º··Õè 1mhc7.go.th/uploads/media/files/คู่มือ... · 2016-12-08 · 1. เพื่อให้กลุ่มที่เสี่ยงต่อการมีปัญหาสุขภาพจิตในทุกวัย

คมอแนวทางการดแลทางสงคมจตใจ สำาหรบโรงพยาบาลชมชน ฉบบปรบปรง

บทท 1

1


บทท 1

1


บทท 1

2

ชอหนงสอ : คมอแนวทางการดทางสงคมจตใจสำาหรบโรงพยาบาลชมชน ฉบบปรบปรง

จดพมพโดย : สำานกสงเสรมและพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

ถนนตวานนท อำาเภอเมอง จงหวดนนทบร 11000

โทร. 02 590 8168

พมพครงท2 : กรกฎาคม 2557

จำ�นวนพมพ : 3,200 เลม

พมพท : ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จำากด

ทานสามารถ download เอกสารฉบบนหรอสอเทคโนโลยสขภาพจตไดท http://www.sorporsor.com


บทท 1

3

การดแลทางสงคมจตใจ เปนการดแลทางดานจตใจ อารมณ สงคมและจตวญญาณของผรบ

บรการ รวมถงครอบครวและผดแล โดยคำานงถงศกดศรและคณคาความเปนมนษย เพอใหผรบบรการไดรบ

บรการทครอบคลมทงดานรางกาย จตใจและสงคม และมคณภาพชวตทดขน การใหบรการทครอบคลมการดแล

ทางดานสงคมจตใจ นอกจากจะกอใหเกดประโยชนโดยตรงกบผรบบรการแลว ประโยชนทางออมทเกดกบสถาน

บรการหรอระบบการดแลสขภาพคอ การลดตนทนการรกษา และทำาใหผรบบรการมความพงพอใจในบรการ

การเปลยนแปลงทเกดขนในปจจบน อาทเชน ด�นโรคภยและสขภ�พ การเจบปวยดวย

โรคเรอรงมแนวโนมเพมขน พฤตกรรมสขภาพของประชากรไทยมการดมแอลกอฮอล สบบหร ภาวะนำาหนก

เกนและโรคอวน ซงเปนปจจยเสยงรวมสำาคญททำาใหเกดโรคเรอรงอนดบตน ๆ ทำาใหสาเหตการตายในปจจบน

เปลยนจากโรคตดเชอไปเปนโรคตดตอเรอรง ด�นก�รเปลยนแปลงประช�กร โครงสรางประชากร

เปลยนแปลงไป ประชากรวยเดกและวยแรงงานลดลง ผสงอายเพมขนและมแนวโนมเขาสสงคมอยาง

สมบรณใน พ.ศ.2568 ทำาใหประชากรวยแรงงานมภาระพงพงจากผสงอาย ด�นสงคม ดชนความอบอน

ในครอบครวลดลง พฤตกรรมเสยงทางเพศของเดกนำาไปสปญหาทอง แทง ทง ผหญงและเดกถกทำาราย

ในครอบครวเพมมากขน มการใชความรนแรงในสงคมเพมขน การดแลทางสงคมจตใจจงเปนบรการท

สถานบรการสาธารณสขตองคำานงถงและใหความสำาคญ เพอตอบสนองตอความตองการของผรบบรการ ไมวา

จะเปนกลมทเสยงตอการเกดปญหาสขภาพจต หรอผปวยอนเนองจากปญหาการเปลยนแปลงตาง ๆ เหลาน

กรมสขภาพจตไดจดทำาคมอ “แนวทางการดแลทางสงคมจตใจสำาหรบโรงพยาบาลชมชน

ฉบบปรบปรง” ขน เพอใหบคลากรสาธารณสขทเกยวของไดนำาไปใชในการจดระบบและพฒนาบรการ

ดแลสงคมจตใจของสถานบรการ โดยไดเพมเตมเนอหาจากการแลกเปลยนเรยนรในเรอง การพฒนาระบบ

การดแลทางสงคมจตใจในโรงพยาบาลชมชน จากบคลากรของโรงพยาบาลชมชน โรงพยาบาลทวไป

สำานกงานสาธารณสขจงหวด จาก 12 เขตบรการสขภาพ และบคลากรในสงกดกรมสขภาพจต ซงเปนการ

ประชมแลกเปลยนเรยนรทกรมสขภาพจตจดขน ระหวางวนท 27-28 พฤษภาคม พ.ศ.2556 และ

วนท 8-9 สงหาคม พ.ศ.2556 ทำาใหเนอหาในเลมมตวอยางจรงจากการปฏบตรวมดวย และหวงเปน

อยางยงวาคมอเลมนจะกอใหเกดประโยชนกบสถานบรการในระดบโรงพยาบาลชมชน ทใหบรการสขภาพและ

ใกลชดกบประชาชนและชมชนมากทสด ใหสามารถใหบรการดแลทางสงคมจตใจเพอลดภาระทางดานสขภาพ

กอนการสงตอผรบบรการมายงสถานบรการสาธารณสขในระดบสงขนตอไป

(นายแพทยเจษฎา โชคดำารงสข)

อธบดกรมสขภาพจต

คำ�นำ�

ก


บทท 1

4ข


บทท 1

5

หนา

คำ�นำ� ก

ส�รบญ ค

บทท1บทนำ� 1

ความสำาคญของการดแลทางสงคมจตใจ 1

ความหมายของการดแลทางสงคมจตใจ 2

วตถประสงคของการดแลทางสงคมจตใจ 2

ประโยชนของการดแลทางสงคมจตใจ 2

ขอบเขตบรการการดแลทางสงคมจตใจ 2

แนวคดการดแลทางสงคมจตใจ 3

การจดระบบบรการการดแลทางสงคมจตใจในระดบโรงพยาบาล 4

แนวทางการพฒนาคณภาพการใหการดแลทางสงคมจตใจในระดบโรงพยาบาลชมชน 8

การจดบรการการดแลทางสงคมจตใจในระบบบรการสาธารณสขในระดบตางๆ 10

ประสบการณการพฒนาระบบการดแลชวยเหลอทางสงคมจตใจ 13

ตวอยางการดำาเนนงาน Psychosocial care กบเครอขายภายนอกโรงพยาบาลชมชน 16

บทท2แนวท�งก�รดแลท�งสงคมจตใจ 19

การใหบรการทางสงคมจตใจในคลนกใหการดแลทางสงคมจตใจ 19

การผสมผสานการดแลทางสงคมจตใจรวมกบการบรการสขภาพในดานอนๆ 27

บทท3แนวท�งก�รดแลท�งสงคมจตใจต�มประเดนปญห� 29

การใหคำาปรกษาแบบปองกน (Preventive Counseling) 30

การใหคำาปรกษาแบบประคบประคอง (Supportive Counseling) 34

บทท4ก�รพฒน�ศกยภ�พบคล�กรในก�รดแลท�งสงคมจตใจ 47

หลกสตรการใหคำาปรกษาแบบปองกน (Preventive Counseling) 48

หลกสตรการใหคำาปรกษาแบบประคบประคอง (Supportive Counseling) 49

ส�รบญ

ค


บทท 1

6

หนา

เอกส�รอ�งอง 51

ภ�คผนวก 53

ตวอยางรปแบบระบบการดแลทางสงคมจตใจในโรงพยาบาลชมชน 54

เครอขายบรการท 1-3


เครอขายบรการท 4-5 และ 7





ตวอยางการใหบรการ Psychosocial Clinic ในผปวยนอก 63

ตวอยางการใหบรการ Psychosocial Clinic ในผปวยใน 64

แบบประเมนความเครยด 65

แบบคดกรองโรคซมเศรา 2 คำาถาม (2Q) 67

แบบประเมนโรคซมเศรา 9 คำาถาม (9Q) 68

แบบประเมนการฆาตวตาย 8 คำาถาม (8Q) 70

แบบประเมนปญหาการดมสรา (AUDIT) 72

แบบประเมนความสขคนไทย 77

รายนามผเขารวมประชมปฏบตการเรอง การพฒนาระบบการดแลทางสงคมจตใจ 79

ในโรงพยาบาลชมชน ครงท 1 วนท 27-28 พฤษภาคม พ.ศ.2556

ณ โรงแรมไมดา โฮเตล งามวงศวาน จ.นนทบร

รายนามผเขารวมประชมปฏบตการเรอง การพฒนาระบบการดแลทางสงคมจตใจ 82

ในโรงพยาบาลชมชน ครงท 2 วนท 8-9 สงหาคม พ.ศ.2556

ณ โรงแรมแมกซ พระราม 9 กทม.

รายนามคณะทปรกษา 85

รายนามคณะทปรกษาทางวชาการ 85

รายนามคณะผจดทำา 85

ง

ส�รบญ(ตอ)


บทท 1

1

ความสำาคญของการดแลทางสงคมจตใจองคการอนามยโลกไดใหความหมายของสขภาพวา เปนสภาวะทสมบรณของรางกาย จตใจ

จตวญญาณ ซงมไดเพยงปราศจากโรคและทพพลภาพเทานน แตรวมถงการดำารงชวตอยในสงคมไดอยางปกต

สขดวย จากความหมายนทำาใหขอบเขตการดแลสขภาพของประชาชนตองเปนแบบองครวม ครอบคลมมตทง

4 ดานคอ รางกาย จตใจ จตวญญาณ และสงคม ซงหมายถงนอกจากการบำาบดรกษาโรคทเจบปวยแลว

ผใหบรการสขภาพยงตองคำานงถงการดแลดานสงคมจตใจแกผปวยหรอผมารบบรการดวย

ในดานความเจบปวย ปจจบนสถานการณความเจบปวยของประชาชนเปลยนแปลงไป จาก

การเสยชวตดวยโรคตดเชอในอนดบตนๆ เปนการเสยชวตดวยโรคไมตดตอเรอรงและโรครายแรง การดแล

ผปวยจงจำาเปนตองใหความสำาคญกบการดแลทางสงคมจตใจมากขน เพอใหผปวยดำาเนนชวตตอไปไดภายใต

คณภาพชวตทด

นอกจากนปญหาสขภาพจตทสำาคญในกลมวยตางๆ ทเปนกลมเสยง เชน ปญหาการเรยนใน

วยเดก วยรนตงครรภไมพงประสงค เครยดเนองจากตกงาน การตดสรา ความกงวลในผสงอาย กตองการ

การบรการทางสงคมจตใจเพอปองกนปญหาสขภาพจตหรอประเมนสภาพจตใจ และสงตอไปพบผเชยวชาญ

เพอรบการบำาบดรกษาเนนๆ

การดแลทางสงคมจตใจจงเปนบรการทตองจดขน เพอตอบสนองความตองการของผรบบรการ

ในกลมตางๆ ไดแก บคคลทวไป กลมทเสยงตอปญหาสขภาพจต กลมผปวย และเพมขดความสามารถของ

สถานบรการในการรองรบปญหาสขภาพทเปลยนแปลงไป

บทท 1 บทนำ�


บทท 1

2

ความหมายของการดแลทางสงคมจตใจ การดแลทางสงคมจตใจ (Psychosocial care) หมายถง การดแลทางจตใจ อารมณ

สงคม และจตวญญาณของผรบบรการ ครอบครวและผดแล โดยคำานงถงคณคาและศกดศรของผรบบรการ

เพอใหผปวย/ผรบบรการ เกดความเขาใจในปญหาหรอภาวะโรคและมแนวทางการปรบตวตอปญหาหรอ

ความเจบปวย การดแลทางสงคมจตใจยงรวมถงการสงเสรมสขภาพจตและปองกนปญหาสขภาพจตแกบคคล

ทวไป โดยใชการสอสาร การสนบสนนทางสงคมและการสรางสมพนธภาพเปนกลไกสำาคญในการดำาเนนการ

คลนกใหการดแลทางสงคมจตใจ (Psychosocial clinic) หมายถง ศนยหรอหนวยทให

บรการปรกษาหรอศนยใหคำาปรกษาคณภาพทใหความชวยเหลอทางสงคมจตใจ มโครงสรางประกอบไปดวย

สถานทใหบรการ และบคลากรทมความรความสามารถในการดแลทางสงคมจตใจ ดำาเนนการใหความร

ใหการปรกษา ใหบรการกบบคคลทกกลมวยทงในและนอกโรงพยาบาล โดยครอบคลมถงการสงเสรม

สขภาพจตและปองกนปญหาสขภาพตามคำานยามขององคการอนามยโลก เพอนำาไปสคณภาพทดขนทางดาน

จตใจและสงคมของประชาชน

วตถประสงคของการดแลทางสงคมจตใจ 1. เพอใหกลมทเสยงตอการมปญหาสขภาพจตในทกวย ไดแก ปญหาทองไมพรอมในวยรน/

ความรนแรงในวยรน/ปญหาครอบครว/ปญหาการตดสารเสพตด/สรา ปญหาโรคซมเศราในวยตางๆ ไดรบ

การบำาบดทางจตใจและดแลชวยเหลอแบบองครวม

2. เพอใหผรบบรการในคลนกโรคเรอรง และคลนกพเศษตางๆไดรบการดแลแบบองครวม

3. เพอใหบคคลทวไปทกกลมวย ไดรบการสงเสรมสขภาพจตและปองกนปญหาสขภาพจต

เพอการมคณภาพชวตทดและมความสข

ประโยชนของการดแลทางสงคมจตใจ ประชาชนมโอกาสไดรบการดแลทางสงคมจตใจ โดยคำานงถงศกดศรของความเปนมนษย ทำาให

สงผลดตอสขภาพกายและสขภาพจต ลดความกงวล ความเครยดและปญหาสขภาพจตตางๆ สามารถปรบ

ตวตอปญหา เพมการมคณภาพชวตทดและมความสข

ขอบเขตบรการการดแลทางสงคมจตใจ การดแลทางสงคมจตใจเปนการจดบรการตงแต รพช. รพท. รพศ. ซงแตละสถานบรการและ

แตละระดบอาจจดบรการทแตกตางกนออกไป ทงนขอบเขตการจดบรการแบงไดเปน 3 สวนคอ

1. การใหบรการดแลทางสงคมจตใจในคลนกใหการดแลทางสงคมจตใจ เปนการใหบรการ

โดยผทมความร/ความเชยวชาญดานการดแลทางสงคมจตใจและการใหบรการปรกษา ใหบรการกลมเสยง

ทมปญหาสขภาพจต หรอผรบบรการทสงตอจากคลนกอนๆ เชน ปญหาครอบครว ปญหาการตด


บทท 1

3

สารเสพตด/สรา/บหร ความรนแรงในวยรน ปญหาเรองเพศ ปญหาทองไมพรอมในวยรน ตดเกม ปญหา

โรคซมเศราในวยตางๆ หรอระบบดแลชวยเหลอ เชน ระบบดแลชวยเหลอนกเรยนในโรงเรยน (OHOS)

2. การบรการดแลทางสงคมจตใจทผสมผสานไปกบคลนกหรอบรการอนๆในโรงพยาบาล เชน

การใหคำาปรกษาเรองความเครยดแกหญงตงครรภในคลนก ANC การดแลทางสงคมจตใจแกผปวยในคลนก

NCD/คลนกสงอาย เปนตน

3. การใหบรการดแลทางสงคมจตใจในชมชน เชน การออกหนวยใหคำาปรกษาในยามวกฤต/

ภยพบต การเยยมบาน การจดกจกรรมรณรงคสรางความตระหนกใหความรดานสขภาพจตแกคนในชมชน

การประสานกบชมชนเพอการดแลผปวยจตเวชในชมชน เปนตน

คลนกใหการดแลทางสงคมจตใจ อาจมชอเรยกและขอบเขตการใหบรการทแตกตางกนไปใน

แตละสถานบรการ เชน คลนกวยใส คลนกวยรน (Teen Center) ศนยพงได คลนก YFHS คลนกฟาใส

LOVE Clinic เปนตน

แนวคดการดแลทางสงคมจตใจ แนวคดทฤษฎสำาคญทนำามาใชในการดแลสงคมจตใจมดงน

1. การดแลแบบองครวม (Holistic care) หมายถง การดแลบคคลทงดานรางกาย จตใจ

อารมณ สงคม และจตวญญาณ ควบคกนไป ซงแตละดานจะเชอมโยงกน เมอดานหนงไดรบผลกระทบ

จะสงผลถงอกดานหนง เชน ผปวยเบาหวาน (ปวยทางกาย) ทตองกนยาเปนเวลานาน ทำาใหเกด

ความเบอหนายทอแทในชวต และเกดอาการซมเศรา (กระทบถงจตใจ) เพราะเปนโรคทรกษาไมหายขาด

และตองไปพบแพทยเปนประจำา ตองเสยเวลาเปนภาระแกคนในครอบครวทตองคอยดแล (กระทบถงเศรษฐกจ

และครอบครว)

การดแลสขภาพแบบองครวมจำาเปนตองครอบคลมทง 5 ดาน ไดแก

- ดานรางกาย หมายถง การสนบสนนใหผรบบรการ มปจจยพนฐานทจำาเปนครบถวน เชน

โภชนาการทด มทอยทถกสขลกษณะ เขาถงบรการสขภาพ เพอใหผรบบรการมรางกายทแขงแรงสมบรณ

- ดานอารมณ หมายถง การสงเสรมใหผรบบรการมอารมณผอนคลาย และสามารถควบคม

อารมณตนเองเมอมสงมากระทบจตใจ

- ดานจตใจ หมายถง การสงเสรมใหผรบบรการมจตใจเขมแขงอดทน สามารถลดความทกขกงวล

- ดานจตวญญาณ หมายถง การสงเสรมใหผรบบรการมทยดเหนยวทางจตใจตามความเชอ

ศรทธา เพอใหมเปาหมายในชวตและมความหวง

- ดานสงคม หมายถง การสนบสนนใหครอบครว สงคม ชมชน มสวนรวมในการดแลชวย

เหลอผรบบรการดวยความเอออาทร

2. การใหคำาปรกษา เปนกระบวนการชวยเหลอใหผรบบรการ ไดสำารวจตนเองจนเกดความเขาใจ

ตนเอง สามารถนำาไปใชในการแกปญหา ปรบตว เปลยนแปลงพฤตกรรมทไมพงปรารถนา จดการชวตไดอยาง


บทท 1

4

เหมาะสม ซงนำาไปสการพฒนาตนเองใหเตบโตและมความเขมแขงในทสด สงสำาคญสำาหรบกระบวนการให

คำาปรกษาคอ การสรางความไววางใจระหวางผใหและผรบบรการ การเกบรกษาขอมลการปรกษาไวเปน

ความลบ และใหขอมลหรอทางเลอกเพอใหผรบบรการตดสนใจดวยตวเอง

การใหคำาปรกษาแบงเปน 2 ประเภท คอ การใหคำาปรกษาแบบปองกน (Preventive Coun-

seling) เชน BA (Brief Advice)/BI (Brief Intervention), MI (Motivation Counseling) และการใหคำา

ปรกษาแบบประคบประคอง (Supportive Counseling) เชน Satir (Satir’s Systemic Brief Therapy) ฯลฯ

3. การเขาใจและการยอมรบเรองความแตกตางระหวางบคคล เพราะแตละบคคลมาจาก

ครอบครวและสงแวดลอมทตางกน ทำาใหความคด ความเชอ ทศนคต คานยม ความรสก การแสดงออก

มมมองทมตอโรค ความอดทน การปรบตว ความสามารถสวนบคคล ไมเหมอนกน ดงนน ผใหบรการจง

ควรเขาใจ ไมดวนตดสน และยอมรบบรบทของผรบบรการทแตกตางกน เพอตอบสนองและสามารถใหบรการ

ไดอยางเหมาะสมโดยไมมอคต

การจดระบบบรการการดแลทางสงคมจตใจในระดบโรงพยาบาล การบรการทางสงคมจตใจเปนเรองทสถานบรการสาธารณสขทกระดบไดมการดำาเนนการอยแลว

ซงอาจจะอยในรปแบบทแตกตางกน เชน YFHS, Teen Center, ศนยพงได สถานบรการสาธารณสขบางแหง

ไดมการใหบรการสขภาพจตเชงรกในชมชน สถานศกษา สถานประกอบการ ฯลฯ สถานบรการสาธารณสข

บางแหงไดมการบรณาการการดแลจตใจเขาในบรการปกตของโรงพยาบาล ดงนนบคลากรสาธารณสขจงม

ความคนเคยในการใหบรการดแลทางสงคมจตใจ เพยงแตอาจจะยงไมมการจดโครงสรางหรอระบบทชดเจน

ซงการจดระบบจะชวยใหการบรการดแลทางสงคมจตใจมการดำาเนนงานเปนรปธรรมมากขน

สำาหรบขนตอนการจดระบบบรการการดแลทางสงคมจตใจมดงน

1.ก�รเตรยมก�ร

1.1 ผบรหารของหนวยงานมการกำาหนดนโยบายในการจดบรการดแลทางสงคมจตใจ กำาหนด

ผรบผดชอบและ/หรอแตงตงคณะกรรมการเพอบรหารการดำาเนนงาน

1.2 จดระบบบรการการดแลทางสงคมจตใจ โดยประกอบดวยดานบคลากร ดานสถานทและ

ขดความสามารถของระบบบรการ


บทท 1

5

2.สถานทบรการ

1.การตรวจวนจฉย

2.การใหการดแลทางสงคมจตใจ

3.การสงเสรมปองกน(เชงรก)

4.การสงตอ

5.การตดตามดแล

1.3 จดทำาแผนงาน/โครงการ การดแลทางสงคมจตใจ

1.4 มการสอสารภายในโรงพยาบาลเพอความรวมมอในการดำาเนนงาน

1.5 มการพฒนาศกยภาพบคลากรในการดแลทางสงคมจตใจ ใหมความร ทกษะในการ

ปฏบตงาน

1.6 มการพฒนาเครอขายและการพฒนาระบบสงตอระหวางเครอขายทเกยวของ

2.ก�รดำ�เนนง�น เปนการจดบรการดแลทางสงคมจตใจใหแกผรบบรการ ทงทไดรบการ

สงตอจากคลนกตางๆ ของโรงพยาบาล โรงเรยน สถานประกอบการ และผทเขามารบบรการโดยตรง

2.1 กำาหนดวนเวลาการใหบรการและประชาสมพนธการใหบรการ

2.2 การจดรปแบบการใหบรการตามแผนภม ดงน

1.ดานบคลากร

ก�รจดระบบบรก�รดแลท�งสงคมจตใจ

3.ขดความสามารถของระบบบรการ


บทท 1

6

แผนภมรปแบบก�รใหบรก�รดแลท�งสงคมจตใจในโรงพย�บ�ล

2.3 การใหบรการทางโทรศพท

2.4 การใหบรการดแลทางสงคมจตใจเชงรก ไดแก การจดกจกรรมการสงเสรมสขภาพจต

ปองกนปญหาสขภาพจตในชมชน ตวอยางเชน การจดนทรรศการ การรณรงค การใหความรสขภาพจตผาน

หอกระจายขาว หรอเสยงตามสายของสถานประกอบการ

3. ก�รขย�ยเครอข�ยกบหนวยง�นทเกยวของ เพอใหเกดบรการทครอบคลมและ

ตดตามดแลอยางตอเนอง เชน จบคเชอมโยงโรงเรยน-โรงพยาบาล โรงพยาบาล-สถานประกอบการ

เพอสงตอขอมลใหกบสถานบรการสาธารณสขในพนท และประสานกบ อบต.ในการสนบสนน

ชวยเหลอ สงเสรมใหกลมญาตผปวยจตเวช/แกนนำาในชมชนใหการดแลผปวยจตเวชอยางตอเนอง

เชอมตอระบบการชวยเหลอทางสงคม บานพกฉกเฉน

หนวยง�น/ผใหบรก�ร

คลนกใหการดแล

ทางสงคมจตใจ

ไมด

ม

ใหคำาปรกษา

ใหการดแลตามปญหาทพบ

ประสานแหลงใหความ

ชวยเหลอมปญหาทางสงคม

หรอไม

ดขนหรอไม

ศกษาขอมลจาก

แฟมประวต/

ประเมนทางสงคมจตใจ

สงตอ

รพศ./รพท.

ตดตามผลอยาง ตอเนอง

เครองมอก�รดำ�เนนง�น

-เลอกใชตามปญหาของผรบบรการ

เชน ST-5, 2Q, 9Q, 8Q, AUDIT,

แบบคดกรองโรคจต

ไมม


บทท 1

7

4.ก�รจดระบบบนทกขอมลเกยวกบผรบบรก�ร เพอใหเกดการดแลชวยเหลออยาง

ตอเนอง และใชเปนขอมลพนฐานในการวเคราะหสถานการณปญหาของพนท

วธก�รบนทกขอมลขนอยกบก�รจดระบบบรก�รของสถ�นบรก�รแตละแหงเชน

ก�รใหบรก�รทไมมคลนกก�รดแลท�งสงคมจตใจโดยตรงใหบนทกขอมลก�รบรก�รด�นสงคม

จตใจในคลนกต�งๆ (คลนกYFHSคลนกเอดส TeenCenterคลนกย�เสพตดคลนกNCD

ฯลฯ)

ในกรณทคลนกดงกลาวขางตน มบนทกขอมลอยแลวแตไมไดระบเรองการชวยเหลอทางดาน

สงคมจตใจ ใหบนทกเพมในเรองการใหคำาปรกษา การใหขอมลแหลงชวยเหลอทางดานสงคม การสงตอ


บทท 1

8

แนวทางการพฒนาคณภาพการใหการดแลทางสงคมและจตใจ ระดบโรงพยาบาลชมชน

(จาก แนวทางการพฒนาคณภาพระบบบรการสขภาพจตและจตเวช สำาหรบโรงพยาบาลศนย

โรงพยาบาลทวไป โรงพยาบาลชมชน และโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำาบล. กรมสขภาพจต, 2555)

เกณฑโรงพย�บ�ลชมชน

ระดบ1 ระดบ2 ระดบ3

1.บคล�กร

-พยาบาลผรบผดชอบงาน

สขภาพจตและจตเวชผาน

การอบรมหลกสตรเฉพาะ

ทางการพยาบาลสขภาพ

จตและจตเวช(หลกสตร

4 เดอน) หรอปรญญาโท

สาขาการพยาบาลสขภาพ

จตและจตเวช หรอผานการ

อบรมหลกสตรการพยาบาล

จตเวชเดกและวยรน ระยะ

สน (3-5 วน)

-กรณโรงพยาบาลชมชน

แมขาย ควรมพยาบาลผรบ

ผดชอบงานสขภาพจตและ

จตเวชเดกและวยรนทผาน

การอบรมหลกสตรเฉพาะ

ทางการพยาบาลจตเวช

เดกและวยรน (หลกสตร

4 เดอน)

-พยาบาลผ รบผดชอบงาน

สขภาพจตและจตเวชผานการ

อบรมหลกสตรเฉพาะทางการ

พย าบ า ล ส ขภ าพจ ต แ ล ะ

จตเวช(หลกสตร 4 เดอน) หรอ

ปรญญาโทสาขาการพยาบาล

สขภาพจตและจตเวช

-มพยาบาลผรบผดชอบงาน

สขภาพจตและจตเวช รวมทง

งานวกฤตสขภาพจตชดเจน


บทท 1

9

เกณฑโรงพย�บ�ลชมชน

ระดบ1 ระดบ2 ระดบ3

2.สถ�นทบรก�ร

-มการจดคลนกสขภาพจต

และจตเวชแยกเฉพาะเปน

สดสวนทงานผปวยนอก

-มการจดคลนกสขภาพจตและ

จตเวชแยกเฉพาะเปนสดสวนท

งานผปวยนอกตามบรบทของ

แตละโรงพยาบาล

- ม ก า ร เ ป ดบ ร ก า รค ล น ก

สขภาพจตและจตเวชรวมกบ

คลนกอนๆ ในโรงพยาบาล

โดยมการกำาหนดวน เวลาให

บรการทชดเจน เพอใหผใช

บรการสามารถเขาถงไดงาย

3.ขดคว�มส�ม�รถระบบบรก�ร

-การ

ใหการ

ดแลทาง

สงคม

จตใจ

- มการ จดระบบให ก าร

ดแลทางสงคมจตใจในโรง

พยาบาล

-สามารถบรณาการงานการ

ด แลทาง ส งคมจ ตใจให

เขาไปอยในงานประจำาของ

งานบรการทกสวนของโรง

พยาบาล

-มผรบผดชอบการใหการดแล


-มการจดระบบการใหการดแล

ทางสงคมจตใจในโรงพยาบาล

-มผรบผดชอบการใหการดแล



บทท 1

10

การจดบรการดแลทางสงคมจตใจในระบบบรการสาธารณสขระดบตางๆ

ก�รใหบรก�รสงคมจตใจรพช.

F1F2F3

รพท./รพช.

แมข�ย

SM1M2

รพศ.A

1.จด Psychosocial clinic ทไดมาตรฐาน F1(F2 +-) M2 A

2.มผรบผดชอบใหการดแลทางสงคมจตใจ F1 F2 M2 A

3.สหวชาชพสามารถบรณาการงานการดแลทางสงคม

จตใจใหเขาไปอยในงานประจำาของงานบรการทกสวน

ของโรงพยาบาล

F1(F2 +-) M2 A

4.จดระบบใหการดแลทางสงคมจตใจในโรงพยาบาล F1 F2 M2 A

5.บรณาการงานดแลทางสงคมจตใจใหเขาไปอยใน

งานประจำาของงานบรการทกสวนของ รพ.สต.

F3 A

6.จดระบบการดแลทางสงคมจตใจใน รพ.สต. F3 A

7.พฒนาระบบดแลทางสงคมจตใจในศนยพงได F1 F2 M2 A

8.ระบบการบรการทเชอมโยงระหวางโรงเรยนกบ

สถานบรการในอำาเภอ

F1 F2 F3 A

9.ดแลสงคมจตใจใหการปรกษาแกวยเรยน วยรน

วยทำางาน วยสงอาย ผปวยโรคเรอรง เชน ภาวะซม

เศราในผสงอาย/ผปวยเรอรง ญาตผปวยสมองเสอม

เปนตน

F1 F2 F3 A


บทท 1

11

ระดบ A หมายถง โรงพยาบาลศนยทมขดความสามารถรองรบผปวยทตองการการรกษาทยงยาก

ซบซอน ระดบเชยวชาญและเทคโนโลยขนสงและมราคาแพง มภารกจดานแพทยศาสตรศกษาและงานวจย

ทางการแพทย จงประกอบดวยแพทยผเชยวชาญทงสาขาหลก สาขารองและสาขายอยครบทกสาขาตามความ

จำาเปน กำาหนดใหเปนโรงพยาบาลรบสงตอผปวยระดบสง (เปนระบบบรการระดบตตยภม)

ระดบ S หมายถง โรงพยาบาลทวไปขนาดใหญ เปนโรงพยาบาลทมขดความสามารถรองรบ

ผปวยทตองการการรกษาทยงยากซบซอนระดบเชยวชาญเฉพาะ จงประกอบดวยแพทยผเชยวชาญทงสาขา

หลก สาขารองและสาขายอยบางสาขา กำาหนดใหเปนโรงพยาบาลรบสงตอผปวยระดบมาตรฐาน (เปนระบบ

บรการระดบตตยภม)

ระดบM1 หมายถง โรงพยาบาลทวไปขนาดเลกทมขดความสามารถรองรบผปวยทตองการการรกษา

ทยงยากซบซอนระดบเชยวชาญ ประกอบดวยแพทยผเชยวชาญสาขาหลกทกสาขาและสาขารองในบางสาขา

ทจำาเปน กำาหนดใหเปนโรงพยาบาลรบสงตอผปวยระดบกลาง (เปนระบบบรการระดบตตยภม)

ระดบM2 หมายถง โรงพยาบาลชมชนเพอรบสงตอผปวย ขนาดเตยง 120 เตยงขนไปทมแพทย

เวชปฏบตหรอแพทยเวชศาสตรครอบครวและแพทยเฉพาะทางครบทง 6 สาขาหลก (อายรกรรม ศลยกรรม

สต-นรเวชกรรม กมารเวชกรรม ศลยกรรมกระดก และวสญญแพทย)(เปนระบบบรการระดบทตยภม)

ระดบF1 หมายถง โรงพยาบาลชมชนขนาดใหญ ขนาดเตยง 60-120 เตยง ทมแพทยเวชปฏบต

หรอแพทยเวชศาสตรครอบครวและแพทยเฉพาะทางสาขาหลกเปนบางสาขาเทาทมอยปจจบน (เปนระบบ

บรการระดบทตยภม)

ระดบF2 หมายถง โรงพยาบาลชมชนขนาดกลาง ขนาดเตยง 30-90 เตยง ทมแพทยเวชปฏบต

หรอแพทยเวชศาสตรครอบครวและจดบรการตามมาตรฐานของบรการทตยภมโดยไมมแพทยเฉพาะทาง

ระดบF3 หมายถง โรงพยาบาลชมชนขนาดเลก ขนาดเตยง 10-30 เตยง ทมแพทยเวชปฏบต

ทวไปหรอแพทยเวชศาสตรครอบครว ไมจำาเปนตองทำาหตถการ เชน การผาตดใหญ และไมจำาเปนตองจด

บรการผปวยในเตมรปแบบ


บทท 1

12


บทท 1

13

ประสบการณการพฒนาระบบการดแลชวยเหลอทางสงคมจตใจ จากการแลกเปลยนเรยนรในเรอง การพฒนาระบบการดแลทางสงคมจตใจในโรงพยาบาลชมชน

ครงท 1 ระหวางวนท 27-28 พฤษภาคม 2556 ณ โรงแรมไมดา โฮเตล งามวงศวาน จงหวดนนทบร พบ

วาการพฒนาระบบการดแลทางสงคมจตใจในโรงพยาบาลชมชนทประสบความสำาเรจ มระบบการดแลทาง

สงคมจตใจและระบบการทำางาน ดงนคอ

1.ระบบก�รดแลท�งสงคมจตใจมการดำาเนนการอยางใดอยางหนงหรอใน 2 ลกษณะคอ

1.1ก�รว�งระบบก�รดแลท�งสงคมจตใจภ�ยในหนวยง�น

มคลนก/แผนกการดแลสงคมจตใจ เพอใหคำาปรกษาและรบสงตอในรายทยงยากซบซอน

แผนกทรบผดชอบหลกงานการดแลทางสงคมจตใจ เชน ศนยพงได YFHS จะมผรบผดชอบในแตละเรองให

บรการดแลทางสงคมจตใจรวมดวยหรอสงตอคลนกการดแลทางสงคมจตใจ/คลนกสขภาพจตและจตเวชใน

รายทยงยากซบซอน

ระบบการดแลทางสงคมจตใจภายในหนวยงานเปนการบรณาการกบงานเดมทมอยในโรงพยาบาล

ในแผนกทไมไดรบผดชอบงานหลกของการดแลทางสงคมจตใจ เชน แผนก ER OPD IPD งานเวชปฏบตฯ

NCD ฯลฯ โดยชแจง ขอความรวมมอและอบรมเจาหนาทแผนกตาง ๆ ใหชวยดำาเนนงานคดกรอง ดวยเครอง

มอทางดานสขภาพจต เชน 2Q/9Q/ST-5 และใหการดแลเบองตน เชน ให BA/BI กอนจะสงตอมายง

คลนกเฉพาะทางหรอคลนกการดแลทางสงคมจตใจ โดยมแบบฟอรมการสงตอ

1.2ก�รว�งระบบก�รดแลท�งสงคมจตใจกบเครอข�ยนอกโรงพย�บ�ล

เปนการวางระบบการสงตอเครอขายในพนทเพอการดแลอยางตอเนอง โดยสรางและพฒนา

ศกยภาพใหกบเครอขายในพนท เชน รพ.สต. อสม. อปท. ชมรม คาย NGO

2.ระบบก�รทำ�ง�น

ระบบการดแลทางดานสงคมจตใจในโรงพยาบาลชมชน มลกษณะการทำางานในเชงรบและ

เชงรก ทงในและนอกหนวยงาน ดงน

2.1ก�รดำ�เนนง�นเชงรบ(ในหนวยง�น)

ผมารบบรการดแลทางสงคมจตใจมาจาก 3 ชองทางไดแก เขามาขอรบบรการเอง (walk in)

แพทยสงมา เนองจากมปญหาทางดานสงคมจตใจ หรอเปนผปวยจตเวชซงมารบยาตอเนองหรอพบจตแพทย

และถกสงตอมาจากแผนกอนๆ ของโรงพยาบาล ซงรปแบบการทำางานเชงรบในหนวยงาน มดงน

-จดบรการตามประเดนปญหา มการกำาหนดชวงเวลาและประเดนปญหาในการใหบรการใน

แตละวน เชน เอดส ทองไมพรอม สรา-ยาเสพตด ใหสอดคลองและมความยดหยนกบผรบบรการในราย

ทมารบบรการไมตรงวนทกำาหนด หรอมารบบรการทคลนกนอกเวลาราชการ สำาหรบในรายทถกสงตอมาจาก

แผนกอนๆ ของโรงพยาบาลหรอมารบบรการนอกเวลาราชการจะมแบบสงตอเพอมารบการรกษาตอ


บทท 1

14

ซงประกอบดวยขอมล เชน ขอมลเบองตนของ case รบมาจากทไหน ใครเปนผนำาสง สงตอมาเพออะไร

ใหการรกษาอยางไร ทำาอะไรไปแลวบาง

-ทำางานเชอมโยงกนแบบสหวชาชพ และเปนแบบ “One stop service” โดยบรณาการงาน

สขภาพจตเขาไปในงานอนๆ มการจดทำา Case management ซงพบวาบางโรงพยาบาลสามารถใหการ

ดแลทางสงคมจตใจแบบสหวชาชพและครบวงจร

ตวอยางเชน

: คลนกฟาใส ของโรงพยาบาลพราว จ.เชยงใหม มการใหคำาปรกษาชวยเหลอทางดานรางกาย

จตใจ สงคม เชน ผปวยฝายกายทมอาการทางจตเวชแตยงไมมบตรประจำาตวประชาชนหรอทะเบยนบานทาง

เจาหนาทคลนกจะประสานกบทางหนวยงานราชการทเกยวของเพอชวยทำาบตรประชาชนหรอทะเบยนบาน

เพอใหผปวยสามารถเขาถงสทธการรกษาได

: โรงพยาบาลจะนะ จ.สงขลา ใหการดแลชวยเหลอผรบบรการแบบภาคเครอขาย มการ

ประเมนความตองการเปนรายกรณ เชน สงไปยงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยจงหวด อบต. รพศ.

มลนธเพอนหญง เจาหนาทดานกฎหมาย โรงพยาบาลจตเวช ฯลฯ

2.2ก�รดำ�เนนง�นเชงรก

รปแบบการดแลทางดานสงคมจตใจในเชงรก มหนวยงานดำาเนนการทงในและนอกหนวยงาน

ดงน

การดำาเนนงานในหนวยงาน

-พฒนาศกยภาพ มการประชมชแจงและพฒนาศกยภาพใหแกบคลากรแผนกตางๆ เพอใหเกด

ความรวมมอในการคดกรองและชวยเหลอเบองตน

-คดกรองเบองตน มการกำาหนดใหแผนกตางๆ ของหนวยงานทำาหนาทเปนผคดกรองเบองตน

โดยใชแบบคดกรองโรคซมเศรา (2Q), แบบประเมนความเครยด (ST-5), แบบประเมนความสขในรปแบบ

ทหลากหลาย เชน โปรแกรมคอมพวเตอร เอกสาร ใหการชวยเหลอตามแนวทางการดำาเนนงานทกำาหนด

(Flow chart) หรอใหการชวยเหลอเบองตนตามกระบวนการ BA และ BI เมอพบมปญหาทางสงคมและ

จตใจ มการดำาเนนการ 2 รปแบบคอ

สงตอแผนก/คลนกเฉพาะทางทเกยวของ เชน ศนยพงได, AIDS ในการใหบรการ

ดแลทางสงคมจตใจ

สงตอมายงหนวยงานกลางทดแลงานสขภาพจตเพอใหการดแลและสงตอยงแผนก

ทเกยวของในการใหบรการดแลทางสงคมจตใจ เชน เมอประเมนผมารบบรการทแผนก ANC

พบปญหาสขภาพจตจะมการสงตอมาท “คลนกฟาใส”

การดำาเนนงานนอกหนวยงาน

-ตดตามเยยมบานผปวยทบาน เพอเปนการรกษาอยางตอเนอง เชน เยยมบานผปวยทพยายาม

ฆาตวตาย “หมอใจใกลบาน” รวมกบทม SSRT ซงประกอบดวย รพช. อปท.รวมทงมพระสงฆ (ผานการ

อบรมมาแลว) เปนหนงในแกนนำาการใหการปรกษาสขภาพจตในชมชน


บทท 1

15

-ลงพนทเพอใหบรการตรวจรกษาผปวยโดยทมสหวชาชพ กรณผปวยมารบการรกษาท

โรงพยาบาลไมได

-จดกจกรรมสงเสรมสขภาพจตปองกนปญหาสขภาพจตในชมชน เชน walk rally เพอใหความร

ในรปแบบจดเปนฐาน/คาย โดยใชเรองโรคทระบาดอยในขณะนนเปนตวตงและสอดแทรกงานดานสขภาพจต

เขาไปในแตละฐาน ซงประเดนเนอหางานสขภาพจตจะปรบเปลยนไปตามสถานการณสำาคญในชวงนน เชน

ฐานท 1 ทำาเรองโรคไขเลอดออก ฐานท 2 ทำาเรองยาเสพตด ฐานท 3 ทำาเรองสขภาพจตโรงเรยนหรอจด

กจกรรมเสรมทกษะ “คายผปวยเรอรง” โดยเนนในเรองการจดการกบอารมณและความเครยด

-พฒนาและสรางเครอขายการดำาเนนงานทงในและนอกระบบสาธารณสข ตวอยางเชน

o เครอขายในโรงเรยน โดยการประสานงานกบคร อบรมเรองเพศ ทกษะชวตใหกบ

หวหนาหอง เพอชวยดแลสขภาพจตของกลมเพอนและหากนกเรยนมปญหาสขภาพจต

ครจะสงตอผมปญหาใหกบทางโรงพยาบาล

o เครอขายผปวยจตเวชและญาตในชมชน จดตงเปนชมรม “บานนาฟาใสอนใจ” ในการดแล

ผปวยจตเวชแบบครบวงจรเพอทำากจกรรมดแลซงกนและกน

o รวมกบโรงพยาบาลจตเวช โรงพยาบาลมหาวทยาลยสงขลานครนทร โรงพยาบาล

ศนยหาดใหญรวมกนจดกจกรรมครอบครวลอมรวดวยรกเพอฟนฟสมรรถภาพผปวยจตเวช

และเพมพลงชวต พลงใจแกญาตและผดแล

o รวมกบ สสอ. ลงพนททกเดอน เพอการพดคย ทำาความเขาใจเรองสขภาพจต

o เครอขาย รพ.สต. มการพฒนาศกยภาพบคลากรและจดเวทแลกเปลยนเรยนรรวมกนอยาง

สมำาเสมอ สงขอมลยอนกลบให รพ.สต.

o เครอขาย อสม. ทำาหนาทคดกรองเบองตนเพอสงตอใหหนวยบรการสาธารณสขและเปนทม

แกนนำาจตอาสากลม 3 วย

o ในกลมสถานประกอบการ รวมกบกลมอาชวอนามยโดยสอดแทรกเรองสขภาพจต


บทท 1

16

ตวอยางการดำาเนนงาน Psychosocial care กบเครอขายภายนอกโรงพยาบาลชมชน

(จากการประชมแลกเปลยนเรยนรเรอง การพฒนาระบบการดแลทางสงคมจตใจในโรงพยาบาลชมชน

ครงท 2 ระหวางวนท 8-9 สงหาคม 2556 ณ โรงแรมแมกซ พระราม 9 กรงเทพฯ)

พนทดำ�เนนก�ร/

กจกรรม-บรก�รประเดน เครอข�ยรวมดำ�เนนก�ร

ชมชน

1.งานเยยมบาน -เยยมบานผปวยจตเวช ฆาตวตาย

ยาเสพตด เอดส NCD ผสงอาย/

ผพการ

-รพ.สต.

-อสม.

-อบต./อบท.

2.คลนกบรการสขภาพจตและ

จตเวช(ศนยสขภาพใจใกลบาน)

-บรการจายยา

-ใหคำาปรกษา

-กลมจตบำาบด

ปญหาสขภาพจต การดแลผปวย

จตเวชปญหาครอบครว ความ

รนแรง วยรน ยาเสพตด AIDS

NCD ผสงอาย/ผพการ ฯลฯ

-รพ.สต.

-อสม.

-จตอาสา

-อบต./อปท.

วด

1.สรางแกนนำาการดแลผปวยจตเวช

ในพระสงฆโดยใหความรการดแล

ฟนฟผปวยจตเวชในชมชน

-ความรสขภาพจต

-การดแลฟนฟผปวยจตเวชใน

ชมชน

-พระสงฆ

-อบต.

-พมจ.

-ตำารวจ/อปพร.

-โรงเรยน

-รพ.สต. 2.ทำาคายจรยธรรม ในการให

ความรยาเสพตด

-ยาเสพตด


บทท 1

17



โรงเรยน

1.จดตงแกนนำานกเรยน

-ใหความรดานสขภาพจตและ

จตเวช

-การคดกรองปญหาตาง ๆ

-ใหความรเรองยาเสพตด เพศ

ศกษา ความรนแรง การปรบตว

ในวยรน

-คดกรองปญหาสขภาพจต

-คร/นกเรยน

-ผปกครอง

-ตำารวจ

-พมจ.

-บานพกฉกเฉน

2.ใหบรการสขภาพจตในโรงเรยน

-ใหความรและใหการปรกษา

-เจาะเลอดหา HIV โดยความ

สมครใจ

-ตรวจปสสาวะ

-ใหการปรกษาปญหาสขภาพ

ทวไป เชน ปญหาเพศสมพนธ ทอง

ไมพรอม การปรบตว ยาเสพตด

AIDS

-เจาะเลอดหา HIV โดยความ

สมครใจ

-ตรวจปสสาวะหาสารเสพตด

-คร/นกเรยน


-ตำารวจ

-พมจ.

-บานพกฉกเฉน

-สวท.

กจกรรมอนๆ

1.จดทำาคายตางๆ -คายยาเสพตด

-คายครอบครว

-คายแกนนำานกเรยน (เพอนชวย

เพอน)

-เพศสมพนธ

-บาน

-วด

-โรงเรยน

2.ฝกอาชพใหกบผปวย -ประสาน กศน. ฝกอาชพแก

ผปวยเอดส และญาต

-ประสาน กศน. ฝกอาชพ

แกผพการ และญาต

-กศน.

-พมจ.


บทท 1

18



3.การรณรงคกจกรรมตางๆ ตาม

เทศกาล

-14 กมภาพนธ

-วนตานยาเสพตด

-สปดาหสขภาพจต

-วนงดสบบหรโลก

-คร

-นกเรยน


-บคลากรใน รพช. และ

รพ.สต.


บทท 2

19

การดแลทางสงคมจตใจ เปนการตอบสนองความตองการของผรบบรการอยางเปนองครวม

และชวยเพมขดความสามารถของสถานบรการในการรองรบปญหาสขภาพทเปลยนไป จากปญหาโรคตดตอ

กลายเปนปญหาโรคไมตดตอเรอรงและโรครายแรง ซงการดำาเนนของโรคมระยะเวลายาวนาน ทำาใหสงผล

กระทบตอสขภาพจตและคณภาพชวตของบคคลและครอบครว

แนวทางในการดำาเนนงานดแลทางสงคมจตใจแบงเปน 2 ลกษณะ คอ

1. การใหบรการทางสงคมจตใจในคลนกใหการดแลทางสงคมจตใจ

2. การผสมผสานการดแลทางสงคมจตใจรวมกบการบรการสขภาพในดานอนๆ เชน

การใหสขภาพจตศกษา การเยยมบาน การสนบสนนทางสงคม การดแลทางสงคมจตใจในระดบชมชน ซง

ใชหลกการของการใหการปรกษา ไดแก การถามไถสารทกขสกดบ มการพดคยเพอประเมนปญหา และให

ความชวยเหลอตามปญหาของผรบบรการ

1. การใหบรการทางสงคมจตใจในคลนกใหการดแลทางสงคมจตใจ เครองมอหลกในการใหบรการดแลทางสงคมจตใจ การใหคำาปรกษา เปนกระบวนการสอสาร

สองทางระหวางผใหบรการและผรบบรการดวยการใชทกษะและเทคนคตางๆ อยางเปนขนตอน โดยมจดมง

หมายของการสอสารเพอใหผรบบรการไดสำารวจและทำาความเขาใจปญหาความตองการของตนเอง และม

แนวทางในการแกไขปญหาไดดวยตนเอง รวมถงการปรบเปลยนพฤตกรรมอยางเหมาะสม การใหคำาปรกษา

มทงการใหคำาปรกษารายบคล การใหคำาปรกษาครอบครว การใหคำาปรกษาแบบกลม การใหคำาปรกษาทาง

โทรศพท (Telephone Counseling)

การใหบรการทางสงคมจตใจในคลนกใหการดแลทางสงคมจตใจ ประกอบดวยการให

คำาปรกษา 2 ประเภท คอ

1.1 การใหคำาปรกษาแบบปองกน (Preventive Counseling)

การใหคำาปรกษาแบบปองกน (Preventive Counseling) หมายถง การใหคำาปรกษาเพอให

บทท 2แนวท�งก�รดแล

ท�งสงคมจตใจ


บทท 2

20

เกดการตระหนกถงความสำาคญของสขภาพจตและพฤตกรรมสขภาพ หลกเลยงการมพฤตกรรมเสยง และ

วางแผนรวมกนกบผรบบรการเพอหาวธการปองกนปญหาสขภาพจตหรอปรบเปลยนพฤตกรรม มกใชกบ

ผรบบรการทยงไมตระหนกวาตนเองมปญหาสขภาพจตและขาดแรงจงใจในการปรบเปลยนพฤตกรรม เชน

ผทดมสรา ตดบหร แตคดวาตนเองยงทำางานได ยงไมมปญหาสขภาพ เทคนคการใหคำาปรกษาประเภทน

ไดแก Brief Advice (BA) Brief Intervention (BI) Motivation Counseling (MC)

1.2 การใหคำาปรกษาแบบประคบประคอง (Supportive Counseling)

การใหคำาปรกษาแบบประคบประคอง (Supportive Counseling) หมายถง การใหคำาปรกษา

แกผทมปญหาสขภาพจต ปญหาทางอารมณ จตใจ และปญหาพฤตกรรมสขภาพ มกใชกบผรบบรการท

ตระหนกวาตนเองมปญหาสขภาพจตและมความตองการทจะแกปญหา แตไมรวาจะทำาอยางไร ตองการ

ความชวยเหลอและกำาลงใจ โดยสำารวจความรสก เปดโอกาสใหระบาย ใชเทคนคเฉพาะทางเพอสงเสรมให

เกดการแกปญหาดวยการดงศกยภาพของผรบบรการมารวมในการวางแผนแกไขปญหาและการปรบเปลยน

พฤตกรรม ทงนผใหบรการจำาเปนตองมความร ทกษะและประสบการณในการใหคำาปรกษาเฉพาะทาง เชน

การบำาบดระยะสนตามแนวซาเทยร (Satir’s Systemic Brief Psychotherapy) ความคดและพฤตกรรมบำาบด

(Cognitive Behavioral Therapy : CBT) การใหคำาปรกษาครอบครว (Family Counseling) จตบำาบดแนว

พทธ (Buddhist Counseling) เปนตน

สำาหรบการใหคำาปรกษาพนฐาน (Basic Counseling) เปนวธการในการใหบรการทางสงคม

จตใจในคลนกใหการดแลทางสงคมจตใจ ซงเปนพนฐานสำาหรบการใหคำาปรกษาแบบปองกน (Preventive

Counseling) และการใหคำาปรกษาแบบประคบประคอง (Supportive Counseling) ขนอยกบวตถประสงค

ของการนำาไปใชในการใหบรการ


บทท 2

21

กระบวนก�ร ขนตอนปฏบต

สำ�รวจ/ประเมนสภ�พจตใจและปญห�

-สรางสมพนธภาพ

-ประเมนสภาพจตใจ/อารมณ : ดวยการสงเกตและ

การพดคย เชน คณรสกอยางไรกบการเจบปวย/ปญหาของคณ

-เปดโอกาสใหไดระบายความรสก

-สำารวจรายละเอยดของปญหา เพอทำาความเขาใจ

สาเหตของปญหาและความตองการของผรบบรการ

ก�รดแลชวยเหลอ/แกไขปญห�

-ใชทกษะในการวางแผนแกไขปญหาตามลกษณะปญหา

ของผรบบรการ เชน

: ขาดขอมล ใหขอมลทจำาเปน

: ตดสนใจเลอกไมได ใหเปรยบเทยบขอด :

ขอเสยของทางเลอกแตละทาง

: ขาดกำาลงใจ ใหกำาลงใจ/เสรมศกยภาพ

: ถงทางตน/ไมรแนวทาง ใหแนวทาง/ทางเลอก

(ผรบบรการตองตดสนใจเอง)

ยตบรก�ร/ดแลตอเนอง/สงตอ

-ยตบรการเมอผรบบรการสามารถแกไขปญหา/ไมม

ปญหาทางอารมณและจตใจ

-ดแลตอเนอง : ในกรณทผรบบรการยงมปญหาทตองได

รบการชวยเหลอตอ ผใหการปรกษาควรนดหมายครงตอไป

-สงตอ : ในกรณทผรบบรการควรไดรบการดแลจาก

ผเชยวชาญหรอหนวยงานอนทเกยวของ

ผรบบรการ/ผปวย

ยตบรการ/

ดแลตอเนอง/สงตอ

สำารวจ/ประเมนสภาพจตใจและปญหา

การดแลชวยเหลอ/แกไขปญหา

กระบวนการใหคำาปรกษาพนฐาน


บทท 2

22

ก�รใหคำ�ปรกษ�แบบปองกน(PreventiveCounseling) เปนการใหคำาปรกษาเพอหาวธ

การปองกนปญหาสขภาพจตหรอปรบเปลยนพฤตกรรม ทำาใหผรบบรการตระหนกถงปญหาสขภาพจตและ

เกดแรงจงใจในการปรบเปลยนพฤตกรรม เทคนคในการใหคำาปรกษาแบบปองกน เชน

ก�รใหคำ�ปรกษ�ในรปแบบของก�รใหคำ�แนะนำ�แบบสน(BriefAdvice)1

การใหคำาแนะนำาแบบสน (Brief Advice) หรอทเรยกยอๆ วา BA หมายถง การใหขอมลเชง

ปรกษาทใชเวลา 5-10 นาท เพอใหผรบคำาแนะนำาเกดความตระหนกในความเสยงหรอปญหาทมองขามไป

และรบทราบแนวทางการแกไข ขนตอนสำาคญของการใหคำาแนะนำาแบบสน ประกอบดวย

1) การสรางสมพนธภาพ ไดแก การทกทาย การเชอเชญใหนง การแนะนำาตว การพดคย

เรองทวไปกอนเขาสประเดน

2) การประเมนปญหาและระดบแรงจงใจ ไดแก การใชคำาถาม ถามเกยวกบปญหาตางๆ ท

เกยวของ มมมองตอปญหา

3) ใชคำาถาม/การสนทนาเพอสรางแรงจงใจ

4) การใหขอมล

5) การสรปและใหกำาลงใจ

ก�รใหคำ�ปรกษ�ในรปแบบของก�รใหคำ�ปรกษ�แบบสน(BriefIntervention)1

การใหคำาปรกษาแบบสน เปนการสอสารสองทางเพอใหความชวยเหลอในประเดนเฉพาะ

เจาะจง โดยมเปาหมายทจะสรางแรงจงใจในการประเมนพฤตกรรมสขภาพและสามารถวางแผนเพอใหเกด

พฤตกรรมสขภาพทตองการ การใหคำาปรกษาแบบสนมองคประกอบทผสมผสานระหวางการใหความชวยเหลอ

(Intervention) และการสรางแรงจงใจ เนนไปทการเสรมสรางแรงจงใจและการวางแผนปฏบต เหมาะสมกบ

กลมเปาหมายทมพฤตกรรมเสยง แตมความตระหนกในปญหาอยบาง มแรงจงใจอยบางแลวในการปรบเปลยน

ตนเอง ใชเวลาในการสนทนา 20-30 นาท ในการคยแบบเบดเสรจ กลาวคอ คยจนจบประเดนโดยไมคาดหวง

ในการพดคยเปนครงท 2 มเปาหมายทการสรางแรงจงใจบวกกบการวางแผนสนๆ ทเปนรปธรรม ขนตอนใน

การใหคำาปรกษาแบบสน ประกอบดวย

1) การสรางสมพนธภาพ

2) ประเมนความเสยง ปญหาและระดบแรงจงใจ

3) การใชคำาถามและการสนทนาเพอสรางแรงจงใจ

4) ใหขอมลทจำาเปน

5) ชกชวนใหวางแผนปฏบตอยางเปนรปธรรม

6) สรปและคาดหวงดานบวก

1 โครงการพฒนาการศกษาวจยอยางถกตองตามหลกจรยธรรม กลมทปรกษา กรมสขภาพจต.

คมอการใหคำาปรกษาเพอสรางแรงจงใจในการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ (Motivational Counseling) สำาหรบผให

คำาปรกษาในระบบสาธารณสข. กรมสขภาพจต, 2556.


บทท 2

23

ก�รใหคำ�ปรกษ�แบบสร�งแรงจงใจ(MotivationalCounseling)

เปนการใหคำาปรกษาแบบเนนการสรางแรงจงใจ โดยใชการสอสารสองทางเพอสรางแรงจงใจ

และปรบเปลยนพฤตกรรมใหสงเสรมสนบสนนการมพฤตกรรมสขภาพ เทคนคการใหคำาปรกษาแบบสรางแรง

จงใจ สามารถใชไดหลายรปแบบ ทงการใหคำาแนะนำาแบบสน (Brief Advice : BA) และการใหคำาปรกษา

แบบสน (Brief Intervention : BI)

การใหคำาปรกษาแบบสรางแรงจงใจ มหลกสำาคญ 3 ประการคอ

1) เปนการสอสารสองทาง ระหวางผใหคำาปรกษาและผรบคำาปรกษา

2) การสรางแรงจงใจ เพราะการเปลยนแปลงพฤตกรรมมกเกดจากการมแรงจงใจเหนถงผล

เสยและผลดของพฤตกรรม การมแรงจงใจจงมความสำาคญมากกวาการมความรเพยงอยางเดยว ซงมกไมได

นำามาซงการเปลยนแปลงพฤตกรรม

3) การเปลยนแปลงพฤตกรรม เปนเปาหมายหลกในการใหคำาปรกษา ซงควรมเปาหมาย

ชดเจนเปนไปตามลำาดบขนอยางคอยเปนคอยไป

กระบวนการใหคำาปรกษาแบบสรางแรงจงใจมความคลายคลงกบกระบวนการใหคำาปรกษา

แตมรายละเอยดและจดเนนในเรองของการเสรมสรางแรงจงใจเพอผลกดนการเปลยนแปลงพฤตกรรมสขภาพ

ซงกระบวนการใหคำาปรกษาแบบสรางแรงจงใจมดงน

1) สมพนธภาพ

2) ประเมนแรงจงใจ การประเมนระดบแรงจงใจและระดบความสำาคญในการเปลยนแปลง

ตนเอง เปนสงทจะทำาใหผใหคำาปรกษาเขาใจผรบการปรกษาวาอยในขนตอนใดของการเปลยนแปลง และ

สามารถตงเปาหมายการผลกดนได การประเมนระดบแรงจงใจนอาจใชการสนทนา (ประเมนแบบไมเปน

ทางการ) หรอใชแบบประเมน เชน ไมบรรทดวดแรงจงใจกได

3) ถามเพอสรางแรงจงใจ (Develop discrepancy) เปนการเนนและชใหเหนความแตกตาง

ของสงททำาอยกบสงทตองการ จดประสงคของการถาม จดไดเปน 4 กลมคอ เพอใหตระหนกถงปญหา เพอ

แสดงถงความกงวลใจตอสถานการณ เพอแสดงถงเจตนาทจะเปลยนแปลง และเพอแสดงความหวงหรอการ

มองการเปลยนแปลงในแงด

4) จดการกบแรงตาน (Breaking resistance)

5) กำาหนดเปาหมาย-วางแผน/ประยกต

6) ใหกำาลงใจ-คาดหวงดานบวก/สรป-นดหมาย ภายหลงการสนทนากบประเดนทมราย

ละเอยดกบแผนการไปยงเปาหมายและอปสรรคทคาดการณไว การสรปประเดนสำาคญไดแก ความเสยงหรอ

ปญหาคออะไร/เหตผลทตองการเปลยนแปลง/แผนการทวางไวเรมตนจากไหน สงทตองทำามอะไร/การนด

หมายทระบไวลวงหนาหรอเปนไปตามสถานการณ


บทท 2

24

ก�รใหคำ�ปรกษ�แบบประคบประคอง (Supportive Counseling) ตองอาศยความ

เชยวชาญเฉพาะทาง ซงผใหบรการตองผานการอบรมมากอน การใหคำาปรกษาแบบประคบประคองมลกษณะ

เฉพาะของแตละรปแบบหรอวธการ เชน

•ก�รบำ�บดระยะสนต�มแนวซ�เทยร(Satir’sSystemicBriefPsychotherapy)

เปนการบำาบดอยางเปนระบบทงภายในจตใจและปฏสมพนธภายนอก โดยผใหบรการใชคำาถาม

เพอสำารวจภเขานำาแขงภายในจตใจของผรบบรการ ไดแก พฤตกรรม ความรสก การรบร ความคาดหวง

ความปรารถนา ตวตน รวมกบการวเคราะหการปรบตวของผรบบรการทมาจากประสบการณหรอปฏสมพนธ

ภายนอกทผานมาในอดตจนถงปจจบน เพอนำาไปสการเขาใจในตนเองและการเปลยนแปลงในทศทางบวกของ

ผรบบรการ

•คว�มคดและพฤตกรรมบำ�บด(CognitiveBehavioralTherapy:CBT)

เปนการบำาบดอยางเปนระบบและมขนตอน โดยใหผรบบรการตระหนกถงความคดทางลบทม

ผลตอพฤตกรรมทเปนปญหาตอการดำาเนนชวตประจำาวนของตนเอง ผใหบรการใชวธการเชงเหตผลเพอพสจน

และลบลางความคดทางลบอตโนมตของผรบบรการ เพอนำาไปสการปรบเปลยนความคด วางแผนรวมกนให

นำาไปปฏบตเพอแกปญหาของผรบบรการ วธการบำาบดแบบ CBT มขนตอนดงตอไปน

-การสรางสมพนธภาพ

-การประเมนปญหาพฤตกรรม อารมณและสรระ (ถามปญหาใหสอนเทคนคและทกษะ

ทจำาเปนเพอการผอนคลาย)

-ใหความรเรองรปแบบการคด บอกขนตอนของการบำาบดทตองการความรวมมอจากผรบ

บรการในการรวมคดและทำาการบาน รวมทงตงเปาหมายการบำาบดในครงนนๆ

-คนหาความคดอตโนมตทางลบททำาใหเกดปญหาพฤตกรรม อารมณและสรระและเชอมโยง

ใหเหนวาความคดอตโนมตทางลบสงผลตอพฤตกรรม อารมณและสรระ

-พสจนความคดอตโนมตทางลบ

-ปรบเปลยนความคดอตโนมตทางลบ

-สงเสรมการแกปญหาของผรบการบำาบด

-มอบหมายการบาน

ขอจำากดของการบำาบดแบบนคอ ผรบบรการตองสมครใจเขารบการบำาบดอยางตอเนอง

อยางนอย 6-8 ครง

•จตบำ�บดแนวพทธ(BuddhistCounseling)

หมายถง การนำาศาสตรทางพทธศาสนาทอธบายกระบวนการเกดทกขและการพนทกข และ

กระบวนการทางจตวทยามาผสมผสานกนเพอแกไขปญหาสขภาพจต โดยมกระบวนการดงน


บทท 2

25

-ขนสรางสมพนธภาพ

-ขนเรยนรการจดการสภาวะอารมณดวยวธฝกสมาธ (หลบตา ลมตา) การฝกสต

-ขนการปรบตวดวยการปรบมมมองสมพนธภาพทเปนปญหา การสอสารอยางมสต การแกไข

ปญหา

-ขนยตบรการรายบคคลดวยการตดตามผลทเกดขน

•ก�รใหคำ�ปรกษ�ครอบครว(FamilyCounseling)

หมายถง การนำาเอาสมาชกในครอบครวของผรบบรการเขามารวมกระบวนการใหคำาปรกษา

โดยนำาบรบทของครอบครวไดแก บทบาทและปฏสมพนธของสมาชกในครอบครว การสอสาร คานยม

วฒนธรรม ความคาดหวง ฯลฯ เขามามสวนรวมในการแกไขปญหา ซงมขนตอนดงตอไปน

-การสรางความสมพนธกบครอบครวผรบบรการ

-การประเมนและรวบรวมขอมลเกยวกบครอบครว

-การวเคราะหปญหาเพอใหครอบครวมความกระจางในปญหา

-การวางแผนการแกไขปญหารวมกน


บทท 2

26

เทคนคตางๆ ในการใหคำาปรกษาปญหาสขภาพจต


บทท 2

27

2. การผสมผสานการดแลทางสงคมจตใจรวมกบการบรการสขภาพในดานอนๆ การผสมผสานการดแลทางสงคมจตใจรวมกบการบรการสขภาพในดานอนๆ เชน การให

สขภาพจตศกษา การเยยมบาน การสนบสนนทางสงคม การดแลทางสงคมจตใจในระดบชมชน

สขภ�พจตศกษ� คอ การใหความรแกผรบบรการ/ญาต ประชาชนทวไป ชมชนสงคมไดม

ความรความเขาใจ มทศนคตทถกตอง และมทกษะทจำาเปนในการสงเสรม ปองกน บำาบดรกษา และฟนฟ

สมรรถภาพเพอนำาไปใชในการดแลสขภาพจตตนเอง ผใกลชด และสงคมชมชน โดยมรปแบบตางๆ เชน การ

ใหสขภาพจตศกษาแบบรายบคคล รายกลม การจดกลมชวยเหลอกนเอง (Self Help Group) การรณรงค

ซงมวธการหลากหลายในการใหสขภาพจตศกษา ยกตวอยางเชน การบรรยาย การสาธต การจดนทรรศการ

การใหความรผานสอตางๆ

ก�รเยยมบ�น หมายถง การเยยมผรบบรการทบาน เพอประเมนผรบบรการและสภาพแวดลอม

ตดตามผลการรกษา ใหความชวยเหลอและแกปญหาทอาจเกดขนเมอผรบบรการกลบไปอยบาน หรอตดตาม

ทางโทรศพท มขนตอนดงน

-ประสานเพอนดหมายการเยยมกบเจาของบาน/ผรบบรการ หรอ/และผนำาชมชน

-เตรยมขอมลหรออปกรณทจำาเปน เชน เวชภณฑตางๆ แบบประเมน แบบฟอรมทใชในการ

เยยมบาน

-พดคยสรางสมพนธภาพ แนะนำาตว บอกวตถประสงคของการมาเยยม

-ประเมนและสงเกตอาการของผรบบรการและสภาพความเปนอย พดคยถามขอมลและปญหา

ตางๆ พรอมกบใหคำาแนะนำาตามปญหาทพบ และใหกำาลงใจ ในรายทมปญหาซบซอนยงยากควรมการสงตอ

-บนทกรายงานการเยยมบาน

ก�รสนบสนนท�งสงคม หมายถง การประสานและใหขอมลแหลงสนบสนนตางๆ จาก

ภาครฐ ภาคเอกชน มลนธ เชน ดานเศรษฐกจ ดานทอยอาศย ดานกฎหมาย ดานสวสดการ ฯลฯ ทเออตอ

การชวยเหลอผรบบรการไดอยางครอบคลม รวมทงใหผรบบรการไดรบบรการเฉพาะทางและสทธประโยชน

ดานตางๆ อยางเตมท

ก�รดแลท�งสงคมจตใจในระดบชมชนหมายถง การจดบรการเชงรกเพอดแลสขภาพ

จตของคนในชมชน และสรางความรวมมอของชมชนในการสนบสนนงานสขภาพจตและดแลผรบบรการทม

ปญหาสขภาพจตและจตเวชทกลบสชมชน ซงมกจกรรมดงตอไปน

-มสวนรวมในการสรางความเขมแขงของชมชน

-รวมสรางจตอาสาเพองานสขภาพจตและจตเวชในชมชน เชน การจดตงชมรมญาตผปวย

จตเวช การขยายเครอขายผดแลผปวย (Caregiver)

-ใหความรเรองสขภาพจต และการดแลปญหาสขภาพจตและจตเวชแกชมชนและแกนนำา

ชมชน เชน พระสงฆ ผใหญบาน

-หาแหลงสนบสนนและประสานการดแลอยางตอเนองใหกบผปวยจตเวชในชมชน


บทท 2

28

-รวมออกหนวยบรการสขภาพจตเคลอนท ในยามปกตหรอเกดวกฤตในชมชน เชน อปาทาน

ระบาด ภยพบต

-เปดโอกาสใหผปวยจตเวชเขารวมกจกรรมในชมชน ในกรณทผปวยจตเวชถกคนในชมชน

ปฏเสธ ควรมการเจรจาตอรองกบชมชนเพอใหโอกาสแกผปวย

-รวมกบหนวยงานในพนท เชน รพ.สต. อบต. โรงเรยน วด องคกรเอกชนในชมชน ฯลฯ

ในการกำาหนดแนวทาง/มาตรการเพอแกไขปญหาสำาคญของพนท เชน ทองไมพรอม สรา ยาเสพตด

ความรนแรง การหยาราง วยรนมวสม พฒนาการลาชาของเดก ฯลฯ


บทท 3

29

แนวทางการดแลทางสงคมจตใจอาจแบงประเภทตามประเดนปญหาไดดงน

1. การใหการปรกษาแบบปองกน (Preventive Counseling) ไดแก

วยรน ปญหาสขภาพ ปญหาพฤตกรรม (การเรยน พฤตกรรมทาง

อารมณ บคลกภาพ)

วยทำ�ง�น ปญหาการดมสรา

2. การใหคำาปรกษาแบบประคบประคอง (Supportive Counseling)

วยรน การตงครรภไมพรอม มปญหาใชหรอเสพยาเสพตด

วยทำ�ง�น ปญหาสขภาพจตจากสารเสพตด ปญหาความรนแรงใน

ครอบครว ปญหาความเครยด

วยทำ�ง�น/สงอ�ย ปญหาโรคทางกาย

สำาหรบแนวทางการใหการดแลทางสงคมจตใจ มดงน

บทท 3แนวท�งก�รดแล


ต�มประเดนปญห�


บทท 3

30

ประเดนปญห� แนวท�งก�รดแลท�งสงคมจตใจเครองมอ/

แหลงสนบสนน

วยรน

1.ปญหาสขภาพวยรน

ไดแก รปลกษณ/

ทดลองสบบหร/

มเพศสมพนธ/

อบตเหตของเดกแวน

ฯลฯ

การประเมนคดกรอง

ประเมนประวต/ปญหาในประเดนดงตอไปน

-การขาดความรกความอบอนในวยเดก

-การใชความรนแรงในครอบครว

-การเลยงดทใหความรกและตามใจมากเกนไป ขาด

ระเบยบวนยและการแสดงออกทางอารมณไมเหมาะสม

-ปญหาดานอารมณในวยเดก เชน หงดหงด โมโหงาย

อดทนตอความเครยดไดนอย

-ความรสกผดตอการกระทำาของตนเอง

-ประวตการใชสารเสพตด

-ประเมนภาวะซมเศราและการคดฆาตวตาย

การใหคำาปรกษา/การใหความชวยเหลอ

-ใหความเขาใจ สนใจ รบฟงคำาพด ความคด ความรสก

ในการกระทำา

-ใหผรบบรการประเมนผลทเกดตอตนเองและผอน และ

ชใหเหนผลเสยของการกระทำา

-ใหทางเลอกในการระบายความโกรธ กาวราว ไมพอใจ

ในวธการทเหมาะสม เชน การเลนกฬา ดนตร งานศลปะ

อนๆ ตามความสามารถ

-ใหคนหาศกยภาพของตนเอง สงเสรมและเปดโอกาสให

แสดงออก เชน เปนผนำาหรอสมาชกกลมกจกรรมตางๆ

ชมรมโตวาท ชมรมกฬา เปนตน

-ใชหลกการปรบเปลยนพฤตกรรมโดยใชแรงเสรมทาง

บวก

-ประเมนประวตการอบรมเลยงดททำาใหเดกขาดความรก

ความสมพนธของสมาชกในครอบครว

-แบบคดกรอง

โรคซมเศรา (2Q)

-แบบประเมน


1. การใหคำาปรกษาแบบปองกน (Preventive Counseling) ประเดนปญหา

และแนวทางการดแลทางสงคมจตใจมดงน


บทท 3

31

วยทำ�ง�น

1.ปญหาการดมสรา

(การคดกรองปญหา

การดมสราอาจใชใน

กลมเสยง เชน

อบตเหต สงอาย

โรคเรอรง มปญหา

สขภาพทสมพนธกบ

สรา ปญหาสขภาพ

จต)

-ประวตพฤตกรรมการใชสารเสพตดของบคคลในครอบครว

-สภาพแวดลอมในชมชน


-คดกรองปญหาการดมสราดวยแบบประเมน AUDIT


-หลงจากการคดกรองตามแบบประเมนและพบวา

: ถาไดคะแนน 0-7 คะแนน ถอวามคว�ม

เสยงตำ� ผใหบรการควรใหความรเกยวกบการดมสรา

และอนตรายทอาจเกดขนหากดมมากกวาน (Alcohol

Education)

: ถาไดคะแนน 8-15 คะแนน ถอวามคว�ม

เสยงสง ผใหบรการควรใหคำาแนะนำาแบบสน (Brief

Advice) ดงน

*การแจงผลคะแนนท ไดและแปลผลวาเปน

ลกษณะการดมทเพมความเสยงตอการเกดผลกระทบตาม

มา ซงจะเกดทงตอตวผดมเองหรอผอน

*ผใหบรการใหคำาแนะนำาวาจะดมแบบมความ

เสยงตำาไดอยางไร และใหผรบบรการกำาหนดเปาหมาย

ในการดมใหนอยลง

*ผใหบรการใหกำาลงใจผรบบรการ

: ถาไดคะแนน 16-19 คะแนน ถอวาเปน

ผดมสร�แบบอนตร�ย จะมผลเสยตามมาตอสขภาพ

กายและสขภาพจต รวมถงผลกระทบตอการดำาเนนชวต

ทางสงคม ผใหบรการตองใหคำาปรกษาแบบสน (Brief

Counseling) โดยการรบฟงอยางเหนอกเหนใจและเสรม

สรางแรงจงใจ ในประเดนดงน

*การใหคำาแนะนำาแบบสน โดยใหความรเกยวกบ

การดมสราแบบอนตรายและผลกระทบทจะเกดขน


AUDIT

-แนวปฏบตสำาหรบ

สถานพยาบาล

ปฐมภม ฉบบ

ปรบปรงครงท 2

(ผรส.) 2552

-การบำาบดแบบสน

สำาหรบผดมแบบ

เสยงและผดมแบบ

อนตราย : คมอ

สำาหรบสถาน

พยาบาลปฐมภม

(ผรส.) 2552

-การทบทวนองค

ความรเรอง

การคดกรองผม

ปญหาการดมสรา

(ผรส.) 2552

-การทบทวนองค

ความรเรอง การ

บำาบดแบบสนใน

ผมปญหาการดมสรา

(ผรส.) 2552

ประเดนปญห� แนวท�งก�รดแลท�งสงคมจตใจ เครองมอ/



บทท 3

32

*ประเมนแรงจงใจ และความพรอมในการปรบ

พฤตกรรมของผรบบรการ โดยถามถงความรสกของผรบ

บรการทมตอการดมและถามถงความคดความรสกของคน

สำาคญตอการดมของผรบบรการ เชน ลกเคยบอกอะไรบาง

เวลาเหนคณดมเหลา

*ตงเปาหมายในการลด ละ เลก การดมสราหรอ

ปรบเปลยนพฤตกรรมการดมสรา เชน คณคดวานบตงแต

วนนคณสามารถลดการดมสราใหเหลอวนละกแกว

*ผใหบรการตดตามดแลพฤตกรรมการดม และ

รวมกนแกไขปญหาอปสรรค โดยกำาหนดวธการแกไขอยาง

ชดเจน

: ถาไดคะแนน 20 คะแนน ถอวาเปนผเสยง

จะตดสร�หรอผตดสร� ผใหบรการตองใหคำาปรกษา

แบบสรางแรงจงใจ (Motivation Counseling) และ

ควรไดรบการสงตอพบแพทยเพอการตรวจวนจฉยและ

วางแผนการรกษา

: การใหคำาปรกษาแบบสรางแรงจงใจทำาไดดงน

*สรางสมพนธภาพ

*ประเมนแรงจงใจและระดบความสำาคญในการ

เปลยนแปลงตนเอง เชน คณคดวาเปนอยางไร ถาปลอย

ใหตวเองดมแบบนไปเรอยๆ

*ใชคำาถามเพอสรางแรงจงใจ โดยมงเนนการชให

เหนปญหาทผรบบรการเคยมองขามไป ถามเพอใหผรบ

บรการฉกใจคดหนมามองเปาหมายในชวตตนเองหรอเหน

ความสำาคญของคนทรกและหวงใย จนเกดความตงใจท

จะปรบปรงตนเอง เชน คณอยากใหสขภาพของคณเปน

อยางไรในอนาคต ถาคณเลกดมไดจะมอะไรดๆ เกดขนกบ

ชวตของคณบาง




บทท 3

33

*จดการกบแรงตาน เนองจากความเคยชนและ

พฤตกรรมเดมเปนเรองยากแกการปรบเปลยน ผรบ

บรการอาจแสดงทาทไมใสใจ ไมสนใจ ไมมาตามนดหมาย

สงเหลานเปนแรงตานทผใหบรการควรถอเปนเรองธรรมดา

แตควรจดการปรบเปลยนอยางคอยเปนคอยไป

*รวมกนกำาหนดเปาหมายและวางแผนปรบเปลยน

พฤตกรรมการดม

*ผใหบรการใหกำาลงใจ และใหความเชอมนวาผรบ

บรการสามารถปรบเปลยนพฤตกรรมตนเองได และชให

เหนวาผรบบรการจะไดรบผลดเมอเปลยนแปลงพฤตกรรม

ได




บทท 3

34

2. การใหคำาปรกษาแบบประคบประคอง (Supportive counseling) ประเดนปญหาและแนวทางการดแลทางสงคมจตใจมดงน

วยเรยนวยรน

1.การตงครรภ

ไมพรอมการประเมนคดกรอง

1.คดกรองปญหาการตงครรภไมพรอมเบองตนโดยการ

สงเกตสหนาทาทาง สอบถามปญหา/ความชวยเหลอ

เบองตน

2.ประเมนปญหาทางสงคมจตใจโดยการสมภาษณ เชน

รายได ทอยอาศย ความสมพนธในครอบครว เพอนฝง

โรงเรยน แหลงชวยเหลอ ฯลฯ

การบำาบดรกษา/การใหคำาปรกษา

1.การใหการรกษา/ปรกษาปญหาสขภาพ ฝากครรภ/

ตกเลอด สขภาพจต (เครยด/ซมเศรา) การตดเชอทาง

เพศสมพนธตามสาเหต

2.การใหคำาปรกษา 4 ประเดน

2.1 ความเครยดความกงวลวาจะตงครรภ

-ประเมนความเสยงของการตงครรภ/การปองกน

การตงครรภทผานมา

-ประเมนความเขาใจ-ความรสก-ผลกระทบของ

การตงครรภ

-ลดความเครยด/แนะนำาวธการปองกนการตง

ครรภทมประสทธภาพ

2.2 การเปดเผยการตงครรภ


การตงครรภ/ปฎกรยาของคนทไววางใจ

-เตรยมการรบมอกบปฏกรยานน

-ซกซอมการเปดเผยการตงครรภ


ความเครยด

-แบบคดกรองโรค

ซมเศรา (2Q)

-แบบประเมนโรค

ซมเศรา(9Q)

-แบบประเมนการ

ฆาตวตาย (8Q)

-คมอ “การใหการ

ปรกษาปญหา : ปญหา

การตงครรภไมพรอม”

-แบบบนทกการ

ใหการปรกษาปญหา

สขภาพวยรน http://

www.advisor.dmh.

go.th/books/view.

asp?id=47




บทท 3

35

2.3 พจารณาทางเลอก


การตงครรภ

-พจารณาขอดขอเสยของทงสองทางเลอก

-ใหผรบบรการตดสนใจจากขอมลรอบดาน

-วธจดการกบความรสกทง 2 ทางเลอก (ความ

รสกผดเมอตดสนใจยตการตงครรภ)

2.4 การใหการปรกษาประเดนอนๆ เชน การเรยนตอ

อาชพ ความสมพนธ สวสดการ บานพก อนๆ ฯลฯ

3.ในกรณการยตการตงครรภ

-พจารณาวาอยในกรอบกฎหมายหรอขอบงคบของ

แพทยสภาหรอไม

-ผานคณะแพทย/คณะกรรมการฯ (ถาม) เหนชอบ

-ยตการตงครรภทปลอดภย/สงตอ

การสงตอ

1.การสงตอเพอการดแลระหวางการตงครรภ การคลอด

และหลงคลอด

2.ปญหาสงคมจตใจ (กรณตองการความชวยเหลออน ๆ :-

บานพก การเรยน อาชพ รายได สวสดการ) การอปการะ

เดก หรอการรบเปนบตรบญธรรม

การดแลตอเนอง

1.การใหการปรกษาปญหาอนทตามมา เชน การเรยน

ความสมพนธในครอบครว ฯลฯ

2.การคมกำาเนดหลงคลอด/หลงการแทงสนสด

3.การตดตามสขภาพมารดา/ทารกหลงคลอด

-ภาวะซมเศราในมารดาหลงคลอด การดแลสขภาพ

มารดา-ทารก

-การใหนมบตร



-ระบบสงตอเขต

บรการสขภาพ

-พมจ./องคกรเอกชน

-คมอการใหการปรกษา

คสมรส สำานกพฒนา

สขภาพจต http://

www.klb.dmh.go.th/

index.php?m=

technology&op=

detail&gr=

&researchId=916

-แบบตดตามสขภาพ

มารดาวยรน


บทท 3

36

-การประเมนพฒนาการ โภชนาการ วคซนบตร

-อนๆ

4.การเยยมบานมารดาวยรน


ประเมนประวต/ปญหาตอไปน

-ประวตการใชสารเสพตดของเดก รวมถงภาวะเสพตด

เชน ประเภทของสารทใช จำานวน ขนาด ระยะเวลาทเรม

ใช ความถหางในการใช สาเหตกระตนทใหใช สถานการณ

ททำาใหเดกเสยงตอการใชยามากขน

-ประวตบคลกภาพ สภาพอารมณ ออนไหวหนหนพลน

แลน การจดการกบอารมณ ความมนใจในตนเอง

-ประวตการเรยน

-ประวตพฤตกรรมทเปลยนไป เชน พดปด ขโมย ขาด

ความรบผดชอบในหนาท แยกตวไมสนใจสงแวดลอม

-ประวตการคบเพอน ความขดแยงและการจดการแกไข

ปญหา

-ประเมนภาวะซมเศราและความคดฆาตวตาย

-ประเมนประวตการอบรมเลยงดททำาใหเดกขาดความรก

ความสมพนธของสมาชกในครอบครว

-ประวตพฤตกรรมการใชสารเสพตดของบคคลในครอบครว

-สภาพแวดลอมในชมชน

2.มปญหาใชหรอ

เสพยาเสพตด



-หนงสอ แนวทาง

การจดบรการสขภาพ

สำาหรบวยรน :

ประเดนปญหาการ

ตงครรภไมพรอม

http://www.advisor.

dmh.go.th/books/

view. asp?id=72


บทท 3

37


-ไมตำาหนวจารณใหวยรนรสกหมดกำาลงใจ แตควรชนชม

ทวยรนตองการเลกยา

-สำารวจวาวยรนมปญหาเพยงแคการใชหรอถงขนตด หรอ

มปญหาอนๆ รวมดวยหรอไม เพราะโดยสวนใหญแลววย

รนทใชสารเสพตดมกจะมปญหาการเรยน การโกหก และ

ลกขโมยตามมาดวย หรอบางคนอาจเปนผขายอกดวย

-ประเมนสาเหตของการใชยาและเหตกระตนทจะทำาให

วยรนเลกยาไมได

-ประเมนความสมพนธในครอบครว

-ใหความเชอมนวาการเลกยาไมใชสงทนากลว และรกษา

ไดหากมงมน

-คนหาศกยภาพของวยรน เพอใหวยรนเกดความภาค

ภมใจในตนเองและลมปญหาทไมใชเรองของวยรนเสย

-หากวยรนกลบไปใชยาซำา อยาทาทายวาวยรนไมแนจรง

แตใหประเมนวาครงนนเกดอะไรขนททำาใหตองกลบไป

ใชอก เพอประเมนภาวะเสยงและวางแผนหลกเลยงจาก

สถานการณดงกลาว

-สอนการควบคมตนเองเมอตองการยา

-สอนการปฏเสธเมอเพอนชวนไปใชยา

-ชวยใหวยรนตงเปาหมายในชวต ซงเปนเปาหมายทเปน

ไปได เหมาะสมกบความสามารถของวยรน

-กรณทมพอแมตองพบปะพดคยทำาความเขาใจถงสาเหต

และเปนกำาลงใจ รวมถงรวมกำาหนดเปาหมายชวต

-สงสำาคญตองรกษาความลบของวยรน




บทท 3

38

วยทำ�ง�น

1.ปญหาสขภาพจต

จากสารเสพตด

1.1 ผเสพสาร

เสพตดทม

พฤตกรรมกาวราว

มกพบในภาวะเมา

สารเสพตด


-คดกรองดวยแบบคดกรองพฤตกรรมกาวราว


: การชวยเหลอเบองตน

*สงบ พดจาดวยเสยงไมดงเกนไป ฟงในสงทผปวย

พด

*ไมควรสนใจพฤตกรรมของผปวยวาผปวยไมชอบ

เราเปนการสวนตว

*หลกเลยงการหลอกลวง เยาะเยยหรอยมเยาะ

อธบายใหผปวยฟงวาเกดอะไรขน เรากำาลงจะทำาอะไร

และทำาไมเราตองทำาเชนนน

*หลกเลยงทาทางหรอการเคลอนไหวทอาจทำาให

ผปวยรสกถกคกคาม

: กรณทผปวยมทาทางกาวราวหรอมโอกาสสงทจะ

ทำารายตนเองหรอผอน

*ใหปฏบตตามระเบยบปฏบตของหนวยงานใน

การจดการบคคลทมพฤตกรรมเสยง

*ตองคำานงถงความปลอดภยของตนเองเสมอ โดย

-ใหแนใจวาคณสามารถหลบหนออกมาได หาก

จำาเปน

-ใหแนใจวา คณไดปรกษาผอน หรอมผชวยเหลอ

หากคณตองเผชญเหตการณเสยง

-ใหแนใจวามหนวยงานหรอบคคลชวยเหลอตอ

หลงจากคณไดปฏบตตามระเบยบปฏบตแลว

-แบบคดกรอง

พฤตกรรมกาวราว

-แนวปฏบต : การ

ดแลภาวะฉกเฉนทาง

จตเวชในผมปญหา

สารเสพตดกลม

แอมเฟตามนในชมชน

(ผรส.) 2556




บทท 3

39


เสพตดทมอาการ

โรคจต มกพบใน

ผทเสพในปรมาณ

มากหรอเสพมาเปน

เวลานาน


เสพตดทมภาวะ

ซมเศรา มกพบใน

ผเสพสารเสพตด

ในภาวะถอนพษ

หรอหยดหรอ

อยากเสพ


-โรคซมเศรา

-ฆาตวตาย


: การบำาบดรายบคคล

*การบำาบดแบบ Cognitive Behavior Therapy

พบวามประสทธผลสงโดยเฉพาะเมอใหรวมกบยา

*การปรบเปลยนความคดอตโนมตในแงลบตอ

ตนเองและบคคลรอบขาง


-คดกรองดวยแบบคดกรองภาวะโรคจต


ทงนตองตระหนกวา ผเสพสารเสพตดทมภาวะ

โรคจต อาจมการรบรความเปนจรงทผดปกต อาจรบร

สถานการณหรอสงแวดลอมรอบขางตางไปจากคนปกต

ทงเกดจากอาการระแวง หลงผด ซงทำาใหผปวยมโอกาส

เสยงทจะทำาอนตรายตอตวเองหรอผอนได จำาเปนตองรบ

สงตอ

: การใหคำาปรกษารายบคคลและครอบครว

*การรบฟงสาเหตของการเสพตด ปญหาสขภาพจต

ความเครยด ปญหาครอบครว อาชพการงาน การเงน

และสงคม ควรรบฟงอยางไมมอคต และแนะนำาทางเลอก

ในการแกปญหาโดยพงพาสารเสพตดทกชนด

*การสะทอนใหเหนผลกระทบจากสารเสพตดท

ทำาใหเกดอาการโรคจต

*เสรมแรงจงใจใหผปวยมวธเลกสารเสพตดท

ถกตอง

-แบบคดกรองโรคจต

(Psychotic

Screening Test)

ป 2545.

กรมสขภาพจต

กระทรวงสาธารณสข





-แบบประเมนฆาตว

ตาย (8Q)




บทท 3

40

*การเสรมแรงจงใจใหผปวยมวธเลกสารเสพตดท

ถกตอง

: การเฝาระวงผทมความเสยงฆาตวตาย

** หากมความจำาเปนหรอมอนตรายตอผปวย/ผรบบรการ

ใหรบสงตอเพอรบการรกษาตอไป


-ประเมนจากการสงเกต/และการสมภาษณในดาน

ตอไปน

*ดานรางกาย ประเมนความตองการดานการ

รกษาเฉพาะทางและสงปรกษาแพทยเฉพาะทางตาม

ความเหมาะสม และใหการชวยเหลอตามแนวปฏบตกรณ

ถกกระทำารนแรงทางเพศ

*โรคซมเศรา ฆาตวตาย


ผใหบรการควรสรางสมพนธภาพทดแกผรบบรการ

สรางความมนใจในการรกษาความลบและใหผรบบรการ

รสกวาตนเองปลอดภย

: ผใหบรการควรรบฟงอยางเขาอกเขาใจและไม

ควรตำาหน หรอตดสนเรองราวทไดรบฟง

: ผใหบรการควรอดทนและใจเยนทจะรอคอยให

ผรบบรการพรอมทจะเปดเผยเรองราวสวนตว

: ผใหบรการใหกำาลงใจทผรบบรการสามารถผาน

พนวกฤตมาได

-การดแลทางอารมณของผรบบรการ ผใหบรการควร

แสดงทาทใสใจ เปดโอกาสใหผรบบรการระบายความ

รสก ทบทวนและเลาถงเหตการณ โดยไมบงคบหรอฝน

ใจ ผใหบรการตองชวยผรบบรการแยกแยะความรสก

และทบทวนเหตการณทเกดขน นอกจากนควรชวยให

ผรบบรการไดเขาใจปฏกรยาทางสงคมทอาจจะเกดขน

2.ปญหาความ

รนแรงในครอบครว -แบบคดกรอง









บทท 3

41

และแนวทางในการรบมอกบปญหา

-ควรตรวจสอบความคดทมตอเหตการณและรปแบบการ

เผชญปญหาทอาจจะเกดขนตอไป และตรวจสอบแหลง

ชวยเหลอทางสงคม เชน คนทไววางใจได หนวยงาน/

องคกรเอกชน

-ใหขอมลเกยวกบสทธประโยชนทจะไดรบ อธบายถงการ

ตรวจเกบรวบรวมพยานหลกฐานและขนตอนการดำาเนน

การตามกฎหมาย

-ประเมนความเสยงตอการทำารายตนเองและผอน ถาม

ความเสยงควรสงตอผเชยวชาญและควรขออนญาต

โทรศพทไปหาผรบบรการเพอตดตามผล

-ประเมนความเสยงของครอบครวผรบบรการ ถาพบวา

จะเกดความรนแรงซำา ใหหาทางออกรวมกน เชน หาแหลง

พกพงใหมทปลอดภย

-ผใหบรการควรใหกำาลงใจในการปรบตวตอการดำาเนน

ชวตตอไป ใหมองสวนทดทมอยและสรางความภาคภมใจ

และคณคาของตนเองขนมาใหมได

สงทผใหบรก�รควรหลกเลยงมดงน

: อยาชนำาการตดสนใจใหผรบบรการ

: อยาผลกดนใหผรบบรการกลบไปคนดกบคสมรส

เพราะผรบบรการอาจเคยพยายามคนดและอดทนมานาน

แตความรนแรงกลบเพมขน และอยาผลกดนใหผรบบรการ

ฟองรองถาไมเกดจากความตองการของผรบบรการเอง

: อยาพยายามใหผรบบรการพาฝายทกระทำา

ความรนแรงมารวมพดคยดวย เพราะวาหากเปดเผยเรอง

ราวอาจถกทำารายอยางรนแรงในภายหลง

: อยาหวงวาผรบบรการจะตดสนใจแกปญหาใน

ระยะเวลาอนสน เพราะผรบบรการตองการอยกบคของ

ตนเอง




บทท 3

42

: อยาเปดเผยขอมลทอยใหมของผรบบรการใหผ

อนทราบ เพราะอาจเพมปญหาใหผรบบรการได


-ประเมนจากการสงเกต

การใหคำาปรกษา

-ผใหบรการควรสรางสมพนธภาพทดตอผรบบรการ

-การจดการกบอารมณของผมารบบรการ ใหโอกาสได

ระบายความรสก ดวยการรบฟงอยางใสใจและเขาใจ

ในกรณทผรบบรการไมอยากพด ผใหบรการไมควร

รกเราใหผรบบรการพด ควรใหเวลาผรบบรการหรอ

ใชคำาถามทผรบบรการสะดวกใจทจะพดดวย แลวจง

คอยหาสาเหตตอไป

-คนหาสาเหตความเครยดของผ รบบรการ เพราะ

ความเครยดจะไมหายไปหากไมไดรบการแกไขทสาเหต

แตถาไมสามารถแกไขทสาเหตไดทงหมดหรอเปน

สถานการณทควบคมไมได ผใหบรการควรใหผรบบรการ

ปรบใจยอมรบใหได หลงจากนนใหผรบบรการฝกจบ

อารมณความรสกเมอเกดความเครยด และมแนวทางใน

การจดการความเครยดทเปนระบบ เชน การฝกหายใจ

การผอนคลายกลามเนอ

-การฝกทกษะการจดการกบความเครยดดวยเทคนคตางๆ

ทางดานจตวทยา โดยผใหบรการเปด CD เสยงการ

ผอนคลายความเครยดดวยวธการฝกหายใจ การผอนคลาย

กลามเนอ

ในกรณทผรบบรการมวธจดการกบความเครยด

อยแลว ผใหบรการควรพดคยกบผรบบรการ เพอด

วากจกรรมทผรบบรการใชอยมความเหมาะสมหรอไม

และใหความรเกยวกบกจกรรมทมผลตอการผอนคลาย

ความเครยดอยางแทจรง


ความเครยด (ST-5)

3.ปญหา

ความเครยด




บทท 3

43


-ประเมนจากการสงเกต

การใหคำาปรกษา การใหคำาปรกษาแกผปวยทมปญหาโรคทางกาย

แบงไดเปน 2 ประเภท คอ

1.ปญหาเกยวกบการไมกนยา ไมมาพบแพทยอยาง

ตอเนอง การปรบเปลยนวถชวตเพอการปองกนโรค ใหใช

การใหคำาปรกษาแบบปองกน (Preventive Counseling)

2.หากมปญหาเกยวกบอารมณและการปรบตวเนองจาก

ความเจบปวย ใหใชการใหคำาปรกษาแบบประคบประคอง

(Supportive Counseling)

การใหคำาปรกษาแบงเปน 4 ระยะตามระยะของ

การเจบปวย

-ระยะแรกทตรวจพบว�เปนโรค จะพบวาผรบบรการ

จะมปฏกรยาทางจตใจเปนลำาดบดงนคอ

: ชอค

: ปฏเสธวาไมเปนความจรง ไมยอมรบผลการ

ตรวจ บางคนไมยอมรบการรกษา

: โกรธ โทษโชคชะตา โทษคนอนวาเปนสาเหต

ของโรค คดวาทำาไมตองเปนเรา บางรายอาจมพฤตกรรม

กาวราว

: ตอรอง ผดผอนการรกษา ผรบบรการบางคน

ไปตรวจทสถานบรการอนซำา หรอหาแหลงรกษาทาง

เลอกอนๆ

: เศรา ผรบบรการจะรสกเศรา ทอแท หมดหวง

ยงยอมรบกบความเจบปวยของตนเองไมได กงวลถง

อนาคต กลวความเจบปวด กลวการถกทอดทง


ความเครยด (ST-5)







วยทำ�ง�น/

วยสงอ�ย

1.ปญหาโรคทางกาย

(รนแรง /เรอรง)

(อาจจะบรณาการ

ในคลนกโรคทาง

กายตางๆ ของโรง

พยาบาล)




บทท 3

44

: ยอมรบ ผรบบรการยอมรบความเจบปวยและ

ยอมรบการรกษา

ผรบบรการบางคนอาจยอมรบความเจบปวยของ

ตนเองไดเรว หรอบางคนอาจมปฏกรยาในบางประเดน

ขนอยกบบคลกภาพเดม ความรนแรงของความเจบปวย

การไดรบขอมลทถกตอง ชดเจนและครอบคลมความ

ตองการของผรบบรการ ตลอดจนมแหลงสนบสนนให

ความชวยเหลอและใหกำาลงใจ ในระยะนผใหบรการควร

ใหคำาปรกษาและใหความชวยเหลอดงน

-ผใหบรการควรเขาใจและยอมรบปฏกรยาทางจตใจของ

ผรบบรการ รบฟงอยางใสใจ และเปดโอกาสใหระบาย

เพอลดอารมณความรสก

ในกรณทผปวยตกใจ ชอก ผใหบรการควรให

ผรบบรการนงพกในททอากาศถายเทและดแลสขภาพ

ของผรบบรการในขณะนน

-เมอผรบบรการอารมณสงบลง ผใหบรการควรใหขอมล

ทสนกระชบ ตรงความตองการของผรบบรการ ทสำาคญ

ตองใหกำาลงใจ เชน โรคนยงมทางรกษา ถารกษาอยาง

ตอเนองจะทำาใหอาการดขน

-ระยะทสองก�รรบก�รรกษ� เปนระยะทผรบบรการ

เขาสกระบวนการตรวจรกษา ซงอาจจะเปนการรกษา

ดวยยา ผาตด หรออนๆ ทำาใหผปวยมความเครยด วตก

กงวล กลว เศรา ผใหบรการควรหาสาเหตของความทกข

ใจของผรบบรการและใหการชวยเหลอตามปญหาสาเหต

: ดานการตรวจรกษา/การผาตด ผใหบรการควร

ใหขอมลทเปนขอเทจจรงในการตรวจรกษาเปนขนตอน

ดวยภาษาทงายๆ รวมทงอาการขางเคยงตางๆทอาจเกด

ขน ซงจะชวยลดความวตกกงวล และใหกำาลงใจเพอให

มความหวง ยกตวอยางของผปวยทรกษาแลวหายปวย/

อาการดขน




บทท 3

45

: ดานคาใชจายในการดแลรกษาและการเลยงชพ

ผรบบรการบางคนมความกงวล เรองคาใชจายตางๆ ท

เกดขนในระหวางการรกษา เชน คาเดนทาง คายา ขาด

รายไดเพราะไมสามารถทำางานได รวมทงคาใชจายตางๆ

ในครอบครว ผใหบรการควรบอกขอมลเกยวกบคารกษา

พยาบาล สทธประโยชนพนฐาน และหาแหลงสนบสนน

ทางสงคมตางๆ เพอชวยเหลอ

: ดานความสญเสยอวยวะของรางกาย/สญเสย

ภาพลกษณ ผรบบรการจะรสกสญเสยความมนใจใน

ตนเอง พงตนเองไมไดหรอพงตนเองไดนอยลง ทำาใหเสย

ความภาคภมใจในตนเอง ผใหบรการควรพดคยกบญาต

พนองของผรบบรการเพอใหเขาใจและยอมรบอารมณ

ความรสกของผรบบรการและคอยใหกำาลงใจ รวมทง

ใหขอมลแหลงชวยเหลอ เชน กายอปกรณเทยม กาย

อปกรณเสรม วกผม เสอชนในสำาหรบผปวยมะเรงเตานม

: สำาหรบผมารบบรการทอยตามลำาพง ผให

บรการควรหาผชวยเหลอดแล หรอเปนเพอนเมอมา

รบบรการรกษาทโรงพยาบาล เชน เพอนบาน อสม.

แกนนำาชมชน เพอไมใหผรบบรการรสกโดดเดยว

-ระยะทส�มระยะเรอรง เปนระยะทผรบบรการตอง

รบการตรวจรกษา/กนยา ตอเนอง ทำาใหผรบการรกษา

อาจเกดความเบอหนาย ทอแท ทำากจวตรบางอยาง

เหมอนเดมไมได เชน การจำากดเรองอาหาร มขอจำากด

ในการออกกำาลงกาย สงสำาคญคอ ผใหบรการควรรกษา

สมพนธภาพทดกบผรบบรการ เพอใหผรบบรการมารบ

การรกษาอยางตอเนอง และปฏบตตามคำาแนะนำาของ

ผใหบรการ นอกจากนนควรใหกำาลงใจ และชมเชยหรอ

ยกเปนตวอยางใหกบผรบบรการคนอนๆ หากผรบบรการ

สามารถดแลสขภาพของตนเองไดด




บทท 3

46

-ระยะทส ก�รดแลจตใจผปวยระยะสดท�ย ผให

บรการตองดแลจตใจผปวยและญาต

: การดแลจตใจผปวยระยะสดทาย ผใหบรการ

ตองลดความทกขทรมานทางกาย เชน การใหยาเพอ

ลดความเจบปวด ใหผปวยไดลดความกงวลใจดวยการ

ตอบสนองความตองการระยะสดทาย ใหโอกาสไดสงเสย

ญาต/ผใกลชด เชน การจดการเกยวกบทรพยสน งานศพ

ฯลฯ ทงน ผใหบรการตองสงเกตความพรอมของผปวย

และญาตดวย นอกจากนอาจใชพธกรรมทางศาสนา เชน

การสวดมนต มาชวยทำาใหผปวยจตใจสงบลง

: การดแลจตใจญาตผปวยระยะสดทาย สนบสนน

ใหญาตไดตอบสนองความตองการของผปวย ผใหบรการ

ควรใหขอมลเกยวกบการเจบปวยเปนระยะๆ เพอใหญาต

ไดมโอกาสเตรยมใจ พรอมกบใหโอกาสญาตไดระบาย

ความรสก และชวยเอออำานวยความสะดวกในระยะ

สดทายของผปวย เชน จดหาพวงมาลยมาใหญาต




บทท 4

47

บทท 4

ก�รพฒน�ศกยภ�พ

บคล�กรในก�รดแล


ในการใหบรการดแลทางสงคมจตใจแกผรบบรการ บคลากรจำาเปนตองมความรความเขาใจและทกษะ

ในการใหการปรกษาในกลมเปาหมายและแนวทางตางๆ ซงกอนทจะมการพฒนาศกยภาพ หนวยงานควร

มการประมวลภาพรวมของบคลากรทใหบรการดแลทางดานสงคมจตใจ โดยใหบคลากรสาธารณสขประเมน

ตนเองดงตอไปน

1. กลมเปาหมายและปญหาทตองใหบรการ

2. องคความร ทกษะทมอยและสวนทตองการเพมเตมเพอตอบสนองปญหาทตองใหบรการ

จากปจจย 2 ประการ จะชวยทำาใหบคลากรผใหบรการสามารถกำาหนดทศทางการพฒนาตนเองวา

ตองพฒนาศกยภาพในเรองใดบาง

การใหคำาปรกษาเปนกระบวนการทเกยวของกบการตดสนใจและการแกไขปญหา ซงบางเรองเปนสง

ทมความสำาคญตอชวต ผใหคำาปรกษาจงควรเพมพนประสบการณและความเชยวชาญใหตนเองอยางตอเนอง

นอกเหนอจากการพฒนาศกยภาพดวยการอบรม

ดานการพฒนาศกยภาพการใหคำาปรกษาแบบปองกน (Preventive Counseling) ผใหคำาปรกษาควร

มโอกาสแลกเปลยนเรยนรเทคนคตางๆ ในการใหคำาปรกษา ซงอาจดำาเนนการในรปของ CoPs (Community

of Practices) หรอมการแลกเปลยนเรยนรบน social network เพอสะสมความร ตอยอดความรและนำามา

เพมพนประสทธผลในการใหคำาปรกษา หรอเรยนรผานระบบ On-line Training

ดานการพฒนาศกยภาพการใหคำาปรกษาแบบประคบประคอง (Supportive Counseling) เนองจาก

เปนการใหคำาปรกษาทมความซบซอน การพฒนาศกยภาพจงตองอยภายใตการดแลแนะนำาของผเชยวชาญ

และมประสบการณ

ทงนในอนาคตบคลากรสาธารณสขผใหคำาปรกษาควรไดรบการพฒนาศกยภาพอยางตอเนองจนไดรบ

การรบรองคณภาพ (Certified) เพอเปนเครองประกนประสทธผลของการใหคำาปรกษา

สำาหรบหลกสตรอบรมการดแลทางสงคมจตใจแบงไดเปน 2 ประเภท ดงน


บทท 4

48

1.หลกสตรก�รใหคำ�ปรกษ�แบบปองกน(PreventiveCounseling)ประกอบดวย

ชอ

หลกสตรวตถประสงค ระยะเวล�

เอกส�ร/สอประกอบ

ก�รอบรม

1.การให

การปรกษา

เบองตน

1.เพอชวยเหลอผประสบปญหาโดยอาศย

การพดคยเพอใหผมปญหาไดสำารวจทำาความ

เขาใจปญหา สาเหตของปญหา การจดการกบ

อารมณ ความคด และนำาขอมลทไดไปใชในการ

วางแผนแกไขปญหาไดดวยตนเอง

2.การใหการปรกษาการเจบปวยทางกาย

โรคเรอรง โรครายแรง สมองเสอม ซมเศรา

3 - 5 วน 1.ค มอการใหการปรกษา

ขนพนฐาน

2.การให


เพอสราง

แรงจงใจ

การปรบ

เปลยน

พฤตกรรม

1.เพอใหผเขารบการอบรมเขาใจความหมาย

และความเปนมา ความสำาคญและประโยชน

ของการใหการปรกษาเพอสรางแรงจงใจการ

ปรบเปลยนพฤตกรรม

2.ปจจยความสำาเรจ

3.ทกษะพนฐานและทกษะการสอสาร

4.การใหคำาแนะนำาแบบสน (Brief Advice

: BA)

5.การใหการชวยเหลอแบบสน (Brief Inter-

vention : BI)

6.กระบวนการใหการปรกษาเพอสรางแรง

จงใจการปรบเปลยนพฤตกรรม (Motivation

Counseling : MC)

3 - 5 วน 1.คมอการใหคำาปรกษาเพอ

สรางแรงจงใจในการปรบ

เปลยนพฤตกรรม

2.คมอการใหคำาปรกษาเพอ

สรางแรงจงใจในการปรบ

เปลยนพฤตกรรมสขภาพ

สำาหรบผปฏบตงานใน รพศ.

รพท. รพช. และรพ.สต.


บทท 4

49

ชอ




3.การคด

กรองปญหา

การดมสรา

และการ

บำาบดแบบ

สน

1.เพอใหสามารถคนหาผ มปญหาการดม

สราได โดยเฉพาะในกลมเสยงทเขารบบรการ

สขภาพทวไป

2.เพอใหสามารถใหการแนะนำาชวยเหลอผม

ปญหาการดมสราดวยหลกการบำาบดแบบสน

ตามความรนแรงของปญหา

1-2 วน คมอสำาหรบผอบรม : การดแล

ผมปญหาการดมสราเบองตน

สำาหรบบคลากรสขภาพ ฉบบ

ปรบปรง 2554. เชยงใหม :

แผนงานการพฒนาระบบดแล

ผมปญหาการดมสรา (ผรส.) ;

2554 Module B-มาตรการ

ท 2 : มาตรการคดกรองปญหา

การดมสราและบำาบดแบบสน

พญ.พนธนภา กตตรตนไพบลย

บรรณาธการ

2.หลกสตรก�รใหคำ�ปรกษ�แบบประคบประคอง(SupportiveCounseling)ประกอบดวย

ชอ




1.การให


ครอบครว

แนวพทธ

(Buddhist

Counseling)

เพอใหผเขาอบรมไดรบความรความเขาใจและ

มทกษะในการชวยเหลอผมปญหาครอบครว

สามารถนำาหลกการในการใหการปรกษาแนว

พทธไปประยกตใชในชวตประจำาวนเพอใหเกด

สมาธ สตในการทำางาน

ระยะท 1

3 วน

ระยะท 2

2 วน

คมอจตบำาบดแนวพทธโดย

นพ.ยงยทธ วงศภรมยศานต

และนพ.เอกชย จละจารตต


บทท 4

50

ชอ




2.การให


ครอบครว

โดยใช

ซาเทยรโมเดล

(Satir Sys-

temic Brief

Psycho-

therapy)

1.เพอเพมพนความรความเขาใจและทกษะ

การใหการปรกษาครอบครวโดยใชซาเทยร

โมเดลแกบคลากรผปฏบตงานใหการปรกษา

ครอบครวในโรงพยาบาลศนย โรงพยาบาล

ทวไป โรงพยาบาลชมชน โรงพยาบาลจตเวช

โรงพยาบาลมหาวทยาลย ศนยสขภาพจตและ

ภาคเครอขาย

2.เพอสรางเครอขายผปฏบตงานการใหการ

ปรกษาคสมรส

ระยะท 1

3 วน

ระยะท 2

3 วน

Satir Systemic Brief

Psychotherapy แปลโดย

ศ.พญ.นงพงา ลมสวรรณ

และ ศ.นพ.ณรงค สภทรพนธ

3.การพฒนา

ศกยภาพ

ผปฏบตงาน

เยยวยาจตใจ

ในสถานการณ

วกฤตเรอง

การบำาบด

ความคดและ

พฤตกรรม

(CBT)

1.เพ อใหผปฏ บตงานเยยวยาจตใจได ม

ประสบการณโดยตรงกบการนำาความรเรอง

การบำาบดความคดและพฤตกรรมไปใชในการ

เยยวยาจตใจผไดรบผลกระทบในพนทภายใต

การดแลและไดรบการปรกษาจากผเชยวชาญ

2.เพอเสรมสรางความเขมแขงของเครอขาย

ผบำาบดความคดและพฤตกรรม

ระยะท 1

5 วน

ระยะท 2

3 วน

1.แผนการสอนหลกสตรการ

บำาบดความคดและพฤตกรรม

(Cognitive Behavior

Therapy) สำาหรบวทยากร

2.คมอการบำาบดความคดและ

พฤตกรรม (ของสำานกพฒนา

สขภาพจต)

4.การใหคำา

ปรกษาผม

ปญหาสาร

เสพตด

1.เพอใหผใหคำาปรกษามความรและทกษะ

ในการใหคำาปรกษาผมปญหาสราและสาร

เสพตด

2.เพอใหผใหคำาปรกษาสามารถเลอกวธการ

ใหคำ าป รกษาตามความเหมาะสมและ

สถานการณของผรบการปรกษา

1-2 วน คมออบรมสำาหรบบคลากร

คลนกบำาบด เลมท 2 เรอง

การใหคำาปรกษาผมปญหา

สารเสพตด. นพ.เทอดศกด

เดชคงและคณะ. นนทบร : แผน

งานวชาการพฒนารปแบบ

การดแลผมปญหาสารเสพตด

ในชมชน. 2555.


เอกสารอางอง

51


โครงการพฒนาการศกษาวจยอยางถกตองตามหลกจรยธรรม กลมทปรกษา กรมสขภาพจต. คมอ

ก�รใหคำ�ปรกษ�เพอสร�งแรงจงใจในก�รปรบเปลยนพฤตกรรมสขภ�พ(Motivational

Counseling)สำ�หรบผใหคำ�ปรกษ�ในระบบส�ธ�รณสข, 2556.

บญศร จนศรมงคล และพนธนภา กตตรตนไพบลย. แนวปฏบต:ก�รดแลภ�วะฉกเฉนท�งจตเวช

ในผมปญห�ส�รเสพตดกลมแอมเฟต�มน. แผนงานวชาการพฒนารปแบบการดแล

ผเสพสารเสพตดในชมชน, 2556

เบญจพร ปญญายง. คมอก�รใหก�รปรกษ�ปญห�ก�รตงครรภไมพรอม. บยอนด พบลสซง จำากด,

2554.

เบญจพร ปญญายง. แนวท�งก�รจดบรก�รสขภ�พสำ�หรบวยรน:ประเดนปญห�ก�รตงครรภไมพรอม.

กลมทปรกษา กรมสขภาพจต, 2556.

เบญจพร ปญญายง. อธมา เกดกลา. แนวท�งปฏบตเพอชวยเหลอเดกสตรและบคคลในครอบครว

ทถกกระทำ�รนแรง. กรมสขภาพจต, 2552.

เทอดศกด เดชคง. คมอก�รใหคำ�ปรกษ�แบบสร�งแรงจงใจเพอปรบเปลยนพฤตกรรมสขภ�พ

สำ�หรบผปฏบตง�นในรพศ.รพท.รพช.และรพสต. กรมสขภาพจต, 2554.

เทอดศกด เดชคง. คมอใหคำ�ปรกษ�สำ�หรบผประสบปญห�แอลกอฮอล. กรมสขภาพจต, 2554.

พนดา กองสข. ก�รใหคำ�ปรกษ�ครอบครวผปวยจตเภทต�มแนวคดของซ�เทยร:ร�ยง�นก�ร

ศกษ�อสระ ปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต. มหาวทยาลยขอนแกน, 2548.

พนธนภา กตตรตนไพบลย. คมอสำ�หรบผอบรม:ก�รดแลผมปญห�ก�รดมสร�เบองตนสำ�หรบ

บคล�กรสขภ�พฉบบปรบปรง2554:ก�รคดกรองปญห�ก�รดมสร�และบำ�บดแบบสน.

บรษทเบสทสเตป แอดเวอรไทซง จำากด. พมพครงท 4, 2555.

สาวตร อษณางคกรชย. สวรรณา อรณพงศไพศาล. พนธนภา กตตรตนไพบลย. แบบคดกรอง

ประสบก�รณก�รดมสร�สบบหรและใชส�รเสพตด:คมอเพอใชในสถ�นพย�บ�ลปฐมภม.

บรษทคณาไทย จำากด, 2554.

เสาวลกษณ สวรรณไมตร. ก�รใหก�รปรกษ�ในศนยสขภ�พชมชน. บรษทวงศกมล โปรดกชน

จำากด, 2546.

เสาวลกษณ สวรรณไมตร. ก�รใหก�รปรกษ�ในศนยสขภ�พชมชน. โรงพมพองคการสงเคราะห

ทหารผานศก, 2547.

เสาวลกษณ สวรรณไมตร. คมอก�รฝกอบรมหลกสตรก�รใหก�รปรกษ�คมอสมรสสำ�หรบวทย�กร.

บยอนด พบลสซง จำากด, 2553.

เสาวลกษณ สวรรณไมตร. คมอก�รใหก�รปรกษ�คสมรส. บยอนด พบลสซง จำากด, 2553.



52

เสาวลกษณ สวรรณไมตร. แผนก�รสอนหลกสตรก�รบำ�บดคว�มคดและพฤตกรรม (Cognitive

BehaviorTherapy)สำ�หรบวทย�กร.สำานกพฒนาสขภาพจต, 2552.

เสาวลกษณ สวรรณไมตร. อษา ลมซว. ชาดา ประจง. คมอก�รดแลจตใจในภ�วะวกฤต(พนฐ�น).

โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทยจำากด, 2550.

ยงยทธ วงศภรมยศานต. คมอก�รพฒน�แนวพทธสำ�หรบผใหก�รปรกษ�ฉบบท 2 : จตวทย�

แนวพทธ.โรงพมพองคการรบสงสนคาและพสดภณฑ, 2543.

โรงพยาบาลสวนปรง. คมอรปแบบก�รดแลสงคมจตใจสำ�หรบเครอข�ยบรก�รสขภ�พจตและ

จตเวช, 2554.

โรงพยาบาลสวนปรง. แนวท�งก�รพฒน�คณภ�พระบบบรก�รสขภ�พจตและจตเวชสำ�หรบ

โรงพย�บ�ลศนยโรงพย�บ�ลทวไปโรงพย�บ�ลชมชนและโรงพย�บ�ลสงเสรมสขภ�พ

ตำ�บล.หจก.ชตมาพรนตง (2004), 2555

อมาพร ตรงคสมบต. จตบำ�บดและก�รใหคำ�ปรกษ�ครอบครว (Family Therapy and Family

Counseling). บรษทเฟองฟา พรนตง จำากด, 2540.

เอกชย จลจารตต. คมอก�รพฒน�แนวพทธสำ�หรบผใหก�รปรกษ�ฉบบท 1 : วธฝกเจรญสต

แนวพทธ.โรงพมพองคการรบสงสนคาและพสดภณฑ, 2543.


ภาคผนวก

53

ภ�คผนวก



54

ตวอยางรปแบบระบบการดแลทางสงคมจตใจในโรงพยาบาลชมชนเครอขายบรการท 1-3

โครงสร�ง

การดแลทางสงคมจตใจนนเปนงานทไดดำาเนนอยแลวในโรงพยาบาลแตกระจายไปตามหนวยงาน

ตาง ๆ ทำาใหมผรบผดชอบงานจากหลายหนวยบรการ เชน งาน ANC งานเอดส งานเวชปฏบตครอบครว

และชมชน NCD งานสขภาพจต โดยมกลมเปาหมายคอประชาชนทกกลมวย การดำาเนนงานนนจะเรม

จากแตละแผนกทำาการคดกรองและใหการดแลเบองตน กอนจะสงตอมายงคลนกใหการดแลทางสงคม

จตใจ ซงมหลายลกษณะงานและมผรบผดชอบในแตละเรอง เชน OSCC MCATT SRRT คลนกวยรน

ทองไมพรอม

รปแบบและแนวท�งก�รบรก�รท�งสงคมจตใจ

การจดบรการการดแลทางสงคมจตใจในโรงพยาบาลของเครอขายบรการท 1-3 ม 2 รปแบบ คอ

การใหบรการในสถานบรการและนอกสถานบรการ ดงน

ในสถานบรการ เชน

• การคดกรองกลมเสยงแตละวยและบคลากรในโรงพยาบาล โดยใชแบบคดกรองตางๆ เชน

โรคซมเศรา(2Q) แบบประเมนตางๆ เชน โรคซมเศรา(9Q) ความเครยด แบบประเมนความสข

• การใหการปรกษาชวยเหลอ ทงดานรางกาย จตใจ สงคม เชน การผอนคลาย การเสรมทกษะ

ตางๆ การประสานสทธ การออกใบรบรองตางๆ

• การพฒนาบคลากรและจตอาสาในหนวยงาน

• การพฒนามาตรฐานการดแลทางสงคมจตใจของหนวยงาน

• การใหบรการจากเครอขาย เชน จตแพทยจากโรงพยาบาลจตเวชมาใหบรการในโรงพยาบาล

OPD/ER/LR/NCD/งานเวชปฏบตฯ/IPD/

กายภาพบำาบด คดกรอง/ใหการดแลเบองตน

ผรบผดชอบการดแล


สงตอเพอรบบรการ



55

นอกสถานบรการ เชน

• การคดกรองในชมชน

• การจดการบรการ และการพฒนาบคลากรในรพ.สต.

• การสงตอกลบชมชนเพอการดแลและตดตาม

• การเยยมบานในกลมตางๆ เชน ผปวยโรคเรอรง จตเวช ผทำารายตวเอง OSCC HHC

• การสรางแกนนำาในกลมตางๆ เชน อสม. แกนนำาชมชน วยรน ผสงอาย จตอาสา กลมแมบาน

• การจดกจกรรมเสรมทกษะตางๆ เชน ทกษะชวต การสรางความเขมแขงทางใจ



56

ผรบบรก�ร

ในสถานบรการ (Walk in) นอกสถานบรการ (สงตอ)

OPD

D/C

นด F/U ตดตามเยยม

ใหคำาปรกษา Counseling

นด F/U ตดตามเยยม

สงตอชมชน/ตดตามเยยม ดแลตอเนอง

สงพบแพทยทวไป

สงตอจตแพทย

ไมสามารถดแลได

ดขน

รพ.สต.ER หนวยงานอนๆ (รร./ตร.) IPD

Psychosocial Clinic

อสม. อนๆ

คดกรอง BA / BI

ไมพบปญหา พบปญหา

ประเมนคดกรอง

แบบประเมนตางๆ

ตวอยางรปแบบระบบการดแลทางสงคมจตใจในโรงพยาบาลชมชน

เครอขายบรการท 4-5 และ 7

Flow Psychosocial clinic



57

ก�รบรณ�ก�รกบง�นอนๆ

ในสถ�นบรก�ร

ในแผนกตาง ๆ ใหการดแลทางดานสงคมจตใจกบผรบบรการโดยการคดกรองดวยการสงเกต

(สหนา) ประเมนและคดกรองดวยเครองมอทางดานสขภาพจต เชน 2Q ST-5 ใหคำาปรกษาโดยใช BA/BI

สงตอกรณทเกนความสามารถ โดยพยาบาลจะเปนผรายงาน Case วาสงตอจากหนวยงานไหน/ทำาอะไรใหกบ

ผปวย กรณทผปวยเขามานอกเวลาราชการ มแบบฟอรมเพอสงตอการรกษา หากเปนผปวยจตเวช พยาบาล

จตเวชจะเปนผ Screen เบองตน มการจดทำา Flow chart/Guildline ในเรองของ Violence/OSCC

นอกสถ�นบรก�ร

เปนการบรณาการรวมกบงานอนทมอยแลว และทำางานในรปของเครอขายตางๆ เพอความ

ตอเนองของงาน เชน เครอขาย รพ.สต. ประสานการเยยม ลงเยยมคกน/ลงพนทรวมกบแพทยกรณทผปวย

มาไมได เครอขายยาจตเวชใน รพช. โดยโรงพยาบาลแมขายเปนคนปรบยา รพช.ประเมนวาผปวยอยในชมชน

ได มการจดทำา Flow Chart ทะเบยนผปวยจตเวช เพอเปนเครองมอในการประสานงาน/การทำางาน ม

แหลงใหโทรมา Consult ได โรงพยาบาลชมชนทำาหนาทแมขายดแล รพ.สต. PCU มหนาทสงเสรมสขภาพ

จต ปองกนปญหาสขภาพจต สงตอกรณดแลไมได จดกจกรรมสงเสรมสขภาพ โดยมการสงเสรมสขภาพจต

ตามวนสำาคญหรอเทศกาลตางๆ กรณทสง Case กลบชมชน เชน Case suicide จะมแบบฟอรมสงตอหรอ

โทรแจงพนท และพฒนาศกยภาพของเครอขาย โดยการจดอบรมใหกบเครอขาย



58

ตวอยางรปแบบระบบการดแลทางสงคมจตใจในโรงพยาบาลชมชน เครอขายบรการท 8-10

การดแลทางดานสงคมจตใจในเครอขายบรการท 8-10 เปนการบรณาการงานรวมกบหนวยงาน

อนๆ ทงในหนวยงาน เชน คลนกพเศษ AIDS/NCD/ANC/WBC/OSCC/ER/ฝายกายอนๆ กายภาพ

พการ และนอกหนวยงาน เชน หนวยแพทยเคลอนท พอสว./MCATT อำาเภอ/จงหวด ในรปแบบตางๆ

เชน การคมครองผบรโภค งานปองกนควบคมโรคในกลมเสยง (สถานประกอบการ/รานคา/สถานบนเทง)

งานระบาดวทยา (อปทานหม) งานสขภาพจตผานสอวทยชมชน/สอวทยในทองถน จดคายกจกรรม ยาเสพตด

จรยธรรม ครอบครว โรงเรยนพอแม

ผรบผดชอบ

แพทย/พยาบาล

พยาบาล/แพทย

พบปญหาสขภาพจต

Psychosocial clinic


psychosocial clinic/แพทย

แพทย


psychosocial clinic/รพ.สต./อสม.

ในโรงพย�บ�ล

นด Follow up/Home Health care

และรายงาน

คดกรอง

Psychosocial clinic

พบแพทย

IPD/OPD/ER/คลนก



59

นด Follow up/

สงศนยตดตามตอเนอง

Home Health care

และรายงาน

พบแพทย แพทย

พยาบาล รพ.สต.

เครอขายในชมชน

ประสาน Psychosocial clinic ผรบผดชอบงาน

Psychosocial clinic

OPD พยาบาลเครอขาย

คดกรองเครอขายนอก รพ.-งานเชงรก

(รพ.สต. รร. ชมชน NGO อบต.ฯลฯ)

นอกโรงพย�บ�ล



60

ตวอยางรปแบบระบบการดแลทางสงคมจตใจในโรงพยาบาลชมชนเครอขายบรการท 11-12

1.โรงพย�บ�ลกะพอจงหวดปตต�น

โรงพยาบาลกะพอ จงหวดปตตาน มโครงสรางและระบบการทำางานเพอการดแลทางดาน

สงคมจตใจ ทงในและนอกหนวยงาน ดงน

โครงสร�ง

ภายในหนวยงาน

ภายนอกหนวยงาน

*โครงสรางระดบอำาเภอ

ประธาน กป.สอ.

ทมสขภาพจตอำาเภอกะพอ

สสอ.

รพ.สต.รพ.สต.รพ.สต. รพ.สต.รพ.สต. รพ.สต.

ผอำานวยการ

แพทยผรบผดชอบงานสขภาพจต

หวหนางานสขภาพจตและยาเสพตด

พยาบาล พยาบาล พยาบาล นกจตวทยา นกจตวทยา

หวหนาฝายการพยาบาล



61

ระบบก�รใหบรก�ร

มการบรณาการกบหนวยงานทงภายในและภายนอกทมสวนรวม/เกยวของในการแกไข

ปญหานน เชน ทมเยยมบาน, พม.,รพ.สต., อำาเภอ, กำานน, ผใหญบาน, โรงเรยน, กศน., พฒนาชมชน,

เกษตร, บานพกเดกและครอบครว, NGO ดงแผนภาพดานลาง โดยหนวยงานภายในทกหนวยงานมสวนรวม

ในการดำาเนนงาน และมการดำาเนนงานทชดเจน เชน OPD ทำาการคดกรองแลวสงตองานจตเวช

มการบรณาการงานเขาดวยกน รวมถงการจดตงคณะทำางานทเกยวของ เชน งานยาเสพตด คลนกวยรน ฯลฯ

2.โรงพย�บ�ลอ�วลกจงหวดกระบ

การใหบรการดแลทางดานสงคมจตใจของโรงพยาบาลอาวลก จงหวดกระบ เปนการบรณาการ

รวมกบงานอน โดยการสรางทมทเกยวของ เชน WBC, NCD, คลนกผสงอาย, ตงครรภไมพรอม มการให

บรการทงในและนอกหนวยงาน บรการทใหในหนวยงาน เชน ใหบรการตามกลมโรค จายยา ใหคำาปรกษา

รายบคคล/รายกลม นอกหนวยงาน เชน เยยมบานในกรณจตเวชซบซอน กรณทวไปเยยมบานผาน รพ.สต./

PCU

3.โรงพย�บ�ลสขสำ�ร�ญจงหวดระยอง

โรงพยาบาลสขสำาราญ จงหวดระยอง มโครงสรางและระบบการทำางานเพอการดแลทางดาน

สงคมจตใจ ดงน

ผปวยใน OPD รพ.สต.

คลนก คลนก

ตดตามเยยม

บานรวมกบ

รพ.สต.

ในพนท

Case

มปญหา

ตดตามขอมล

อยางตอเนอง

พบแพทย พบแพทย

ER

** ระบบการใหบรการ (ในโรงพยาบาล) ** ระบบการใหบรการ (อำาเภอ)



62

โครงสร�งก�รทำ�ง�น

รปแบบก�รใหบรก�ร

มการดแลทางดานสงคมจตใจในคลนกพเศษตาง ๆ เชน คลนกโรคเบาหวาน, ความดน,

โรคหอบหด โดยทำาการคดกรองภาวะเครยดและภาวะซมเศรา ประเมนปญหาสขภาพจต และสงตอคลนก

จตเวช

ผอำานวยการโรงพยาบาล

กลมเวชปฏบตครอบครว

งานเอดส

นกวชาการ 1 คน

Clinic วยรน/

ฝากครรภ ตงครรภไมพรอม

พยาบาลเทคนค 1 คน

งานสขภาพจต/ยาเสพตด

พยาบาลวชาชพ 1 คน

กลมการพยาบาล

- งานเอดส

-คลนกฝากครรภ,

ตงครรภไมพรอม

- งานโรคเรอรง

- งานผปวยนอก,

ผปวยใน

-คดกรองปญหาสขภาพจต

(แบบคดกรองโรคซมเศรา

(2Q))

-ประเมนปญหาสขภาพจต

(แบบประเมนความเครยด,

แบบประเมนโรคซมเศรา

(9Q))

สงตอ

พบปญหาสขภาพจต

ทไมสามารถจดการได

งานจตเวช



63

จำาเปน

ไมจำาเปน

ไมม

ม

คลนกสขภาพจตและจตเวช

การดแลทางสงคมจตใจ

ใหความรสขภาพจตศกษา

พบแพทย

คดกรอง

จำาเปนตองไดรบยา?

ผปวยมา OPD เวชระเบยน

ดแลตอเนองFollow up/Refer

ตวอยางการใหบรการ Psychosocial Clinic ในผปวยนอก

ผมารบบรการทแผนกผปวยนอก (OPD) จะไดรบการทำาเวชระเบยนและสอบถามอาการ

สำาคญ ถาพบวามปญหาสขภาพจตและจตเวชจะถกสงมาท Psychosocial Clinic เพอคดกรองปญหาสขภาพ

จตและจตเวชอกครง เชน ความเครยด โรคซมเศรา และอนๆ เมอคดกรองแลวพบวา ไมมปญหาสขภาพจต

และจตเวช ผใหบรการจะใหความรสขภาพจตศกษา และดแลตอเนอง/Follow up (นดหมายครงตอไป) แต

หากมปญหาสขภาพจตและจตเวช ผใหบรการจะใหการดแลชวยเหลอทางดานสงคมจตใจ เชน Counseling

แบบรายบคคล/กลม

หลงใหบรการเพอดแลทางดานสงคมจตใจแลว ผใหบรการจะประเมนความจำาเปนในการรบ

ยาทางจตเวช ถาจำาเปนตองไดรบยาทางจตเวชจะสงพบแพทย แตถาไมจำาเปนจะนดหมายครงตอไปเพอดแล

ตอเนอง หรอในกรณทมความยงยากซบซอนแพทยจะสงตอ (Refer) ไปรบบรการในหนวยงานอนๆ ทเกยวของ

มปญหาสขภาพจต/จตเวช



64

IPD

ดแลตอเนอง

Follow up/Refer

ประเมน/คดกรอง (กาย จต สงคม)

ประเมนและใหการดแลชวยเหลอ

Psychosocial Clinic

ดแลเบองตนจาก

พยาบาลใน ward

พบแพทยท

รบผดชอบผปวย

มปญหาดานจตใจ

รนแรง?

ยาจตเวช?จำาเปน

ไมจำาเปน

ไมรนแรง

รนแรง

ตวอยางการใหบรการ Psychosocial Clinic ในผปวยใน

ก�รใหบรก�รทแผนกผปวยใน(IPD) พยาบาลทรบผดชอบจะเปนผประเมนสภาพรางกาย จตใจและสงคมของผมารบบรการ หากพบวามปญหาสขภาพจตและจตเวชไมรนแรง พยาบาลประจำาตก จะใหการดแลชวยเหลอเบองตน เชน พดคยใหกำาลงใจ ใหความรสขภาพจตศกษา ฯลฯ แตหากมปญหาสขภาพจตและจตเวชรนแรงจะถกสงมาท Psychosocial Clinic ผปวยในทสงตอมายง Psychosocial Clinic ผใหบรการจะคดกรองปญหาสขภาพจตและจตเวชอกครง เพอใหการดแลชวยเหลอทางสงคมจตใจตามอาการสำาคญดวยเทคนค/วธการตางๆ เชน Basic Counseling, Supportive Counseling, CBT, Satir ฯลฯ ทงแบบรายบคคลและแบบกลม หลงใหบรการทาง Psychosocial Clinic ผใหบรการจะเปนผประเมนความจำาเปนในการรบยาทางจตเวช ถาจำาเปนตองไดรบยาทางจตเวชจะสงพบแพทย แตถาไมจำาเปนตองรบยาทางจตเวชจะนดหมายครงตอไปเพอดแลตอเนอง หรอในกรณทมความยงยากซบซอนแพทยจะสงตอ (Refer) ไปรบบรการในหนวยงานอนๆ ทเกยวของ



65

แบบประเมนความเครยด

ความเครยดเกดขนไดกบทกคน สาเหตททำาใหเกดความเครยดมหลายอยางเชน รายไดทไมพอ

เพยง หนสน ภยพบตตางๆ ททำาใหเกดความสญเสย ความเจบปวย เปนตน ความเครยดมทงประโยชนและโทษ

หากมากเกนไปจะเกดผลเสยตอรางกายและจตใจของทานได ขอใหทานลองประเมนตนเองโดยใหคะแนน

0-3 ทตรงกบความรสกของทาน

คะแนน 0 หมายถง แทบไมม

คะแนน 1 หมายถง เปนบางครง

คะแนน 2 หมายถง บอยครง

คะแนน 3 หมายถง เปนประจำา

ขออ�ก�รหรอคว�มรสกทเกด

ในระยะ2-4สปด�ห

แทบ

ไมม

เปนบ�ง

ครงบอยครง

เปน

ประจำ�

1 มปญหาการนอน นอนไมหลบหรอนอนมาก 0 1 2 3

2 มสมาธนอยลง 0 1 2 3

3 หงดหงด/กระวนกระวาย/วาวนใจ 0 1 2 3

4 รสกเบอ เซง 0 1 2 3

5 ไมอยากพบปะผคน 0 1 2 3

คะแนนรวม

หม�ยเหต ระดบอาการแทบไมม หมายถง ไมมอาการหรอเกดอาการเพยง 1 ครง

ระดบอาการเปนบางครง หมายถง มอาการมากกวา 1 ครง แตไมบอย

ระดบอาการบอยครง หมายถง มอาการเกดขนเกอบทกวน

ระดบอาการเปนประจำา หมายถง มอาการเกดขนทกวน

ก�รแปลผล

0-4 คะแนน หมายถง ไมมความเครยดในระดบทกอใหเกดปญหากบตวเอง ยงสามารถจดการกบ

ความเครยดทเกดขนในชวตประจำาวนได และปรบตวกบสถานการณตางๆ ไดอยาง

เหมาะสม



66

5-7 คะแนน หมายถง สงสยวามปญหาความเครยด ควรผอนคลายความเครยดดวยการพดคยหรอ

ปรกษาหารอกบคนใกลชด เพอระบายความเครยดหรอคลคลายทมาของปญหาและ

อาจใชการหายใจเขาออกลกๆ ชาๆ หลายครง หรอใชหลกการทางศาสนาเพอ

คลายความกงวล

8คะแนนขนไป หม�ยถง มคว�มเครยดสงในระดบทอาจจะสงผลเสยตอรางกาย เชน ปวดหว

ปวดหลง นอนไมหลบ ฯลฯ ควรขอรบคำาปรกษาจากบคลากรสาธารณสข เพอ

ดแลจตใจหรอไดรบการสงตอเพอการรกษาตอไป



67

แบบคดกรองโรคซมเศรา 2 คำาถาม (2Q)

คำ�ถ�ม ม ไมม

1ใน2สปด�หทผ�นม�รวมวนนท�นรสก

หดห เศรา หรอทอแทสนหวง

2ใน2สปด�หทผ�นม�รวมวนนท�นรสก

เบอ ทำาอะไรกไมเพลดเพลน


ระดบคะแนน ก�รแปลผล

คะแนน 0 ปกต

คะแนน 1-2 เปนผมความเสยง หรอมแนวโนมทจะเปนโรคซมเศรา

คำ�แนะนำ� (จากแนวทางการดแลเฝาระวงโรคซมเศราระดบจงหวด. กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข,

2552)

1.กลมทมผลปกตจ�กก�รคดกรองดวย2Q

1.1 แนะนำาใหออกกำาลงกาย 30-45 นาท อยางนอยสปดาหละ 3 ครง

1.2 แนะนำาใหสำารวจ/ประเมนโรคซมเศราดวย 2Q ดวยตนเอง เมอพบวา ผลมแนวโนมปวยเปน

โรคซมเศรา ใหมาพบบคลากรสาธารณสขเพอประเมนโรคซมเศราอกครง

2.กลมทมโอก�สหรอมแนวโนมปวยเปนโรคซมเศร�

2.1 ประเมนวา มปญหาดานสงคมจตใจหรอไม ถามควรใหการปรกษาเพอแกไขปญหาดงกลาว

2.2 แนะนำาใหออกกำาลงกาย 30-45 นาท อยางนอยสปดาหละ 3 ครง

2.3 แนะนำาทกษะการแกปญหาและการพฒนาความฉลาดทางอารมณ (EQ)

2.4 แนะนำาใหสำารวจ/ประเมนโรคซมเศราดวย 2Q ดวยตนเอง เมอพบวามผลบวกใหมาพบบคลากร

สาธารณสขเพอประเมนโรคซมเศราอกครง



68

แบบประเมนโรคซมเศรา 9 คำาถาม (9Q)

ขอในชวง2สปด�หทผ�นม�รวมทงวนน

ท�นมอ�ก�รเหล�นบอยแคไหนไมมเลย

เปนบ�ง

วน

1-7วน

เปนบอย

>7วน

เปนทก

วน

1 เบอ ไมสนใจอยากทำาอะไร 0 1 2 3

2 ไมสบายใจ ซมเศรา ทอแท 0 1 2 3

3 หลบยาก หรอหลบๆ ตน ๆ หรอหลบมากไป 0 1 2 3

4 เหนอยงาย หรอ ไมคอยมแรง 0 1 2 3

5 เบออาหาร หรอกนมากเกนไป 0 1 2 3

6 รสกไมดกบตวเอง คดวาตวเองลมเหลวหรอทำาให

ตนเองหรอครอบครวผดหวง0 1 2 3

7 สมาธไมดเวลาทำาอะไร เชน ดโทรทศน ฟงวทย หรอ

ทำางานทตองใชความตงใจ0 1 2 3

8 พดชา ทำาอะไรชาลง จนคนอนสงเกตเหนได หรอ

กระสบกระสาย ไมสามารถอยนงไดเหมอนทเคยเปน0 1 2 3

9 คดทำารายตนเอง หรอคดวาถาตายไปคงจะด 0 1 2 3



คะแนนรวม ก�รแปลผล

< 7 ไมมอาการของโรคซมเศราหรอมอาการของโรคซมเศราระดบนอยมาก

7-12 มอาการของโรคซมเศรา ระดบนอย

13-18 มอาการของโรคซมเศรา ระดบปานกลาง

≥19 มอาการของโรคซมเศรา ระดบรนแรง



69


2552)

1.กลมทมผลคว�มรนแรงระดบนอยจ�กก�รประเมนดวย9Q(ผลรวมคะแนน7-12คะแนน)

1.1 ประเมนดวยแบบประเมนโรคซมเศรา 9Q ซำาอกครง ถาคะแนน ≥ 7 ใหขออนญาตประเมน

การฆาตวตายดวย 8Q

1.2 แนะนำาใหออกกำาลงกาย 30 - 45 นาท อยางนอยสปดาหละ 3 ครง และวธอนๆ ทเหมาะสม

1.3 คนหาและประเมนปญหาจตสงคม ถามควรใหการปรกษาเพอแกไขปญหาททกขใจ

1.4 นดตดตามประเมนความรนแรงของอาการซมเศราดวยแบบประเมนโรคซมเศรา 9Q

2.กลมทมผลคว�มรนแรงระดบป�นกล�งจ�กก�รประเมนดวย9Q (ผลรวมคะแนน13-18

คะแนน)




2.3 ใหยาตานเศรา (Antidepressant) ตามแนวทางการรกษาโรคซมเศราดวยยาตานอารมณเศรา

2.4 กรณทมแนวโนมทจะฆาตวตายสงตามแบบประเมนการฆาตวตาย ใหสงตอโรงพยาบาลจตเวช

เพอใหการดแลรกษาในมาตรฐานระดบตตยภม เชน จตบำาบด Psychotherapy และใหยาตานอารมณเศรา

(Antidepressant) หรอการรกษาดวยไฟฟา

3.กลมทมผลคว�มรนแรงระดบรนแรงจ�กก�รประเมนดวย9Q(ผลรวมคะแนนม�กกว�หรอ

เท�กบ19คะแนน)




3.3 ใหยาตานเศรา (Antidepressant) ตามแนวทางการรกษาโรคซมเศราดวยยาตานอารมณเศรา

3.4 ควรสงตอโรงพยาบาลจตเวช เพอใหการดแลรกษาในมาตรฐานระดบตตยภม เชน จตบำาบด

(Psychotherapy) และใหยาตานอารมณเศรา (Antidepressant) หรอการรกษาดวยไฟฟา

3.5 กรณทผปวยไมประสงคไปรกษาทโรงพยาบาลจตเวช แพทยท รพช./รพท. ควรนดตดตามประเมน

ผล 1-2 สปดาห เพอปรบยาใหเรวขน พรอมทงเฝาระวงประเมนการฆาตวตายในแตละครงทมาตดตามการ

รกษา



70

แบบประเมนการฆาตวตาย 8 คำาถาม (8Q)

ขอ ระยะเวล� คำ�ถ�ม ไมม ม

1

ในชวง 1 เดอน

ทผานมา

(ในเดอนท

ผานมารวมวนน)

คดอยากตาย หรอ คดวาตายไปจะดกวา 0 1

2 อยากทำารายตวเอง หรอ ทำาใหตวเองบาดเจบ 0 2

3 คดเกยวกบการฆาตวตาย 0 6

(ถาตอบวาคดเกยวกบฆาตวตายใหถามตอ) ทาน

สามารถควบคมความอยากฆาตวตายททานคดอยนน

ไดหรอไม หรอบอกไดไหมวาคงจะไมทำาตามความคด

นนในขณะน

ได

0

ไมได

8

4 มแผนการทจะฆาตวตาย 0 8

5ไดเตรยมการทจะทำารายตนเอง หรอเตรยมการจะฆา

ตวตาย โดยตงใจวาจะใหตายจรงๆ0 9

6 ไดทำาใหตนเองบาดเจบ แตไมตงใจทจะทำาใหเสยชวต 0 4

7 ไดพยายามฆาตวตาย โดยคาดหวง / ตงใจทจะใหตาย 0 10

8 ตลอดชวตทผานมา ทานเคยพยายามฆาตวตาย 0 4



คะแนนรวม ก�รแปลผล

คะแนน 0 ปกต

คะแนน1-8 มแนวโนมทจะฆาตวตายในปจจบน ระดบนอย

คะแนน9-16 มแนวโนมทจะฆาตวตายในปจจบน ระดบปานกลาง

คะแนน>17 มแนวโนมทจะฆาตวตายในปจจบน ระดบรนแรง



71


2552)

กลมทมคว�มเสยง/แนวโนมก�รฆ�ตวต�ย(ผลรวมคะแนนม�กกว�หรอเท�กบ7คะแนนจ�ก

ก�รประเมนโรคซมเศร�ดวยแบบประเมนโรคซมเศร�9Qและมคะแนนตงแต1คะแนนขนไป

จ�กก�รประเมนก�รฆ�ตวต�ยดวย8Q)

1.1 ผปวยโรคซมเศราทมแนวโนมจะฆาตวตายในปจจบนในระดบนอย (8Q = 1-8 คะแนน)

1.1.1 ประเมนความเจบปวยทางจตเวช (ควรตดตามเฝาระวง) ถามโรคซมเศราใหดแลตาม

แนวทางทกำาหนดไว

1.1.2 ควรปรกษาหรอสงตอผชำานาญดานใหการปรกษาหรอผทำางานดานสขภาพจตทไดรบ

การฝกอบรม เพอใหการชวยเหลอทางสงคมจตใจ

1.2 ผปวยโรคซมเศราทมแนวโนมจะฆาตวตายในปจจบนในระดบปานกลาง (8Q = 9-16 คะแนน)

1.2.1 ใหการชวยเหลอทางสงคมจตใจ ชวยแกไขปญหาทกขใจทเรงดวน

1.2.2 ประเมนโรคจตเวช หากมโรคซมเศราใหดแลรกษาตามแนวทางทกำาหนดไว

1.2.3 ควรมญาตดแลอยางใกลชด และแนะนำาญาตใหเขาใจวธการชวยเหลอเฝาระวงทถก

ตอง (ถาไมมญาตควรรบไวรกษาในโรงพยาบาล)

1.2.4 นดตดตามทกสปดาหเพอใหการชวยเหลอทางสงคมจตใจอยางตอเนอง

1.3 ผปวยโรคซมเศราทมแนวโนมจะฆาตวตายในปจจบนในระดบสง (8Q ≥ 17 คะแนน) 1.3.1 ควรรกษาในโรงพยาบาลและเฝาระวงอยางใกลชดตลอด 24 ชวโมงหรอสงตอโรงพยาบาล

จตเวช

1.3.2 ใหการชวยเหลอทางสงคมจตใจและชวยแกไขปญหาทกขใจทเรงดวน

1.3.3 กรณทมโรคซมเศรา ประเมนโรคซมเศราดวย 9Q ไดคะแนนม�กกว�หรอเท�กบ

13ใหสงตอโรงพย�บ�ลจตเวชทนท

*** ในรายทมแนวโนมจะฆาตวตายไมวาจะมความรนแรงระดบใด ควรมการตดตามผลการดแลชวยเหลอ

โดยประเมนการฆาตวตายดวย 8 คำาถาม รวมกบการประเมนอาการโรคซมเศราดวย 9 คำาถาม ทกเดอน

จนกวาคะแนนแนวโนมทจะฆาตวตายเปน 0 (โดยไมรวมขอ 8) จงยตการตดตามดวยแบบประเมนน



72

แบบประเมนปญหาการดมสรา

(AUDIT : Alcohol Use Disorders Identification Test)

1. คณดมสราบอยเพยงไร ไมเคยเลย เดอนละครงหรอนอยกวา 2-4 ครงตอเดอน

2-3 ครงตอสปดาห 4 ครงขนไปตอสปดาห

(ถ�ตอบเคยใหประเมนตอดวยขอคำ�ถ�มทเหลอของแบบประเมนปญห�ก�รดมสร�(AUDIT))

คำ�ชแจง : คำาถามแตละขอตอไปนจะถามถงประสบการณการดมสราในรอบ 1 ปทผานมา โดยสรา

หมายถง เครองดมทมแอลกอฮอลทกชนด ไดแก เบยร เหลา สาโท กระแช วสก สปายไวน เปนตน ขอให

ตอบตามความเปนจรง

ขอคำ�ถ�ม 0 1 2 3 4 คะแนน

1.เลอกตอบเพยงขอเดยว

-เวลาทคณดม สร�

โดยทวไปแลวคณดมประมาณ

เทาไรตอวน หรอ

1-2 ดม

มาตรฐาน

3-4 ดม


5-6 ดม


7-9 ดม


ตงแต 10 ดม


ขนไป

-ถาโดยทวไปดมเบยร

เชน สงห ไฮเนเกน ลโอ

เชยร ไทเกอร ชาง ดม

ประมาณเทาไรตอวน หรอ

1-1.5

กระปอง/

1/2-3/4

ขวด

2-3

กระปอง/

1-1.5

ขวด

3.5-4

กระปอง/

2 ขวด

4.5-7

กระปอง/

3-4 ขวด

7

กระปอง/

4 ขวด

ขนไป

-ถาโดยทวไปดมเหล�

เชน แมโขง หงสทอง หงส

ทพย เหลาขาว 40 ดกร

ดมประมาณ เทาไรตอวน

2-3 ฝา 1/4 แบน 1/2 แบน 3/4

แบน

1 แบน

ขนไป

2.บอยครงเพยงไรทคณดม

ตงแต 6 ดมมาตรฐานขนไป

หรอเบยร 4 กระปองหรอ

2 ขวดใหญ ขนไป หรอ

เหลาวสก 3 เปกขนไป

ไมเคยเลย นอยกวา

เดอนละ

ครง

เดอนละ

ครง

สปดาห

ละครง

ทกวนหรอ

เกอบทกวน



73


3.ในชวงหนงปทแลว มบอย

ครงเพยงไรทคณพบวาคณไม

สามารถหยดดมได หากคณ

ไดเรมดมไปแลว


เดอนละ

ครง

เดอนละ

ครง

สปดาห

ละครง




ครงเพยงไรทคณไมไดทำา

สงทคณควรจะทำาตามปกต

เพราะคณมวแตไปดมสราเสย


เดอนละ

ครง

เดอนละ

ครง

สปดาห

ละครง




ครงเพยงไรทคณตองรบดม

สราทนทในตอนเชา เพอจะ

ไดดำาเนนชวตตามปกตหรอ

ถอนอาการเมาคางจากการ

ดมหนกในคนทผานมา


เดอนละ

ครง

เดอนละ

ครง

สปดาห

ละครง




เพยงไรทคณรสกไมด โกรธ

หรอเสยใจ เนองจากคณได

ทำาบางสงบางอยางลงไปขณะ

ทคณดมสราเขาไป


เดอนละ

ครง

เดอนละ

ครง

สปดาห

ละครง




เพยงไรทคณไมสามารถจำาได

วาเกดอะไรขนในคนทผานมา

เพราะวาคณไดดมสราเขาไป


เดอนละ

ครง

เดอนละ

ครง

สปดาห

ละครง



8.ตวคณเองหรอคนอน เคยได

รบบาดเจบซงเปนผลจากการ

ดมสราของคณหรอไม

ไมเคยเลย เคย แตไม

ไดเกดขน

ในปทแลว

เคยเกดขน

ในชวงหนง

ปทแลว



74


9.เคยมแพทย หรอบคลากร

ทางการแพทยหรอเพอนฝง

หรอญาตพนองแสดงความ

เปนหวงเปนใยตอการดมสรา

ของคณหรอไม

ไมเคยเลย เคย แตไม

ได เก ดข น

ในปทแลว

เคยเกดขน

ในชวงหนง

ปทแลว


ก�รเทยบปรม�ณแอลกอฮอลในเครองดมเปนดมม�ตรฐ�น (Standard Drink) ในคำ�ตอบ

ขอ2และ3ของAUDIT)หนงดมม�ตรฐ�นเท�กบแอลกอฮอล10กรม

...............................................................................................................................................................................• เหล�แดง35ดกร : 2 ฝาใหญ หรอ 30 cc = 1 ดมมาตรฐาน หาก 1 แบนม 350 cc : 1/4 แบน = 3 ดมมาตรฐาน, 1/2 แบน = 6 ดมมาตรฐาน, 1 แบน = 12 ดมมาตรฐาน หาก 1 ขวดม 700 cc : 1/4 แบน = 6 ดมมาตรฐาน, 1/2 แบน = 12 ดมมาตรฐาน, 1 ขวด = 24 ดมมาตรฐาน

• เหล�ข�ว40ดกร : 1 เปก หรอ 50 cc = 1.5 ดมมาตรฐาน• เบยร5%เชน สงห ไฮเนเกน ลโอ เชยร ไทเกอร ชางดราฟ : 3/4 กระปอง/ขวดเลก = 1 ดมมาตรฐาน, 1 ขวดใหญ 660 cc = 2.5 ดมมาตรฐาน

• เบยร6.4%เชน ชาง : 1/2 กระปอง หรอ 1/3 ขวดใหญ = 1 ดมมาตรฐาน• ไวน12% : 1 แกว 100 cc = 1 ดมมาตรฐาน, ไวนคลเลอร 1 ขวด = 1 ดมมาตรฐาน• นำ�ข�วอกระแช10% : 3 เปก/ตอง/กง หรอ 150 cc = 1 ดมมาตรฐาน• ส�โทสร�แชสร�พนเมอง6% : 4 เปก/ตอง/กง หรอ 200 cc = 1 ดมมาตรฐาน ทสำ�คญ อยาลมวาผดมสวนใหญมกไมทราบปรมาณการดมของตนทชดเจน และมกประม�ณก�รดมตำ�กว�คว�มเปนจรง และเครองดมแตละชนด แตละยหอมขนาดทบรรจแตกตางกน ขอมลทไดเปนเพยงการประมาณการดมเทานน




75

ก�รแปลผลและคำ�แนะนำ�

คะแนน ระดบคว�มเสยง คำ�แนะนำ�

0-7 ผดมแบบเสยง

ตำ�(Lowrisk

drinker)

ใหความรเกยวกบการดมสรา และอนตรายทอาจเกดขนหากดมมากกวาน

และชนชมพฤตกรรมการดมทเสยงตำา ใชเวลาไมมากกวาหนงนาท

ตวอย�งก�รใหคว�มร: “ถาจะดมกไมควรดมเกนวนละ 2 ดมมาตรฐาน

(เหลา 4 ฝา หรอเบยร 1.5 กระปอง หรอ ไวน 2 แกว) และตองหยดดม

อยางนอยสปดาหละสองวน แมวาจะดมในปรมาณทนอยแคไหนกตาม คณ

ควรใสใจปรมาณการดม โปรดจำาไววา เบยรหนงขวด ไวนหนงแกว และ

เหลาหนงกงมปรมาณแอลกอฮอลเทากนคอหนงดมมาตรฐาน การดมสราแม

จะเพยงนอยนดกมความเสยงเสมอตอสขภาพและเสยงตอการเกดอบตเหต

และไมควรดมหรอดมนอยกวาน หากตองขบขยานพาหนะ หรอทำางานกบ

เครองจกร (ผหญง : ตงครรภ วางแผนตงครรภ หรอใหนมบตร) กำาลงรบ

ประทานยาบางชนดทอาจมปฏกรยากบแอลกอฮอล อายมากกวา 65 ปหรอ

ผทเจบปวยดวยโรคทางกาย เชน เบาหวาน ความดน โรคตบ โรคทางจตเวช

หรอโรคอนๆ ควรปรกษาแพทย”

ตวอย�งก�รชนชม:“คณทำาไดดแลวและพยายามรกษาระดบการดมของ

คณใหตำากวาหรอไมเกนระดบทเสยงตำา”

ผดมแบบเสยง

(Hazardous

drinker)หมายถง

ลกษณะการดมสรา

ทเพมความเสยงตอ

ผลเสยหายตามมา

ทงตอตวผดมเอง

หรอผอน พฤตกรรม

การดมแบบเสยงน

ถอวามความสำาคญ

ในเชงสาธารณสข

แมวาขณะนผดม

จะยงไมเกดความ

เจบปวยใดๆ กตาม

การใหคำาแนะนำาแบบสน : Brief Advice or Simple Advice สามารถ

ปฏบตไดโดยเจาหนาททกระดบ

1.ก�รใหขอมลสะทอนกลบ

ตวอย�ง “ผลการประเมนปญหาการดมสราพบวาคณดมแบบเสยง

เนองจากคณดม...(ปรมาณ/ความถ/รปแบบ)...”

2.ก�รใหขอมลผลกระทบจ�กคว�มเสยงสง

ตวอย�ง “แมวาในขณะนคณยงไมพบปญหาอะไรชดเจน แตลกษณะการ

ดมแบบนเปนการเพมความเสยงตอสขภาพ เชน โรคกระเพาะ โรคตบ

เสยงตอการเกดอบตเหตหรอเสยชวตจากอบตเหตบนทองถนนขณะเมา

สราหรอเสยงตอปญหาครอบครว ปญหาอาชพ หรอปญหาการเงนได”

3.ก�รกำ�หนดเป�หม�ยและใหคำ�แนะนำ�ก�รดมแบบมคว�มเสยงตำ�

ตวอย�ง “หากเปนไปได คณควรเลอกทจะหยดดม หรอถายงจะดม

อยควรดมแบบมความเสยงตำา โดยดมไมเกนวนละสองดมมาตรฐาน

(เหลา 4 ฝา หรอเบยร 1.5 กระปอง หรอไวน 2 แกว) และตองหยดดม

8-15



76

คะแนน ระดบคว�มเสยง คำ�แนะนำ�

อยางนอยสปดาหละสองวน คณคดวาจะเลอกวธไหนดคะ/ครบ”

4.เสรมแรงกระตน

ตวอย�ง “จรงๆแลว มนอาจไมงายหรอกทคณจะลดการดมลงใหอยภายใน

ขดจำากด แตหากคณเผลอดมเกนขดจำากด ใหพยายามเรยนรวาเพราะอะไร

จงเปนเชนนนและวางแผนปองกนไมใหเกดขนอก หากคณระลกเสมอถง

ความสำาคญของการลดความเสยงจากการดมลงคณกจะสามารถทำาได”

16-19 ผดมแบบอนตร�ย

(Harmfuluse)

หมายถง การดมสรา

จนเกดผลเสยตามมา

ตอสขภาพกายหรอ

สขภาพจต รวมถง

ผลเสยทางสงคมจาก

การดม

การใหการบำาบดแบบสน : Brief Intervention/Brief Counselingสามารถ

ปฏบตไดโดยเจาหนาททไดรบการฝกอบรมการใหการปรกษา การรบฟง

อยางเหนอกเหนใจและการเสรมสรางแรงจงใจ

1.ก�รใหคำ�แนะนำ�แบบสน โดยการคดกรองปญหาการดมสรา ประเมน

ปญหาการดมและปญหาทเกยวของ สะทอนปญห�และใหคำ�แนะนำ�วา

อยในกลมดมแบบเสยงสง ควรบนทกผลหรอสถานการณทเปนผลจากการดม

2.ประเมนแรงจงใจ ความพรอมในการปรบเปลยนพฤตกรรม และให

คำาแนะนำาทเหมาะสมตามระดบ

3.ตงเป�หม�ย ในการลด/ละ/เลก หรอปรบเปลยนพฤตกรรม

4.ตดต�มดแล เพอตดตามพฤตกรรมดม แกไขปญหาอปสรรค กำาหนด

วธการแกไขอยางชดเจน

>20 ผดมแบบตด

(Alcohol

dependence)

ควรไดรบการสงตอพบแพทย เพอการตรวจวนจฉยและวางแผนการบำาบด

รกษา



77

แบบประเมนความสขคนไทย

คำ�ชแจง: กรณาเลอกคำาตอบในชองทมขอความตรงกบตวทานมากทสด และขอความรวมมอตอบคำาถาม

ทกขอคำาถามตอไปน จะถามถงประสบการณของทานในชวง 1 เดอนทผานมา จนถงปจจบน ใหทานสำารวจ

ตวทานเองและประเมนเหตการณ อาการหรอความคดเหนและความรสกของทาน วาอยในระดบใด แลวตอบ

ลงในชองคำาตอบทเปนจรงกบตวทานมากทสด โดยคำาตอบจะม 4 ตวเลอก คอ

ไมเลย หมายถง ไมเคยมเหตการณ อาการ ความรสก หรอไมเหนดวยกบเรองนนๆ

เลกนอย หมายถง เคยมเหตการณ อาการ ความรสกในเรองนนๆ เพยงเลกนอย หรอเหนดวย

กบเรองนนๆ เพยงเลกนอย

มาก หมายถง เคยมเหตการณ อาการ ความรสกในเรองนนๆ มาก หรอเหนดวยกบเรอง

นนๆ มาก

ม�กทสด หมายถง เคยมเหตการณ อาการ ความรสกในเรองนนๆ มากทสด หรอเหนดวยกบ

เรองนนๆ มากทสด

1.ทานรสกพงพอใจในชวต ไมเลย เลกนอย มาก มากทสด

2.ทานรสกสบายใจ ไมเลย เลกนอย มาก มากทสด

3.ทานรสกเบอหนายทอแทกบการดำาเนนชวต

ประจำาวนไมเลย เลกนอย มาก มากทสด

4.ทานรสกผดหวงในตวเอง ไมเลย เลกนอย มาก มากทสด

5.ทานรสกวาชวตของทานมแตความทกข ไมเลย เลกนอย มาก มากทสด

6.ทานสามารถทำาใจยอมรบไดสำาหรบปญหาท

ยากจะแกไข (เมอมปญหา)ไมเลย เลกนอย มาก มากทสด

7.ทานมนใจวาจะสามารถควบคมอารมณไดเมอ

มเหตการณคบขนหรอรายแรงเกดขนไมเลย เลกนอย มาก มากทสด

8.ทานมนใจทจะเผชญกบเหตการณรายแรงท

เกดขนในชวตไมเลย เลกนอย มาก มากทสด

9.ทานรสกเหนอกเหนใจเมอผอนมทกข ไมเลย เลกนอย มาก มากทสด

10.ทานรสกเปนสขในการชวยเหลอผอนทม

ปญหาไมเลย เลกนอย มาก มากทสด

11.ทานใหความชวยเหลอแกผอนเมอมโอกาส ไมเลย เลกนอย มาก มากทสด

12.ทานรสกภมใจในตนเอง ไมเลย เลกนอย มาก มากทสด



78

13.ทานรสกมนคง ปลอดภยเมออยในครอบครว ไมเลย เลกนอย มาก มากทสด

14.หากทานปวยหนก ทานเชอวาครอบครวจะ

ดแลทานเปนอยางดไมเลย เลกนอย มาก มากทสด

15.สมาชกในครอบครวมความรกและผกพน

ตอกนไมเลย เลกนอย มาก มากทสด

ก�รแปลผลก�รประเมน

แบบประเมนความสขคนไทย มคะแนนเตมทงหมด 60 คะแนน

เมอผตอบไดประเมนตนเองแลว และรวมคะแนนทกขอไดคะแนนเทาไร สามารถนำามาเปรยบเทยบกบเกณฑ

ปกตทกำาหนดดงน

51-60 คะแนน หมายถง มความสขดกวาคนทวไป

44-50 คะแนน หมายถง มความสขเทากบคนทวไป

43 คะแนนหรอนอยกว� หม�ยถง มคว�มสขตำ�กว�คนทวไป

ในกรณทท�นมคะแนนอยในกลมคว�มสขตำ�กว�คนทวไป ท�นอ�จชวยเหลอตนเอง

เบองตนโดยขอรบบรก�รปรกษ�จ�กสถ�นบรก�รส�ธ�รณสขใกลบ�นของท�นได

ก�รใหคะแนน

แบงออกเปน 2 กลมดงน

กลมท1 ไดแกขอ กลมท2 ไดแกขอ

แตละขอใหคะแนนดงตอไปน

ไมเลย = 1 คะแนน

เลกนอย = 2 คะแนน

มาก = 3 คะแนน

มากทสด = 4 คะแนน

แตละขอใหคะแนนดงตอไปน

ไมเลย = 4 คะแนน

เลกนอย = 3 คะแนน

มาก = 2 คะแนน

มากทสด = 1 คะแนน

3 4 51 72 86 9

10 1311 12 14 15



79

รายนามผเขารวมประชมปฏบตการเรอง การพฒนาระบบการดแลทางสงคมจตใจในโรงพยาบาลชมชน ครงท 1

วนท27-28พฤษภ�คมพ.ศ.2556ณโรงแรมไมด�โฮเตลง�มวงศว�นจ.นนทบร

1 นางชมพนช มนทร โรงพยาบาลแมใจ จ.พะเยา

2 นางสาวเสาวลกษณ ยาสวรรณ โรงพยาบาลพราว จ.เชยงใหม

3 นางปยพร จตทอง โรงพยาบาลบางระกำา จ.พษณโลก

4 นางสายรง จนทรเสง โรงพยาบาลลบแล จ.อตรดตถ

5 นางสาวจฑามาศ สาโรจน โรงพยาบาลทพทน จ.อทยธาน

6 นางสภาวด ไชยมงคล โรงพยาบาลคลองขลง จ.กำาแพงเพชร

7 นางใบเรยม เงางาม โรงพยาบาลทาชาง จ.สงหบร

8 นางอรนช บญศร โรงพยาบาลบางใหญ จ.นนทบร

9 นางสาวกลยา กาญจนะ โรงพยาบาลดอนตม จ.นครปฐม

10 นางอญชล ประคำาทอง โรงพยาบาลมหาสารคาม จ.มหาสารคาม11 นางยวล สหายแกน โรงพยาบาลบานมวง จ.สกลนคร

12 นางบวทอง สถาน โรงพยาบาลเกษตรสมบรณ จ.ชยภม

13 นายณรงคฤทธ รอดพก โรงพยาบาลสคว จ.นครราชสมา

14 นางบญจรส สอนสมบรณ โรงพยาบาลหวตะพาน จ.อำานาจเจรญ

15 นางเยาวเรศ บญรตนสทโท โรงพยาบาลคำาเขอนแกว จ.ยโสธร

16 นางสาวลดดาวลย สทธสาร โรงพยาบาลอาวลก จ.กระบ

17 นางสาวณภทสรณ แสงเพชร โรงพยาบาลสขสำาราญ จ.ระนอง

18 นางสาวมาลน ปรชาพงษ สำานกงานสาธารณสขจงหวดระนอง

19 นางบญยราศ ชางเหลก โรงพยาบาลจะนะ จ.สงขลา

20 นางสมศร เตกฉตร โรงพยาบาลสทงพระ จ.สงขลา

21 นางจฑามาศ ปราบแกว โรงพยาบาลสทงพระ จ.สงขลา

22 นางสาวกลยา ทองกน โรงพยาบาลกะพอ จ.ปตตาน

23 นางสาวพรรณปพร ตวนเจรญศร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

24 นางสาวนตยา สรยะพนธ โรงพยาบาลศรธญญา

25 นายจารวรรณ เหมอนสดใจ สถาบนกลยาณราชนครนทร

26 นางประไพพศ วงษสนท สถาบนจตเวชศาสตรสมเดจเจาพระยา



80

27 นางลกจนทร วทยถาวรวงศ สถาบนจตเวชศาสตรสมเดจเจาพระยา

28 แพทยหญงวมลรตน วนเพญ สถาบนสขภาพจตเดกและวยรนราชนครนทร

29 นางสาวศศกร วชย สถาบนสขภาพจตเดกและวยรนราชนครนทร

30 นางศรณยา ทองจน โรงพยาบาลจตเวชนครสวรรคราชนครนทร

31 นางสาวธดารตน ศรสโข โรงพยาบาลสวนปรง

32 นางพสน สทธคณ โรงพยาบาลพระศรมหาโพธ

33 นางพมลศร จนา โรงพยาบาลสวนสราญรมย

34 นางอาร เงารงษ โรงพยาบาลจตเวชสงขลาราชนครนทร

35 นางสาวเบญญภา สมลกษณ ศนยสขภาพจตท 2 กรมสขภาพจต

36 นางสาวสกญญา นามวงศ ศนยสขภาพจตท 5 กรมสขภาพจต

37 นายพชร วนจวรางกล ศนยสขภาพจตท 6 กรมสขภาพจต

38 นางสาวกฤตกา สภรมย ศนยสขภาพจตท 7 กรมสขภาพจต

39 นางสาวกรรณการ พกศร ศนยสขภาพจตท 9 กรมสขภาพจต

40 นายซมร เจาะแต ศนยสขภาพจตท 15 กรมสขภาพจต

41 นางเยาวนาฏ ผลตนนทเกยรต สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

42 นางสาวอมรากล อนโอชานนท สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

43 นางเสาวลกษณ สวรรณไมตร สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

44 นางสาวกาญจนา วณชรมณย สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

45 นางอรวรรณ ดวงจนทร สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

46 นางสาวสรกล จลคร สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

47 นางสาวสตรรตน รจระชาคร สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

48 นางชาดา ประจง สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

49 นางนฤภค ฤธาทพย สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

50 นายอภชา ฤธาทพย สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

51 นางสาวพชรนทร ศรวสทธรตน สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

52 นางสาวภวมย กาจนจรางกร สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

53 นางสาวศจ แซตง สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

54 นางสาวชลลดา จารศรชยกล สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

55 นางสาววรนช สขแสง สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต



81

56 นางพารณ ปลดปกครอง สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

57 นางสาวพชรน คณคำาช สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

58 นางสาวธนเนตร ฉนทลกษณวงศ สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

59 นางณฐณ พลถาวร สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

60 นางสาวนตญา จนทรเสถยร สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

61 นางสาวสวมล อเงน สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต



82

รายนามผเขารวมประชมปฏบตการเรอง การพฒนาระบบการดแลทางสงคมจตใจในโรงพยาบาลชมชน ครงท 2

วนท8-9สงห�คมพ.ศ.2556ณโรงแรมแมกซพระร�ม9กรงเทพฯ

1 นางสวลรตน พงพราวล โรงพยาบาลแมแตง จ.เชยงใหม2 นางดอกรก พทาคำา โรงพยาบาลสนปาตอง จ.เชยงใหม3 นางเบญจวรรณ พรหมแพทย โรงพยาบาลบงสามพน จ.เพชรบรณ4 นางเพญพชญา ขวญสวสด โรงพยาบาลบงสามพน จ.เพชรบรณ5 นางนาตยา แยมทอง โรงพยาบาลทบคลอ จ.พจตร6 นางสภาวด ไชยมงคล โรงพยาบาลคลองขลง จ.กำาแพงเพชร7 นางสาวจฑามาส สาโรจน โรงพยาบาลทพทน จ.อทยธาน8 นางณภสนนท สกลา โรงพยาบาลหนคา จ.ชยนาท9 นางสาวยภาวด เนตรหน โรงพยาบาลไทรนอย จ.นนทบร10 นางเกษสดาพร แปนทอง โรงพยาบาลไชโย จ.อางทอง

11 นางทพวรรณ เหลองอรามชย โรงพยาบาลทาเรอ จ.อยธยา12 นางวลาสน ดษฎเสนย โรงพยาบาลอมพวา จ.สมทรสงคราม

13 นางสาวนภสร แกวนลกล โรงพยาบาลนภาลย จ.สมทรสงคราม

14 นางอำาพน หรญอทก โรงพยาบาลสามชก จ.สพรรณบร

15 นางสมจตร สมหวง โรงพยาบาลนำาพอง จ.ขอนแกน

16 นางไกรษร ไพสขาว โรงพยาบาลวาปปทม จ.มหาสารคาม17 นางเพญประภา มะลาไวย โรงพยาบาลยางตลาด จ.กาฬสนธ

18 นางอมรรตน ยรชย โรงพยาบาลสมเดจ จ.กาฬสนธ

19 นางพนาวรรณ ไมตร โรงพยาบาลสมเดจพระยพราชธาตพนม จ.นครพนม

20 นางณฐพร ชยพรมเขยว โรงพยาบาลภเขยว จ.ชยภม

21 นางปราณต ทวลาภ โรงพยาบาลเทพสถต จ.ชยภม

22 นางสาวลำาเพย ไทยภกด โรงพยาบาลภกดชมพล จ.ชยภม

23 นางสาวพทธนนท รสสพล โรงพยาบาลภสงห จ.ศรสะเกษ

24 นางสาวทพวน ไชยะเดชะ โรงพยาบาลศรรตนะ จ.ศรสะเกษ

25 นางสมพร กลนพกล โรงพยาบาลนำายน จ.อบลราชธาน

26 นางสาวลกษมล ลกษณะวมล โรงพยาบาลทาศาลา จ.นครศรธรรมราช

27 นางสาวรจนา จนทรรกษ โรงพยาบาลเกาะยาวชยพฒน จ.พงงา



83

28 นางกอบกล เกดโชค โรงพยาบาลถลาง จ.ภเกต

29 นางลำายอง บวแกว โรงพยาบาลทงสง จ.นครศรธรรมราช

30 นางสมาล รองนวล โรงพยาบาลสงหนคร จ.สงขลา

31 นางไพจตร พทธรอด โรงพยาบาลปะเหลยน จ.ตรง

32 นางสาววชร นอยผา โรงพยาบาลรตภม จ.สงขลา

33 นางณฐชนา เพชรชะ โรงพยาบาลบนนงสตา จ.ยะลา

34 นางสทธดา ศาสนประดษฐ โรงพยาบาลรอเสาะ จ.นราธวาส

35 นางอรญญา ฤทธเดช โรงพยาบาลแมลาน จ.ปตตาน

36 นางสมศร เตกฉตร โรงพยาบาลสทงพระ จ.สงขลา

37 นางประไพพศ วงษสนท สถาบนจตเวชศาสตรสมเดจเจาพระยา

38 นางสาวนตยา สรยะพนธ โรงพยาบาลศรธญญา

39 นางสมศร สขไสว โรงพยาบาลยวประสาทไวทโยปถมภ

40 นางสาวประดบ เวทยชยวงษ โรงพยาบาลจตเวชนครราชสมาราชนครนทร

41 นางพสน สทธคณ โรงพยาบาลพระศรมหาโพธ

42 นายสงคราม อนทรเพชร โรงพยาบาลจตเวชเลยราชนครนทร

43 นางศรวรรณ ฤกษธนะขจร โรงพยาบาลจตเวชขอนแกนราชนครนทร

44 นางพมลศร จนา โรงพยาบาลสวนสราญรมย

45 นางอาร เงารงษ โรงพยาบาลจตเวชสงขลาราชนครนทร

46 นางศศลกษณ แกวชน โรงพยาบาลจตเวชสงขลาราชนครนทร

47 นางสาวจรยา สอนภกด ศนยสขภาพจตท 1 กรมสขภาพจต

48 นางสาวสกญญา นามวงศ ศนยสขภาพจตท 5 กรมสขภาพจต

49 นางสรพร พทธพรโอภาส ศนยสขภาพจตท 6 กรมสขภาพจต

50 นางสาวอรสา ใจจนา ศนยสขภาพจตท 8 กรมสขภาพจต

51 นางสาวอรทย เจยมจำารส ศนยสขภาพจตท 10 กรมสขภาพจต

52 นางสาวทพยประภา เชน ศนยสขภาพจตท 11 กรมสขภาพจต

53 นางสาวยวพร พลรกษ ศนยสขภาพจตท 15 กรมสขภาพจต

54 นางพรทพย ดำารงปทมา กองแผนงาน กรมสขภาพจต

55 นางตตยา ทมเสน สำานกงานเลขานการคณะกรรมการสขภาพจตแหงชาต

56 นางเยาวนาฏ ผลตนนทเกยรต สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

57 นางสาวอมรากล อนโอชานนท สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต



84

58 นางเสาวลกษณ สวรรณไมตร สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

59 นางสาวกาญจนา วณชรมณย สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

60 นางอรวรรณ ดวงจนทร สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

61 นางสาวสตรรตน รจระชาคร สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

62 นางชาดา ประจง สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

63 นางนฤภค ฤธาทพย สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

64 นายอภชา ฤธาทพย สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

65 นางสาวพชรนทร ศรวสทธรตน สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

66 นางสาวภวมย กาญจนจรางกร สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

67 นางสาวศจ แซตง สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

68 นางสาวชลลดา จารศรชยกล สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

69 นางพารณ ปลดปกครอง สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

70 นางสาวเปมกา ตงสมบตยทธ สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

71 นางสาวพชรน คณคำาช สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

72 นางสาวธนเนตร ฉนทลกษณวงศ สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

73 นางณฐณ พลถาวร สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

74 นางสาวเกศสดา ภมาล สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

75 นางสาวสวมล อเงน สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต

76 นางสาวกรรณการ แกวฟ สำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต



85

ร�ยน�มคณะทปรกษ�

นายแพทยเจษฎา โชคดำารงสข อธบดกรมสขภาพจต

แพทยหญงพรรณพมล วปลากร รองอธบดกรมสขภาพจต

นายแพทยชโนรส ลสวสด รองอธบดกรมสขภาพจต

นายแพทยพงศเกษม ไขมกด รองอธบดกรมสขภาพจต

นางนนทนา รตนากร ผอำานวยการสำานกสงเสรมและพฒนาสขภาพจต

ร�ยน�มคณะทปรกษ�ท�งวช�ก�ร

นายแพทยสจรต สวรรณชพ ทปรกษา กรมสขภาพจต

นายแพทยยงยทธ วงศภรมยศานต หวหนากลมทปรกษา กรมสขภาพจต

นายแพทยประเวช ตนตพวฒนสกล กลมทปรกษา กรมสขภาพจต

แพทยหญงเบญจพร ปญญายง กลมทปรกษา กรมสขภาพจต

แพทยหญงพนธนภา กตตรตนไพบลย กลมทปรกษา กรมสขภาพจต

นายแพทยเทอดศกด เดชคง กลมทปรกษา กรมสขภาพจต

นางสาวอนทรา ปทมนทร กลมทปรกษา กรมสขภาพจต

ร�ยน�มคณะผจดทำ�

นางเยาวนาฏ ผลตนนทเกยรต สำานกสงเสรมและพฒนาสขภาพจต

นางสาวอมรากล อนโอชานนท สำานกสงเสรมและพฒนาสขภาพจต

นางสาวกาญจนา วณชรมณย สำานกสงเสรมและพฒนาสขภาพจต

นางอรวรรณ ดวงจนทร สำานกสงเสรมและพฒนาสขภาพจต

นางสาวพชรน คณคำาช สำานกสงเสรมและพฒนาสขภาพจต

นางสาวภวมย กาญจนจรางกร สำานกสงเสรมและพฒนาสขภาพจต



86

Documents

º··Õè 1mhc7.go.th/uploads/media/files/คู่มือ... · 2016-12-08 · 1. เพื่อให้กลุ่มที่เสี่ยงต่อการมีปัญหาสุขภาพจิตในทุกวัย