Energy Conservation: Opportunities for the Private Sector

ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ

ЗОХИЦУУЛАХ ХОРОО

Улаанбаатар хот

2017 он

ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ САЛБАР

БА ХЭМНЭЛТИЙН

БОДЛОГО

ЭРЧИМ ХҮЧ ХЭМНЭЛТИЙН

ГАЗРЫН ДАРГА Ц.АТАРЖАРГАЛ

2

1. Эрчим хүчний хэмнэлт гэж юу вэ?

2. Эрчим хүчний хэмнэлтийн хуулийн гол гол

заалтууд

3. Эрчим хүч хэмнэхийн ач холбогдол үр шим

4. Эрчим хүч хэмнэлтийн хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд

хувийн хэвшлийн оролцоо, хувь нэмэр

3

Google: Надад бүх юм байгаа!

Facebook: Би бүгдийг нь танина!

Wikipedia: Би бүгдийг нь мэднэ!

Internet: Би байхгүй бол та нар байхгүй!

Цахилгаан: Хүүхдүүд ярьж л байдгийн

4

САЛБАРЫН ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛ

55

48

33

51

30

47

16

0

10

20

30

40

50

60

ДЦС-2 ДЦС-3 ДЦС-4 ДДЦС ЭДЦС ДоДЦС ДзДЦС

жи

л

Эх үүсвэрийн насжилт

1961 1968 1983 1965 1986 1969 2000

3.4% 5.4% 7.9% 0.4% 7.6% 5.9% 9.1% 18.9% 8.8% 2.9%

0.0%

5.0%

10.0%

15.0%

20.0%

0

2000

4000

6000

8000

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

сая к

Вт.

ц

ДЦС Ус Салхи Нар Дизель Импорт Өсөлтийн хувь

Эрчим хүчний хэрэглээний өсөлтийн судалгаа, сая кВт.ц

5

ББЭХС

АУЭХСТЭХС ДБЭХС

Өмнөд говийн

бүс

Монгол Улсын 329 сумын 328 нь төвлөрсөн цахилгаан эрчим хүчний сүлжээнд

холбогдсон ба эдгээрийн 8 сум ОХУ, БНХАУ-аас импортын цахилгаан эрчим

хүчээр, Говьалтай аймгийн Алтай сум сэргээгдэх эрчим хүчээр хэрэгцээгээ хангаж

байна.

ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ НЭГДСЭН СИСТЕМ

6

ХӨГЖЛИЙН ХАНДЛАГА, ТААЦ

4,769 4,989 5,422 5,826 6,544 6,980

10,726 10,726 10,726

12,201 12,201 12,701

13,862

15,231

16,740

18,440

4,769 4,989 5,288 5,817

6,399 7,038

7,742 8,517

9,368 10,305

11,336 12,469

13,716

15,088

16,596

18,256

2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030

ЦЭХ-ний үйлдвэрлэл, хэрэглээ /таац-2/

Үйлдвэрлэл Хэрэглээ

7

ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ХЭМНЭЛТ ГЭЖ ЮУ ВЭ?

ТАНЫ СОНГОЛТ

БИДНИЙ ИРЭЭДҮЙ

8

Нийт үйлдвэрлэл: 5541,7 сая кВт.ц

Импорт: 1393,8 сая кВт.ц

Дотоод хэрэгцээ: 738,4 сая кВт.ц

13,9%

Нийт борлуулалт: 4239,3 сая кВт.ц

Дам, Түг алдагдал:740,3 сая кВт.ц

17,5%

Үйлдвэр,

барилга

47%

Тээвэр,

холбоо

3%

Хөдөө аж

ахуй

1%

Өрх, орон сууц,

нийтийн аж ахуй

19%

Бусад

7%

Түгээлтийн болон

шугамын алдагдал

12%

Цахилгаан станцын

дотоодын хэрэглээ

11%

9

70%

15%

10%

5%

Халаалт Хоол, цай Гэрэлтүүлэг Бусад

Ахуйн хэрэгцээнд хэрэглэж байгаа эрчим хүчний 70 %-ийг

халаалтад, 15 %-ийг хоол цай чанахад, 5 %-ийг ахуйн

цахилгаан техник хэрэгсэл ажиллуулахад, 10%-ийг

гэрэлтүүлэгт хэрэглэдэг.

10

Хуулийн хамрах хүрээ:

Эрчим хүчний салбар

Байгаль орчны салбар

Барилгын салбар

Аж үйлдвэрийн

салбар

Эрчим хүчний

зохицуулах

хороо

Зохицуулах харилцаа:

ЭХЗХ

Төрийн байгууллага

Эрчим хүчний Аудит

ESCOЭрчим хүч

хэмнэлтийн менежер

Үүрэг хүлээсэн хэрэглэгч

ЭРЧИМ ХҮЧ ХЭМНЭЛТИЙН ТУХАЙ ХУУЛЬ

Эрчим хүч хэмнэлтийн тухай хууль

2015 оны 11 сарын 26-нд УИХ-аар батлагдсан.

11

Засгийн газрын бүрэн эрх

• 5.1.1.эрчим хүч хэмнэлтийн талаарх төрийнбодлого, хууль тогтоомжийн хэрэгжилтийгзохион байгуулж, хангах;

• 5.1.2.эрчим хүч хэмнэх үндэсний хөтөлбөрбатлах;

• 5.1.3.энэ хуулийн 9.1.9-т заасан журам батлах.– Үүрэг хүлээсэн хэрэглэгчтэй холбоотой,

– Эрчим хүчний Аудит хийхтэй холбоотой,

– Аудитор, менежер бэлтгэх, мэргэшүүлэх сургалт,гэрчилгээ олгохтой холбоотой,

– Аудитын байгууллага, Мэргэжлийн байгууллагыгмагадлан итгэмлэхтэй холбоотой,

12

Хуулийн төслийн талаар

Эрчим хүч хэмнэлтийн тухай хуулийн гол

үзэл баримтлал нь Албадлагын шинжийг

агуулсан, ҮҮРЭГ ХҮЛЭЭЛГЭХ замаар эрчим

хүчийг хэмнүүлэх юм.

Зорилтот бүлэг:

-ҮҮРЭГ ХҮЛЭЭСЭН ХЭРЭГЛЭГЧ

Эрчим хүчний жилийн хэрэглээ нь Засгийн газрын тогтоосон

хэмжээнээс илүү гарсан иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллага.

13

Хуулийг яаж хэрэгжүүлэх вэ?

Хуулийн зорилтот бүлэгт эрчим хүч

хэмнэлтийн чиглэлээр ажиллах орон тооны

ажилтан байна.

Хэмнэлтийн менежер

Энэ бол шинэ орон тоо үүсгэх асуудал биш бөгөөд

тухай ажил үүргийн чиглэлийн дагуу хавсран

гүйцэтгэх бүрэн боломжтой юм.

14

Хуулийг яаж хэрэгжүүлэх вэ?

Хуулийн төслийн зорилтот бүлэгт хандсан;

• Эрчим хүчний хэрэглээнд нь дүн шинжилгээ хийх

• Дүгнэлт гаргах

• Үр ашгийг тооцох

• Эрчим хүч хэмнэх зөвлөмж өгөх

• Тайлан гаргах

ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ

Аудит, Аудитын байгууллага, Аудитор

Хараат бус үйл ажиллагаа

15

Хуулийг яаж хэрэгжүүлэх вэ?

Үүрэг хүлээсэн хэрэглэгч болон хүсэлт гаргасан хэн

бүхэнд Эрчим хүчний аудитын зөвлөмжийн дагуу

хэмнэлт, үр ашгийн бүхий л үйлчилгээг үзүүлэх

байгууллага.

Эрчим хүчний үр ашгийн үйлчилгээ

үзүүлэх мэргэжлийн байгууллага

/ESCO/

Эрчим хүчний Аудитын дүгнэлтийг үндэслэн өөрийн

хөрөнгө оруулалтаар тухайн байгууллагын үр ашгийг

дээшлүүлж, хэмнэлтийг бий болгоно.

16

Судлах

Боловсруулах

Хэлэлцүүлэх

Батлах

• “Үүрэг хүлээсэн хэрэглэгчийн эрчим хүчний босго хэмжээг тогтоох” тухай

Монгол Улсын Засгийн газрын 2016 оны 294 дүгээр тогтоол;

• “Журам батлах тухай” Монгол Улсын Засгийн газрын 2016 оны 295 дугаар

тогтоол;

• “Сургалтын хөтөлбөр батлах тухай” Эрчим хүчний зохицуулах хорооны

2016 оны 160 дугаар тогтоол;

• “Үүрэг хүлээсэн хэрэглэгчийг тодорхойлж, бүртгэх тухай” Эрчим хүчний

зохицуулах хорооны 2016 оны 232 дугаар тогтоол;

Хуулийг хэрэгжүүлэхэд шаардлагатай

эрх зүйн зохицуулалтыг бүрдүүлэх чиглэлээр

17

• Сургалтын хөтөлбөрийг баталсан;

• Сургагч багш нарыг бэлтгэсэн;

• Эрчим хүч хэмнэлтийн менежерүүдийг бэлтгэсэн;

• Эрчим хүчний аудиторуудыг бэлтгэж байна.

Эрчим хүчний аудитор, Эрчим хүч хэмнэлтийн менежер

бэлтгэх, мэргэшүүлэх сургалт явагдаж байна

18

Төсөөлж буй үр дүн

• Эрчим хүчний хэмнэлтийн үр дүнд 610,5 сая кВт.ц буюу

70-75МВт чадлын эх үүсвэрийг бий болгоно;

• 610,5 сая кВт.ц гэдэг 604,4 мянган тн СО2 хүлэмжийн хийг

агаар мандалд ялгаруулахаас урьдчилан сэргийлнэ;

• 610,5 сая кВт.ц гэдэг 200,0 мянган өрхийн жилийн эрчим

хүчний хэрэглээ;

• Хэрэглэгч талдаа үйл ажиллагааны зардлаасаа 83 орчим

тэрбум төгрөг хэмнэнэ.

Үүрэг хүлээсэн хэрэглэчдийн эрчим хүчний хэрэглээ

Цахилгаанд: 4070,2 сая кВт.цДулаанд: 263514,7 Гкал/жил

15% хэмнэлт гаргахад

19

Эрчим хүч хэмнэлтийн хуулийн ач холбогдол

эрчим хүчний хэмнэлт нь - эрчим хүчний эх үүсвэр болно,

эрчим хүч хэмнэлтийн талаар улс орны хэмжээний төрийн нэгдсэн

бодлоготой болно,

үйлдвэрлэл - дамжуулалт, түгээлт – хэрэглээний түвшинд эрчим

хүчний үр ашиг дээшилнэ,

улс орны хөгжлийг хурдасгана, (шинэ техник-технологи нэвтрэх

боломж бүрдэнэ),

мэргэжлийн боловсон хүчний чадавхи сайжирна,

ажлын байр нэмэгдэнэ,

эрчим хүчний бизнест өрсөлдөх, зах зээлийн харилцаанд шилжихэд

түлхэц болно,

эрчим хүчний үнийн өсөлтөд нийгмийн зүгээс гарч буй сөрөг хандлага

буурна,

хэрэглэгч хэрэглээгээ ухаалгаар удирдах, зохицуулах боломж бүрдэнэ,

нийтийн боловсролд зохих хувь нэмрээ оруулна,

хүлэмжийн хийг бууруулна – хүн амын эрүүл мэндэд шууд бус

байдлаар эерэг нөлөө үзүүлнэ...

20

ЭРЧИМ ХҮЧ ХЭМНЭХ ҮНДЭСНИЙ ХӨТӨЛБӨР боловсруулж,

батлуулах, хэрэгжүүлэх /Хуулийн 5.1.2, 9.1.2/;

Цахилгаан бараанд эрчим хүчний хэрэглээний ангилал, зэрэглэл

тогтоох, ШОШГОЖУУЛАХ, хяналт тавих ЖУРАМ /Хуулийн 9.1.9.г/;

Эрчим хүчний хэмнэлт гаргасан иргэн, аж ахуйн нэгж, байгууллагад

дэмжлэг үзүүлэх, УРАМШУУЛАЛ ОЛГОХ ЖУРАМ /Хуулийн 9.1.9.е/;

Гадаад хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх замаар ТӨСӨЛ, ХӨТӨЛБӨР

хэрэгжүүлэх;

ҮҮРЭГ ХҮЛЭЭСЭН ХЭРЭГЛЭГЧИЙГ мэргэжил арга зүйн

удирдлагаар ханган, эрчим хүчний хэмнэлт хийх үйл ажиллагааг нь

дэмжиж ажиллах;

Эрчим хүч хэмнэлтийн чиглэлээр ажиллах мэргэжилтнүүдийг

ЧАДАВХЖУУЛАХ /сургагч багш, аудитор, менежерүүд/;

Эрчим хүч хэмнэлтийн талаар МЭДЭЭЛЛИЙН САН БИЙ БОЛГОХ,

хөгжүүлэх, олон нийтэд СУРТАЛЧЛАХ;

Цаашид хэрэгжүүлэх үйл ажиллагаа

Цаашид:

21

Эрчим хүч хэмнэлтийн хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд хувийн

хэвшлийн оролцоо, хувь нэмэр

1. Эрчим хүч хэмнэх үндэсний хөтөлбөр боловсруулах

явцад идэвхи санаачлагатай ороцлож, өөрсдийн санал,

зөвлөмжийг тусгах;

2. Үндэсний хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэхэд аль болох

оролцоогоо ханган, хамтран ажиллах;

3. Альваа хөрөнгө оруулалт хийхдээ эрчим хүчний

хэмнэлттэй, үр ашигтай эсэхэд анхаарч, сонголтоо хийж

хэвших;

4. Бусад бизнес эрхлэгчдэд өөрийн байгууллагын сайн

туршлагыг таниулах арга хэмжээнд идэвхитэй оролцох;

5. Хууль болон үндсэний хөтөлбөрийг төрийн дарамт биш

төрийн чиглэл, боломж гэж харах.

22

Монгол Улсын

Эрчим хүчний зохицуулах хороо нь

Эрчим хүчний үйлдвэрлэл, хэрэглээнээс бий болж буй

хүлэмжийн хийн ялгарлыг бууруулах,

байгаль, экологийн тэнцвэрт байдлыг хадгалахаар

дэлхийн улс орнуудын нэгэн адил

Эрчим хүчний үр ашигтай хэрэглээнд суурилсан

хэмнэлтийн нэгдсэн бодлогыг хэрэгжүүлэнажиллаж байна.

АНХААРАЛ

ХАНДУУЛСАНД

БАЯРЛАЛАА