Introductie

Wat is Amsterdam Smart City?

• Amsterdam Smart City is een project dat in 2009 geïnitieerd is door de

Amsterdam Innovatie Motor en Netbeheerder Liander. In juli 2011 hebben de

gemeente Amsterdam en KPN zich ook als founder bij ASC aangesloten.

• Amsterdam Smart City is een ‘versneller’ voor klimaat/energie programma’s

door partijen bij elkaar te brengen en projecten te initiëren die CO2 reduceren

en best practices leveren voor grootschalige uitrol

• Focus bij Amsterdam Smart City ligt op

2

• Gedragsverandering

• Kennisdelen

• Samenwerken

• Innovatie

Wat doet Amsterdam Smart City?

• Samenbrengen van bedrijven, overheden, bewoners en kennisinstellingen om

innovatieve projecten te initiëren

• Inspringen op ontwikkelingen rondom infrastructuur en energiebesparing met

behulp van slimme technologie.

3

behulp van slimme technologie.

• Kennisuitwisseling tussen projecten en partijen (oa door organisatie van

kennissessies, partnerbijeenkomsten en deelname aan congressen)

• Innovatieve energiebesparende oplossingen en ervaringen hiermee onder de

aandacht brengen in binnen- en buitenland

Collectieve aanpak Technologie & Gedrag Economisch rendabel

Beschrijving oplossing

ASC wil de gewenste doelen bereiken door collectief projecten te initiëren die innovatieve & rendabele technologie c ombineren met gedragsverandering

• Het momentum voor CO2 reductie stopt zonder resultaat als een van de benodigde partijen niet meewerkt

• Om resultaat te bereiken wordt collectief gewerkt aan het activeren en betrekken van alle benodigde partijen voor het realiseren van CO2 reductie

• Stimuleren van gedrags-verandering creëert een ‘demand pull’ voor duurzame technologie

• Toepassing van innovatieve technologie resulteert in een ‘technology push’ richting duurzaam gedrag

• Alleen economisch rendabele initiatieven (voor alle stakeholders) zijn interessant om op grote schaal toegepast te worden en kunnen daardoor een grote CO2 impact hebben

• Economisch niet rendabele initiatieven zullen nooit op grote schaal worden uitgerold

4

Beschrijving oplossing – Focusgebieden

ASC reduceert gericht CO2 uitstoot in de focusgebie den Duurzaam Wonen, Werken, Mobiliteit en Publieke Ruimte.

CO2 emissies Amsterdam Focusgebieden ASC

Innovatieve Partnershappen Gedragsverandering

Huishoudens

Bedrijven

Verkeer en vervoer

6.348

25%4.940

55

Intelligent netbeheer: enabler

2.485

2025 doel

2025 schatting

35%

40%

2006

4.940

34%

33%

33%

1990

4.142

37%

30%

34%

-60%

- 40%

CO2 emissies in kton/jr

Duurzaam Wonen

Duurzaam Werken

DuurzameMobiliteit

Duurzame Publieke

ruimte

Founders

• Aanjagen van innovatie

• Behalen van klimaatdoelstellingen

• Behoud prettige stad om te wonen

en werken

• Focus op duurzaamheid

• Pilots rondom implementatie van smart

meters & smart grid

• Pilots met diensten die verder gaan danen werken

• Werkgelegenheid

AMSTERDAM SMART CITY6

• Pilots met diensten die verder gaan dan

de slimme meter

• Opzetten van samenwerkingsverbanden

• Behalen van klimaatdoelstellingen

• Behoud prettige stad om te wonen

en werken

• Werkgelegenheid

• Ontwikkeling van slimme stad

• Glasvezel

• Connectiviteit

• Smart working

• Opzetten van samenwerkingsverbanden

Partners Amsterdam Smart City

Founding Partners

City of Amsterdam Utilities & Infrastructure Universities & Knowledge institutions

ASC werkt samen met een toenemende alliantie van pa rtners aan het opstarten van deelprojecten in alle focusgebieden

Techno starters Living , Offices & Buildings Network platforms

Consultancy Technology & Communications Various

Overzicht projecten

• Duurzaam Wonen

• West Orange

• Geuzenveld

• E-management in Haarlem

• Onze Energie

Gemeente, bedrijven en bewoners werken samen in ond erstaande projecten

Duurzame Mobiliteit• Walstroom

• Moet je Watt?

8

• Onze Energie

• Smart Challenge

• Duurzaam Werken

• ITO Toren

• Monumentale Gebouwen

• Brandstofcel

• Gemeentelijke gebouwen

• Zuidas Solar

Duurzame Publieke Ruimte• Klimaatstraat

• Slimme Scholen

• Zonspot

• Gedragsverandering van de bewoners• Bepalen van potentiële CO2 reductie• Organisatie & samenwerking tussen partners• Stimuleren discussie over duurzaamheid tussen

bewoners

Resultaten

Projectbeschrijving

Duurzaam Wonen: Geuzenveld

In Nieuw West (Geuzenveld) zijn 500 slimme meters u itgerold en hier worden 150 displays aan gekoppeld om consumenten inzicht te geven in hun en ergieverbruik. Daarnaast wordt er een programma opgezet waarin de bewoners met elkaar in gesprek gaan over duurzame onderwerpen in hun wijk

• Sanering & infrastructurele verbeteringen aan net

• 541 slimme meters uitgerold• 60 displays uitgerold• 4 druk bezochte buurtsessies• Betrokken buurtbewoners en milieucoaches• Verhoogde betrokkenheid en kennis

energieverbruik bewoners

Resultaten

• Directe veelzeggende feedback• Consumenten stellen persoonlijke doelen (met

afgelopen jaar als nulmeting)• Losstaand, draadloos touch screen, met

internetverbinding & slimme meter

Energiemanagementtest (Display)

Duurzaam Wonen: West Orange

In het project West Orange worden in 400 huishouden s energiefeedback displays gekoppeld aan een slimme meter en de centrale verwa rming

• Gemiddelde verwachte besparingen: 9% elektra & 14% gas

Uitkomst - feiten

• Efficiënter gebruik van huishoudelijke apparaten

• Uitschakelen & lagere stand verwarming• Vervanging van huishoudelijke apparaten

Uitkomst - gedrag

• Doel: kennis & ervaring opdoen energiemanagement systemen consumenten in 250 huishoudens

• Deelnemers installeren schakelschema’s & bedienen apparaten met een enkele switch

• Online applicatie om energieverbruik in te zien

Projectbeschrijving

Duurzaam Wonen: Energie Management

250 klanten in Haarlem testen een energiemanagement systeem gedurende vier maanden om zo inzicht te krijgen in het energieverbruik van de verschillende apparaten

• Doorlooptijd project 4 maanden• 141 deelnemers slimme stekkers gebruikt• Deelnemers 4 vragenlijsten ingevuld• Kosten energie besparen belangrijkste reden

voor deelname• Deelnemers te categorizeren als “innovators” en

“early adaptors”• Portal gemiddelselke 2 tot 3 dagen gecheckt• 25% heeft switch optie gebruikt• Actieve deelnemers 10-20% besparing,

minder actieve 0-10% besparing

Resultaten

• Collectieve financiering 7 windmolens (€ 30 mln.)

• Ambitie: 20% van inwoners Amsterdam Noord lid maken

• € 50 lidmaatschap, terugverdiend in < 3 jaar• Windmolens binnen 6-8 jaar werkend, vanaf

Projectbeschrijving

Duurzaam Wonen: Onze Energie

Collectieve financiering moet de drempel verlagen v an hoge investeringskosten voor consumenten om hun eigen energie te produceren

• Windmolens binnen 6-8 jaar werkend, vanaf dan eigen energie gegenereerd door consumenten tegen vast laag tarief

• Eerste 6-8 jaar collectieve inkoop van duurzame energie tegen vast laag tarief

• Acceptatie & betrokkenheid verhoogd doordat leden samen mede-eigenaar van onderneming zijn & democratische stem hebben in strategie

• Energiebesparingsprogramma ICARUS® besparing van 14% bij Imtech-medewerkers

• 330 werknemers van 11 bedrijven strijden om in 6 maanden het meeste energie te besparen

• Wattcher geeft werknemers inzicht in

Projectbeschrijving

Duurzaam Wonen – Smart Challenge

Elf bedrijven, drie competitie rondes en dertig wer knemers per bedrijf strijden in de Smart Challenge. De Wattcher geeft werknemers inzich t in energieverbruik. De winnaar van de wedstrijd is het bedrijf wiens werknemers th uis de meeste energie besparen!

• Elf bedrijven medewerkers geworven• Eerste ronde medio April 2011 van start• Winnaar bekend op 11-11-2011 (Dag van de

Duurzaamheid)• Klimaatneutrale uitvoering van project

• Wattcher geeft werknemers inzicht in energieverbruik

• Kennisdeling en energiebesparingtips tussen werknemers via weblog

• Onderzoek naar gedrag van werknemers & energiegebruik

Doelen

Deelnemende bedrijven

• Inzicht in energieverbruik• Implementeren van

energiebesparingschema’s• Implementatie van energie-efficiënte

initiatieven & apparaten (zoals LED verlichting)

Projectbeschrijving

Duurzaam Werken: ITO Toren

Door het verzamelen, analyseren en visualiseren van het energieverbruik van eindgebruikers wordt de moderne en prestigieuze ITO Toren nog energie-efficiënter

• 360 slimme stekkers geïnstalleerd• Originele energieverbruik vastgelegd• Besparing 18% mogelijk na nulmeting februari• Led verlichting op 17de verdieping, 47 MWh

reductie• Betrekken medewerkers: participatie Accenture

in Smart Challenge

• Verhogen van bewustzijn onder werknemers

Resultaten

• Bewerken van monumenten complex & vaak niet toegestaan

• Publieke monumenten trekken veel bezoekers aan• (Publieke) monumenten fungeren als voorbeeld

Kenmerken

Duurzaam Werken: Monumentale Panden

Door verschillende monumentale panden in Amsterdam te ondersteunen bij verduurzaming zijn de mogelijkheden van deze comple xe doelgroep belicht en geanalyseerd

• Stimuleren samenwerking door introductie duurzame opties

Doelstellingen

• Rapport workshop duurzame monumentenzorg“De balans tussen duurzaamheid en monumenten”)

• Energiescans & managementscans• Energiemonitoringsystemen• LED-verlichting• Energie Prestatie Advies (EPA-U)• Bewustwording onder gebruikers & bezoekers

Resultaten

duurzame opties• Leren van alle duurzame mogelijkheden• Analyseren effecten van CO2 reducerende

concepten op gedrag gebruikers & bezoekers• Organiseren bijeenkomsten & workshops om

toepassingen te stimuleren & kennis te verspreiden

• Proof of Concept innovatieve brandstofcel technologie Groene Bocht

• Kennisdeling opzetten service en ondersteuningsorganisatie voor technologie in Nederland

Projectbeschrijving

Duurzaam Werken: Brandstofcel Technologie

Het introduceren van een technologie uit de 21 ste eeuw in een pand uit de 17 de eeuw zal CO2 uitstoot met 50% beperken. Door deze innovatiev e decentrale opwekking technologie zal het gebouw in haar eigen energie vo orzien

• Samenwerking zes partners• Brandstofcel geïnstalleerd en operationeel

vanaf 1 april 2011• Slimme meter en display geïnstalleerd voor

monitoren performance komende jaren

Resultaten

• Online energiemonitor om inzicht te krijgen in actueel energiegebruik van gas & elektriciteit

• Opleiden gebouwbeheerders & faciliteren bij energiebesparende maatregelen

• Via energieportal (intranet) inzicht in meetgegevens & als communicatiekanaal

• Oprichting kennisbank van ervaringen

Projectbeschrijving

Duurzaam Werken: Gemeentelijke Gebouwen

Het meten van energiegebruik via een online portal vergroot de bewustwording en laat zien wat energiebesparende maatregelen opleveren

• Oprichting kennisbank van ervaringen• Waar nodig plaatsing juiste meters door

Liander

• In 2010 en 2011 eerste tien gemeentelijke gebouwen aangesloten op de online energiemonitor, grootschalige implementatie volgt in 2011

• Doel: Maximale CO2 reductie d.m.v. adviseren & faciliteren bij energiebesparende maatregelen op basis van data uit online monitor

Resultaten

Foto: Fotobank Gemeente Amsterdam

• Initiatief om de kracht van grote bedrijven aan de Zuidas te bundelen & te laten zien wat nu mogelijk is op het gebied van duurzaamheid

• Voorbeeld om aan te tonen hoe de transitie naar duurzame energie vandaag kan worden gestart

Projectbeschrijving

Duurzaam Werken: Zuidas Solar

Challenge van NextEnergy om binnen één jaar 3.000 zon nepanelen op de daken van de Zuidas te plaatsen en te laten zien dat de realisati e van grootschalige opwekking van zonne-energie nu mogelijk is

• Challenge: Grote bedrijven uitdagen om een significante hoeveelheid zonnepanelen te plaatsen & van de Zuidas het duurzame zakencentrum van Europa te maken

• Hoeveel: Totaal 3.000 panelen, goed voor 0,5 MW, of 1 paneel per 10 werknemers op de Zuidas

• Lancering: 1 januari 2011• Oplevering: 31 december 2011• Hoe: samen met bedrijven & gedreven

professionals• www.zuidassolar.nl

Doelstellingen

• Walstroompunten voor binnenvaartschepen & rivier cruisers

• Geluid van dieselgeneratoren verminderd• Haven Amsterdam verbod op

dieselgeneratoren• Verbeteren luchtkwaliteit in haven &

Projectbeschrijving

Duurzame Mobiliteit: Walstroom

In de haven van Amsterdam worden bijna 200 walstroo mpunten aangelegd wat zorgt voor een reductie van de CO2 en fijnstof uitstoot en vermindering van geluidsoverlast en luchtvervuiling

• April 2011: realisatie eerste 80 walstroompunten binnenvaartschepen

• Loop van 2011: realisatie resterende punten riviercruisers

• Verbeteren luchtkwaliteit in haven & omliggende gebieden

• Verminderen CO2 uitstoot & verbetering luchtkwaliteit

Resultaten

• Testen Moet Je Watt bij eerste klanten in Amsterdam in samenwerking met Liander

• Communicatie tussen slimme meter & Moet je Watt

• Meten impact op elektriciteitsnetwerk

Kenmerken

Projectbeschrijving

Duurzame Mobiliteit: Moet je WATT

The New Motion ontwikkelt het slimme oplaadpunt voo r thuis en kantoor: samen met Liander maken ze het laden van elektrische auto’ s mogelijk

• Veilig: volgens Nederlandse normen mode 3, type 2

• Zorgeloos laden: zowel thuis als op kantoor zonder dat de stoppen doorslaan

• Slim laden: automatisch meerdere auto’s na elkaar laden

• Afrekening: alles online, digitale afrekening naar leasemaatschappij

• Community: bij alle Moet Je Watts stroom kunnen tappen

Kenmerken

• Geclusterde levering van goederen door elektrische wagen

• Geïnitieerd door 120 ondernemers• Koplopersgroep van 40 ondernemers• Focus op energiebesparing & gedrag• Combinatie collectieve inspanning & persoonlijke aanpak• Ondernemers vertegenwoordigd door winkelstraat

manager en actieve Ondernemersvereniging

Initiatieven

Projectbeschrijving

Duurzame Publieke Ruimte: Klimaatstraat

De Klimaatstraat is een holistisch concept voor win kelstraten, waar op verschillende aspecten wordt gefocust: openbare ruimte, logistiek en ondernemersruimte

• Duurzame afvalinzameling en Big Belly prullenbak• Dimmen openbare verlichting• Duurzaam straatmeubilair en Reverse Osmosis zuil• Energiescans• Slimme meter & energiefeedbackdisplays• Slimme stekkers• Bewustwordingsprogramma koplopersgroep

• Energiescan 39 ondernemers 16% besparingspotentieel• 15 ondernemers vervolgtraject LED verlichting• Nulmeting: 70% CO2 uitstoot door ondernemers • > 50% overgestapt duurzame afvalinzameling• 47 Slimme Meters geplaatst, 3 types• 47 displays geplaatst, 2 types• 19 ondernemers 9 slimme stekkers, besparing tot

1500KW/jaar• Dimmen openbare verlichting10% energiebesparing

Resultaten

• Wedstrijd begon 1maart 2011 en loopt tot 10 mei 2011

• Online portal beschikbaar gesteld door Liander• Wedstrijd gebaseerd op Liander’s educatieve &

leuke programma De Bliksems

Projectbeschrijving

Duurzame Publieke Ruimte: Slimme Scholen

10 basis scholen proberen zoveel mogelijk energie t e besparen. De strijd wordt ondersteund met een online energie portal, waarin d e resultaten van de scholen met elkaar worden vergeleken

leuke programma De Bliksems• Toolkit uitgereikt tijdens kick-off van 10 weken

durende wedstrijd• Toolkit bevat lessen over energie &

energiebesparende opdrachten, per groep verschillend in niveau

• Effecten op energieverbruik zichtbaar & vergelijkbaar op portal

• School die meeste energie bespaart wint groot feest met mini kermis op het schoolplein

• Lagere scholen zijn een interessante & waardevolle doelgroep

• Duizenden kinderen bereikt om belang van energie-efficiëntie te leren, wat zij meenemen naar familie & vrienden

• Een ZonSpot is een werkplek buiten, waar men gebruik kan maken van zonne-energie & Wifi

• Geplaatst op inspirerende plekken in de Amsterdamse openbare ruimte

• Buzz door Amsterdam door guerrilla marketingacties

• Door advertentiemogelijkheden & in

Projectbeschrijving

Duurzaam Werken: Zonspot

Werken op je favoriete plein in contact met de were ld op energie van de zon

• Door advertentiemogelijkheden & in communicatie gelinkt aan grootschalige duurzame initiatieven of duurzame bedrijven/instanties

• Realisatie van afgelegen ‘gezonde’ werkplekken zonder dat energie een probleem wordt

• Toont laagdrempeligheid van gebruik van zonne-energie aan

• Verhoogt waarde van buitenruimtes• Genereert positieve nieuwswaarde voor zonne-

energie & duurzame oplossingen

Kenmerken