Χολή - ΕΚΠΑ: Εργαστήριο Φυσιολογίας...

Χολή

Χολή

Παράγεται στο ήπαρ

Αποθηκεύεται στη χοληδόχο κύστη

και βοηθά στην απορρόφηση των λιπών στο

έντερο.

Η χολή περιέχει:

Χολικά οξέα και άλατα

Χοληστερόλη

Λεκιθίνη

Ιχνοστοιχεία (πχ. Mg++

Χοληδόχος κύστη

Χοληδόχος κύστη

• Οργανο μεγέθους περίπου 10 – 12 εκ. σε σχήμα αχλαδιού • Bρίσκεται στην κάτω επιφάνεια του ήπατος ανάμεσα στο δεξιό και τον αριστερό

λοβό του

• Αποτελεί μέρος των εξωηπατικών χοληφόρων • Κυρία λειτουργία: η αποθήκευση χολής που παράγεται από το ήπαρ • Χωρητικότητα: 30-50ml • Με την κατανάλωση λιπαρών τροφών ο γαστρεντερικός σωλήνας εκλύει

χολεκυστοκινίνη → σύσπαση της χοληδόχου κύστεως. • Μετά το γεύμα, το υγρό αυτό διοχετεύεται προς το λεπτό έντερο και βοηθά την

πέψη και την απορρόφηση των λιπαρών ουσιών • Αποτελείται από 4 μέρη: τον πυθμένα, το σώμα, τον αυχένα και τον κυστικό πόρο.

Μεταξύ του αυχένα και του κυστικού πόρου σχηματίζεται συχνά μια διάταση, που αποτελεί το θύλακο ή εκκόλπωμα του Hartman

• Ενώνεται με τον κοινό ηπατικό πόρο δια του κυστικού πόρου, ο οποίος έχει μήκος 2-4 cm

• Έχει τρεις στιβάδες: • την εσωτερική βλεννογονική, τη μυϊκή στιβάδα και την εξωτερική επικάλυψη από

περιτόναιο • Αιματώνεται από την κυστική αρτηρία

ΣΥΝΘΕΣΗ ΧΟΛΗΣ

• Χολικά άλατα (0.7%) • Λιπαρά οξέα • Χοληστερόλη (0.06%) • φωσφολιπίδια • Λεκιθίνη • Χολερυθρίνη ή χολοχρωστικές (0.2%) • Ηλεκτρολύτες (0.7%) Κ+, Na+, Ca2+, HCO3

-

• Η2Ο (97%) • Βλέννη

Λειτουργίες της Χολής

• Γαλακτοματοποίηση λιπών → αύξηση επιφανειακής τάσεως λιπών→ μικρά μεγέθη → αύξηση επιφανείας → δράση λιπάσης → διευκόλυνση πέψης λιπών

• Διευκόλυνση απορρόφησης

• χολικών οξέων, ΧΣΤ, και άλλων λιπιδίων → σχηματισμός μικυλλίων

• Διευκόλυνση απορρόφησης λιποδιαλυτών βιταμινών:

– A, D, E, K

• Διέγερση έκκρισης χολής

Ρύθμιση έκλυσης χολής

• Παράγεται συνεχώς από τα ηπατικά κύτταρα

• Όταν το λεπτό έντερο δεν περιέχει προϊόντα τροφής, ο ηπατο-παγκρεατικός σφιγκτήρας του Oddi (η

είσοδος του κοινού χοληδόχου πόρου και του παγκρεατικού πόρου

στο 12/λο) κλείνει και η χολή επιστρέφει στη χοληδόχο κύστη

• Είσοδος τροφή ς στο λεπτό έντερο → ενεργοποίηση μηχανοϋποδοχέων και χυμοϋποδοχέων → διέγερση παρασυμπαθητικού → σύσπαση χοληδόχου κύστης

• Διέγερση επίσης και έκκριση CCK & secretin από το 12/λο και τα εντερο-ενδοκρινικά κύτταρα

Η χολή αποτελείται

• Από χολικά οξέα, χολοχρωστικές και άλλα συστατικά διαλυμένα σε ένα αλκαλικό διάλυμα ηλεκτρολυτών που προσομοιάζει με το παγκρεατικό υγρό

• Περίπου 500 ml εκκρίνονται καθημερινά • Κάποια από τα συστατικά της χολής επαναρροφώνται στο έντερο

και εκκρίνονται ξανά από το ήπαρ (εντεροηπατική κυκλοφορία) • Επιπρόσθετα του ρόλου της στην πέψη και την απορρόφηση των

λιπών η χολή (και κατ’ επέκταση τα κόπρανα) είναι η κύρια απεκκριτική οδός για τα λιποδιαλυτά άχρηστα προϊόντα του μεταβολισμού

• Τα γλυκουρονίδια των χολοχρωστικών, χολερυθρίνη και χολοπρασίνη είναι υπεύθυνα για το χρυσοκίτρινο χρώμα της χολής. Ο σχηματισμός των προϊόντων αυτών της αποικοδόμησης της αιμοσφαιρίνης

ΑΛΛΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΠΟΥ ΑΠΕΚΚΡΙΝΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗ ΧΟΛΗ

• Η χοληστερόλη και η αλκαλική φωσφατάση

• Σε ασθενείς με ίκτερο λόγω ενδοηπατικής ή εξωηπατικής απόφραξης του χοληφόρου πόρου, τα επίπεδα των δύο αυτών ουσιών στο αίμα συνήθως αυξάνουν

– Μία πολύ μικρότερη αύξηση γίνεται γενικά αντιληπτή όταν ο ίκτερος οφείλεται σε μη αποφρακτική ηπατοκυτταρική νόσο

• Η φλοιοεπινεφριδιακές και οι στεροειδείς ορμόνες και ένας αριθμός φαρμάκων απεκκρίνονται στη χολή και στη συνέχεια επαναρροφώνται (εντεροηπατική κυκλοφορία)

Εντερο-ηπατικός κύκλος Χολικών αλάτων

Έκκριση και εντεροηπατική κυκλοφορία των χολικών αλάτων. Τα γαλάζια βέλη δείχνουν τη ροή της χολής, ενώ τα κίτρινα βέλη δείχνουν τη μετακίνηση των ιόντων και του ύδατος. CCK, χολοκυστοκινίνη.

Λεπτή τομή ήπατος Θέση χοληφόρων σωληνίσκων και πόρων σε σχέση με το αίμα και τα ηπατικά κύτταρα

Ηπαρ - χοληδόχος κύστης - χολή

• Μια από τις πολλές λειτουργίες του ήπατος είναι η παραγωγή της χολής

• Η χολή εισερχόμενη στο λεπτό έντερο γαλακτοποιεί τα λίπη → διευκόλυνση δράσης ενζύμων

• Η χοληδόχος κύστης είναι αποθήκη χολής

• Χρώμα κιτρινο-πράσινο

• Περιέχει: – άλατα, χοληστερόλη,

ουδέτερα λίπη, φωσφολιπίδια, χολοχρωστικές, χολικά οξέα (άλατα)

• Το 80% των χολικών αλάτων επανακυκλώνεται

• Το 20% της χολής απεκκρίνεται στα κόπρανα

Σύσπαση χοληδόχου κύστης

CCK • Εκλύεται σε απάντηση μικρών

πεπτιδίων και λιπαρών οξέων στο 12/λο

• Διεγείρει τη χοληδόχο κύστη → έκκριση χολής → γαλακτοποίηση (emulsification) και απορρόφηση λιπιδίων στο 12/λο

• Προκαλεί σύσπαση της χοληδόχου κύστης και χάλαση του σφιγκτήρα του Odd

Ach • Προκαλεί σύσπαση της χοληδόχου

κύστης

Χολικά άλατα • Είναι αμφιπαθητικά (amphipathic)

μόρια

• Εχουν υδρόφιλη και υδρόφοβη περιοχή

• Σε υδατικό διάλυμα προσανατολίζονται γύρω από τα σταγονίδια των λιπιδίων και διατηρούν τα λιποσταγονίδια διασκορπισμένα (emulcification)

• Βοηθούν στην εντερική πέψη και απορρόφηση των λιπιδίων με τη γαλακτομαποίηση και διάλυση αυτών σε μικήλλια (micelles)

• Πρωτογενή χολικά οξέα

– Χολικό οξύ και χηνοδεοξυ-χολικό οξύ

• Συντίθενται απ’ τη χοληστερόλη των ηπατικών κυττάρων – Χολικό οξύ και χε(η)νο-

δεοξυ χολικό οξύ • Στο έντερο, τα βακτηρίδια

μετατρέπουν μέρος αυτών των οξέων σε δευτερογενή οξέα – δεοξυ-χολικό οξύ &

λιθοχολικό οξύ

• Η σύνθεση νέων χολικών οξέων, συμβαίνει – ανάλογα με τις ανάγκες – προς αντικατάσταση των εκκρινόμενων στα κόπρανα χολικών οξέων

Διαδικασία σχηματισμού χολής (1)

Διαδικασία σχηματισμού χολής (2)

• Τα χολικά οξέα συνδέονται με γλυκίνη ή ταυρίνη → χολικά άλατα

• Ταυροχολικό οξύ = χολικό οξύ συνεζευγμένο με ταυρίνη

• Στη χολή προστίθενται ηλεκτολύτες και Η2Ο

• Κατά την πέψη η χοληδόχος κύστη χαλαρώνει, κλείνει ο σφιγκτήρας του Odd → πλήρωση της χολ. κύστης με χολή

• Απορρόφηση Η2Ο → συμπύκνωση χολής

Εντερο-ηπατικός κύκλος των χολικών

• Τα διαλυτά στοιχεία εκκρίνονται από το ήπαρ για να επιστρέψουν στο ήπαρ μέσω της εντερικής επαναρρόφησης

• Εκκρίνονται στη χολή από τα ηπατοκύτταρα

• Απελευθερώνονται στο λεπτό έντερο μέσω χολοφόρου οδού

• Επαναρροφώνται από το λεπτό έντερο

• Επιστρέφουν στο ήπαρ μέσω του συστήματος της πυλαίας φλέβας και καθίστανται και πάλι διαθέσιμα για την πρόσληψή τους και έκκρισή τους από τα ηπατοκύτταρα

Enterohepatic κύκλος χολικών αλάτων μεταξύ λεπτού εντέρου και ήπατος

• Τα χολικά άλατα απορροφώνται στον αυλό του λεπτού εντέρου μέσω 4 οδών :

1. Παθητική διάχυση (ελάχιστα)

2. Ενεργητική μεταφορά

3. Αποσύνδεση (deconjugation) των χολικών αλάτων σε χολικά οξέα

4. Μετατροπή των πρωτογενών χολικών αλάτων σε δευτερογενή χολικά οξέα

Εντερο-ηπατική κυκλοφορία χολικών οξέων

Οδοί βιοσύνθεσης χολικών οξέων

Χολοχρωστικές χολερυθρίνη

• Προσδίδουν στη χολή κιτρινο-πράσινο χρώμα

• Η κυρία χρωστική είναι η χολερυθρίνη

• Είναι προϊόν αποδόμησης της πορφυρίνης

• Η πορφυρίνη απελευθερώνεται από την αίμη της Hb των ερυθροκυττάρων κατά τη λύση τους από το ΔΕΣ – σύστημα μονοκυττάρων – φαγοκυττάρων (σπλήνας, ήπαρ, μυελός των οστών)

• Τα ερυθροκύτταρα λύονται όταν ολοκληρώσουν τον κύκλο ζωής (120 ημέρες) ή όταν καταστραφούν (αιμόλυση)

• Το φλεβικό αίμα από το σπλήνα εισέρχεται στην πυλαία φλέβα → ήπαρ

Bilirubin - χολερυθρίνη

Ασύνδετη – μη συνεζευγμένη -Unconjugated

Αδιάλυτη στο ύδωρ

Ισχυρή σύνδεση με αλβουμίνη

Δεν μπορεί να απεκκριθεί στα ούρα

Είναι τοξική

Συνεζευγμένη- Conjugated

Υδατοδιαλυτή

Χαλαρή σύνδεση με αλβουμίνη

Απεκκρίνεται στα ούρα

Μη τοξική

Χολερυθρίνη

• Εμφανίζει μικρή διαλυτότητα στο ύδωρ

• Μεταφέρεται στο πλάσμα συνδεδεμένη με αλβουμίνη

• Στα ηπατοκύτταρα συνδέεται με γλυκουρονικό οξύ και καθίσταται υδροδιαλυτή πρiν εκκριθεί στα ηπατικά σωληνάρια και στους ηπατικούς πόρους

• Τα βακτηρίδια του εντέρου μετατρέπουν το γλυκουρονίδιο της χολερυθρίνης σε ουροχολινογόνο

• Τύχη του ουροχολινογόνου: – Μια ποσότητα επαναρροφάται από το έντερο και εισέρχεται στη χολή

– Μια άλλη ποσότητα στα ούρα

– Το ουροχολινογόνο που δεν απορροφάται απεκκρίνεται στα κόπρανα ως κοπροχολινογόνο

Χολόλιθοι - Gallstones

H χολή περιέχει:

• χολικά άλατα, χοληστερόλη (ΧΣΤ) και φωσφολιπίδια – είναι αδιάλυτα στο Η2Ο

– διατηρούνται σε διαλυτή μορφή στη χολή ως μηκκύλια

• Όταν η [ΧΣΤ] στη χολή ↑ ↑ ↑, σε σχέση με τη [φωσφολιπιδίων και χολικών αλάτων], η ΧΣΤ καθιζάνει → κρυσταλλοποιείται → ΧΟΛΟΛΙΘΟΙ

Πως και που σχηματίζονται οι χολόλιθοι ?

• Όταν το ήπαρ εκκρίνει υπερβολικές ποσότητες χοληστερίνης

• Όταν αυξηθεί υπερβολικά η [ΧΣΤ] στη χοληδόχο κύστη (λόγω υπερβολικής απορρόφησης άλατος και ύδατος)

Τι θα συμβεί αν ο χολόλιθος (όταν είναι μεγάλος) ενσφηνωθεί στον κοινό χοληδόχο πόρο ?

• Η χολή και τα παγκρεατικά ένζυμα εμποδίζονται να εισέλθουν στο λεπτό έντερο → μη εξουδετέρωση οξέων → ανεπαρκής πέψη → έντονες διατροφικές ελλείψεις

• Αύξηση της πίεσης (λόγω της φραγής του κοινού χοληφόρου πόρου)

• Εμπόδιση απέκκρισης χολής

• Συσσώρευση χολερυθρίνης στο αίμα (φυσιολογικά εκκρίνεται μέσα στη χολή) → ΙΚΤΕΡΟΣ

Διαταραχές που συσχετίζονται με τη χολή

• Χολόλιθοι (Gall stone) ; Η πλειονότητα αυτών σχηματίζονται από χοληστερόλη (χοληστερινικοί),- – η χοληστερόλη έχει την τάση να σχηματίζει συγκρίματα στη χοληδόχο

κύστη

• Αιτιολογία;

• Γενετικοί και διαιτητικοί παράγοντες

• Υπερβολική απορρόφηση Η2Ο από τη χολή

• Υπερβολική χοληστερόλη στη χολή – (υπερχοληστεριναιμία)

• Φλεγμονή επιθηλίου χοληδόχου κύστεως – Cholocystitis

– cholangitis

Σχηματισμός Χολολίθων

Επιπλοκές χολολιθίασης

Ικτερος Αύξηση χολερυθρίνης στο αίμα

• Αποκαλύπτεται κλινικά (δέρμα, επιπεφυκότες) όταν η τιμή της χολερυθρίνης στο πλάσμα είναι > από 3 mg%

• Aυξημένη παραγωγή (αιμόλυση)

• Μειωμένη απέκκριση (ηπατικά αίτια) – Ενδοηπατικά, εξωηπατικά

• Αίτια – Φραγή του χοληφόρου πόρου

– Καταστροφή ηπατικών κυττάρων (ηπατοκυτταρικά νοσήματα)

– Αιμολυτικά αίτια

Pathway for RBC

Liver, Spleen & Bone marrow

Hemoglobin

Globin

Amino acids

Amino acid pool

Heme Bilirubin

Fe2+

Excreted

Phagocytosis & Lysis

Through Liver

32 www.drsarma.in

Category

Definition

Pre-hepatic Pathology occurs

prior to the liver

Hepatic

Pathology located

within the liver

Post-

hepatic

Pathology located after

the conjugation of bilirubin in the liver

35

Summary in liver function tests in the differential diagnosis of jaundice

Test Prehepatic Hepatic Cholestatic Serum bilirubin Uncojugated Mixed Conjugated Urine bilirubin Absent//Present Present Present Urine Urobilinogen Increased Increased Decreased ALT & AST Normal Marked Slight increase increase ALP Normal Slight ↑ Marked ↑

Σάκχαρα Χρησιμεύουν ως αποταμιευτικές και στηρικτικές ή στερεωτικές ύλες, κατά κύρiο λόγο των φυτών, αλλά κατά ένα ποσοστό και των ζώων. Είναι πολύ διαδεδομένοι στη φύση, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη οργανική ένωση.

Κύριοι πολυσακχαρίτες :

• Άμυλο

• Κυτταρίνη

• Κυκλοδεξτρίνες

• Γλυκογόνο

Τα σάκχαρα

• Τα σάκχαρα είναι μία από τις βασικές ομάδες βιομορίων • Αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος των οργανικών ουσιών στη Γη • Η σημαντική πηγή ενέργειας για τους ζωντανούς οργανισμούς • Eίναι χημικές ενώσεις του άνθρακα που περιέχουν υδρογόνο και

οξυγόνο με αναλογία ατόμων 2:1, όση δηλαδή και το Η2Ο και έχουν τον γενικό τύπο Cκ(H2O)κ . Για το λόγο αυτό ονομάζονται υδατάνθρακες

• Μονοσακχαρίτες – γλυκόζη – φρουκτόζη και – γαλακτόζη)

•

Πεπτικά ένζυμα των κυττάρων του εντέρου

• Η φυσιολογική πέψη εξαρτάται από την έκκριση των ενζύμων στον αυλό του εντέρου: – παγκρεατικής αμυλάσης

– λιπάσης

– πρωτεάσης και της

– γαστρικής πεψίνης

• Τα επιθηλιακά κύτταρα του βλεννογόνου παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στη λειτουργία της πέψης, ιδιαίτερα – στην πέψη των υδατανθράκων

ΔΙΣΑΚΧΑΡΙΤΕΣ - ΠΟΛΥΣΑΚΧΑΡΙΤΕΣ

Οι μονοσακχαρίτες ενώνονται μεταξύ τους με ομοιοπολικούς δεσμούς .Σχηματίζουν δισακχαρίτες, ολιγοσακχαρίτες, μέχρι και πολυσακχαρίτες. Τρείς κοινοί δισακχαρίτες είναι: Μαλτόζη=Γλυκόζη + Γλυκόζη Λακτόζη=Γαλακτόζη + Γλυκόζη Σουκρόζη=Γλυκόζη + Φρουκτόζη Μακροπρόθεσμο απόθεμα ενέργειας: Πολυσακχαρίτης της γλυκόζης στα ζώα = γλυκογόνο Πολυσακχαρίτης της γλυκόζης στα φυτά = άμυλο

Μηχανική στήριξη : Πολυσακχαρίτης της γλυκόζης στο κυτταρικό τοίχωμα των φυτών: Κυτταρίνη Πολυσακχαρίτης στο σκελετό εντόμων και μυκήτων: Χιτίνη

Σύνδεση με λιπίδια ή πρωτεΐνες:Γλυκολιπίδια/γλυκοπρωτεΐνες

Ολιγο-σακχαριδάσες

• Οι ολιγοσακχαρίτες, παράγονται στο λεπτό έντερο με τη δράση της αμυλάσης στους υδατάνθρακες μακράς αλυσίδας

• Το έντερο δεν μπορεί να απορροφήσει τους ολιγοσακχαρίτες

• Απαιτείται διάσπαση αυτών προς μονοσακχαρίτες

• Η διάσπαση επιτυγχάνεται με το ένζυμο της ολιγοσακχαριδάσης

• Η ολιγοσακχαριδάση βρίσκεται στη μεμβράνη του επιθηλίου του εντέρου (ψηκτροειδής παρυφή)

• ολιγοσακχαρίτες → μονοσακχαρίτες → απορρόφηση

Πεπτιδάσες

• Πρωτεολυτικά ένζυμα: – δρουν στα πεπτίδια και τα πολυπεπτίδια

– Proteases, or peptidases, hydrolyze proteins

• Κατά τη διάρκεια της γαστρικής και παγκρεατικής πέψης, οι πρωτεϊνες διασπώνται σε αμινοξέα

• Πολλά μικρά πεπτίδια μπορούν να διασπασθούν σε από τις πεπτιδάσες, που βρίσκονται στην στα επιθηλιακά κύτταρα του εντέρου

• Διακρίνονται δύο είδη:

• Οι εξωπεπτιδάσες (exopeptidases), οι οποίες διασπούν τα ακραία αμινοξέα, όπου και διακρίνονται ανάλογα σε τρεις επιμέρους ομάδες στις: "καρβοξυπεπτιδάσες", τις "αμινοπεπτιδάσες" και τις "διπεπτιδάσες", και

• οι ενδοπεπτιδάσες (endopeptidases) ή λεγόμενες και πρωτεϊνάσες που διασπούν ειδικότερα τους συνδέσμους της αλυσίδας των πολυπεπτιδίων

Q

• Ποια είναι η σωστή αλληλουχία στην πέψη λιπιδίων¨¨

• Δημιουργία εστέρος χοληστερίνης, δράση παγκρεατικής λιπάσης, γαλακτωματοποίηση λιπιδίων στον αυλό του εντέρου, μυκήλλια, χυλομικρά

• Γαλακτωματοποίηση του λίπους στον αυλό του εντέρου

• Δράση παγκρεατικής λιπάσης

• Μικύλλια

• Σύνθεση εστέρων χοληστερόλης

• Χυλομικρά