสารวจ

อยางเปนทางการจากสานกทะเบยนราษฏร กรมการปกครอง

กระทรวงมหาดไทยจานวน 3 ครงคอ

139

ครงท 1 เมอ 24 มถนายน 2536 – 8 กรกฎาคม 2536 ม

จานวน 6,096 คน (959 ครอบครว)

ครงท 2 เมอ 20 พฤศจกายน – 2 ธนวาคม 2537 ม

จานวน 13,725 คน (1,840 ครอบครว)

ครงท 3 เมอ 20 – 25 สงหาคม 2541 มจานวน 20,370

คน (ชาย 10,418 คน หญง 9952 คน)

จากผลการสารวจ สาเหตการอพยพเขาพกพงในทพก

สงฆถากระบอกพอขอสรปไดคอ 1.) มาบาบดรกษาการตดยาเสพ

ตด 2.) ไมมททากน 3.) เพอหาแหลงพกพงและหาอาชพเลยง

ครอบครว

แยกตามภมลาเนาทแจงประกอบดวย จงหวด

ตาก จานวน 70% จงหวดเพชรบรณ 3% จงหวดนาน 20%

จงหวดเลย 1% และเชยงราย 6%

แยกตามอายประกอบดวย 1.) 1-15 ป จานวน

30% (2,496 คน เรยนหนงสอภายในทพกสงฆฯและโรงเรยนบาน

ธารทองแดง อาเภอพระพทธบาท จงหวดสระบร) 2.) อาย 16-50

ป (ขายแรงงาน 50%) จานวน 4,160 คน (รบจางขายแรงงาน

140

ประมาณ 1,500-2,000 คน/วน) 3.)อาย 50 ปขนไป (อยเฝาทพก

20%)

แยกตามเพศ เปนชาย 3,744 คน (45%) หญง 4,576 คน

(55%)

แยกตามชาตพนธ เปนมง 98% มเซอ และ ลซอ 2%

การประกอบอาชพ ผวาจางจะตดตอกบทพกสงฆฯเพอ

ตกลงอตราจาง อตราคาจางโดยประมาณวนละ 80-200 บาท

เจาหนาทของทพกสงฆฯหกคาดแลจดหางาน 10-20% ทกวนจะม

รถรบ-สง ถงทพกพงหมบานมงในทพกสงฆฯ สามารถสรปอาชพ

ของมงลาวอพยพฯคอ 1.) รบจางทวไป เชน คนงานโรงโมหน

รานอาหาร ปมนามน งานบานทวไป ประมาณ 40% 2.) ทามด

เครองประดบ งานฝมอตดเยบเสอผาชาวเขา เพอสงทงภายใน

และภายนอกประเทศ ประมาณ 10% 3.) คาขายทวไป ประมาณ

10% 4.) ไมประกอบอาชพ ประมาณ 40%

สภาพความเปนอยเปนชมชนแออดสวนใหญมการสรางท

พกอาศยถาวร มเครองอานวยความสะดวกอยางพรอมเพยง

นอกจากรายไดจากการประกอบอาชพแลวมงสวนใหญไดรบการ

141

สงเงนจากญาตพนองทอยในตางประเทศใหใชอยางสะดวกสบาย

สภาพความเปนอยภายในชมชนมงฯ มรานขายอาหารเครองดม ต

เพลงหยอดเหรยญ โรงภาพยนตร และททาการไปรษณยชวคราว

มรถปกอพ มอเตอรไซตสวนตว

ขอมลจากการสารวจชาวมงพอสรปไดคอ รวมกนระหวาง

อาเภอพระพทธบาท จงหวดสระบรกบทพกสงฆฯ เมอ 9 มกราคม

2539 พบวามการแบงกลมทพกอาศยออกเปน 4 กลม คอ

1.) กลมท1 (ลานตะไคร) มนาย จาว แซยาง เปนหวหนา จานวน

280 ครอบครว จานวน 1,400 คน 2.) กลมท 2 (บนเขา) มนาย

ปาเจอ แซยาง เปนหวหนา จานวน 220 ครอบครว จานวน 1,250

คน 3.) กลมท 3 (ลานหน) มนายเกยต แซเฮอ เปนหวหนา

จานวน 450 ครอบครว จานวน 3,150 คน 4.) กลมท 4 (บาน

ใหม) มนายซงทง แซซง เปนหวหนา จานวน 250 ครอบครว

จานวน 2,520 คน (สทธเดช วงคปรชญา. 2540 หนา 8-22)

การปกครองภายในชมชนมงลาวถากระบอกเปนการ

ปกครองรวมกนระหวางผนามงท

มงในกลมใหการสนบสนนทาหนาทดแลรวมกบพระหรอ

ฆราวาสตามทพกสงฆฯกาหนดใหสภาพความเปนอยทวไปพบวา

142

มการววาทตอกนระหวางมงกบมง มงกบพระ รวมทงการถก

จบกมยาเสพตดบอยครง การเขาพกพงในชมชนมงลาวฯขนอยกบ

ความสมครใจของผเขาพกพงวาตองการอยกบกลมใดรวมทงพนท

วางททางผควบคมดแลและทางทพกสงฆฯ เหนชอบ ซงสวน

ใหญมงมกจะขอพกพงในพนทใกลเคยงทมญาตพกอาศยอยกอน

การตดตอสอสารภายในทพสงฆฯจะมเครอขายวทยมอ

ถอไอคอม (Icom) และมเสาอากาศสงเพอตดตอกบทพกสงฆภฟา

ซงทพกสงฆถากระบอกไดจดซอไวจานวนประมาณ 3,000 ไร ใน

พนท อาเภอโคกสาโรง จงหวดสระบร เพ อใช เปนพนททาง

การเกษตรและนามงลาวถากระบอกไปทางาน (สมภาษณมง

(ชาย) อาย 69 ป ณ อ าเภอเขาคอ จงหวดเพชรบรณ เมอ 10

พฤษภาคม 2553)

2. ความเชอมโยงทางชาตพนธของ มงไทย – มงลาวในยค

สงครามเยน

มงเปนกลมชาตพนธหน งทมประว ตศาสตร ภาษา

วฒนธรรม ประเพณ ฯลฯ ทยาวนานดงทกลาวมาแลว มสาย

สมพนธความเปนชาตพนธทลกซง โดยเฉพาะแนวความคด

143

ทางการสบสานตระกล (แซ) และ ความเปนญาตพนองตอกน

สายสมพนธทเชอมโยงระหวางมงไทยกบกลมชาตพนธมงลาว

(สปป.ลาว) มความแนบแนนสามารถสรปได 3 ประการ คอ

1. สายสมพนธทเกดจากความเปนชาตพนธทเกาแก

ยาวนานมการสบสาน ภาษา วฒนธรรม ประเพณ เอกลกษณ

คานยม และประวตศาสตร ฯลฯ ความเปนกลมชาตพนธของตน

2. สายสมพนธทเกดจากประวตศาสตรพนทระหวาง

ไทย – สปป.ลาว ทมพรมแดนตดตอกนและบรเวณพรมแดนทง

สองประเทศมกมกลมชาตพนธมงอาศยอยอยางหนาแนน

3. สายสมพนธทเกดจากยคสงครามเยนทกลมชาตพนธ

มงทงไทย – ลาว ตางตกเปนเครองมอของความขดแยงทาง

อดมการณทางการเมองของประเทศมหาอานาจ

สายสมพนธทเกดจากความเปนชาตพนธมงจงเปนเรองท

ลกซงละเอยดออนกอใหเกดทศนคต คานยมของตนซงตางม

ความรสกเหนอกเหนใจและผกพนในความเปนเครอญาตตอกน

พยายามชวยเหลอซงกนและกนเพราะตางตระหนกถงความเปน

ชนกลมนอย ซงมกตกอยในฐานะคนชายขอบของประเทศทตนอย

และมองวากลมชาตพนธมงเปนผถกกระทาจากชนกลมใหญมา

144

โ ด ย ต ล อ ด น อ ก จ า ก น น ร ว ม ท ง ส า ย ส ม พ น ธ ท เ ก ด จ า ก

ประวตศาสตรพนทและการมพรมแดนตดตอกนทาใหชาวมงทง

สองฝงเกดความสนทสนมคนเคย ทงนเนองจากพนทชายแดน

ดงกลาวเดมเปนเขตการปกครองของไทย แตตองเสยดนแดน

ใหแกฝรงเศส เมอป พ.ศ.2436 ในสงครามอนโดจน แตมงในพนท

ทงสองทงสองฝงยงคงใชวถชวตตามปกตมการเดนทางไปมาหาส

กนอยเสมอ ในขณะททงไทย – ลาว ในสวนลกยงคงเปนมตร

ประเทศตอกนเพราะตางตกอยภายใตกระแสการกดดนจาก

ประเทศมหาอานาจทมอดมการณทางการเมองตางกน จงทาให

ไทยและลาวจาเปนตองมทศทางนโยบายทงภายในประเทศและ

ตางประเทศคลอยตามประเทศมหาอานาจ

สายสมพนธทเกดจากยคสงครามเยนทงไทย – ลาว ตาง

ประสบปญหาความผนผวนทางการเมองทงภายในประเทศและ

ระหวางประเทศ ซงผลการทบทเกดจากประเทศมหาอานาจจนตก

อยในวงวนการแยงชงอานาจของประเทศมหาอานาจและการ

แทรกแซงของลทธคอมมวนสตจงเปนความจาเปนตองเลอกขาง

กบประเทศมหาอานาจ ขณะทกลมชาตพนธมงซงเปนชนกลม

นอยของทงสองประเทศตางมประชากรความเปนชนเผาของ

145

ตนเองจานวนมากและขาดการศกษามสภาพเปนคนชายขอบได

ถกโฆษณาชวนเชอและชนาทางการเมองจนตกอยในวงวนของ

ความขดแยงครงนดวย ซงพอสรปได 2 ประการ คอ

1. การเขารวมอดมการณคอมมวนสตในยคสงครามเยน

ของชาวไทยภเขากลมชาตพนธมง

2. การเขาไปมบทบาททางทหารในลาวของกลมมงลาว

ในยคสงครามเยน

การเขารวมอดมการณคอมมวนสตในฐานะผกอการราย

คอมมวนสต (ผกค.) ของมงไทย (ชาวไทยภเขากลมชาตพนธมง)

ในยคสงครามเยนมงไทยไดเคยพกพงและรบชวยเหลอจากมงลาว

ขณะเดนทางไปศกษาท คณหมง มณฑลยนาน สาธารณรฐ

ประชาชนจน จงทาใหมงไทย – มงลาว มความสนทสนมและม

ความสมพนธตอกนอกระดบหนง นอกเหนอจากความเปนญาตพ

นอง ดงนนเมอมงลาวเดนทางเขาสไทยทงในฐานะผหลบหนเขา

เมองหรอขบวนการตอตานลาว (ขตล.) จงมมงไทยบางสวนใหท

พกพงชวคราวจนกวามงลาวจะหาหนทางดารงชพของตนได

แตมงไทยจะไมรวมเคลอนไหวกบขบวนการตอตานลาว (ขตล.)

เพราะถอวาตนเปนคนไทยและปราศจากความขดแยงกบลาว

146

(สมภาษณมง (ชายไทย) อาย 56 ป ณ บานสองแคว อ าเภอเมอง

จงหวดนาน เมอ 17 มนาคม 2553)

การเขาไปมบทบาททางทหารของมงลาวในยคสงคราม

เยนเปนการสนบสนนของสหรฐอเมรกาผาน C.I.A. (Central

Intelligence Agency) จนเปนกองทพภาคท 2 ของลาว มพล.ต.

วางเปา (เปา แซวาง) หรอทเรยกกนวานายพลวงเปา เปนผ

บญชาการกองทพภาคท 2 ของลาวฝายขวาทเปนผลจากนโยบาย

ของอดตประธานาธบดทรแมน ท ตอมาเรยกวา “หลกทรแมน”

(Truman Doctrine) ซงสหรฐอเมรกาใชเปนพนฐานในการ

ชวยเหลอประเทศเสรประชาธปไตยเพอปองกนการขยายตวของ

คอมม วน ส ต “นโยบายปดก นคอมม วนส ต (Containment

Policy)” และมความสอดคลองกบความเชอของรฐบาลไทยทเกรง

วาจะกระทบตอความมนคงของไทยหากลาวตกเปนคอมมวนสต

จะทาใหไทยถกแทรกซม และแบงแยกภาคอสานของไทยโดยฝาย

คอมมวนสตไดงาย ดงนนแนวคดการปองกนลาวเพอเปนการ

ปองกนไทยดวย จงมนโยบาย “รบนอกบานดกวารบในบาน”

(สรชย ศรไกร 2527: 13-19 ; สทธเดช วงศปรชญา 2550: 70)

147

จากนโยบาย “รบนอกบานดกวารบในบาน” ทาใหไทย

จาเปนตองใหความรวมมอกบสหรฐอเมรกาเพมการชวยเหลอแก

รฐบาลลาวฝายขวา โดยการขยายกองทพทหารมง (แมว) ของ

นายพลวางเปา และการวาจางอาสาสมครเสอพรานจากไทยไป

ทาการชวยรบในลาวระหวางป พ.ศ.2507 – 2516 ซงสาเหต

สาคญทไทยสงทหารอาสาสมครไปชวยรฐบาลลาวฝายขวาเปน

ผลจากการตกลงเจนวา ปพ.ศ.2497 และ2505 เพราะเวยดนาม

มไดถอนกาลงออกจากลาวตามขอตกลงและไดรบการสนบสนน

ยทธปจจยจากอดตสหภาพโซเวยต จน และประเทศยโรป

ตะวนออกอนๆ (สรชย ศรไกร 2527: 19)

การทไทยสงอาสาสมครเสอพรานไปชวยลาวฝายขวา

ดงกลาว ทาใหอาสาสมครเสอพรานมความใกลชดกบทหารมง

(แมว) ของนายพลวางเปา จง เปนสาเหตหน งททาให เกด

ความสมพนธระหวางอาสาสมครเสอพรานกบทหารมงลาว (แมว)

ในเวลาตอมาและใหการฝกอบรมแกขบวนการตอตานลาว (ขตล.)

หลงลาวเปลยนแปลงการปกครอง (สมภาษณอดตอาสาสมครเสอ

พราน อาย 70 ณ อ าเภอเมอง จงหวดลพบร เมอ 22 กมภาพนธ

2553)

148

3. การอพยพของมงลาวเขาสไทยในฐานะผอพยพหนภย

สงคราม

ในปพ.ศ.2518 เกดการสรบอยางรนแรงระหวางทหารลาว

ฝายขวาและฝายประเทศลาว นายพล วางเปา ผบญชาการ

กองทพภาคท 2 ทสนบสนนทหารลาวฝายขวา พรอมดวยทหารมง

(แมว) ประมาณสามหมนคนหลบหนเขาสไทย ตอมานายพลวาง

เปา พรอมครอบครวและผใกลชดจานวนหนงเดนทางอพยพไปอย

สหรฐอเมรกา (สรชย ศรไกร 2527: 23)

ลาวไดเปลยนแปลงการปกครองจากราชอาณาจกรลาว

เปนสาธารณรฐประชาธปไตประชาชนลาว เมอ 2 ธนวาคม 2518

ยงคงมเหตการณสรบอยางตอเนองสงผลใหมผอพยพมงลาวและ

เยาลาวหนภยสงครามเขาสไทยจานวนมาก ไทยไดรบความ

รวมมอจากสานกงานขาหลวงใหญผลภยสหประชาชาต ใหมการ

จดตงศนยอพยพชาวลาวภเขาในป พ.ศ.2519 จานวน 5 แหง คอ

1. ศนยอพยพบานวนย อาเภอปากชม จงหวดเลย

2. ศนยอพยพบานตอง อาเภอเชยงของ จงหวดเชยงราย

3. ศนยอพยพบานนายาว อาเภอแมจรม จงหวดนาน

4. ศนยอพยพบานแก อาเภอเชยงคา จงหวดพะเยา

149

5. ศนยอพยพบานสบตวง อาเภอแมจรม จงหวดนาน

(ศนยอพยพบานแก อาเภอเชยงคา จงหวดพะเยา และ

ศนยอพยพบานวนย อาเภอปากชม จงหวดเลย เปนศนยอพยพ

ชาวลาวภเขา ทมทงมง และเยา สวนศนยอพยพอนๆ เปนมง

ทงหมด)

การอพยพหนภยสงครามของชาวมงลาวเขาสไทยทศนย

อพยพบานวนย อาเภอปากชม จงหวดเลย สงผลใหศนยอพยพ

บานวนยมผอพยพจานวนมากทสด โดยในป พ.ศ.2519 มจานวน

ประมาณ 30,000 คน และชวงป พ.ศ.2522 – 2523 มจานวนเพม

ถง 60,000 คนเศษ (สทธเดช วงศปรชญา 2550: 69 ; สมภาษณ

มง (ชาย) อาย 54 ป ณ อ าเภอเขาคอ จงหวดเพชรบรณ เมอ 27

มนาคม 2553) ชาวมงลาวอพยพไดพกพงอยในศนยอพยพ

ระหวางป 2519 จนถงป 2535 ดงรายละเอยดทปรากฎในบทท

สอง

150

4. การอพยพหลบหนของมงลาวจากศนยอพยพสทพกสงฆ

ถ ากระบอก

การอพยพหลบหนของมงลาวจากศนยอพยพตางๆ เขาส

ทพกสงฆถากระบอก อาเภอพระพทธบาท จงหวดสระบร เกดจาก

โครงการจดสงผอพยพกลบถนฐานดวยความสมครใจ ตงแตป

พ.ศ. 2520 ซงเปนความรวมมอระหวางรฐบาลไทย – สาธารณรฐ

ประชาธปไตยประชาชนลาว และ UNHCR ทเหนวาการแกไข

ปญหาผอพยพชาวอนโดจนดวยการจดสงผอพยพไปตงถนฐานใน

ประเทศทสามหรออนญาตใหผอพยพเหลานพกอยในศนยอพยพ

มใชเปนการแกไขปญหาทแทจรง แตสมควรแกไขปญหาดวยการ

จดสงผอพยพกลบถนฐานเดมดวย โดยตงอยบนขอตกลง 3

ประการ คอ

1. ผลภยตองไดรบความคมครองในการเดนทางกลบถน

ฐานเดมของตนโดยสวสดภาพ

2. การตดสนใจเดนทางกลบสประเทศของผลภย จะตอง

เปนความสมครใจของผลภยเอง

3. รฐบาลของประเทศผอพยพจะตองเตมใจใหการรบรอง

การกลบประเทศของผลภยเหลาน

151

จากแนวทางดงกลาวปรากฎวามงอพยพสวนใหญไม

ตองการอพยพเดนทางกลบสลาว เนองจากเกรงวาอาจจะไดรบ

อนตรายจากทางการลาว เพราะ มกปรากฎขาวลอในลกษณะ

ตางๆ (สทธเดช วงศปรชญา 2550: 69-70) แตมบางบางสวน

ยนยอมกลบสลาว สวนทไมยนยอมจะอพยพหลบหนไปอยตาม

ศนยอพยพตางๆ ดงกลาว และบางสวนหลบหนไปแฝงตวอยกบ

ญาตพนองตามหมบานมงไทย ตามบรเวณชายแดนไทย – ลาว

โดยเฉพาะในพนทจงหวดพษณโลก จงหวดเพชรบรณ และ

บางสวนเรมอพยพเขาพกพงในทพกสงฆถากระบอก โดยอาพราง

สถานภาพและการปฏบตในฐานะผเขาไปบาบดรกษาการตดยา

เสพตดเปนจานวนมาก

เมอโครงการจดสงผอพยพกลบถนฐานดวยความสมครใจ

ดงกลาวสนสดและศนยอพยพตางๆ เรมทยอยปดตวลงอยาง

ตอเนอง ในวนท 9 ธนวาคม 2535 นายอนนต อนนตกล

ปลดกระทรวงมหาดไทย (ขณะนน) ไดเปนประธานพธปดศนย

ควบคมผอพยพและหลบหนเขาเมอง ศนยบานวนย อาเภอปาก

ชม จงหวดเลย ซงยงคงมชาวลาวอพยพทกชนเผาหลงเหลออยอก

152

จานวน 42,682 คน และกระจายอยตามศนยอพยพอนๆ อก 4

แหง คอ

1. ศนยอพยพบานแก อาเภอเชยงคา จงหวดพะเยา

จานวน 14,810 คน (ทงหมดเปนมงลาวและบางสวนเปนมงลาวท

ยายมาจากศนยอพยพบานวนย อาเภอปากชน จงหวดเลย)

2. ศนยอพยพบานนาโพธ อาเภอเมอง จงหวดนครพนม

จานวน 13,505 คน (สวนใหญเปนมงลาว มคนลาวลม (พนราบ)

และเยา สวนนอย)

3. ศนยอพยพบานหนองแสง อาเภอเมอง จงหวด

นครพนม จานวน 441 คน (เปนผนามงลาวและครอบครวทสมคร

ใจเดนทางกลบลาว)

4. ศนยอพยพพนสนคม อาเภอพนสนคม จงหวดชลบร

จานวน 13,594 คน (สมครใจเดนทางไปอยสหรฐอเมรกา)

หลงจากศนยอพยพบานวนยฯ ปดตวลงและผอพยพมง

ลาวตามศนยอพยพบานนาแกฯ ศนยอพยพบานนาโพธ และศนย

อพยพบานหนองแสงฯ ท เปลยนใจไมตองการเดนทางไปอย

ประเทศทสามหรอไมตองการกลบลาว รวมทงชาวมงลาวกชาต

153

(ขบวนการตอตานลาว) (ขตล.) ทอยตามตะเขบชายแดนหมด

หนทางหาทพ งพงเพราะนโยบายดานความมนคงของไทย

เปลยนแปลงสงผลใหชาวมงลาวในสวนนทงหมดอพยพเขาสทพก

สงฆถากระบอก อาเภอพระพทธบาท จงหวดสระบร โดยอางวา

พระจารญ ปานจนทร เจาสานกทพกสงฆถากระบอกเคยให

สญญากบมงลาวกชาต หรอขบวนการตอตานคอมมวนสตอนโด

จนโดยรบปากวาจะใหการชวยเหลอ ดงนนในชวงระหวางป พ.ศ.

2540 – 2546 มจานวนชาวมงลาวเพมขนถง 28,000 คนเศษ

(เปนจ านวนตวเลขอยางไมเปนทางการทผน ามงลาวถ ากระบอก

บนทกไวจากการสมภาษณมง (ชาย) อาย 53 ป ณ อ าเภอเมอง

จงหวดเชยงใหม เมอ 18 พฤษภาคม 2553) จนทาใหทพกสงฆฯ

แหงนกลายเปนชมชนมงลาวทมจานวนมากทสดในไทยอยใน

ลกษณะชมชนกลมชาตพนธ (ethnic enclave)

5. ชมชนมงถ ากระบอกและกจกรรมทางการเมอง

เมอชาวมงลาวจากศนยอพยพและจากพนทอนๆ เขามา

พกพงอยในถากระบอกมจานวนถงประมาณ 28,000 คน รฐบาล

ไทยไดพยายามเขาไปดแล โดยมอบหมายใหจงหวดสระบรเปน

154

ผดแลชมชนแหงน แตการดแลมขอจากดเพราะชมชนมงถากระ

บอกมความหวาดระแวงสง อกทงยงไดรบการปกปองจากทางท

พกสงฆฯวาชาวมงสวนใหญเปนผมาบาบดรกษาการตดยา

เชนเดยวกบผรบการบาบดรกษาอนๆ แมชาวมงลาวในถากระบอก

จะไมไดประกอบอาชพและไมไดรบความชวยเหลอจากรฐบาลไทย

หรอ UNHCR แตคนกลมนกไดรบการชวยเหลอจากญาตพนองท

ไปตงถนฐานในประเทศทสาม โดยเฉพาะในอเมรกาและมงท

อพยพหนภยสงครามไปอยประเทศอน ดงจะพบวามการสงเงน

จากตางประเทศมาทถากระบอกจานวนมากจนทางการไทยตอง

เปดททาการไปรษณยชวคราวขนทชมชนมงเพอใหบรการจายเงน

กบชาวมงในสานกสงฆแหงน

มงลาวทพกพงในทพกสงฆถากระบอกมการตดตอกบ

ชาวมงลาวทอพยพไปอยประเทศทสาม โดยเฉพาะมงลาวทอพยพ

ไปอยทสหรฐอเมรกาในสองสถานะ สถานะแรก คอ ความเปน

ญาตพนองตามตระกลแซ และอกสถานะหนง คอ อดมการณทาง

การเมอง มงลาวทเดนทางมาจากสหรฐอเมรกาจะเขาไปพบปะ

แกนนาขบวนการตอตานลาว (ขตล.) กลมทคนฝกใฝ และใหการ

สนบสนนดานการเงนเขาไปในพนทประเทศเพอนบาน (ลาว) ใน

155

ฐานะนกทองเทยว แตหลงจากการอพยพของชาวมงลาวจากทพก

สงฆถากระบอกไปอยสหรฐอเมรกายงไมพบการเคลอนไหวใน

ลกษณะการซองสมกาลงปรากฎอยางชดเจน

สาหรบการเชอมโยงของชาวมงลาวถากระบอกกบชาวมง

ในภมภาคเอเชยนนพบวา ชวงป พ.ศ. 2534 แกนนากลมพรรคเจา

ฟาทพกพงอยในทพกสงฆถากระบอกพรอมดวยชาวมงสญชาต

อเมรกนจานวนหนงไดเดนทางไปพบปะผนามงจนท คนหมง

สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนจน เพอชกชวนใหเขารวมกบ

ขบวนการกชาตในลาว แตผลปรากฎวามงจนปฏเสธและไม

สนบสนนแนวความคดในการกชาตเพราะมองวามงยงไมมขด

ความสามารถในการปกครองตนเองได (สมภาษณมง (ชาย) อาย

69 ป ณ อ าเภอเขาคอ จงหวดเพชรบรณ เมอ 10 พฤษภาคม.

2553)

6. ชาวมงลาวถ ากระบอกกบขบวนการตอตานลาว

(ขตล.)

การเขาสทพกพงของมงกชาต (ขบวนการตอตานลาว:

ขตล.) เปนเรองทมความตอเนองเชอมโยงและซบซอน ทงดาน

อดมการณซงเปนความเชอของมงลาวและการเขาแทรกแซงจาก

156

ตางประเทศในทางลบใชชนกลมนอยเปนเครองมอ ซงสามารถ

แสดงภาพรวมตงแตเรมมขบวนการกชาตของมงลาว ตงแตป พ.ศ.

2518 ดงน : การเขาส ศนยอพยพในประเทศไทย , การออกไป

เคลอนไหวของขบวนการกชาตมงลาวโดยการสนบสนนทางลบ

จากองคกรระหวางประเทศในทางลบ, การเขาสทพกพงในทพก

สงฆถากระบอก, การสนบสนนจากองคกรทางชาตพนธจาก

ภายนอกประเทศ, การสลายชมชนชาวมงในทพกสงฆถากระบอก

และการอพยพของชาวมงลาวเขาสบานหวยนาขาว อาเภอเขาคอ

จงหวดเพชรบรณ

เหตการณเหลานตางมความตอเนองเกยวโยงทงดาน

อดมการณความเชอและเหตผลทางการเมอง ตลอดจนความ

พยายามในการแสวงหาคณภาพชวตทดกวาของมงลาว การเกยว

โยงกบการเมองระหวางประเทศ การแสวงหาผลประโยชนทก

รปแบบจากกลมผลประโยชนทหลากหลายและขบวนการขน

มนษยขามชาตตอกลมนอยชาตพนธมงลาว ซงทาใหมงลาวมอง

วาพวกตนเปนผถกกระทาจากชนกลมอนอยางไมเปนธรรม

สงนอาจสะทอนจากคาพดขณะรองไหของมงลาวหญง

อาย 59 ป มสามเปนมงไทยทบานเขกนอย อาเภอเขาคอ จงหวด

157

เพชรบรณ ระหวางการผลกดนมงลาวหลบหนเขาเมองบานหวย

นาขาว เมอ 28 ธนวาคม 2552 วา “ชวตคนมงเหมอนใบไมแหง

ขนอยกบวาลมจะพดไปในทศทางใด” จงเปนสงทสะทอนออกจาก

ความรสกของผทดอยโอกาสและตกเปนฝายถกกระทา

ความเปนมาและปญหาของขบวนการตอตานลาว (ขตล.)

ตงแตป พ.ศ.2518 เปนตนมา มงลาวทอพยพหนภยการส

รบตามศนยอพยพตางๆเรมมการเคล อนไหวรวมตวกนเปน

ขบวนการตอตานรฐบาลลาว (ขตล.)สมยนนเรยกวา“กลมตอตาน

ลาว” กลมตอตานลาวสวนใหญไดอพยพหลบหนออกจากศนย

อพยพตางๆโดยฝายความมนคงของไทยใหการสนบสนนของ

กลมมงดงกลาวไปแฝงตวอยตามตะเขบชายแดนไทย – ลาว โดย

แบงออกเปน 2 กลมใหญ คอ

1. กลมของ นายพล วางเปา ใชชอวา แนวรวมกชาต

158

2. กลมเจาฟา16 ม นายปาเกา แซเฮอ (ปาเกาเฮอ)

รบผดชอบในเขตไทยและประสานกบ นาย ยงยว แซ เฮอ

(ยงยวเฮอ) ทเคลอนไหวอยทภเบย-ภซาง แขวงเชยงขวาง ประเทศ

ลาว (ปจจบน นายปาเกา แซเฮอ และนายยงยว แซเฮอ เสยชวต

แลว)

ทงสองกลม ดาเนนการเคลอนไหวโดยอสระแยกจากกน

วตถประสงคในการเคลอนไหวของกลมนายพลวางเปา เพอ

ตอง การกลบ เข า ไ ปม อานาจในลาว ส าหรบกล ม เจ าฟ า

วตถประสงคเพอตองการแยกตวมอาณาเขตเปนของตนเอง

สาหรบการสนบสนนอาวธยทโธปกรณและคาใชจายกลมของ นาย

พลวางเปา ระยะแรกไดรบการสนบสนนดแลจากซ.ไอ.เอ. (Central

16 กลมพรรคเจาฟา มชอเรยกอนๆ คอ กลมพรรคเจาฟาประชาธปไตยกลม

เจาฟา กลมปาเกาเฮอโดยนายยงยว แฮเฮอ เปนผจดตง สาเหตทใชชอเจ า

ฟา เพราะเกยวของกบความเชอของมง วา ผนาเปนผมบารมฟาสงใหมาเกด

เปนผนามง

159

Intelligence Agency) สวนกลมพรรคเจาฟาไดรบการศกษาการ

ฝกอาวธและสนบสนน

จากจน ยทธวธในการตอสของทงสองกลมใชการจรยทธ

ตามตะเขบชายแดนไทย – ลาว ตงแตเชยงราย พะเยา นาน

อตรดตถ พษณโลก เลย และหนองคาย โดยปฏบตการประสานกบ

กองกาลงชาวมงลาวทฝงตวอยในลาว

การหลบหนออกจากศนยอพยพไปแฝงตวตามแนวตะเขบ

ชายแดนน โดยอปนสยของมง หากเดนทางไปอยในสถานทใด

มกจะอพยพไปทงครอบครว ดงนนชาวมงลาวทเปนกลมตอตาน

เมอหลบหนออกจากศนยอพยพกจะนาครอบครวไปดวย เมอ

เจาหนาท UNHCR ตรวจสอบบญชไมพบตวตนจงลบชอออกทา

ใหกลมบคคลเหลานไมมชอปรากฏอยในศนยอพยพและกลายเปน

กลมไรสญชาตในเวลาตอมามจานวนประมาณหนงหมนคนเศษ

การเคลอนไหวของขบวนการตอตานลาว โดยการใชกาลง

ทางทหารทงสองกลมไดสรางความเสยหายและความไมสงบใน

ลาวอยางตอเนองตงแตป พ.ศ.2518 จนถงป พ.ศ.2534 โดยการ

เขากอกวนและทาลายฐานทมนของทหารลาว (ทปล.)ในพนท

แขวงเซยงขวาง แขวงคามวน แขวงเวยงจนทน แขวงหลวงพระบาง

160

และแขวงไซยบร กองกาลงของขบวนการตอตานลาว ในชวงป

พ.ศ.2522 – 2525 ของกลมพรรคเจาฟามกาลงตดอาวธพรอม

มวลชนอยในลาวประมาณ 100,000 คน อาศยหลบซอนอยตาม

ตะเขบชายแดนไทย – ลาว (โดยแฝงตวอยกบหมบานมงไทย ม

กาลงพรอมรบและมวลชนจานวนประมาณ 40,000 คนเศษๆ)

สวนทเหลอเปนกองกาลงหลกและมวลชนอยทภเบย แขวงเชยง

ขวาง มนายยงยว แซเฮอ เปนผดแล สาหรบกลมแนวรวมกชาต

ของ นายพลวางเปา มกาลงตดอาวธพรอมมวลชนจานวน

ประมาณ 80,000 คน มนายมวเยยลง เปนผดแลพกพงอยในทพก

สงฆถากระบอกและบางสวนหลบซอนอยตามตะเขบชายแดนและ

อยในลาว

ตงแตป พ.ศ.2534 เปนตนมา รฐบาลไทยมนโยบาย

ตางประเทศไมฝกใฝฝายใดและใหความสาคญกบความสมพนธ

กบประเทศเพอนบานโดยเฉพาะลาว จงไดใชกาลงทหารเขากดดน

สลายกองกาลงขบวนการตอตานประเทศเพอนบานตองหลบซอน

ตวอยตามสถานทตางๆ พอสรปได คอ

1. แฝงตวอยกบมงไทยและยตการเคลอนไหว

161

2. หลบหนเขาสทพกสงฆถากระบอก อาเภอพระพทธบาท

จงหวดสระบร

3. อพยพไปตงถนฐานในประเทศทสาม กาลงสวนนเปนผ

ทอพยพไปอยประเทศทสามแลวเดนทางกลบเขามาทางานตอตาน

โดยใชไทยเปนฐานปฏบตการ

อยางไรกตามการเคลอนไหวของขบวนการการตอตาน

ลาว (ขตล.) ในปจจบน (ป 2553) ไมปรากฏกองกาลงอก กาลงพล

ทเคยมอยแปรสภาพเปนประชาชนธรรมดาของทงสองประเทศ แต

เปลยนรปแบบการเคลอนไหวอยในลกษณะการทาธรกจ บางสวน

ละเลกอดมการณเพราะมอายสงขนและเหนวาไมมประโยชนและ

เปนไปไมได ขาดผนาในการชนา สาหรบมงลาวทหลบหนออกจาก

ทพกสงฆถากระบอกสวนหนงไดเดนทางไปพกพงอยกบชนกลม

นอยสญชาตพมา (วา) ทเมองยอน (สมภาษณมง (ชาย) อาย 59

ป ณ อาเภอเขาคอ จงหวดเพชรบรณ 10 พ.ค. 2553) จดออนของ

ขบวนการตอตานลาว (ขตล.) คอมกจะมการแบงแยกตวออกจาก

กลมเดม ทงนขนอยกบผนาและผสนบสนนดานการเงนซงไดแกมง

ทอพยพไปอยในประเทศทสาม

162

สาหรบแกนนา ขตล. เทาทปรากฏในทพกสงฆฯคอกลม

แนวรวมกชาตมนายเยยลง แซมว,นายเลา แซล กลมเจาฟาม นาย

แตง แซยาง สาหรบแกนนาทเดนทางจากตางประเทศเขาสทพก

สงฆฯ ประกอบดวยจากรฐแคลฟอร เนย รฐโคโลราโด รฐ

เพนซลวาเนย และจากอกฤษ แกนนา ขตล .ในลาว พรรคเจาฟา

ประกอบดวย 3 กลมคอ กลมนายยงยว (เสยชวตแลว) กลมนาย

หวาจจ กลมยางเหลอ เคลอนไหวบรเวณภเบย-ภซาง แขวงเชยง

ขวางของลาวเปนตน (สมภาษณมง (ชาย) อาย 69 ป ณ อ าเภอ

เขาคอ จงหวดเพชรบรณ เมอ 10 พฤษภาคม 2553)

7. การปดชมชนมงลาวถ ากระบอกและการเดนทางไปตงถน

ฐานทสหรฐอเมรกา

เมอวนท 25 สงหาคม 2546 คณะผแทนจากสหรฐอเมรกา

(Mr.Randy Kelly นายกเทศมนตรนคร Saint Paul มลรฐ

Minesota พรอมคณะผแทนจากหนวยงานของรฐ มลนธ

สอมวลชน การศกษา การเคหะ การสาธารณสข สานกงานผ

อพยพและสทธมนษยชน) รฐบาลไทยและผนาชาวมงลาวในทพก

สงฆถากระบอกไดประชมรวมกนเปนครงแรกเพอกาหนดแนวทาง

163

ใหมงลาวทพกพงในทพกสงฆถากระบอกไปตงถนฐานในประเทศ

ทสาม (สหรฐอเมรกา) และสามารถไดขอยตโดยมงชดแรก เรม

เดนทางจานวน 141 คน เมอเดอนมถนายน 2547 (สมภาษณอดต

ขาราชการทหาร อาย 62 ป ณ อ าเภอเมอง จงหวดลพบร ;

สมภาษณมง (ชาย) อาย 57 ป ณ อ าเภอเมอง จงหวดเชยงใหม

17 พฤษภาคม 2553 มลนธชาวไทยภเขา มนาคม 2547)

ในการปดชมชนมงในทพกสงฆถากระบอกไดมพธปด

ชมชนม งลาวถ ากระบอก อยาง เปนทางการ เม อวนท 26

พฤษภาคม 2548 พอสรปผลการปฏบตคอมชาวมงลาวทพกสงฆ

ถากระบอกสมครใจไปอยประเทศทสาม และลงทะเบยนแจงความ

ประสงค จานวน 15,550 คน ในจานวนเหลานสมครใจไป

สหรฐอเมรกา 9,186 คน ออสเตรเลย 45 คน มงลาวถากระบอกชด

แรกเดนทางไปสหรฐอเมรกา เมอเดอนมถนายน 2547 แตมสวนท

เหลอเปลยนใจหลบหนออกจากทพกสงฆฯ ไปอยกบญาตตาม

หมบานมงไทยในพนทภาคเหนอของไทย

สาหรบชาวมงลาวถากระบอกสวนทสหรฐอเมรการบไปตง

ถนฐาน เมอป 2547 นน สภาพความเปนอยของชาวมงลาวถา

กระบอกหลงจากทเดนทางไปตงถนฐานในสหรฐอเมรกาพบวา

164

ชาวมงสวนนไดรบการดแลจากสหรฐอเมรกาอยางจากดเนองจาก

อเมรกาอยในภาวะวกฤตทางเศรษฐกจ จงใหการชวยเหลอเพยง

คานา คาไฟฟา และคาอาหาร ฟร 1 ป หลงจากนนตองชวยเหลอ

ตนเอง ดงนนการแกไขปญหาการดารงชพของมงสวนน คอ การ

พงพงญาตพนองทเดนทางไปอยสหรฐอเมรกากอนหนา แตกไมได

สามารถพงพงไดมากนกจงตองหางานทาซงรายไดไมมากนก

เพราะขาดความรและไมใชแรงงานฝมอ สาหรบผทตกงานจะไดรบ

สวสดการจากรฐเปนเงนจานวน 200 ดอลลารตอเดอน

ปญหาความเดอดรอนของมงลาวอพยพฯ เหล านคอ

คาใชจายจากการเดนทางไปอยสหรฐอเมรกาครงน ตองแบก

รบภาระเองและตองคนเงนดงกลาวพรอมดอกเบยภายใน

ระยะเวลา 1 ป

เน อ ง จ ากช าว ม ง ล าว ถ าก ระ บอก ม ข ดจ า ก ด ดา น

ภาษาองกฤษจงดารงชพอยในสหรฐอเมรกาอยางลาบาก สาหรบ

บางกลมทมงานทาจะพยายามรวบรวมเงนและสงเงนกลบมายง

ประเทศไทยเพอใหญาตพนองซอทดนทางภาคเหนอของไทยใน

พนทจงหวดเชยงใหม เชยงราย ลาพน พะเยา นาน และเตรยมการ

อพยพกลบอยในไทย มบางกลมไปลงทนปลกยางพาราทเมองยอน

165

ซงเปนพนทอทธพลชนกลมนอยสญชาตพมา (วา) (สมภาษณมง

(สญชาตอเมรกน) อาย 66 ป ณ อ าเภอเขาคอ จงหวดเพชรบรณ

22 ธนวาคม 2552)

สาหรบมงลาวถากระบอกบางสวนไดอพยพหลบหนออก

จากทพกสงฆฯเทาททราบไปอยในพนท อาเภอเขาคอ จงหวด

เพชรบรณ จานวน 30 ครอบครว อาเภอวงเจา จงหวดตาก จานวน

153 ครอบครว และเดนทางเขาไปอยในเขตพมาหางจากอาเภออม

ผาง จงหวดตาก ประมาณ 60 ก.ม. จานวนประมาณ 100

ครอบครว แยกเปนมงไทย 60 ครอบครว มงลาวถากระบอกและมง

ลาวบานหวยนาขาวประมาณ 40-50 ครอบครว(สมภาษณมง

(ชายไทย) อาย 54 ป ณ อ าเภอเขาคอ จงหวดเพชรบรณ เมอ 27

มนาคม 2553)

8. สรปและวเคราะห

ชาวมงไทยกบชาวมงลาวอพยพฯ แมจะมความผกพนกน

ทางเชอชาตและความเปนญาตพนอง รวมทเคยพงพาอาศยกนใน

ยคสงครามเยน แตชาวมงไทยไมมอดมการณกชาตลาว เพราะ

สานกวาตนเปนคนไทย

166

มชาวมงลาวบางสวนไดรบการแปลงสญชาตเปนไทย โดย

ใชวธตางๆ เพอใหไดสญชาต ประกอบกบขาดผนาการตอสท

เขมแขงจงละเลกอดมการณการตอส สาหรบกลมมง (ลาว)

ไรสญชาตจะยงคงเปนปญหาทางกฎหมายและการดารงอยในไทย

และตองหลบซอนและแฝงตวอยกบญาตพนอง

การบรหารจดการชมชนบนพนทสงเปนเรองทมความระ

เอยดออนและมความจาเปนตองใชเวลาในการดาเนนการและมก

มเงอนไขตามสภาพสงแวดลอมจงมแนวโนมวาจะเกดความ

ขดแยงระหวางทางราชการกบกลมชาตพนธมงไรสญชาตในเรอง

การจดระเบยบพนทสงและการใหสถานะบคคลทไมมหลกฐานท

ชดเจน

ในแงของความมนคงของไทยทเกยวกบ (ขตล.) และมง

ถากระบอกนน จากการผลกดนมงลาวถากระบอกออกไปอย

ประเทศทสามทผานมา รวมทงการเฝาระวงจากเจาหนาทของไทย

สงผลให(ขตล.) ไมสามารถจดตงกองกาลงและไมสามารถ

เคลอนไหวอยางมประสทธภาพ นอกจากการตดตอในทางลบ

เทานน ประกอบกบรฐบาลไทยไดพยายามดแลและตรวจสอบการ

167

เคลอนไหวของ (ขตล.) อยตลอดเวลา ดงนนการเคลอนไหวของ

(ขตล.) โดยใชประเทศไทยเปนฐานจงไมสามารถกระทาไดโดยงาย

จากการทมกลมมงลาวถากระบอก มงลาวบานหวยนา

ขาว และมงไทยหลบหนคดตดยาเสพตดไดอพยพไปอยกบชนกลม

นอยสญชาตพมา (วา) ซงเปนชนกลมนอยของพมาทมพฤตกรรม

การผลตและคายาเสพตดประกอบกบปญหาความขดแยงทาง

การเมองระหวางชนกลมนอยกบรฐบาลทหารพมาจงมความ

ล อ แ ห ล ม ต อ ค ว า ม ม น ค ง ข อ ง ไ ท ย จ า ก ก ล ม ม ง ด ง ก ล า ว

ประกอบดวย 1.) การลกลอบเขาเมองและการปลอมแปลง

สญชาต 2.) เปนขบวนการแพรยาเสพตดและประการสดทายเปน

กองกาลงตดอาวธเพอคมกนยาเสพตด รวมทงการแฝงตวอยกบมง

ในพนทตางๆทางภาคเหนอของไทย

เปนทนาสงเกตวาจากการสารวจจานวนมงลาวถา

กระบอกแตละครง รวมทงขอมลจานวนมงลาวทพกพงในทพกสงฆ

ฯทไดจากการสมภาษณมงทเคยพกพงในทชมชนมงทพกสงฆฯไม

ตรงกนและมความคาดเคลอนทางตวเลขจานวนมาก จงยงเปน

ปรศนาถงจานวนมงลาวทอพยพพกพงในทพกสงฆฯแหงนตอไป

แมวาการสลายชมชนมงลาวถากระบอกจะบรรลความสาเรจแลวก

168

ตาม แตยงคงมมงลาวถากระบอกบางสวนอพยพหลบหนออกจาก

จากพนทและแฝงตวอยกบมงไทยในพนท ตางๆ ดงนนปญหากลม

ชาตพนธมงจงมแนวโนมทจะยงคงเปนปญหาใหไทยและประเทศ

เพอนบานทจะตองนาไปหาแนวทางแกไขตอไป.

169

รายการอางอง

ด น ย ท อ ง ใ ห ญ .ป จจ ยท ม ผลต อการด า เน นนโยบาย

ตางประเทศของไทยสมยจอมพลสฤษด ธนะ

รชต.(พ.ศ. 2501 - 2506). บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย. 2518

ประสทธ ลปรชา . มง:ความหลากหลายชวตจากขนเขาส

เมองมงสถาบนวจย. มหาวทยาลยเชยงใหม.เชยงใหม.

2548

สทธเดช วงศปรชญา. ชนกลมนอยชาวไทยภเขากบความ

มนคงของชาต : กรณศกษากลมชาตพนธมง. ดษฎ

นพนธ. มหาวทยาลยรามคาแหง. กรงเทพ ฯ. 2550

สทธเดช วงศปรชญา. ปญหาชนกลมนอยกบความมนคงของ

ชาต :กรณศกษาชาวมงในทพกสงฆถ ากระบอก

อ าเภอพระพทธบาท จงหวดสระบร .สารนพนธ .

มหาวทยาลยรามคาแหง.กรงเทพฯ.2540

สรชย ศรไกร. การกระทบกระทงตามแนวชายแดนไทย –

ลาว: ป ค.ศ.1975 – 1985. สถาบนเอเชยศกษา.

จฬาลงกรณมหาวทยาลย. กรงเทพ ฯ. 2527

170

แถลงนโยบายตางประเทศของรฐบาลพลเอกชาตชาย ชณหะวณ

เมอวนท 25 สงหาคม 2531

นโยบายของคณะรฐมนตร นายชวน หลกภย นายกรฐมนตร แถลง

ตอรฐสภา วนท 21 ตลาคม 2535

Norman Peagram “ Thailand’s Poliey Objeetive ”, Far

Easterm Economic Review, July 23, 1976, P.12.

อางใน ศรพร ผยมลตร , (มกราคม-เมษายน 2531), หนา 76

เอกสารประกอบการรกษาผตดยาเสพตดและเอกสาร

ชแจงชาวเขาเผามงถากระบอก.2532

เอกสารมลนธชาวไทยภเขา เรอง อปสรรคและปญหาการ

แกไขปญหาชาวมงในทพกสงฆถากระบอก เมอ ม .ค.

2547

สมภาษณ

มงชาย (ไทย) อาย 56 ป ณ บานสองแคว อาเภอเมอง จงหวดนาน

เมอ 17 มนาคม 2553. สมภาษณ.

อดตอาสาสมครเสอพราน อาย 70 ป ณ อาเภอเมอง จงหวด

ลพบร เมอ 22 กมภาพนธ 2553. สมภาษณ.

171

มง (ชายไทย) อาย 54 ป ณ อาเภอเขาคอ จงหวดเพชรบรณ เมอ

27 ม.ค. 2553. สมภาษณ.

มง (ชายไทย) อาย 69 ป ณ อาเภอเขาคอ จงหวดเพชรบรณ เมอ

10 พฤษภาคม 2553. สมภาษณ.

มง (ชายไทย) อาย 59 ป ณ อาเภอเขาคอ จงหวดเพชรบรณ เมอ

10 พฤษภา 2553. สมภาษณ.

มงชาย (แปลงสญชาตเปนไทย) อาย 50 ป ณ อาเภอพบพระ

จงหวดตาก เมอ 29 มนาคม 2553. สมภาษณ.

มงชาย (ไทย) อาย 54 ป อาเภอเขาคอ จงหวดเพชรบรณ เมอ 27

มนาคม 2553. สมภาษณ.

มงชาย (ลาว) อาย 65 ป บานปางสงกะส อาเภอพบพระ จงหวด

ตาก เมอ 15 พฤษภาคม 2553. สมภาษณ.

ฉก.พตท.-พระพทธบาท จงหวดสระบร เมอ 26 พฤษภาคม 2548.

สมภาษณ.

มง (ชายลาว) อาย 52 ป ณ อาเภอเมอง จงหวดเชยงใหม.

สมภาษณ.

มง (ชายสญชาตอเมรกน) อาย 66 ป ณ อาเภอเขาคอ จงหวด

เพชรบรณ เมอ 22 ธนวาคม 2552. สมภาษณ.

172

มง (ชายสญชาตอเมรกน) อาย 65 ป ณ อาเภอเมอง จงหวด

เชยงใหม. สมภาษณ.

มง (ชายไทย) อาย 69 ป ณ อาเภอเขาคอ จงหวดเพชรบรณ เมอ

10 พฤษภาคม 2553. สมภาษณ.

มง (ชายไทย) อาย 60 ป ณ บานหวยนาขาว อาเภอเขาคอ จงหวด

เพชรบรณ เมอ 18 มกราคม 2553. สมภาษณ.

173

ภาพถายทางอากาศบานโพนคา หมบานพฒนาแหงทสอง ท

ทางการลาวจดเตรยมเพอรองรบชาวมงลาวทเดนทางกลบ

ประเทศ เมอปลายป 2552

พระภกษจารญ ปานจนทร สานกสงฆถากระบอก

174

สภาพทพกอาศยทถากระบอก สระบร

ชาวมงลาวทถากระบอก

175

งานกนเลยงของชาวมงลาวในสานกสงฆถากระบอก

นาย ปาเกา แซเฮอ

อดตประธาน ขตล.พรรคเจาฟา

176

มงสญชาตสหรฐอเมรกา(ใส สท) มง(ฝรงเศสเสอสฟา)

กบมงไทยในงานปใหมมงท บานเขกนอย

อาเภอเขาคอ จงหวดเพชรบรณ

มงทอพยพไปอยประเทศท3 รวมงานทจงหวดเชยงใหม

177

มงลาวหลบหนเขาเมองทบานหอยนาขาว อาเภอเขาคอ

จงหวดเพชรบรณ ป พ.ศ. 2547

มงถากระบอก และมงสญชาตสหรฐอเมรกา

กบทหารวา เมองยอน ในพมา