Uitvoeringsprocessen wendbaar en permanent in control

Your business technologists. Powering progress

Uuitvoeringsprocessenwendbaar en permanent in control

White paper

Uitvoeringsprocessen, wendbaar en permanent in control2

Visie op flexibele uitvoeringsorganisaties

Inhoud

1. Permanent in control met wendbare uitvoeringsprocessen 3

2. Het speelveld 5De context 5De uitvoeringsproblematiek 5Strategische keuze maken 6De richting bepalen 6

3. De business case 7Kwantitatieve voordelen 7Kwalitatieve voordelen 7De business case maken 7

4. De positionering 9Binnen de kaders van Nora 3.0 9Fundamentele keuzes 9Inpassen en combineren 10

5. De realisatie 11Integrale Business Rules Aanpak 11Fase 1: Oriëntatie/Discover 13Fase 2: Analyse (Logisch inrichten) 15Fase 3: Design/Ontwerp (Fysiek inrichten) 17Fase 4: Build/Implementatie (Technisch inrichten) 19Fase 5: Exploitatie/Beheer en Regie (verrichten/control) 22

6. Duurzame wendbaarheid 23

7. Referenties 25

8. Definities 26Over de auteur 27

Uitvoeringsprocessen, wendbaar en permanent in control 3

Uitvoeringsinstanties hebben veelvuldig te maken met politiek beleid dat met regelmaat wijzigt, waardoor bedrijfsregels (op basis van weten regelgeving) bijgesteld moeten worden en geoperationaliseerd. Om dat op alle lagen binnen een uitvoeringsorganisatie bij te kunnen benen is wendbaarheid een belangrijke succesfactor.

Dit white paper beschrijft de visie van Atos hoe uitvoeringsinstanties op een beheerste manier en stapsgewijs kunnen transformeren naar een duurzaam wendbare organisatie. Een organisatie die in control is, en de snelheid van wijzigingen in weten regelgeving kan volgen en snel kan omzetten in de operationele uitvoering daarvan.

Geïntegreerde regelgeoriën-teerde aanpak De kern van de hier gepresenteerde visie is gebaseerd op een geïntegreerde regelgeori-enteerde aanpak. Een aanpak die het gehele spectrum omvat van de omzetting van weten regelgeving in operationele regels in natuurlijke taal, tot aan de implementatie van deze regels in de proces ondersteunende IT systemen en het duurzame beheer daarvan.

Het gaat om mensenBij dienstverlening door de overheid gaat het om mensen, de burgers, bedrijven en de maat-schappij, zoals verwoord in de visie op publieke dienstverlening met de titel ‘ Dienstverlening draait om mensen’ van het VNG (Gemeenten Maart 2010). Het rapport vormt een actualise-ring van de commissie Jorritsma uit 2005.

Kwaliteit dienstverleningIn een recent onderzoek door de Nationale Ombudsman geven 77% van de ondervraagden aan dat zij ervaren dat de kwaliteit van dienst-verlening door de overheid de afgelopen jaren is afgenomen (Ombudsman 2013). Dit zijn geen opwekkende cijfers. Als belangrijkste oorzaken worden in dit rapport de complexiteit van en de frequente veranderingen in de weten regel-geving genoemd. Daarbij komt dat overheids-organisaties onafhankelijk van elkaar maar wel tegelijkertijd betrokken zijn bij een onderwerp dat de burger raakt, terwijl de regels slechts door een beperkte groep experts begrepen wordt.

Veel gehoorde irritaties zijn: lang wachten, geen antwoord krijgen, moeizame processen en moeilijk te begrijpen formulieren.

Er zijn in Nederland meer dan zeshonderd uitvoeringsinstanties die te maken hebben de uitvoering van weten regelgeving. Regels gebaseerd op overheidsbeleid (nationaal en Eu-ropees) en op de instrumenten die in het kader van beleid zijn ontwikkeld, zoals wetten, regels, kamerstukken en bestuursakkoorden.

Wet gebaseerd werkenOmdat rechtmatigheid en voldoen aan wet-telijke regels (compliance) essentieel is bij het nemen van de juiste beslissingen, is het kunnen herleiden van de beslislogica en bedrijfslogica naar de bedrijfsdoelen, wetgeving, reguleringen en beleid essentieel. Bij het wijzigen van de hierop gebaseerde operationele regels moet de impact op de organisatie en de doelstellingen eenvoudig kunnen worden ingeschat, evenals de impact op de ondersteunende IT systemen. Een integraal doorgevoerde regelaanpak is es-sentieel om daadwerkelijk ‘op de wet gebaseerd’ te kunnen werken.

SlimmerVoor uitvoeringsinstanties biedt een op de wet gebaseerde regelgeoriënteerde aanpak van de informatievoorziening ook het voordeel om ‘slimmer’ in plaats van ‘harder’ te moeten werken. Dat levert in een tijd van bezuinigingen en budgetkortingen op een natuurlijke wijze noodzakelijke besparingen op. Tegelijkertijd kan een wendbare organisatie de service aan de bur-ger en de ketenpartners verbeteren.

WendbaarheidWendbaarheid is het vermogen van een onderneming om zich aan te passen aan de veranderende omstandigheden buiten en bin-nen het bedrijf. Met ‘bedrijf’ wordt hier bedoeld: de organisatie, de bedrijfsprocessen en de IT ondersteuning van de bedrijfsprocessen. De meest succesvolle bedrijven hebben aange-toond dat zij in staat zijn om zich keer op keer aan veranderende (markt)omstandigheden aan te passen en de steeds wijzigende weten regelgeving te volgen.

1. Permanent in control met wendbare uitvoeringsprocessen

Wendbaarheid is ook het vermogen om vanuit het klantperspectief te denken en te handelen en om de wijzigende verwachtingen en be-hoeften van de verschillende klanten te kunnen volgen. De klant verwacht dat de dienstverle-ning verleend wordt vanuit de op dat moment geldende weten regelgeving, verordeningen, subsidies en dergelijke: vraag gestuurd vanuit de behoefte. Klanten - burgers en de bedrijven - staan in deze dienstverlening centraal.

Wendbaarheid is niet alleen een technisch vraagstuk. Het is ook een kwestie van instelling, houding en gedrag. De sleutel om duurzame wendbaarheid te realiseren, ligt in de directieka-mer ( waar het beleid wordt bepaald) en bij het management (dat dit beleid implementeert).

Belangrijke assetOm wendbaarheid te realiseren is het noodza-kelijk om bedrijfsregels als waardevolle activa (asset) op bedrijfsniveau te positioneren en nadrukkelijk niet op het niveau van een project of programma. Het op deze wijze strategisch positioneren van bedrijfsregels en Business Ru-les Management (BRM) is een belangrijke ‘best practice’ binnen de bredere Business Proces Management (BPM) visie op het optimaliseren en flexibiliseren van bedrijfsprocessen en de bijbehorende IT ondersteuning.

Integrale aanpakIn dit document presenteert Atos een complete, integrale en regelgeoriënteerde aanpak die begint bij de uit te voeren weten regelgeving en voert tot aan de bits en bytes van de IT on-dersteuning. De aanpak is niet alleen toepasbaar in een eenmalig project, maar werkt door in de beheerfasen van een voorziening. Zo realiseert deze unieke aanpak tevens permanente con-trole op de bedrijfslogica van het bedrijf. Dit is een belangrijke voorwaarde voor wet gebaseerd werken en alle situaties waar op elk gewenst moment het bewijs van compliance geleverd moet kunnen worden.


RuleArts levert een specifieke oplossing voor regelbeheer van operationele regels in natuur-lijke taal: RuleXpress. Meer informatie op: www.rulearts.com.

Blueriq levert een gelijknamige flexibele regelge-oriënteerde implementatie oplossing. Meer informatie op www.blueriq.nl.

Voordelen van deze integrale aanpak zijn:

Wendbaarheid (business agility). Transparantie ingericht waardoor altijd be-

wijsbaar compliant. Business in control door greep en zicht op de

eigen operationele regels. Permanente kostenbesparingen door efficiën-

ter wijzigingen kunnen doorvoeren. Kortere time-to-market door sneller wijzigin-

gen kunnen doorvoeren.

AtosDe integrale aanpak sluit aan op de technische randvoorwaarden die gecreëerd worden binnen het Nationaal Uitvoerings Programma (NUP) en geeft informatie technisch invulling aan burger en bedrijfsgerichte dienstverlening (houding en het gedrag van dienstverleners en de vraag en behoefte van inwoners centraal stellen). De visie werkt toe naar een overheid met een verschei-denheid aan frontoffices en enkele strategische centrale backoffices: burgers en bedrijven hoeven maar bij één deur aan te kloppen. De activiteiten en beslissingen in de keten achter die deur zijn op elkaar afgestemd. Daarnaast realiseert deze integrale aanpak aanzienlijke en blijvende kostenbesparingen op het onderhoud van IT systemen.

Atos is als systeemintegrator partner bij uitstek omdat Atos veel ervaring heeft in alle benodigde disciplines. Daarnaast beschikt Atos over strate-gische partnerships die vrijwel elke technologie stack afdekken. In het white paper worden twee van deze strategische partners genoemd: RuleArts en Blueriq. RuleArts met een specifieke oplossing voor regelbeheer van operationele regels in natuurlijke taal en Blueriq met een zeer flexibele regelgeoriënteerde implementatie oplossing.

LeeswijzerDit white paper schetst een blauwdruk waarmee uitvoeringsorganisaties hun wijze van werken op een beheerste en duurzame manier kunnen inrichten, zodat wendbaarheid een deel van de bedrijfsstructuur wordt.

Het eerste hoofdstuk is bedoeld voor diege-nen die zich snel een beeld willen vormen wat wendbaarheid kan opleveren en wat Atos daarin kan betekenen, zoals de bij de besluitvorming betrokkenen: de beslissers en de adviseurs van de beslissers. In het bijzonder zijn de eerste twee hoofdstukken interessant voor de CIO van de onderneming.

In het tweede hoofdstuk wordt het speelveld verkend en de oplossingsrichting aangegeven, terwijl het derde hoofdstuk richt zich op de afweging van investering en wat het wendbaar inrichten van de onderneming gaat opleveren. Dit laatste is geen koude en uitsluitend financiële calculatie, maar kijkt ook naar de ruimere toe-gevoegde waarde en effecten voor de onderne-ming.

Het vierde hoofdstuk richt zich op het positione-ren van de oplossing binnen relevante kaders. Het vijfde hoofdstuk gaat in op het daadwer-kelijk en integraal inregelen van de wendbare procesondersteuning van weten regelgeving tot aan de ‘bits en bytes’ van de ondersteunende IT voorzieningen.

Deze hoofdstukken vier en vijf geven praktische invulling aan wat in de eerste twee hoofdstukken is geschetst. De hoofdstukken zijn gericht op de adviseurs, de architecten, programma managers en in het bijzonder informatie managers.

Met het zesde hoofdstuk wordt het white paper afgesloten en de belangrijkste conclusies samengevat.

De voorbeeldenHet white paper illustreert met enkele eenvoudi-ge voorbeelden de regelgeoriënteerde aanpak, waarbij de producten van twee strategische partners worden beschreven: RuleArts en Blueriq.


2. Het speelveld

De moderne burger en met name de generatie-Y verwachten vooral in de digitale dienstverlening een onmiddellijke en vol-gens de op dat moment actueel geldende regels onderbouwde beslissing. Immers, de overheid maakt de regels. Waarom duurt het dan zo lang tot een beslissing (op basis van die regels) genomen kan worden?

Hoe kan op een duurzame, transparante en efficiënte wijze aan de verwachtingen worden voldaan?

Om die vraag te kunnen beantwoorden, kijken we eerst naar de uitvoeringsproblematiek, om vervolgens de passende strategie en de oplos-singsrichting te bepalen.

De contextOnze samenleving is gebaseerd op weten regelgeving. Wet- en regelgeving beschermt burgers en organisaties tegen onrechtmatig-heid en ongelijkheid. Wet- en regelgeving zorgt ook voor de rechten en plichten van burgers en bedrijven. Wet- en regelgeving moet zinvol zijn, uitvoerbaar en evolueert daarom door de jaren heen. Voortschrij-dend inzicht (ook vanuit de uitvoering en inspectie), jurisprudentie en (inter)nationale ontwikkelingen maken dat weten regelge-ving voortdurend wordt aangepast aan een nieuwe leefsituatie en omstandigheden. Het snel doorvoeren van veranderende weten regelgeving blijkt voor uitvoeringsinstanties een uitdaging op zich.

Als we naar uitvoeringsinstanties kijken, dan zien we dat deze vaak autonoom opereren. Elke uitvoeringsorganisatie heeft zo haar eigen pro-cessen, procedures, administratieve organisatie, informatiesystemen en ICT ingeregeld. Vaak zijn uitvoeringsinstanties intern opgedeeld in silo’s en bestaat er geen integraal klantbeeld voor de dienstverlening. Mede hierdoor is er in de loop der jaren een complex applicatielandschap ontstaan met veel redundantie in processen, procedures en systemen.. Elke nieuwe regeling resulteerde veelal in een nieuw systeem, dat weer gekoppeld moest worden met aanpalende systemen.

We zien gelukkig wel de positieve ontwikkeling vanuit het programma Compacte Rijksdienst, en ook dat overheidsinstanties steeds meer gebruikmaken van shared services diensten. Dit manifesteert zich vooral ten aanzien van Human Resources, Finance en Inkoop- en com-modity ICT-diensten. Standaardisatie houdt al in dat dergelijke ondersteunende diensten aan-zienlijk efficiënter én met een hogere kwaliteit en betrouwbaarheid worden geleverd.

Als we echter naar de primaire processen van uitvoeringsinstanties kijken, dan zien we dat daar de silo-architecturen vaak nog fier overeind staan. Dit houdt in dat zodra weten regelge-ving wijzigt of wordt geïntroduceerd, uitvoe-ringsinstanties voor een steeds lastigere taak komen te staan om alle geraakte processen, procedures, informatievoorziening en -syste-men te onderhouden.

Hoe meer er sprake is van interne silo’s, des te groter de problematiek. Het beheer en onder-houd wordt steeds arbeidsintensiever, moeilijker en duurder. En ook de doorlooptijd voor het doorvoeren van veranderingen in het primaire bedrijfsproces systemen op basis van veran-derende weten regelgeving wordt hierdoor steeds langer.

De uitvoeringsproblema-tiekElke uitvoeringsinstantie moet voldoende wendbaar zijn om aan de wisselende eisen en veranderende omstandigheden te kun-nen voldoen. Veranderingen die voortkomen uit weten regelgeving, maar ook uit nieuw beleid, (subsidie)regelingen, verordeningen en eventueel individuele afspraken. Welke uitvoeringsinstantie kan op dit moment zeggen dat zij zo wendbaar is, dat zij alle veranderingen gemakkelijk kan volgen?

Naast wendbaarheid in de organisatie betekent het ook impliciet de wendbaarheid van de IT voorzieningen. Aanpassingen aan nieuwe afspraken en regels moeten idealiter binnen enkele weken geïmplementeerd zijn.

Dat is zeker nog niet overal zo. Dat komt omdat bij veel overheidssystemen de bedrijfsre-gels nog op - ouderwetse - manier ‘hard’ zijn geprogrammeerd en vaak slecht gedocumen-teerd. Daardoor is het lastig om veranderingen trefzeker door te voeren. Vaak zijn er zes tot negen maanden nodig om een verandering te implementeren, omdat de proces ondersteu-nende systemen destijds niet zijn ontworpen om frequent te worden aangepast. Ook het voortbrengingsproces is vaak nog niet voldoen-de flexibel ingericht om te kunnen omgaan met de verschillende ritmes van de levenscycli van processen, bedrijfsregels, teksten en formu-lieren. De OTAP-straat is niet ingericht op de snelle en vaak ook frequente veranderingen die bedrijfsregels en -teksten ondergaan.

De problematiek waar uitkeringsinstanties mee te maken hebben is niet eenvoudig:

Snel op elkaar volgende wijzigingen in weten regelgeving vergen het uiterste van de organisatie.

De politiek is in de lead en uitvoeringsorgani-saties moeten het ingestelde beleid volgens de politieke agenda implementeren in hun uitvoeringsprocessen.

Tegelijk werken uitvoeringsinstanties met verouderde systemen en technologieën, die zij niet gemakkelijk kunnen vervangen.

Er zijn forse en verplichte besparingen opge-legd, die grootschalige vernieuwing in de weg staan.

De klanten (burgers en bedrijven) en ook de ketenpartners verwachten kwaliteit en foutloos werkende processen.

Dit in een veranderend speelveld binnen de overheid, waar uitvoeringsinstanties kampen met onvoldoende op elkaar afgestemde ICT, definities en ontologieën.

De problematiek raakt de kwaliteit van de dienstverlening van uitvoeringsorganisaties.

Daarbij komt dat interdepartementaal teveel ICT systemen en informatieconcepten onvoldoende op elkaar aansluiten en gebaseerd zijn op niet op elkaar afgestemde definities en metadata.


Strategische keuze makenDe inrichting van de voorzieningen moet flexibeler: vergunningen, ontheffingen en subsidies moeten sneller en met minder kosten gerealiseerd en gewijzigd worden. Concepten en IT bouwstenen moeten her-bruikbaar worden.

Het is een politieke keuze om de contacten met de burger zo veel mogelijk digitaal te laten verlopen en zo te bezuinigen op de uitvoe-ringskosten. Hoewel contact via e-mail veelal is uitgesloten, is het uiteindelijk de bedoeling dat alles verloopt via portaal-oplossingen. eHer-kenning en DigiD zorgen voor identificatie en authenticatie van ondernemers en burgers. Via standaarden als Digikoppeling worden actuele gegevens uit de basisregistraties opgehaald; de Berichtenbox wordt ingezet om met onder-nemers en burgers op een veilige manier te communiceren.

De applicaties zijn in beheer bij verschillende leveranciers, maar dezelfde regels zijn van toepassing bij verschillende stappen in het proces. Daarbij komt dat de Nederlandse weten regelgeving complex is: zij bestaat uit meerdere lagen en toevoegingen in de vorm van uitvoeringsbeleid en jurisprudentie. Dan zijn er specialisten nodig die precies weten hoe het recht in elkaar steekt en in de praktijk toegepast moet worden. Hoe zorgen we er voor dat het reële risico op inconsistente interpretatie van de regels in de verschillende deeltoepassingen structureel wordt voorkomen?

De strategische keuze die gemaakt moet wor-den, is die voor een andere aanpak en voor een technologie die beter dan de traditionele ma-nier van applicatiebouw tegemoet komt aan de eis van veranderbaarheid en onderhoudbaar-heid (ISO/IEC_25000 2011) van bedrijfsregels.

Ook de informatiehuishouding en de koppeling met weten regelgeving moet consistenter en beheersbaarder worden ingericht. Transparant verantwoorden van operationele afspraken en beslissingen en het terugleiden daarvan naar de kader gevende bronnen wordt daardoor een kwestie van een eenvoudig rapport. Complian-ce kan zo eenvoudig toegankelijk en duurzaam worden ingericht.

Een integrale en regelgeoriënteerde aanpak van deze problematiek wordt inmiddels door velen als de juiste strategische keuze gezien om op-lossingen voor deze problematiek te realiseren.

De richting bepalenDigitale dienstverlening staat hoog op de politieke agenda en daardoor zijn er steeds meer uitvoeringsinstanties en gemeentes die inzetten op regel gebaseerde IT voor-zieningen, zoals Business Rules Engines en beslisbomen. Deze kunnen zonder pro-grammeerwerk verandering gemakkelijker accommoderen. Bijvoorbeeld bij aanvraag-processen voor bouwvergunningen of het aanvragen van een WMO voorziening.

Ook buiten de publieke sector zetten bedrijven in op meer regel gebaseerde systemen en aanpakken. Immers bedrijfslogica en de bijbe-horende bedrijfsregels maken het overgrote deel uit van de essentiële functionaliteit van software en zijn het meest aan verandering onderhevig. Door toepassing van een integrale regelgeoriënteerde aanpak en de bijbehorende veranderingsvriendelijke technologie kunnen aanzienlijke besparingen bereikt worden. Dit vergt een initiële investering, maar die kan snel terugverdiend worden. Veelal al binnen een jaar doordat de benodigde ontwikkeltijd gemiddeld met 25-50% verminderd kan worden. De door-looptijd om een pakket wets- en beleidswijzigin-gen door te voeren wordt daarmee verkort tot enkele weken in plaats van de huidige zes tot negen maanden. Uiteindelijk kunnen de onder-houdskosten duurzaam met 50-70% dalen, wat een positieve invloed heeft op de TCO.

Atos zet met zijn dienstverlening in op een meer regelgerichte aanpak, die ook borgt dat de beslissingen op de juiste juridische basis en grondslag (rechtmatigheid) genomen worden. Dit in tegenstelling tot een meer procesgerichte aanpak, die alleen de juiste stappen borgt. Processen zijn op de keper beschouwd ook een verzameling van regels. Specifieke regels (procesregels) die bepalen welke stappen of activiteiten in welke volgorde worden genomen. Hoewel deze procesregels niet zo vaak aan wijziging onderhevig zijn als beslisregels, beho-ren ook zij tot de integrale regelgeoriënteerde

aanpak. Zij vertegenwoordigen de kennis wat de handigste en meest efficiënte volgorde is om dingen te doen.

De gecombineerde toepassing van regel gebaseerde implementatietechnologie en het inrichten van regelbeheersing in natuurlijke taal aan de kant van de business leidt tot duur-zaam effectievere digitale dienstverlening en tegelijkertijd tot een aanzienlijke en blijvende kostenreductie.

Naast kostenbesparingen levert het sneller kun-nen reageren op interne en externe invloeden betere service aan burgers en bedrijven en aan ketenpartners op. Voor de eigen organisatie levert de regelgeoriënteerde aanpak eenduidi-ger communicatie op en daarmee minder ruis en overhead.

De voordelen van een regelgeoriënteerde aanpak zijn daarmee groot, zowel financieel als ook op de bedrijfsvoering. Het valt echter niet mee om een goede business case op te stellen en het management te overtuigen van de noodzaak van permanente greep en zicht op de eigen bedrijfslogica en de IT implementatie daarvan.

Bedrijfsregels zijn de vertaling van de bedrijfsstrategie, weten regelgeving en bedrijfsexpertise naar concrete en operationele richtlijnen en afspraken. Bedrijfsregels zijn te vinden in handboe-ken, procedures en ook in bestaande IT-systemen.


3. De business case

Hoewel het strategisch beheren van kennis en bedrijfslogica voor senior managers vaak evident is, leeft het vraagstuk van de busi-ness case hiervoor nog steeds bij vooral het hoger en middenkader in ondernemingen. Dat is niet verwonderlijk omdat zij worden afgerekend op de resultaten op de korte en hooguit middellange termijn.

Hoe kunnen gemaakte investeringen snel worden terugverdiend? De gecombineerde toepassing van regel gebaseerde imple-mentatietechnologie en het inrichten van regelbeheersing in voor de business toeganke-lijke natuurlijke taal leidt aantoonbaar tot een duurzaam wendbare en effectievere digitale dienstverlening. Tegelijkertijd leidt dit ook tot een aanzienlijke en blijvende kostenreductie. Maar kan dit in financiële termen onderbouwd worden en is dit met een hoge voorspellende waarde te calculeren?

Naast duidelijke kwantitatieve voordelen moeten in de business case ook de kwalitatieve voordelen ingeschat worden: pas dan is sprake van een zinvolle business case.

Kwantitatieve voordelen Wendbaarheid:

door permanente en heldere zicht en ste-vige greep op de bedrijfseigen bedrijfslo-gica;

doordat de impact van regelwijzigingen snel en trefzeker bepaald kan worden.

Kostenreductie: door minder inspanning voor de initiële

bouw doordat er minder geprogrammeerd hoeft te worden;

door verminderde onderhoudsinspan-ning. Voor het onderhoud van de business logica is het niet meer nodig te program-meren.

Kortere time-to-market doordat regelgeori-enteerde systemen veel sneller ontwikkeld en aangepast kunnen worden aan nieuwe regelgeving dan conventionele systemen.

KostenvoordeelPraktijkervaringen laten zien dat besparin-gen van gemiddeld 30% op inspanning op vergelijkbare werkzaamheden ten opzichte van klassieke requirements engineering zijn te behalen. Onder andere doordat het helder en compleet krijgen van regelspecificaties vroeg in het voortbrengingsproces plaats vindt en er minder tekstuele ontwerpen opgesteld hoeven te worden. In de realisatiefase zijn in deze praktijkervaringen ten opzichte van klassieke programmering nogmaals 30% aan besparin-gen gemeten. In totaal zijn ten opzichte van een klassieke ontwikkelaanpak gemiddelde be-sparingen van 50% gemeten (Bosch Software Innovations 2008).

Kwalitatieve voordelenNaast de kwantitatieve voordelen – wendbaar-heid, kostenreductie en time-to-market – zijn er ook kwalitatieve voordelen, die pleiten voor het inzetten op regeloriëntatie voor bedrijfsonder-steuning en applicatiebouw:

Bedrijfslogica wordt als waardevolle asset onder beheer geplaatst.

Transparantie en navolgbaarheid van de bedrijfslogica met traceerbaarheid vanaf de bedrijfsdoelstellingen en de weten regelge-ving tot aan de geautomatiseerde beslissin-gen en regels.

Trefzeker kunnen veranderen (first time right); Breed beschikbaar over applicaties en orga-

nisatorische grenzen heen (geen onnodige applicatie silos).

Kwaliteitverbetering (minder bugs). Hergebruik van de beslislogica over proces-

sen heen. Eenduidig permanent beheer van beslislogica

en van de bedrijfsregels. Vermogen on snel te kunnen veranderen als

dit nodig is voor de bedrijfsvoering in plaats van te moeten wachten op een volgende release cycli.

Minder technisch georiënteerde testen nood-zakelijk.

De voordelen van een regelgeoriënteerde aan-pak zijn aanzienlijk, zowel in financieel opzicht als in positieve invloed op de wendbaarheid van de bedrijfsvoering.

De business case makenVoor het maken van een solide business case voor bedrijfsbrede regeloriëntatie zijn er vier aspecten daarbij betrokken moeten worden:

Waarde van de intellectuele bedrijfsmiddelen (bedrijfsregels en bedrijfslogica).

Potentieel toegevoegde waarde (betere service).

Kosteneffectiviteit (TOC, positief effect op bedrijfsklimaat).

Kortere time-to-market (wendbaarheid).

Het is een snel gemaakte fout om in deze tijd van economische teruggang uitsluitend te kijken naar de kosten en de baten en de waarde van de onderneming zélf bij het maken van de business case buiten beschouwing te laten. De eerste twee zijn voor de duurzaam profitabele bedrijfsvoering wellicht belangrijker dan het kijken naar kosten alleen.

Waarde van de intellectuele bedrijfs-middelenDe waarde van kennis en bedrijfslogica is niet gemakkelijk en exact in te schatten. Iedereen kent het gezegde ‘kennis is macht’, dat zeer waar is. Een mogelijkheid om de waarde van deze’ macht’ in te schatten, is te kijken naar de kosten die gemoeid zijn om deze kennis op te bouwen, te onderhouden en actueel te houden. De volgende onderdelen zijn daarbij van belang:

Markt waarde: wat is de bedrijfslogica waard op de open markt? Wat kost het om een team van experts in te huren (die daarna weer weg gaan), wat kost het om intern een team van experts op te bouwen en in dienst te houden? Wat is een patent waard?

Kennisverloop: wat kost het om de instroom van personeel te trainen, die nodig is om de doorstoom op te vangen?

Aansprakelijkheid: hoe kwetsbaar is de on-derneming voor juridische aansprakelijkheid, product traceerbaarheid, de noodzaak om te verantwoorden, en voor afspraken gemaakt en vastgelegd in contracten.


Ondernemingen hebben vaak wel de waarde hun fysieke bedrijfsmiddelen goed in kaart gebracht en op de balans gezet, maar heb-ben veelal geen idee van de waarde van hun intellectuele bedrijfsmiddelen. Experts schatten dat deze waarde die van de fysieke bedrijfsmid-delen met een factor 5 tot 10 overstijgt (Bontis 2000), (LIONE n.d.). Voor een eerste globale inschatting is deze factor een eerste houvast.

Potentieel toegevoegde waardeUiteindelijk komt het er op neer wat het op langere termijn financieel en in het kader van de bedrijfsdoelstellingen aan toegevoegde waarde oplevert. Deze baten kunnen een verhoogde productiviteit zijn van kenniswerkers, snellere time-to-market van producten en diensten en een betere, snellere en juridisch accurate ser-vice aan klanten. De belangrijkste toegevoegde waarden liggen in:

De permanente greep en zicht op de be-drijfslogica en veel sneller te onderbouwen juridisch juiste (rechtmatige) en navolgbare (transparante) beslissen.

Het minimaliseren van het dupliceren van kennis, delen van kennis over de gehele organisatie (ook over landsgrenzen heen). Dit komt vooral de kwaliteit van de procesonder-steuning ten goede.

Daarbij moet ook de potentiele schade worden meegenomen, die kan ontstaan door onrecht-matige beslissingen en de gemoeide kosten van de juridische en organisatorische nasleep daarvan.

KosteneffectiviteitDoor in het bijzonder het permanente zicht en de greep op de eigen bedrijfslogica zijn on-dernemingen in staat trefzekerder te opereren en te veranderen. Ook heeft het consistente gebruik van het bedrijfsvocabulaire een groot en gezond effect op het verminderen van ruis en misverstanden (Clarke n.d.), (IDC 2008). De belangrijkste voordelige effecten op de kosten komen voort uit:

Heldere communicatie en beperking van de communicatieoverhead in woord en geschrift, minder misverstanden en gevolg-fouten.

Door kwalitatief betere afstemming een ver-hoogde productiviteit met minder mensen en uiteindelijk meer innovatiekracht.

Door de kwalitatief betere afstemming kosten besparingen bij wijzigingen en aanpassingen in de procesondersteuning.

Uiteindelijk leidt dit alles tot een hogere bedrijfswaardering.

Kortere time-to-marketDe op wendbaarheid ingerichte IT voorzienin-gen en de centrale besturing daarvan levert in de commerciële markt een belangrijk concur-rentievoordeel op. Maar ook voor uitvoeringsin-stanties is de snelheid waarmee aanpassingen aan de regels kunnen worden doorgevoerd een belangrijke waarde in de dienstverlening. Intern kan het voorkomen dat er tijdelijk werk met de hand uitgevoerd moet worden (of opgespaard moet worden), omdat de IT voorzieningen nog niet gereed zijn.

Zo simpel?Bij het opstellen van de business case voor regeloriëntatie moet vaak een oplossing gevon-den worden voor:

Het ontbreken van een baseline: slechts weinig organisaties hebben een goed idee van de (doorgaans hoge) kosten gemoeid met het niet in de greep hebben van het eigen bedrijfsvocabulaire en bedrijfslogica.

Het ontbreken van een gedeelde manage-mentvisie: in de praktijk heeft ieder onder-deel van de onderneming een eigen agenda. Het dan ook zaak deze agenda’s op elkaar af te stemmen en om te gaan met de belangen van de verschillende managers.

De complexe link tussen oorzaak en effect: hoe kan voldoende worden aangetoond dat verbeteringen in de bedrijfsvoering aan ken-nisbeheer en regeloriëntatie moeten worden toegeschreven?

Het maken van een waterdichte business case is daarmee verre van eenvoudig. Hoe dan ook: een gedachtenexperiment waarbij de organisa-tie twee dagen lang geen gebruik mag maken van bedrijfslogica en bedrijfsvocabulaire geeft al snel een indruk van de grote waarde die deze twee hebben voor het bestaan van het bedrijf. Uiteindelijk kan geen beslissing worden geno-men en geen klant meer goed worden gehol-pen. De kennis van het bedrijfsvocabulaire, de bedrijfsregels en de bedrijfslogica is essentieel.


4. De positionering

Als over bedrijfsregels en bedrijfsregel vriendelijke architecturen wordt gesproken, duikt al snel de vraag op: wat is een bedrijfs-vriendelijke architectuur waar bedrijfsre-gels op een effectieve en goed te beheren manier gepositioneerd kunnen worden? Een bedrijfsregel vriendelijke architectuur is immers een voorwaarde voor een suc-cesvolle bedrijfsbrede implementatie van regeloriëntatie. Niet alleen op het technische vlak, maar ook op het vlak van informatie management.

Op het technische vlak is een gelaagde Service Oriented Architecure (SOA) een voorwaarde en een Enteprise Service Bus (ESB) wenselijk om de met Business Rules Engines (BRE) gerealiseerde beslisservices te ontsluiten voor verschillende toepassingen. Vanuit informatie management is een gezond en bedrijfsbreed of ketenbreed gedeeld begrippenmodel noodza-kelijk. Semantische puzzelstukken zijn veelal nog verspreid over werkinstructies, procedures, IT-applicaties en zitten deels in de hoofden van de materiedeskundigen.

Binnen de kaders van Nora 3.0De Nederlandse Overheid Referentie Architec-tuur (NORA) geldt als norm voor de gehele overheid (BZK, Brief minister BZK over grote ICT-projecten. Kamerstuk 26 643, nr. 128 n.d.). Dat komt tot uitdrukking in de van NORA afgeleide Model Architectuur voor de Rijks-dienst (MARIJ) en in het Nationaal Uitvoerings-programma e-overheid (iNUP (BZK, Nationaal Uitvoeringsprogramma Dienstverlening en e-overheid. n.d.)).

Een geïntegreerde regelaanpak ondersteunt de NORA-principes:

Toegankelijk: dynamische en op regels gebaseerde vraag gestuurde informatie portalen ondersteunen afnemers bij hun in-formatievraag of aanvraag van een publieke dienst.

Standaard: bedrijf regeloriëntatie biedt de mechanismen om afnemers (burgers en bedrijven) uniform en gelijk te behandelen.

Dat kan worden gerealiseerd door generieke regelgeoriënteerde oplossingen, die breed kunnen worden hergebruikt.

Gebundeld: door indicatiestellingen en dynamische aanvraagmodules als regel gebaseerde service ter beschikking te stellen wordt geborgd dat iedere overheidsinstantie gebruik kan maken van de zelfde indicatie- of besliscomponenten. Bundelen van gerelateer-de diensten kan daardoor eenvoudig worden gerealiseerd.

Transparant: Naast toegang tot de voor hun relevante informatie, met behulp van de ge-externaliseerde operationele regels in natuurlijke taal ook een benomen besluit nader onderbouwd worden. Het besluit wordt daarmee tot op detail transparant en navolg-baar voor de afnemer.

Betrouwbaar: Door goed ingericht re-gelbeheer wordt permanent geborgd dat beslissingen juist, en volgens de actuele van toepassing zijnde regels (al dan niet geauto-matiseerd) worden genomen.

Huidige architecturen zijn doorgaans nog maar in geringe mate ontworpen met regel oriëntatie in het achterhoofd. Ook door de werkgroep NORA wordt dit gezien (W. NORA 2012). Zeker wanneer regel oriëntatie nodig is bij samen-werkende organisaties, is de governance van bedrijfsregels van belang, zoals bijvoorbeeld de afspraken en regels rondom het Omgevings-loket. NORA versie 2.0 en ook 3.0 zijn nog vrij sterk data- en procesgericht..

Fundamentele keuzes De kern van de bedrijfsregelaanpak is het schei-den van systeemaspecten: regels, gegevens en procesoverwegingen. Deze drie systeemaspec-ten hebben ieder hun eigen tempo van veran-deren. Gegevens zijn constant in beweging:, wij spreken dan ook vaak van ‘gegevensstromen’. Processen echter hebben een redelijk stabiel karakter. Goed ingerichte processen verande-ren nauwelijks in de tijd. Regels veranderen op grond van wijzigende weten regelgeving, beleid en andere factoren veel frequenter. Het verdient dan ook aanbeveling om procesa-specten en regelaspecten architectonisch te onderscheiden en niet te vermengen.

1 Gebaseerd op van Halle, STEP principes (Halle, Business Rules Applied, building better systems using the Business Rules Approach 2002)

Kernprincipes1

Zoveel als mogelijk scheiden van de ‘know’ (kennis en bedrijfsregels) van de ‘flow’ (activi-teiten en processen).

Handhaven van traceerbaarheid van elke bedrijfsregel in twee richtingen: opwaarts naar zijn oorsprong (bv. wet- & regelgeving, en beleid) en neerwaarts naar de implemen-tatie van de regel en de plaatsen waar de regel wordt uitgevoerd.

Externaliseren van beslissingen en regels door deze uit te drukken in een formaat begrijpelijk en toegankelijk voor mensen uit de business. Bij voorbeeld in gestructureerd Nederlands op basis van RuleSpeak. Dit is van belang omdat de het eigenaarschap van de bedrijfsregels bij de business ligt.

Voorsorteren op technische verander-vriendelijkheid door bewust en strategisch te kiezen voor Business Rule Engine (BRE) technologie.

Aanvullende technische principes Technische scheiding tussen presentatie,

proces, regels en data. Beslisservices zijn herbruikbare functionalitei-

ten op basis van regelsets. Breed beschikbaar stellen van basisfuncties

(beslisfuncties, rapportagefuncties, com-municatiefuncties) en het stimuleren van hergebruik daarvan.

Breed ontsluiten en beschikbaar stellen van de verzameling van (ICT) componenten waarmee de dienstverlening kan worden ondersteund door middel van een service georiënteerde architectuur.

Besluiten kunnen worden na voltrokken aan hand van de weten regelgeving ten tijde van het tijdstip en situatie waar het besluit over gaat (zowel de feitelijke situatie en vastgeleg-de gegevens, als ook de ‘stand’ van de weten regelgeving van dat moment: tijdreizen).

Voortbrengingsproces Scheiden van oriëntatie/inventarisatie,

analyse en ontwerp, wat de traceerbaarheid van ontwerpbeslissingen en regels ten goede komt.

Analyses van wet en regelgeving en be-leidsregels worden niet beïnvloed door de bestaande situatie in processen of applicaties.


Inpassen en combinerenEen regelgeoriënteerde architectuur kan niet op zich zelf staan, maar moet op de juiste manier worden gecombineerd en ingepast worden in de totale enterprise architectuur. Oftewel: het geheel aan principes, methoden en modellen die worden gebruikt bij de realisatie van de inrichting van de onderneming. Dit omvat de or-ganisatorische en procesmatige aspecten, maar ook governance en compliance, de informatie-huishouding, ondersteunende informatiesyste-men en infrastructuur. Daarom is het goed om te kijken wat regeloriëntatie toevoegt.

ServiceoriëntatieBij klassieke client-server zijn in de applicatie laag de proceslogica (procesregels) en de be-drijfslogica (bedrijfsregels) veelal nog met elkaar verweven. Bij een regelgeoriënteerde en service georiënteerde architectuur wordt beslislogica en andere bedrijfslogica strikt gescheiden van proceslogica. Beslislogica en bedrijfsregels wor-den eenvoudig beschikbaar gesteld als regel gestuurde services.

Een van de hoofdredenen om de combina-tie van een regelen service georiënteerde architectuur toe te passen is de bedrijfsbrede beschikbare flexibiliteit van de IT voorzieningen die nodig is om de impact van verandering te minimaliseren. Een typische regelen service georiënteerde architectuur wordt zo opgezet dat de regel gestuurde services zelf slechts zelden zullen wijzigen, terwijl de regels, die binnen deze service worden toegepast gemak-kelijk kunnen wijzigen zonder verdere impact. Dit wordt doorgaans gerealiseerd door middel van business rules engine (BRE) technologie. Op deze wijze wordt het mogelijk veranderin-gen door te voeren zonder dat hiervoor de procesimplementatie aangepast en opnieuw uitgerold hoeft te worden.

Figuur 1. Beoordelingsservice toegepast in de processtap ‘beoordeel aanvraag’

Dynamische ApplicatiesDe regel gebaseerde aanpak voorziet in processen en taken, die geheel of grotendeels door regels gestuurd worden: beslisregels, flow regels, regels voor vorm en presentatie en data integriteit regels. Door de hoge mate van regelsturing is deze applicatievorm snel en dynamisch aan veranderende omstandigheden aan te passen. Op deze manier is het mogelijk om zeer flexibele Service-Oriënted Business Applications (SOBA) te realiseren.

Business IntelligenceBusiness Intelligence is tegenwoordig niet meer weg te denken als ondersteuning van het management om op trends en ontwikkelingen te reageren. Data van verschillende bronnen word verzameld, geanalyseerd en omgevormd tot relevante informatie voor bijsturing of een te nemen beslissing. De toepassing van regelori-entatie en regelbeheer maakt het mogelijk om deze bijsturing en beslissingen in hoge mate te automatiseren. De voordelen die ontstaan door BI en regeloriëntatie te combineren gaan daar-mee verder dan het rapporteren van relevante informatie alleen. Regeloriëntatie voegt daaraan toe dat deze automatische sturing gemakkelijk, snel en transparant kan worden bijgesteld.

Enterprise Decision Management Enterprise Decision Management (EDM) beoogt alle beslissingen, die door een onderneming worden genomen in kaart te brengen, te verbin-den en waar mogelijk te automatiseren. Daarbij leunt EDM in hoge mate op een integrale en regelgeoriënteerde aanpak. Daarnaast maakt EDM ook gebruik van de met BI en predictieve analyse gewonnen sturingsinformatie om operationele en tactische beslissingen aan te scherpen en deze run-time aan de actuele situ-atie aan te passen.

EDM vereist een coherente methodologie en de juiste ondersteunende en met elkaar verbon-den gereedschappen, die de levenscyclus van bedrijfsregels zo goed mogelijk afdekken. Pas als deze voorwaarde is ingevuld kunnen de resultaten van de door BI gewonnen predictieve analyse worden omgezet in real-time en antici-perende bijsturing van operationeel beleid en de daaruit voortvloeiende operationele regels.

EDM is een belangrijk onderdeel van Enterprise Architectuur (EA) (Tortolero 2008).

Subsidieaanvraagproces

Accepteeraanvraag

BusinessRules

Engine

Beoordelings-service

Registreeraanvraag

Beoordeelaanvraag

Communiceeruitkomst


2 De figuur is ontleend aan het negenvlaksmodel van Rik Maes e.a. (Rik Maes 2003)

5. De realisatie

Naast de inzet van veranderingsvriende-lijke en daarmee wendbare technologie is een integraal in de organisatie ingebed voortbrengingsproces nodig om de vereiste wendbaarheid gecontroleerd en betrouw-baar te realiseren. Dit voortbrengingsproces start met de input van weten regelgeving en andere beleidsbronnen die uitgangspunt zijn voor de onderneming.

Vanuit het IT perspectief vallen zaken zoals rechtmatigheid van beslissingen en de juistheid op basis van beleid, weten regelgeving en de daarop toegepaste jurisprudentie buiten de IT horizon. Voor een integrale aanpak zijn deze aspecten echter van groot belang voor de be-drijfsvoering, en daarmee ook transitief voor de IT ondersteuning die deze bedrijfsvoering dient te ondersteunen.

Om integraal wendbare procesondersteuning in te richten en duurzaam te realiseren moeten er:

Een organisatie brede regel gebaseerde manier van denken en organiseren worden ingericht (in tegenstelling tot procesmatig denken en organiseren);

Een daarbij passende integrale en regelgeori-enteerde aanpak en werkwijzen met elkaar aanvullende methodes worden ontworpen;

Passende en regelvriendelijke technologie worden gebruikt.

Dit komt tot uiting in een integrale aanpak, waarbij verschillende disciplines nauw moeten samenwerken om het beoogde resultaat te realiseren. Deze disciplines komen bij elkaar op het vlak van informatiemanagement. Immers, iedere discipline heeft elementen van de voor het bedrijf belangrijke informatiestromen nodig voor de uitoefening van de eigen bedrijfsfunc-tie. Het effectief omgaan met bedrijfsregels vormt daarmee een essentieel, misschien wel het belangrijkste onderdeel van informatiema-nagement2 voor de bedrijfsvoering.

De kern van regelgedreven informatiema-nagement en de business engineering aanpak (Alcedo Coenen, Leo Hermans, Matthijs van Roosmalen, Silvie Spreeuwenberg 2008) is het bedrijfsvocabulaire waarop idealiter alle bedrijfscommunicatie is gebaseerd. Met dit bedrijfsvocabulaire kunnen alle bedrijfsregels en organisatorische rollen en verantwoordelijkhe-den effectief worden uitgedrukt. In hoofdstuk ‎5 wordt dieper ingegaan op de wijze waarop dit ingericht moet worden om de voordelen van de integrale regel gebaseerde aanpak te kunnen plukken.

Integrale Business Rules AanpakDe integrale veranderstrategie van Atos omvat meer dan een technisch en organisatorisch inrichtingsmodel. Het omvat ook een aanpak om dit inrichtingsmodel te kunnen exploiteren in projecten en in beperkte adaptaties.

Bij deze regelaanpak worden zeven afzonderlij-ke fasen onderkend die weliswaar een logische volgorde hebben, maar niet op de wijze van het klassieke watervalmodel gehanteerd mogen worden. De fasen moeten veelmeer worden geïnterpreteerd als itererende stappen om tot het gewenste resultaat te komen. De Agile methodiek SCRUM sluit dan ook uitstekend aan bij een regelaanpak.

Figuur 2. Business engineering aanpak toegepast

Business Domain

Strategisch richten:strategie & beleid

Bu

sin

ess

Info

rmat

ieT

ech

no

logi

e

Tactischinrichten

Operationeelverrichten:uitvoering

Demand

Regie voeren

Supply

Delivery

Organisatie,rollen enfuncties

Bedrijfs-processen

Instructies voorbeslissen ahv

de regels

Geautomatiseerdebedrijfsbeslissingen

& regels

Werkinstructies

Geautomatiseerdebedrijfsprocessen

Bedrijfs-vocabulaire

Bedrijfs-beslissingen

& regels

Juridischfunctioneel

ontwerp


Verder wordt in de scoping fase specifiek aan-dacht besteed aan:

Het uitdragen van de voordelen van een regelgeoriënteerde aanpak.

Het in kaart brengen van de bedrijfsdoeltel-lingen, die gerealiseerd kunnen worden door een regelgeoriënteerde aanpak.

Het in kaart brengen van de bronnen van regels: de mensen (kennis), maar ook docu-menten en wetsbronnen.

Speciale maatregelen ter bescherming van bedrijfsgeheime regels (denk b.v. aan regels voor fraudedetectie).

De planning makenGeadviseerd wordt een incrementele en vooral ook iteratieve aanpak, risico beperkend, gericht op de maximale toegevoegde waarde voor stakeholders (Wiegers 1999) in het bijzonder op de lange termijn. Denk hierbij ook aan de TCO en de time-to-market van veranderingen.

Figuur 3. Integrale Business Rules Aanpak (BRA)

De voorbereidende fasenDe voorbereiding van elk project begint met het bepalen van de scope en het plannen van de activiteiten die tot de gewenste verandering moeten leiden.

De scope bepalenIn de scoping fase worden de bedrijfseisen op hoog niveau voor een nieuw of verbeterd infor-matiesysteem vastgesteld en de voorgenomen verandering afgebakend. In dit opzicht verschilt de scoping fase voor bedrijfsregelprojecten niet van scoping van andere projecten. De focus ligt op toegevoegde waarde bepalen, stakeholders analyse, indicatie ROI, afbakening materiege-bied en het inschatten van risico’s.

Het is belangrijk om bij de scoping en de daarop volgende planning van een regelproject grondig te werk te gaan opdat de doelstelling om direct na de start een passend architectuur fundament neer te zetten ook daadwerkelijk be-haald kan worden. Dit fundament moet geschikt zijn om met toekomstige veranderingen mee te kunnen bewegen.

PlanScope

UseDiscover

BuildAnalyze

Design

.

.

.

.

.

Design for Change

Information model

Terms, facts & rules

Rule engines

Rule architecture

Plan activities forbusiness rules

Rule management process

Regie

Vaak is de planningsfase eenvoudigweg een voortzetting van de scoping fase met specifieke aandacht voor:

Treffen van voorzieningen om de regels gedurende alle volgende fasen te beheren en de traceerbaarheid van wet & regelgeving tot aan de fysieke implementatie in systemen te bogen.

Regels in natuurlijke taal beschikbaar stellen door middel van een beheerde repository.

Wijziging vriendelijke regel implementatie technologieën.

De regelgeoriënteerde benadering leent zich uitstekend voor iteratieve ontwikkelmetho-dieken als SCRUM, omdat deze goed kunnen omgaan met tussentijdse wijzigingen. Immers bijstellen naar aanleiding van veranderende omstandigheden is iets natuurlijks voor de moderne bedrijfsvoering.

De uitvoerende fasenOm op een duurzaam beheerste manier te komen tot geautomatiseerd uitvoerbare regels is het belangrijk om hierin vier afzonderlijke stappen te onderkennen voor het voortbren-gingsproces en een aparte fase waarin de voort-gebrachte procesondersteuning daadwerkelijk binnen de operatie wordt toegepast.

Oriëntatie/Discover (richten): Inventa-riseren en onderzoeken. Controleren op inferenties met belendende weten regelge-ving, check op consistentie en tegenspraken. Ook: welke beslissingen moeten er worden genomen, door welke functie (mandaat), ge-baseerd op welke wetten en regelgevingen. Ketenbreed. Product: Juridisch Functioneel Ontwerp (JFO).

Analyse (logisch inrichten): Richten op de te nemen gemandateerde bedrijfsbeslis-singen voor deze instantie, verbinden met het informatiemodel (begrippenmodel/taxonomie). Ontwerp van het gedragsmodel (beslissen) naar de afnemers. Ontwerp van de regels in natuurlijke taal. Product: Beslismodel, procesmodel, operatio-nele regels.

Design (fysiek inrichten): richt zich op de inrichting van de exploitatie van de beslis-singen en regels. Kan geautomatiseerd zijn, maar ook via werkinstructies, portals uitleg-gen, etc.


Build (technisch inrichten): Geautomatiseer-de oplossing bouwen, testen en implemente-ren.

Execute (verrichten): De laatste fase in het model is het gebruik van de technische on-dersteuning, met de bijbehorende monitoring en eventuele bijsturing.

De eerste twee fasen zijn vanuit het bedrijfsper-spectief belangrijk om duurzaam regie uit te kunnen oefenen.

Gepositioneerd op het 9-vlaks model (zie figuur 4)

In de volgende hoofdstukken wordt dieper op elke afzonderlijke uitvoeringsfasen ingegaan.

Fase 1: Oriëntatie/DiscoverIn deze fase wordt het ‘speelveld’ verkend en de juridische basisstructuur aangelegd waarop in de verdere fasen wordt voortge-bouwd. Deze fase mag niet worden over-geslagen en moet voldoende ruimte geven om de verkenning uit te kunnen voeren en met belanghebbenden en stakeholders te valideren.

Leidende principes Identificeren van regels door business events

op bedrijf kritische beslissingen te analyseren. Leggen en bijhouden (traceerbaarheid) van

de relatie tussen bedrijf kritische beslissingen en de bedrijfscontext (wet- & regelgeving, bedrijfspolicies en bedrijfsdoelen).

Leggen en bijhouden (bi-directionele traceer-baarheid) in welke bedrijfsscenario’s, user stories (of use-cases) deze bedrijf kritische beslissingen genomen moeten worden.

Verbinden van bedrijf kritische beslissingen met de bijbehorende mandaten en bevoegd-heden.

Verbinden van bedrijf kritische beslissingen met kennis, die zij gebruiken, dan wel produ-ceren.

Resultaten van deze fase De noodzakelijke functies en rollen voor het

uitvoeren van het bedrijf. De structuur van de bevoegdheden en taken

van deze functies en rollen. De beslissingen, die uit hoofde van deze func-

ties genomen moeten worden in het kader van bij voorbeeld het verlenen van heffingen, subsidies en vergunningen.

De triggers - van buiten - die vooraf gaan aan de te nemen beslissingen.

Identificatie en prioritering van bronnen van regels aan hand waarvan de beslissingen genomen dienden te worden.

Voor alle verantwoordelijke functies de benodigde basisfunctionaliteiten ter onder-steuning van die functie, zoals voorzieningen, die de beslissing faciliteren en om over die beslissing te communiceren.

Logische samenhangEen dagelijkse en herkenbare situatie is een klant, die met een vraagstelling aan de balie komt en (liefst direct) een antwoord op zijn of haar vraag, dan wel een beslissing verwacht. Het maakt voor de klant daarbij niet uit op welke wijze dat antwoord tot stand komt, zolang het antwoord of de beslissing maar correct en juridisch juist is.

De dagelijkse business van uitvoeringsinstanties is in wezen het verstrekken van antwoorden op persoonsgebonden en/of bedrijfsgebonden vraagstellingen en het nemen van juridisch correcte persoonsgebonden en/of bedrijfsge-bonden beslissingen.

Deze beslissingen zijn gebaseerd op regels, die op hun beurt zijn gebaseerd op een vastgesteld kader, dat is uitgedrukt in een bedrijfsbrede geldige terminologie en taxonomie. Hierdoor is te allen tijde duidelijk wat er met een bepaalde term wordt bedoeld. Hierdoor worden misver-standen gereduceerd en wordt een stabiele basis gecreëerd voor de bedrijfsregels, die aan de beslissing ten grondslag liggen.

Die basis heeft tevens grote waarde bij het definiëren en beschrijven van organisatierol-len en functies. Om beslissingen te kunnen en mogen nemen is het van belang dat de functie is gemandateerd om deze beslissing te nemen. Ook hier helpt het om uit te kunnen gaan van heldere begrippen en een bedrijfsbreed – of beter – een ketenbreed begrippenkader (Juridische Taxonomie, Bedrijfswoordenboek, Ontologie).

Figuur 4. Positionering fasen in het 9 vlaks model

Business Domain

Strategisch richten:strategie & beleid

Bu

sin

ess

Info

rmat

ieT

ech

no

logi

e

Tactischinrichten

Operationeelverrichten:uitvoering

Demand

Regie voeren

Supply

Delivery

Oriëntatie

Analyse

Design

ExecuteBuild


Uitkomst is het juridische raamwerk, gevat in het Juridisch Functioneel Ontwerp (JFO), die het gedrag van de actoren bepalen (Knops n.d.). Verantwoordelijkheden, zeggenschap, regulering en controlefuncties op de technische functies worden hier in beschreven. Het Juri-disch Functioneel Ontwerp houdt daarbij ook rekening met de doelstellingen van de politiek, juridische beperkingen en de ter beschikking staande juridische instrumenten.

Het juridisch functioneel ontwerp levert hier-mee het basisontwerp voor:

1. de begrippen (het bedrijfsvocabulaire);2. de organisatie en de functies (rollen), die

bevoegd (gemandateerd) binnen deze orga-nisatie handelen en beslissen;

3. de door bevoegde functies (rollen) te nemen beslissingen zelf, met de regels op basis waarvan deze beslissingen genomen dienen te worden;

4. bedrijfsprocessen, die het nemen van deze beslissingen door bevoegde (gemandateer-de) functies (rollen) faciliteren.

Figuur 5, consistent fundament

(Peter Kalmijn, Marwin van Overschot 2010)

Bedrijfs-vocabulaire

Organisatie rollen en functies

Bedrij�eslissingen& regels Bedrijfsprocessen

BedrijfsvocabulaireDe waarde van een consistent en door de ge-hele keten door toegepast bedrijfsvocabulaire is moeilijk in concrete cijfers uit te drukken. Het is sterk afhankelijk van de actuele consistentie van het gebruik van begrippen en wat daar onder wordt verstaan dor de mensen, die binnen de organisatie werken. Onderzoek door IDC heeft aangetoond dat de kosten van de schade door misverstanden en verkeerd geïnterpreteerde communicatie (omdat mensen denken dat zij het over het zelfde begrip hebben, maar dit in werkelijkheid niet zo is) hoog is (Clarke n.d.).Een gemeenschappelijk gedeeld bedrijfsvocabulaire is daarmee een praktische voorwaarde voor elke bedrijfsregelgeoriënteerde aanpak. Immers: als de begrippen, waarop een regel is geba-seerd niet helder zijn, dan kan nooit helder zijn wat er precies met de regel wordt bedoeld.

Juridische analyseHet is in het bestuursrecht, in tegenstelling tot strafrecht en privaatrecht, niet zo eenvoudig om een rechtspositie uit de wet af te leiden. Ge-laagdheid in regelgeving komt in het bestuurs-recht veel voor. Toepasselijke regels komen bij voorbeeld bij het bepalen van een omgevings-vergunning uit een samenstel van regelingen afkomstig van verschillende regelgevers.

In de oriëntatie fase wordt de juridische basisstructuur en organisatie op gesteld en gevalideerd op eventuele juridische beperkin-gen. Vragen, die hierbij spelen: welke juridische functies (c.q. verantwoordelijkheden en rollen) zijn nodig, wat hun precieze bevoegdheid is om te handelen en te besluiten (macht en rechtmatigheid), hoe worden deze functies gemandateerd (gedelegeerde macht) en op welke wijze vind de coördinatie plaats (control). Ook behoort het identificeren van de juridisch gefundeerde regels op basis waarvan handelin-gen moeten worden uitgevoerd en beslissingen moeten worden genomen tot de producten van deze fase.

Regelmodellering op dit niveau vraagt van medewerkers allereerst een juridische achtergrond en/of ervaring binnen het vakgebied van Risk &

Compliance. Medewerkers dienen in staat te zijn om in kort tijdsbestek nieuwe en bestaande weten regelgeving te waarderen op impact voor de eigen bedrijfsvoering en te positioneren ten opzichte van ander wetten en regels. Een opleiding in de rechtsinformatica is van groot voordeel.

FUNCTIE: Juridisch Informatie Analist

Het absolute fundament wordt daarmee gelegd met het bedrijfsvocabulaire. Gebaseerd op dit bedrijfsvocabulaire worden heldere rollen gedefinieerd en kunnen heldere regels -en de daarop gebaseerde beslissingen- worden gevormd (gele pijlen). Ook wordt vastgelegd welke bedrijfsbeslissing namens een bepaalde (gemandateerde) functie genomen wordt (pijl in het midden). Bedrijfsprocessen faciliteren uitein-delijk de (gemandateerde) functie in het nemen van de noodzakelijke besluiten en beslissingen.

Deze juridisch en regelgedreven aanpak levert een solide en vooral consistent fundament voor:

Functie beschrijvingen en bevoegdheden (mandatering).

Beslissingen, die door de bevoegde functie gemandateerd (mogen/moeten) worden genomen.

Processen, die het nemen van deze bedrijfs-beslissingen faciliteren.

Zijn processen de blokkerende factor?Welke rol hebben processen in het geheel? Het is een voor de hand liggende valkuil om proces-sen binnen de bedrijfsvoering van overheden een grote rol toe te kennen. Zij hebben immers veelal een dominerende en voorschrijvende plaats ingenomen binnen de bestaande be-drijfsvoering. Is die positie wel terecht? Het is zorgwekkend dat uitvoeringsinstanties met de beleidsbepalende organen binnen de overheid in gesprek moeten gaan over beperkingen, die hun procesgerichte IT ondersteuning oplegt aan de mogelijkheden om die zelfde wetten en regels daadwerkelijk uit te kunnen voeren.


Fase 2: Analyse (Logisch inrichten)De essentie van deze stap is het omvormen van de in de vorige stap ontdekte bedrijfsbe-slissingen en regels in een logisch beslis- en regelmodel.

Deze stap kan al starten als je een logisch ge-groepeerde set van regels hebt. Veelal valt die set samen met een bedrijfsbeslissing, hoewel dit niet noodzakelijk is. Deze regelset kan tijdens deze analysestap verder worden aangevuld met regels uit hoofden van mensen, programma code, handleidingen en andere documenten.

De focus van de analyse ligt op het onder-scheiden en indelen van regels in berekenings-regels (computation rules), beperkingsregels (constraints), gevolgtrekkingsregels of rede-neerregels (inferencing rules), actie regels (action-enabling rules), en richtlijnen (guidelines). Daarbij wordt specifiek gelet op inconsistenties en redundanties van de regels, maar ook op eventueel vervallen regels.

Regels worden in de analyse stap in natuurlijke taal opgesteld, bij voorbeeld door gebruik te maken van de RuleSpeak (Ross, RuleSpeak® 1996) standaard.

De analyse stap richt zich ook op de te nemen gemandateerde bedrijfsbeslissingen en verbind deze met het informatiemodel (begrippenmo-del/ontologie). De bedrijfsbeslissingen vormen vanaf deze fase de basis voor het ontwerp van het gedragsmodel naar de afnemers. De analysestap met zijn geformaliseerde regeltaal vormt een fundamenteel verschil met klassieke systeemontwikkeling aanpakken.

Regelmodellering op dit niveau vraagt van medewerkers allereerst een sterk ontwikkeld analytisch vermogen en het vermogen om in abstracties te

denken. Daarnaast verlangt het gevoel voor taal en betekenis. Een technische inslag is niet noodzakelijk en ervaring met requirements analyse met voldoende domeinkennis is van grote waarde.

FUNCTIES: Business Engineer | Rules Engineer | Business Analist | Informatie Analist | Require-ments Engineer

Leidende principes Regels omvormen tot atomaire, op zich zelf

staande en daarmee herbruikbare regels. Analyseren op onderlinge afhankelijkheden

en vastleggen daarvan. Oplossen van inconsistenties en overlappen. Beleggen van het beheer over de regels bij

de juiste bevoegdheid, en het verkrijgen van consensus.

Verbinden van beslissingen en regels met de bedrijfsdoelstellingen en het beleid.

De resultaten van deze fase Gedefinieerd bedrijfsvocabulaire (terms),

waarover tevens bedrijfsbrede consensus over bestaat.

Basisstructuren en beslistabellen. Het logische regelmodel (fact model) in

natuurlijke taal. Gevalideerde regels, geanalyseerd op seman-

tische kwaliteit en uitgedrukt in gestructu-reerde natuurlijke taal (bv. RuleSpeak).

Regelafhankelijkheden in kaart. Regelgroeperingen gebaseerd op de te

nemen bedrijfsbeslissingen.

General RuleBook SystemDe analyse stap kan in grote mate worden ondersteund door een hierop gespecialiseerd beheersysteem: een General RuleBook System (GRBS (Ross, General Rulebook Systems (GRBS): What’s the General Idea? July 2009)).

Dit systeem wordt op business niveau ingezet om de regels in natuurlijke taal te beheren, tra-ceerbaarheid te onderhouden en grote hoeveel-heden van regels te valideren en in samenhang te verifiëren. Ook biedt een dergelijk systeem ondersteuning om de kwaliteit van de bedrijfs-beslissingen en de onderliggende regels op een hoog niveau te handhaven en te managen. Een GRBS is het geëigende middel om de gover-nance over de bedrijfslogica in te richten.

Idealiter is de business eigenaar van het GRBS en wordt het GRBS door de business zelf onderhouden. De business is immers eigenaar van de bedrijfsregels, en niet de IT afdeling. Een GRBS onderscheid zich van een BRMS3 doordat het is ontworpen om gebruikt te worden door materiedeskundigen zonder kennis van IT. Bij voorbeeld door business analisten of compli-ance officieren. Het biedt onder meer onder-steuning voor de verificatie en validatie van in natuurlijke taal geformuleerde regels en van de regelkwaliteit. Sommige GRBS bieden ook functionaliteiten ter ondersteuning van meerta-ligheid. Een goed voorbeeld voor een GRBS is RuleXpress (RuleArts n.d.)4.

Het GRBS voedt in de praktijk met de door de business vastgestelde regels een of meerdere BRMS. Daar worden deze regels vertaald in degeautomatiseerde uitvoering ervan.

VoorbeeldHet gebruik van een GRBS kan worden geïllus-treerd aan hand van een eenvoudig voorbeeld uit een trouwerij verzekering. Een van de clausules is een uitsluiting “Due to intent or recklessness of the policy holder”. De clausule uit het contract wordt in RuleXpress in figuur 6 geadministreerd en weergegeven.

3 Business Rules Management Systeem4 Zie ook: Computable: “Atos en RuleArts stappen samen in compliance“, http://www.computable.nl/artikel/nieuws/bpm/4560690/3040574/atos-en-rulearts-stappen-samen-in-compliance.html


Naast de regel zelf wordt ook geadministreerd waar deze regel vandaan komt (paragraaf uit de trouwverzekering) en in welke systemen (in het voorbeeld van Blueriq) de regel is/wordt geïmplementeerd. Daarnaast ondersteund RuleXpress bij voorbeeld ook de verificatie en validatie van de regel, en ondersteund de regelkwaliteit.

Overzicht en greep op regelsDoor een geschikt GRBS in te zetten en op de juiste manier toe te passen kan een organisatie het overzicht over zijn bedrijfsbeslissingen en onderliggende regels duurzaam en accuraat inrichten. Direct inzichtelijk is uit welke bron (of bronnen) de regel afkomstig is (opwaartse traceerbaarheid). Tevens is direct inzichtelijk in welke systemen een bepaalde regel worden toegepast (neerwaartse traceerbaarheid). De organisatie heeft daarmee een stevige greep op de eigen bedrijfslogica toegepast in de onder-steunende IT systemen. Ook als deze systemen zijn gebouwd uit verschillende technologie stacks. Deze greep komt daarmee een te maken impactanalyse bij wijzigingen zeer ten goede. De impact van een wijziging in de weten regelgeving kan hierdoor vele malen gemak-kelijker en ook beter worden ingeschat dan in conventionele situaties.

Figuur 6. Regel in een GRBS (RuleXpress)

Figuur 7. Positionering GRBS

Systeem 1 Systeem 2 Systeem 3 Systeem 4 Systeem 5 Systeem 6

GRBS (RuleXpress)

GRIP GRIP GRIPTraceability

Traceability OVERSIGHT

Traceability

Legal

Law


Het doorlopende en duurzame bewijs van compliance

Doordat er via het GRBS permanent zicht en greep op de bedrijfsregels is ingericht en ook de traceerbarheid van regels van en naar hun oorsprong is geborgd, is het eenvoudig om een rapportage in te richten waaruit helder blijkt:

Welke bedrijfsregels een bepaalde wet- of regelgeving operationeel implementeren (via de opwaartse traceerbaarheid).

Met welke IT systemen de uitvoering van deze regelgeving ondersteund uitgevoerd wordt, en hoe dat precies is geïmplemen-teerd (via de opwaartse traceerbaarheid).

Hoe in een dergelijk rapport is aangeven in welke werkinstructies of richtlijnen deze regels zijn opgenomen.

Op deze wijze kan het nalevingsgedrag van de organisatie op elk tijdstip worden bepaald en gemeten, waardoor een instrument ontstaat voor proactief kwaliteitsmanagement dat in staat is om regelmatig vast te stellen of alle activiteiten en beslissingen volgens de voor het bedrijf geldende regels verlopen, dan wel bijsturing nodig hebben. Belangrijke winst van dit onderbouwde kwaliteitsdenken is dat de onderneming veel meer greep krijgt op de uit te voeren en te verantwoorden activiteiten (Gelinck n.d.).

“In the long term, an honest and fair approach to doing business will always be the most profitable. And the business world holds such an appro-ach in much higher esteem than is generally imagined.” Robert Bosch, 1921.

Fase 3: Design/Ontwerp (Fysiek inrichten)Een ontwerp binnen regelgeoriënteerde aanpak houdt een gerichte integratie in van gegevensbeheer, proces- of documentgang, en beslis- en regeloriëntatie. Net als bij con-ventionele systemen is een goede gegevens structuur en bijbehorend database ontwerp (meest voor de hand liggend: relationeel mo-del) cruciaal. Regels ter borging van de inte-griteit van gegevens worden geïntegreerd in de database (afhankelijk van de toegepaste technologie bijvoorbeeld als database trig-gers of stored procedures).

Regels, die de volgorde van processtappen bepalen in bij voorbeeld zaaksystemen worden toegepast om de procesflow te reguleren (pro-ces regels of control flow regels).

Objecten waarover iets besloten moet worden (een bedrijfsobject, zaak, etc.), worden verbon-den met de beslissing (een beslisservice) en de beslissing onderbouwde regels.

Dit betekent dat een regelgeoriënteerd ontwerp deze aspecten (proces of control flow, database, beslissingen en regels) integraal en onderling consistent moet beschouwen en in het ont-werpmodel moet beschrijven.

Regelmodellering op dit niveau vraagt van medewerkers naast analytisch vermogen, het vermogen om in abstracties te denken. Ook een zekere

technische inslag en begrip van de technische werking en inrichting van het implementatie-platform en het bijbehorende BRMS.

FUNCTIES: Informatie Analist | Requirements Engineer | Rule Engineer

Leidende principes In het implementatie ontwerp onderscheiden

en scheiden van procesregels, data integri-teitsregels en beslisregels.

Zodanig ontwerpen dat zo min mogelijk re-gels daadwerkelijk geprogrammeerd moeten worden (no more coding principe).

Gebruik maken van Business Rules Engine componenten om de implementatie van beslissingen en regels in onder te brengen.

In het ontwerp voorzieningen treffen zodat bedrijfsbeslissingen en regels via het GRBS traceerbaar zijn en blijven.

Bij regelovertredingen (en foutmeldingen) gebruik maken van de regeltekst in natuur-lijke taal.

Ontwerpen voor onderhoud baarheid van de implementatie door bij voorkeur gebruik te maken van flexibele gegevensstructuren binnen toepassingen (applicaties).

Een belangrijk element in een effectieve en efficiënte regelaanpak is het hergebruik van de regels in natuurlijke taal in de context van foutmeldingen als deze regels zijn of worden overtreden.

ArchitectuurBij het ontwerp van de daadwerkelijke imple-mentatiearchitectuur moet worden bepaald:

Hoe de regelimplementatie voor bepaalde implementaties moet gaan werken (forward chaning, backward chaining, beslisbomen, interferentie, etc.).

Toekenning van regelgroepen aan architec-tuur lagen (architectural tiers).

Hoe deze regelgroepen in deze lagen worden geïmplementeerd.

Hoe deze architectuur lagen op het beslis- en regelvlak met elkaar communiceren.

De regelgeoriënteerde architectuur is geba-seerd op een vier lagen architectuur:

Presentatielaag (presentation layer). Process en workflow laag (workflow layer). Bedrijfs logica laag (business logic layer). Gegevens laag (database layer).


De resultaten van deze fase Architectuur lagen, beslissingen en regelgroe-

pen toegekend aan bepaalde architectuurla-gen.

Implementatie specificaties voor regels in de regel laag (decision rules).

Implementatie specificaties voor regels in de database laag (data integrity rules, triggers, etc.).

Implementatie specificaties voor proces en flow regels.

Handzame documentatie hoe de regellagen met elkaar communiceren.

Business Rules Management System (BRMS)Een technisch georiënteerd en technologie stack specifiek Business Rules Management System (BRMS) is nodig om de operationele regels in natuurlijke taal, afkomstig uit het GRBS, om te zetten naar de implementatie specifieke regeltaal. Het is daarom goed mogelijk dat bin-nen een en de zelfde onderneming meerdere BRMS in gebruik zijn. In het GRBS wordt bijge-houden welke regelgroepen in welke BRMS’en zijn geïmplementeerd.

In het BRMS zelf wordt precies bijgehouden waar binnen de applicatie en architectuurlagen welke regels zijn geïmplementeerd. Een goed BRMS is daarmee een belangrijke schakel in de traceerbaarheid van regels.

VoorbeeldIn het BRMS gedeelte van Blueriq wordt de regel als Requirement opgenomen [1] en vertaald naar het technische ontwerp, waarin de regel aan verschillende technische elementen [2] wordt verbonden. Deze elementen worden door de Blueriq Rule engine gebruikt om de ge-wenste functionaliteit te realiseren (zie figuur 8).

Een element ‘ReasonDenied’ betreft een selec-tielijst, waaruit de claim bewerker of gebruiker op het portaal mogelijke redenen kan kiezen. Het andere element ‘Claim.Reason.Denied’ betreft een check, die wordt gebruikt binnen bepaalde processtappen.

Model gedreven ontwikkelenDoor binnen dit ontwerpmodel de primaire focus te leggen op die basisfunctionalitei-ten, die nodig zijn om de aan de organisatie toegewezen taken uit te voeren worden alleen de noodzakelijke voorzieningen gerealiseerd. Het functionele model wordt gebaseerd op de functionaliteiten en voorzieningen zoals in de Fase 1: Oriëntatie/Discover fase (zie Resultaten van deze fase) gedefinieerd.

De secundaire focus in het ontwerpmodel ligt op het gedrag van de organisatie, gedefinieerd door de bedrijfsregels en het regelmodel zoals in fase 2: Analyse (Logisch inrichten) (zie De resultaten van deze fase) gedefinieerd.

Door deze model gebaseerde aanpak wordt de IT ondersteuning tot de essentie daarvan terug gebracht, die nodig is om de belanghebbende organisatieonderdelen te ondersteunen. De investeringen worden zo geconcentreerd op die aspecten, die het grootste effect hebben op de kernprocessen van de onderneming.

Als er gebruik wordt gemaakt van model gedre-ven applicatieontwikkeling kan het overgrote deel van de applicatie direct vanuit het geïnte-greerde model worden gegenereerd.

Zaakgericht werkenGebaseerd op het intelligent combineren van beslisregels en procesregels kunnen binnen de regelgeoriënteerde aanpak zeer flexibele pro-cessen worden ingericht, waarbij de zaak (het dossier) de procesgang bepaalt in plaats van dat het proces de zaak/het dossier rigide stuurt. Deze aanpak voorkomt dat alle procespermu-taties (combinaties zijn vaak oneindig groot) vooraf ontworpen en ingeregeld moeten wor-den. Processen worden dynamisch opgebouwd door het in de juiste volgorde samenvoegen van activiteiten op basis van het specifieke doel en de specifieke context van de betreffende zaak. Dit stelt organisaties in staat om efficiënt om te gaan met een grote diversiteit aan com-plexe processen, verwachte en onverwachte uitzonderingen en wijzigingen. Kortom: een zaak kan zo flexibel worden afgehandeld, zoals de individuele zaak dat vereist.

Figuur 8, regel in een BRMS (Blueriq)


Volledig geautomatiseerd beslissenBij de regelgeoriënteerde aanpak wordt in principe geen onderscheid gemaakt tussen automatische en handmatige processen. Als alle benodigde informatie beschikbaar is om een beslissing, of een gedeelte daarvan, direct tot stand te laten komen kan die zonder menselijke tussenkomst genomen worden. Soms is voor een geautomatiseerde beslissing toch additi-onele informatie nodig. Zodra deze informatie beschikbaar komt kan de beslissing alsnog geautomatiseerd worden genomen. Deze ef-ficiënte afhandeling leidt tot een significante en permanente reductie van administratieve lasten.

Fase 4: Build/Implementa-tie (Technisch inrichten)Bij de realisatie van de IT ondersteuning worden de verschillende elementen tot een samenhangende, volgbare en verantwoord-bare ondersteuning voor de uitvoeringsta-ken gecombineerd. Gegevensbronnen, geautomatiseerde werkstromen, dossier management en geautomatiseerd beslissen worden flexibel gecombineerd om de taken te ondersteunen, die aan de organisatie of het organisatieonderdeel zijn toegewezen.

“When BPM products say ‘business rules,’ they’re talking about just very simple environments for running scripts,” says Rymer, who coauthored several Forrester reports on business rules in 2011. “There’s no business rules management, no authoring tools, none of that. You can just write simple programs using scripting language.”

Technische regelsEen goed BRMS is in staat om de regels, die zijn vastgelegd in het GRBS te importeren en volgens het ontwerp (zoals besproken in de vorige sectie) te managen en als technische regels te distribueren over de verschillende architectuurlagen:

Presentatielaag: de validatieregels van velden en consistentieregels, die in de presenta-tielaag worden gevalideerd. Bij voorbeeld bij het opslaan van een scherm. De uit het GRBS afkomstige regels in geformaliseerde natuurlijke taal worden in de presentatielaag opnieuw gebruikt bij het weergeven van foutmeldingen.

Process en workflow laag: procesregels en volgorde bepalende regels. Bij zaaksyste-men bepalen de regels in deze laag welke volgende stap (of parallelle stappen) in een bepaalde zaak genomen moet worden.

Bedrijfslogica laag: geautomatiseerde beslis-singen en de daarbij ondersteunende beslis-regels en rekenregels. Deze laag is het meest frequent aan wijzigingen onderhevig.

Gegevens laag: regels ter borging van de integriteit van de in de database opgeslagen gegevens. Bij voorbeeld in dataconstraints of stored procedures. Een volledig referentiele database met de bijbehorende faciliteiten heeft in de context van regeloriëntatie de voorkeur.

Schematisch gevisualiseerd met behulp van de ArchiMate modelleertaal (Lankhorst 2005).

Bij wijziging van een bepaalde regel (of regel-groep) kan het zijn dat deze regel bewust in meerdere lagen is ingebouwd. Reden voor deze overweging kan robuustheid en betrouwbaar-heid zijn (en als afgeleid principe: defensief implementeren). Zo kan het zijn dat naast de presentatielaag van het beschouwde IT sys-teem ook andere (vreemde) applicaties gebruik kunnen (gaan) maken van de bedrijfslogica laag, dan wel de gegevens laag. Hierdoor wordt bij voorbeeld voorkomen dat de gegevensin-tegriteit gecompromitteerd kan worden en uit-eindelijk de dienstverlening negatief beïnvloed wordt. Het kan voorkomen dat de validatiere-gels voor BSN of het RIN in de presentatielaag geïmplementeerd zijn, maar ook in de bedrijfslo-gica en gegevens laag. Immers: bij invoer is het gewenst om de gebruiker van een terugkoppe-ling te voorzien.

Figuur 9. 4 lagen architectuur

Presentatielaag

Subsidieaanvrager

Proces- en work�owlaag

Bedrijfs-logicalaag

Gegevenslaag

Internet-portal

BusinessRules

Engine

Subsidie-regels

Subsidie-registratie

Aanvraag-service

Validatie-service

Acceptatie-service

Beoordelings-service

RegelserviceDataservice

Registreeraanvraag

Accepteeraanvraag

Beoordeelaanvraag

Communiceeruitkomst


Figuur 10. Rule Engine (Blueriq)

Figuur 11. Beslistabel (Blueriq)


Bij het nemen van een beslissing is het gewenst om zeker te zijn dat het om een geldig num-mer gaat. De beslissing (geïmplementeerd als beslisservice) kan immers ook door een andere applicatie worden gebruikt. Daarnaast kan het een zinnige overweging zijn om de zelfde validatieregels ook in de database in de gegevens laag te implementeren. Vooral als ook andere systemen gebruik maken van de zelfde gegevens.

Binnen een onderneming kunnen verschillende BRMS’en van verschillende leveranciers geïm-plementeerd zijn die verschillende materiege-bieden afdekken. Om echter van de voordelen van regeloriëntatie in zijn volle omvang te genieten is het belangrijk dat een BRMS ten minste over de volgende functionaliteiten (Mor-gan 2008) beschikt om de technische regels en de implementatie daarvan te managen:

Een repository om de technische beslis-singsimplementaties en technische regels te beheren en zaken zoals versiebeheer, en her-gebruik van regels en regelgroepen mogelijk te maken.

Traceerbaarheid van de implementatie(s) van regels in de verschillende implementatielagen (presentatielaag, proces laag, regel laag en data laag).

Een ontwikkel- en simulatieomgeving, die in de functionaliteiten voor technische ontwik-kelaars en technisch geschoolde business experts voorziet om de technische regels te beheren en te onderhouden.

Een run-time omgeving, die de exploitatie en executie van de regels mogelijk maakt en deze ontsluit via technische services (web services, service bus etc.).

Een gecontroleerde beheeromgeving met de mogelijkheid om zowel de ontwikkelom-geving als ook de run-time omgeving(en) te monitoren en de deployment van revelver-sies te managen.

Een goed BRMS systeem zou in staat moeten zijn om de traceerbaarheid van al deze techni-sche regelimplementaties geautomatiseerd bij te houden en nieuwe, dan wel gewijzigde regels op een zelfde wijze betrouwbaar en consistent te distribueren.

Regelgericht implementeren op dit niveau vraagt van medewerkers een zekere technische inslag en een gede-gen begrip van de technische werking

en inrichting van het implementatieplatform, het bijbehorende BRMS en ook van de Rule Engine. Voor het realiseren van koppelingen is het veelal zeer gewenst dat de medewerker ook over voldoende programmeerervaring met het ontwikkelplatform beschikt.

FUNCTIES: Rules Engineer | Requirements Engineer | Software Engineer

VoorbeeldDe implementatie van de regels in het voor-beeld uit de eerdere fase gebeurt bij gebruik van Blueriq technologie door middel van een Rule Engine. In deze Rule Engine wordt het eerder opgestelde model uitgevoerd (zie figuur 10 op pagina 20).

Het element ‘ReasonDenied’ uit het eerder voorbeeld is hier te zien in een scherm van de Blueriq Rule Engine.

In de praktijk komt het regelmatig voor dat het gaat om complexere regels. Een mogelijkheid is om deze regels weer te geven als beslistabel. Bij voorkeur gebeurt dat al in het GRBS. Hieron-der een illustratie van een wat complexere regelgroep, weergegeven door middel van een beslistabel (zie figuur 11 op pagina 20).

Deze beslistabel kan als volgt door de Blueriq Rule Engine worden uitgevoerd.

NORA en Enterprise Architectuur Rijks-dienst (EAR)De Enterprise Architectuur Rijksdienst (EAR (Rijksoverheid 2013)) beschrijft de bedrijfsfunc-ties, de bedrijfsprocessen, de informatievoor-ziening en de technische voorzieningen die de Rijksdienst nodig heeft om haar missie en visie te realiseren. De informatievoorziening wordt ontkoppeld door ze te beschouwen vanuit een generiek referentiekader van logische bedrijfsfuncties en -processen. In deze visie komen daar generieke bouwstenen bij, die het geautomatiseerd beslissen en besluiten op basis van de bekende gegevens uit basisre-gistraties en andere bronnen ondersteunen. Het bestaansrecht van het expliciteren van regels in de architectuur waarop de generieke voorzieningen zijn gebaseerd is gefundeerd in het uitgangspunt: “Zoveel als mogelijk de know (kennis en bedrijfsregels) scheiden van de flow (activiteiten en processen. .

In de NORA beeldtaal (als toegevoegde paarse kolom) vrij weergegeven:

Door de beslisregels apart van processen te benoemen en ook visueel apart te positioneren wordt het uitgangspunt scheiden van (bedrijfs-regels) van de flow (processen) binnen de vrije interpretatieruimte van de NORA beeldtaal uitgedrukt. Bij de doorontwikkeling van NORA zullen hiervoor wellicht nadere richtlijnen en beeldtaal elementen voor worden ontwikkeld.

Contact

Presentatie

Processen

Communicatie DigiNetwerk

Beslisregels Informatie

Loket_X.nl

AanvragenIndicatie

Beoordelen

Beslissen

GBA

BAG

NHR

......

dossiermodule

Figuur 12. Positionering regel laag binnen NORA


Fase 5: Exploitatie, Beheer en Regie (verrichten/con-trol)Onlosmakelijk verbonden met het voort-brengingsproces is ook het permanente be-heer van bedrijfsregels over alle lagen heen. Omdat het aanpassen van de operationele regels iets is, wat regelmatig moet gebeuren, is het belangrijk dat het voortbrengingspro-ces naadloos integreert met het beheer van de regelgedreven voorziening.

Permanent ingericht beheer Het is maar al te gemakkelijk om nadat de IT ondersteuning is gerealiseerd te vergeten dat het eigenlijke werk nu pas echt begint. Namelijk het permanent onderhouden en up-to-date houden van de bedrijfsvoering, incluis de IT ondersteuning, zodat deze permanent blijft werken volgens de steeds weer veranderende weten regelgeving, veranderend beleid en veranderende richtlijnen.

Om dit te bereiken is het niet voldoende om af en toe een IT project op te starten. Immers moet de op de onderneming van toepassing zijnde weten regelgeving pro-actief worden gemonitord om niet verrast te worden door weten regelgeving, die reeds is gewijzigd. Ook moet de toepasselijke jurisprudentie actief worden gevolgd en indien deze op het bedrijf van toepassing is, moet de bedrijfsvoering en de operationele regels getoetst worden op conformiteit met de nieuwe jurisprudentie.

Het verdient dan ook de sterke aanbeveling om een specifieke functie te creëren binnen de be-drijfsvoering, die deze belangrijke taak op zich neemt: het bewaken van Wet & Regelgeving en jurisprudentie, en anticiperen op de maatschap-pelijke en wettelijk veranderende context.

Deze functie heeft de taak om de geïntegreerde aanpak aan te sturen en de hierboven beschre-ven fasen te plannen, te coördineren en te bewaken over de verschillende IT silo’s heen.

Figuur 13. Geïntegreerde aanpak schematisch

Integrale aanpakDe spil van deze integrale aanpak is het centraal gepositioneerde GRBS, vanwaar uit de verschil-lende silo’s, met ieder hun eigen technische regeltaal en BRMS synchroon worden aange-stuurd. Daar de bedrijfsregels in het GRBS in mensentaal zijn vervat zijn, kunnen de regels en de bijbehorende definities van het bedrijfsvoca-bulaire breed en transparant worden gecom-municeerd. Ook over organisatie ketens en departementen heen.

W&R

JFO

GRBS

BRMS BRMS BRMS

Orientation

Analyze

Design

Business side

IT side

Build

Technology stack 1Blueriq

Technology stack 2.....

Technology stack 3OpenSource/Java

Presentation

Processing

Decisioning &calculation

DB integrity

Presentation

Processing


DB integrity

Presentation

Processing


DB integrity

.

.

.

.

.


6. Duurzame wendbaarheid

Regeloriëntatie bedrijfsbreed organiseren betekent denken en handelen vanuit het klantperspectief. En juist dat maakt dat dat regelgeoriënteerde projecten anders aan-gepakt moet worden. Zo blijkt dat regelori-entatie slechts voor een deel een technisch vraagstuk is, maar ook een kwestie van instelling, denken, houding en gedrag. De sleutel om deze verandering naar handelen vanuit het klantperspectief voor elkaar te krijgen ligt in de directiekamer, waar het be-leid bepaald wordt, en bij het management, dat dit beleid implementeert.

De koerswijziging naar regeloriëntatie en het operationaliseren van deze elektronische toe-gankelijkheid raakt veel, in de eigen organisatie en ook die van samenwerkingspartners. Dat komt omdat de overheid werkt in (virtuele) ketens, die ook op regelgebied goed op elkaar afgestemd moeten worden.

Traditioneel werden ICT-projecten op een aanbodgerichte aanpak geïnitieerd, vaak geredeneerd vanuit een technologie push en geregisseerd door de ICT-afdeling of bedrijfs-voerders. Regelgeoriënteerde dienstverlening en de daaruit volgende Regelgeoriënteerde projecten worden daarentegen ingestoken vanuit juist deze dienstverlening op basis van de op dat moment geldende weten regelge-ving, verordeningen, subsidies en dergelijke. Pull gestuurd vanuit de behoefte, en door middel van regeltechnologie gerealiseerd. De klant: de burger en de bedrijven staan in deze dienstver-lening centraal.

De omkering van het dienstverleningsperspec-tief opent de ogen voor een steeds meer vanuit het perspectief van de klantbehoefte gestuurde dienstverlenende bedrijfsvoering en de daarbij behorende organisatie inrichting. Nieuwe technologie en ook beproefde technologie in een nieuwe context toegepast maken nieuwe vormen van dienstverlening mogelijk en ontslui-ten nieuwe kanalen om met de burger en met bedrijven te communiceren en zaken goed en snel te regelen.

De expertise van AtosHet strategisch positioneren van bedrijfsre-gels is een essentiële best practice binnen de bredere Business Proces Management (BPM) visie van Atos op het optimaliseren en flexibilise-ren van bedrijfsprocessen en de bijbehorende IT ondersteuning. Atos bezit ruime ervaring, kennis en kunde op deze gebieden en werkt strategisch samen met diverse technologie partners. Atos is daarom in staat om vrijwel elke klant verder te helpen.

Regelproject ondersteuningAtos staat bekend als internationale partner, die betrouwbare projectmatige ondersteuning biedt, en ook bij projecten waar het gaat om de inrichting en invoering van een regelgeoriën-teerde aanpak. De aanpak van de specialisten van Atos is doelgericht. Uw doel staat daarbij voorop. Afhankelijk van uw doel worden de juiste instrumenten ingezet. Daarnaast kan Atos ook de benodigde consultancy en tijdelijke ondersteuning leveren bij het faciliteren van consensus en (juridische)validatie van de opge-stelde regels;

Veranderkundige begeleidingOmdat regelprojecten ingrijpen op de organi-satie vraagt dit meer dan een heldere aanpak, planning en efficiënte uitvoering. Atos verander-kundige professionals communiceren de nood-zaak, enthousiasmeren mensen en houden ze betrokken bij het project en de doelstellingen. Goed leiderschap is van levensbelang als het gaat om succesvol veranderen. Bij voorbeeld door in gesprek te gaan met stakeholders in het proces en richting te geven aan het begeleiden van medewerkers bij het inruilen van bestaande opvattingen en zienswijzen voor meer pas-sende werkwijzen die passen bij regelgeoriën-teerd en wet gebaseerd werken.

Business Rule HarvestingDaarnaast helpt Atos bij het in kaart brengen van bestaande bedrijfsregels en het achterhalen van regels uit bestaande IT systemen. Ook de op uw bedrijf van toepassing zijnde wet & regel-geving wordt in samenwerking met uw eigen bedrijfsexperts geanalyseerd en in operationele bedrijfsregels vastgelegd. Hierdoor worden inconsistenties in bestaande bedrijfsregels vroegtijdig opgespoord.

De Atos Business Rule Harvesting strategie is die van organische groei. Hierbij wordt begon-nen met één materiegebied en pas als het succes is aangetoond wordt de aanpak ook voor andere materie gebieden toegepast. De Atos Business Rule Harvesting aanpak behelst een gecombineerde top-down en bottom-up benadering. Bij top-down begint de analyse van de bedrijfsregels vanuit het bedrijfsbeleid en de van toepassing zijnde weten regelgeving. Bij bottom-up worden de requirements uit uw bedrijfsprocessen en uit de bestaande software naar boven gehaald. De bedrijfsregels van beide benaderingen worden naast elkaar gelegd, ge-evalueerd en gevalideerd om zo een compleet beeld van uw bedrijfsregels te creëren.

Business Rules Lifecycle ManagementOm uw operationele bedrijfsregels in natuurlijke taal te beheren wordt door Atos een permanent operationeel proces binnen uw eigen organisa-tie ingericht. Uw medewerkers worden opgeleid om dit proces zelfstandig uit te voeren zodat u zelf in control bent over uw eigen bedrijfsregels. Zo weet u bij wijziging in bijvoorbeeld wet- & regelgeving precies welke bedrijfsregels en be-drijfsprocessen hierdoor geraakt worden. Wilt u deze bedrijfsregels wijzigen, dan bent u in staat dit snel en effectief te doen. Bij de inrichting van Business Rules Lifecycle Management wordt gebruik gemaakt van een geschikt General RuleBook System (GRBS).

Implementatie ondersteuningAtos ondersteunt het technisch implementeren en inrichten van Business Rule Engine techno-logie, zoals een Business Rules Managemetn Systeem (BRMS). Zodat u zonder program-meren en in zeer korte tijd veranderingen in bedrijfsregels kunt doorvoeren, met als bijko-mend resultaat besparing op IT kosten. Atos is door zijn strategische partnerships en kennis een betrouwbare partner voor implementaties en onderhoud van onder meer Blueriq, Be-Informed, IBM iLog, Fair Isaac, Oracle, Usoft, SAP BRF+ en open source producten zoals JBoss DROOLS en OpenRules.


Figuur 14, besturingsparadigma

Voorwaarde voor het koppelen van BI resulta-ten, predictieve analyse en bedrijfsbeslissingen is natuurlijk een goed ingericht en operationeel regelbeheer (de besturing).

Nieuwe trendsZowel technologie en business landschap verandert in een ongekende snelheid. Als een van ‘s werelds grootste IT-bedrijven heeft Atos de verantwoordelijkheid om een stap vooruit te denken en te anticiperen op komende zakelijke en technologische uitdagingen. Om die samen met onze klanten in vernieuwende business modellen om te zetten. Innovatie is een onder-deel van het Atos DNA.

Mobiele toestellenHet onderzoeksbureau Gartner heeft voorspeld dat er in 2013 meer mobiele toestellen (mobiele telefoons en tablet-computers) toegang zullen hebben tot internet dan PC’s. Deze trend zal zich verder doorzetten. Dat betekend voor uitvoeringsinstanties en de e-Overheid in het algemeen een noodzakelijke bijsturing om aan de doelstelling van klantgerichtheid te kunnen blijven voldoen. Ook het NORA uitgangspunt dat burgers via de kanalen van hun eigen voorkeur met de overheid moeten kunnen communiceren, draagt hier aan bij.

Decision management en regeloriëntatie spelen een cruciale rol bij de realisatie van de ontsluiting van het mobiele toegangskanaal naar de overheid. De burger kan via zijn mobiel direct met de overheid interacteren en zo bij voorbeeld de aanvraag voor een uitbouw van de woning vergezellen van foto’s van de actuele situatie. Deze maakt hij met zijn mobiel en voegt deze bij de aanvraag, die hij dan ook direct kan indienen. De GPS locatiebepaling van het mobiele toestel waarmerkt de foto’s en triggert een onderzoek in het kadaster. De gegevens worden in de midoffice gecombineerd. Hierdoor kan een indicatieve beslissing direct aan de burger via het mobiele toestel worden medege-deeld, waarna de publicatie plaats vindt en de wettelijk bezwaartermijn kan ingaan. Bij verstrij-ken van de bezwaartermijn kan de burger direct worden gealerteerd over een beslissing, die op basis van de op de aanvraag dag geldende weten regelgeving wordt genomen.

Mobiele toestellen lijken daarmee het ideale multi-channel device, dat altijd en overal ‘self-service’ en ‘alertering’ mogelijk maakt, met het voordeel van verregaande personalisatie.

Ook voor de mobiele ambtenaar biedt de combinatie van decision management en mobiele toestellen nieuwe mogelijkheden om de toegewezen taken efficiënt en effectief uit te kunnen voeren.

Predictive AnalyseDe in de loop van tijd opgebouwde data bevat een schat aan informatie, en representeert het gehele verleden van de organisaties en ook de omgang met zijn klanten. Verrijkt met open data, en informatie uit andere gegevensbron-nen vormt dit een schat aan informatie over het gedrag van klanten. Dit gaat veel verder dat standard business intelligence en algemene omzet voorspellingen: predictieve analyse is in staat om het gedrag van klantgroepen en zelfs individuele klanten te voorspellen. Het maakt het mogelijk om proactief op dit klantgedrag in te spelen. Dit is het ideale middel om de efficiën-tie van grote organisaties verder te verhogen en de intimiteit met de klant (customer intimacy) verder te bevorderen.

Verder ontwikkelingen in big-data, betere en snellere computers en mobiele devices zullen bevorderen dat steeds meer klantinteracties door predictieve analyse beïnvloed zullen wor-den. Dat zal gebeuren door predictieve scores te verbinden aan klantprofielen en profielen voor prospect klanten. Elke score op zijn beurt geeft indicaties voor acties, die per klant kunnen worden gestart.

Met behulp van sturing door middel van bedrijfsregels en het inzetten van predictive analyse kan een automatische regelkring worden ingericht, die (delen van) de bedrijfsvoe-ring anticiperend man bijsturen. Zo wordt een bestuurlijke regelkring gerealiseerd, zoals in het besturingsparadigma van de Leeuw (Leeuw 1990) is beschreven.

OmgevingW&R

Besturing

Uitvoering

JFOGRBS

Operationelebedrijfsregels

Predictieveanalyse

Dienst


7. Referenties

Alcedo Coenen, Leo Hermans, Matthijs van Roosmalen, Silvie Spreeuwenberg. Uw bedrijf geregeld met Business Rules. 2008. Atos TOP programme Rainbow Delivery. (2010). Barbara von Halle and Larry Goldberg. The Decision Model. Auerbach, CRC Press, 2010. Bontis, Nick, Professor of Strategic Management. „ASSESSING KNOWLEDGE ASSETS: A Review of the Models Used to Measure Intellectual Capital.”

2000. Bosch Software Innovations. Der Nutzen von Visual Rules in der Anwendungsentwicklung. Bosch Software Innovations, GmbH, 2008. BZK. „Brief minister BZK over grote ICT-projecten. Kamerstuk 26 643, nr. 128.” sd. iNUP. sd. http://www.e-overheid.nl/sites/nup (geopend 2013). Clarke, Mary. „Knowing your unknowns - costs of employee misunderstanding.” Scrip100, sd. Coenen, Alcedo, Leo Hermans, Matthijs van Roosmalen, en Silvie Spreeuwenberg. „Uw Bedrijf geregeld met Business Rules.” Academic Service, 2008. Gelinck, Henriette. The Science of Compliance. DBB Special Products Wageningen, sd. Gemeenten, Vereniging Van Nederlandse. Dienstverlening draait om mensen. VNG, Maart 2010. Halle, Barbara von. Business Rules Applied. John Wiley & Sons, inc., 2002. —. Business Rules Applied, building better systems using the Business Rules Approach. John Wiley & Sons, inc., ISBN 0-471-41293-7, 2002. IBM. „Case studyL BNP Paribas: Providing customers with personalized offers through any channel.” IBM , 2012. IDC. „IDC Research, “$37 Billion: Counting the Cost of Employee Misunderstanding,”.” 2008. ISO/IEC_25000. „International Standard ISO/IEC 25000: Systems and software Quality Requirements and Evaluation (SQuaRE). They replace older

standards addressing the same topics, mainly (but not only) ISO/IEC 9126 and ISO/IEC 14598.” International Standards Organisation (ISO), 2011. Knops, H.P.A., TU Delft, Researcher, Faculty of Technology, Policy and Management,. „FULDA-method = Function-based legal design & analysis me-

thod.” sd. Lankhorst, Marc. Enterprise Architecture at Work. Springer, 2005. Leeuw, Prof. Dr. Ir. A. (Ton) C.J. de. Organisaties: Management, analyse, ontwerp en yerandering. Assen: Van Gorcum, 1990. LIONE, BRINKS HOFER GILSON &. „MANAGING THE IP “WINE CELLAR”.” Corporate Legal Times, sd. Markus Schacher, Patrick Grässle. Agile Unternehmen durch Business Rules. Springer Verlag Berlin, 2006. Morgan, Tony. Business Rules and Information Systems. Addison Wesley, 2008. NORA, Redactie. NORA dossier Beleidskaders. 2010. NORA, Werkgroep. „Leveranciersbijeenkomst NORA, Welke onderwerpen behoeven meer aandacht in NORA?” verslag bijeenkomst, 26 november

2012, werkgroep Erik Brouwer, 2012. Ombudsman, Nationale. MIJN ONBEGRIJPELIJKE. ’s-Gravenhage: Tweede Kamer, vergaderjaar 2012–2013, 33 539, nr. 1, 2013. OMG. 2013. Overheid.NL. Algemene wet bestuursrecht. 4 juni 1992. http://wetten.overheid.nl/BWBR0005537/geldigheidsdatum_20-07-2013 (geopend 2013). Rijksoverheid. 2013. http://www.wikixl.nl/wiki/ictu/index.php/Wat_is_Architectuur_Rijksdienst. Rik Maes, hoogleraar informatie- en communicatiemanagement aan de Faculteit Economie en Bedrijfskunde van de Universiteit van Amsterdam.

„Informatiemanagement in kaart gebracht, 9 vlaks model voor informatiemanagement.” 2003. Ross, Ronald G. „General Rulebook Systems (GRBS): What’s the General Idea?” Business Rules Journal, Vol. 10, No. 7 , July 2009. RuleSpeak®. 1996. http://www.rulespeak.com/nl/. RuleArts. sd. http://www.rulearts.com/. Tortolero, Art. Enterprise Architecture and the Business Rules Life Cycle. BPTrends, 2008. Wiegers, Carl. „Software Requirements.” Microsoft Press, 1999.

Index van illustratiesFiguur 1. Beoordelingsservice toegepast in de processtap ‘beoordeel aanvraag’ 10Figuur 2. Business engineering aanpak toegepast 11Figuur 3. Integrale Business Rules Aanpak (BRA) 12Figuur 4. Positionering fasen in het 9 vlaks model 13Figuur 5. Consistent fundament 14Figuur 6. Regel in een GRBS (RuleXpress) 16Figuur 7. Positionering GRBS 16Figuur 8. Regel in een BRMS (Blueriq) 18Figuur 9. 4 lagen architectuur 19Figuur 10. Rule Engine (Blueriq) 20Figuur 11. Beslistabel (Blueriq) 20Figuur 12. Positionering regel laag binnen NORA 21Figuur 13. Geïntegreerde aanpak schematisch 22Figuur 14. Besturingsparadigma 24


8. Definities

Begrip Definitie Bron

Afnemer De persoon of organisatie die een dienst in ontvangst neemt. Dit kan een burger, een (me-dewerker van een) bedrijf of instelling dan wel een collega binnen de eigen of een andere organisatie zijn.

NORA 3.0

Bevoegd gezag Het bestuursorgaan dat bevoegd is tot het nemen van een besluit ten aanzien van een aan-vraag om een vergunning of ten aanzien van een al verleende vergunning.

Bron De plaats of organisatie waar bepaalde informatie is ontstaan en/of beschikbaar wordt ge-steld, of de documenten waarin die informatie is vervat.

NORA 3.0

Dienst Een afgebakende prestatie van een persoon of organisatie (de dienstverlener), die voorziet in een behoefte van haar omgeving (de afnemers).

NORA 3.0

Dienstverlener De persoon of organisatie die voorziet in het leveren van een afgebakende prestatie (dienst) aan haar omgeving (de afnemers)

NORA 3.0

Bouwsteen Voorziening die deel uitmaakt van de infrastructuur van de e-overheid. Een bouwsteen is een groepering van bedrijfs- en/of applicatieservices die aan afnemers wor-den aangeboden om gebruikt te worden in bedrijfsprocessen en/of gegevensuitwisselingen, met als doel het bevorderen van uniformiteit en efficiëntie binnen de overheid.

NORA 3.0

Zaak Een samenhangende hoeveelheid werk met een welgedefinieerde aanleiding en een welge-definieerd eindresultaat, waarvan kwaliteit en doorlooptijd bewaakt moeten worden

Referentiemodel Gemeen-telijke Basisgegevens Zaken (RGBZ)

In control statement Een verklaring dat de hoogste leiding ‘in control’ is. ‘In Control’ kan gedefinieerd worden als ‘de wijze van sturen, beheersen en toezicht houden, gericht op een effectieve en efficiënte realisatie van strategische en operationele doelstellingen alsmede het hierover op een open wijze communiceren en verantwoording afleggen ten behoeve van belanghebbenden’.

Drs. A.J.G. Driessen RO CIA en drs. R. Kamstra, “Grip op bedrijfsprocessen met het ‘In Control Statement’”

Mandaat Mandaat is de bevoegdheid om in naam van een ander te handelen, maar zonder de daarbij horende verantwoordelijkheid. Bij mandateren worden geen bevoegdheden overgedragen. De mandaatgever blijft zelf bevoegd. In het staatsrecht vermeldt een krachtens mandaat genomen besluit namens welk bestuursorgaan het besluit is genomen. Onder mandaat wordt in deze context specifiek verstaan de bevoegdheid tot het in naam en onder verantwoordelijkheid van de minister (al dan niet geautomatiseerd) nemen van besluiten. Het mandaat wordt verleend aan functionarissen (functies) en niet aan met name genoemde personen. Bij besluit aangewezen plaatsvervangers treden van rechtswege in de bevoegd-heid van deze functionaris bij diens afwezigheid.

artikel 10:1 Awb (Overheid.NL 4 juni 1992)

BPM Business Process Management

BRM Business Rules Management

GRBS General Rule Book System In het bijzonder geschikt voor het beheren van operationele regels in natuurlijke taal. Wordt doorgaans gebruikt door niet technisch maar inhoudelijk georiënteerde materiedeskundigen.

BRMS Business Rules Management System In het bijzonder geschikt voor het beheren van technische bedrijfsregels. Wordt doorgaans gebruikt door technisch opgeleide gebruikers en IT personeel.

GRBS-BRMS bridge Geautomatiseerde koppeling tussen het centrale GRBS en een of (doorgaans) meerdere BRMS.

VNG Vereniging Nederlandse Gemeenten


Over de auteurPeter Kalmijn is principaal en thought leader bij Atos met een stevige achtergrond in zowel requirements engineering als ook verificatie en validatie. Hij heeft een speciale focus op Decision Management en Business Rules en de toepassing daarvan binnen Business Proces Management. Hij is voorzit-ter van de Business Rules community van Atos met meer dan 200 leden, Competence lead van de Atos competence ‘Decision Management and Rules’ en bestuurslid van het Business Rules Platform Nederland (BRPN).

nl.atos.netAtos, the Atos logo, Atos Consulting, Atos Worldline, Atos Sphere, Atos Cloud, Atos Healthcare (in the UK) and Atos Worldgrid are registered trademarks of Atos SE.. September 2013 © 2013 Atos

Atos is een internationale IT-dienstverlener met een jaaromzet van 8,8 miljard euro. Het bedrijf biedt werk aan 76.400 collega’s in 47 landen. Wereldwijd levert Atos aan haar klanten hi-tech transactieservices, advies en technologie, systeemintegratie en managed services. Met haar diepgaande technologische expertise en kennis van industriële sectoren ondersteunt zij klanten in de volgende marktsectoren: Manu-facturing, Retail en Services, Overheid, Gezond-heidszorg en Transport, Financiële dienstverle-ning, Telecom, Media & Technologie, Energie en Nutsvoorzieningen.

Atos focust op het aanbieden van zakelijke tech-nologie die klanten vooruit helpt en in staat stelt hun onderneming van de toekomst te creëren. Atos is de wereldwijde IT-partner voor de Olym-pische Spelen en Paralympische Spelen en staat genoteerd aan de Paris Eurolist Market. Atos opereert onder de namen Atos, Atos Consulting & Technology Services, Atos Worldline en Atos Worldgrid.

Over Atos

Voor meer informatie: Peter Kalmijn Papendorpseweg 93 3528 BJ UTRECHT +31 (0)88 26 5 5555 [email protected]