2014 Hydronefrose van de hogere urinewegen

4e Post EAUN Meeting

Hydronefrose en obstructie van de hogere urinewegen,

Marjo Hupperetz

VS urologieOrbis Medisch Centrum Sittard

Inhoud • Pathofysiologie en ontwikkelen

van hydronefrose• Diagnostiek• Gevolgen hydronefrose• Therapeutische interventies• JJ catheter• Nefrostomiecatheter• Verpleegkundige interventies

Hydronefrose:hydros (water) nephros (nier)

Hydronefrose

• Dilatatie van nierbekken/calices obv– Obstructie

• Nierbekken• Urinewegen (ureter, blaas, prostaat, urethra)• Extra-ureterale compressie

– Reflux– Congenitaal, UPJ stenose (uretero pelvic junction) of

extra-renaal pyelum– Status na chronische obstructie

• Unilateraal of bilateraal

Oorzaken hydronefroseNier Urolithiasis, tumor

Ureter Urolithiasis, tumor, trauma, bloedstolsel, retroperitoneale fibrose, verstopte stent, UWI

Blaas Tumor, retentie, bloedstolsels

Urethra Grote prostaat, stenen, stricturen

Klachten

• Pijn/slagpijn flank• Haematurie• Mogelijk stijgend serum kreatinine• Mogelijk verminderd urineproductie

– bilaterale hydronefrose– hydronefrose bij mononier

• Asymptomatisch

Aanvullend onderzoek

•Oorzaak hydronefrose ?!

Diagnose

• Echografie• Echografie

Gradering hydronefrose• Graad 0: geen dilatatie• Graad I: milde dilatatie van alleen het nierbekken• Graad II: dilatatie van het nierbekken en enkele calices• Graad III: dilatatie van het nierbekken en alle calices• Graad IV: graad III met dun parenchym

Aanvullend onderzoek: CT-IVP

• CT-IVP (blanco)

Aanvullend onderzoek:CT-IVP

Aanvullend onderzoek: Cystoscopie

Blaastumor

Aanvullend onderzoek

• Dilatatie is niet altijd obstructie

• Renogram met Lasix: functieonderzoek nieren

Gevolgen hydronefrose

• UWI Urosepsis

• Nierfunctieverlies irreversibel nierschade (6wkn) reversibel bij tijdig opheffen obstructie

Therapeutische interventies

• Hydronefrose obv obstructie– Oorzaak obstructie opheffen!!

• Acute situatie (urosepsis, nierfunctieverlies, onhoudbare pijn)– Draineren! JJ catheter , nefrostomiecatheter

Interventie: JJ catheter

-Functiesparend-Pijn-Oncologie

Inbrengen JJ

Complicaties JJ

• Urgency en frequency• Haematurie• Flankpijn na mictie• Residu• Soms urine-incontinentie• UWI/urosepsis (koorts altijd melden)• Na activiteiten; ongemak en pijn

Verpleegkundige interventie

• Informatie over complicaties• Leefregels

– Activiteiten, sport, werk– Normaal sociaal leven– Reizen,vakantie– Sex

Therapeutische interventies bij complicaties JJ

• Anti-cholinergica• Alpha-blockers• Evt nefrostomiecatheter

Interventie

• Nefrostomiecatheter

Dilatatie nefrostomiekanaal

Complicaties nefrostomiecatheter

• Slecht/ dis-functioneren /dislokatie• Lekkage • Haematrie; irritatie slijmvlies• Pijn • Koorts (UWI / urosepsis)• Nierbloeding

Complications to a nephrostomy catheterKnudsen R.N., Grainger E., Kristensen S., Jensen B.T. Aarhus University Hospital,

Dept. of Urology, Aarhus N, Denmark

N = 120 Number of patients (n) %

Complication 102 85

Malfunction 88 73

Haematuria 14 12

Infection 38 32

Pain 22 18

Conclusie• Een relatief groot aantal urologiepatiënten heeft een

nefrostomiecatheter

• Aantal complicaties van nefrostomiecatheter 85%

• Noodzaak tot bezoek aan ziekenhuis

• Disfunctioneren meest voorkomende complicatie 73%

Verpleegkundige interventies• Observatie• Verzorging • Voldoende vochtintake• Zorg voor het drainagesysteem• Spoelen

Geen richtlijn nefrostomiecatheter beschikbaar

Observatie

• Huid, roodheid, pus• Urine: haematurie, productie, riekende urine • Lekkage langs de catheter• Doorgankelijkheid en ligging controleren• Koorts• Pijn

Verzorging

• 2 x per week wassen met water (fixatiepleister)

Verzorging

• Afhankelijkheid thuiszorg bij geen mantelzorg

• Goede samenwerking met thuiszorg, evt. scholing thuiszorg

Drainagesysteem• Zo weinig mogelijk ontkoppelen• Eenmaal per week drainagezak verwisselen• ‘s Nachts doorkoppelen• Tenminste 4 maal daags ledigen• Zorg voor extra fixatie

Intake

• Voldoende drinken (totaal 1,5 - 2 liter)

Spoelen

• Spoelen met NaCl 0.9 %• 5ml spuit• Voorzichtig inspuiten en opzuigen• Bij pijn of drukkend gevoel in de flank;

stoppen

Hulp inschakelen

• Bij veel pijn in de nierstreek of koorts.• Als de katheter uit de nier valt.• Bij veel lekkage van urine langs de

insteekopening en weinig tot geen afloop van urine in de opvangzak.

Take home messages• Koorts + hydronefrose kan dodelijk zijn!

Bij acute situatie draineren!

• Er is nog geen richtlijn verzorging van de nefrostomiecatheter

• Goede informatie over complicaties van de JJ catheter en de nefrostomiecatheter Gericht op angstreductie

• Goede samenwerking met thuiszorg, evt. scholing thuiszorg

Vragen?

Literatuur

• Bangma, Urologie, 2de herziene druk• Campbell-Walsh Urology, 10th Editon• EAUN, Stockholm, 2014• UpToDate