บทวิจารณ์หนังสือ: The Temple of Memories: History ... ·...

ในชวงสองทศวรรษทผานมาอาจจะกลาวไดวาเปนยคทวงการศกษา

ดานสงคมศาสตรและมานษยวทยาไทยตางใหความส�าคญกบประเดนการศกษา

“อดตในปจจบน” กนมากขน1 ผ เขยนจงใครแนะน�าหนงสอชอ ศาลบชาแหง

1 ยคดงกลาวนเรมนบจากการจดประชมไทยศกษาครงท 6 ในป 2539 ทจงหวดเชยงใหมและตพมพหนงสอCulturalCrisisandSocialMemory(KeyesandTanabe,eds.2002)ตดตามดวยการประชมประจ�าปของศนยมานษยวทยาสรนธรครงท1ในป2545และตพมพหนงสอ“มานษยวทยากบการศกษาปรากฏการณโหยหาอดตในสงคมไทยรวมสมย”(Kittiasaed,2003)งานศกษาสงคมไทยและลาวทงในรปของบทความวชาการและวทยานพนธทงระดบปรญญาโทและปรญญาเอกในประเดนตางๆเปนตนวาประเดนของการตอสชวงชงความหมายของทางการกบประชาชนผานอนสาวรย (Khumsupha, 2005)การชวงชงอตลกษณผานพนทพธกรรมบญปใหมหลวงพระบาง(Singyabut,2010)การจนตนาการชมชนของคนจนเมองในกรงเทพผานความทรงจ�าเชงสญลกษณทเกยวของกบระบบคณคาในอดต(Deekhunthod,2010)การเชอมโยงหรอเปดพนทใหความทรงจ�ารวมไดขยายตวออกไปยงผคนอนๆ(Hongkhananukrou,2011)การตอสบนพนทความทรงจ�าของคนหลากหลายชาตพนธในประเทศไทย(Sattayanurak.2012)

เบญจพร ดขนทด / Benjaporn Deekhuntod

วารสารสงคมลมนาโขง : ปท 9 ฉบบท 1 มกราคม-เมษายน 2556 หนา 155-165

Journal of Mekong Societies : Vol.9 No.1 January-April 2013, pp. 155-165

บทวจารณหนงสอ:

The Temple of Memories: History, Power, and

Morality in a Chinese Village

ศาลบชาแหงความทรงจ�า: ประวตศาสตร อ�านาจ

และคณธรรม ในหมบานแหงหนงของจน

“Oneofthebestlocalethnographiestodateonpost-reformChina. . . .Conceptuallysophisticatedyetundiminishedbyunnecessaryjargon,thebookprovidesoneofthemostreadableandintelligentlyframedaccountsofchangeandcontinuityatthelocallevelinChina.”

Journal of Asian Studies

156 Journal of Mekong Societies

ปท 9 ฉบบท 1 มกราคม-เมษายน 2556

ความทรงจ�า: ประวตศาสตร อ�านาจ และคณธรรม ในหมบานแหงหนงของจน

(TheTempleofMemories:History,Power,andMoralityinaChineseVillage)

ซงเขยนโดย จน จง (Jing, 1996) นกมานษยวทยาชาวจนทมมมมองและวธการ

อธบายสงคมจนคอมมวนสตในยคของเหมาไดอยางเปยมพลงมความพอเหมาะพอ

เจาะระหวางแนวคดทางทฤษฎ (concept)กบขอมลชาตพนธวรรณนา(ethnographic

data) อมเตมและแนนหนาดวยขอมลอางองอนๆ ดเดนทงการเลอกใชภาษาและ

การล�าดบเนอหาไดรบค�าชมเชยจากวารสารวชาการทมชอเสยงหลายฉบบเปนตน

วาJournalofAsianStudies,ChinaReviewInternational,ChinaQuarterly,

TheChina Business Review, Asian Affairs จดอยในประเภทหนงสอวชาการ

ทอานสนกเหมาะแกนกวชาการนกศกษาและผสนใจจะใชอางองและเปนตวอยาง

ในการท�าความเขาใจกบปรากฏการณทางสงคมหรอน�ามาสนทนากบประเดนปญหา

ทตนเองสนใจศกษาภายใตกรอบของวธการศกษาทเรยกวา“ความทรงจ�าทางสงคม”

(socialmemory)

เจาของผลงาน

หนงสอเลมดงกลาวนปรบปรงมาจากวทยานพนธระดบปรญญาเอกทาง

มานษยวทยาทเสนอตอมหาวทยาลยฮาวารดเจาของผลงานคอจนจง(JunJing)

นกวชาการชาวจนทปจจบนด�ารงต�าแหนงผชวยศาสตราจารยทางมานษยวทยา

แหงมหาวทยาลยเมองนวยอรค (The City University of New York) ไดรบ

การตพมพจากส�านกพมพมหาวทยาลยสแตนฟอรดเมอป2539(1996)

กอนหนาทจะเขาศกษาระดบปรญญาเอก จน ท�างานเปนนกวจยอย

ทสถาบนสงคมวทยาแหงมหาวทยาลยปกกงและเปนหนงในสมาชกโครงการศกษา

ผลกระทบระยะยาวทเกดขนจากการโยกยายถนอนเนองมาจากโครงการสรางเขอน

และอางเกบน�าในแถบตะวนตกเฉยงเหนอของจนผลการศกษาจบลงทมหาวทยาลย

ตองปดท�าการ ดงนน ความสนใจทจะอยในปกกงของ จน จงมอยเพยงนอยนด

เนองจากเพอนหลายคนถกจบ แตตอมาเมอเพอนนกวจยบางคน (ทรอดพนจาก

157The Temple of Memories: History, Power, and Morality in a Chinese Village

ปท 9 ฉบบท 1 มกราคม-เมษายน 2556

การถกจบ) ไดกลบมาจบงานวจยนอกครง จน และนกวจยอกคนหนง พรอมดวย

นกศกษาปรญญาโท 2 คนจงออกเดนทางสหมบานตาฉวน (Dachaun) มณฑล

กานซ (Gansu) ในเดอนกรกฎาคมป2532 (1989) เพอพบปะพดคยกบชาวบาน

ทถกอพยพโยกยายเปนครงแรก โดยคาดหมายวาจะท�าเปนงานวจยระยะสนๆ

ประเดนหลกคอผลกระทบจากการสรางอางเกบน�า ทวา ภายหลงเขาศกษาระดบ

ปรญญาเอกทมหาวทยาลยฮาวารดจนไดกลบไปตาฉวนอกครงโดยใชชวงฤดรอน

ของป2534(1991)กบอก8เดอนในป2535(1992)และอกชวงสนๆในป2536

(1993) และ 2538 (1995)ท�าการศกษาซงไมเฉพาะแคการสรางอางเกบน�าใหม

เทานน แตยงรวมไปถงแงมมตางๆ จากประสบการณและความทรงจ�าของผคน

ในพนทตลอดชวงลทธสงคมนยมแบบสดขวในยคของเหมา และเกยวกบเรองราว

ชวตในชวงหลงยคของเหมา

จากสนามสประเดนการศกษา

การไดพบปะพดคยกบชาวบานทถกอพยพดงกลาว เพอสอบถามรบฟง

และพยายามทจะเขาใจอดตของหมบานคนชวตใหกบชาวบานท�าใหจนเหนวาน

คอ“บนทกการท�างานตางๆของความทรงจ�า”ในชมชนทไดเกดการเรยกรองสทธ

ครงใหญและไดเผชญกบความเปลยนแปลงรนแรงนบจากชยชนะของฝายคอมมวนสต

ทส�าคญคอท�าใหจนไดตระหนกวา ชาวบานเหลานไมใชเพยงแค “เหยอ” ของ

การสรางเขอนเทานน ทวาคอเหยอโดยตรงของการเมองภายใตระบอบคอมมวนสต

ใหม เนองจากชาวบานราว85%ลวนเปนคนแซขงทงดวยการสบเชอสายและ

การแตงงานโดยสถานภาพและชอของชาวขงเปรยบไดกบสอทแสดงถงระบอบเกา

ทรฐบาลคอมมวนสตปฏญาณวาจะเขาแทนทใหได สอดคลองกบเหตการณอนๆ

ทเกดขนในจนตลอดยคของเหมา(2492-2517หรอ1949-1976)ทชาวขงถกโจมต

ดวยขอกลาวหาวาถอวถเดมของจนยคเกาและจบลงดวยการรณรงคตอตานขงจอ

และหลนเปยวในชวงป2514-2515(1973-1974)

158 Journal of Mekong Societies

ปท 9 ฉบบท 1 มกราคม-เมษายน 2556

จนพบวาหลายคนทอย ในตาฉวน ตกเปนเหยอทางการเมองตงแต

ตนทศวรรษท1950ถงกลางทศวรรษ1970ในชวงนมคนกวา150คนทถาไมใช

แซขงกเกยวของกบแซขงโดยการแตงงานนนตองอยอยางคนนอกเนองจากบพการ

ถกระบวาเปน “ชนชนศตร” (classenemies)คนทม “ธาตเลว” (badelements)

“กลมตอตานการปฏวต”(counterrevolutionaries)“ชาวนาทร�ารวย”(richpeasants)

“เจาของทดนตวกลน” (big landlords) หรอ “นกปฏวตเพอเจอแบบฟวดล”

(practitionersoffeudalsuperstition)นอกจากนนการสรางเขอนและอางเกบน�า

ของรฐตามนโยบายพฒนาประเทศขนานใหญ (The Great Leap Forward)

ยงท�าลายหมบาน ผคนกระจดกระจายและสญเสยทนารวมทงทสสานเปนจ�านวน

มากประจวบกบเหตบงเอญเมอตงหมบานใหมนนเกดการขาดแคลนอาหารและยา

ท�าใหผคนในตาฉวนเสยชวตถง50คน

ความทกขทรมานของชาวขงในยคของเหมานนสะทอนใหเหนชะตากรรม

ทย งยากของศาลบชาขงจอในหมบาน ทดนซงเคยใชส�าหรบประกอบพธกรรม

ถกยดเพอ “โครงการปฏรปทดน” ในชวงตนทศวรรษท 1950 จากนนเปาหมาย

ตอมาคอ“หวกะท”ผมการศกษาสงอาทผรบผดชอบทดนของศาลบชาผประกอบ

พธกรรมและในโรงเรยนระดบประถมซงลวนตางตกเปนเปาของการถกกลนแกลง

ทางการเมอง รวมทงการท�ารายรางกายและการประจานใหอบอาย กจกรรม

ทกประเภทของศาลจบสนลงการรกของ “นโยบายการพฒนาประเทศขนานใหญ”

เรมโดยการปดศาลบชาจากนนกใชอางเกบน�าเปนตวสลายชมชนทายสดในขณะท

ยคของเหมาใกลจะปดตวลงศาลกถกท�าลายและอาคารบรเวณใกลเคยงกถกท�าลาย

ไปดวย

อยางไรกตามในชวงกลางทศวรรษ1980จากภาวะผอนปรนการควบคม

ของทางการจนไดเหนการฟนตวระยะสนๆของชาวขงดวยการสรางศาลบชาขงจอ

ขนมาใหมศาลนสรางเพอเชดชเกยรตของการสบทอดเชอสายจากอดตอนยาวนาน

ขณะเดยวกนกเปนอนสรณใหกบเหตการณทางประวตศาสตรทเพงผานมาของ

ชมชนทบาดเจบแสนสาหส ในความเหนของจน ศาลนจงเปนตวแทนทสอถงโอกาส

ทยากจะไดรบในการกลบไปสานตอคานยมทางศาสนาและองคความรทางพธกรรม

159The Temple of Memories: History, Power, and Morality in a Chinese Village

ปท 9 ฉบบท 1 มกราคม-เมษายน 2556

น�ามาสประเดนในการศกษา2ประเดนหลกคอ1)เปนการศกษาเกยวกบความทกข

ทรมานของมนษย รวมถงความโชครายของปจเจก และความปราชยของกลมชน

และ2)เกยวของกบความพยายามในการจดการกบความทกขทรมานและการฟนตว

จากการกลนแกลงทางการเมองความตกต�าทางเศรษฐกจและวฒนธรรมทแตกออก

เปนเสยงๆ(culturaldisruption)

ประวตศาสตรสงคมของการจดจ�า

เพอตอบโจทยการวจยจนเลอกใชแนวคด “ความทรงจ�าทางสงคม” เปน

เครองมอหลกในการอธบายภายใตค�าถามทซอนอยเบองหลงวาคนตระกลขงจดจ�า

อะไร จดจ�าอยางไร และน�าความทรงจ�าเหลานนไปใชอยางไร ตามแนวทางของ

ฮอลบวอกซ(Halbwachs.1950)และคอนเนอรตน(Connerton,1989)ทเขาได

อภปรายไวอยางละเอยดในบทท 1 หวขอ พนฐานทางสงคมของความทรงจ�า

(The Social Basis of Memory) และแนวทางสามประการในการวจยเกยวกบ

ความทรงจ�าทางสงคม(ThreeApproachesinSocialMemory)

ตามแนวทางดงกลาวน จน ไดเสนอการมองปญหาแบบ “ลางขนบน”

(abottom-upapproach) เพอศกษาปญหาของความทรงจ�าภายในประเทศทซง

อาการหลงลมหม (mass amnesia) และความทรงจ�าทถกเลอกสรร (selective

remembrance)ไดรบการสงเสรมอยางเตมทจากอ�านาจรฐกลาวคอใหความส�าคญ

กบระบบเครอญาตและโครงสรางอ�านาจรวมถงความรในเรองพธกรรมการจดท�า

ล�าดบสายตระกล ภาพลกษณของผคนจากประวตหมบาน เรองราวทเลาขานถง

ความเจบปวด การเมองในการแกแคน มมมองทขดแยงในเรองความส�าคญของ

พธกรรมทศนคตตอการทดลองระบบสงคมนยมแบบสดขวของจนโดยการสบคน

ถงการทความทรงจ�าหรอความหลงครงอดตไดถกเรยงรอยและสงผานกจกรรมตางๆ

ทจดขนดวยการรวมศนยอยในบรเวณศาลบชาขงจอ

ถามองเพยงผวเผนจะเหนวา เรองราวของศาลบชาขงจอไดเสนอแนวคด

หลายแนวคดทงเชงประเพณและพธกรรมทถกหามในชวงทศวรรษแรกๆภายใต

160 Journal of Mekong Societies

ปท 9 ฉบบท 1 มกราคม-เมษายน 2556

กฎเกณฑของลทธคอมมวนสตและไดรบการรอฟนทวาเมอมองใหใกลเขาไปจะพบภาพทซบซอนยงขนไปอกแนวคดและการปฏบตตางๆมไดถกฟนขนมาจากอดตอยางอตโนมตเนองจากทงหมดไดถกผสมผสานเขากบวฒนธรรมประดษฐทกอรปจากประสบการณตามลทธเหมาในทองถนรวมทงถกซมซาบเขากบความกงวลของแตละยคในฐานะหลกส�าคญของประวตศาสตรทองถนศาลบชาขงจอทสรางขนมาใหมนไดปลกความทรงจ�ามากมายหลายแขนงของอดตกอนยคคอมมวนสตเมอครงทชาวสกลขงไดครองอภสทธในการสบเชอสายถงขงจอรวมทงอทธพลทางการเมองและสถานภาพทางเศรษฐกจสงส�าคญทตองใสใจคอการสรางศาลขนมาใหมอกครงนนเกยวของอยางยงกบการทชาวสกลขงพยายามทจะท�าความเขาใจประสบการณทยากจะเขาใจภายใตกฎเกณฑของเหมาและความเปลยนแปลงทางสงคมหลงยคของเหมา

โครงสรางของหนงสอ

หนงสอขนาดประมาณพอกเกตบค หนาสองรอยกวาหนาเลมนประกอบไปดวยเนอหา 9 บท และใน 9 บทนยงสามารถจ�าแนกโครงสรางความคดไดเปน2สวนใหญๆคอสวนน�าและสวนเนอหา(รวมสวนสรป) สวนแรกประกอบดวยบทท1และบทท2ส�าหรบบทท1นนจนใชชอวาการศกษาเกยวกบความทรงจ�าทางสงคม(AStudyofSocialMemory)เพอบอกจดยนทชดเจนของงาน เนอหาทงหมดของบทท 1 จงเปนการน�าเสนอปรากฏการณทสอดรบกบวธการศกษา โดยแจกแจงใหเหนพฒนาการของแนวคดทางทฤษฎเกยวกบการศกษาความทรงจ�าทางสงคมมาตงแตตนจ�าแนกงานศกษาเปนกลมๆและชใหเหนวางานของ จน จะเดนไปในทศทางใดแตทผเขยนเหนวาพเศษยงคอ การล�าดบความคด ล�าดบความ และเลอกใชค�าทกระทบอารมณความรสกตามตรรกะของแนวคดความทรงจ�าทางสงคมซงนอกจากจะท�าใหประเดนปญหาของการวจยชดเจนแลวยงท�าใหผอานมองเหนภาพความจ�าทเปนความทกขทางสงคม(socialsuffering)ของคนแซขงรวมไปกบเขาเหลานนดวยดงตวอยาง

เมอจนบรรยายถงหวขอหมบานถกท�าลาย(AVillageDestroyed)วา

161The Temple of Memories: History, Power, and Morality in a Chinese Village

ปท 9 ฉบบท 1 มกราคม-เมษายน 2556

... หลายเดอนลวงเลยผานเสนตาย และชาวขงกยงคงอย แตแลวใน

คนอนเยนเยยบของเดอนธนวาคม กองทหารอาสาไดเขามาใชก�าลงขบไล

เรมจากครวเรอนทไมมคนหนมวยฉกรรจ แมเฒาสงเสยงหวดรองเกาะ

เตยงไวไมยอมปลอย จงโดนจบหวออกไป เสาบานถกโยงเชอกลามไวกบ

ลอและถกถอนลงมา ชวงรงสางพวกชาวบานทตนตระหนกเหลานนตาง

พากนยอแยงและหยบฉวยขาวของจากซากบานเรอนของพวกตนเพอไป

สรางทซกหวนอนทอน บางเรงรบขดเอาอฐของบรรพบรษขนมาแมจะขด

ตอธรรมเนยมและประเพณทเคยยดถอปฏบต แลวควาอฐทขดขนมาไดยด

ใสกระสอบปน หรออนๆ ทพอจะหามาไดอยางไมมพธรตองใดๆ ทงสน

เพอจะไดน�าอฐดงกลาวไปท�าพธฝงใหม “ไมมเวลาทจะท�าอะไรใหเหมาะสม

แลว” ผเฒาคนหนงไดร�าลกถงอดตทผานมา พวกเขาไมสามารถทจะรกษา

สสานเดมเอาไวได มหน�าซ�าบาดแผลและความชอกช�าจากการพลดทยง

ถกกระหน�าซ�าเตมโดยความอดอยากหวโหย จงนบเปนเสยวเวลาทเลวราย

ทสดในประวตศาสตรจนยคใหม

ภายใตทกขสองชนจากความหวโหยและการเสยขวญ ชาวบาน

ครงหนงยายไปตงบานเรอนในชมชนละแวกนน ขณะทอกครงหนงถอยรน

ขนเนนไปอกเลกนอย ในเดอนมนาคมป 1961 (2504) แมน�าเหลองซงใหญ

เปนทสองของจนถกสกดลง ณ บรเวณตาฉวน เพอสรางเขอนสง 57 เมตร

สายน�าถกบงคบใหเปลยนแนวไปบรรจบกบอางเกบน�าหลงเขอนภายใน

เวลาเพยง 48 ชวโมง หลงจากนนกเปดประตระบายน�า พนทสวนใหญของ

ตาฉวนจงจมหายและถกฝงอยางถาวรอยใตอางเกบน�านนเอง

ความทรงจ�ารวมของคนตระกลขงทพรงพรจากค�าบอกเลาของแตละคนใน

ท�านองเดยวกบขางตนนมความคลายคลงกบสงทเรยกวา“ประวตศาสตรบอกเลา”

อนถอเปนวธการเขาถง “ความจรง” อกรปแบบหนง ทวาแตกตางกนทค�าถาม

ซงก�ากบอยเบองหลง ดงนน จน จงใชบทท 2 เปนตวอธบายวธวทยาทเขาใช

เปรยบเทยบกบวธการทางประวตศาสตร โดยใชชอบทวาMemory of Historical

162 Journal of Mekong Societies

ปท 9 ฉบบท 1 มกราคม-เมษายน 2556

Possibilities ท�าใหค�าถามทผอานหลายคนอาจจะ “ตงปอม” สอบสวนถงความ

นาเชอถอของวธการศกษาทเนนการ“พร�าพรรณนาของชาวบาน”หมดไปในบทน

(หรออาจจะไมหมดแตสบายใจขนเพราะไดรบค�าอธบายบางสวน)

ส�าหรบสวนทสองซงเปนสวนเนอหาแบงยอยไดเปน3สวนสวนแรกวา

ดวยความทรงจ�าทเจบปวดซงชาวขงไดรบตลอดชวงเวลาของการเปลยนแปลง

การปกครอง หรอกลาวอกอยางหนงคอเกยวกบความทกขทรมานของมนษย

รวมถงความโชครายของปจเจกและความปราชยของกลมชนตามโจทยวจยขอแรก

ของ จน โดยล�าดบไวในบทตางๆ 3 บท ไดแก บทท 3 วาดวยความหวาดกลว

การปฏวต(MemoryofRevolutionaryTerror)บทท4วาดวยบาดแผลของชมชน

(MemoryofCommunalTrauma)และบทท5วาดวยความเกลยดชงและการถก

เกลยดชง(MemoryofLocalAnimosity)สวนทสองเปนการตอบโจทยวจยล�าดบ

ถดมานนคอน�าเสนอเกยวกบความพยายามในการจดการกบความทกขทรมานและ

การฟนตวจากการกลนแกลงทางการเมองความตกต�าทางเศรษฐกจและวฒนธรรม

ทแตกออกเปนเสยงๆของชาวขงโดยการเชอมโยงกบวฒนธรรมประเพณและอดต

อนยงใหญของตนเองทงหมดนปรากฏอยในบทท6วาดวยพธกรรมและความหมาย

(MemoryofRitualLanguage )บทท 7วาดวยการสบทอดวฒนธรรมประเพณ

(MemoryofGenealogicalRetainers)และบทท8วาดวยสญลกษณทางวฒนธรรม

(MemoryofCulturalSymbols)สวนสดทายในบทท 9จน ใชชอวาการคนพบ

ความทรงจ�าในกานซ (FindingMemories inGansu) เปนบทสรปการศกษาวา

ดวยการวเคราะหและท�าความเขาใจตอความทรงจ�าของชาวบานตาฉวนทสมพนธ

ไปกบความทรงจ�าของผคนในกานซ เฉพาะประเดนการเกดขนใหมของศาลบชา

ขงจอทเปนโจทยหลกนนจนวเคราะหอยางเหนความเชอมโยงวา

ในแงของสงคมและการเมอง การปรากฏขนอกครงของศาลบชาขงจอ

แหงตาฉวนใหบทสรปของความพลกผนอยางสดขวของความสมพนธเชง

อ�านาจ กลาวคอ การจดสรางศาลขนมาใหมนเปนแผนงานของคนแซขง

รนวยกลางคนและผเฒาผแก ซงเกอบทกคนตางเคยไดรบความทกข

163The Temple of Memories: History, Power, and Morality in a Chinese Village

ปท 9 ฉบบท 1 มกราคม-เมษายน 2556

ทรมานจากการถกใหรายทางการเมองและการแบงแยกทางสงคมภายใต

กฎเกณฑของเหมา

การกลบขนมามความส�าคญในชวงทศวรรษ 1980 ของพวกเขานน

เกดขนจากบทบาทในการดแลรกษาสงตางๆ ของหมบานในสองลกษณะ

คอ 1) สมาชกผอาวโสของกลมไดเสนอตวถายทอดความรความเชยวชาญ

ดานพธกรรม หลงจากทศาลชวคราวไดจดสรางขนในป 1984 แลวพวกเขา

กรวมกนท�างานเพอจดสรางศาลบชาขงจอขนมาใหม และ 2) สมาชกท

อายนอยจะท�าหนาทเคลอนไหวกจกรรมตงแตกลางทศวรรษ 1980 เปนตน

มา เพอขอรบการสนบสนนจากตวแทนของภาครฐ และในทสดพวกเขา

กสามารถท�าใหเรองของตาฉวนกลายเปนประเดนทไดรบความสนใจสงสด

มผอาวโสทเชยวชาญทางพธกรรมเขารวมโครงการและไดรบเงนบรจาค

สมทบทนในการกอสรางเพมมากขน ความเปนพนธมตรของผคนในการ

จดสรางศาลบชาขงจอครงน จงแสดงใหเหนการเปลยนรปของระเบยบ

ทางสงคมและความสมพนธเชงอ�านาจในระดบทองถน

กลาวโดยสรป เรองของตาฉวนและศาลบชาขงจอ คอเรองราวของผคน

ทสรางความภาคภมใจขนมาใหมภายหลงจากการทพวกเขาถกท�าลาย

อตลกษณทางวฒนธรรม ส�านกทางประวตศาสตร และความเชอมนศรทธา

ในศาสนาอยางยอยยบมาแลว

สงทาย

บทวเคราะหขางตนไมวาจะมผเหนดวยหรอเหนตางกตามแตสงทปฏเสธ

ไมไดคอ งานศกษาของ จน ท�าใหเราเหนวาการใชแนวคดความทรงจ�าทางสงคม

อยางเปน “เครองมอ” นนสามารถท�าไดทงในระดบการเขาถงขอมลและระดบ

การวเคราะห ทงนดวยการพจารณาวาสมพนธภาพระหวางความทรงจ�ากบ

การตอตานมกเปนแกนหลกทปรากฏอยตลอดเวลาในการศกษากลมชาตพนธ

ในเชงมานษยวทยา โดยถกกระตนจากชวงวกฤตตางๆ ของชวตหรอของบรบท

164 Journal of Mekong Societies

ปท 9 ฉบบท 1 มกราคม-เมษายน 2556

แวดลอม น�าไปสความเขาใจดวยวาการท�างานของความทรงจ�าของมนษยนนเปน

พนฐานในการแสดงอตลกษณอนเปนลกษณะเฉพาะในการทจะขบเคลอนใหหมคน

กลมนอยเผชญหนากบวฒนธรรมหลกและความเปลยนแปลงทางสงคมทพวกเขา

ก�าลงประสบ

เอกสารอางอง

Connerton,Paul.(1989).HowSocietiesRemember.Cambridge:CUP.

Deekhuntod, Benjaporn. (2010). Like Wic Khon Jon Maung lae Kan

Prakobsrang Chumchon Tam Klang Cheewit Ruam Samai nai

Krungthep Maha Nakorn. (In Thai) Li Ke: the Poor Urban and

CommunityConstructionamongContemporaryLifeinBangkok.Ph.D.

Desertation(ThaiStudies).FacultyofHumanitiesandSocialSciences,

MahasarakhamUniversity.

Halbwachs,Maurice. (1950).OnCollectiveMemory. Trans by Lewis A.

Cosner.ChicagoandLondon:UniversityofChicagoPress.

Hongkananukraw,Angkoon.(2011).Sathoop Kookkao Karabao: Khaum Song

Jam tee Tang Tang lae Khaum Tang Tang khong Khaum Song Jam.

(InThai).PagodaMoundCarabao:DifferentMemoriesandtheDistinction

of Memories in Chidbanthid, Chanida And Netipharattakul,

Pornthip(eds.).Mong Khon Sathon Krongsrang.(InThai).Lookatthe

PeopleReflectingoftheStructure.CollectionofAcademicArticlefrom

Master’s Thesis of Graduate Program. Faculty of Sociology and

Anthropology,ThammasatUniversity.

Jing,Jun.(1996).TheTempleofMemories:History,Power,andMorality

inaChineseVillage.California:StanfordUniversityPress.

165The Temple of Memories: History, Power, and Morality in a Chinese Village

ปท 9 ฉบบท 1 มกราคม-เมษายน 2556

Keyes,CharlesandShigeharuTanabe(Eds).(2002).CulturalCrisisand

SocialMemory:Modernity and Identity in Thailand andLaos.

London:RutledgeCurzon.

Khumsupha,Malinee. (2005).Anusawaree Prachathippatai kab Khaum

Mai Tee Mong Mai Hen.(InThai)TheDemocracyMonumentandthe

InvisibleMeaning.Bangkok:Vibhasa.

Kittiasa, Pattana.(Ed). (2003).Manussayawitthaya kab Kan Suksa

Prakodkan Hoy Ha Adeed nai Sangkhom Thai Raum Samai.(InThai)

Anthropology and the Study of Social Phenomena of Nostalgia in

ContemporaryThaiSociety.Bangkok:PrincessMahaChakriSirindhorn

AnthropologyCentre(PublicOrganization)

Sattayanurak,Saichon.(2012).Kan Tor Su bonPhauen Tee Khaum Song

Jam khong Khon Lak Lai Chattiphan nai Prathed Thai. (InThai)The

FightontheMemoriesofEthnicsDiversityinThailand.JournalofThe

FacultyofArchitectureSilpakornUniversity,8,77-106.

Singyabut, Supachai. (2010).Luang Prabang Maung Morradok Lok:

Rachathanee hang Khaum Song Jam lae Phauen Tee Phitheekam

nai Krasae Logaphiwat.(InThai)LuangPrabangWorldHeritageCity:

Capital of Memories and Ritual Space in Globalization.Bangkok:

SaitharnPublishing.

166 วารสารสงคมลมนาโขง

ปท 7 ฉบบพเศษ 2554