View
1
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
03/10/61
1
Coordination Chemistryเคมโคออรดเนชน
Coordination Chemistryเคมโคออรดเนชน
อาจารยนรวรรณ ธรรมขนธหลกสตรวชาเคม
มหาวทยาลยแมโจ
2
สารประกอบโคออรดเนชนประกอบดวย complex ion และ counter ions เชน [Co(NH3)5Cl]Cl2Complex ion: [Co(NH3)5Cl]Counter ions: 2Cl-
ภายใน complex ion ประกอบดวย Central metal ion กบ ligandCentral metal ion (ไอออนโลหะอะตอมกลาง) รบคอเลกตรอน (Lewis acid) ประพฤตตวเปนไอออนบวกLigand (ลแกนด) คอ อะตอม โมเลกลหรอไอออน ทใหคอเลกตรอน (Lewis base) กบไอออนโลหะอะตอมกลาง ซงยดกนดวยพนธะ Coordinate covalent (dative bond)
Ag+ + :NH3 [Ag NH3]
Lewis acid Lewis base Coordinate covalent bond
03/10/61
2
3
4
Ligandลแกนดอาจเปนโมเลกลหรอไอออนประจลบ ซงมอะตอมอยางนอยหนงอะตอมทมคอเลกตรอนโดดเดยว อาจมหนงคหรอมากกวาหนงคกได
03/10/61
3
5
การเขยนสตรของสารประกอบโคออรดเนชน (Writing formulas for coordination compounds)
1. ใหเขยนไอออนบวกกอนไอออนลบเสมอ2. ประจรวมของสารประกอบโคออรดเนชนจะตองมคาเทากบศนย3. ใสวงเลบสเหลยม [ ] ใหกบสารประกอบเชงซอนเพอเนนวาลแกนดสรางพนธะกบไอออนโลหะ นยมเขยน
ไอออนโลหะกอนแลวจงเขยนลแกนดทเปนกลางและลแกนดประจลบตามลาดบเชน K2[Co(NH3)2Cl4]
[Co(NH3)4Cl2]Cl
[Co(NH3)6][FeCl4]3
6
การอานชอของสารประกอบเชงซอน (Nomenclature for coordination compounds)
ใชระบบ IUPAC (The International Union of Pure and Applied Chemistry) ซงมเกณฑดงน 1. อานชอไอออนบวกกอนไอออนลบ2. ในไอออนเชงซอนใหเรยกชอลแกนดกอน แลวตามดวยชอของไอออนโลหะ
- กรณทลแกนดมากกวาหนงชนด ใหเรยกชอลแกนดเรยงตามลาดบอกษรภาษาองกฤษ (ไมตองคานงวาลแกนดมประจหรอไม)
3. การอานชอลแกนด- ลแกนดทเปนกลางหรอเปนโมเลกล เรยกชอเหมอนชอของโมเลกลนน ๆตามปกต
ยกเวน H2O – Aquo, NH3 – Ammine- ลแกนดทมประจลบ อานชอลงทายดวย “-o” หรอ “-โอ” เสมอ ไอออนลบทลงทายดวย “-ide” ใหเปลยนเปน “-o”
ไอออนลบทลงทายดวย “-ate” หรอ “-ite” ใหเปลยนเปน “-o”ยกเวน NO2
- เมอใชN เปนโดเนอรอะตอม ใหอานวา nitro
03/10/61
4
(CH3)3SO dimethylsulfoxide (DMSO) (NH2)2CO urea C5H5N pyridine terpy terpyridinebpy 2,2’-bipyridine en ethylenediaminePCl3 trichlorophosphinePPh3 triphenylphopshine
Neutral ligands are given the same name as the uncoordinated molecule.
NH3 ammine H2O aqua NO nitrosyl CO carbonyl CS thiocarbonylO2 dioxygen
Some neutral molecules, when serving as ligands are given special names.
2,2’-bipyridine terpyridine 1,10-phenathroline (phen) tri(ethylenediamine)amine (tren)7
CH3COO- (acetate) acetatoSO4
2- (sulfate) sulfatoCO3
2- (carbonate) carbonatoacac acetylacetonatoSO3
2- (sulfite) sulfitoClO3
- (chlorite) chlorito
N3- (nitride) nitridoN3
- (azide) azidoNH2
- (amide) amido(CH3)2N- (dimethylamide) dimethylamidoCN- cyanoF- fluoroCl- chloroI- iodoO2- oxoO2
- superoxoOH- hydroxoH- hydridoCH3O- methoxo
ไอออนลบทลงทายดวย “-ide” ใหเปลยนเปน “-o”ไอออนลบทลงทายดวย “-ate” หรอ “-ite” ใหเปลยนเปน “-o”
8
03/10/61
5
Ambidentate ligands (Linkage ligands)-SCN- thiocyanato-NCS- isothiocyanto-NCSe- isoselenocyanato-SeCN- selenocyanato-NO2
- nitro-ONO- nitrito
9
10
4. ระบจานวนกลมลแกนดทซากน ใหใชคานาหนาชอลแกนด ดงน
จานวนลแกนด คานาหนา
2 di
3 tri
4 tetra
5 penta
6 hexa
จานวนลแกนด คานาหนา
2 bis
3 tris
4 tetrakis
กรณทลแกนดมคาทเหมอนกบคาทใชระบจานวนลแกนดอยดวย เชน ethelenediammine หรอลแกนดเปน polydentate จะใชคาอนระบจานวนแทนดงน
5. การอานชอไอออนโลหะอะตอมกลาง มหลกเกณฑดงน - กรณทไอออนเชงซอนเปนกลางหรอมประจบวก ใหอานชอโลหะตามปกต เชน chromium, silver- กรณทไอออนเชงซอนเปนประจลบ ใหลงทายชอของไอออนโลหะดวย “-ate” เชน chromate, argentite
6. ใหแสดงเลขออกซเดชนของไอออนโลหะดวยเลขโรมนในวงเลบ ( ) ตามหลงชอโลหะทกครง เชน[Co(NH3)6]3+ hexaamminecobalt(III) ion[CuCl4]2- tetrachlorocuprate(II) ion
03/10/61
6
11
Scandium ScandateTitanium TitanateChromium ChromateZirconium ZirconateNiobium NiobateRuthenium Ruthenate
Manganese ManganateCobalt CobaltateNickel NickelateTantalum TantalateTungsten Tungstate
Iron FerrateCopper CuprateSilver ArgentateGold Aurate
โลหะบางชนดเปลยนเปนชอลาตน (Latin name)
โลหะบางชนดลงทายดวย –ium เปลยนเปน -ate
กรณท ไอออนเช งซอนเปนประจลบ
เปลยนเปนลงทายดวย –ate สาหรบโลหะบางชนด
12
ตวอยาง[Co(NH3)3(CN)Cl2]
[Cr(en)2]3+
Mg[Cu(H2O)2(C2O4)2]
Na4[FeBr6]
[Ag(NH3)2]NO3
K2[OsCl5N]
Ammonium pentachlorohydroxoferrate(III)
03/10/61
7
13
Geometrical isomers ใส cis- or trans- and mer- or fac- หนาชอสารประกอบ
Bridging ligands เปนลแกนดทเชอมระหวางโลหะไอออน 2 ตว ใหใส µ นาหนาชอลแกนดนน
Pentamminecobalt(III)-µ -amidotetraamineaquacobalt(III) chloride
cis‐[Pt(NH3)2Cl2] trans‐[Pt(NH3)2Cl2]
Di- µ -chloro-bis[diammineplatinum(II)] chloride
[(NH3)2Pt(µ-Cl)2Pt(NH3) 2]Cl2
14
เลขโคออรดเนชนและโครงสรางของไอออนเชงซอน
เลขโคออรดเนชน หมายถง จานวนโดเนอรอะตอมของลแกนดทสรางพนธะโดยตรงกบไอออนโลหะอะตอมกลาง เชน
[Cu(H2O)4]2+
[Co(H2O)6]3+
[Ag(NH3)2]2+
[Cr(en)2]3+
โครงสรางของไอออนเชงซอนเกยวของกบเลขโคออรดเนชนโดยตรง
03/10/61
8
15
โครงสรางของสารประกอบเชงซอน
รปทรงทางเรขาคณต (geometry) หรอโครงสรางของไอออนเชงซอนขนอยกบเลขโคออรดเนชนและธรรมชาตของไอออนโลหะในสารเชงซอนนน ๆCN = 1 พบนอยมาก ๆสวนใหญจะเปนสารประกอบของ Cu(I) และ Ag(I) เชน AgClCN = 2 พบนอยมาก มโครงสรางแบบเสนตรง (linear) และ มมงอ (bent) เชน [Ag(NH3)2]+
CN = 3 พบนอยมาก มโครงสรางแบบ trigonal planar, trigonal pyramidal, T-shape (หายาก)CN = 4 มกมโครงสรางแบบ tetrahedral (ทรงสหนา) และ square planar (สเหลยมแบนราบ)
tetrahedral มกเกดกบสารประกอบทมลแกนดขนาดใหญ โลหะไอออนจดเรยง e- แบบ d0, d10 หรอ d5 บางตวligand มผลทาง steric effect ซงมบทบาทสาคญในการกาหนดรปรางของสารประกอบ ถาลแกนดเปนกลมใหญจะมผลทาง steric มาก และสารประกอบจะมรปรางเปน tetrahedral มากกวา square planar
square planar โลหะไอออนสวนใหญเปนแบบ d8 เชน Ni2+, Rh+, Pt2+, Cu2+
16
03/10/61
9
17
โครงสรางมพลงงานใกลเคยงกนสามารถเปลยนไปมาไดเชน [Ni(CN)5]3‐
พบบอยมาก เกดกบโลหะไอออน d0‐d9
18
Distortion of the octahedral structure
ผลจากการยดหรอหดรอบแกนหมน C4พบใน d9 Cu2+
ผลจากการยดหรอหดรอบแกนหมน C3
03/10/61
10
19
• ขนอยกบอตราสวนของประจตอรศม (charge to radius) ซงจะตองทาใหแรงดงดดระหวางโลหะ-ลแกนดมากทสด และแรงผลกระหวางโลหะ-ลแกนดนอยทสด
• ธรรมชาตของลแกนด ลแกนดจะตองมขนาดเลก มความสามารถทจะทาใหเกดขวตา (low polarizibility) เชน H-, F-, OH-
20
CN=8 ขนาดของโลหะตองใหญเพยงพอทจะใหลแกนดเขามาจบไดถง 8 ตว สวนใหญพบในกลมแลนทาไนดกบแอคตไนด และโลหะไอออนจะตองมเลขออกซเดชนสง +3 ขนไป
[Mo(CN)8]z–
(z = 3, 4)
03/10/61
11
21
[Ce(NO3)6]3–
NO3- ใช O 2 อะตอมจบกบ Ce3+
[Nd(H2O)9]3+ [Ce(NO3)5]2–
22
ไอโซเมอรของสารประกอบเชงซอนไอโซเมอร คอสารประกอบทมสตรเหมอนกน แตการจดเรยงตวของอะตอมตางกน ทาใหสมบตทางเคมและกายภาพตางกน เชน ส การละลาย อตราเรวของปฏกรยา
Structural isomerism(Different bonds)
• Coordination isomerism• Linkage isomerism• Hydrate isomerism• Polymerization isomerism
Sterioisomerism(Same bonds different spatial arrangements)
• Geometrical isomerism• Optical isomerism
Isomer
03/10/61
12
23
1. ไอโซเมอรเชงโครงสราง (Structural isomerism) มสตรเหมอนกนแตในโครงสรางมการเกาะเกยวกนของอะตอมตางกน
1.2 Linkage Isomerism ลแกนดใชโดเนอรอะตอมตางกนเขาจบกบไอออนโลหะอะตอมกลาง เชน NO2
-, OCN-, SCN-
1.1 Coordination Isomerism เกดขนในสารประกอบเชงซอนทมไอออนเชงซอนประจบวกและไอออนเชงซอนประจลบเปนองคประกอบ ซงทงสองไอออนสามารถแลกเปลยนตาแหนงกนได
[Pt(NH3)4][PtCl6]
เปนไอโซเมอรกบ
[Pt(NH3)4Cl2][PtCl4]
[Cr(NH3)6][Co(CN)6]
เปนไอโซเมอรกบ
[Co(NH3)6][Cr(CN)6]
24
The nitrito isomer absorbs at 1460 and 1065 cm−1. The nitro isomer absorbs at 1430 and 825 cm−1.
Heating a solution of the nitrito complex gives the nitro isomer.
Linkage isomer เปนไอโซเมอรทเกดยาก เกดกบลแกนดชนด ambidentate ligand คอ ลแกนดทสามารถสรางพนธะกบโลหะตวหนงไดหลายแบบ
03/10/61
13
25
1.3 Ionization isomerism
เปนไอโซเมอรทมลแกนดอยมากกวา 1 ชนด เมอแตกตวในนาแลวให ion ตางชนดกน และเกดปฏกรยากบ reagent ตางกน
[Co(NH3)5Br]SO4 กบ [Co(NH3)5SO4]Brred-violet red
[Co(NH3)5SO4]Br + AgNO3 → [Co(NH3)5SO4]NO3 + AgBr(s) ตะกอนสเหลองออน
[Co(NH3)5Br]SO4 + BaCl2 → [Co(NH3)5Br]Cl2 + BaSO4(s) ตะกอนขาว
26
[Cr(H2O)6]Cl3 violet
[CrCl(H2O)5]Cl2.H2O blue‐green
[CrCl2(H2O)4]Cl.2H2O dark green
[CrCl3(H2O)3].3H2O yellow green
1.4 Hydrate isomerism
เปนไอโซเมอรทมนาเปนลแกนดดวยจานวนไมเทากน เมอเกดการแตกตวของนา สารเชงซอนจะใหสทตางกน
เมอทาปฏกรยากบ Ag+
สารสเขยว + Ag+ AgClสารนาเงนแกมเขยว + Ag+ 2AgClสารสมวง + Ag+ 3AgCl
03/10/61
14
27
1.5 Polymerization isomerism
Same empirical formula but different molar massไอโซเมอรชนดนไมใชปรากฎการณของไอโซเมอรทแทจรงเปนไอโซเมอรทมสตรเหมอนกน แตมอตราสวนเปนสองเทาหรอสามเทาของสตรคอ [MLm]n โดยท m = จานวนลแกนด
n = จานวนของไอโซเมอรตวอยางสตร n[Pt(NH3)2Cl2] 1[Pt(NH3)4] [PtCl4] 2[Pt(NH3)3Cl]2 [PtCl4] 3
[R2Al(CN)]3 กบ [R2Al(CN)]n (n>6)
28
2. สเตอรโอไอโซเมอร (Stereoisomerism) สารประกอบเชงซอนสองชนดมองคประกอบเหมอนกนแตการจดเรยงตวของอะตอมหรอหมของอะตอมทเกาะอยกบไอออนโลหะอะตอมกลางมทศทางตางกน
2.1 Geometrical Isomers บางครงเรยก cis-trans isomers หรอ diasteriomers มคณสมบตทางเคมตางกน ส การละลายตางกน
ML2X2
03/10/61
15
29
fac‐[CrF3I3](cis‐)
mer‐[CrF3I3](trans‐)
ML3X3
ML4X2
fac : facialmer : meridional
สมวง สเขยว
2.2 Optical Isomers หรอ enantiomers เกดขนเมอโมเลกลของสารมโครงสรางในลกษณะทเปนภาพกระจกเงา(mirror image) ซงกนและกนโดยทโครงสรางหนงไมสามารถซอนทบกบอกโครงสรางหนงไดอยางสนท มสมบตตาง ๆเหมอนกน เชน mp, bp , dipole moment แตการหมนระนาบของแสงโพลาไรซ plane of polarized light ตางกน (ตรงกนขามกน)
30
ไมมระนาบสมมาตร (plane of symmetry) มสมบตทเรยกวา chirality เปนภาพในกระจกเงาและซอนทบกนไมสนท
03/10/61
16
31
ไมมระนาบสมมาตรchiral
ใน Octahedral complex จะเปน optical isomer ได กตอเมอม monodentate ligand ตงแต 3 ชนดขนไปและลแกนดแตละชนดจะตองมไมเกน 2 ตว เชน [MABCDEF], [MA2B2C2], [MA2B2CD]
การเรยกชอสาหรบ optical isomer มกใส R/S นาหนาชอR (Rectus, มอขวา) S (sinister, มอซาย)
บางทใช d/l นาหนาชอ (d = R, l = S)d (dextro, หมนแสงทางขวา) l (levo, หมนแสงทางซาย)
32
Octahedral complex ทม chelate ligand
มระนาบสมมาตรไมเปน optical isomer
ไมมระนาบสมมาตรOptical isomer
03/10/61
17
33
Bonding in coordination compoundsเพออธบายถงโครงสราง การเกดสและสมบตทางแมเหลกได
1. Valence bond theory (VBT)
2. Crystal field theory (CFT)
3. Molecular orbital theory (MOT)
34
1. Valence bond theory (VBT)ทฤษฎนพฒนาขนโดย Linus PaulingLigand ตองม lone pair e-
โลหะอะตอม ตองม orbital วางเปลาพจารณาวา จะตองให atomic orbital ใดของโลหะ มาสรางพนธะใชทานายรปรางและความเสถยรของสารประกอบเชงซอนไดทฤษฎบทนไมสามารถอธบายเกยวกบการดดกลนคลนแสงหรอ electronic spectra และสมบตทางแมเหลกทขนอยกบอณหภมได ตองใชทฤษฎสนามผลกมาอธบาย
03/10/61
18
35
Inner orbital complex
[Fe(CN)6]4- วดสมบตทางแมเหลกพบวา เปน diamagnetic
Fe [Ar] 3d6 4s2
Fe2+ [Ar] 3d6
36
Inner orbital complex
[Cr(NH3)6]3+
Cr [Ar] 3d5 4s1
Cr3+ [Ar] 3d3[Co(NH3)6]3+ วดสมบตทางแมเหลกพบวา เปน paramagnetic
unpair e‐ = 3
03/10/61
19
37
Co [Ar] 3d7 4s2
Co3+ [Ar] 3d6[CoF6]3- วดสมบตทางแมเหลกพบวา เปน paramagnetic
sp3d2
Outer orbital complex
d4, d5, d6 สามารถ form complex ไดทง inner และ outer orbital complex
38
[Ni(CN)4]2- เปน diamagneticNi2+ [Ar] 3d8
03/10/61
20
39
[Zn(OH)4]2- เปน diamagneticZn2+ [Ar] 3d8
40
ตาราง 1
03/10/61
21
2. Crystal Field Theory
41
ทฤษฎนเสนอโดย H. Bethe และ J.H. VanVleck วา สารเชงซอนดงดดกนแบบไฟฟาสถตย (Electrostatic) ระหวางโลหะไอออนกบลแกนด (นวเคลยสของโลหะไอออนกบอเลกตรอนของลแกนด) สวน e- ของ Mn+ และ L นน จะผลกกน เปนผลใหระดบพลงงานของ d-orbital สงขน
ถามการพจารณา เกยวกบออรบทลของโลหะกบลแกนดแลว มกจะเรยกทฤษฎนวา “The ligand filed theory”
Interaction ทเกดขนม 3 ชนด1) overlap of orbital2) overlap of orbital3) d - p bonding (back bonding) เกดจาก interaction ระหวาง d-orbital ของโลหะ กบ p-orbital
ทวาง ของลแกนด
42
ทฤษฎนมสมมตฐาน 3 ขอ1. ลแกนด พจารณาเปนประจลบ2. จะไมมแรงกระทาเกดขนระหวางออรบทลของโลหะกบลแกนด3. d-orbital ของ free metal ion จะมพลงงานเทากน แตเมอเกดเปนสารประกอบแลว ลแกนดจะทา
ใหระดบพลงงานของ d-orbital ไมเทากน ขนอยกบทศทางของลแกนดทเขามา
Orbital Splittings-orbital มเพยง 1 ออรบทล จงไมพจารณาp-orbital ม 3 ออรบทลตอชด แตละออรบทลม lobe อยในแนวแกน x, y, z ดงนนเมออยใน
octahedral field จะมแรงผลกเทากนหมด จงไมแยกระดบพลงงานd-orbital ม 5 ออรบทล, ligand ทอยในแนวแกน x, y, z จะทาใหสนามลบตามแนวแกน x, y, z มความเขมสงกวาแนวอน จงเกดแรงผลกกบ e- ทาใหออรบทลทอยตามแนวแกน มระดบพลงงานสงกวาออรบทลอน
03/10/61
22
43
Higher Energy levels
Lower Energy levels
44
o = 10Dq 120‐250 kJ/mol
(eg, doubly degenerate level)
(t2g, triply degenerate level)
o = crystal field splitting energy
+6Dq
‐4Dq
03/10/61
23
45
dz2 dx2 – y2
dxy dyzdxz
–
–
–
–
Tetrahedral Complexes
t = o o
46
Square planar Complexes Linear Complexes
Free metal ion Complex
dx2 - y2
dxydz2
dxz dyz
EE
Free metal ion Complex
dz2
dxy
dxz dyz
dx2 - y2
M zApproach along x-and y-axes Approach along z-axis
03/10/61
24
47
Crystal field splitting,
คอ คาความแตกตางของพลงงานทเกดจากการแยกกนของ d-orbital เนองจากผลของประจไฟฟาของลแกนด มคามากหรอนอย ขนอยกบ• ชนดหรอธรรมชาตของลแกนด• ชนดของโลหะไอออน (ขนาดโลหะใหญ มากขน)• เลขออกซเดชนของโลหะ (ประจบวกมาก มาก)Mn2+ < Ni2+ < Co2+ < Fe2+ < V2+ < Fe3+ < Cr3+ < V3+ < Co3+ < Mn4+ < Rh3+ < Pd4+ < Ir3+ < Pt4+
• โครงสรางของสารเชงซอน เชน t o
คา จะอยในชวงคลน visible ทาใหสารมส
Increasing
The Spectrochemical series
48
Longer Shorter Smaller Larger Weak field (สนามออน) High field (สนามเขม)Halide<OH‐<C2O4
2‐<H2O<‐NCS‐<py<NH3<en<bipy<NO2
‐<CN‐<CO
03/10/61
25
High spin Low spin
49
-donor ligandทาให ตา
-acceptor ligandLigand จะม * หรอ d-orbital ทวาง จงทาใหมโอกาสทจะเกด
-back bonding
50
Crystal field stabilization energy (CFSE) พลงงานเสถยรสนามผลก
CFSE คอ พลงงานของระบบทลดลงจากเดมททาให complex มความเสถยรขน เนองมาจาก สนามไฟฟาจาก ligand ทมอทธพลตอการแยก d-orbital ของโลหะไอออน
โดยหาจากผลรวมของพลงงานของ e- ทงหมด ทบรรจอยใน d-orbital ของโลหะไอออน
CFSE(octahedral) = (‐0.4n(t2g) + 0.6n(eg))o + P
n = จานวนอเลกตรอนP = pairing energy พลงงานทใชในการจบคของ e- ในออรบทลเดยวกน
03/10/61
26
Free Mn2+ ion
[Mn(H2O)6]2+
[Mn(CN)6]4‐
No fieldMaximum numbers of unpaired electrons
Weak field ligandHigh‐spin complex
o < Epairing
Strong field ligandLow‐spin complex
o > Epairing
51
o
52
High spin:weak field ligand
Low spin:strong field ligandCFSE CFSE
CFSE = (-0.4n(t2g) + 0.6n(eg))o = (-0.4(3) + 0.6(1))o = -0.6o
CFSE = (-0.4n(t2g) + 0.6n(eg))o = (-0.4(3) + 0.6(2))o
= 0
CFSE = (-0.4n(t2g) + 0.6n(eg))o + P= (-0.4(4) + 0.6(0))o + P
= -1.6o+ P
CFSE = (-0.4n(t2g) + 0.6n(eg))o + 2P= (-0.4(5) + 0.6(0))o + 2P
= -2.0o+ 2P
= -0.8o+ 2P = -1.8o+ 3P
03/10/61
27
53
d5 (H.S.) จดเรยงแบบ t2g3 eg
2 เปนการจดเรยงเลกตรอนเดยวทงหมด มคา CFSE = 0 แสดงวาจะไมมเสถยรภาพ เพมขนเนองจากสนามผลก
d4 (H.S.) มคา CFSE เปนลบ แสดงวาสารประกอบเชงซอนนเสถยรเนองจากมอเลกตรอนในออรบทลทเสถยร
d4- d7 (L.S.) และ d7 (H.S.) คา CFSE มคาเปนลบหรอบวกขนอยกบคา P
คา CFSE บอกถง ความเสถยรของ complex และพลงงานเพอความคงตวของสนามลแกนด แตเมอนามาเทยบกบพลงงานในการยดเหนยวของอะตอมกลางกบลแกนด ถอวามคานอยมากคอ มคาประมาณ 5-10 %
คา CFSE ใชอธบายสมบตบางอยางทาง เทอรโมไดนามกสได แตไมใชสวนสาคญของพลงงานยดเหนยวภายในของสารประกอบเชงซอน
54
การเกดสของสารประกอบเชงซอน
เกดจากการเคลอนยาย e- ใน d-orbital ทวาง d-d transition ในชวง visible
[Co(H2O)6]2+ Co2+ [Ar] 3d7 มส
[Zn(H2O)6]2+ Zn2+ [Ar] 3d10 ไมมส เพราะ e- เตม ไมม d-orbital ทวาง ทจะให e- เคลอนยาย d-d transition
สารประกอบเชงซอนจะมสแตกตางกน ซงขนอยกบ• ชนดของธาตทรานซชน• เลขออกซเดชน• ชนดและจานวนของสารทรวมตวกบธาตทรานซชน
03/10/61
28
55
Ti3+ [Ar] 3d1
Complimentary color wheel
ถาสารนนดดกลนแสงทกความยาวคลน สารนนจะมสดา
ถาสารนนดดกลนแสงสใด สทมองเหนจะเปนสทอยตรงกนขาม
ถาสารนนดดกลนแสงสมวง สทมองเหนคอเขยว‐เหลองถาสารนนดดกลนแสงสสม สทมองเหนคอนาเงนถาสารนนดดกลนแสงสแดง สทมองเหนคอเขยว
56
03/10/61
29
57
Table 2
58
o o
เลขออกซเดชนตางกน
03/10/61
30
[Cr(NH3)6]3+ [Cr(NH3)5Cl]
2+
59
ลแกนดตางกน
เลขออกซเดชนตางกน ลแกนดตางกน โลหะตางกน สของสารประกอบกจะแตกตางกน
60
Magnetic properties
ขนอยกบจานวน e- โดดเดยวในโลหะไอออนParamagnetic : จะตองม e- เดยวในโลหะไอออนDiamagnetic : จะตองไมม e- เดยวในโลหะไอออน
e- จบคหมดทกออรบทล
• Strong–field (low–spin): จานวนอเลกตรอนเดยวจะนอย
• Weak–field (high–spin): ใหจานวนอเลกตรอนเดยวมาก
• Hund’s rule still applies.
03/10/61
31
61
Molar susceptibility, Mคอความสามารถหรอแนวโนมทสารใด ๆจานวน 1 โมล มปฏกรยาตอสนามแมเหลกทกาหนดใหคา M เปนคารวมของ magnetic moment ของแตละ e- เดยว ซงมความสมพนธเปน
𝜇 2.84 𝑇 = magnetic moment มหนวยเปน Bohr magneton (BM)M = molar susceptibility มหนวยเปน (BM)2K-1
T = อณหภม หนวยเปน K
M วดไดจากการทดลองโดยใชเครอง Guoy balance เปนเครองมอวดสวนประกอบของ Gouy balance1. เครองชงละเอยด2. แมเหลกสงสด3. ทใสสารตวอยาง เปนหลอดแกว
62
สารทเปนพาราแมกเนตก (paramagnetic) จะมนาหนกเพมขน (ถกเหนยวนาเขาสสนามแมเหลก)สารทเปนไดอะแมกเนตก (diamagnetic) จะมนาหนกลดลง (ถกผลกออกจากสนามแมเหลก)
Magnetic moment จะเกดขนเมออนภาคทมประจใด ๆมการเคลอนทสามารถเกดได 2 แบบ ดงน 1. Spin-Only magnetic moment, s
เกดจากการหมนรอบตวเองของ e-
n คอ จานวน e- เดยว2. Orbital magnetic moment, L
เกดจากการเคลอนทของ e- รอบนวเคลยสs มอทธพลมากกวา L
𝜇 𝑛 𝑛 2
จานวน e- เดยว s s (B.M.)1 ½ 1.732 1 2.833 3/2 3.874 2 4.905 5/2 5.926 3 6.937 7/2 7.94
ตาราง 3 แสดงคา s ของอเลกตรอน
03/10/61
32
63
ตวอยาง ทอณหภม 25 oC วดคา M ของ K3[Fe(CN)6] ได 1.41*103 (BM)2K-1
จงหาคา magnetic moment และจานวนอเลกตรอนเดยว
𝜇 2.84 𝑇
ดงนน 𝜇 2.84 1.41𝑥10 298 = 1.84 B.M.
จาก ตาราง 3 คาทไดมคาใกลเคยงกบ s ของจานวนอเลกตรอนเดยวทเทากบ 1
K3[Fe(CN)6] จงเปน low spin และมจานวนอเลกตรอนเดยว = 1
จากสตร
64
3. Molecular Orbital Theory• พจารณาพนธะทเกดขนแบบ ionic และ covalent ควบคกน• ใชคอมพวเตอร, symmetry และ group theory • ทฤษฎ CFT อธบายวา สารประกอบเชงซอนยดเหนยวกนดวยแรงไฟฟาสถตย (มประจ +, -)
แตบางสารประกอบไมสามาถใช CFT อธบายได• เชน V(CO)6 ทง V และ CO ไมมประจ จะตองใช MOT อธบาย
CO complex อธบายไดโดยใช EAN (Effective atomic number) หรอ MOT กไดEAN : การจดเรยง e- รอบ ๆอะตอมกลางใหเหมอนกาซเฉอย ทาใหสารประกอบเชงซอนเสถยร เชน1. Ni(CO)4 เสถยร Ni ม e- 28 ตว, ได e- จาก CO 8 ตว (2e-x4) e- รวม = 36 (เทากบ Kr)2. Fe(CO)5 เสถยร3. Cr(CO)6 เสถยร4. Mn(CO)5 ไมเสถยร ตองอยในรป dimer จงจะเสถยร Mn2(CO)10
03/10/61
33
65
‐bond
s‐s s‐p pz‐pz orbitals
‐bond
px,y‐px,y p‐d d‐d orbitals
‐bond
d‐d orbitals
‐bond > ‐bond > ‐bond
The MO diagram for H2
66
03/10/61
34
67
C atomic orbitals
CO atomic orbitals O atomic orbitals
The MO diagrams for CO and NO
68
Molecular orbital approach to bonding in octahedral complexes, ML6______________________________________________________________________________________________________________________________
Combinations of atomic orbitals Molecular Orbital
4s ± 1/√6(σ1 + σ2 + σ3 + σ4 + σ5 + σ6) a1g
4px ± 1/√2 (σ1 σ2) 4py ± 1/√2 (σ3 σ4) t1u4pz ± 1/√2 (σ5 σ6)
3dx2 - y2 ± 1/2 (σ1 + σ2 σ3 σ4) eg3dz2 ± 1/√12 (2 σ5 + 2 σ6 σ1 σ2 σ3 σ4)
3dxy
3dxz Non-bonding in σ complex t2g3dyz_______________________________________________________________________________________________
(t : triply degenerate)
(e : doubly degenerate)
03/10/61
35
MO diagram for ‐bonded octahedral metal complex Antibonding
Nonbonding
Bonding
Notet2g = non-bondingeg =antibonding12e- from 6 ligands will fill the lower bonding orbitals.The electrons from the 4s and 3d orbitals of the metal (in the first transition row) will occupy the middle portion of the diagram.
70
MO correlation diagram for σ-bonding in the octahedral complex [Ti(H2O)6]3+.
Non‐bonding
Ti3+ [Ti(H2O)6]3+ 6H2O
Antibonding
03/10/61
36
71Cr3+ 6Cl‐[CrCl6]3‐
MO correlation diagram for σ-bonding in the octahedral complex [CrCl6]3-
72
acceptor ligands ไดแก CN- ,CO, PR3 สามารถเกด -back bonding ได (เนองจากม * orbital ทวาง )o กวาง และ t2g อยตากวาเดมทาให complex มความเสถยรกวาเดม
ML bonding
03/10/61
37
73
donor ligands ไดแก เฮไลดไออนo แคบกวาเดมและ t2g สงขนกวาเดม
LM
Metal- d Ligand - p(t2g)
Ligand p (full)e.g. halide ion, X-
RO-
LM bonding
74
- acceptor ligandsML bonding
- donor ligandsLM bonding
I‐<Br‐<Cl‐<F‐<H2O<NH3<PPh3<COπ donor< weak π donor<σ only< π acceptor
03/10/61
38
75
The Jahn‐Teller Effect
• Jahn และ Teller นกวทยาศาสตรชาวองกฤษเสนอทฤษฎ Jahn-Teller Effect• การจดตวของโมเลกลทมรปรางไมใชเสนตรง จดในแบบทผดไปจากรปสมมาตรเดม
(distorted structure) • จานวน e- ทอยในออรบทลทมระดบพลงงานเทากน มจานวนไมเทากน ทาใหสภาพสมมาตร
ลดลงและระดบพลงงานแยกออกจากกนเลกนอย• โครงสรางตองบดเบยวไปเพอทาใหความเทากนของระดบพลงงานของ orbital ทงหลายหมด
ไป เกด orbital ทมพลงงานตากวาเดม โมเลกลจงมความเสถยรมากขน
76
Illustration of tetragonal distortion (elongation) for an octahedral complex
03/10/61
39
77
Number of e‐ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
High spin w w ‐ s ‐ w w ‐ s ‐
Low spin w w ‐ w w ‐ s ‐ s ‐
s = strong Jahn‐Teller effect expected
w = weak Jahn‐Teller effect expected‐ = no Jahn‐Teller effect expected
The expected Jahn‐Teller effect are summarized in the following table:
78
d4 d7 d9
eg
t2g
กรณทคาดวาจะเกด distortion ไดแกd4 high spin เชน Cr2+ , Mn3+
d7 low spin เชน Co2+ , Ni3+
d9 high or low spin เชน Cu2+การเกด distortion ในชน eg จะสงผลมากกวาในชน t2g และสามารถตรวจสอบได
t e t e t e
การเกด distortion ในชน t2g เกดขนนอยเนองจากออรบทลของ t2g อยระหวางแกน x y z เกดการปะทะกบลแกนดไดนอย ไมสามารถตรวจวด(detect) ได จงไมสามารถบอกไดวาโมเลกลบดเบยว
03/10/61
40
79
เกดขนได 2 แบบแบบท 1 Tetragonal elongation
เกดในแนวแกน z โดยทแกน z ยดออก ออรบทล d
x y มอเลกตรอนนอยกวาออรบทล d
𝑧นวเคลยสของอะตอมกลางจะดงดดลแกนดในแกน x และ yเขาใกลนวเคลยสมากกวาลแกนดในแกน z เนองจากในแกน z ม อเลกตรอนอก 1 ตว บง (shield) แรงดงดดจากนวเคลยส
แบบท 2 Tetragonal compressionแกน z หดเขาออรบทล d
𝑧มอเลกตรอนนอยกวาออรบทล d
x y ลแกนดในแนวแกน z จงถก
นวเคลยสของอะตอมกลางดงเขาหานวเคลยสมากกวาลแกนดในแกน x และ y
80
No Jahn‐Teller effect: No change
Tetragonal compression
Jahn‐Teller effect: tetragonal elongation
03/10/61
41
81
ปรากฏการณ Jahn-Teller Effectทาใหได spectra ทมไหล peak
Oh D4h
Recommended