View
217
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
0
Transitie management
in de langdurende zorg
Conferentie Jeugdgezondheidszorgde Horst Driebergen , 5 maart 2010
Jord Neuteboom
Viatore
1
Programma van de bijeenkomst
1: Theorie en achtergrond van transitiemanagement
2 : Methode en tools: transitie programma en experimenten
3: Richting en focus: transitie agenda
Met voeding van de praktijk (o.a. TPLZ) en wetenschap (Drift/EUR)
2
1: Theorie en achtergrond van transitiemanagement
Basis noties transitiemanagement die we vandaag zullen behandelen…
Waarom transities?
Persistente problemen in de zorg
Wat zijn transities?
Fundamentele omwenteling in structuur, cultuur, werkwijze
(Hoe) kun je transities sturen?
Het opzetten van Transitieprogramma’s en - experimenten
Hoe ziet een transitie-agenda eruit?
Mobiliseren koplopers op visie ontwikkeling en praktijkexperimenten
3
Persistente problemen in maatschappelijke systemen
� complex
� verankerd in onze maatschappelijke structuren
� onzeker: geen pasklare oplossingen
� moeilijk stuurbaar: veel actoren betrokken
� bestaan reeds decennia
mobiliteit, energie, zorg
4
Persistente problemen in maatschappelijke systemen
� huidig beleid alleen is niet voldoende
� marktdenken geen oplossing voor hardnekkige problemen
� poldermodel ongeschikt voor aanpakken van hardnekkige problemen
� pseudo-oplossingen worden snel onderdeel van het probleem
wat dan wel?
systeeminnovatie / transitie
5
Symptomen van persistente problemen in de zorg
medificatie van niet-medische problemen
kosten stijgen, tevredenheid daalt professional als productiemachine
verstarde zorgaanbieders beheerszieke structuren
over-gespecialiseerde, gefragmenteerde zorg
standaardisatie vs individualisering gesloten sector
‘afvalputje’ van de maatschappij
6
7
Persistente problemen in de zorg
essentie
relatie tussen zorgverlener en zorgvrager
vertrouwen, intimiteit, passie, aandacht, bezieling
is verworden tot
relatie tussen leverancier en cliënt
kosten, doelmatigheid, budget, efficiency, afrekening
8
Persistente problemen in de zorg
systeem is belangrijker geworden dan mens
vandaag is belangrijker dan morgen
cijfers belangrijker dan mensen
Huidig systeem verdrukt de mens…
9
� Maatschappij volop in beweging
[ individualisering, vergrijzing, verkleuring, liberalisering, moderne gezinnen,
flexibilisering arbeid, veranderde levensbeschouwing ]
� Zorg is verstard kan nauwelijks meebewegen
���� Spanningen op de Zorg bouwen al sinds 70-er jaren op
� Care kan sleutelrol vervullen in de Zorg (maatschappij) van 21ste eeuw
� Maar niet met een 19de eeuws paradigma en organisatiemodel!
���� Fundamentele omslag, oftewel een transitie, nodig
Waarom nú?
10
regime: dominante structuur, cultuur en werkwijzen
met macht en gevestigde belangen
niche: opkomende, afwijkende structuur, cultuur en
werkwijzen op klein schaalniveau
niche wil macht ontwikkelen en het bestaande regime
overnemen; regime beschermt zich daartegen door de
niche onschadelijk te maken of op te nemen
transitie = regime-wisseling = machtswisseling
Hoe werken transities?
11
een transitie mislukt als de structurele verandering
vanuit het regime plaatsvindt met alleen regime-partijen
‘een kalkoen zal zichzelf niet slachten’
een transitie mislukt als de structurele veranderingen
vanuit niches plaatsvinden met alleen niche-partijen
‘muis en olifant stampen samen op de brug’
een transitie kan lukken als niche-partijen en veranderingsgezinde
regime-spelers elkaar vinden en gaan samenwerken
Hoe werken transities?
12
Transitiemanagement
ontwikkeling van visie en transitieagenda
inrichting en ontwikkeling van transitie-arena
opzetten en uitvoeren van transitie-experimenten
monitoring, evalueren en leren
13
� richt je op de koplopers en niet op het peloton
� creëer ruimte voor een schaduwproces met een lange termijn orientatie
regelluwe experimenteerruimte
mentale ruimte
� probeer gezamenlijk richting te geven aan de zoektocht naar duurzame zorg
� maak verbindingen tussen koplopers
veranderingsgezinde regime spelers en niche spelers
� verbind de onderstroom met de bovenstroom tot een beweging
Sturingsprincipes Transitiemanagement
14
richten op koplopers
hou opties open, begin kleinschalig
gezamenlijk richting vinden,
verbinden van verschillende koplopers
verbinden met bovenstroom
verbinden met onderstroom
2. Transitieprogramma’s in de Zorg
� steun voor koplopers in plaats van
brede ‘subsidie-distributie’
� experimenten ondersteunen
die diverse paden verkennen.
� gezamenlijke bijeenkomsten
experimenten en andere actoren
� connectie naar regime spelers
verbinden met maatschappij
15
Transitie management vraagt om het maken van verbindingen
Voor transitie projectleiders/managers gaat het om het maken van
verbindingen tussen:
- Zelf doen en anderen mobiliseren
- Groot denken en klein doen
- Ver vooruit kijken (lange termijn), maar nu handelen
16
Transitie management vergroot de speelruimte
Transitie management stimuleert tot andere manier van kijken, anders
denken, ander gedrag:
- anders kijken (nieuwe perspectieven, contexten en speelvelden)
- anders denken (langere termijn, lerende houding,
ontwikkelingsgericht)
- ander gedrag (andere opstelling, nieuwe methoden &activiteiten,andere partners)
17
Maatschappelijke opgaven
Een andere manier van kijken naar de opgave voor de experimenten:
-macro-ontwikkelingen
-de maatschappelijke bijdrage
-de waarde voor verschillende partijen (actoren/personen)
18
3: Richting en focus: transitie agenda
� gevoel van urgentie door een gezamenlijke probleemperceptie
� een wenkend perspectief door transitie-visie en streefbeelden.
� ontwikkelen van transitiepaden naar de streefbeelden
� commitment van partijen voor transitie-experimenten
19
Een transitie-agenda:(bijv. mensgerichte,
economisch volhoudbare en maatschappelijk ingebedde zorg)
andersdenken
over zorg
bijv.zorgende
wijk
bijv. rijkeprofes-sional
bijv.onder-
nemende zorg
persistente problemen
‘mandje’ van streefbeelden
transitiepaden
korte termijn acties enexperimenten
transitie-visie &
1111
2222
3333
4444
bijv. denken in ziekte, starre
organisaties, beheerszieke stelsels
20
Directeur Care
Univé-VGZ-IZA-Trias
Een wenkend toekomst perspectief
21
Contouren van een transitie-visie
Mensgericht
Economisch volhoudbaar
Maatschappelijk ingebed
22
Contouren van een transitie-visie
Mensgericht
heelheid van de mens als uitgangspunt
eigen leefomgeving staat centraal
kleinschalig
zorg is leven
weer in contact met elkaar
rust en ruimte aanbieden
regie in eigen handen
eigen budget
23
Contouren van een transitie-visie
Economisch volhoudbaar
zorg is een dienstverlening
betaalt voor al de geleverde diensten
eigen budget en eigen register
maatschappelijke zorgondernemingen
gezondheid schept waarde
preventie loont
stressbehandelaar, mental coach, persoonlijk adviseur
specialist onderaannemer van zorgregisseur
24
Contouren van een transitie-visie
Maatschappelijk ingebed
creëert je eigen micro-systeem om je heen
je eigen verbanden
gemeenschappen schakel tussen micro- en macrosysteem
persoonlijk medisch assistent
maatschappelijke zorgondernemingen
zorgzaamheid is levenshouding van iedereen
zorg = welzijn = sport = arbeid = leefstijl
gezonde samenleving als basis
25
6 StreefbeeldenVoor Mensen
1. streefbeeld zelfzorg
2. streefbeeld samenredzaamheid
Voor Organisaties
3. streefbeeld gedreven professionals
4. streefbeeld maatschappelijke ondernemingen
Voor de Samenleving
5. streefbeeld zorgzame samenleving en sectoren
6. streefbeeld duurzaam stelsel
Mensgericht
Economisch
volhoudbaar
Maatschappelijk
ingebed
26
1. Streefbeeld: Zelfredzaamheid door alerte mensen
Voor onszelf, voor anderen
Voor onze omgeving
Alertheid en inzet
Transitie paden
Kennis is regie (eigen regie bij schizofrenie)
Emanciperende technologie
Begeleiding door nieuwe beroepen
Bewust leven, warme opvoeding en levenskunst
Innerlijk beleven (zingeving)
27
2. Streefbeeld: Samenredzaamheid
in sociale verbanden
Vitale rijkdom aan sociale verbanden
Nieuwe gemeenschapsvormen
Transitiepaden
Gesteunde vrijwilligers (Demental coach, mantelzorgers)
Verbindende technologie
Waarde van zorgen voor elkaar (Goede buren, wijk in Almere)
Sociaal duurzame wijken
Ontmoetingen (Omkeer 2.0 community vorming)
Ervaringsdeskundigen
28
3. Streefbeeld: Gedreven professionals
Kwaliteit van binnenuit
Ruimte voor bezieling
Transitiepaden
Werken met gedeelde waarden
Werkelijke dialoog vanuit presentie
Leren en opleiden
Zelfsturende teams
29
Relatie met klant aan het roer
Ondersteunen aan professionaliteit
Transitiepaden
Nieuw management op kwaliteit
Centrale figuren en warme overdracht
Samenwerken tussen disciplines
Dienstverlenen in netwerken
Leiden, ondernemen en innoveren
4.Streefbeeld: Maatschappelijke gezondheidsondernemingen
30
5.Streefbeeld: Zorgzame Samenleving
Verantwoordelijkheid van iedere sector
Bevorderen van gezondheid
Transitiepaden
Ruimtelijke ordening voor mensen
Gezondmakende gebouwen (Truus Swieringa)
Natuur als vitamine groen
Gezonde levensloopbanen
Sociale zekerheid als springplank (Eddy Karrenbelt)
31
Economisch volhoudbaar
Solidair en stimulerend
Transitiepaden
Experimenteerruimte
Ontregelen
Machtsverschuiving naar mensen
Sturen op meerwaarde
Dialoog over principes
6.Streefbeeld: Duurzaam stelsel
32
6 StreefbeeldenVoor Mensen
1. streefbeeld zelfzorg
2. streefbeeld samenredzaamheid
Voor Organisaties
3. streefbeeld gedreven professionals
4. streefbeeld maatschappelijke ondernemingen
Voor de Samenleving
5. streefbeeld zorgzame samenleving en sectoren
6. streefbeeld duurzaam stelsel
Mensgericht
Economisch
volhoudbaar
Maatschappelijk
ingebed
Recommended