ΕΚΛΟΓΕΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 1975-2012 ELECTIONS OVER … · ii. ΕΚΛΟΓΕΣ 20 ... Ο άνθρωπος εµφανίζεται και δρα ως homo politicus, homo sociologicus

ΕΚΛΟΓΕΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 1975-2012

1

ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΝΟΜΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ

ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΙΚΗΣ


ELECTIONS OVER THE YEARS 1975-2012

ΜΠΕΖΑΝΤΑΚΟΥ ΟΛΓΑ (ΑΡΙΘ.ΜΗΤΡΩΟΥ:1340201200288) ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΑΝΔΡΕΑΣ ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ


2

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ: ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ…………………………………………………... 3

i. ΠΕΡΙΛΗΨΗ................................................................................... 3

ii. ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ (SUMMARY)…………………… 3

iii. ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ…………..………………………... 4

iv. ΕΙΣΑΓΩΓΗ…………………………………………………….… 4

v. ΕΚΛΟΓΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ………….....……………………………. 5

vi. ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ…………………………………..…...... 6

vii. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΕΚΛΕΓΕΙΝ………………….…………………….. 7

viii. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΕΚΛΕΓΕΣΘΑΙ………………..…………………….8

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ......................................................................... 9

ΕΚΛΟΓΕΣ ΑΠΟ ΤΟ 1974 ΕΩΣ ΤΟ 2012.............................................. 9

i. ΕΚΛΟΓΕΣ 17ης ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1974........................................... 9

ii. ΕΚΛΟΓΕΣ 20ης ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1977........................................... 11

iii. ΕΚΛΟΓΕΣ 18ης ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1981............................................ 12

iv. ΕΚΛΟΓΕΣ 2ας ΙΟΥΝΙΟΥ 1985.................................................... 13

v. ΕΚΛΟΓΕΣ 18ης ΙΟΥΝΙΟΥ 1989.................................................. 14

vi. ΕΚΛΟΓΕΣ 5ης ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 1989............................................. 15

vii. ΕΚΛΟΓΕΣ 8ΗΣ ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1990................................................ 16

viii. ΕΚΛΟΓΕΣ 9ης ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1993........................................ 17

ix. ΕΚΛΟΓΕΣ 22ας ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1996....................................... 18

x. ΕΚΛΟΓΕΣ 9ης ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2000.................................................. 19

xi. ΕΚΛΟΓΕΣ 7ης ΜΑΡΤΙΟΥ 2004................................................... 20

xii. ΕΚΛΟΓΕΣ 16ης ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2007....................................... 21

xiii. ΕΚΛΟΓΕΣ 4ης ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2009.............................................. 23

xiv. ΕΚΛΟΓΕΣ 6ης ΜΑΪΟΥ 2012....................................................... 24

xv. ΕΚΛΟΓΕΣ 17ης ΙΟΥΝΙΟΥ 2012................................................. 26

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ............................................................................... 27

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ.................................................................................... 27


3

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ:

i. ΠΕΡΙΛΗΨΗ: Μετά την αποκατάσταση της Δηµοκρατίας το 1974 δροµολογήθηκε η πορεία για τη θεσµική και πολιτική ανασυγκρότηση της χώρας. Σταδιακά µε την οµαλή πλέον λειτουργία του κοινοβουλευτισµού παρατηρούµε τη δυναµική εξέλιξη των κοµµάτων και την παγίωση των δηµοκρατικών θεσµών και διαδικασιών. Με το Σύνταγµα του 1975 αναδεικνύεται το πρότυπο του πολιτικά ενεργού πολίτη ο οποίος ασκεί το εκλογικό του δικαίωµα και διαδραµατίζει πρωτεύοντα ρόλο στην οργάνωση του δηµοκρατικού πολιτεύµατος. Αναµφίβολα η ελληνική κοινωνία αντιµετώπισε πολλές δυσκολίες µέχρι την τελική εγκαθίδρυση του κοινοβουλευτισµού σε σταθερά θεµέλια χωρίς κίνδυνο για την απειλή του. Γενικότερα, από την περίοδο της µεταπολίτευσης ως σήµερα ο κοινοβουλευτισµός στη χώρα µας, παρά ορισµένες προσπάθειες κατά καιρούς υπονόµευσής του είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα, είναι πιο ισχυρός από ποτέ και οι εκλογικές διαδικασίες θεωρούνται εξασφαλισµένες και παγιωµένες. Στις εκλογικές αναµετρήσεις που πραγµατοποιήθηκαν από το 1974 µέχρι και το 2012 είναι φανερή η γενικότερη σύγχυση που χαρακτήριζε τις κινήσεις των πολιτικών κοµµάτων. Πληθώρα εκλογών σε σύντοµα χρονικά διαστήµατα και συνεχείς εναλλαγές των κοµµάτων και των αρχηγών τους στην εξουσία αντικατοπτρίζουν την επιβαρυµένη πολιτική ατµόσφαιρα. Κυβερνήσεις εθνικής ενότητας, υπηρεσιακές κυβερνήσεις αλλά και αυτοδύναµες κυβερνήσεις εναλλάσσονται στην εξουσία µε γνώµονα την ενδυνάµωση του ελληνικού κράτους. ii. SUMMARY:

After the restoration of the Democracy in 1974, the way of the constitutional and political reconstruction of the Country was launched. It was observed that with the smooth functioning of the parliamentary, there is a dynamic evolution of the parties and a consolidation of the democratic institutions and processes. The Constitution of 1975 reveals the pattern of a politically active citizen who has the right to vote and to play a key role in the organization of democracies. Undoubtedly, the Greek Society has faced many difficulties until the final establishment of the parliamentarianism in a firm foundation and without endangering any threat. In general, from the period of the political changeover until today the Parliamentarism, despite some efforts at times undermining it either consciously or unconsciously, is stronger that ever and the electoral process are considered as certain and established. In the elections


4

conducted from 1974 to 2012, it is obvious that there was confusion on the movement of the political parties. The facts of numerous elections at short intervals and the continuous alternation of the political parties and their leaders in power, it reflects to a congested political atmosphere. Governments of national unities, transitional governments as well as one party governments alternated in power aiming to empower Greek Nation. iii. ΤΟ ΘΕΜΑ: Η εργασία αυτή έχει ως στόχο να εξετάσει τις εκλογές που διεξήχθησαν στην Ελλάδα κατά την περίοδο 1975-2012, δηλαδή από τις πρώτες εκλογές που διενεργήθηκαν µετά την πτώση της δικτατορίας, κατά τα χρόνια της µεταπολίτευσης. Εκτός από µία γενικότερη παρουσίαση του θεσµού των εκλογών και ένα σύντοµο ιστορικό πλαίσιο, µέσα στο οποίο έλαβαν χώρα οι εκάστοτε εκλογές, παρατίθενται οι πολιτικές παρατάξεις και η απήχησή τους και βέβαια το εκλογικό σύστηµα που ίσχυσε σε κάθε εκλογική αναµέτρηση όπως επίσης και τα αποτελέσµατα των εκλογών. Ακόµα γίνονται αναφορές στα κωλύµατα εκλογιµότητας και το δικαίωµα του «εκλέγειν» και «εκλέγεσθαι». Έτσι, θα γίνει κατανοητό το γενικότερο κλίµα που επικρατούσε κατά τη διεξαγωγή των εκλογών. iv. ΕΙΣΑΓΩΓΗ:

Ο άνθρωπος εµφανίζεται και δρα ως homo politicus, homo sociologicus και homo economicus1 Η πολιτική δραστηριότητα, µαζί µε την οικονοµική και την κοινωνική αποτελεί µια από τις τρεις βασικές µορφές ανθρώπινης δραστηριότητας. Η Δηµοκρατία βασίζεται στο συνταγµατικό πρότυπο του πολιτικά ενεργού πολίτη, καθώς ο Λαός ως ανώτατο όργανο του κράτους, ως Εκλογικό Σώµα, έχει το δικαίωµα του εκλέγειν. Η αρχή της λαϊκής κυριαρχίας συνδέεται άρρηκτα µε τη Δηµοκρατία αφού η αρχή αυτή έχει την έννοια ότι η εξουσία πηγάζει από το λαό ασκείται από αυτόν και υπάρχει υπέρ αυτού. (άρθρο 1 παρ. 3 Σ). Από το Λαό προκύπτουν τα πολιτικά κόµµατα, που αποτελούν τµήµατά του. Η ύπαρξη πολιτικών διαιρέσεων συµπίπτει µε την έναρξη της πολιτικής ζωής των ανθρώπων. Η γένεση των πρώτων πολιτικών κοινωνιών περικλείει και το σχηµατισµό ιδιαίτερων πολιτικών οµάδων, που δηµιουργούνται από πολλές διαφοροποιήσεις. Η ύπαρξη των πολιτικών κοµµάτων συνδέεται στενά µε την ύπαρξη δηµοκρατικού πολιτεύµατος και γενικότερα µε το πολιτικό πλαίσιο εκείνο, που επιτρέπει την ανάπτυξη ελεύθερης πολιτικής ζωής. 1 Βλ. Ανδρέα Γ. Δηµητρόπουλο, Σύστηµα Συνταγµατικού Δικαίου, σελ. 621, εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα- Θεσσαλονίκη


5

Με µια σύντοµη αναδροµή αναφέρουµε το δηµοψήφισµα της 8ης Δεκεµβρίου 1974 µε το οποίο το 69,2% του εκλογικού σώµατος τάχθηκε υπέρ της αβασίλευτης δηµοκρατίας. Στις 7 Ιουνίου 1975 η Ε΄ Αναθεωρητική Βουλή των Ελλήνων ψήφισε νέο Σύνταγµα το οποίο αναθεωρήθηκε το 1986 και το 2001. Το ισχύον ελληνικό Σύνταγµα, Προεδρευοµένη Κοινοβουλευτική Δηµοκρατία, καθιερώνει τη µορφή του δηµοκρατικού κράτους και το συνταγµατικό πρότυπο του ενεργού πολίτη. (άρθρο 1 παρ. 1) Η διαδικασία των εκλογών είναι από τις δηµοκρατικότερες διαδικασίες και επιβεβληµένες για το πολίτευµά µας. Εποµένως ύστερα από πολλές επαναστάσεις και αγώνες κατοχυρώθηκε συνταγµατικά το δικαίωµα ψήφου στις εθνικές εκλογές, ενώ παράλληλα η ανάγκη για παρουσία πολιτικών κοµµάτων άρχισε να γίνεται αδήριτη. Οι εκλογές αποτελούν επαναλαµβανόµενη διαδικασία µέσα από την οποία αναδεικνύεται η λαϊκή θέληση. Είναι έτσι εµφανής η τεράστια σηµασία που έχει ο θεσµός αυτός για το δηµοκρατικό πολίτευµα, ένας θεσµός δηλαδή άµεσα συνυφασµένος µε τη Δηµοκρατία, που αποτελεί κεντρικό άξονα γύρω από τον οποίο περιστρέφεται η λειτουργία της σύγχρονης Δηµοκρατίας. Οι εκλογές αποτελούν το δηµοκρατικότερο µέσο αντιπροσώπευσης και σύστασης αντιπροσωπευτικών σωµάτων σε κάθε είδους βαθµίδα κοινωνικής οµαδοποίησης. Συνήθως γίνεται λόγος για εκλογές σε τοπικό και εθνικό επίπεδο. Οι εκλογές διενεργούνται ανά τακτά χρονικά διαστήµατα τα οποία είναι πάντα προκαθορισµένα (σε εθνικό επίπεδο οι εκλογές επιδέχονται εξαιρέσεις οι οποίες αποτυπώνονται περιοριστικά στο εκάστοτε ισχύον Σύνταγµα). Πιο συγκεκριµένα, πραγµατοποιούνται µε την ψηφοφορία η οποία αποτελεί αρµοδιότητα του εκλογικού σώµατος που είναι το κατεξοχήν ανώτατο όργανο του κράτους. Με τις εκλογές πραγµατώνεται άµεσα και δηλώνεται µε τρόπο οριστικό η βούληση του εκλογικού σώµατος σε δεδοµένη στιγµή. Οι εθνικές και τοπικές εκλογές διενεργούνται σύµφωνα µε τον ισχύοντα εκλογικό νόµο κάθε κράτους και ο οποίος αποτελεί οργανικό νόµο µη δυνάµενο να καταργηθεί χωρίς αντικατάστασή του από άλλον νεότερο.

v. ΕΚΛΟΓΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ: Ο εκλογικός νόµος καθορίζει τον τρόπο, τη διαδικασία και το διαχωρισµό της χώρας σε εκλογικές περιφέρειες. Μπορεί να έχει σε γενικές γραµµές είτε πλειοψηφική είτε αναλογική επίδραση κατά την κατανοµή των εδρών. Το Σύνταγµα και η νοµοθεσία δεν προσδιορίζουν την ακριβή ηµεροµηνία διεξαγωγής των εκλογών, αλλά πάνω στη βάση της αρχής της περιοδικότητας ορίζουν το χρονικό πλαίσιο και τον τρόπο προκήρυξης των εκλογών. Οι εκλογές προκηρύσσονται µε Προεδρικό Διάταγµα που προσυπογράφεται από το Υπουργικό Συµβούλιο. Το


6

συγκεκριµένο Εκλογικό Προεδρικό Διάταγµα αναφέρεται αναγκαία στη λήξη της βουλευτικής περιόδου - διάλυση Βουλής (αρθρ. 53 παρ. 1 εδ. β’), την προκήρυξη εκλογών, καθώς διενεργούνται µέσα σε 30 ηµέρες από τη λήξη της βουλευτικής περιόδου (αρθρ. 53 παρ. 1 εδ. β’), αλλά και τη σύγκλιση της νέας Βουλής σε τακτική σύνοδο µέσα σε 30 ηµέρες από τις εκλογές2. vi. ΕΚΛΟΓΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ:

Τις βάσεις του εκλογικού δίκαιου θέτει ο ίδιος ο συντακτικός νοµοθέτης µε τις διατάξεις κυρίως των άρθρων 51 επ. Σ. Κατά το άρθρο 54 παρ. 1 το εκλογικό σύστηµα και οι εκλογικές περιφέρειες ορίζονται µε νόµο. Δεν ορίζεται εποµένως το εκλογικό σύστηµα από το ίδιο το Σύνταγµα, αλλά εξουσιοδοτείται ο κοινός νοµοθέτης να το ρυθµίσει. Το ελληνικό εκλογικό σύστηµα είναι το σύστηµα µε το οποίο κατανέµονται οι βουλευτικές έδρες στα κόµµατα, τους συνασπισµούς µεµονωµένων υποψηφίων και τους µεµονωµένους υποψηφίους µε βάση τις ψήφους που έλαβαν στις βουλευτικές εκλογές. Ιστορικά στην Ελλάδα έχουν εφαρµοσθεί συνολικά 14 εκλογικά συστήµατα, και αυτό διότι η µορφή του εκάστοτε εκλογικού συστήµατος αποτελεί πεδίο διαµάχης και αντιπαράθεσης µεταξύ των πολιτικών κοµµάτων, κυρίως κατά την προεκλογική περίοδο. Στις εκλογικές αναµετρήσεις της περιόδου 1974-2012 που εξετάζουµε εφαρµόστηκαν τα ακόλουθα εκλογικά συστήµατα µε τα αντίστοιχα νοµοθετικά διατάγµατα. Καταρχάς, το εκλογικό σύστηµα που ad hoc εφαρµόσθηκε στις πρώτες εκλογές µετά τη δικτατορία, στις 17.11.1974, είναι αυτό της ενισχυµένης αναλογικής στα πλαίσια του εκλογικού συστήµατος του 1958. Στις εκλογές του 1977 ψηφίστηκε νέος εκλογικός νόµος. Ο Ν. 626/1977 επανέφερε τη ρήτρα «+1» για τον υπολογισµό του εκλογικού µέτρου της α’ κατανοµής. Οι εκλογές της 20ής Νοεµβρίου 1977 και 18ης Οκτωβρίου 1981 πραγµατοποιήθηκαν µε το ίδιο εκλογικό σύστηµα. Στις εκλογές του 1985 ο Ν. 1516/1985 µετέβαλε ελαφρώς το µηχανισµό κατανοµής των εδρών. Ο εκλογικός νόµος 1847/1989 αποτελεί ριζική τοµή σε σχέση µε το σύστηµα της ενισχυµένης αναλογικής, καθώς δε ακολουθεί την αρχή της πλειοψηφίας, αλλά υιοθετεί την αρχή της αναλογίας. Το νέο εκλογικό σύστηµα καθιστούσε αρκετά δύσκολη την κατάκτηση της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας, και εφαρµόσθηκε στις εκλογές 1989 και 1990. Οι εκλογές των ετών 1993, 1996, 2000, 2004 διεξήχθησαν µε το εκλογικό σύστηµα της ενισχυµένης αναλογικής που ψήφισε η κυβέρνηση Μητσοτάκη λίγο µετά την άνοδό της στην εξουσία µε το νόµο

2 Βλ. Ανδρέα Γ. Δηµητρόπουλου, Σύστηµα Συνταγµατικού Δικαίου, σελ. 720, εκδόσεις Σάκκουλα, Αθήνα- Θεσσαλονίκη


7

1907/1990. Το ισχύον εκλογικό σύστηµα είναι το µικτό σύστηµα ενισχυµένης αναλογικής µε εφαρµογή σχετικού πλειοψηφικού συστήµατος στις µονοεδρικές περιφέρειες και εφαρµόστηκε µε το Ν. 3231/2004 ο οποίος όµως δεν ίσχυσε στις εκλογές του 2004 βάσει του άρθρου 54 παρ. 1 Σ µετά την αναθεώρησή του το 2001 « το εκλογικό σύστηµα και οι εκλογικές περιφέρειες ορίζονται µε νόµο που ισχύει από τις µεθεπόµενες εκλογές, εκτός εάν προβλέπεται η ισχύς του άµεσα από τις επόµενες εκλογές µε ρητή διάταξη που ψηφίζεται µε την πλειοψηφία των δύο τρίτων του όλου αριθµού των βουλευτών». Ο νόµος 3636/2008, µετά από νοµοθετική πρωτοβουλία του Υπουργού Εσωτερικών Προκόπη Παυλόπουλου, τροποποίησε τον 3231/2004, παραχωρώντας στο πρώτο κόµµα 50 επιπλέον έδρες, δηλαδή 10 περισσότερες σε σχέση µε τον νόµο του 2004. Ο εκλογικός νόµος είναι βασικό νοµοθέτηµα του εκλογικού δικαίου, ο οποίος ρυθµίζει µε λεπτοµέρειες το εκλογικό σύστηµα, τις εκλογικές περιφέρειες, και γενικότερα την εκλογική διαδικασία. vii. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΕΚΛΕΓΕΙΝ (άρθρο 51 παρ. 3 Σ) Στην ελληνική συνταγµατική τάξη, το εκλογικό σώµα είναι το άµεσο συλλογικό όργανο του κράτους που ασκεί την εξουσία µέσω του δικαιώµατος του εκλέγειν ή του δικαιώµατος της ψήφου ή του ενεργού εκλογικού δικαιώµατος (συνώνυµοι όροι) όταν αναδεικνύει τους αντιπροσώπους του λαού στα διάφορα αιρετά όργανα του κράτους3. Το Σύνταγµα του 1975 ανάγει την άσκηση του ενεργητικού εκλογικού δικαιώµατος από τους φορείς του (εκλογείς) στην κατ΄ εξοχήν έκφανση της αρχής της λαϊκής κυριαρχίας, και εποµένως σε κριτήριο του δηµοκρατικού χαρακτήρα του πολιτεύµατος. Το εκλογικό σώµα το οποίο αναδεικνύει, κατά το Σύνταγµα του ΄75, τη Βουλή και άλλα όργανα του κράτους - κατά τρόπο άµεσο ή έµµεσο - δεν ταυτίζεται µε το σύνολο των προσώπων που αποτελούν το λαό, ο οποίος είναι η ευρύτερη έννοια και περιλαµβάνει όλα τα πρόσωπα που φέρουν την ελληνική ιθαγένεια, εποµένως και όσα δεν είναι φορείς του δικαιώµατος εκλογής των Βουλευτών. Δύο είναι τα προσόντα που θεσπίζει το Σύνταγµα για τον προσδιορισµό των προσώπων που συγκροτούν το εκλογικό σώµα: η ιθαγένεια και η ενηλικότητα. Κατά το άρθρο 4 του Π.Δ. 55/1999 που κωδικοποιεί σε ενιαίο κείµενο τις διατάξεις της νοµοθεσίας για την εκλογή Βουλευτών, καταρχάς το δικαίωµα του εκλέγειν έχουν οι πολίτες Έλληνες και Ελληνίδες που συµπλήρωσαν το 18ο έτος της ηλικίας τους. Ας σηµειωθεί ότι η 1η Ιανουαρίου θεωρείται ως ηµεροµηνία γέννησης όλων όσοι γεννήθηκαν µέσα στο χρόνο. Το Σύνταγµα ορίζει επίσης, ότι ο νόµος δεν µπορεί να περιορίσει το εκλογικό δικαίωµα παρά µόνον εάν 3 Βλ. Κ. Μαυριά, Συνταγµατικό Δίκαιο, σελ. 397, εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα Αθήνα- Κοµοτηνή


8

δεν έχει συµπληρωθεί το κατώτατο όριο ηλικίας ή για ανικανότητα δικαιοπραξίας ή ως συνέπεια αµετάκλητης ποινικής καταδίκης για ορισµένα εγκλήµατα. Την άσκηση του δικαιώµατος του εκλέγειν επιφυλάσσει ο νόµος σε όσους είναι εγγεγραµµένοι στους εκλογικούς καταλόγους των δήµων και κοινοτήτων της εκλογικής τους περιφέρειας. Η εγγραφή των πολιτών στους καταλόγους ορίζεται από το νόµο ως υποχρεωτική. Όπως όλα τα πολιτικά δικαιώµατα έτσι και το δικαίωµα της ψήφου, κατοχυρώνεται µόνον υπέρ των Ελλήνων πολιτών, αυτών δηλαδή που έχουν τα απαιτούµενα προσόντα για την κτήση της ελληνικής ιθαγένειας. (άρθρο 4 παρ. 3 εδ. α’, άρθρο 4 παρ. 4).

viii. ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΕΚΛΕΓΕΣΘΑΙ: Αναδροµή στη συνταγµατική ιστορία της χώρας καταδεικνύει ότι ήδη τα επαναστατικά Συντάγµατα περιείχαν ειδική διάταξη για τη ρύθµιση του δικαιώµατος εκλογής στο αξίωµα του µέλους( πληρεξούσιου Παραστάτη) του Βουλευτικού ή Βουλευτικού Σώµατος (Σύνταγµα Επιδαύρου 1822) ενώ χρησιµοποιείται και ο όρος Βουλευτής (Σύνταγµα Άργους 1823) και ο όρος αντιπρόσωπος (Σύνταγµα Τροιζήνος 1827), το οποίο εισάγει τον όρο Βουλή. Τη ρύθµιση των Συνταγµάτων του 1911, 1927 και 1952 υιοθετεί ο συντακτικός νοµοθέτης του 1975: το δικαίωµα της εκλογής στο βουλευτικό αξίωµα διαθέτουν οι Έλληνες πολίτες που έχουν το δικαίωµα του εκλέγειν και έχουν συµπληρώσει το 25ο έτος κατά την ηµέρα της εκλογής. (άρθρο 55 παρ. 1 Σ). Τρία είναι εποµένως τα αποκαλούµενα προσόντα εκλογιµότητας ή κατ’ άλλη διατύπωση προϋποθέσεις κτήσης του βουλευτικού αξιώµατος: η ελληνική ιθαγένεια, το δικαίωµα του εκλέγειν και η ηλικία των 25 ετών συµπληρωµένων κατά την ηµέρα της εκλογής. Θα ήταν παράλειψη ωστόσο εάν δεν αναφέρονταν και τα κωλύµατα εκλογιµότητας τα οποία περιέχονται συνήθως στου ίδιους του συνταγµατικούς χάρτες αλλά και σε νόµους στους οποίους παραπέµπουν. Τα κωλύµατα αυτά αποβλέπουν, όπως θεσπίζονται και στο Σύνταγµα του ΄75, στην αποτροπή της προπαρασκευής της πολιτικής σταδιοδροµίας των προσώπων που απαριθµούνται στο άρθρο 56 παρ. 1 και 3 µέσω της εκµετάλλευσης της θέσης την οποία κατέχουν. Αναφορικά τα κωλύµατα αυτά διακρίνονται σε απόλυτα, σχετικά και τοπικά.


9

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ: ΕΚΛΟΓΕΣ ΑΠΟ ΤΟ 1974 ΕΩΣ 2012: Μετά από εφτά χρόνια δικτατορίας, σχηµατίζεται στις 24 Ιουλίου του 1974 κυβέρνηση εθνικής ενότητας υπό τον Κωνσταντίνο Καραµανλή. Οι εκλογές είχαν προκηρυχθεί για τις 17 Νοέµβρη και το δηµοψήφισµα για το Πολιτειακό ζήτηµα στις 8 Δεκεµβρίου 1974. Οι πρώτες αντιδράσεις για την ηµεροµηνία των εκλογών προέρχονται από τον Ανδρέα Παπανδρέου που µιλάει για «ασέβεια προς τα θύµατα του Πολυτεχνείου» ενώ ο Κ. Καραµανλής ανταπαντά ότι «η σύµπτωση εκλογών και της πρώτης επετείου αποτελεί το καλύτερο µνηµόνιο για τους πεσόντες». Στις προεκλογικές συγκεντρώσεις, που χαρακτηρίζονται από τον τεράστιο όγκο και παλµό της νεολαίας και µεταδίδονται από την κρατική τηλεόραση, ο Κ. Καραµανλής της νεοσύστατης Ν.Δ. επιδιώκει ισχυρή πλειοψηφία για «να σώσει τη χώρα». Ο Μίκης Θεοδωράκης δηλώνει δηµοσίως «Καραµανλής ή τανκς», ενώ οι οπαδοί του ΠΑΣΟΚ φωνάζουν το σύνθηµα «Στις 18 µε σοσιαλισµό». Το σύνθηµα «Καραµανλής ή τανκς» αξιοποιήθηκε από τη Νέα Δηµοκρατία, την οποία ίδρυσε ο Κ. Καραµανλής στη θέση της ΕΡΕ. Η άλλοτε κραταιά Ένωση Κέντρου εµφανίστηκε αδύναµη µετά την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ µε επικεφαλής τον Ανδρέα Παπανδρέου, ενώ η Αριστερά κατάφερε να ενωθεί -προσωρινά όπως αποδείχθηκε- σε ένα κοινό ψηφοδέλτιο. Οι εκλογές έγιναν ελεύθερα, δηµοκρατικά, χωρίς τις παραφωνίες που είχαν σηµειωθεί σε αρκετές εκλογές πριν από τη χούντα

i. Εκλογές 17ης Νοεµβρίου 1974

Οι Βουλευτικές εκλογές του 1974 πραγµατοποιήθηκαν στις 17 Νοεµβρίου. Ο Κ. Καραµανλής, νωρίτερα, στις 26 Σεπτεµβρίου ανακοίνωσε την ίδρυση µιας νέας παράταξης, την οποία ονόµασε «Νέα Δηµοκρατία». Δήλωσε ότι θα επεδίωκε έντονα την επιτάχυνση της εισόδου της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όµως δεν προχώρησε σε δηλώσεις σχετικά µε τη θέση του κόµµατός του απέναντι στο θεσµό της µοναρχίας. Ακόµα, στις εκλογές έλαβε µέρος η «Ένωση Κέντρου» -το µόνο κόµµα που προϋπήρχε του πραξικοπήµατος- σε συνένωση µε το «Κίνηµα των Νέων Πολιτικών Δυνάµεων»(ή, απλά, «Νέες Δυνάµεις»), µε αρχηγούς τον Γεώργιο Μαύρο και τον Ιωάννη Πεσµατζόγλου, αντίστοιχα, οι οποίοι δήλωναν καθαρά την έντονη αντίθεσή τους σχετικά µε την επιστροφή του βασιλιά. Νέο κόµµα ιδρύθηκε και από τον Ανδρέα Παπανδρέου, το «Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνηµα»(ΠΑ.ΣΟ.Κ), που συγκροτήθηκε γρήγορα λόγω της καθυστέρησης, κατά ένα µήνα, της επιστροφής του ιδρυτή του στη χώρα µετά την πτώση της χούντας. Και


10

το ΠΑ.ΣΟ.Κ. ήταν ενάντια στην επιστροφή του θεσµού της βασιλείας στη χώρα. Οι εκλογές της 17ης Νοεµβρίου 1974, οι πρώτες µετά τη Δικτατορία που διεξήχθησαν από την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας του Κ. Καραµανλή κερδήθηκαν από την Νέα Δηµοκρατία µε αρχηγό τον ίδιο, σηµειώνοντας ευρύτατη κοινοβουλευτική πλειοψηφία, ήτοι 220 έδρες αριθµός που αντιστοιχεί σε ποσοστό 54,37% µε µοναδικό στην ελληνική πολιτική ιστορία αριθµό ψήφων. Ως δεύτερο κόµµα αναδείχθηκε η «Ένωση Κέντρου-Νέες Δυνάµεις» υπό τον Γ. Μαύρο µε ποσοστό 20,42%, ενώ η αριστερά συµµετείχε ως συνασπισµός κοµµάτων µε το συνδυασµό «Ενωµένη Αριστερά». Το ΠΑΣΟΚ που µόλις τότε είχε ιδρύσει ο Α. Παπανδρέου, διακινδύνευσε αυτόνοµη κάθοδο στις εκλογές4 και βρέθηκε στην Τρίτη θέση µε ποσοστό 13,58%. Η διενέργεια, στις 17 Νοεµβρίου των πρώτων ελεύθερων εκλογών µετά από µία δεκαετία, αποτέλεσε καµπή στην πορεία προς την πλήρη οµαλοποίηση της δηµοκρατικής πολιτικής ζωής, καθώς ανέδειξε µια ισχυρή κυβέρνηση που διέθετε αδιαµφισβήτητη λαϊκή εντολή, ενώ επέτρεψε και την καταγραφή της λαϊκής απήχησης όλων των πολιτικών δυνάµεων της χώρας. Επιπλέον ανέδειξε την Ε΄ Αναθεωρητική Βουλή, επιφορτισµένη µε την εκπόνηση νέου Συντάγµατος. Στην προεκλογική αυτή εκστρατεία έγινε για πρώτη φορά στην Ελλάδα χρήση του τηλεοπτικού δικτύου από τα κόµµατα. Στις 20 Απριλίου 1975, µόλις πέντε µήνες µετά τις πρώτες εκλογές, διεξήχθησαν επαναληπτικές και αναπληρωµατικές εκλογές οι οποίες συνήθως συνυπολογίζονται µε τις εκλογές του ‘74, καθώς ο βουλευτής της Ν.Δ. Σπύρος Θεοτόκης παραιτήθηκε µε αφορµή την κατάργηση της Βασιλευοµένης Δηµοκρατίας. Οι εκλογές διεξήχθησαν µε το σύστηµα της ενισχυµένης αναλογικής του Ν.Δ. 65/1974 που είχε εκδώσει η κυβέρνηση πριν τις εκλογές.

Εκλογική Αναµέτρηση 17/11/1974 Α' Βουλευτική Περίοδος E' Αναθεωρητική 17/11/1974 έως 22/10/1977

Κόµµα Αρχηγός κόµµατος Έδρες Ποσοστό (%) Ψήφοι

Νέα Δηµοκρατία Καραµανλής Κωνσταντίνος του Γεωργίου

220 54,37 2.669.133

Ένωση Κέντρου – Νέες Δυνάµεις

Μαύρος Γεώργιος 60 20,42 1.002.559

Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνηµα

Παπανδρέου Ανδρέας του Γεωργίου

12 13,58 666.413

4 Βλ. Αντ. Μ. Παντελή , Τα ελληνικα εκλογικά συστήµατα και οι εκλογές στον ηλεκτρονικό υπολογιστή (1926-1985), εκδ. Νέα Σύνορα Α.Α. Λιβάνη


11

Εκλογική Αναµέτρηση 17/11/1974 Α' Βουλευτική Περίοδος E' Αναθεωρητική 17/11/1974 έως 22/10/1977


Ενωµένη Αριστερά α) Ενιαία Δηµοκρατική Αριστερά β) Κοµµουνιστικό Κόµµα Ελλάδας (εσωτ.) γ) Κοµµουνιστικό Κόµµα Ελλάδας

Πρ. Ηλίας Ηλιού Γραµµ. Χαρ. Δρακόπουλος Γραµµ. Χαρίλ .Φλωράκης

8 9,47 464.787

ii. Εκλογές 20ης Νοεµβρίου 1977

Οι εκλογές της 20ης Νοεµβρίου 1977 που διεξήχθησαν από την κυβέρνηση του Κ. Καραµανλή κερδίθηκαν από τον ίδιο µε ευρεία κοινοβουλευτική πλειοψηφία 41,84%, παρότι παρουσίασε µείωση στις ψήφους, κυρίως λόγω του φιλοβασιλικού κόµµατος Εθνική Παράταξη του πρώην πρωθυπουργού Στ. Στεφανόπουλου και Σπύρου Θεοτόκη. Στις εκλογές αυτές εµφανίσθηκαν οι µετέχοντες στις λεγόµενες κυβερνήσεις της Αποστασίας του 1965 όπως ο πρώην πρωθυπουργός Στ. Στεφανόπουλος και ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης. Στη θέση της Αξιωµατικής Αντιπολίτευσης βρέθηκε το ΠΑΣΟΚ µε 25,34% και πρόεδρο τον Ανδρέα Παπανδρέου, µε αποτέλεσµα η ΕΔΗΚ να γίνει τρίτο κόµµα µε ποσοστό 11,95%. Το ΚΚΕ κατήλθε αυτοτελώς στις εκλογές, ενώ η άκρα δεξιά ως Εθνική Παράταξη συγκέντρωσε αξιόλογο ποσοστό5 ήτοι 6,82%. Ήταν η πρώτη επτά-κοµµατική Βουλή και οι τελευταίες εκλογές στης οποίες κατέβηκε ως πρόεδρος της ΝΔ ο Κωνσταντίνος Καραµανλής. Οι εκλογές διεξήχθησαν µε το σύστηµα της ενισχυµένης αναλογικής του Ν.Δ. 626/1977 που είχε ψηφίσει η Βουλή λίγο πριν τις εκλογές. Στις 8.5.1980 ο Γ. Ράλλης εκλέγεται- µε 88 ψήφους έναντι 84 υπέρ του Ευ. Αβέρωφ- Πρόεδρος της ΝΔ από την κοινοβουλευτική οµάδα του κόµµατος και στις 10 Μαΐου σχηµατίζει Κυβέρνηση. Η Κυβέρνηση αυτή ανασχηµατίζεται στις 19.9.1981 µε την τοποθέτηση υπηρεσιακών Υπουργών και διεξάγει τις επόµενες εκλογές ένα µήνα µετά.

5 Βλ. Αντ. Μ. Παντελή , Τα ελληνικα εκλογικά συστήµατα και οι εκλογές στον ηλεκτρονικό υπολογιστή (1926-1985), εκδ. Νέα Σύνορα Α.Α. Λιβάνη


12

Εκλογική Αναµέτρηση 20/11/1977

B' Βουλευτική Περίοδος 20/11/1977 έως 19/9/1981


Νέα Δηµοκρατία Καραµανλής Κωνσταντίνος του Γεωργίου

171 41,84 2.146.365



93 25,34 1.300.025

Ένωση Δηµοκρατικού Κέντρου

Μαύρος Γεώργιος 16 11,95 612.786

Κοµµουνιστικό Κόµµα Ελλάδας

Φλωράκης Χαρίλαος του Ιωάννη

11 9,36 480.272

Εθνική Παράταξις Στεφανόπουλος Στέφανος

5 6,82 349.988

Συµµαχία Προοδευτικών & Αριστερών Δυνάµεων

Ηλιού Ηλίας 2 2,72 139.356

Κόµµα Νεοφιλελευθέρων Μητσοτάκης Κωνσταντίνος του Κυριάκου

2 1,08 55.494

iii. Εκλογές 18ης Οκτωβρίου 1981 Οι εκλογές της 18ης Οκτωβρίου 1981 χαρακτηρίστηκαν από την «αλλαγή» του Ανδρέα Παπανδρέου. Τα κρίσιµα υπουργεία είχαν υπηρεσιακούς υπουργούς και στις εκλογές εφαρµόσθηκε αµετάβλητο το εκλογικό σύστηµα του 1977. Η πρώτη πολιτική συγκέντρωση έγινε στις 5 Σεπτεµβρίου στην Πάτρα από τον Α. Παπανδρέου ανοίγοντας την αυλαία. Η ΝΔ έκανε την πρώτη µεγάλη συγκέντρωση της στις 20 Σεπτεµβρίου στην Θεσσαλονίκη, Σε αυτές τις προεκλογικές οµιλίες της ΝΔ έµεινε το ιστορικό Δε θέλω ου από τον Γεώργιο Ράλλη αλλά και το γνωστό σύνθηµα του ΠΑΣΟΚ Αλλαγή. Η πρώτη προεκλογική οµιλία του ΚΚΕ ήταν στον Βόλο, ενώ αντίστοιχες οµιλίες έγιναν και από το ΚΟΔΗΣΟ - ΚΑΕ αλλά και την ΕΔΗΚ. Μόλις διαφάνηκε η επικράτηση του ΠΑΣΟΚ στις βουλευτικές εκλογές, ο Ράλλης συνεχάρη τον Παπανδρέου για τη νίκη του και τις επόµενες ηµέρες έγινε οµαλά η παράδοση της εξουσίας. Το ΠΑΣΟΚ κέρδισε µε ευρεία πλειοψηφία, µε 48,07%. Η ΝΔ του Γεωργίου Ράλλη έρχεται δεύτερη και η τρικοµµατική βουλή κλείνει µε το ΚΚΕ του Χαρίλαου Φλωράκη ο οποίος συγκέντρωσε το 10,93%. Αυτές ήταν και οι πρώτες εκλογές που διεξήχθησαν µετά την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ. Επτά χρόνια µετά την αποκατάσταση των θεσµών, η οµαλή κυβερνητική αλλαγή του 1981 αποδείκνυε µε τον πιο περίτρανο τρόπο την οριστική εδραίωση της


13

δηµοκρατίας στην Ελλάδα. Άξιο αναφοράς παραµένουν οι έντονες κοινωνικοπολιτικές αναταραχές που σηµειώθηκαν την περίοδο εκείνη σε πληθώρα περιοχών της Ελλάδας. Στις εκλογές της 18ης Οκτωβρίου 1981 σηµειώθηκε η σηµαντικότερη πολιτική εξέλιξη στα πολιτικά πράγµατα της χώρας, από τον Β' Παγκόσµιο Πόλεµο και µετά, κυβέρνηση µε αυτοδύναµη πλειοψηφία. Μέχρι τότε κανένα σοσιαλιστικό κόµµα ή σχηµατισµός δεν είχε καταφέρει κάτι ανάλογο. Ως εκ τούτου από το 1981 κ.ε. παρατηρούµε µια παγίωση των αξιόλογων κοµµατικών σχηµατισµών.

Εκλογική Αναµέτρηση 18/10/1981 Γ' Βουλευτική Περίοδος 18/10/1981 έως 7/5/1985




172 48,07 2.726.309

Νέα Δηµοκρατία Ράλλης Γεώργιος του Ιωάννη

115 35,87 2.034.496



13 10,93 620.302

6 iv. Εκλογές 2ας Ιουνίου 1985

Οι βουλευτικές εκλογές του 1985 πραγµατοποιήθηκαν πρόωρα στις 2 Ιουνίου λόγω της εκλογής του Χρήστου Σαρτζετάκη στη θέση του Προέδρου της Δηµοκρατίας, µε οριακή και αµφισβητηθείσα πλειοψηφία, και η κυβέρνηση Α. Παπανδρέου τις διεξήγαγε µε υπηρεσιακούς υπουργούς στα τέσσερα Υπουργεία που σχετίζονταν µε τη διοργάνωσή τους. Το ΠΑΣΟΚ µε πρόεδρο τον Ανδρέα Παπανδρέου κέρδισε τις εκλογές µε ποσοστό 45,82%, έλαβε 161 από τις 300 έδρες της Βουλής και συνέχισε να κυβερνά (από το 1981). Της Νέας Δηµοκρατίας ηγήθηκε για πρώτη φορά στις εκλογές ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, που είχε διαδεχθεί τον Ευάγγελο Αβέρωφ ( αρχηγός ΝΔ από το 1981-1984) ως αρχηγός του κόµµατος την 1η Σεπτεµβρίου του 1984. Ο νέος εκλογικός νόµος έδωσε και µια έδρα στο ΚΚΕ Εσωτερικού µε τον Λ. Κύρκο το οποίο είχε λάβει µόλις 1,8%. Τα χαρακτηριστικά προεκλογικά συνθήµατα των κοµµάτων ήταν «ακόµα καλύτερες µέρες» από την πλευρά του ΠΑΣΟΚ και «νέο ξεκίνηµα» από την πλευρά της ΝΔ. Τη

6 http://www.hellenicparliament.gr/Vouli-ton-Ellinon/To-Politevma/Ekloges/Eklogika-apotelesmata-New/


14

λαϊκή ψήφο διεκδίκησαν ουσιαστικά τα ίδια κόµµατα που καλύπτουν την ελληνική πολιτική σκηνή από το 1981.

Εκλογική Αναµέτρηση 2/6/1985 Δ' Βουλευτική Περίοδος ΣΤ' Αναθεωρητική 2/6/1985 έως 2/6/1989




161 45,82 2.916.735

Νέα Δηµοκρατία Μητσοτάκης Κωνσταντίνος του Κυριάκου

126 40,84 2.599.681



12 9,89 629.525

Κοµµουνιστικό Κόµµα Ελλάδας Εσωτερικού

Μπανιάς Γιάννης του Βασιλείου

1 1,84 117.135

v. Εκλογές 18ης Ιουνίου 1989 Οι εκλογές της 18ης Ιουνίου 1989 που διεξήχθησαν από την κυβέρνηση του Α. Παπανδρέου κερδήθηκαν από τον Κ. Μητσοτάκη, αλλά χωρίς κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Οι εκλογές διεξήχθησαν µε το σύστηµα του Νόµου 1847/1989 (παραλλαγή της απλής αναλογικής) που είχε ψηφίσει η κυβέρνηση λίγο πριν τις εκλογές. Η ΝΔ µε 44,3% των ψήφων κατέλαβε 145 έδρες, το ΠΑΣΟΚ µε 39,1% 125 έδρες, ο Συνασπισµός µε 13,1% 28 έδρες και από 1 έδρα κατέλαβαν η ΔΗΑΝΑ µε 1% και ο ανεξάρτητος Μουσουλµάνος µε 0,5%. Παρά την νίκη της ΝΔ, ο εκλογικός νόµος δεν την αφήνει να κυβερνήσει7. Σχηµατίζεται κυβέρνηση συνεργασίας µεταξύ της ΝΔ και του Συνασπισµού -που συγκεντρώνει τα κόµµατα της Αριστεράς, συµπεριλαµβανοµένου και του ΚΚΕ- µε πρωθυπουργό τον Τζαννή Τζαννετάκη. Ο Ανδρέας Παπανδρέου παραπέµπεται στο Ειδικό Δικαστήριο για την «υπόθεση Κοσκωτά». Στις 12 Οκτωβρίου, και µετά την παραίτηση της κυβέρνησης Τζαννετάκη, αναλαµβάνει καθήκοντα η υπηρεσιακή κυβέρνηση µε πρωθυπουργό τον Ιωάννη Γρίβα και οδηγεί τη χώρα σε νέες εκλογές.

7 http://www.koutipandoras.gr/?p=19669


15


Ε' Βουλευτική Περίοδος 18/6/1989 έως 12/10/1989



145 44,28 2.887.488



125 39,13 2.551.518

Συνασπισµός της Αριστεράς και της Προόδου


28 13,13 855.944

Δηµοκρατική Ανανέωση Στεφανόπουλος Κωνσταντίνος του Δηµητρίου

1 1,01 65.614

Εµπιστοσύνη Διοικούσα Επιτροπή 1 0,39 25.099

vi. Εκλογές 5ης Νοεµβρίου 1989

Οι πρόωρες εκλογές της 5ης Νοεµβρίου 1989 που διεξήχθησαν από υπηρεσιακή κυβέρνηση υπό τον Πρόεδρο του Αρείου Πάγου Ιωάννη Γρίβα κερδήθηκαν από τη Νέα Δηµοκρατία, αλλά χωρίς κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Οι εκλογές διεξήχθησαν µε µια παραλλαγή της απλής αναλογικής (εκλογικός νόµος 1847/1989) που είχε ψηφίσει η κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου. Ως αποτέλεσµα των εκλογών αυτών, προέκυψε η βραχύβια οικουµενική κυβέρνηση µε πρωθυπουργό τον Ξενοφώντα Ζολώτα και κόµµατα που τη στήριξαν τη Νέα Δηµοκρατία, το ΠΑΣΟΚ και τον Συνασπισµό της Αριστεράς και της Προόδου (στον οποίο µετείχε τότε και το ΚΚΕ), δηλαδή περίπου από το 98% των Ελλήνων οι οποίοι ψήφισαν τα 3 αυτά κόµµατα. Η κυβέρνηση αυτή θα παραµείνει στην εξουσία έως τον Απρίλιο του 1990. Το πολιτικό κλίµα είναι βαρύ, καθώς ενδιαµέσως παραπέµφθηκε στο Ειδικό Δικαστήριο ο Ανδρέας Παπανδρέου και δολοφονήθηκε από τη 17Ν ο Παύλος Μπακογιάννης. Οι δεύτερες εκλογές του 1989 έδειξαν ότι το ΠΑΣΟΚ παρ΄ότι εξακολουθούσε να αµύνεται, αύξησε οριακά τη δύναµή του, ενώ η ΝΔ παρ΄ότι αύξησε τη δύναµή της πάλι δεν µπόρεσε να εξασφαλίσει κυβερνητική πλειοψηφία. Ο σχετικά χαµένος των εκλογών υπήρξε ο Συνασπισµός, ο οποίος είδε το ποσοστό του να πέφτει. «Φαίνεται ότι οι τολµηρές και πρωτοφανείς πρωτοβουλίες του τον Ιούνιο του 1989 δεν βρήκαν καθολική αποδοχή στο εκλογικό σώµα της Αριστεράς, το οποίο εξέφρασε την αντίδρασή του στη συµµαχία ΝΔ-Συνασπισµού». Στις 12 Μαρτίου 1990 θυροκολλείται το Προεδρικό Διάταγµα διάλυσης της


16

Βουλής, που προήλθε από τις εκλογές της 5ης Νοεµβρίου 1989 και προκηρύσσονται νέες εκλογές για την 8η Απριλίου 1990.


ΣΤ' Βουλευτική Περίοδος 5/11/1989 έως 12/3/1990



148 46,19 3.093.479



128 40,68 2.724.334



21 10,97 734.611

Οικολόγοι Εναλλακτικοί – ΟΟΕΟ

Διοικούσα Επιτροπή 1 0,58 39.158

Ανεξάρτητοι: α) Εµπιστοσύνη β) Ανεξάρτητοι, Μεµονωµένοι

2

vii. Εκλογές 8ης Απριλίου 1990 Η αρχική ιδέα που οδήγησε στον σχηµατισµό της οικουµενικής κυβέρνησης ήταν να διαρκέσει µέχρι τον Απρίλιο του 1990, οπότε το κοινοβούλιο θα έπρεπε να εκλέξει νεό Πρόεδρο της Δηµοκρατίας. Η συγκεκριµένη ιδέα υλοποιήθηκε εν µέρει, δεδοµένου ότι η Βουλή δεν µπορούσε να εκλέξει νέο Πρόεδρο της Δηµοκρατίας αφού δεν υπήρξε συµφωνία µεταξύ των κοµµάτων για κοινό υποψήφιο. Η διάλυση της Βουλής ήταν αναπόφευκτη και η πιο πιθανή ερµηνεία για τους λόγους διάλυσής της έχει σχέση µε τη στρατηγική της ΝΔ: Ο Κ. Μητσοτάκης και η ΝΔ θεωρούσαν ότι το κόµµα είχε το προβάδισµα και ότι σε περίπτωση νέων εκλογών θα µπορούσε να εξασφαλίσει οριακά την πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο. Οι πρόωρες εκλογές της 8ης Απριλίου 1990 διεξήχθησαν όταν ολοκλήρωσε το έργο της η Οικουµενική κυβέρνηση υπό τον Ξ. Ζολώτα. Με τη στήριξη του ενός βουλευτή της ΔΗΑΝΑ προς τη ΝΔ, ο Κωνσταντίνος Μητσοτάκης σχηµατίζει κυβέρνηση, που παραµένει στην εξουσία έως τις 10 Οκτωβρίου 1993. Σηµαντικό είναι ότι στις εκλογές αυτές εκλέχθηκαν σε πέντε νοµούς ανεξάρτητοι υποψήφιοι. Την ίδια περίοδο ο Κ.Καραµανλής εκλέχθηκε για δεύτερη φορά Πρόεδρος της Δηµοκρατίας.


17

Εκλογική Αναµέτρηση 8/4/1990 Ζ' Βουλευτική Περίοδος 8/4/1990 έως 11/9/1993



150 46,89 3.088.137



123 38,61 2.543.042



19 10,28 677.059

Οικολόγοι Εναλλακτικοί - ΟΟΕΟ

Ηλιόπουλος Νικόλαος του Αντωνίου

1 0,77 50.868

Δηµοκρατική Ανανέωση Στεφανόπουλος Κωνσταντίνος του Δηµητρίου

1 0,67 44.077

Ανεξάρτητοι: α) Εµπιστοσύνη β) Συνδυασµός Ανεξαρτήτων γ) Ανεξάρτητοι,Μεµονωµένοι

6

viii. Εκλογες 9ης Σεπτεµβριου 1993 Ως την Πέµπτη 9 Σεπτεµβρίου 1993, η κυβέρνηση της Νέας Δηµοκρατίας και ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης, έδειχναν ότι θα εξαντλούσαν την τετραετία. Παρά την πρόθεση του πρωθυπουργού για πρόωρες εκλογές η αιφνίδια απόφαση του βουλευτή Κιλκίς Γιώργου Συµπιλίδη να καταθέσει δήλωση ανεξαρτητοποιήσεως από τη Ν.Δ. ανάγκασε σε διάλυση τη Βουλή. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη είχε χάσει την κοινοβουλευτική πλειοψηφία, οι εκλογές ήταν αναπόφευκτες και η κοινοβουλευτική οµάδα διαλύθηκε µε τον πρωθυπουργό να συγκαλεί αµέσως υπουργικό συµβούλιο, στο οποίο να µιλά για "Ηροστράτειο έργο και ρόλο Σαµαρά" και να παίρνει την τυπική έγκριση του σώµατος για την προσφυγή στις κάλπες. Είχαν προηγηθεί η ανεξαρτητοποίηση του Στ. Στεφανόπουλου και οι παραιτήσεις των Νικόλαου Κλείτου και Βασίλη Μαντζώρη, αλλά η κυβέρνηση διατηρούσε την πεποίθηση πως θα διατηρούσε την ισχνή κοινοβουλευτική πλειοψηφία της µιας έδρας και ότι ο περισσότερο "ύποπτος" Άκης Γεροντόπουλος δεν θα τολµούσε. Ο Κ. Μητσοτάκης επιχειρεί πόλωση του κλίµατος και µιλά για τα διαπλεκόµενα συµφέροντα που τον έριξαν. Ανταλλάσσει ύβρεις µε τον Αντ. Σαµαρά και αφήνει υπαινιγµούς για την ικανότητα του Α. Παπανδρέου να κυβερνήσει. Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ µιλά για «εκλογές λύτρωσης», απευθυνόµενος στα πλήθη που και πάλι συρρέουν στις συγκεντρώσεις.


18

Οι εκλογές έγιναν µε τον Εκλογικό Νόµο 1907/1990 που είχε ψηφίσει η κυβέρνηση Μητσοτάκη, δηλαδή ενισχυµένη αναλογική µε τις ρήτρες του +1 και του 3%.Το ΠΑΣΟΚ κερδίζει τις εκλογές και σχηµατίζει στις 13 Οκτωβρίου την τρίτη και τελευταία κυβέρνησή του ο Α. Παπανδρέου, συγκεντρώνοντας το 46,88% και 170 έδρες στη Βουλή έναντι της ΝΔ που έλαβε 39,30% και 111 έδρες. Ακολουθούν η Πολιτική Άνοιξη µε 4,88% και 10 έδρες και το ΚΚΕ µε 4,54% και 9 έδρες. Χαρακτηριστικό της συγκεκριµένης πολιτικής αναµέτρησης είναι η απουσία του ΣΥΝ από το Κοινοβούλιο. Ο Ανδρέας Παπανδρέου παραµένει στην πρωθυπουργία έως 15 Ιανουαρίου 1995, οπότε αναγκάζεται να αποχωρήσει λόγω της βεβαρηµένης κατάστασης της υγείας του. Καθήκοντα πρωθυπουργού αναλαµβάνει, στις 21 Ιανουαρίου, ο Κώστας Σηµίτης.

Εκλογική Αναµέτρηση 10/10/1993 Η' Βουλευτική Περίοδος 10/10/1993 έως 24/8/1996




170 46,88 3.235.017


111 39,30 2.711.737

Πολιτική Άνοιξη Σαµαράς Αντώνης του Κωνσταντίνου

10 4,88 336.460


Παπαρήγα Αλεξάνδρα του Νικολάου

9 4,54 313.001

ix. Εκλογές 22ας Σεπτεµβρίου 1996

Οι Βουλευτικές εκλογές του 1996 έγιναν στις 22 Σεπτεµβρίου. Το ΠΑΣΟΚ, για πρώτη φορά, πηγαίνει σε εκλογική µάχη, χωρίς τον ιδρυτή του, Ανδρέα Παπανδρέου, στη θέση του οποίου είχε αναδειχτεί ο Κώστας Σηµίτης ήδη από τις 22 Ιανουαρίου λόγω ασθενείας του πρώτου, που έθεσε τους στόχους του εκσυγχρονισµού των δοµών, της διοικητικής διάρθρωσης και της παραγωγικής βάσης της χώρας. Αντίπαλός του στις εκλογές του Σεπτέµβρη του 2006, ήταν ο Μιλτιάδης Έβερτ που είχε διαδεχτεί στην ηγεσία της ΝΔ, τον ηττηµένο από τις εκλογές του 1993, Κ. Μητσοτάκη. Ο τότε εκλογικός νόµος επέτρεψε στο ΠΑΣΟΚ να σχηµατίσει ισχυρή κυβέρνηση 162 βουλευτών, συγκεντρώνοντας ποσοστό 41,49% -το χαµηλότερο που έχει ποτέ εξασφαλίσει κυβερνητική πλειοψηφία στην Ελλάδα από το 1974. Δεύτερη έρχεται η ΝΔ µε 38,12% και 108 έδρες, τρίτο το ΚΚΕ µε 5,61% και 11 έδρες, ενώ στη Βουλή επιστρέφει ο Συνασπισµός µε 5,12% και 10 έδρες. Το


19

ΔΗΚΚΙ καταλαµβάνει 9 έδρες µε ποσοστό 4,43% υπό τον Δ.Τσοβόλα και εισέρχεται για πρώτη φορά σο Κοινοβούλιο. Οι εκλογές έγιναν µε τον Εκλογικό Νόµο 1907/1990 που είχαν γίνει και οι εκλογές του 1993, δηλαδή ενισχυµένη αναλογική µε τις ρήτρες του +1 και του 3%.

Εκλογική Αναµέτρηση 22/9/1996 Θ' Βουλευτική Περίοδος 22/9/1996 έως 14/3/2000



Σηµίτης Κωνσταντίνος του Γεωργίου

162 41,49 2.814.779

Νέα Δηµοκρατία Έβερτ Μιλτιάδης του Αγγέλου

108 38,12 2.586.089



11 5,6 380.046


Κωνσταντόπουλος Νικόλαος του Ανδρέα

10 5,12 347.236

Δηµοκρατικό Κοινωνικό Κίνηµα

Τσοβόλας Δηµήτριος του Κωνσταντίνου

9 4,44 300.954

x. Εκλογές 9ης Απριλίου 2000 Οι βουλευτικές εκλογές του 2000 έγιναν στις 9 Απριλίου. Ήταν η χρονιά µε το ιστορικό λάθος των exit poll. Η Ν.Δ., µε πρόεδρο από το 1997 τον Κώστα Καραµανλή, χάνει τις εκλογές για περίπου µια µονάδα από το ΠΑΣΟΚ του Κώστα Σηµίτη 42,74 και 43,79% αντίστοιχα. Πρόκειται για διαφορά 72.400 ψήφων, η οποία µάλιστα τις πρώτες ώρες µετά το κλείσιµο της κάλπης οδήγησε σε ένταση. Ακολουθεί το ΚΚΕ µε 5,5%. Ώρες αγωνίας έζησαν και στην Κουµουνδούρου µε τον ΣΥΝ να µετακινείται πότε άνω, πότε κάτω του 3% έλαβε 3,2%. Το ΔΗΚΚΙ απουσιάζει από τη Βουλή. Τότε ακούγεται για πρώτη φορά σε διαφηµιστικό σποτ της ΝΔ το τραγούδι «υπάρχει καλύτερη Ελλάδα. Από την άλλη όχθη το ΠΑΣΟΚ στα δικά του διαφηµιστικά αναφέρει «το µέλλον ξεκίνησε» Οι εκλογές διεξήχθησαν µε τον Εκλογικό Νόµο 1907/1990 που είχε ψηφίσει η κυβέρνηση Μητσοτάκη το 1990.


20


Ι' Βουλευτική Περίοδος 9/4/2000 έως 11/2/2004



Σηµίτης Κωνσταντίνος του Γεωργίου

158 43,80 3.008.081

Νέα Δηµοκρατία Καραµανλής Κωνσταντίνος του Αλεξάνδρου

125 42,73 2.934.948



11 5,52 379.280


Κωνσταντόπουλος Νικόλαος του Ανδρέα

6 3,2 219.988

xi. Εκλογές 7ης Μαρτίου 2004 Οι Βουλευτικές εκλογές του 2004 έγιναν στις 7 Μαρτίου. Έπειτα από 11 χρόνια, η ΝΔ µε αρχηγό τον Κώστα Καραµανλή επιστρέφει στην εξουσία. Με το πρόσταγµα των µεταρρυθµίσεων και της επανίδρυσης του κράτους εξασφαλίζει άνετη πλειοψηφία 165 εδρών µε ποσοστό 45,36%, έναντι 40,55% και 117 έδρες του ΠΑΣΟΚ, που πριν από δύο µήνες (Φεβρουάριος 2004) είχε εκλέξει ως νέο πρόεδρό του τον Γιώργο Παπανδρέου. Είχε ήδη προηγηθεί στις 7 Ιανουαρίου 2004, η παραίτηση του Κ.Σηµίτη από την προεδρία του ΠΑΣΟΚ. Καταγράφεται η πρώτη νίκη του Κ. Καραµανλή σε εκλογές και η πρώτη εκλογική αναµέτρηση του Γ. Παπανδρέου. Το ΚΚΕ καταλαµβάνει 12 έδρες µε ποσοστό 5,90% και ο Συνασπισµός 6 έδρες µε 3,26%. Εκτός Βουλής µένει και πάλι το ΔΗΚΚΙ που λαµβάνει 1,79% και ο νεοϊδρυθέν ΛΑ.Ο.Σ. του Γιώργου Καρατζαφέρη µε 2,19%. Οι εκλογές αυτές διεξήχθησαν µε τον Εκλογικό Νόµο 1907/1990, ενισχυµένης αναλογικής, που ψηφίστηκε το 1990. Ας σηµειωθεί παράλληλα ότι η διεξαγωγή των εκλογών την περίοδο αυτή έγινε εν µέσω ολυµπιακής προετοιµασίας.


21


ΙΑ' Βουλευτική Περίοδος 7/3/2004 έως 18/8/2007



165 45,36 3.360.424


Παπανδρέου Γιώργος του Ανδρέα

117 40,55 3.003.988



12 5,90 436.81

Συνασπισµός Ριζοσπαστικής Αριστεράς

Κωνσταντόπουλος Νικόλαος του Ανδρέα (από 12/12/2004 αρχηγός είναι ο Αλαβάνος Αλέξανδρος του Νικολάου)

6 3,26 241.714

xii. Εκλογές 16ης Σεπτεµβρίου 2007 Οι βουλευτικές εκλογές του 2007 διεξήχθησαν στις 16 Σεπτεµβρίου. Οι εκλογές ήταν πρόωρες, καθώς η θητεία της κυβέρνησης Καραµανλή έληγε κανονικά τον Μάρτιο του 2008. Ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραµανλής ζήτησε στις 17 Αυγούστου 2007 από τον Πρόεδρο της Δηµοκρατίας Κάρολο Παπούλια τη διάλυση της Βουλής και τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών, επικαλούµενος ως εθνικό θέµα τις µεταρρυθµίσεις στην παιδεία, οικονοµία και την κατάρτιση του προϋπολογισµού του 2008. Το αποτέλεσµα των εκλογών ήταν νίκη του κόµµατος της Νέας Δηµοκρατίας, µε πρόεδρο τον Κώστα Καραµανλή, και οριακή κοινοβουλευτική πλειοψηφία ητοι 152 έδρες (από το σύνολο των 300) στη Βουλή και ποσοστό 41,83%. Το ΠΑΣΟΚ αναδείχθηκε δεύτερο κόµµα υπό το Γ.Παπανδρέου µε ποσοστό 38,10% και 102 έδρες ενώ το ΚΚΕ µε την Αλέκα Παπαρήγα βρέθηκε στην τρίτη θέση µε 8,15% και 22 έδρες. Ο Αλέκος Αλαβάνος µε το ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ κέρδισε 14 έδρες και 5,04% ενώ στη Βουλή εισέρχετα και το ΛΑ.Ο.Σ. του Γ.Καρατζαφέρη µε ποσοστό 3,80% και 10 έδρες. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου σηµαντικότατο γεγονός που συγκλόνισε την Ελλάδα ήταν εκτεταµένες πυρκαγιές οι οποίες άρχισαν στις 24 Αυγούστου και είχαν σαν αποτέλεσµα να χάσουν τη ζωή τους 67 άνθρωποι και να καούν πολύ µεγάλες εκτάσεις στην Πελοπόννησο και την Εύβοια. Πολλές προεκλογικές δραστηριότητες σταµάτησαν στη διάρκεια των ηµερών από 25 Αυγούστου µέχρι 1-2 Σεπτεµβρίου. Ας σηµειωθεί ότι στις εκλογές αυτές συµµετείχαν και αρκετοί νέοι πολιτικοί


22

σχηµατισµοί. Αναφέρουµε τη Δηµοκρατική Αναγέννηση που ιδρύθηκε το 2003 από τον Στέλιο Παπαθεµελή. Στις βουλευτικές εκλογές του 2004 συνεργάστηκε µε την Νέα Δηµοκρατία, ενώ ο ίδιος ο Στ.Παπαθεµελής εκλέχτηκε στην Α΄ Θεσσαλονίκης µε το ψηφοδέλτιο της Νέας Δηµοκρατίας. Στις εκλογές του 2007 η Δηµοκρατική Αναγέννηση κατέρχεται αυτόνοµα, µε δικούς της συνδυασµούς. Την ΕΝ.ΑΝΤΙ.Α. (Ενωτική Αντικαπιταλιστική Αριστερά) έναν πολιτικό σχηµατισµό της επαναστατικής αριστεράς, που δηµιουργήθηκε µετά από αριθµό συνελεύσεων (Ιούνιος-Ιούλιος 2007) σε όλη την Ελλάδα στις οποίες πήραν µέρος µέλη εξωκοινοβουλευτικών οργανώσεων της αντικαπιταλιστικής αριστεράς, ανένταχτος κόσµος, συνδικαλιστές, εκπαιδευτικοί, φοιτητές (αρκετά µέλη της ΕΑΑΚ), µέλη κινήσεων της τοπικής αυτοδιοίκησης όπως και περιβαλλοντικών και αντιπολεµικών κινήσεων. Υποστηρίζεται από την Αριστερή Ανασύνθεση (ΑΡΑΝ), την Αριστερή Αντικαπιταλιστική Συσπείρωση (ΑΡΑΣ), την ΟΚΔΕ-Σπάρτακος και το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόµµα-Εργατική Αλληλεγγύη. Επιπρόσθετα κάνουν την εµφάνισή τους οι Οικολόγοι Πράσινοι που συµµετέχουν για πρώτη φορά σε βουλευτικές εκλογές. Έτσι ο χώρος της πολιτικής οικολογίας για πρώτη φορά από την εποχή των Oικολόγων Eναλλακτικών αντιπροσωπεύεται από ένα αυτόνοµο και ενωτικό σχήµα. Τέλος η Φιλελεύθερη Συµµαχία κινείται στο χώρο του κλασσικού φιλελευθερισµού, προτάσσοντας την ατοµική ελευθερία και τα ατοµικά δικαιώµατα στον πολιτικό, κοινωνικό και οικονοµικό τοµέα. Το ΔΗΚΚΙ που µετείχε στις εκλογές υπό το Δηµήτρη Τσοβόλα ανακοίνωσε τη διάλυση του κόµµατος.


ΙΒ' Βουλευτική Περίοδος 16/9/2007 έως 7/9/2009



152 41,84 2.994.979


Παπανδρέου Γιώργος του Ανδρέα

102 38,10 2.727.279



22 8,15 583.750

Συνασπισµός Ριζοσπαστικής Αριστεράς

Αλαβάνος Αλέξανδρος του Νικολάου

14 5,04 361.101

Λαϊκός Ορθόδοξος Συναγερµός

Καρατζαφέρης Γεώργιος του Ιωάννη

10 3,80 271.809


23

xiii. Εκλογές 4ης Οκτωβρίου 2009 Οι βουλευτικές εκλογές του 2009 στην Ελλάδα διεξήχθηκαν πρόωρα, κατόπιν αιφνίδιας διάλυσης της Βουλής και έκδοσης του σχετικού Προεδρικού Διατάγµατος 127/2009, στις 4 Οκτωβρίου, κατά τον τελευταίο εκλογικό νόµο 3231/2004, βάσει του οποίου το πρώτο κόµµα πριµοδοτείται µε 40 έδρες. Η προκήρυξη πρόωρων εκλογών ανακοινώθηκε αιφνίδια από τον τότε Πρωθυπουργό Κωνσταντίνο Καραµανλή µέσω τηλεοπτικού διαγγέλµατος[ στις 2 Σεπτεµβρίου του 2009. Ο πρωθυπουργός επικαλέστηκε ως λόγους για την απόφασή του καταρχάς τη δυσχερή κατάσταση της ελληνικής οικονοµίας, λόγω της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης του 2008 , ακόµα κυριότερα όµως, την άρνηση του ΠΑΣΟΚ να συνεργαστεί στο θέµα της εκλογής Προέδρου της Δηµοκρατίας. Συγκεκριµένα, ο Γιώργος Παπανδρέου είχε δηλώσει επίσηµα από το καλοκαίρι του 2009 ότι τον Φεβρουάριο του 2010 δε θα ψήφιζε τον Κάρολο Παπούλια, αποκλειστικά και µόνο για να προκαλέσει πτώση της κυβέρνησης, και µετά τις εκλογές θα τον ψήφιζε. Όπως τόνισε ο Καραµανλής, «η χώρα δεν αντέχει, ειδικά στη σηµερινή συγκυρία, µία προεκλογική περίοδο µέχρι το Φεβρουάριο, η οποία θα απέβαινε καταστροφική για την οικονοµία µας». Το αποτέλεσµα των εκλογών ήταν νίκη του κόµµατος του ΠΑΣΟΚ, µε πρόεδρο τον Γιώργο Παπανδρέου, µε 43,9% και 160 από τις 300 βουλευτικές έδρες, και σχηµατισµός από τον ίδιο κυβέρνησης. Η ΝΔ κατέλαβε 91 έδρες µε ποσοστό 33,47% και το ΚΚΕ ως τρίτο κόµµα συγκέντρωσε 7,54% και 21 έδρες. Ακολούθησε το ΛΑ.Ο.Σ του Γ.Καρατζαφέρη µε 5,63% και 15 έδρες και ο ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ µε το νεοεκλεγέντα πρόεδρο του κόµµατος, Αλέξη Τσίπρα µε 4,60% και 13 έδρες. Συγκεκριµένα στις 10 Φεβρουαρίου του 2008 εξελέγη πρόεδρος του κόµµατος, διαδεχόµενος τον Αλέκο Αλαβάνο, ο οποίος παρέµεινε πρόεδρος της κοινοβουλευτικής οµάδας του ΣΥΡΙΖΑ. Ο Τσίπρας συγκέντρωσε 840 ψήφους (70,41%) έναντι 342 ψήφων του Φώτη Κουβέλη (28,67%). Είναι το µεγαλύτερο που έχει λάβει υποψήφιος πρόεδρος του Συνασπισµού, χωρίς να προσµετράται η επανεκλογή του Ν. Κωνσταντόπουλου από το 2ο Συνέδριο το Μάρτιο του 1996, όταν δεν υπήρχε συνδιεκδικητής. Ύστερα από τη θριαµβευτική νίκη του ΠΑΣΟΚ και διαφορά 10 ποσοστιαίων µονάδων από τη ΝΔ, ο Κ. Καραµανλής ανακοίνωσε στις 5 Οκτωβρίου 2009 την παραίτησή του από την προεδρία της Νέας Δηµοκρατίας.


24


ΙΓ' Βουλευτική Περίοδος 4/10/2009 έως 11/4/2012



Παπανδρέου Γεώργιος του Ανδρέα 160 43,94 2.995.978

Νέα Δηµοκρατία

Καραµανλής Κωνσταντίνος του Αλεξάνδρου (από 30/11/2009 αρχηγός είναι ο Αντώνιος Σαµαράς)

91 33,49 2.283.562


Παπαρήγα Αλεξάνδρα του Νικολάου 21 7,53 513.787

Λαϊκός Ορθόδοξος Συναγερµός

Καρατζαφέρης Γεώργιος του Ιωάννη 15 5,62 383.522


Τσίπρας Αλέξιος 13 4,59 313.231

xiv. Εκλογές 6ης Μαϊου 2012

Οι βουλευτικές εκλογές του Μαΐου 2012 διεξήχθησαν από την Κυβέρνηση Λουκά Παπαδήµου 2011 την Κυριακή 6 Μαΐου σύµφωνα µε το σχετικό Προεδρικό Διάταγµα. Τα αποτελέσµατα των εκλογών έδειξαν σηµαντική άνοδο του ΣΥΡΙΖΑ (δεύτερο κόµµα). Αξιοποιώντας την λαϊκή δυσαρέσκεια για τις πολιτικές του λεγόµενου Μνηµονίου που θεωρούνται υπεύθυνες για την οικονοµική κατάσταση της χώρας, ο Αλέξης Τσίπρας οδήγησε τον ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές της 6ης Μαΐου 2012 στο 16,78%, από 4,6% που είχε αποσπάσει στις εκλογές του 2009, επιτυγχάνοντας ένα ιστορικό ρεκόρ στα µεταπολιτευτικά εκλογικά χρονικά της Ελλάδας για κόµµα της Αριστεράς. Παράλληλα σηµειώθηκε µικρή άνοδος του ΚΚΕ, σηµαντική πτώση του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ, η οποία παρόλα αυτά αναδείχθηκε σε πρώτο κόµµα, ενώ παρατηρήθηκε η είσοδος στη Βουλή των κοµµάτων Ανεξάρτητοι Έλληνες, Χρυσή Αυγή και Δηµοκρατική Αριστερά.Σύµφωνα µε τα επίσηµα στοιχεία που παραδόθηκαν στον Πρόεδρο της Δηµοκρατίας, Κάρολο Παπούλια, από τον Πρόεδρο της προηγούµενης Βουλής, Φίλιππο Πετσάλνικο, η ΝΔ καταλαµβάνει, σε επτακοµµατική πλέον Βουλή, την πρώτη θέση µε 18,85% και 108 έδρες, ενώ ακολουθεί ο ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος έρχεται δεύτερος µε 16,78% και 52 έδρες. Στις εκλογές έλαβαν µέρος 32 κόµµατα. Από τα συνολικά 36 κόµµατα που υπέβαλαν αιτήσεις συµµετοχής στις εθνικές εκλογές ο Άρειος Πάγος απέρριψε τη συµµετοχή τεσσάρων. Η Κυβέρνηση Λουκά Παπαδήµου σχηµατίστηκε στις 11 Νοεµβρίου 2011 ως συνέχεια της ανακοίνωσης της παραίτησης του έως τότε Πρωθυπουργού


25

Γιώργου Παπανδρέου και της Κυβέρνησής του έτσι ώστε να δηµιουργηθούν οι προϋποθέσεις σύστασης Κυβέρνησης ευρείας αποδοχής. Στην εθνική συνδιάσκεψη του ΠΑΣΟΚ στις 12 Μαρτίου του 2012 και µετά την παραίτηση του Γ.Παπανδρέου, ο Ε. Βενιζέλος ανακηρύχθηκε ο µοναδικός υποψήφιος για το αξίωµα του προέδρου του κόµµατος, καθώς ήταν ο µοναδικός ο οποίος κατάφερε να συγκεντρώσει τον απαραίτητο αριθµό υπογραφών βάσει καταστατικού. Έπειτα από συµφωνία τριών κοινοβουλευτικών κοµµάτων, του κυβερνώντος κόµµατος του ΠΑΣΟΚ, του κόµµατος της αξιωµατικής αντιπολίτευσης της Νέας Δηµοκρατίας και του Λαϊκού Ορθόδοξου Συναγερµού, διορίστηκε από τον Προέδρο της Δηµοκρατίας Κάρολο Παπούλια Πρωθυπουργός ο Λουκάς Παπαδήµος, πρώην Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και πρώην Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος. Η Κυβέρνηση, που θεωρήθηκε µεταβατική, απέβλεπε στην επίτευξη των στόχων που προέβλεπαν «οι συµφωνίες της Συνόδου Κορυφής των ηγετών της Ευρωζώνης της 26ης Οκτωβρίου 2011», η «εφαρµογή της οικονοµικής πολιτικής που συνδέεται µε τις αποφάσεις αυτές» και η διεξαγωγή εκλογών στις αρχές του επόµενου χρόνου, έπειτα από την ολοκλήρωση των απαραίτητων διεργασιών. Η Κυβέρνηση Παπαδήµου ορκίστηκε στις 11 Νοεµβρίου 2011 µε τη συµµετοχή σε αυτή 35 στελεχών της προηγούµενης Κυβέρνησης Παπανδρέου, έξι στελεχών από τη Νέα Δηµοκρατία και τεσσάρων από το ΛΑΟΣ. Η θητεία της έληξε στις 17 Μαΐου 2012 µε την παραίτησή της και την ανάληψη καθηκόντων από την κυβέρνηση Πικραµµένου. Η υπηρεσιακή κυβέρνηση Παναγιώτη Πικραµµένου ανέλαβε µετά την κυβέρνηση Λουκά Παπαδήµου, όταν τα κόµµατα που εξέλεξαν βουλευτές στις εκλογές της 6ης Μαΐου 2012 απέτυχαν να σχηµατίσουν κυβέρνηση γιατί δεν µπόρεσε να σχηµατιστεί η δεδηλωµένη πλειοψηφία των κοµµάτων της Βουλής προς στήριξή της. Την εντολή σχηµατισµού υπηρεσιακής κυβέρνησης έλαβε ο Πρόεδρος του Συµβουλίου της Επικρατείας Παναγιώτης Πικραµµένος από τον Πρόεδρο της Δηµοκρατίας Κάρολο Παπούλια στις 16 Μαΐου. Στην προσπάθεια σχηµατισµού κυβέρνησης, και καθώς κανένα κόµµα δεν κέρδισε την απόλυτη πλειοψηφία εδρών της Βουλής µετά τις εκλογές της 6ης Μαΐου ο Πρόεδρος της Δηµοκρατίας Κάρολος Παπούλιας ανέθεσε διερευνητικές εντολές στους αρχηγούς των τριών πρώτων κοµµάτων κατ' επιταγήν του Συντάγµατος. Και οι τρεις απέτυχαν να σχηµατίσουν κυβέρνηση και επέστρεψαν τις εντολές στον Πρόεδρο της Δηµοκρατίας. Ακολουθώντας το άρθρο 37 του Συντάγµατος, ο Πρόεδρος συνάντησε όλους τους αρχηγούς των κοινοβουλευτικών κοµµάτων στις 13, 14 και 15 Μαΐου για να προσπαθήσει να σχηµατιστεί κυβέρνηση. Όταν και αυτή η προσπάθεια απέτυχε, στις 16 Μαΐου κλήθηκε ο Πρόεδρος του Συµβουλίου


26

της Επικρατείας Παναγιώτης Πικραµµένος να σχηµατίσει υπηρεσιακή κυβέρνηση που θα διεξαγάγει εκλογές. Ο Πρόεδρος της Δηµοκρατίας διέλυσε τη Βουλή της ΙΔ΄ Περιόδου, προκήρυξε εκλογές για τις 17 Ιουνίου 2012, ηµέρα Κυριακή, και συγκάλεσε τη Βουλή που θα προέκυπτε από αυτές στις 28 Ιουνίου 2012. Η κυβέρνηση Πικραµµένου ανέλαβε να διενεργήσει τις εκλογές της 17ης Ιουνίου. Στο Υπουργικό Συµβούλιο της 10ης Ιουνίου 2012 αποφασίστηκε να µη λάβουν τις προβλεπόµενες αποδοχές για τη διάρκεια της θητείας τους τόσο ο Πρωθυπουργός όσο και οι Υπουργοί.

Εκλογική Αναµέτρηση 6/5/2012 ΙΔ' Βουλευτική Περίοδος 6/5/2012 έως 19/5/2012


Νέα Δηµοκρατία Σαµαράς Αντώνιος του Κωνσταντίνου 108 1.192.103 18,85

ΣΥΡΙΖΑ Ενωτικό Κοινωνικό Μέτωπο Τσίπρας Αλέξιος του Παύλου 52 1.061.929 16,79


Βενιζέλος Ευάγγελος του Βασιλείου 41 833.452 13,18

Ανεξάρτητοι Έλληνες Καµµένος Παναγιώτης του Ηλία 33 671.325 10,62


Παπαρήγα Αλεξάνδρα του Νικολάου 26 536.104 8,48

Λαϊκός Σύνδεσµος - Χρυσή Αυγή

Μιχαλολιάκος Νικόλαος του Γεωργίου 21 440.985 6,97

Δηµοκρατική Αριστερά Κουβέλης Φώτιος-Φανούριος του Ευαγγέλλου 19 386.394 6,11

xv. Εκλογές 17ης Ιουνίου 2012 Οι βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου 2012 διεξήχθησαν στις 17 Ιουνίου από την υπηρεσιακή κυβέρνηση Παναγιώτη Πικραµµένου επειδή στις προηγούµενες εκλογές -τον Μάιο του ίδιου έτους- δεν έγινε δυνατός ο σχηµατισµός κυβέρνησης που να έχει την εµπιστοσύνη της βουλής. Στις εκλογές του Ιουνίου πρώτο κόµµα ήλθε η Νέα Δηµοκρατία, δεύτερο κόµµα ο ΣΥΡΙΖΑ µε ποσοστά 29,7% και το 26,9% αντίστοιχα, ενώ τρίτο κόµµα ήλθε το ΠΑΣΟΚ µε ποσοστό 12,3%. Τα υπόλοιπα κόµµατα που εκλέγουν βουλευτές είχαν ποσοστά µικρότερα του 8% και είναι οι Ανεξάρτητοι Έλληνες, Χρυσή Αυγή, Δηµοκρατική Αριστερά και Κοµµουνιστικό Κόµµα


27

Ελλάδας. Μετά τις εκλογές τα κόµµατα Νέα Δηµοκρατία, ΠΑΣΟΚ και Δηµοκρατική Αριστερά συγκρότησαν την Κυβέρνηση Αντώνη Σαµαρά.


ΙE' Βουλευτική Περίοδος 17/6/2012 έως ...

Κόµµα Αρχηγός κόµµατος Έδρες

Ποσοστό (%)

Ψήφοι

Νέα Δηµοκρατία Σαµαράς Αντώνιος του Κωνσταντίνου 129 1.825.51

4 29,66

ΣΥΡΙΖΑ - Ενωτικό Κοινωνικό Μέτωπο

Τσίπρας Αλέξιος του Παύλου 71 1.655.042 26,89


Βενιζέλος Ευάγγελος του Βασιλείου 33 756.045 12,28

Ανεξάρτητοι Έλληνες Καµµένος Παναγιώτης του Ηλία 20 462.410 7,51

Λαϊκός Σύνδεσµος Χρυσή Αυγή

Μιχαλολιάκος Νικόλαος του Γεωργίου 18 426.027 6,92

Δηµοκρατική Αριστερά

Κουβέλης Φώτιος-Φανούριος του Ευαγγέλλου 17 384.971 6,25


Παπαρήγα Αλεξάνδρα του Νικολάου 12 277.214 4,50

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Εν κατακλείδι, στη σύντοµη αυτή αναφορά µας στο θεσµό των εκλογών επιδιώξαµε να παραθέσουµε µε ακρίβεια και πληρότητα τις εκλογικές αναµετρήσεις της περιόδου 1975 – 2012 και τη διαδικασία που ακολούθησαν. Παράλληλα έγιναν αναφορές στα εκλογικά συστήµατα, τους νόµους και τα εκλογικά δικαιώµατα. Ο κοινοβουλευτισµός στην Ελλάδα εδραιώθηκε ουσιαστικά µε αργά αλλά σταθερά βήµατα, µετά τα χρόνια της µεταπολίτευσης. Οι πολιτικοί αρχηγοί και τα κόµµατα που βρέθηκαν στην εξουσία παρά τη διαφορετικότητά τους, είχαν ως κοινό τους στόχο την ενδυνάµωση της χώρας. Το πρότυπο του ενεργώς πολιτικά πολίτη και η κατοχύρωση του εκλογικού δικαιώµατος µέσω της διαδικασίας των εκλογών είναι ταυτοχρόνως η κατοχύρωση και η προάσπιση του δηµοκρατικού πολιτεύµατος και των ιδανικών που αυτό πρεσβεύει.


28

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Ανδρέας Γ. Δηµητρόπουλος, Σύστηµα Συνταγµατικού Δικαίου (Μέρος Α: Γενική Συνταγµατική Θεωρία), εκδ. Αντ. Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη Ανδρέας Γ. Δηµητρόπουλος, Σύστηµα Συνταγµατικού Δικαίου (Μέρος Β: Οργάνωση και Λειτουργία του Κράτους), εκδ. Αντ. Σάκκουλα, Αθήνα-Θεσσαλονίκη Ανδρέας Γ. Δηµητρόπουλος, Η γένεση του κοινοβουλευτικού συστήµατος και η ανάδειξη της κυβέρνησης, 1988, εκδ. Αντ. Σάκκουλα Μαυριάς Κ., Συνταγµατικό Δίκαιο, εκδ. Αντ. Σάκκουλα, Αθήνα-Κοµοτηνή 2005 Αντώνη Μ. Παντελή, Εγχειρίδιο Συνταγµατικού Δικαίου, 2η έκδοση, εκδ. οίκος Α.Α. Λιβάνη Αντώνη Μ. Παντελή, Τα Ελληνικά Εκλογικά Συστήµατα και οι Εκλογές στον Ηλεκτρονικό Υπολογιστή (1926-1985), εκδ. Νέα Σύνορα Α.Α Λιβάνη Το Σύνταγµα της Ελλάδας, Σύγχρονη Νοµοθεσία, εκδ. Αντ. Σάκκουλα, Αθήνα – Θεσσαλονίκη ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ (LINKS): http://www.hellenicparliament.gr/Vouli-ton-Ellinon/To-Politevma/Ekloges/Eklogika-apotelesmata-New/

Documents

ΕΚΛΟΓΕΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 1975-2012 ELECTIONS OVER … · ii. ΕΚΛΟΓΕΣ 20 ... Ο άνθρωπος εµφανίζεται και δρα ως homo politicus, homo sociologicus